:jEH TIP BULT£Ni /9~011-1

157 469 Hastada Y iizeyel Man tar Hastahklann1n Ya§, Cins ve Mevsimlere Gore Dagiiimi

The Distribution of Superficial Fungal Diseases According to Age, Sex and Seasons Among 157469 Patients

Osman AYDIN, ilknur ALTUNAY, Adem K()SUJ

~i~ li Etfal Hastanesi Cildiye Klinigi

OZET

AMA(': Yiizeyel mallfar hasra/1klan .nk rust/am/an enfek­siyon/ar olarak iinemli hir halk sa.~h.~l prohlemi olu~·rur­makrachr. Bu hastahklann s1khk Pe da,~1hmlan ya~· . cins, mevsim Pe ya§am ko~·u/lanna ha.~h olup hem hiHge hem de iilkelerine giirc farkltliklar giistermcktedir. Biz lm nokra­dan harckcrle son 9 y11da poliklini.~imize ha~·vuran lzasta­lar tarad1k ve nisheren hiiyiik hir hasra gruhunda yiizeyel mikozlann ya~· . cins vc me1•sim fakriirlerine giire daf!.tlim­lannl sapramay1 ama~·/ad1k.

MATERYAL METOD: Son 9 ytldaki veriler gozden ge~·i­

rilerek. her mamar enfeksiyommun ya*·· cins ve mevsim/e­re giire da,~thm1 tarll§tlch.

BULGULAR: Son 9 ytlda muayene edilen roplam 157469 hastanm 2770/'inde yiizeyel mantar cnjdsiyonu saptanc/1. S1khk s1raSIIW giire da,~1hm. t. pedis %46, r. \'ersic:olor %15. r. inguina/is %15, rmikorniko: %12. r. corporis %9 ve t. c:apiris %2 ~·ek/indeydi. Her rip enf'eksiyohun ya~· . sek.~ ve aylara giire da,~tlmu literatiir ile uywnluydu.

SONU(': Hererojen hir wplum yap1s1 sunan istanhu/'da son 9 ylia ait hiiyiik hir hasta populasyonu iimeklemesinde ya§. cins ve mevsim fakrorlerine ha,~/1 da,~1hmlarm gene/ olarak henzer lirerclfl~r iizelliklerini payla§ll{fl giiriildii.

ANAHTAR KELiMELER: Y1~zeyel mikoz, ya§, cins, mev­sim.

Yazi§ma Adresi:

Osman Aydm <;eliktepe Mah. Kubilay Cad. No: 13/3 KagJthane/istanbul Tel : 283 16 54

12

SUMMARY

BACKGROUND: Superficial jimgal diseases make a sig ­nijimnr puhlic healrh prohlem as infections seen fi'equ-· l'lllly. The pn•pa/mce and dislrihution of' this inji:ctirms de­pend 011 age. sex. season and fiji: t·rmdirirms and ir is seen sor/1£' differences eirher regional and in coumrie.1·. For this reason. we surveyed outparienr record of' rhe last Y _year\ and aimed to determine rhe dis1rihution.1· 11/' superfi< ·ial mycosis accordi11g to age. sex aud mrmrh.1· in relarively hig patiem group. MATERIAL AND METHOD: By rePiewing the data in lasr Y years. it was discussed the disrrihurirm of ePery mycoric il(fi:ction ro age. sex and sea.\'011.1'. RESULTS: Supe1jicial.funga/ il!f'ection was estahlished in 27760 ones of rota/ examined 157469 parienls. Distruhiri-0/1.1' were asj{11/ow: T. Pedis %46, t. Persicolor %16. r. in­guina/is %15 . I. unguium (Onychomycosis) %12. t. cmpo­ri.l· o/oY and I. mpilis %2. The distmhitirm of' e\'el)' infi•cri-011 rype accm·ding To age. sex and seaso11 v.•as ffl/lnd com­pari hie wiTh rile litemriirc:. CONCLUSION: It was c:onduded thar during rhe last 9 year period a hig pariem population example share rhe same clwmcterictics wirh the liremriire regarding age. sex and numrhly distruhirion parameters in lsranhul where presellfs a heterogen society pmtern. KEY WORDS: Supe1jidal mywsis. age. sex, season.

GiRi~

Mantar hastahklannm insan toplumlanndaki sJ kl1g1 bireysel hijyen ah~kanhk lanndan cografik bi:il.ge ve iklime degin 90k 9e~itli fakti:irlerden etkilenebilmek­tedir. Bu nedenledir ki aym toplumun dahi 9e~itli ke­simlerinden farkh insidans bildirimleri 91kabilmekte­dir. Biz gi.inli.ik pratikte .s1k rast]a(hgJmJz hastallklar olarak yUzeyel mantar enfeksiyonlannm bilhassa ya~, cins · vc yll m degi§ik zamanlanna gore dagllm1-lanmn nc ~ckilde etkilendigi11i ara:-;tmnay1 amayla­(IJk.

0. Aydm vc ark.: 1574f>CJ Ha.wada Yi;ze:v£'1 Mwuar Nasratrklannm Ya~. Cin'i l't' Ml'vsim/(·re <it'irl' /)t(~limu

Sekill: Yuzeyel mantar enfeksiyonlannm yJ!Iara gore say• ve oranlan

1987 3591/21645 %16.6

1988 3478/20722 %16.7

1989 3331/19956 %16.6

1990 3270/18840 %17.3

1991 2649/14714 %18.0

1992 2530/16082 %15.7

1993 2602/14628 %17.7

1994 3193/16205 %19.7

1995 3051/14677 %20.7

Seki12: Yuzeyel mantar enfeksiyonlannm ve c\ermatolojik hasta!Jklann ylllara gore saytsal dagt!Jmlan

Hasla Saytst 25000

20000

15000

10000

5000 :\)'JI

0

87

J.I7X 33.11

88 89

.127() 2lH'> 2.130 260'2 3193

90 91 92 93 94

Y1llar

3051

95

MATERYAL VE METOD

1.1.1987-30.12.1995 tarihleri arasmda ~i~li Etfal Hastanesi Dermatoloji Poliklinigine ba~vuran hasta­lar iyinde t. pedis et manum, t. unguium, t. versico­lor, t. inguinalis ve t. capitis tams• konmu~ hastalar ya!J~maya almth. Kayttlara gore mantar enfeksiyonlu hastalar saydarak he r ay iyin cinsiyet ve ya~ durum­lanna gi.ire di.iklimli yapdd1. Olgulann bu kri terlerc giirc dagdtmt ayn ayn grafik olarak gosterildi.

BULGULAR

Poliklinigimizcle 1987-1995 yd lan arasmda muaye­ne edilen toplam hasta sayts t 157469 olup, bu hasta­larm 27695'i (% 17 .5) yuzeyel man tar enfeksiyonlu has'talar olu~turmaktadtr. Ytllara gore saptanan yuz­de oranlar ~ekil ! 'de gorulmektedir. Saytca bir mik­tar azalma gi.irlilmesine kar~m diger hastaltklara ora111nda aru~ g(iri.ilmektedir.

Dokuz ydltk hasta grubumuzda tiplendinne yapddt­gmda hastalann 12490't t. pedis, 391 I 'i onikomikoz.

4245 'i tinea versicolor, 240 I 'i tinea corporis, 4084'u tinea inguina1i s, 564'u tinea capitis olarak bulunclu (~ekil 3): .

Mantar hsl

---- Toplam hsl

Sekil3: Dokuz ydhk yi.izeyel mantar hasta!Jklanntn saytsal dagd tm ve oranlan

T. Pedis 12490

Onikomikoz 391 J

T. Versicolor 4245

T. Corporis 2401

T. inguinalis 4084

T. Capitis 564

Top lam 27695

T. Vers. 15%

12%

T. Corpor. 9%

T. inguinal. 15%

46%

13

Hasla Say1s1 (8 ytlllk) 3000

~ekil 4: Tinea pedis'in ya§, cins ve mevsimlere gore dag!ltmt

0-10 I 1-2 0 21·30 31-40 41·50 51·60 61·70

YA$

~ekil 5: Tinea inguinalis'in ya§, cins ve mevsimlere gore dag!ltmt

900

800

700

~ekil 6: Tinea versicolor'un ya~, cins ve mevsimlere gore dagtltmt

600

14

!jEH TIP BULTENi 199011-1

0. Ayd111 \'e ark.: 157469 Hasrada Yiizeye/ Mamar Haswliklanmn Ya~·. Cins \le Me\'simle.re Giire. Da,~tlmu

,Sekil 7: Tinea unguium'un ya§, cins ve mevsimlere gore dagtltmt

.Sekil 8: Tina corporis'in ya§, cins ve mevsimlere ·gore dagtltmt

Sekil 9: Tinea capitis' in ya~, cins ve mevsimlere )j' ·gore dagdtml

TARTISMA

~i~ li Etfal Hastanesi Dermatoloji polikliniginde 1987- 1995 ytllan arasmda ba§vuran man tar enfeksi­yonlannda ilk st rayt t. pedis (%46), ikinci s tray t t.

vers icolor vet. inguinalis (%15), dordi.incU strayt ise t. unguium (%12) almaktadtr.

Tinea pedis et manum mantar enfeksiyonlannm en

yaygm formu olup, ozellikle yeti§kin c;:aglarda stk gi:irLilmekteclir. Puberteclen once daha seyrek gorUIUr. Z ira bu clone mlerde ayak ve intertrijinoz bolgelercle asit ortam daha belirgindir. Eri§kin ya§a clogru ise dennatoiflerin Uremesi ic;:in gerekli olan alkali ortam belirginle~ir (I , 2, 3, 4, 5). <:;e§itli epidemiyolojik c;:a­lt §malarda tinea peclisin c;:ocuklarda ah§tlmamt~ bir enfeks iyon oldugu gerc;:egi onaylanmaktadtr. Kale­men ve ark. (6) 105 vakahk c;:ocuk seris inde hie;: tinea

15

pedis'e rastlamazken, Terragni L. ve ark . (7) 'rOgu va­kamn I 0 ya!? i.istU 'rocuklarda rastlandrgrnt, Zienicke­HC ve ark. (8) ise adolesan donemde bir pik olu!?tu­gunu saptamr~lardrr. Bizim bulgulanmrz da literati.ir­le uyumlu olup 16 ya~tan itibaren bir pik insidans gozlenmi~ ve 16-30 ya~ aktif eri~kinlerde bir yrgil rm ortaya 'rr kmr~trr. Her ne kadar hastalrgrn erkek eri!?­kinlerde daha stk gorlilmekte oldugu bildirilmektey­se de (2, 8, 9) cinsiyet faktori.ini.in direkt etki leyen bir faktor olmadtgt da kaydedilmektcdir (I). Nitekim bi­zim 'rall~mamtzda her iki cinsiyette belirgin bir fark­llhk goze 'rarpmamaktadtr (~eki l 4).

T. cruris, genellikle yaz aylannda ve ~i§man erkek­lerde gori.ilmektedir. Erkeklerde srk gori.i lmesi fizik­sel olarak kadrnlardan daha aktif olmalan , daha srkt elbise giymeleri ve skrotum nedeni ile olu~an okluz­yon alanmm geni§ olmasma baglanmt~ttr (I, 2, 3). Daha ki.i'ri.ik vaka serilerini kapsayan 're~itli 'rall~ma­larda erkek hastalann kadtn hastalara baskmllgt da­ima dikkat 9ekicidir (3, 9, I 0, II, 12). Bizim grubu­muzda da literati.irle uyumlu olarak erkck hastalarda 9arptc1 bir fazlahk tesbit edil irken fiziksel olarak ak­tif sayllabilen 16-25 ya~ grubunda ve ozellikle terle­menin fazla oldugu yaz aylannda bir ytgllma gdri.il­mektedir (~ekil 5).

Tinea versicolor her ya~ta gciri.ilmekle beraber gen9 eri~kinlerde fazladtr. <;:ocuklarda hatta bebeklerde bi­le rastlandtgt bildirilmi ~rir. Erkeklerde kadmlara oranla daha fazla rastlanmakradtr. Hastahgm ortaya ylkl§l ve gidi~atr, genetik faktbrler, ya~, cinsiyet, ik­lim, bolgescl ve 9evresel faktdrler, kiiti.i beslenme, gebelik, oral kontrasepti fler, kortikosteroid kullannnt ve immunsupresyonun etkisi altmdachr. Bu etkiler mantann saprofit fonnundan patolojik forma geyi§i­ni kolayhl~trnnaktadtr. T. versicolor cildin yagh bol­geleriyle stmrh kalmaktadtr. lrksal ve genetik ofarak belirlenmi~ olan cildin sebasoz aktivitesi tropikal ik­lim ve ek 9evresel faktOrlerle birliktc t. versicolor olu§umunda primer faktdri.i olu~turur. Her iki cinsi­yet i9in maksimum prevalans 15-20 ya~ gruplan ara­smdadtr (!, 2, 3, 4, 13). ~eki l6'da literatiirle uyumlu olarak 16-25 ya~ arasmda ve mayts-temmuz aylann­da belirgin artt§ goze 9arpmaktad1r (~ekil 6).

Fungal ttrnak enfekiyonlanmn tamamma yakmr eri~­kinlerde gdrii liir. <;:ocuklar ise ev i'ri epidemilerinde tutulabilirler. Fak(tt 90cuklardaki si.iratli ttrnak biiyi.i­mesi enfeksiyonu daha zor hale getirmektedir. Her ne kadar dennatofitik ttrnak enfeksiyonlanna duyar­lthk erkeklerde kadrnlardan daha yiiksek ise de ayak pannaklannt tutan olgu saytst kadmlarda daha yiik-

16

~EH TIP BULT£Ni /99MI-2

sek saptanrnaktadtr. Fazla yrkanma. deterjan, kozrne­tikler, pedikiir, manikiir, stk antibiyotik kullannm ve dar burunlu ayakkabtlar onikomikozlann artma ne­deni olarak giisterilmektedir (1, 2, 3, 4, 14).

ingiltere'de yaptlan bir prevalans yalt~masmda oni­komikozun erkek lerde %2.8, kadmlarda %2.6, A.B.D.'de yaptlan bir ba~ka 9alt~mada ise erkeklerde %3.0, kadmlarcla %1.4 o lclugu saptanmt~tt r (4 ). Ki.i­lahyt ve ark. (14) tarafmdan yaprlrm ~ 9alr~mada da erkek olgu saytst daha fazladtr. Bizim grubumuzda ttrnaktaki fungal enfeksiyonun cins ve aylara dagrlt­mt incelendiginde tiim aylarda kadm olgu saytsmm daha fazla ·olclugu gdri.ilmektedir (~ekil 7). Bu konn ile ilgili olarak erkeklerde daha fazla gdri.ildi.igi.ini.i bildiren 9alt~malann yanmda kadmlarda daha yok gori.ildiigiinii ve yamma her iki cinste insidens farkt gori.ilrnedigini bildiren yaymlar cia bulunmaktadtr ( I, 9, 14, 15 , 16, 17). Diger taraftan hastaltgm srklrgt 16 ya~tan itibaren gitgide art.arak 60-75 ya~ grubunda pik yapmaktadrr ki bu da beklenen bir olgudur (~ekil 7). Zira ya~lt ltkta hem periferik sirki.ilasyon bozuk­luklarrnrn ilave olmast hem de lineer biiyiime htzmm yava~ olmas1 gibi nedenler onikomikoza duyarlrl tgr arttrnnaktadtr.

Tinea corporis her ya~ta gori.ilebilirse de insidanst yocuklarda fazladrr ( 18). Bu enfeksiyonlann bir yogu microsporium canis ile birliktedir. <;:ocuklardan olu­pn 556 olgucla yaptlan bir anl§tmnada 4-6 ya§ gru­bunda mantar enfeksiyonu daha stk goriilmii~ ve ti­nea corporis ikinci stkltkta tesbit edilmi~tir ( 19). Bul­gularrmaz gore bu mikoz tiiriini.in yocuk ya~taki ora­nr 20-30 ya~ grubuna gore di.i~iik, ileri ya~ grubuna giire ise yiiksek goriinrnektedir (~eki l 8). Tinea cor­poris ikliminin srcak-nemli oldugu bdlgelerde ve ktr­sal kesimde daha stk ortaya ytkmaktadtr (I, 2, 4). Bu bilgi ile uyumlu olarak ~ekil 8'de goriildiigi.i i.izere Mayrs aymdan itibaren artt§ kaydedilmeye ba~lamt~ ve bilhassa yaz aylannda goriilen bu art!§ daha sonra giderek azalmr~ttr.

Tinea capiris'te enfeksiyon oram risk altrndaki popu­lasyonun sadece %5-20'si kaclardtr. Hastalar stklrkla 4-14 ya~ grubunda yakalantr. <;:ocuklar yeti~kinlere gore daha yatkmcltrlar (I, 2, 3 ). Bunun nedeni puber­teden sonra sebumdaki undesilik asit gibi yaglt asit­lcrinin fazla Sfllgtlanmastdrr. Digcr bir a91klama ise puberteden sonra geli~en a§ tn duyarl tk olaytdtr (5). Adult enfeksiyon alt~rlmamt§ olup nadiren trikofilon cnfeksiyonlanna rastlanabilir ( I, 2, 3, 20). 9 yrlltk ta­rama sonu9larnmzda 3 eri~kin olguya rastlanmasr da bunu dogrulamaktadJr. Bizim grubumuzdaki yocuk-

0. Aydtn l'C' ark.: 157469 Hastada Yii:('yd lvlmuar Hoswltklarnlllr Ya~·. CinJ vc M£:vsimlcre Cir)rc: V(f,~lltmJ

Jar arasmda da ozellikle erkek c;ocuklarda insidansm fazla oldugu dikkat yekmektedir (~eki l 9). Fakat ay­lara gore belirgin bir farklihk gi.iri.ilmemektedir. Cin­siyete gore insidans ti.ire ve ti.i rlere cografik bolgeye gore degi~mc gostermektedir ve enfcksiyon iklim ko­~ullanndan etkilenmemektedir. Dolaytstyla bulgula­

nmtz literati.ir ile uyumludur.

Sonus; olarak mantar enfeksiyonlanntn epidcmiyolo­jik ozellikleri her ne kadar toplum vc cografya ozel­

liklcrine giire degi:;;im giistennektc ise de ya~ ve za­man parametrelerin~ gore clagtlunt belli prensipler

iyinde olmaktadtr. Bu ise bu ti.ir enfeksiyonlann bir taktm benzer ve ortak ko~ullardan etkilendigini gos­termesi ve profilakside bu tlir faktiirlerin eliminasyo­nu aytsmdan onemlidir. Bizim yali~mamtzda da aykt­n bir ozellik saptanmamt~ttr ve bi.iyi.ik bir hasta gru­bu ile ilgili veriler mevcut literati.ir verilerini onaylar

niteliktedir.

KAYNAKLAR

Martin A G. Kobayash, G S: Fungal diseases with cutaneous involvment. In Dennatology In

General Medicine. Eds Fitzpatrick TB, Eisen Az, Wolff freedberg IM, Austen KF. 4th editi­on. New York. Me Graw Hill Company, 1993: Vol 2; 2421-2449.

2 Roberts S. OB, Mac Kenzie DWR: Mycology In Textbook ofDetmatology. Eds Rook A, Wil­kinson DS, Ebling FJG, Champion RH , Burton JL. 4th edition Oxford, Blackwell Scientific

Publication 1987; 885-986.

3 Aly R: Ecology and epidemiology of derma­

tophyte infections. 1 Am Acad Dermatol 1994; 3 1 (3) 2. Sh: 21-24.

4 Erbakan N: Derinin mantar hastahklan Ankara,

Ti.irkiye Klinikleri Yaymevi 1989: 118-172.

5 Kolemen F: Dermatofitozlarda immunoloji . De­

ri hastahklan ve Frengi Ar~ivi 1984; 18 (I): 9-16.

6 Kolemen F: ~ocuklarda yi.izeysel mantar enfek­siyonlannm cins ve anatomik bdlge lere gore da­gtl nm. Lepra Mecm. 1979: I 0: 190-193.

7 Terragni L, Buzzetti I, Lasagni A , Oriani A: Ti- · nea pedis in Children. Mycoses 1991 ; 34 (5-6): 273-6.

8 Zienicke HC, Korting HC, Lucaks A. Braun Falco 0: Dennatophytosis in chi ldren and ado­lescents : Epidemiological, clinical and microbi­ological aspects changing with age. 1 Dermatol 1991; 18 (8): 438-46. .

9 Tosun i, Aydm F, Alpay ~. Alpay K, Ferahpa~a A: Klinik orneklerclen izole edilen dermatofit tLirleri ve cinsiyetlere gore dag!ltmt. T. Klin. J. Dcrmatol 1995; 5: 82-85.

10 Kiilcmen F: Dermatofitozlann ya~, cif1S ve anatomik bolgelere gore dagilnnt. Lepra Mecm.

1978: Y: 64.

II Akyol A , Kapdagh H, Karaman A: Yl.izeysel

mikozlarda haloprogin tedavisinden alman sonuylar. IX. Ulusal Dermatoloji Kongresi, iz­

mir, E.D. MUhendislik Faki.iltesi Bastmevi,

19R4: 638-642.

12 Blank F, Mann S1: Trichophyton rub rum infec­

tions according to age, anatomical distrubitions and sex. Br J Denmltol 1975; 92: 171.

I 3 Karadaglic DJ: Pitriasis versicolor. Modern

views on etiology, pathogenesis and therapy. S rp Arh Celok Lek 1992; 120 (5-6): 184-7.

I4 KU!ahyt 0, Akta:;; A , Ozdemir ~ . Ertun9 V , Ak­ta~ AE: Erzurum ve yevresinde dermatofitik onikomikozlarda tip tayini. T. Klin. Dermatoloji

1995; 5: 78-81.

15 Williams HC. The epidemiology of onycomy­

cosis in Britain Br J Dennatology. 1993; 129 (2) : 101 -9.

I6 bzcan A. Bursa ve yevresinin dermatolojik fl oras1 V Ill. U !usa] Dermatoloji Kongresi Kitab t. Bursa, Uludag Univcrsitesi Basnnevi

1982; 124-30.

17 Tl.imbay E ve ark. Ege bolgesinde 1974-1979 y tlmda gori.ilen detmatofitoz insidanst ve etken­

leri VIII. Dermatoloji Kongresi Kitabt, Bursa­Uludag Uni versitesi Bastmevi , 1982; 1: I 75-186.

18 Kenneth AA: Dermatoloji Tedavi El kitabt.

19 AI Fouzan AS , N_arda A: Derrriatophytosis of chi lclren in Kuwait. Pediatr Dennatol 1992; 9 (I): 27-30.

20 Lee JY . Hsu ML: Tinea capitis in adults in sout­hern Taiwan. lnt J Dermatol 199 J ; 30 (8): 572-5.

17