16 kayiŞ kasnak zİnÇİr mekanİzmalari 16.1 ĞİrİŞ ş...

13
16 KAYIŞ KASNAK ZİİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ Şaftlar arasındaki güç aktarımı çeşitli yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir. Dişlilerin dışında kayışlar ve zincirler hareket ve moment iletiminde en fazla kullanılan esnek makine elemanlarıdır. Bu elemanlar mühendislere hareket ettiren ve hareket ettirilen makinaların şaftları arasına izafi olarak büyük mesafelerin konmasında kolaylık sağlar. Kayışlar genelde daha az gürültülü makine elemanlarından olup şekil 16.5 de görülen zaman ayar kayışları biraz daha gürültülüdür ve bu kayışlar ile kasnaklar arasındaki kayma engellenmiştir. Hareket ettiren ve ettirilen kasnaklar arasına yerleştirilmiş olan gerdirme kasnağı hareket ettirilen kasnağa doğru itilerek kayış kolayca yerinden çıkarılıp değiştirilebilir veya temizlenip tekrar yerine takılabilir. Bu durum, hem hareket iletim mekanizmasının fiyatını, ağırlığını azaltırken hem de gereksinim duyulabilecek kavrama kullanımını ortadan kaldırır. Kayışların bu tip esnekliklerinin olması güç iletimi sırasında mekanik ve şok titreşimlerin etkisini önemli derecede azaltarak iletir. Güç iletiminde kullanılan zincirlerin tasarım karakteristikleri henüz bilim adamları tarafından tam olarak ortaya konulamamıştır. Zincirle hareket iletiminin gerçekleştirildiği iki ya da daha fazla zincir dişlileri mutlaka aynı düzlemde olmak zorundadır. 16.2 DÜZ KAYIŞLAR Kayış kullanılarak şaftlar arasında güç iletimi başka bir deyişle kayış kullanılarak miller üzerine sabitleştirilmiş kasnaklar arasında güç iletimi demektir. Yıllar öncesinde geniş deri kayışlar kullanılarak bir motordan veya güç kaynağından alınan güç (hareket) bir ya da birden fazla mile iletilmekteydi. Günümüzde ise, genelde daha dar, hafif, düz ve dayanıklı kayışlar yüksek hızlarda güç (moment) iletiminde kullanılmaktadır. Kayışlar esnek olmaları nedeniyle güç iletimi sırasında oluşan titreşimlerin önemli bir miktarını sönümlerler. Düz kayışların iletebileceği moment bantlı frenlerde olduğu gibi (şekil 12.28 ve 12.29 ve denklem 34 ve 35) hesap edilir. ൌ ሺ ݎሺ16.1ሻ Ara işlemler bantlı frenler kısmından takıp edilebilir. ఓథ ሺ16.2ሻ Burada, sıkı taraftaki ve gevşek taraftaki kayış gerilmesi, sürtünme katsayısı ve ߶ kayışın kasnak üzerindeki toplam temas acısıdır. Denklem 16.1 ve 16.2 den ve değerleri T, ve ߶ değişkenlerinin kombinasyonu olarak bulunur. Gerekli kayış gerilmesi , kayışın elastik özelliklerine bağlı olup, genelde aşağıdaki gibi hesaplanır.

Upload: hoangthuy

Post on 06-Feb-2018

230 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI

16.1 ĞİRİŞ

Şaftlar arasındaki güç aktarımı çeşitli yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir. Dişlilerin dışında kayışlar ve zincirler hareket ve moment iletiminde en fazla kullanılan esnek makine elemanlarıdır. Bu elemanlar mühendislere hareket ettiren ve hareket ettirilen makinaların şaftları arasına izafi olarak büyük mesafelerin konmasında kolaylık sağlar.

Kayışlar genelde daha az gürültülü makine elemanlarından olup şekil 16.5 de görülen zaman ayar kayışları biraz daha gürültülüdür ve bu kayışlar ile kasnaklar arasındaki kayma engellenmiştir. Hareket ettiren ve ettirilen kasnaklar arasına yerleştirilmiş olan gerdirme kasnağı hareket ettirilen kasnağa doğru itilerek kayış kolayca yerinden çıkarılıp değiştirilebilir veya temizlenip tekrar yerine takılabilir. Bu durum, hem hareket iletim mekanizmasının fiyatını, ağırlığını azaltırken hem de gereksinim duyulabilecek kavrama kullanımını ortadan kaldırır. Kayışların bu tip esnekliklerinin olması güç iletimi sırasında mekanik ve şok titreşimlerin etkisini önemli derecede azaltarak iletir.

Güç iletiminde kullanılan zincirlerin tasarım karakteristikleri henüz bilim adamları tarafından tam olarak ortaya konulamamıştır. Zincirle hareket iletiminin gerçekleştirildiği iki ya da daha fazla zincir dişlileri mutlaka aynı düzlemde olmak zorundadır.

16.2 DÜZ KAYIŞLAR

Kayış kullanılarak şaftlar arasında güç iletimi başka bir deyişle kayış kullanılarak miller üzerine sabitleştirilmiş kasnaklar arasında güç iletimi demektir. Yıllar öncesinde geniş deri kayışlar kullanılarak bir motordan veya güç kaynağından alınan güç (hareket) bir ya da birden fazla mile iletilmekteydi. Günümüzde ise, genelde daha dar, hafif, düz ve dayanıklı kayışlar yüksek hızlarda güç (moment) iletiminde kullanılmaktadır. Kayışlar esnek olmaları nedeniyle güç iletimi sırasında oluşan titreşimlerin önemli bir miktarını sönümlerler.

Düz kayışların iletebileceği moment bantlı frenlerde olduğu gibi (şekil 12.28 ve 12.29 ve denklem 34 ve 35) hesap edilir.

16.1

Ara işlemler bantlı frenler kısmından takıp edilebilir.

16.2

Burada, sıkı taraftaki ve gevşek taraftaki kayış gerilmesi, sürtünme katsayısı ve kayışın kasnak üzerindeki toplam temas acısıdır. Denklem 16.1 ve 16.2 den ve değerleri

T, ve değişkenlerinin kombinasyonu olarak bulunur. Gerekli kayış gerilmesi , kayışın elastik özelliklerine bağlı olup, genelde aşağıdaki gibi hesaplanır.

Page 2: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

Kayışınbelirlenolup, deönemli kŞüphesikaldırılaBunları gevşem

Kayış ilsonucunkaymalasırasındkayışa udökme dalınırke0.25 oladeğerlerbiraz daimalatçı

Kayışınalanına karmaşı

n kapasitesi,nir. Bu özelleğişik büyükkonu kayışıiz başlangıçabilir fakat önlemek iç

meler otomat

le kasnak arnda değişir. ara ilaveten

da kayış ile kuygulanan kdemir den in, lastik kay

arak alınır. Yri olup, bu daha fazla sürının kataloğ

n taşıyabilecbağlıdır. Kaık yorulma y

kayış kasnikle kasnağklükteki kasın gerilmesiçta kayış birfazla kayış

çin şekil 16.tik olarak ko

Şekil 16

rasındaki süMoment ile

n, kayışta gekasnak araskuvvetler mal edilen kyış ile dökmYukarıda vedeğerler kayrtünme katsğundan alınm

ceği en büyüayışlar hareyüklemesiy

ak sisteminğın hareket esnaklar bir bi olup, kayışraz fazla gergerginliği h1 de görüleontrol altına

.1 Deği

ürtünme katsetimi sırasınerilmeler veında toplam ve değekasnak aras

me demirdenerilen genelyışa uygulansayısına sahması daha u

ük gerilmeket iletimi syle karşılaşır

/2

ndeki en küçettiren kasnabirlerine yaş gerginliğirdirilerek zahem kayışınen tasarım ma alınabilir.

şik Kayış G

sayısı hava nda kayışla e büzülmelem acısı kaerleri arasınsındaki sürtün imal edilel anlamda venan gerilme

hip olmakla uygundur.

mesi, kayış msırasında atrlar. Kayış ü

2

çük kasnak üak olması dkın olarak yzamanla ko

aman içinden hem de yatmetoduyla k

Gerdirme M

koşullarınınkasnak aras

er de oluşuradar kontak nda da değişünme katsay

en kasnak are normal çae ile değişir.birlikte gen

malzemesinttığı bir turluüzerinde

üzerindeki tdurumunda dyerleştirilirlontrol edilereki gevşeklitakların öm

kayıştaki zam

Metotları

n etkisi ve ssında oluşan. Bu gerilmeyüzeyi mevşmeler olur. yısı genelderasındaki süalışma şartla. Farklı plasnelde sürtün

nin çekme guk dönme e ve kuvv

temas acısı daha da öneler. Pratik orek ayarlanmik sorunu or

mrünü azaltaman içindek

sürekli kaymn normal

me ve büzülmvcut olup, ay Deri kayış e 0.3 olarakürtünme katarındaki sürstikler genelnme katsayı

gerilmesine esnasında çovetleri neden

16.3

ile emli larak en malıdır. rtadan

abilir. ki

ma

meler ynı anda ile

k sayısı rtünme lde larının

ve kesit ok niyle

Page 3: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

oluşan gerilme kuvvetlerine ilaveten, kayışın kasnağa değdiği noktalarda birde eğilme gerilmesine maruz kalır. Eğilme gerilmesindeki en yüksek değişme en küçük kasnakta oluşacağından, her kayış tipi ve malzemesi için en küçük kasnak çapı belirlenmiştir. Deri kayışlarda gerilen taraftaki çekme gerilmesi değeri / kadar olup, 250 psi ile 400 psi arasında değişmektedir.

Kayış kasnak sisteminin yeteri kadar yavaş hareket ettiğini kabul ederek, kayışın atalet kuvvetleri ihmal edilebilir. Kayışlar normalde güç transferi sırasında oldukça hızlı hareket ettiklerinden merkezkaç (santrifüj) kuvvetlerinin etkisi altında da kalırlar. Merkezkaç kuvveti sonucunda kayışta kuvveti oluşsun. Oluşan kuvveti şöyle ifade edilir.

16.4

Burada;

Kayışınbirimuzunluğununkütlesi

Kayışın çizgisel hızı

Kasmak yarıçapı

kuvveti mutlaka denklem 16.1 ve 16.2 ye ilave edilmesi gerekir. Buna göre denklem 16.2 aşağıdaki gibi ifade edilir. Tahmin edileceği gibi, merkezkaç kuvveti kayışın kasnağı sarma acısını azaltır.

16.5

Merkezkaç kuvveti değil ama sürtünme ile sınırlı olan moment iletimi sabit olmalı ve bununla birlikte güç iletimi kayış hızıyla doğru orantılı olmalıdır. Kayış kasnak sisteminde öyle bir bir kayış hızı vardır ki, bu hızda maksimum güç transferi sağlanır. Deri kayışlar için bu hız 30 m/s civarında olup, 20 m/s hız normal çalışma koşulları (gürültü, ömür ve diğerler dahil) olarak kabul edilir.

Kayış kasnak tasarımında genel deneyimler kasnak ve kayış seçimleri için çok önemli olup, çalışma koşullarının (hareket ettiren şaft, başlangıçtaki fazla yük, kasnak çapı) ve çevre koşulları (kirlilik, yağlılık, rutubet gibi koşullar) etkisinin de incelenmesi gerekir.

16.3 V-KAYIŞLAR

V- kayışlar genelde elektrik motorlarında fanların, kompresörlerin, çiftlikte kullanılan makinelerinin, endüstride kullanılan makinelerin ve daha birçok makinenin hareket ettirilmesinde kullanılır. Bununla birlikte motorlarda yardımcı elemanların ya da aksesuarların (su pompası, alternatör, kılıma, soğutma fanı gibi) hareket ettirilmesinde kullanılır. Kayışlar Şekil 16.2 de görüldüğü gibi standart kesitlerde ve standart boylarda imal edilirler. V-şeklinde kanal açılmış kasnaklara “V-Kasnağı” (sheaves) denir ve genelde dökme demir, dövme çelik

Page 4: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

ve basınhareket sonra, içyoktur.

Şekil 1doldu

Tek V- kayışı kBurada değiştiri

Şekil 16konumu

kayışın

değer yatork, sür

edilen dedilir.

nçlı dökülmve güç iletmçinde bulun

16.2 V- urulmuş ku

kayışının ykullanılır. Bien önemli kilmesi duru

6.4a da V-kunu ve kayış

birim elema

aklaşık olarrtünme kuv

denklemde (

müş malzememek için kunan gerilme

Kayışlarınumaştan ge

eterli olmadir kasnakta konu tüm kamunda tüm

Şekil 16.3

ayışının kasşa gelen kuv

anına gelen

rak 3.24 dN vveti dolayıs

(denklem 16

elerden imaullanılırlar. V

kordonları

nın Standarerilme kort

dığı durumlen fazla 12 ayışların ay

m setin değiş

3 Çok V

snak yivininvvetleri gös

n kuvveti dN

N civarlarındsı ile norma

6.5) sürtünm

al edilirler. VV-kayışları nedeni ile s

rt Kesit Alatları vardır

larda Şekil 1taneye kad

ynı gerginliğştirilmesi ge

V-Kayışlı K

n kenarlarınstermektedir

N den dN/sin

dadır (1/sinal kuvvet ile

me katsayısı

V- kayışlarıiçin başlang

sürekli geril

anları. (Kar ve kayış k

16.3 de görüdar V-kayışığe sahip olmerektiğinin b

Kayış Kasna

na, kayışın kr. Kayışın k

ndeğerine

. Ke orantılıdır.

ı yerine /s

ı genelde kıgıçta gerilmlme ayarı ya

ayışların içikoruyucu il

üldüğü gibi nın kullanıl

maları ve birbilinmesidir

ak Sistemi

kasnak yivinkenar hareke

e yükseltir (Ş

Kayış kasnak Bu durum

in koyarak

ısa mesafeleme ayarı yapapmaya ger

inde arası lle kaplanm

birden fazlldığı görülmrisinin r.

nin tabanınaeti (edge ac

Şekil16.4b)

k sistemiyledüz kayış i

k V-kayış iç

erde pıldıktan ek

lastikle ıştır).

la V-müştür.

a olan ction),

). Bu

e iletilen çin elde

çin elde

Page 5: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

V-kayışBununlauğramak

Çok değkayışlarelde edi

V-kayışömürler

Problem

kayışı kgr/mm dKayıştaKaç tan

Verilen

Kasnak

Şekil 16.4

Bura

şın güç (torka birlikte Vksızın Şekil

ğişik firmalra ait olan gilmelidir. G

şlarının ve drini artırmak

m:1 Elek

kullanarak hdir. Motor kaki gerilme yne V-kayışın

nler: Güç =

Çapı = 94

V-Kay

2

ada;

Pdϕ

k) iletme ka-kayışı dahal 16.4b de o

ar tarafındagerilme ve süenelde kayı

düz kayışlark için etrafl

ktrik motoru

hareket ettirikasnağının pyükünün ennın kullanıla

19 KW, dev

mm, =165

yışının V-Y

2

2

apasitesi en a büyük çap

olduğu gibi k

an üretilen dürtünme katışlar için ön

rın ömrü sıcarında hava

u 19 KW lık

iyor. Boyutpitch çapı 94n fazla 672 Nacağını hesa

vir 1750 rpm

5o, Pmax =

Yivli kasnak

22 2

2

/

küçük V-yiplı düz kasnkullanılabil

değişik markatsayıları dennerilen hız 2

caklığın artma akımı sağl

k bir makine

tu 5V-kayış4 mm ve kaN ve sürtünmap ediniz.

m, kayiş tip

672 N ve

kta ve Düz K

0

2 2

ivli kasnaktnakla birliktlir.

kada V-kayneylerden y

20 m/s (4000

masıyla önelamak iyi bi

e parçasını 1

şı veayışın kasname katsayıs

pi, b

Kasnaktak

/

a oluşan kaye herhangi g

ışları mevcuya da imalat0ft/min) civa

mli oranda r uygulama

1750 rpm ile

e kayışın biağı sardığı asının 0.20 ol

irim ağırlık

ki Konumu

/

aymaya bağlgüç kaybına

ut olup, bu tçı kataloglaarındadır.

azalır. Kayadır.

e birden faz

irim kütlesi acı 165o dir. lduğu kabul

k 0.215 gr

16.6

lıdır. a

arından

yışların

zla V-

0.215

lü ile

r/mm,

Page 6: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

İstenen

Çözüm

Burada

Denklem

16.4 D

Şekil 16arasındakasnaklkrank m

nler: V- kay

:

bilinmem

m 16.1 den

DİŞLİ KAY

6.5 de dişli yaki sürtünmar izafi olar

mili arasında

yış sayısı = ?

mektedir.

672 1515.9

9550

ş

YIŞLAR

ya da zamanme ile değil drak sürekli aa kullanılma

?

/

2 1

0.2

.9494

.

672

9550

194.78

n ayar kayışdişler tarafınaynı konumakta olup ba

ve

941000

175030

15ğ

8.6

/

117.5

026.1

955

. ş,

şı görülmekndan sağlan

mdadırlar. Buaşka tip kay

0.

1 .

942 1000

175050

.

ış

ktedir. Buranır ve hareku tip kayışla

yışların kulla

/

.

.

/

ı ı ı

ada tork iletiet eden ve har motorlardanılması ola

.

ş

ı .

imi kayış ilehareket ettirda kam milianaksızdır. B

e kasnak ren i ile Bu

Page 7: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

kayışlartaşıdığı

Dişli kadişin kaoranla ddezavanuzun birdeğillerzincirler

16.5 M

Birçok çuygulammakara kovana,boyuncatarafındMerkezkuvveti

rda diğer kagerilme en

ayışlar genelavraması dudaha hafif ontajları, kayr servis ömr

rdir. Örneğinrin ömrü mo

MAKARA

çeşit zincir manın içindebağlantılı z

, pime ve ika sağlanır. S

dan başarılı bkaç kuvvetihatırı sayılı

ayışlardaki kaz düzeyde

Şekil 1

lde küçük çurumunda fulup 80 m/s (

yışın ve kasnrüne sahip on: motorda otor ömrüyl

ALI ZİNÇİR

mevcut oluen en fazla

zincirin yapıki tane bağlaSonuçta pimbir şekilde ii bağlantı elır bir yük il

Şekil

kadar gerilme olur ve hem

16.5 Diş

çaplı kasnakul kapasite i(16,000 ft/mnağın diğer olmakla birldişli kayışınle aynıdır.

RLER

up en çok kuuygulandığılışını gösteantı elemanım, kovan, veiletir. Zincirlemanının gave eder.

l 16.6 M

meye ihtiyaçm yatakların

şli ya da Za

klarda düşükile tork iletimmin) lık hızltiplere oranlikte, zincirn standart ö

ullanılan tipğı alan bisikermektedir. ına iletilir. Ze bağlantı elrlerde hız 1

gerilme kuvv

Makaralı Zi

ç olmadığınn hem de ka

aman Ayar

k sarma acılmi sağlanırlara kadar kunla daha pahler ve dişlil

ömrü 100,00

pi makaralı zletlerdir. ŞeMakarayla Zincirin harlemanları gü5 m/s (3000vetine ve pi

incirin Parç

ndan gerilmeayışın ömrü

Kayışı

ları ile kulla. Dişli kayışullanılabilir

halı olmalarer kadar uzu

00 km civar

zincirlerdirekil 16.6 değtaşınan güç

reketiyle buücü zincirin0 ft/min) denim ile kovan

çaları

e kordonunuümü uzatır.

anılırlar. Enşlar diğer tiprler. Temel rıdır. Dişli kun ömürlü

rında olup,

r. Birçok ğişken pim

ç dönme haru güç iletimin gergin olan daha fazlan arasına ya

un

n az 6 plere

kayışlar

ve reketi ile i zincir

an adır. atak

Page 8: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

Kuvvet serbest oluşur. Amakara nedeniyila maks

Şekil 16akort ayzincir piise zinciBu iki ta

Burada,meydaniyi tasar

Makarasürelerd(adımı) gerdirmfazla dezincirler

Düşük dsüresindkuvvet v

iletimi boyolması nedeAşınmayı aile zincir di

yle pim yüzesimum aras

6.7 de görülyarlaması (cim merkeziir pim merkasarımdan p

Ş

, zincir dna gelen değrlanmış zinc

alı zincirler çde değiştirilmartırır. Aşın

me dişlisinin eğişmesi durrin ömrü 15

devirlerde gde bağlantılve şok yükl

yunca birçokeniyle, mak

azaltmak içiişlisi arasıneylerinde daında değişti

ldüğü gibi, öchordal act, A, zincirin

kezi zincir dpim merkez

Şekil 16.7

Δ

dişlideki dişğişmelerin ecir sistemind

çok çok az kmeleri uygunma sonucu ayarlanmasrumunda m5,000 saat ci

gerekli gerilarda arızalalemeler çok

k kritik potakara ile zincin yağlama mda yapılmalaha kritiktiriğinden pim

özellikle yütion) yapılırn adim yarı

dişli merkezzleri arasınd

Makara

sayısıdır. Zetkisiyle akode, zincirin

kırılırlar fakundur. Bu au oluşan adımsı ile ortadaakaralı zincivarındadır.

me kuvveti anmalara seb

fazla olaca

ansiyel bölgir dişlisi aramutlaka malıdır. Aşınmr. Bağlantı e

m ve pim del

üksek hızlarr. Şekil 16.7ıçapıyla bellziyle, A tamdaki fark aşa

alı Zincirle

1

Zincirin yükort hareketi elastikliği b

kat pim ile kşınma durumm büyümes

an kaldırılabcir mutlaka .

sonucundabep olabilir

ağından yete

geler oluşur.asında ihmaakara ile kovma, pim yüzelemanlarınlikleri gerilm

rda düzgün h7a da görüldli bir acıda

m zincir dişlağıdaki gibi

rde Akort

1

kselmesi ve hız oranındbirçok küçü

kovan arasınmu iki maksi, zincir dişbilir. Zincirideğiştirilme

a oluşan aşınr. Çok yükseeri kadar gü

Zincir dişlal edilecek kvan ve pim eylerinin daa gelen gerime yorulma

hareket iletidüğü gibi sta

kesişiyorisinin merk ifade edilir

Ayarlamas

180

alçalmasıyldaki düzgünük hız değiş

ndaki aşınmkara arasındaşlisinin ayarin aşınmasıyelidir. Gene

nmalar 15,0ek hızlarda

üç iletimi sağ

lisinin makakadar az bir arasında ve

aha küçük oilme kuvvetasına maruz

imi sağlamaandart harekr. Şekil 16.7

kezinde kesir.

la ve denlüğü bozar.şimlerini yu

ma nedeniylaki mesafeyrlanması ileyla adımın %elde makara

000 saatlik çise, merkezğlanamaz.

arasının kayma

e de olması ti sıfır z kalır.

ak için kette 7b de işiyor.

16.7

e . Fakat

utar.

e belli yi e yada %3 den

alı

çalışma zkaç

Page 9: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

AmericastandartBu zincimalatçıimalatçızincir diiçermekolduğunçarpılarçıkış şafkullanılçarpılır.

Küçük zseçilebidiş sayı

19.6 T

Şekil 19adlandırolup bu kritik kı

Burada ortasındŞekil 16kaymaytaraftan

Ters dişzincir di

an Society ot ile zincir v

cirler ve dişlıların zincirıları katalogişlisinin diş

kle birlikte, nu kabul ederak zincirin ftları için1.7ırsa, tek zin.

zincir dişlilelirken yükssı 120 ile sı

TERS DİŞL

9.9 da ters drılır. Bağlanzincir dişliısım pim ba

amaç zincirdaki yönlend6.9c de dişliyı önlerler. Şn hareketlend

şli zincirleriişliler için k

of Mechanive zincir dişliler değişikr parçaları zglarında tabş sayısını vegiriş gücünerek derlenmkapasitesi h7 ye kadar ancir değeri i

erinde diş sek hızlarda ınırlıdır.

Şekil

Lİ ZİNÇİR

dişli zincir gntılar dişler sindeki diş

ağlantılarıdı

rin zincir didirici, dişlininin kenarınŞekil 16.9d dirilerek ya

in standartlakurallar bur

cal Engineeşlilerinin boyk imalatçılarincir üretimlo halinde z

ermektedirlenün (elektrikmiştir. En khesaplanır. Bartırılabilir. ki zincir içi

ayısı 17 ila daha yükse

16.8 Bi

R

görülmektedgenelde düsayısının arr.

işlisinden kanin ortasındndaki bağlande ise ikili

apılır.

arı (ANSI/Aada da geçe

ering 2000 yyutlarını ver tarafından

minde karışıkzincirlerin der. Bu değerk motorundakötü şartlar iBu çarpan gEğer Şekil

in 1.7 ile, üç

25 arasındaek diş sayısı

irden Çok

dir. Bu zincüzgün kenarrtmasını sağ

aymasını öndaki kanal ilntılar dişlini(iki katlı) z

ASME B29.erlidir. Stan

yılında yayıe standart yü

imal edilmk olarak kul

değişik hızlarler aşınma an yada başiçin nominagenelde yük16.8 da gör

ç zincir için

adır. Düşük ı seçilebilir.

Makaralı Z

ir aynı zamlıdırlar. Zinğlar. Zincird

nlemektir. Şe ilişkilendiin kenarına incir, zincir

2M-1982) ddart adım 3

ınladığı ASMük parametr

miş olsalar billanılabilirleardaki kapasve yorulmaka sistemde

al yük belli bksek şok altırüldüğü gib

n 2.5 ve dört

hızlar için En büyük z

Zincir

anda sessiz ncir dişlisinddeki aşınma

Şekil 16.9b dirilerek kaymgeçerek ref

r dişli vasıta

de verilmişt/8 ila 2 inch

ME B29.10relerini vermile farklı er. Tüm zinsitelerini vea arızalarınıen) düzgün bir çarpanlaında olan gi

bi birden fazt zincir için

daha az dişzincir dişlis

zincir olarade düzgün kayı azaltmak

de zincirin yma önlenmferans olaraasıyla her ik

tir. Daha önh arasında

00-2000 miştir.

ncir e küçük

a iriş ve zla zincir

3.3 ile

sayısı sindeki

aktan kenarlı k için en

iştir. ak ki

nceki

Page 10: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

değişmeyüksek

Problem

İstenen

ektedir. Terhızlarda ku

m 2: Aşağ

n: L =?

rs dişli zinciullanılabilirl

ğıdaki şekil

irler makaraer.

Şekil 16.9

lden kayış b

alı zincirlere

9 Ters D

boyunu (L)

e oranla dah

Dişli Zincir

, ,

ha sessiz çal

ya bağlı o

lıştığından

olarak elde e

daha

ediniz.

Page 11: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

Çözümyok.

Burada

acısın

: Yerçekim

c (merkez u

nın denklem

mi kayışın şe

2

2

uzaklığı) de

12

2

14

mi: Sarma ac

ekline etki e

2

2

2

9

eğerini hesap

2

;

12

2

14

cıları

etmiyor ve k

2

218036

218036

180 2360

090

playalım;

2 ve

kayış yeteri

260

260

21

90

;

12

2

kadar gergi

180 2360

0

12

2 . Yukarıd

in ve gevşek

daki şekiller

klik

rden,

Page 12: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

Problemdev/d ildev/d olkatsayıskasnaklbulunuz

Verilen

döndürü

İstenenğüç ileti

Çözüm

Yukarıd

m 3: Tek e iletmektedlup kasnaklsı 0.20 ve kaara gelen ra

z. d) Kayış n

nler: =18o,

ülen kasnak

nler: a) P1 viminin oluşt

: a)

da elde edile

V-kayış =dir. Hareketların merkezayma olmadadyal ve torknormal hızd

, birim ağır

k devir sayıs

ve P2 = ?, b) turduğu P1 v

ü ü

/

65.48

en denklem

=18o ve birimt ettiren kaszleri arasınddığı durumdk kuvvetler

da dönerken

rlığı 2.2 kğ/m

sı = 1050 rp

Kasnak şafve P2 = ?

ç

2.29.8

180

9550

8

1 ve 2 den;

m ağırlığı 2snak çapı 18da 400 mm da P1 ve P2 krini bulunuzn ve 6 kW g

m, ğüç=12

pm, c = 400

ftlarındaki k

180

281

2 1760

2 8.63180

6161

.

9550121750

0.090

;

2.2 N/m dir.80 mm ve hlik mesafe mkuvvetlerin

z. c) Harekegüç iletirken

kW, 1750 rp

0 mm ve =

kuvvet = ?,

017501050

150 90400

500.09

.

. /

0.

Bu kayış 1areket ettirimevcuttur.

ni bulunuz. btsiz durumd

n P1 ve P2 ku

pm, kasnak

= 0.20

Kayış gergi

.

.

.

2 kW gücü ilen milin 1a) sürtünmeb) Kayıştanda kayış geruvvetlerini b

k çapı = 180

inliği = ? ve

1

1750 050 e

rilmesini bulunuz.

0 mm,

e 6 kW

2

Page 13: 16 KAYIŞ KASNAK ZİNÇİR MEKANİZMALARI 16.1 ĞİRİŞ ş …ocuvalci.ktu.edu.tr/dosyalar/dersler/MM-304_mak_el-2_kay... · ısı genelde asındaki s ... değiştiri Şekil 16 konumu

ve

b) Hareket ettiren şafttaki tork 926 199 0.090 .

ş 926 199 0.150 .

ü 2 2

ü 926 199 17.26 199 17.26 =1117.6 N

ş ğ ü

1125 N olarak kabul edelim.

c) Başlangıçtaki kayış gerginliği 11252

.

d) Gücün 6 kW olması durumunda yükleri

9550 95506

1750.

32.74 0.090 .

Denklem 1 ve 3 den

. ve .