19th international conference - urząd miasta Łodzi · ochrona zdrowia w polsce – system...

19th International Conference ‘ETHICS IN ECONOMIC LIFE’

PROCEEDINGS

May 7-8, 2015 Łódź

O R G A N I S I N G C O M M I T T E E :

C h a i r m a n P r o f . C ze s ł a w D O M A Ń SK I , P h D Sc i e n t i f i c Se c r e t a r y J o a n n a D Z IO N E K - K O Z Ł O W SK A , P h D P r o f . R a f a ł M A TE R A , P h D P r o f . J a n u s z SK O D L A R SK I , P h D P r o f . J a n J a c e k SZ TA U D YN G E R , P h D Se c r e t a r i e s : M A D a m i a n B Ę B N O W SK I M A D a r i u s z B O M A N O W SK I P i o t r G A B R IE L C Z A K , P h D K a m i l K O W A L SK I , P h D

Th e 1 9 t h In t e r n a t i o n a l C o n f e r e n c e i s c o - o r ga n i s e d b y

D e p a r t m e n t o f S t a t i s t i c a l M e t h o d s C h a i r o f E c o n o m e t r i c s

D e p a r t m e n t o f H i s t o r y o f E c o n o m i c Th o u gh t a n d E c o n o m i c H i s t o r y o f t h e U n i ve r s i t y o f Ł ó d ź

Th e h o n o u r a b l e p a t r o n a ge o ve r t h e 1 9 t h In t e r n a t i o n a l C o n f e r e n c e 'E t h i c s i n E c o n o m i c L i f e '

h a s b e e n t a k e n b y : A r c h b i s h o p o f L o d z , r e v . p r o f . M a r e k J Ę D R A S Z E W SK I , P h D

M a r s h a l o f t h e L o d z V o i vo d s h i p , W i t o l d S TĘ P IE Ń M a y o r o f L o d z , Ha n n a Z D A N O W SK A

E N G L I S H P R O O F R E A D I N G P i o t r G a b r i e l c za k P h D , M a r k M u i r h ea d

P O L I S H P R O O F R E A D I N G , E D I T I N G & T Y P E S E T T I N G J o a n n a D z i o n ek - K o z ł o w s k a P h D

Printed directly from camera‐ready materials provided to Łódź University Press by the Department of the History of Economic Thought and Economic History of the University of Lodz

Wydrukowano z gotowych materiałów dostarczonych do Wydawnictwa UŁ

Published by the Lodz University Press Wydanie W.06893.15.0.I

ISBN 978-83-7969-646-8

Lodz University Press 90-138 Łódź, Poland, 8 Lindleya St.

www.wydawnictwo.uni.lodz.pl e-mail: [email protected]

phone +48 42 665 58 63, fax +48 42 665 58 62

Druk i oprawa: Quick Druk

CONTENTS / SPIS TREŚCI 3

Programme of the 19th International Conference ‘Ethics in Economic Life’ / Program XIX Konferencji ‘Etyka w życiu gospodarczym’ 11

Abstracts of the papers / Streszczenia referatów

Prof . Imre KOVÁCH , Hungarian Academy of Sciences, Hungary Projectification. The New Spirit of Capitalism 17

Prof . Costea MUNTEANU , Bucharest University of Economic Studies, Romania

Fr Dr Petre COMȘA , “Valahia” University of Targoviste, Romania An Interdiciplinary Perspective on the Relationship between Ethics and Nowadays Capitalism 18

Prof . Ja cek SÓJKA , Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Greed and the Causes of Financial Crisis 19

Dr Joa nna DZIONEK-KOZŁOWSKA , Prof . Rafa ł MATERA University of Łódź, Poland New Institutional Economics’ Perspective on Wealth and Poverty of Nations: Acemoglu & Robinson's Step 21

Prof . Andreea -Oana IACOBUȚĂ , Prof . Mircea ASANDULUI Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Institutional Change and Institutional Inertia in Romanian Society: the Role of Traditional Values 22

Dr C la udiu T IGANAS , Prof . Andreea -Oana IACOBUȚĂ , Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Social Assistance Mentality in Romania: Cultural Inheritance or Effect of Social Protection Policies? 23

Prof. Mircea ASANDULUI , dr Carmen PINTILESCU, dr Daniela VIORICA , Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania The Analysis of the Causal Relationships between Output Growth, Inflation, Real and Nominal Uncertainty in the Case the Newest EU Countries 23

Prof . L iv iu- George MAHA , MSc I ul ian HERTUG Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Contemporary Controversies regarding Corporate Social Responsibility 24

4 CONTENTS / SPIS TREŚCI

Prof . Przemys ław ROTENGRUBER , Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Deklaracja wiary – dokument różnicujący czy zrównujący uprawnienia lekarza i pacjenta? The Declaration of Faith – Whether it Helps or Hinders the Conclusion of the Patient-Doctor

Contract 27

Prof . S ta nis ław WIET ESKA , University of Łódź, Poland Zagrożenia towarzyszące konsumpcji produktów roślinnych genetycznie modyfikowanych The Threads Triggered by the Consumption of the Genetically Modified Crops 28

MA Paweł NAWARA , etmek, Poland Ochrona zdrowia w Polsce – system pozbawiony moralności Healthcare in Poland – a System without Morality 29

Dr Woj ciech WYPLER , University of Warsaw, Poland „Uczciwość” jako przedmiot diagnozy psychologicznej w rekrutacji i selekcji pracowników ‘Integrity’ as a Subject of Psychological Diagnosis in the Process of the Recruitment

and Selection of Employees 30

Dr inż . P iotr WAJSZCZY K , Łódź University of Technology, Poland Rozeznanie w praktyce zawodowej i etyce inżynierskiej Discretion in Professional Practice and in Engineering Ethics 31

Prof . Woj cie ch JARECKI , University of Szczecin, Poland Czy dla studentów kierunków ekonomicznych studia są drogą do podnoszenia kompetencji zawodowych? Is Higher Education a Way for Economics Students to Raise Their Qualifications? 32

Dr Marek DELONG , University of Rzeszow, Poland Aspekty moralno-etyczne polskiej transformacji w enuncjacjach Episkopatu Polski Ethics of the Polish Transformation in Enunciations of the Polish Episcopate 35

MA Damian BĘBNOWSKI , University of Łódź, Poland Atrakcyjność projektu metodologii praktycznej i epistemologii cnoty dla badań historyczno-gospodarczych. Zarys problematyki The Attractiveness of the Project of Practical Methodology and Virtue Epistemology

for Economic History Research. An Outline of Issues 36

Paweł KUBACKI , University of Łódź, Poland Prawo muzułmańskie w wybranych konstytucjach państw islamskich Islamic Law in the Constitutions of the Selected Muslims States 38


Ka tarzyna GRABARCZY K , University of Łódź, Poland W poszukiwaniu uzasadnienia dla dalszej integracji europejskiej. Wspólne wartości konstytucyjne jako element europejskiej tożsamości prawnej In Search of the Justification for Further European Integration. Common Constitutional Values

as an Element of European Legal Identity 39

BA Aleksandra ŁOZOWS KA, BA Damian SZYMCZAK , University of Łódź, Poland Outsourcing polityczny z perspektywy oceny etycznej Political Outsourcing from the Perspective of Ethical Assessment 40

Prof . L iv iu- George MAHA , MSc Ga br ie l C ipr ian ANDRUSEAC Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Ethical Issues regarding Strategic Industries and Economic Security 43

Dr Anna HORODEC KA , Warsaw School of Economics, Poland The Changing Face of Economics? Ethical Issues in Contemporary Economic Schools as a Consequence of the Changes in the Concept of Human Nature 43

MA Jagoda KOMUSIŃSKA , Cracow University of Economics, Poland Economics Seen in the Perspective of Frankfurt School Philosophy – a Scientific Discipline of Instrumental Reason 44

Dr Agnieszka MAREK , John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Servant Leadership in Local Government Institutions 45

Fr Dr B i j u MICHAEL SDB , Salesian Pontifical University in Rome, Studium Theologicum Salesianum in Jerusalem, Israel Civilians in the Line of Fire. Catholic Perspective 46

Prof . S ławomir KAMOSIŃSKI , Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Praca jako obowiązek a praca jako źródło satysfakcji. Etyczne, polityczne i ekonomiczne aspekty pracy Work as a Duty versus Work as Source of Satisfaction. Ethical, Political and Economic

Aspects of Work 47

Dr Michał A . MICHALSKI , Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Rodzina, dobrobyt, rozwój – dlaczego rozkład rodziny prowadzi do kryzysu gospodarczego? Family, Welfare, Development – Why Decomposition of the Family Leads

to Economic Decline? 48


Prof . Paweł GRATA , University of Rzeszow, Poland Zakres odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników w Drugiej Rzeczpospolitej The Range of Responsibilities of Employers Had towards Workers’ Families in the Second

Republic of Poland 50

MA Nata l ia KOSZT OWNA , Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Aspekty Prawne Zatrudnienia Kobiet W Okresie PRL-U I Współcześnie – Etyka Działań Podejmowanych Przez Państwo The Legal Aspects of The Employment of Women in the Poland’s People Republic and Today –

the Ethics of Actions Taken by the State 50

MA Janusz WDZIĘCZA K , University of Łódź, Poland Wpływ czynników kulturowych na tworzenie się biznesowych i politycznych klanów na terenie byłego ZSRR The Influence of Cultural Factors on Creating Political and Business Clans in the Former USRR Area 52

Dr Szymon KAZUSEK , Jan Kochanowski University in Kielce, Poland Po bezdrożach działalności celników w Koronie w XVI-XVIII wieku The Illegal Activity of Customs Officials in the Crown in the 16th-18th Centuries 55

Prof . Zdz is ław SZYMAŃSKI University of Economics and Innovation in Lublin, Poland Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa „klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku Economic and Ethical Aims of the Landowning Party of “Klemensowczycy” in the 1940s 56

Prof . Miros ław KŁUSEK , University of Agriculture in Cracow, Poland Dekret z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego Decree of 13 April 1945 on Extraordinary War-Wealth Tax 57

MA Robert ANDRZEJCZYK , Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland Międzynarodowe układy odszkodowawcze podpisane przez Polskę po II wojnie światowej jako próba podjęcia odpowiedzialności za nacjonalizację mienia cudzoziemców. Bilateral Indemnization Agreements Signed by Poland after the World War II

as an Attempt to Take Responsibility for the Nationalization of Foreign Citizens’ Property 58

Dr Kami l KOWALSKI , University of Łódź, Poland Humanitarny wymiar Europejskiego Programu Odbudowy Humanitarian Aspect of European Recovery Program 60


Prof . Bożena KLIMCZAK , Wrocław University of Economics, Poland

Cnoty i niecnoty biznesmena The Virtues and Anti-Virtues of a Businessman 63

Prof . Paweł STAROSTA, Prof . J . Jacek SZTAUDYNGER , MSc Ewa AMBROZIAK University of Łódź, Poland Trust and Economic Growth in Europe 64

Prof . Imre KOVÁCH , Hungarian Academy of Sciences, Hungary The Knowledge Use and the Production of Knowledge 65

Prof . Franc iszek P IONTEK , University of Dąbrowa Górnicza, Poland Ruch Foccolari i charyzmat jedności jako wkład w urzeczywistnianie rozwagi i etyki w gospodarowaniu The Focolare Movement and the Charism of Unity as a Contribution to the Development

of Prudence and Ethics in Management 67

Rev . Prof . S ta nis ław KOWALCZY K , John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Ekonomiczna aktywność państwa w społecznym nauczaniu Papieża Jana Pawła II Economic Role of the State in the John Paul II’s Social Teaching 68

Dr Adam ZADROGA , John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Spór o normę moralności w etyce biznesu: utylitaryzm versus personalizm The Dispute about the Standard of Morality in Business Ethics:

Utilitarianism versus Personalism 69

MA Emi l ia KACZMAREK , University of Warsaw, Poland Pharmaceutical Industry Ethics – Burning Issues 71

Matthew GLADDEN , Institute of Computer Science of the Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland & Georgetown University, Washington, DC, USA Cryptocurrency with a Conscience: Using Artificial Intelligence to Develop Money that Advances Human Ethical Values 72

BSc Georg ios MELISSOURGOS , University of Macedonia, Greece Towards a Moral Economy: Social and Solidarity Economy in Thessaloniki 73

Dr Krzysz tof ŚWIESZCZA K , University of Łódź, Poland Tworzenie wartości przedsiębiorstwa dla interesariuszy na przykładzie banku Creation of Enterprise Value for the Stakeholders on the Example of a Bank 75


Dr Mar ika ŚWIESZCZAK , University of Łódź, Poland Wywieranie wpływu na decyzje zakupowe klientów banków Exerting Pressure on Bank Customers’ Purchasing Decisions 76

MA Michał TRZEBOWSKI , Wrocław University of Economics, Poland Etyka zawodowa agenta ubezpieczeniowego w obliczu rozwoju kanałów dystrybucji typu direct Insurance Broker’s Professional Ethics in the light of Development of the Direct Distribution

Channels 77

MA Przemys ław SAŁEK , Warsaw University of Life Sciences, Poland Ekonomiczne i etyczne aspekty funkcjonowania branży bukmacherskiej w Polsce Economical and Ethical Aspects of Polish Betting Market Regulations 78

Dr Ro bert ROGOWSKI , State Higher Vocational School in Nowy Sacz, Poland Praktyka wdrażania CSR w polskich przedsiębiorstwach The Practice of CSR Implementation in Polish Companies 81

Dr Ka tarzyna OLEJNICZAK , Czestochowa University of Technology, Poland Etyczna kultura miarą odpowiedzialnego zarządzania Ethical Culture as a Benchmark of Responsible Management 81

Dr Agnieszka ŁUKASIEWICZ -KAMIŃSKA , Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland Społeczna odpowiedzialność miasta Social Responsibility of a City 83

MA P iotr NIEP OROWSKI , Univeristy of Zielona Gora, Poland Aktualne trendy współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi na przykładzie województwa lubuskiego Current Trends in Fostering Cooperation between Business and NGO’s Supported

by Examples from Lubusz Voivodeship 84

MA Paweł S IEK , Maria Curie-Skłodowska University (UMCS) in Lublin, Poland Wartość odpowiedzialności. Perspektywa filozoficzna i religijna w zarządzaniu Value of the Responsibility. Philosophical and Religious Perspective in Management 85

PROGRAMME OF THE 19TH CONFERENCE ‘ETHICS IN ECONOMIC LIFE’ 9

7 May, 2015

8:30-9:15 Holy Mass (in Polish) Msza Święta St Theresa and St John Bosco’s Church Kościół św. Teresy i św. Jana Bosko ‘Wezel’ University Chaplaincy Chapel Kaplica Duszpasterstwa Akademickiego „Węzeł” 1/3, Kopcińskiego Street, Łódź ul. Kopcińskiego 1/3, Łódź

9:00-9:30 Registration of the participants Rejestracja uczestników Conference Centre’s Lobby

9:30-10:00 Opening of the conference Otwarcie konferencji Main Lecture Hall AULA

10:00-11:30 Plenary session Sesja plenarna Main Lecture Hall AULA

Prof. Imre KOVÁCH, Hungarian Academy of Sciences, Hungary Projectification. The New Spirit of Capitalism

Prof. Costea MUNTEANU, Bucharest University of Economic Studies

Fr Dr Petre COMȘA, “Valahia” University of Targoviste, Romania An Interdiciplinary Perspective on the Relationship between Ethics and Nowadays Capitalism

Prof. Jacek SÓJKA, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Greed and the Causes of Financial Crisis

11:30-12:00 Coffee break Przerwa kawowa

12:00-1:30 Session A Sesja A Room no. 1 Sala nr 1

Dr Joanna DZIONEK-KOZŁOWSKA, Prof. Rafał MATERA University of Łódź, Poland New Institutional Economics’ Perspective on Wealth and Poverty of Nations: Acemoglu & Robinson's Step

Prof. Andreea-Oana IACOBUȚĂ, Prof. Mircea ASANDULUI

Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Institutional Change and Institutional Inertia in Romanian Society: the Role of Traditional Values

Dr Claudiu TIGANAS, Prof. Andreea-Oana IACOBUȚĂ

Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Social Assistance Mentality in Romania: Cultural Inheritance or Effect of Social Protection Policies?

Prof. Mircea ASANDULUI, Dr Carmen PINTILESCU, Dr Daniela VIORICA Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania The Analysis of the Causal Relationships between Output Growth, Inflation, Real and Nominal Uncertainty in the Case the Newest EU Countries

Prof. Liviu-George MAHA, MSc Iulian HERTUG

Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Contemporary Controversies regarding Corporate Social Responsibility

10 PROGRAMME OF THE 19TH CONFERENCE ‘ETHICS IN ECONOMIC LIFE’

Session B Sesja B Room no. 3 Sala nr 3

Prof. Przemysław ROTENGRUBER, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Deklaracja wiary – dokument różnicujący czy zrównujący uprawnienia lekarza i pacjenta? The Declaration of Faith – Whether It Helps or Hinders the Conclusion of the Patient-

Doctor Contract

Prof. Stanisław WIETESKA, University of Łódź, Poland Zagrożenia towarzyszące konsumpcji produktów roślinnych genetycznie modyfikowanych The Threads Triggered by the Consumption of the Genetically Modified Crops

MA Paweł NAWARA, etmek, Poland Ochrona zdrowia w Polsce – system pozbawiony moralności Healthcare in Poland – a System without Morality

Dr Wojciech WYPLER, University of Warsaw, Poland „Uczciwość” jako przedmiot diagnozy psychologicznej w rekrutacji i selekcji pracowników ‘Integrity’ as a Subject of Psychological Diagnosis in the Process of the Recruitment and Selection of Employees

Dr inż. Piotr WAJSZCZYK, Łódź University of Technology, Poland Rozeznanie w praktyce zawodowej i etyce inżynierskiej Discretion in Professional Practice and in Engineering Ethics

Prof. Wojciech JARECKI, University of Szczecin, Poland Czy dla studentów kierunków ekonomicznych studia są drogą do podnoszenia kompetencji zawodowych? Is Higher Education a Way for Economics Students to Raise Their Qualifications?

Session C Sesja C Room no. 4 Sala nr 4

Dr Marek DELONG, University of Rzeszow, Poland Aspekty moralno-etyczne polskiej transformacji w enuncjacjach Episkopatu Polski Ethics of the Polish Transformation in Enunciations of the Polish Episcopate

MA Damian BĘBNOWSKI, University of Łódź, Poland Atrakcyjność projektu metodologii praktycznej i epistemologii cnoty dla badań historyczno-gospodarczych. Zarys problematyki The Attractiveness of the Project of Practical Methodology and Virtue Epistemology for Economic History Research. An Outline of Issues

Paweł KUBACKI, University of Łódź, Poland Prawo muzułmańskie w wybranych konstytucjach państw islamskich Islamic Law in the Constitutions of the Selected Muslims States


Katarzyna GRABARCZYK, University of Łódź, Poland W poszukiwaniu uzasadnienia dla dalszej integracji europejskiej. Wspólne wartości konstytucyjne jako element europejskiej tożsamości prawnej In Search of the Justification for Further European Integration. Common

Constitutional Values as an Element of European Legal Identity

BA Aleksandra ŁOZOWSKA, BA Damian SZYMCZAK,

University of Łódź, Poland Outsourcing polityczny z perspektywy oceny etycznej Political Outsourcing from the Perspective of Ethical Assessment

1:30-2:30 Lunch break Przerwa obiadowa


Prof. Liviu-George MAHA, MSc Gabriel Ciprian ANDRUSEAC Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania Ethical Issues regarding Strategic Industries and Economic Security

Dr Anna HORODECKA, Warsaw School of Economics, Poland The Changing Face of Economics? Ethical Issues in Contemporary Economic Schools as a Consequence of the Changes in the Concept of Human Nature

MA Jagoda KOMUSIŃSKA, Cracow University of Economics, Poland Economics Seen in the Perspective of Frankfurt School Philosophy – a Scientific Discipline of Instrumental Reason

Dr Agnieszka MAREK, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Servant Leadership in Local Government Institutions

Fr Dr Biju MICHAEL SDB, Salesian Pontifical University in Rome, Studium Theologicum Salesianum in Jerusalem, Israel Civilians in the Line of Fire. Catholic Perspective


Prof. Sławomir KAMOSIŃSKI, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Praca jako obowiązek a praca jako źródło satysfakcji. Etyczne, polityczne i ekonomiczne aspekty pracy Work as a Duty versus Work as Source of Satisfaction. Ethical, Political

and Economic Aspects of Work

Dr Michał A. MICHALSKI, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland Rodzina, dobrobyt, rozwój – dlaczego rozkład rodziny prowadzi do kryzysu gospodarczego? Family, Welfare, Development – Why Decomposition of the Family Leads to Economic

Decline?


Prof. Paweł GRATA, University of Rzeszow, Poland Zakres odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników w Drugiej Rzeczpospolitej The Range of Responsibilities of Employers Had towards Workers’ Families in

the Second Republic of Poland

MA Natalia KOSZTOWNA, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Aspekty Prawne Zatrudnienia Kobiet W Okresie PRL-U I Współcześnie – Etyka Działań Podejmowanych Przez Państwo The Legal Aspects of The Employment of Women in the Poland’s People Republic

and Today – the Ethics of Actions Taken by the State

MA Janusz WDZIĘCZAK, University of Łódź, Poland Wpływ czynników kulturowych na tworzenie się biznesowych i politycznych klanów na terenie byłego ZSRR The Influence of Cultural Factors on Creating Political and Business Clans in the Former USRR Area

Sesja C Session C Room no. 4 Sala nr 4

Dr Szymon KAZUSEK, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland Po bezdrożach działalności celników w Koronie w XVI-XVIII wieku The Illegal Activity of Customs Officials in the Crown in the 16th-18th Centuries

Prof. Zdzisław SZYMAŃSKI, University of Economics and Innovation in Lublin, Poland Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa „klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku Economic and Ethical Aims of the Landowning Party of “Klemensowczycy”

in the 1940s

Prof. Mirosław KŁUSEK, University of Agriculture in Cracow, Poland Dekret z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego Decree of 13 April 1945 on Extraordinary War-Wealth Tax

MA Robert ANDRZEJCZYK, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland Międzynarodowe układy odszkodowawcze podpisane przez Polskę po II wojnie światowej jako próba podjęcia odpowiedzialności za nacjonalizację mienia cudzoziemców. Bilateral Indemnization Agreements Signed by Poland after the World War II

as an Attempt to Take Responsibility for the Nationalization of Foreign Citizens’

Property

Dr Kamil KOWALSKI, University of Łódź, Poland Humanitarny wymiar Europejskiego Programu Odbudowy Humanitarian Aspect of European Recovery Program

4.15-4.30 Coffee break Przerwa kawowa


4:30-6:00 Plenary session Sesja plenarna Main Lecture Hall AULA

Prof. Bożena KLIMCZAK, Wrocław University of Economics, Poland

Cnoty i niecnoty biznesmena The Virtues and Anti-Virtues of a Businessman

Prof. Paweł STAROSTA, Prof. J. Jacek SZTAUDYNGER, MSc Ewa AMBROZIAK University of Łódź, Poland Trust and Economic Growth in Europe

Prof. Imre KOVÁCH, Hungarian Academy of Sciences, Hungary The Knowledge Use and the Production of Knowledge

7:00-9:00 Concert and ceremonial dinner Koncert i bankiet

Alfred Biedermann’s Palace Pałac Biedermanna 1/3, Franciszkańska Street, Łódź ul. Franciszkańska 1/3, Łódź

The conference organisers Organizatorzy zapewniają transport provide transport from the Conference Centre z Centrum Szkoleniowo-Konferencyjnego to Alfred Biedermann’s Palace do Pałacu Biedermanna

8 May, 2015

9:00-10:45 Plenary session (in Polish) Sesja plenarna Room no. 1 Sala nr 1

Prof. Franciszek PIONTEK, University of Dąbrowa Górnicza Ruch Foccolari i charyzmat jedności jako wkład w urzeczywistnianie rozwagi i etyki w gospodarowaniu The Focolare Movement and the Charism of Unity as a Contribution to the Development of Prudence and Ethics in Management

Rev. Prof. Stanisław KOWALCZYK, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Ekonomiczna aktywność państwa w społecznym nauczaniu Papieża Jana Pawła II Economic Role of the State in the John Paul II’s Social Teaching

Dr Adam ZADROGA, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Spór o normę moralności w etyce biznesu: utylitaryzm versus personalizm The Dispute about the Standard of Morality in Business Ethics: Utilitarianism versus Personalism

9:00-11:00 Guided tour of Łódź for the English Speaking Participants of the Conference Meeting at the lounge of the Conference Centre at 8:50

10:45-11:15 Coffee break Przerwa kawowa



MA Emilia KACZMAREK, University of Warsaw, Poland Pharmaceutical Industry Ethics – Burning Issues

Matthew GLADDEN, Institute of Computer Science of the Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland & Georgetown University, Washington, DC, USA Cryptocurrency with a Conscience: Using Artificial Intelligence to Develop Money that Advances Human Ethical Values

BSc Georgios MELISSOURGOS, University of Macedonia, Greece Towards a Moral Economy: Social and Solidarity Economy in Thessaloniki


Dr Krzysztof ŚWIESZCZAK, University of Łódź, Poland Tworzenie wartości przedsiębiorstwa dla interesariuszy na przykładzie banku Creation of Enterprise Value for the Stakeholders on the Example of a Bank

Dr Marika ŚWIESZCZAK, University of Łódź, Poland Wywieranie wpływu na decyzje zakupowe klientów banków Exerting Pressure on Bank Customers’ Purchasing Decisions

MA Michał TRZEBOWSKI, Wrocław University of Economics, Poland Etyka zawodowa agenta ubezpieczeniowego w obliczu rozwoju kanałów dystrybucji typu direct Insurance Broker’s Professional Ethics in the light of Development of the Direct

Distribution Channels

MA Przemysław SAŁEK, Warsaw University of Life Sciences, Poland Ekonomiczne i etyczne aspekty funkcjonowania branży bukmacherskiej w Polsce Economical and Ethical Aspects of Polish Betting Market Regulations

Session C Sesja C Room no. 4 Sala nr 4

Dr Robert ROGOWSKI, State Higher Vocational School in Nowy Sacz, Poland Praktyka wdrażania CSR w polskich przedsiębiorstwach The Practice of CSR Implementation in Polish Companies

Dr Katarzyna OLEJNICZAK, Czestochowa University of Technology, Poland Etyczna kultura miarą odpowiedzialnego zarządzania Ethical Culture as a Benchmark of Responsible Management

Dr Agnieszka ŁUKASIEWICZ-KAMIŃSKA, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland Społeczna odpowiedzialność miasta Social Responsibility of a City


MA Piotr NIEPOROWSKI, Univeristy of Zielona Gora, Poland Aktualne trendy współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi na przykładzie województwa lubuskiego Current Trends in Fostering Cooperation between Business and NGO’s Supported

by Examples from Lubusz Voivodeship

MA Paweł SIEK, Maria Curie-Skłodowska University (UMCS) in Lublin, Poland Wartość odpowiedzialności. Perspektywa filozoficzna i religijna w zarządzaniu Value of the Responsibility. Philosophical and Religious Perspective in Management

12:45-1:00 The conference Podsumowanie closing remarks i zakończenie konferencji Main Lecture Hall AULA

1:00-2:00 Lunch Obiad

ABSTRACTS / STRESZCZENIA 17

Prof . Imre KOVÁCH Hungarian Academy of Sciences, Hungary e-mail: [email protected]

Projectification. The New Spirit of Capitalism

As Boltanski and Chiapello explained in their critical book, the spirit of capitalism is a set of beliefs associated with the capitalist order that justifies and legitimates this order (Boltanski & Chiapello 2005). In seeking to address the currently emerging changes in the spirit of the contemporary capitalist system, considerable attention has been given to the financial crisis after 2008, the shift of EU development policy and the euro crisis, while much less is known about essential structural changes. In seeking to address this intellectual shortfall, a group of social scientists has reflected that the project form of management and organization has turned into the prevailing way of development and general ‘projectification’ of late modern European economy and societies well under way (Sjöblom 2009). The consequences of introducing project proliferation into European and national development policy results in the restructuring of local power and the regrouping of the local policy arena, and the rise of a new social group, the project class (Kovách & Kucerova 2006, 2009). This paper explores the new spirit of project-based capitalism and it seeks to identify and understand the significant changes from long-term and medium-term planning to short-term planning and thinking in the context of a projectified economy, public decision making and administrative structures.

Keywords: capitalism, the European Union, project class

18 ABSTRACTS / STRESZCZENIA

Prof . Costea MUNTEANU, Bucharest University of Economic Studies, Romania

Fr Dr Petre COMȘA “Valahia” University of Targoviste, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]

An Interdisciplinary Perspective on the Relationship between Ethics and Nowadays Capitalism

This paper starts from the assertion that, on a historical scale, one can notice a number of alternative visions about the link which has functioned over time between Ethics and Economics, namely: missionary, “Nietzschean”, critical, and regulatory. It is argued that, at present, the capitalization of these historical contributions is reflected in two diametrically opposed modern perspectives on the relationship between Ethics and Economics: on the one hand, there is the interpretation of the neoclassical economic school of thought (mainstream economics) and, on the other hand, there is the interpretation of the Austrian school of economic praxeology (libertarian economics).

Our paper focuses on the analysis developed by the latter, which insists on the need for a well-defined distinction between three conceptually distinct levels of discussion: legal, ethical, and moral. At the core of libertarian analysis is the understanding of the capitalist system as being naturally impregnated by ethical values. And this intrinsic ethical nature of capitalism is hosted within the property rights regimes.

While understanding the economic system based on free market institutions as ethical capitalism per se, the paper claims that the realities of the world we live in indicate that government intervention is the main factor fuelling non-ethical economic behaviour.

Under such conditions, one can say that the critical prerequisite for the normal functioning of ethical capitalism is to counteract government intervention. Which is equivalent to saying that the viable operation of ethical capitalism lies in the willingness of people to enrol in such a societal course of action leading to both minimizing the role of the state and strengthening that of the free market, respectively. Nevertheless, history reveals that such a willingness has never existed; on the contrary, we are witnessing a secular unabated trend of rising, not decreasing, state involvement in the economy. In fact, we are talking about a perennial preference of the people for the state, that is for the organization of society on the basis of statist interventionism, to the detriment of a societal arrangement under the operation of free markets.

mailto:[email protected]


In its final part, the paper looks for possible explanations to this lasting preference for non-ethical capitalism. Accordingly, it focuses on two levels of inquiry: social ontology and human psychology.

Keywords: private property, institutionalized aggression, co-operation paradox, welfare dependency, personal responsibilities

Prof . Jacek SÓJKA Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland e-mail: [email protected]

Greed and the Causes of Financial Crisis

The inquiry into the sources of the recent financial crisis is a good opportunity to rethink some crucial issues of ethical reflection on today’s business (crucial issues of business ethics as a discipline): what kind of language (vocabulary) we use. Greed as an excessive desire for wealth returned as a popular catchword after the fall of Lehman Brothers in 2008. Even “The Economist” used the word “greed” in its report (The Economist, Jan. 24th, 2009). But is it possible that the meltdown was caused by what we call greed? “Greed” in what sense? Although interesting – these questions nevertheless would lead business ethicists in the wrong direction. Of course, if they want to offer a description of mechanisms which had led the global crisis.

The purpose of this paper is to ask another, more basic question: which language should be used to describe the causes and mechanisms of the crisis. Pre-modern, religious language of vices and virtues, modern language based on the notion of self-interest and contract, and – perhaps – post-modern language which would be based on a new conceptual scheme? Paradoxically, there is no one and prevailing conceptual scheme in today’s reflection on the condition of mankind but rather a mixture of quotations from different world-views, so even the notion of greed or sin might be used quite often. This phenomenon of co-existence of different or even incongruous conceptual schemes makes me even more skeptical about using without quotation marks such terms as “greed” (or “virtue”). Yes, one has to admit that greed is a frequent topic in popular culture, one can even speak about a “culture of greed” – but this culture deserves an explanation as a cultural phenomenon and not in terms of human nature. The same applies to the recent financial crisis. One can claim that it was produced by the culture of greed (which valued positively an excess in general) but it would be methodologically incorrect to say that greed (taken substantially or in a naïve-realistic way) was the cause of the crisis.

Keywords: economic crisis, greed, scientific rhetoric


Dr Joanna DZIONEK -KOZŁOWSKA , Prof . Rafał MATERA University of Łódź, Poland e-mails: [email protected], [email protected]

New Institutional Economics’ Perspective on Wealth and Poverty of Nations: Acemoglu & Robinson's Step

The search for a better life seems to be one of the earliest and most elementary desires of human beings. The striving for improvement of the living conditions led to the basic economic investigations conducted repetitively by both individuals and the rulers of the states. From time to time the effects of those trials and errors turned out to be successful which triggered wealth and income inequalities. Thinkers and scholars made and are still making attempts to explain differences in economic development between individuals and countries and, which is frequently acknowledged as even more intriguing, to point out what should be done to foster development of the poorer societies. The studies devoted to that issues are not only important per se, but also because they may be perceived as the main driving force for the establishment of economics as a separate science too. By his Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations A. Smith anointed the problem as the major question to be examined by the subsequent generations of economists. Despite some changes in the dominant paradigm and shifts of emphasis taking place in the following decades, the question has remained on the short list of the most important subjects of economic investigations. The paper’s aim is to analyse and assess one of the newest voices in that still open discussion coming from Acemoglu and Robinson and presented in their Why Nation Failed? The Origins of Power, Prosperity, and Poverty (2012).

The Acemoglu and Robinson analysis should unarguably be recognised as deeply rooted in the new institutional economics, nevertheless there are some important differences between their work and the canonical approaches of D.C. North (1990, 2005), G. Hodgson (2004), and A. Grief (2006). Among the most important seems to be the very notion of institution, which on the pages of Acemoglu and Robinson’s work is perceived rather narrowly, as the authors concentrate mostly on formal, political and economic constraints. However, it must be noted that in their case the key dividing line is not the well-known North’s distinction between formal/informal institutions, but the split between inclusive and extractive ones. Those notions are not defined precisely, yet it may be concluded that the inclusive institutions are those which allow greater participation on both, the economic and political dimension of social life, while extractive may be seen as barriers to entry that eliminate some groups from economic or/and political arenas. The Acemoglu and Robinson’s book is brimmed with compelling illustrations, which we acknowledge as its strongest point. While the accuracy and coherence of their generalisations leave much to be desired, the analysis of those examples enable inferring that the most important element




encouraging or hampering economic growth and development is the common participation of the people in economic and political processes.

Keywords: new institutional economics, inclusive institutions, extractive institutions, economic development, Daron Acemoglu, James A. Robinson, wealth/poverty of nations

Prof . Andreea-Oana IACOBUȚĂ , Prof . Mircea ASANDULUI Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]

Institutional Change and Institutional Inertia in Romanian Society: the Role of Traditional Values1

From a new institutional economics perspective, institutional change occurs when an existing institution can no longer provide incentives to guide economic activity and reward productive behaviour. As Douglass North stated, the main source of change consists in the opportunities perceived by the individuals, in terms of costs and benefits. At the same time, this perception is influenced by the individuals' mental constructs resulting from bounded rationality, existing cognitive models, previous context and individual values. They are at the origin of our informal institutions, much more resilient than the formal ones, and which often become major sources of institutional inertia.

If compared to other former-communist countries, Romania provides the image of a particular model of institutional change. This paper aims at discussing the main factors which have led to the so-called institutional fragility in post-communist Romania. Romania is still a traditional society, reluctant to change where the existing informal institutions, partly of communist inheritance, partly of the way Romanians are in general, have considerably affected institutional design. Using data from the World Values Survey and other opinion polls, we analyse the dynamics of several values such as trust, civic involvement, respect, self-determination and obedience, which constrain individual behaviour and generate behavioural inertia in Romanian society. We also aim at discussing them not only from the perspective of the relatively recent communist past but also from a broader historical perspective, using several ethnopsychological studies which provide both an emic and etic image of the Romanian people.

Keywords: traditionalism, institutional inertia, path dependence, institutional change, Romania

1 This work was financed by the Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania, through project Path dependence in Romania′s development – a new institutionalist approach; code GI-2014-12, Grants for Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania young researchers.



Dr Claudiu TIGANAS , Prof . Andreea-Oana IACOBUȚĂ Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]

Social Assistance Mentality in Romania: Cultural Inheritance or Effect of Social Protection Policies?

Globalization, transition, the economic and financial crisis of recent years but mostly the structural changes around the world, require a new approach to the concept of social protection. Only a genuine liberal philosophy, based on competitiveness and entrepreneurship, can ensure sustainable development of the labour market and thus a path to social cohesion. In Romania, the issue of social protection is now more serious than ever. The statistics are alarming. About half of the population is, in one form or another, state assisted, which is a clear symptom of the classic underdevelopment trap. Romania's road from socialism to capitalism has generated poverty, slippage and deep social divides.

On the one hand, the incoherence of social protection policies and the use of social assistance mainly with electoral purposes has not solved the problem of poverty but rather strengthened the mentality towards social assistance, viewing it as a negative informal institution.

On the other hand, the cultural heritage of more than four decades of communism destabilized the value system of Romanians by cultivating cultural traits such as lack of confidence, resignation, fatalism, obedience and the belief that the state must provide unconditionally all sources of income in the collective mentality of the population with a low standard of living and a low level of education. This paper addresses the issue of social assistance mentality specific to certain categories and aims to provide insights into the serious problem of Romanian society which, on its way to development, is ‘doomed’ to get rid of these negative patterns, by cultivating responsibility, individual values and non-dependence on the state.

Keywords: social assistance mentality, poverty, cultural inheritance, social protection policy, Romania.

Prof. Mircea ASANDULUI, Dr Carmen PINTILESCU, Dr Daniela VIORICA Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]; [email protected]

The Analysis of the Causal Relationships between Output Growth, Inflation, Real and Nominal Uncertainty in the Case the Newest EU Countries

The objective of this paper is to verify the hypotheses presented in the literature on the causal relationship between output growth, inflation, real and nominal






uncertainty in the case of the 13 newest EU countries. Based on monthly data during 1990-2015 for output growth and inflation, we use heteroscedastic models in order to estimate nominal and real uncertainty in the considered EU countries. Real uncertainty is derived from output growth volatility and nominal uncertainty is derived from inflation volatility. To ensure the robustness of the results, we use more models for estimating the uncertainty, such as ARCH, GARCH, EGARCH or PARCH. Of the 12 possible hypotheses regarding causal relationships between output growth, inflation, nominal uncertainty and real uncertainty, we take into consideration the ones for which we found strong theoretical arguments and empirical evidence in the literature. For a better robustness of the results, we perform Granger-causality tests for four, eight and twelve lags. Taking into consideration the characteristics of the considered countries, our working hypothesis is that countries with a similar political and economic background in 1990 are more likely to be characterized by the same causal relationships.

Keywords: output growth, inflation, uncertainty, causality, heteroscedastic model.

Prof . L iv iu -George MAHA, MSc Iul ian HERTUG Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]

Contemporary Controversies regarding Corporate Social Responsibility

As globalization has intensified, the volume of foreign direct investment (FDI) has increased and we can notice a growing pressure on multinational companies to undertake discretionary social and environmental expenditures and to assume publicly such activities through institutionalized annual reporting. Even though the concept of Corporate Social Responsibility is not new, we can underline that there are still divergent opinions about it. On the one hand, there are numerous opinions claiming that the only real responsibility companies have is to combine different production factors for developing economic activities in order to gain profits while complying with the rules of the game. On the other hand, a totally different approach is based on the idea that the existence of a decision making structure and of a value set as a base in the decision-making process is an important argument in giving moral responsibilities to companies. This paper explores the process of defining the Corporate Social Responsibility concept and presents theoretical debates about, and tries to raise some questions regarding, the future of Corporate Social Responsibility. Beyond the controversy created by its use, the



effects that such strategies have are important, not only on the organization’s activity, but on society, too.

Keywords: corporation, society, marketing, strategy, ethics


Prof . Przemysław ROTENGRUBER Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland e-mail: [email protected]

Deklaracja wiary – dokument różnicujący czy zrównujący uprawnienia lekarza i pacjenta?

Deklaracja wiary, zredagowana w 2014 roku przez Wandę Półtawską, wywołuje spore kontrowersje. Zdaniem jednych, jest próbą pominięcia w odniesieniu do sys-temu opieki zdrowotnej w Polsce zasady rozdziału religii i państwa. Lekarz wykonuje swoją pracę przede wszystkim jako obywatel. Podlega temu samemu prawu, co jego pacjenci. Oponenci Półtawskiej podkreślają, iż podobny dylemat może mieć handlo‐wiec sprzedający wędlinę w piątek albo hotelarz wynajmujący pokój parze, o które wie, że nie jest małżeństwem. Wszyscy oni muszą respektować granicę oddzielającą ich prywatne przekonania od reguł poruszania się w sferze publicznej.

Zdaniem drugich, deklaracja wiary jest odpowiedzią na klauzulę sumienia – nieja-sny zapis konstytucyjny tyleż uprawniający lekarzy do odmowy wykonania czynności medycznej niezgodnej z ich sumieniem, co obciążający ich sumienie obowiązkiem wskazania osoby bądź instytucji, która wykona – niejako za nich – ową czynność. Zwolennicy tej opcji wyjaśniają, iż lekarz przekonany o nagannym charakterze wy‐branych zabiegów medycznych, na tej samej podstawie wystawia moralną ocenę swoim kolegom po fachu. Ponieważ nie pochwala tego, co robią nie chce szukać u nich pomocy.

W swoim wystąpieniu zamierzam bronić tezy, iż pomiędzy spolaryzowanymi sta‐nowiskami pojawiają się przesłanki uzasadniające postulat porozumienia. W aktualnym stanie prawnym deklaracja sumienia potraktowana być może jak do‐kument informujący, przed zawarciem umowy z lekarzem, o proponowanym zakre-sie usług medycznych. W grze prowadzonej według postulowanych reguł wygrywają wszyscy. Lekarz chroni własne sumienie, NFZ właściwie dobiera świadczeniodaw‐ców, pacjenci natomiast nie czują się oszukani.

Słowa kluczowe: deklaracja wiary, klauzula sumienia, lekarz, pacjent, Narodowy Fundusz Zdrowia

The Declaration of Faith – Whether it Helps or Hinders the Conclusion of the Patient-Doctor Contract

The declaration of faith promoted by Wanda Półtawska is the subject of great controversy. According to its opponents, this document is useless and a harmful duplicate of the conscience clause regulation enshrined in the Constitution of the Republic of Poland. Medical doctors (MD) who apply moral restrictions beyond the constitutional provisions are simply breaking the law. The proponents of the declaration take a completely different approach. The focus of their attention is the fundamental inconsistency in the constitutional regulation. It states that an


MD may refuse to perform medical treatment provided that he/she indicates another doctor who is ready to do it. Półtawska’s followers point out that, if morality is an obstacle to a physician carrying out his work, any other activity deemed reprehensible too. This leads to deadlock. In the article I defend the thesis that the solution of this dilemma is to use the declaration of faith as information about the medical services that a doctor may render as a tenderer (possible contractor) of The National Health Fund (NFZ).

Keywords: the Declaration of Faith, conscience clause regulation, doctor, patient, Polish healthcare

Prof . Stanis ław WIETESKA University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Zagrożenia towarzyszące konsumpcji produktów roślinnych genetycznie modyfikowanych

Już od lat w wielu krajach toczy się dyskusja na temat żywności genetycznie mody‐fikowanej. W artykule podejmujemy kwestię zasadności produkcji żywności gene‐tycznie modyfikowanej w Polsce. Z jednej strony wskazujemy na obowiązujące akty prawne, przedstawiamy i charakteryzujemy listę dopuszczonych roślin gene‐tycznie zmodyfikowanych. Zaś z drugiej – przywołujemy także poglądy wielu auto‐rów oraz organizacji społecznych dotyczące żywności genetycznie zmodyfikowa‐nej. Podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie o szkodliwość tego rodzaju żyw‐ności na układ pokarmowy czy ryzyko wywoływania alergii pokarmowych.

Słowa kluczowe: rośliny genetycznie zmodyfikowane, zagrożenia, konsumpcja

The Threats Triggered by the consumption of genetically modified plant products

For many years the debate on genetically modified food has taken place in different countries. In this article we consider the legitimacy of genetically modified food production in Poland. On the one hand we point to the existing legislation and describe a list of authorized genetically modified plants. On the other, we discuss the views of many writers and social organizations on GMO. We try to answer the question about the threads of genetically modified food on the digestive system and the risk of their potential contribution to food allergies.

Keywords: genetically modified plants, threats, consumption, GMO


MA Paweł NAWARA etmek, Poland e-mail: [email protected]

Ochrona zdrowia w Polsce – system pozbawiony moralności

Kanwą artykułu jest teza o braku koherencji pomiędzy systemem opieki zdro‐wotnej a zabezpieczeniem społecznym w Polsce. Rozziew pomiędzy „ubezpie‐czeniem społecznym”, a „ubezpieczeniem zdrowotnym” jest tym bardziej wi‐doczny, im bardziej złożony przypadek zostanie poddany obserwacji.

Przykładem, wykorzystanym w artykule, jest pacjent z tzw. Syndromem PO-EMS; jest to złożone, wielonarządowe schorzenie, wymagające zarówno terapii standardowej, jak i kompleksowej opieki, a szczególnie rehabilitacji. Problemem staje się możliwość uzyskania pomocy ze strony podmiotów finansowanych ze środków publicznych: ze względu na regulacje prawne, rehabilitacja w Polsce finansowana jest przez określoną, często niewystarczającą liczbę dni w roku, a przede wszystkim finansowana jest rehabilitacja standardowa. Pacjent, które‐go przypadek jest poddawany analizie, wymaga rehabilitacji i opieki wymykającej się polskim, zbyt mało elastycznym, rozwiązaniom prawnym.

Konkluzję referatu stanowi wskazanie błędnej alokacji zasobów środków pu‐blicznych, wynikającej z braku refleksji nad moralnym aspektem przyjmowanych rozwiązań prawnych. Wbrew tendencjom światowym, w Polsce nadal prawo, a na pewno prawo w systemie opieki zdrowotnej stoi obok etyki, a nie jest w niej umocowane.

Słowa kluczowe: ochrona zdrowia, etyka, środki publiczne

Healthcare in Poland – a System without Morality

The theme of the article is a thesis about the lack of coherence between the health care system and social security in Poland. The more complex a case subjected to observation is, the more visible the gap is between ‘social insurance’ and ‘health insurance’.

The example used in the article is a patient with so-called POEMS syndrome; it is a complex, multi-organ disorder, which requires both standard therapy and comprehensive care, especially rehabilitation. Obtaining help from entities financed from public funds becomes a problem: due to legal regulations, rehabilitation in Poland is financed only for a specific, often insufficient number of days in a year, and mainly standard rehabilitation is financed. The patient whose case is analyzed here requires rehabilitation and care which goes beyond the insufficiently flexible Polish legal solutions.

The conclusion of this paper is an indication of misallocation of public funds, which results from a lack of reflection on the moral aspect of the


adopted legal solutions. Contrary to global trends, the law in Poland, and certainly in our healthcare system, is still separated from ethics and not rooted in it.

Keywords: healthcare, ethics, public funds

Dr Wojciech WYPLER University of Warsaw, Poland e-mail: [email protected]

„Uczciwość” jako przedmiot diagnozy psychologicznej w rekrutacji i selekcji pracowników

Jedną z kluczowych dla pracodawców cech kandydatów na pracowników jest uczciwość. Niestety operacjonalizacja tej zmiennej napotyka na szereg problemów, z których pierwszym jest brak zgodności wydawców narzędzi pomiarowych i badaczy w zakresie treści pojęcia „uczciwość”. Innymi są m.in. zmienność zachowania moralnego, inwazyjność pomiaru dotyczącego tej zmiennej, problemy z trafnością i rzetelnością metod, ograniczanie szans kandydatów i pracowników przez ich „etykietowanie” jako nieuczciwych oraz naruszanie prywatności i godności osób starających się o pracę.

Najpopularniejsze, kwestionariuszowe metody pomiaru uczciwości wykorzystywane obecnie w procesach rekrutacji i selekcji personelu, można podzielić na:

• pomiary zorientowane na osobowość oraz • tzw. jawne testy uczciwości.

W referacie omówione zostaną wykorzystywane na świecie i w Polsce metody szacowania uczciwości pracowników wraz z wskazaniem wątpliwości oraz kontrowersji ich dotyczących.

Słowa kluczowe: pomiar uczciwości, rekrutacja personelu, testy psychologiczne, zachowania nieuczciwe

‘Integrity’ as a Subject of Psychological Diagnosis in the Process of the Recruitment and Selection of Employees

One of the key personality values which is sought by employers in candidates is honesty. Unfortunately, the operationalization of this variable faces a number of problems, the first of which is disagreement of the measurement tools creators and researchers use for the content of the concept of ‘integrity’. Among others are the variability of moral behaviour, the invasive nature of the measurement of this variable, problems with accuracy and reliability of methods, limiting


opportunities for the applicants and employees by ‘labelling’ them as dishonest, as well as the violation of privacy and dignity of applicants for a job.

The most popular, questionnaire-based methods for measuring integrity currently used in the recruitment processes and selection of staff can be divided into:

• personality-oriented measurements and • so-called overt integrity tests.

This paper will discuss the methods which are applied worldwide, including Poland, for assessing the integrity of personnel, and it will also indicate doubts and controversies concerning them.

Keywords: measurement of integrity, personnel recruitment, psychological testing, dishonest behaviour

Dr inż. P iotr WAJSZCZYK Łódź University of Technology, Poland e-mail: [email protected]

Rozeznanie w praktyce zawodowej i etyce inżynierskiej

Współczesne badania nauk ekonomicznych i etycznych starają się rozstrzy‐gnąć, czy dobre podejmowanie decyzji i idące za nimi działania powinny kie‐rować się procedurami i regułami, czy rozeznaniem i osądem. Chociaż każdy z tych sposobów oferuje korzyści i niekorzyści dla decydentów, nie są one neutralne pod względem efektów dla osobowego rozwoju zawodowego. Refe‐rat prezentuje analizę decyzji opartych na rozeznaniu wykorzystując ujęcie arystotelesowsko-tomistyczne i bada jej zastosowanie w różnych warunkach zawodowych. Rezultaty wskazują, że może ono być wykorzystane zarówno przez inżynierów, jak i innych profesjonalistów w pracy zawodowej. Teza arty-kułu wskazuje, że tylko w decyzjach opartych na rozeznaniu osoba może pod‐jąć pełną odpowiedzialność za rezultaty i przemyśleć ich wartość moralną zanim przejdzie do samego czynu.

Słowa kluczowe: etyka inżynierska, rozeznanie, personalizm chrześcijański, podejmowanie decyzji przez człowieka, prawda.

Discretion in Professional Practice and in Engineering Ethics

There is an ongoing investigation by scholars of ethics and economics, whether human decision making and the resultant acts should be guided by rules and procedures or by judgment and discretion. Although each of these


modes offers advantages and disadvantages to decision makers, they are by no means neutral in effect to professional development. The paper presents an in-depth view of discretionary decisions using Aristotelian-Thomistic framework and traces its applicability in various professional settings. The results indicate that such a framework can also be used by engineers in their working environments, as well as by other working professionals. The main proposition is that only in discretionary decision making the person is able to take the full responsibility for the outcomes and to premeditate their moral worth before resolving to the act itself.

Keywords: professional engineering ethics, discretion, Christian personalism, human decision making, truth

Prof . Wojciech J ARECKI University of Szczecin, Poland e-mail: [email protected]

Czy dla studentów kierunków ekonomicznych studia są drogą do podnoszenia kompetencji zawodowych?

Podstawowymi celami studiowania powinno być podnoszenie kompetencji, w tym w szczególności zdobywanie wiedzy, rozwój zainteresowań, nauka kry‐tycznego myślenia. Dla większości studentów kierunków ekonomicznych studia powinny być drogą do kariery zawodowej. Mając powyższe na uwadze, w arty‐kule zostanie podjęta kwestia czynników wpływających na zaangażowanie studentów kierunków ekonomicznych w podnoszenie swoich kompetencji. Celem będzie wykazanie przyczyn spadku zaangażowania studentów w podnoszenie tych kompetencji, w szczególności w zdobywanie wiedzy.

Słowa kluczowe: kompetencje, wiedza, studia

Is Higher Education a Way for Economics Students to Raise Their Qualifications?

Higher education should enable students to raise their qualifications, and particularly acquire new knowledge, develop their interests, or learn to think critically. Regarding economics students, tertiary education should provide them with the opportunity to find and follow their career path. With this in mind, the author of the present paper discusses factors contributing to economics students' involvement in raising their qualifications. The main aim


is to state why they have become less involved in doing so, and particularly in acquiring new knowledge.

Keywords: qualifications, knowledge, studying


Dr Marek DELONG University of Rzeszow, Poland e-mail: [email protected]

Aspekty moralno-etyczne polskiej transformacji w enuncjacjach Episkopatu Polski

Episkopat oceniał krytycznie polską sytuację gospodarczą i społeczną w Polsce w okresie transformacji. Przekształcenia własnościowe doprowadziły do zahamo-wania produkcji i wzrostu bezrobocia. Miernikiem pracy stał się zysk, a nie god‐ność człowieka. Rzeczywistość gospodarczą i społeczną zdominowało traktowanie ekonomii i sukcesów finansowych jako najwyższych wartości oraz upowszechnia‐nie opinii, że w polityce i ekonomii nie obowiązują żadne wartości.

Elity polityczne wykazywały niezdolność do wypracowania długofalowej strate‐gii wychodzenia z kryzysu. Przyczynił się do tego zanik moralności wielu przedsta‐wicieli życia publicznego, przejawiający się w powszechnej korupcji i dążeniu do jak najszybszej poprawy statusu społecznego. W konsekwencji doszło do kryzysu idei dobra wspólnego i wzrostu przestępczości. Kryzys społeczny był szczególnie widoczny w postawach moralnych, zachowaniach społecznych, a w sferze gospo-darczej w finansach publicznych, na rynku pracy i w szybko postępującym rozwar‐stwieniu społecznym.

Słowa kluczowe: Episkopat Polski, etyka, gospodarka

Ethics of the Polish Transformation in Enunciations of the Polish Episcopate

The Polish Episcopate critically assessed the social and economic situation in Poland in the period of the transformation. Privatizations led to the stopping of production and an increase in unemployment. Profit became the measure of labour, not human dignity. The economic and social reality was dominated by the treatment of economics and financial success as the highest value and the dissemination of the opinion that politics and economics are deprived of values.

The political elites showed an inability to develop long-term strategies for getting out of the crisis. The disappearance of the morality of many representatives of public life, manifesting itself in universal corruption and the aspiration to improve one’s social status as soon as possible, contributed to it. As a result, there was a crisis of the idea of common wealth and an increase in crime.

The social crisis was particularly visible in moral attitudes, social behaviour, and in the economic sphere, public finance, on the labour market and in the quickly progressing social stratification.

Keywords: Polish Episcopate, ethics, economy


MA Damian BĘBNOWSKI University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Atrakcyjność projektu metodologii praktycznej i epistemologii cnoty dla badań historyczno-gospodarczych. Zarys problematyki

Ewa Domańska, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Stanford Univeristy w USA – historyk historiografii oraz metodolog historii – sfor-mułowała niedawno (2012 r.) ciekawe uwagi dotyczące stanu nauk humanistycz‐nych i społecznych. Rozwój badań interdyscyplinarnych powoduje przenikanie się różnych dyscyplin. Choć tego typu badania są obiecujące i inspirujące oraz sprzyja‐ją rozwojowi nauki, to jednak ich niesumienne prowadzenie rodzi w dłuższej per‐spektywie określone niebezpieczeństwa. Zdaniem Domańskiej, brak kwalifikacji oraz rzetelności przy ich prowadzeniu (zwłaszcza na gruncie teorii i metodologii) owocuje naruszaniem suwerenności głównych dyscyplin oraz obniżaniem profe-sjonalizmu pracy badawczej. To skłoniło autorkę do stworzenia projektu, którego celem jest obrona suwerenności zagrożonych dyscyplin oraz ich swoista „reprofe‐sjonalizacja”. Ma to się dokonać na drodze silnego uwypuklania roli teorii w nauce; mocnego osadzenia dyscypliny w teorii. Receptą zdaje się być propozycja Domań‐skiej, jaką jest interesujący dychotomiczny projekt. Zakłada on z jednej strony tzw. „metodologię praktyczną”, czyli budowanie teorii w oparciu o empiryczny materiał badawczy, z drugiej zaś – tzw. „epistemologię cnoty”, akcentującą etyczny wymiar postawy naukowca i jego badań.

Celem rozważań jest omówienie koncepcji Domańskiej oraz zwrócenie uwagi na oryginalność jej ujęcia w kontekście nauk ekonomicznych i społecznych. Wy‐chodząc z założenia, że historia gospodarcza jest specyficzną dyscypliną, rozwijają‐cą się na styku ekonomii i historii, można sformułować tezę, iż uwagi oraz sugestie poznańskiej badaczki są trafne w przypadku badań historyczno-gospodarczych. Autor referatu zastanowi się, jakie szanse poznawcze wypływają z ontologii historii gospodarczej. Jakie ewentualne zagrożenia dla głównych dyscyplin (tj. historii i ekonomii) wynikają z braku profesjonalizmu w zakresie interdyscyplinarnych analiz dziejów gospodarczych? Czy projekt Ewy Domańskiej jest atrakcyjny dla tego typu badań poprzez mocne osadzenie ich w „metodologii praktycznej”, a zatem w teorii? Jaką rolę pełnią pod tym względem nowe, autorskie ujęcia teo‐retyczne? Czy można formułować nowatorskie koncepcje w ramach badań histo‐ryczno-gospodarczych? Wreszcie, jakie znaczenie ma „epistemologia cnoty”, czyli etyczny wymiar pracy historyka gospodarczego?


Słowa kluczowe: teoria historii gospodarczej, metodologia historii gospodarczej, teoria ekonomii, etyka badań naukowych

The Attractiveness of the Project of Practical Methodology and Virtue Epistemology for Economic History Research. An Outline of Issues

Ewa Domańska, Professor at the Adam Mickiewicz University in Poznań (Poland) and Stanford University (USA), historian of historiography and methodologist of history, formulated interesting comments about the state of humanities and social sciences. The development of interdisciplinary research causes the interpenetration of different disciplines. Although this kind of research is promising, inspiring as well as influencing the development of science, careless research may cause some threats in the longer term. According to Domańska, the lack of qualifications and integrity (especially in the area of theory and methodology) causes an infringement of independence of the main disciplines and decline in the professionalism of research. This led Domańska to create the project, which aims to defend the independence of the threatened disciplines as well as their ‘re-professionalisation’. It can be achieved by strongly emphasizing the role of theory in science; a strong anchoring of a discipline in the theory. Domańska’s concept which is a dichotomic project can be a solution. Firstly, it supposes a ‘practical methodology’, which is a constructing of the theory thanks to empirical research material. Secondly, it supposes a ‘virtue epistemology’, which is the ethical aspect of the researcher’s attitude and his work.

The aim of the paper is to discuss Domańska’s project and underline the originality of her concept in the context of economic and social sciences. The economic history is a specific discipline which develops at the intersection of history and economics. It lets me put forward the thesis that Domańska’s suggestions are relevant to the research of economic history. I will show, what cognitive opportunities come from the ontology of economic history. I will question what the possible threats are for the main disciplines (history and economics) as a result of the lack of professionalism in the interdisciplinary research of the economic past, and ask if Domańska’s project is attractive for the economic history research thanks to the strong setting in the ‘practical methodology’ in the theory. I also ask what the role of new theoretical approaches in that area is, and whether it is possible to formulate innovatory conceptions in the economic history. Finally, I question the role of ‘virtue epistemology’ or the ethical aspect of an economic historian’s work.

Keywords: theory of economic history, methodology of economic history, theory of economics, ethics of research


Paweł KUBACKI University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Prawo muzułmańskie w wybranych konstytucjach państw islamskich

Islam, jedna z trzech największych monoteistycznych religii na świecie, w swojej istocie wykracza poza ramy tradycyjnie dla religii zastrzeżone, stając się ustrojem społeczno-politycznym. Religia jest powiązana ściśle z prawem. Źródłem prawa muzułmańskiego są teksty Koranu i Sunny składające się na szariat (szari’at – dro-ga do źródła), z którego islamska doktryna wyprowadza praktyczne normy (fikh – zrozumienie) o charakterze nie tylko religijnym, ale w równym stopniu prawnym i moralnym.

Wprowadzenie w życie tego uniwersalnego systemu normatywno-dogmatycznego staje się obowiązkiem państwa. W rezultacie systemy prawne współczesnych państw muzułmańskich nie pozostają obojętne wobec tradycji prawnej swoich społeczeństw, w rozmaity sposób przyjmując normy prawa mu‐zułmańskiego do swoich ustawodawstw.

Autor zaprezentuje modele rozwiązań konstytucyjnych w wybranych pań‐stwach muzułmańskich.

Słowa kluczowe: islam, prawo islamu, muzułmanie, szariat, prawo konstytucyjne

Islamic Law in the Constitutions of the Selected Muslims States

Islam, one of the three major monotheistic religions in the world, in essence goes beyond the scope traditionally reserved for religion, creating a social-political regime. Religion is closely connected to the law. The source of Islamic law are Qur'an and Sunnah texts which make Sharia (sharīʿah – path to the spring) from which Islamic doctrine derives practical rules (fiqh – deep understanding) which cover not only religious but also legal and moral issues.

The implementation of this universal normative-dogmatic system becomes the duty of the state. Therefore the legal systems of modern Muslim countries are not indifferent to the legal traditions of their societies and in a variety of ways adopt the rules of Islamic law in their legislation.

The author will present models of constitutional arrangements in some Muslim countries.

Keywords: Islam, Islamic law, Muslims, Sharia, constitutional law


Katarzyna GRABARCZYK University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

W poszukiwaniu uzasadnienia dla dalszej integracji europejskiej. Wspólne wartości konstytucyjne jako element europejskiej tożsamości prawnej

Europa jest nie tylko przestrzenią geograficzną, czy pewnego rodzaju tworem poli‐tycznym, lecz, jak słusznie zauważył Krzysztof Pomian, żyje ona w postaci idei, jako program i jako marzenie, jako wspólnota ponadpaństwowa i ponadwyznaniowa, także jako forma życia intelektualnego, pewna forma kultury.

Tworząca ją filozofia, skupiona na człowieku, jego rozwoju oraz roli, jaką odgrywa on w społeczeństwie, wyrażająca pewnego rodzaju wartości i stanowiąca wyraz wspólnoty państw europejskich, znalazła swój normatywny wyraz w porządkach konstytucyjnych państw członkowskich Unii Europejskiej, traktatach założycielskich Unii Europejskiej i Rady Europy, aktach normatywnych wypracowanych przez te organizacje oraz orzecznictwie trybunałów międzynarodowych. Filozofia godności człowieka, stanowiąca podstawę systemów prawnych, wolność indywidualna, tole‐rancja, pluralizm polityczny, poszanowanie dla inności oraz umiłowanie demokracji, gwarancyjna funkcja prawa, chroniąca jednostkę przed arbitralnością państwa to fundament, elementy stanowiące o europejskiej tożsamości prawnej. One właśnie, strzeżone przez trybunały i sądy krajowe, chronione przez konstytucje państw człon‐kowskich i umowy międzynarodowe, są odpowiedzią na pytania dotyczące przyszło‐ści Europy, receptą na tlące się wątpliwości i konflikty.

Europa nie ma określonych granic, a przynajmniej nie są one określone ostatecz‐nie. Jednakże, realizacja jej posłannictwa, polegająca na popularyzacji praw człowie‐ka, promocji wypracowanych standardów prawnych, możliwa będzie jedynie po powrocie do korzeni.

Czynnikiem umacniającym ją jako wspólnotę polityczną oraz uzasadnieniem dla dalszej i głębszej integracji europejskiej mogą być właśnie wspólne dla państw war‐tości konstytucyjne, stanowiące ważny element europejskiej tożsamości prawnej. Europa, stojąc na rozdrożu, konfrontując się z prawdziwymi wyzwaniami, chcąc zachować swój charakter, musi, w oparciu o tradycję, filozofię i dorobek prawny, umocnić fundamenty, na których stoi, sformułować na nowo własną tożsamość.

Słowa kluczowe: wartości konstytucyjne, integracja Europejska, kryzys tożsamości

In Search of the Justification for Further European Integration. Common Constitutional Values as an Element of European Legal Identity

Europe is not only a geographical space or some kind of political creation, but, as Krzysztof Pomian rightly observed, it lives in the form of ideas, as a program and


as a dream, as a community transcending countries and faiths, also as a form of intellectual life, a sort of form of culture.

Philosophy which Europe is built on is focused on human, its development and the role it plays in society, expressing some kind of value and which is an expression of the community of European States, has found its reflection in the constitutional normative systems of Member States of the European Union, in the founding treaties of the European Union and of the Council of Europe, and in the normative acts developed by these organizations and the jurisprudence of international tribunals. The philosophy of human dignity, which is the basis for the legal systems, individual freedom, tolerance, political pluralism, respect for otherness and love of democracy, the protective function of law, which protects individuals from state’s arbitrary treatment, is the foundation upon which the European legal identity is built. Safeguarded by national courts and tribunals, protected by the Member States’ constitutions and international agreements, they are the answer to questions about the future of Europe, a remedy to smoldering doubts and conflicts.

In a sense, Europe does not have any specified limits, or at least, they are not set out definitively. However, the realisation of its mission, to promote human rights and new legal standards, can be realized only after a return to its roots.

A Factor which can consolidate Europe as a political community and become a rationale for further and deeper European integration may be just the common constitutional values for Member States, which are important elements of European identity law.

Europe, standing at a crossroads, confronting real challenges, hoping to keep its nature, must confirm its foundations and reformulate its own identity, based on tradition, philosophy and legal acquis.

Keywords: constitutional values, European integration, identity crisis

BA Aleksandra ŁOZOWSKA, BA Damian SZYMCZAK University of Łódź, Poland e-mails: [email protected]; [email protected]

Outsourcing polityczny z perspektywy oceny etycznej

Wraz z postępującym w Polsce procesem profesjonalizacji kampanii wyborczych, w działalności partii politycznych, można zaobserwować zjawisko zlecania określo‐nych zadań wyspecjalizowanym agencjom zewnętrznym. Można to uznać za rodzaj politycznego outsourcingu. Wśród głównych podmiotów zewnętrznych zatrudnia‐nych przez partie można wyróżnić:

• ośrodki badania opinii publicznej; • agencje reklamowe;


• agencje wizerunkowe/PR. W referacie autorzy na gruncie oceny etycznej stawiają pytanie: czy w dobie

permanentnej kampanii wyborczej postulaty głoszone przez polityków stanowią arenę walki ideologicznej, czy są jedynie produktem segmentowego marketingu politycznego, stworzonym przez nieznanych wyborcom specjalistów zewnętrz‐nych? Podejmując się analizy polskiej sceny politycznej, autorzy zwracają uwagę na koszty ekonomiczne z tym związane. Autorzy wyodrębniają ich trzy rodzaje tj.

• koszty bezpośrednie; • koszty społeczne niedotrzymywania kontraktów wyborczych; • koszty kształtowania opinii medialnej.

Słowa kluczowe: outsourcing polityczny, marketing polityczny, kontrakt wyborczy

Political Outsourcing from the Perspective of Ethical Assessment

Along with the process of the professionalization of election campaigns in Poland, political parties have started to outsource some specified tasks to specialized external agencies. Therefore, it can be considered a kind of political outsourcing. Among the major extern bodies employed by the parties, the following can be distinguished:

resorting to public opinions research,

advertisers,

PR agencies. This paper aims to answer the following questions:

Do the postulates proclaimed by the politicians within the time of election campaigns determine the ideological argument?

Are those postulates only a desirable product of political marketing done by PR specialists?

Within the research based on the Polish political area, the authors pay close attention to the costs associated with political marketing. The authors emphasise three kinds:

direct costs,

social costs of electoral contract default,

costs of shaping public opinions.

Keywords: political outsourcing, political marketing, electoral contract.


Prof . L iv iu-George MAHA, MSc Gabrie l C iprian ANDRUSEAC Alexandru Ioan Cuza University of Iași, Romania e-mails: [email protected]; [email protected]

Ethical Issues regarding Strategic Industries and Economic Security

The recent evolutions of the contemporary world economy and the new social, political and economic challenges have brought about new approaches regarding the economic policies suitable for economic development in the context of ensuring economic security. Nowadays, governments are often in the situation where they must allocate resources to deal with the main security threats, sacrificing principles and values widely recognized as fundamental in a market economy. For instance, in many countries some industries are considered strategic, this approach justifying their different treatment in terms of regulatory framework, price level, authorization procedures for operating agents, subsidy policy, trade barriers etc. In these cases, entrepreneurship is fenced, private property is replaced with public ownership, competitive mechanisms are substituted with centralized planning, and public funds are used to cover the loss of efficiency. When we talk about economic security, many other aspects are influenced, some of them being even more important and affecting individual freedom.

Keywords: freedom, market, strategic, security, energy

Dr Anna HORODECKA Warsaw School of Economics, Poland e-mail: [email protected]

The Changing Face of Economics? Ethical Issues in Contemporary Economic Schools as a Consequence of the Changes in the Concept of Human Nature

The last financial crisis combined with some recent social trends (like growing inequality or environmental problems) led some contemporary economists to re-evaluate actual economic knowledge in the search for solutions to current problems. Economic schools today (especially heterodox ones) stress the meaning of ethical issues in economics more often. The thesis of the paper is that this revival of the ethical face of present economics depends very strongly on changing assumptions of human nature within economics and other disciplines which work alongside economics, such as social psychology or business ethics. In order to prove the thesis, the paper provides an evaluation of current economic schools,



especially within the heterodoxy, in search of their ethical aspects, and presents them as a result of changing assumptions about the human being within those schools. This ethical dimension of human beings manifests itself in different ways, which can be perceived as a result of being based on different ethical schools and different psychological and philosophical assumptions about human nature. Therefore, the paper also considers current developments of the view on the human being in contemporary schools of economic ethics.

Keywords: business ethics, heterodox economic schools, economic anthropology; concept of human nature

MA Jagoda KOMUSIŃSKA Cracow University of Economics, Poland e-mail: [email protected]

Economics Seen in the Perspective of Frankfurt School Philosophy – a Scientific Discipline of Instrumental Reason

Although the philosophers from Frankfurt School wrote mostly on economically-driven aspects of modernity, and explained the world through economy, even though they were basing on the ideas introduced by Karl Marx, who was an economically-oriented thinker, they are considered as ‘philosophers of culture’ and never ‘cultural economists’. The Frankfurt School is not even mentioned in the curricula of the subject ‘History of economic thought’ taught at economic universities. Economists never hear of them.

Is it because the Frankfurt Thinkers did not construct a model of economic reality? This is not the case, because they developed and explained the existing economic mechanisms, accepted by mainstream economists. Is it because they did not have a useful and falsifiable theory? They did, and it was more contingent than homo economicus. Is it because they introduced social and psychological factors to their framework? This is not the case either, because the same was done by Marx and by all institutionalists and behaviouralists starting with Veblen, who are considered economic thinkers and can be quoted in an economic dissertation. So why is it that Frankfurt School explanation of economic realm will not be counted as an economic theory? Why are they completely neglected even in economics of culture?

The Paper points a supposition that the reason why Frankfurt School is excluded from economics might be because economics is a discipline that is wholly governed by the logic of ‘instrumental reason’. The core of the paper will illustrate this thesis by interpreting The Critique of Instrumental Reason by M. Horkheimer as a critique of principles of economics as discipline. A discipline


limited to ‘instrumentality’ which claims its position as superior to other social sciences.

The aim of the Frankfurt School was to undermine the popular interpretations of commonly-known facts and to deliver deep understanding that is only possible through unpleasant confrontations. As far as a critical approach was welcomed among researchers of other social sciences, economists positioned themselves as those who do not need to be self-critical as they are those who do not judge, who are morally unimpaired and whose only wish is to describe the mechanisms of economics in a ‘positive’ way. And by ‘positive’ they mean a field limited by a horizon of things useful, functional, inducing economic growth or taming crisis. They present themselves as ‘beyond good and evil’. This leads to such a definition of economics, where there is no place for ‘philosophy of economics’, because it is a philosophically arid field. In other words, it is where precisely the ‘instrumental reason’ reigns. As far as other philosophers could be accepted into ‘economic thought’ provided their work could be deprived of philosophical background, this could not be done with Frankfurt School. Horkheimer put the economists in a servant, instrumental place.

Keywords: Horkheimer, critical theory, economic modelling, positive economics

Dr Agnieszka MAREK John Paul II Catholic University of Lublin, Poland e-mail: [email protected]

Servant Leadership in Local Government Institutions

Changes in the contemporary economy force local government organisations to act in accordance with market rules. The necessity to adapt the tools from management to the reality of public institutions led to the creation of New Public Management which is gaining in popularity among public leaders. The aim of this paper is to show the results of research on leadership in local government institutions. Particularly interesting in the light of their mission, which is the service of citizens, is servant leadership. Changes in public institutions also require changes in the leadership paradigm, which is a shift from classical methods of management to the new style of leadership based on greater autonomy of employees and on the service to others.

Keywords: New Public Management; servant leadership; local government organisations


Fr Dr Bi ju MICHAEL SDB Salesian Pontifical University in Rome, Studium Theologicum Salesianum in Jerusalem, Israel e-mail: [email protected]

Civilians in the Line of Fire. Catholic Perspective

In our world today, afflicted by wars between States, by conflict between groups within States, and by the scourge of terrorism, civilians constitute the ‘vast majority of casualties in situations of armed conflict’ (UN Security Council, Resolution 1894, 2009). Civilian victims of documented and un-documented armed conflicts and their destructive consequences run in the millions. An overwhelming majority of the dead, injured, disabled are civilians and damages caused by armed conflicts primarily affect the civilian infrastructure and the basic resources of subsistence of entire populations.

Civilians today are in the line of fire not only as a side effect of war. Increasingly, they are becoming the prime and intentional targets of combatants and armed elements. ‘Political and military designs supersede basic respect for the dignity and rights of persons and communities (Migliore 2009) and civilians are becoming deliberate targets and means for achieving political or military gains. They are even being used as a human shield for armed advancement.

The menace of civilian deaths in the line of fire is of utmost concern for all humanity, for all religions, and for Christianity. Among the foundational teachings on which the Catholic perspective to this important issue of placing civilians in the line of fire is based, we can identify three core beliefs: a) all human beings are equal in dignity and their life is sacred; b) the right and duty to defend the life and common good from unjust aggressors; c) the permanent validity of the moral law forbidding murder even in the context of armed conflicts. After considering these the paper studies some of the ways in which the Catholic Church responds to the situation of civilians caught in the line of fire.

Keywords: conflict, civilians, Catholic church


Prof . Sławomir KAMOSIŃSKI Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland e-mail: [email protected]

Praca jako obowiązek a praca jako źródło satysfakcji. Etyczne, polityczne i ekonomiczne aspekty pracy

W niniejszym referacie poddano analizie etyczne, polityczne i ekonomiczne aspekty pracy człowieka w dwóch okresach historii Polski: latach Polski Ludowej oraz w okresie po 1989 roku. Punktem wyjścia było przyjęcie założenia, że każda epoka odciska swoje piętno na pracy człowieka.

Analiza okresu Polski Ludowej daje możliwość zwrócenia uwagi na pracę człowieka jako na obowiązek i prawo każdego człowieka, które gwarantowała mu Konstytucja z 1952 roku. Podważenie przez ideologów Polski Ludowej zasad rządzących rynkiem pracy, i w konsekwencji upolitycznienie pracy, stało się przyczyną upadku etyki pracy. Praca, stając się w tym okresie dobrem powszechnie dostępnym, utraciła wartość postrzeganą w kategoriach źródła satysfakcji życiowej, stając się przedmiotem wielu dowcipów.

Po 1989 roku, w związku z odpolitycznieniem w Polsce rynku pracy, pracobiorca stał się aktywny w poszukiwaniu pracy. Zjawisko bezrobocia spowodowało konkuren‐cję na rynku pracy, a pracodawca zyskał możliwość swobodnego doboru zespołu pra‐cobiorców. Stał się on dystrybutorem „dobra rzadkiego” i w konsekwencji postawa wielu pracodawców wobec pracobiorców przybrała charakter dyktatu. Ci pierwsi usta-lają warunki zatrudnienia, normy pracy, miejsce pracy. Brak alternatywy, który dotyka wielu pracobiorców zmusza ich często do akceptacji dyktowanych warunków pracy. W Polsce obserwuje się niedostatecznie rozwiniętą partycypację pracowników w za‐rządzaniu przedsiębiorstwem, jako następstwo zerwania dwustronnej zależności pra‐cobiorcy od pracodawcy.

Słowa kluczowe: praca człowieka, rynek pracy, etyka pracy, partycypacja pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem, dwustronne zależności pracodawcy i pracobiorcy

Work as a Duty versus Work as Source of Satisfaction. Ethical, Political and Economic Aspects of Work

The paper presents an analysis of ethical, political and economic aspects of human work within two Polish historical periods – the years of the People’s Republic of Poland and after 1989. The initial assumption for the analysis is that every time period, each age, leaves a mark on the human work.

Analysis of the People’s Republic of Poland period gives an opportunity to consider the human work understood as a duty and right of every human guaranteed by the Constitution of 1952. The ideologists of the People’s Republic


of Poland questioned the principles ruling the labour market, which lead to politicization of labour and resulted in the collapse of work ethic. Work, as at that time it was a commonly available good, lost its value regarded as the source of life satisfaction and thus became ridiculed.

After 1989, due to de-politicization of the Polish labour market, the employee has become active in job searching. Unemployment phenomenon has resulted in the competition on the labour market and the employer has thus been given the opportunity to freely select a group of employees. As a result, the employer has become a distributor of a ‘rare commodity’. That, in turn, has led to the situation where the attitude of employers towards the employees has turned into the employer's dictate. It is the employer who determines conditions of employment, standards of work and place of work. Lack of alternative that many employees face often makes them accept the dictated conditions of work. What is more, in Poland we deal with insufficiently developed participation of employees in managing the enterprises, which is an effect of the breach of bilateral dependency of employee and employer.

Keywords: human work, labor market, work ethic, employees’ participation in management, bilateral dependency of employers and employees

Dr Michał A. MICHALSKI Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland e-mail: [email protected]

Rodzina, dobrobyt, rozwój – dlaczego rozkład rodziny prowadzi do kryzysu gospodarczego?

W referacie podjęta zostaje refleksja dotycząca znaczenia rodziny i jej kondycji dla dobrobytu i długofalowego rozwoju gospodarczego. Postawiona zostaje w nim teza, że rozkład rodziny – widoczny np. w zmianach struktury rodziny – prowadzi w dłuższej perspektywie do upadku gospodarczego. W jakiś sposób propozycję tą uzasadnia obserwacja aktualnych wyników różnych gospodarek, która ukazuje, że kondycja rodziny i związane z nią m.in. wskaźniki demograficzne mogą stanowić przydatny zasób informacji dla wyjaśniania zjawisk rozwoju, stagnacji i regresu. Ponadto, od strony aktualnej kondycji systemów emerytalnych i perspektyw ich przyszłej wydolności podjęcie analizowanego tu tematu okazuje się ważne.

Istotne przy tym jest zwrócenie uwagi na to, że rodzina jest tu traktowana jako instytucja i grupa społeczna zasadniczo ważna z punktu widzenia tworzenia i od‐twarzania ładu społeczno-kulturowego. Dotyczy to m.in. takich elementów jak kapitał społeczny i kapitał ludzki, które w znacznej mierze generowane są w proce‐sie socjalizacji, który realizowany jest w codziennym funkcjonowaniu rodzin. Nale-


ży też zaznaczyć, że w związku z tym rodzina jest tu postrzegana przede wszystkim jako ważny podmiot gospodarujący – wytwarzający dobra i usługi (np. opiekuńcze i wychowawcze) – a nie tylko jako sfera konsumpcji, jak to ma miejsce w dominu-jących obecnie nurtach ekonomii.

W artykule zostanie wykorzystany wkład ekonomii, demografii, interdyscypli‐narnych badań nad znaczeniem rodziny dla gospodarki, oraz analiz historycznych, ukazujących związek pomiędzy określonymi rozstrzygnięciami w zakresie małżeń‐stwa i rodziny a rozwojem i rozpadem cywilizacji.

Słowa kluczowe: rodzina, struktura wiekowa, rozwój, kapitał ludzki i społeczny, kryzys gospodarczy

Family, Welfare, Development – Why Decomposition of the Family Leads to Economic Decline?

The paper analyses the role of the family and its condition for the welfare and long-term economic development. According to the central thesis, the decomposition of the family – visible in transformations of the family structure – influences the economic potential of the society and its future perspectives. The analysis of the actual trends – especially those seen as negative – in different economic systems encourages to include the shifts in family life (e.g. those of demographic character) as important factors. At the same time the shape and prospects of future effectiveness of pension schemes seems to be endangered in the context of the actual problems in achieving replacement level fertility in some countries.

Family is understood here as social institution and group at the same time which is crucial in the perspective of creation and reproduction of the socio-cultural order. It is evident in such fields as human or social capital which are generated in the socialization process taking place daily within families. At the same time the family is treated here – in opposition to dominating neoclassical economics – not merely as the sphere of consumption but as an important economic entity which produces goods and services

The article engages the contribution of economics, demography, interdisciplinary analysis of the role of family for economy, and historical approach which show the relation between the condition of marriage and family and development and decline of civilizations.

Keywords: family, family structure, development, human and social capital, economic decline.


Prof . Paweł GRATA University of Rzeszow, Poland e-mail: [email protected]

Zakres odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników w Drugiej Rzeczpospolitej

Celem artykułu jest prezentacja zakresu odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników w Polsce w latach 1918-1939 oraz sposobu realizacji nałożo‐nych przez prawo zobowiązań. Problem odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników pojawił się w Europie wraz z rozwojem ubezpieczeń społecz‐nych oraz prawa pracy. Druga Rzeczpospolita zbudowała własny system upraw‐nień dla rodzin pracowników. Należały do nich ubezpieczenia i świadczenia choro‐bowe, renty rodzinne oraz zasiłki pogrzebowe. Pewne zobowiązania zostały nało‐żone na pracodawców również w ramach prawa pracy. Najważniejsze z nich to obowiązek organizowania przez przemysłowców opieki dla dzieci robotnic.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność pracodawców, okres międzywojenny, Polska

The Range of Responsibilities of Employers Had towards Workers’ Families in the Second Republic of Poland

The aim of this paper is the presentation of the range of responsibilities employers had towards workers’ families in Poland in the interwar period. The paper also shows how these duties were realised. This problem appeared in Europe with the development of the social insurance programme and labour law. The Second Republic of Poland built its own law system for employees’ families. Health insurance and benefits, families’ pensions and funeral allowances were covered. Certain obligations were also imposed on employers in the context of labour law. The most important was the obligation to open nursery schools for children of women who worked in factories.

Keywords: employers responsibililty, interwar period, Poland

MA Natal ia KOSZTOWNA Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland e-mail: [email protected]

Aspekty prawne zatrudnienia kobiet w okresie PRL-u i współcześnie – etyka działań podejmowanych przez państwo

Artykuł został poświęcony mechanizmom zatrudnienia kobiet. Autorka postawiła sobie za zadanie porównanie warunków zatrudnienia kobiet w okresie Polskiej


Rzeczpospolitej Ludowej oraz współcześnie. Zasadniczym celem było ukazanie ewolucji przepisów prawa pracy odnoszących się do kobiet-pracownic, od szeregu instrukcji i rozporządzeń Rady Ministrów określających kwestie ochrony pracy kobiet przed 1974 r., przez różnorakie ogólne zasady dotyczące wszystkich pra‐cowników, aż do regulacji zawartych w kodeksie pracy z 26 czerwca 1974 r. oraz obowiązujących obecnie przepisów. Realizacja tego celu nakierowana była na próbę oceny z punktu widzenia etyki działań podejmowanych przez państwo w zakresie poprawy warunków zatrudnienia kobiet w zakładach pracy. W referacie wskazano na znaczenie pracy zawodowej w życiu kobiet. Pozycja zawodowa oraz wysokość dochodów silnie wpływają na zachowania kobiet, które w wielu przy‐padkach podejmują się prac przeznaczonych wyłącznie dla mężczyzn ze względu na to, że w okresie Polski Ludowej tylko takie pracy dawały możliwość uzyskania wyższego wynagrodzenia. W artykule pokazano, że współcześnie kładzie się szcze‐gólny nacisk na zakaz zatrudniania kobiet przy pracach wzbronionych oraz na warunki zatrudniania kobiet w ciąży.

Autorka niniejszego referatu dokonała oceny regulacji prawnych wprowa‐dzanych przez państwo, które przyczyniły się wzrostu aktywności zawodowej kobiet. Wskazała, że bardzo trudno jest jednoznacznie, pozytywnie lub nega‐tywnie, pod kątem etycznym ocenić działania podejmowane przez państwo (w okresie PRL-u, ale także w czasach współczesnych) w zakresie ochrony pracy kobiet.

Słowa kluczowe: zatrudnienie kobiet, ochrona pracy kobiet, etyka działań państwa

The Legal Aspects of The Employment of Women in the Poland’s People Republic and Today – the Ethics of Actions Taken by the State

The paper deals with the mechanisms of female employment. The author has set herself the task of comparing the conditions of employment of women during the Polish People’s Republic (PRL) and contemporary times. The main aim was to indicate the evolution of labour law relating to women workers from a series of instructions and regulations of the Council of Ministers defining the protection of women's work before 1974, through a variety of general rules applicable to all employees, to the regulations contained in the Labour Code and also current legislation. The paper attempts to assess the ethical actions taken by the state to improve the conditions of employment of women in the workplace. The text indicates the importance of the work in the lives of women. Occupational status and income level strongly influenced the behaviour of women, who in many cases took up work intended only for men due to the fact that during PRL it was only such work which would allow them to obtain a higher salary. The article indicates that today there is a special emphasis placed on the prohibition of restricting the employment of women in jobs and on the conditions of the employment of pregnant women.


The author of this paper has evaluated the legislation introduced by the state, which contributed to the increase in female activity in the labour market. However, it is very difficult to unambiguously assess in ethical terms the actions taken by the state for the protection of women’s work in the PRL, but also in contemporary times.

Keywords: employment of women, protection of women’s work, state activities’ ethics

MA Janusz WDZIĘCZAK University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Wpływ czynników kulturowych na tworzenie się biznesowych i politycznych klanów na terenie byłego ZSRR

Celem referatu jest przedstawienie wpływu kulturowych uwarunkowań na tworzenie się nieformalnych organizacji politycznych i gospodarczych, opiera‐jących się na relacjach rodzinnych.

W ramach wystąpienia zostanie omówione znaczenie więzi rodzinnych w życiu społecznym na obszarze wybranych byłych republik ZSRR, ze szczegól‐nym uwzględnieniem Rosji, Ukrainy i Białorusi, a następnie przedstawione jaką rolę odegrały one w okresie transformacji gospodarczej i tworzenia się gospo‐darki rynkowej. Szczególna uwaga zostanie poświęcona procesowi tworzenia się „klanów” czyli nieformalnych grup biznesowo-politycznych opierających się na powiązaniach rodzinnych.

Słowa kluczowe: transformacja, prywatyzacja, rodzina, klany biznesowe

The Influence of Cultural Factors on Creating Political and Business Clans in the Former USRR Area

The aim of the text is to present influence of cultural foundations on the process of creating informal political and economic organisations based on family rela-tions.

This paper will present the function of family relations in social life in the area of selected former USSR republics, in particular Russia, Ukraine and Belarus. Moreover, the issue of the role they played in the process of economic transformation and creating free market economy will be depicted. In particular,


the process of formation of clans (informal business-political groups, based on family relations) will be presented.

Keywords: transformation, privatization, family, business clans


Dr Szymon KAZUSEK Jan Kochanowski University in Kielce, Poland e-mail: [email protected]

Po bezdrożach działalności celników w Koronie w XVI-XVIII wieku

Problem bezprawnej działalności urzędników celnych w Koronie XVI-XVIII w. nie stanowił jak dotąd przedmiotu szerszych badań. Skąpa literatura w niewielkim stopniu, lub w ogóle, nie zwraca uwagi na niniejszą kwestię. Tymczasem sprawa wydaje się godna uwagi z kilku powodów. Po pierwsze, na bezprawną i nieetyczną działalność celników zwracały uwagę sejmiki ziemskie, akcentując potrzeby zmian w tym względzie, dowodząc tym samym ścierania się interesów ekonomicznych przedstawicieli warstwy szlacheckiej. Po drugie, miejscem debaty nad problemem bezprawia w działalności administracji celnej było forum sejmowe, czego odzwier‐ciedleniem są zawarte w konstytucjach postanowienia. Po trzecie, na nieetyczne i bezprawne praktyki celników wielokrotnie zwracała uwagę administracja central‐na państwa, z Komisją Skarbu Koronnego, podskarbim wielkim i podskarbim nad-wornym koronnym, czy wreszcie sam monarcha. Referat będzie charakteryzował bezprawną działalność celników w kontekście obowiązującego prawa. Podjęta zostanie próba odpowiedzi na pytania o formy bezprawnej i nieetycznej działalno‐ści urzędników celnych, skalę tego zjawiska i sposoby walki z rodzącymi się patolo‐giami.

Słowa kluczowe: cła, normy prawne, XVI-XVIII wiek, przestępczość, handel

The Illegal Activity of Customs Officials in the Crown in the 16th-18th Centuries

The problem of the illegal activity of customs officials in the Crown in the 16th-18th centuries has not been the subject of any detailed study. The very few remaining documents treat this issue superficially or do not mention it at all. However, the problem seems to be worth investigating for several reasons. Firstly, the illegal and unethical behaviour of customs officials was discussed during country sejmiks. Noblemen underlined the need to limit this negative activity, showing at the same time that the economic interests of the gentry were not always the same. Secondly, the problem of anarchy in customs administration was brought up during the sejm sessions, which is reflected in constitutional entries. Thirdly, the unethical and unlawful habits of customs officials were noticed by the central administration of the state, the Crown Treasure Committee, the Grand Treasurer of the Crown, the Grand Treasurer of the Court and, finally, by the King. The paper will describe the illegal activity of customs officials in the face of binding legal regulations during those times. An attempt will be made to find out what the


forms of unethical and illegal activity of customs officials were, what the scale of the phenomenon was and what solutions were used to solve the problem.

Keywords: customs, law, 16th-18th c., crime, trade

Prof . Zdzis ław SZYMAŃSKI University of Economics and Innovation in Lublin, Poland

Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa „klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku

Lata czterdzieste XIX wieku przyniosły w Królestwie Polskim pewne ożywienie w życiu umysłowym i w podejmowanych wysiłkach na rzecz modernizacji rolnic‐twa. Inspirującą rolę odegrał w tym względzie hrabia Andrzej Zamoyski (1800-1874). Przeprowadził on w swych dobrach oczynszowanie chłopów i, w warunkach panującego jeszcze systemu pańszczyźnianego, był rzecznikiem przejścia na tę bardziej nowoczesną formę gospodarowania ogółu ziemiaństwa. Z jego inicjatywy zaczęło ukazywać się czasopismo ,,Roczniki Gospodarstwa Krajowego". Wokół ,,Roczników" grupowali się przedstawiciele ziemiaństwa Królestwa opowiadający się za działaniami zmierzającymi do rozwoju gospodarczego i awansu cywilizacyj‐nego, określanymi z czasem mianem pracy organicznej.

Przedstawicieli ziemiańskiego stronnictwa pracy organicznej nazywano popu‐larnie ,,klamensowczykami" ze względu na ich uczestnictwo w zjazdach odbywają‐cych się w rezydencji Andrzeja Zamoyskiego w Klemensowie. W wytyczaniu drogi postępu cywilizacyjnego Polski, przywódcę ,,klemensow-czyków" cechował okcy‐dentalizm, to jest nawiązywanie do historycznych doświadczeń Zachodu.

Słowa kluczowe: praca organiczna, modernizacja rolnictwa, pańszczyzna, oczynszowanie, okcydentalizm.

Economic and Ethical Aims of the Landowning Party of “Klemensowczycy” in the 1840s

The 1840s brought certain revival in both intellectual life and efforts to modernize agriculture in the Kingdom of Poland. Count Andrzej Zamoyski (1800-1874) played an inspiring role here. In all his properties he put rent to peasants. Moreover, even though there were still the conditions of villain system, he was a spokesman for a transition to this more modern form of managing for the totality of landed gentry. On his initiative the periodical “Roczniki Gospodarstwa Krajowego” (“Polish Farming Annual”) came out. “Roczniki” brought in representatives of the Kingdom’s landed gentry supporting actions aimed at economic development and promotion of civilization, soon to be called organic work.


Representatives of the landowning party of organic work were popularly called “klemensowczycy”, because of their participation in conventions held in Andrzej Zamoyski’s estate in the village of Klemensów. The leader of “klemensowczycy” blazed a trail for Poland’s progress of civilization, where he was characterized by Occidentalism, understood as referring to historical experiences of the Western world.

Keywords: organic work, modernization of agriculture, serfdom, rent, Occidentalism

Prof . Mirosław KŁUSEK University of Agriculture in Cracow, Poland e-mail: [email protected]

Dekret z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego

Ważnym zagadnieniem po zakończeniu II wojny światowej była relacja złotego przedwojennego do powojennego. Nie można było tolerować wzajemnie wyklu‐czających się norm likwidacji, waloryzacji i nominalizmu. Państwo opowiedziało się za zasadą nominalizmu, nawet jeżeli miałoby to zostać odebrane jako niesprawie‐dliwe. Dla nowej władzy był to świetny pretekst do uporania się z problemem zadłużenia publicznego. Komuniści, wykluczając przeliczenie złotego z zastosowa‐niem waloryzacji, kilkudziesięciokrotnie obniżyli realną wartość przedwojennego długu państwa, dzięki czemu mogło się ono o wiele łatwiej wywiązać z wcześniej‐szych zobowiązań, a zmniejszenie obciążenia hipoteki państwa umożliwiało dalsze zadłużanie się w celu finansowania odbudowy zniszczonego kraju i przebudowy ustroju. Ale zasada nominalizmu powodowała wzbogacenie się dłużnika, co zosta‐ło uznane za niesprawiedliwe społecznie i ekonomicznie nieuzasadnione.

Ministerstwo Skarbu wychodziło z założenia, że dewaluacja jest jednym z ujemnych skutków wojny, których nikt nie powinien unikać. Z taką sytuacją ma‐my do czynienia, kiedy wierzyciel otrzymuje marżę dewaluacyjną w razie spłaty zwaloryzowanej wierzytelności. Podobnie jest z dłużnikami, którzy spłacali zadłu‐żenie w kwocie nominalnej. W związku z tym Ministerstwo Skarbu było zdania, że marża dewaluacyjna powinna ulec uspołecznieniu. Politykę uspołecznienia marży dewaluacyjnej zapoczątkował dekret z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym po-datku od wzbogacenia wojennego, który stanowił o opodatkowaniu na rzecz pań‐stwa wzbogacenia wojennego uzyskanego podczas okupacji

Słowa kluczowe: podatek wojenny, bakowość, nominalizm, waloryzacja


The Polish Decree of 13 April 1945 on Extraordinary War-Wealth Tax

The pre-war to the post-war Zloty ratio was an important issue after World War II. One could not tolerate mutually exclusive standards of liquidation, valorisation and nominalism. The state favoured the principle of nominalism even if this was perceived as unfair. For the new government it was a great excuse to deal with the problem of public debt. By excluding gold conversion using indexation, the Communists reduced the real value of the pre-war state debt several dozen times, facilitating the country in living up to previous commitments, and reducing the state burden of the mortgage indebtedness allowed the continuation of external financing of the country's reconstruction and rebuilding of its destroyed system. But the principle of nominalism caused enrichment of the debtor, which was considered socially unfair and economically unjustified.

The Treasury assumed that devaluation was one of the negative consequences of the war which no one should avoid. It occurs when the creditor receives a devaluation margin in case of revalued debt repayment. Similar is the case of the debtors who repaid the debt in the nominal amount. Therefore, the Treasury was of the opinion that the devaluation margin should be socialized. Revaluation margin socialization policy was begun by the decree of 13 April 1945 on extraordinary war-wealth tax which applied financial burden on war enrichment obtained during the occupation.

Keywords: war-tax, banking, nominalism, valorization

MA Robert ANDRZEJCZYK Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland e-mail: [email protected]

Międzynarodowe układy odszkodowawcze podpisane przez Polskę po II wojnie światowej jako próba podjęcia odpowiedzialności za

nacjonalizację mienia cudzoziemców

Referat stanowi analizę międzynarodowych układów odszkodowawczych podpisa‐nych przez Polskę w latach 1948-1971 pod kątem podjęcia odpowiedzialności władz polskich za nacjonalizację mienia obcokrajowców. Analizie podlegały zarów‐no teksty układów, jak i materiały źródłowe z negocjacji i wykonania układów wytworzone m.in. w polskim Ministerstwie Finansów (Skarbu), Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Ministerstwie Handlu Zagranicznego a przechowywane obecnie w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Po 1945 r. jasne stało się, że zmiany ustrojowe w Polsce i idąca za nimi nacjo‐nalizacja dotknęła obywateli państw zachodnich (m.in. inwestycje przemysłowe,


nieruchomości czy prawa niematerialne np. umowy licencyjne). Służby dyploma‐tyczne tych krajów akredytowane w Warszawie podjęły interwencję dyplomatycz-ną w celu ochrony interesów swoich obywateli i podmiotów gospodarczych. Hilary Minc w dyskusji nad rządowym projektem ustawy z 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej stwierdził, iż gdyby trzeba było wypłacić odszkodowanie za całe znacjonalizowane mienie cu-dzoziemców, to rząd musiałby wyasygnować na ten cel pół miliarda dolarów ame‐rykańskich. Ówczesne warunki nie pozwalały na to. Dlatego też rozpoczęto nego‐cjacje o wypłacie odszkodowania za znacjonalizowane mienie z wybranymi krajami Zachodu (podpisano 12 tego typu umów). Były to przede wszystkim kraje, z któ‐rymi polskie władze zamierzały utrzymywać ożywione stosunki gospodarcze np. rozwój eksportu, czy możliwość zaciągnięcia pożyczek w dewizach.

Poprzez podpisanie ww. międzynarodowych układów odszkodowawczych ów‐czesne polskie władze podjęły próbę podjęcia odpowiedzialności za nacjonalizację. Należy jednak zastrzec, że próba ta ograniczyła się jedynie do wybranych krajów (nie objęła m.in. Izraela), a co najważniejsze – nie objęła obywateli polskich.

Słowa kluczowe: nacjonalizacja, międzynarodowe umowy indemnizacyjne, odszkodowania

Bilateral Indemnization Agreements Signed by Poland after the World War II as an Attempt to Take Responsibility for the Nationalization of Foreign

Citizens’ Property

The paper is an analysis of bilateral agreements signed by Poland for indemnization of properties and rights nationalized in the years 1948-1971. The focus is on steps taken by Polish state to take responsibility for the nationalization of foreign property of citizens and firms of selected countries. The paper is based on analysis of texts of agreements as well as historical source materials from the negotiation and implementation of agreements (documents created by Polish Ministry of Finance/Treasury, Ministry of Foreign Affairs, Ministry of Foreign Trade currently in the Central Archives of Modern Records (AAN) in Warsaw).

After 1945 it became clear that the political changes in Poland and nationalization as its result affected citizens and firms of Western countries (including industrial investments, residential properties or other rights e.g. license agreements). Diplomatic service of these countries accredited in Warsaw undertook diplomatic intervention to protect the interests of its citizens and firms. Hilary Minc, Polish Minister of Industry, in the discussion on the Government Bill of 3 January 1946 (Act of 3 January 1946 on Nationalisation of Core Branches of the National Economy) said that if Polish state had to pay compensation for all the nationalized property of foreigners, the government would have to allocate for this purpose 500 million USD. Economic conditions of that time did not allow for it. Therefore, negotiations began on the payment of compensation for nationalized property with selected countries of the West (Poland signed 12


agreements of this type). By signing the above indemnization agreements Polish authorities partly took responsibility for nationalization and paid compensation according to international law standards. It should be stipulated that compensation was paid to selected countries only. These were mainly the countries with which the Polish authorities intended to maintain active economic relations, e.g. development of exports or ability to take loans in foreign currencies.

Keywords: nationalization, indemnity agreements, compensation

Dr Kami l KOWALSKI University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Humanitarny wymiar Europejskiego Programu Odbudowy

Europejski Program Odbudowy, nazywany popularnie Planem Marshalla, był pierwszym i jednocześnie najbardziej kompleksowym przedsięwzięciem pomocowym po drugiej wojnie światowej. Jego cele, zapisane ustawowo i przyjęte przez amerykański Kongres w 1948 r., obejmowały osiągnięcie przez beneficjentów programu takiego stanu gospodarek narodowych, w którym korzystanie z pomocy międzynarodowej byłby zbędne. Realizacja tego zamierzenia miała nastąpić poprzez znaczny wzrost produkcji przemysłowej i rolnej, wzrost wolumenu handlu, stworzenie i utrzymanie stabilności finansowej oraz zacieśnianie współpracy gospodarczej krajów europejskich. Nie mniej istotna okazała się doraźna pomoc okazywana mieszkańcom obszarów bezpośrednio dotkniętych zniszczeniami wojennymi i odczuwających skutki zaniku dotychczasowych więzi gospodarczych. Ten typ pomocy ad hoc, przypominający działania podejmowane w ramach UNRRA, został dobrze utrwalony w pamięci jego beneficjentów. Przyczyniły się to tego zwłaszcza liczne akcje promocyjne, podkreślające amerykański wysiłek na rzecz poprawy sytuacji mieszkańców Starego Kontynentu.

Słowa kluczowe: plan Marshalla, pomoc międzynarodowa, odbudowa gospodarcza, UNRRA

Humanitarian Aspect of European Recovery Program

European Recovery Program, popularly known as the Marshall Plan, was the first and the most comprehensive aid project after World War II. Its goals, adopted by the US Congress in 1948, included leading the beneficiaries of the program to such a state of national economies, in which the use of international assistance would no longer be needed. That objective was to be achieved by a significant increase in industrial and agricultural production, the increase in the volume of trade, the


creation and maintenance of financial stability and enhanced economic cooperation of European countries. No less important was the emergency assistance for people in the areas directly affected by the ravages of war and by the disappearance of the existing economic ties. Such a type of ad hoc actions, reminiscent of UNRRA, has been well preserved in the memory of beneficiaries. Numerous promotional campaigns, highlighting the American effort to improve the situation of the inhabitants of the Old Continent, enormously contributed to that preservation.

Keywords: Marshall Plan, international aid, recovery, UNRRA


Prof . Bożena KLIMCZAK

Wrocław University of Economics, Poland

Cnoty i niecnoty biznesmena

Celem referatu jest próba przywrócenia etyki cnót do etyki życia gospodarczego. W etyce życia gospodarczego, zwłaszcza w „business ethics” preferuje się naturali‐styczny utylitaryzm i etyki deontologiczne, odwołujące się do rozumności człowie‐ka. Podmiot moralny w życiu gospodarczym stoi przed koniecznością dokonania wyboru, który może określić heteronomicznie –przez motyw przykro-ści/przyjemności – lub autonomicznie – na podstawie obowiązku. W takim ujęciu zapoznany zostaje problem kształtowania i wychowywania swoich skłonności w taki sposób, iżby odczucie przyjemności/przykrości było ukształtowane moral‐nie, a wypełnianie obowiązków nie było przykre. Jest to problem formowania wrażliwości moralnej i nabywania umiejętności chętnego i pogodnego skierowy‐wania wyborów ludzkich ku dobru.

Wstępem do osiągnięcia celu referatu jest omówienie koncepcji cnoty w ujęciu historycznym i problemowym, dotyczącym trzech zagadnień: relacji między rozumem a skłonnością, celowości kształtowania cnót i pojęcia cnoty. W ujęciu tym zostaną krótko przedstawione koncepcje Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, nowotestamentowa, oraz koncepcje Davida Hume’a, Adama Smitha, Benjamina Franklina, Jane Austen, Alfreda Marshalla oraz Alasdaira McIntyre’a.

Podstawowy problem referatu zawarty w pytaniach: jaka etyka cnót może być wykorzystana w procesie formowania człowieka do życia gospodarczego? Czy etyka cnót może być alternatywną dla ustanawiania norm etycznych i ich uzasad‐niania? W referacie pytania te nie zostaną rozstrzygnięte, lecz skonkretyzowane w odniesieniu do przedstawionych koncepcji cnót w kontekście tradycji i współ‐czesności.

Słowa kluczowe: etyka cnót, etyka biznesu, życie gospodarcze

The Virtues and Anti-Virtues of a Businessman

The aim of this paper is an attempt to reinstate virtue ethics into economic life. In the case of the ethics of economic life, especially in business ethics, the natural-istic utilitarianism and deontological ethics, which appeal to human wisdom, are preferred. In economic life, a moral entity has to make choices that may be ex-pressed heteronomically by the motive of pain/pleasure or autonomically on the basis of duty. In such approaches, the problem of the formation and training of one’s dispositions in such a way that the feeling of pleasure/pain is morally formed and the fulfilling of one’s duties is not painful is unrecognised. It is a prob‐lem of moral sensitivity formation and gaining the competence to voluntarily and cheerfully direct human choices towards goodness.


The paper’s departure point is the discussion of the concept of virtue from the historical and substantial standpoint regarding the three issues: the relationship between mind and propensity, the purposefulness of the formation of virtues and the notion of virtue. The ideas of Aristotle, Thomas Aquinas, the New Testament and the concepts of David Hume, Adam Smith, Benjamin Franklin, Jane Austen, Alfred Marshall and Alasdair McIntyre will be shortly presented.

The main problem of the paper is enclosed in the questions: what kind of virtue ethics may be used in the process of human formation for economic life? May virtue ethics be an alternative to establish moral norms and their justification? The questions are not resolved but made more specific regarding the concepts presented in the paper in the context of traditions and contemporary reality.

Keywords: virtue ethics, business ethics, economic life

Prof . Paweł STAROSTA , Prof . J . Jacek SZTAUDYNGER , MSc Ewa AMBROZIAK

University of Łódź, Poland e-mails: [email protected]; [email protected]; [email protected]

Trust and Economic Growth in Europe

The importance of social capital for the economy is generally interpreted in terms of the impact of social cooperation on economic phenomena.

At the turn of the last centuries, attempts to assess the relationship between trust and economic growth were undertaken by, among others, Knack & Keefer (1997), Whiteley (2000), and Zak & Knack (2001). In these models, cross-sectional (average long-term) data from the last three decades of the twentieth century were analyzed as well as the point, single measurement of trust. They explained the differences in mean economic growth by varied trust levels. These are therefore the analyses of long-term differences in GDP growth.

The economic crisis that occurred in 2008-2009 is an essential prerequisite for the continuation of the studies initiated.

European Social Survey panel data from the years 2002-2012 (published every two years) allow us to verify the impact of the level of trust on economic growth in the 2008-2009 period of the crisis. Further, these data provide the chance to examine the impact of change of trust on short-term fluctuations of economic growth, something which was previously impossible (because of lack of data).

Our analysis refers to 22 European countries in the years 2006-2012. As an independent variable we use three related components: generalized trust,





willingness to help people, and the sense of people’s trustworthiness. We call the multidimensional variable containing these three components the triad trust.

In the investigated countries, about ¼ of economic growth is attributed to triad trust growth.

Our studies show that an increase in triad trust affects economic growth in a current (or given) year only to a small degree. Over 80% of the effect occurs with a one- to three-year lag.

We confirm the hypotheses that:

the 2006-2012 economic growth in European countries depended on an increase in trust and not on the level of trust;

the triad, the three-component index of generalized trust, explains economic growth slightly better than the traditional single-component trust measure;

the abovementioned components of triad trust can have their weights indicated.

The model indicates that the most important factor of economic growth is the increase of the level of willingness to help others. We explain this by the critical importance of cooperation in economic activities. It can be assumed though that helping others is a necessary but not sufficient condition.

Keywords: social capital, generalized trust, trustworthiness, subsidiarity, economic growth, long-term and short-term effects

Prof . Imre KOVÁCH Hungarian Academy of Sciences, Hungary e-mail: [email protected]

The Knowledge Use and the Production of Knowledge

A crucial feature of the emerging social group, the project class, is that it possesses intellectual capital and that knowledge use is the base of its social/power position. Two cognitive groups – the project class and the academic scientists – compete for project sources. This may provoke crises of knowledge use and the production of knowledge. The project class is a new mass class, which is mainly characterized by a specific approach to using, reflecting and producing knowledge with both negative and positive consequences. The devaluation of scientific knowledge and undermining the social position of the scientific community is the result, as the project class aspires for cognitive position and financial sources of classical science and devaluates it. This paper presents results of project proliferation in knowledge production and knowledge using. It also describes competition on cognitive markets and its results in a fragmented use of


knowledge and a shift of scientific production towards more intuitive ‘artful’ science.

Keywords: project class, projects in knowledge production and using, competition on cognitive market, devaluation of classical knowledge


Prof . Franciszek PIONTEK University of Dąbrowa Górnicza e-mail: [email protected]

Ruch Focolari i charyzmat jedności jako wkład w urzeczywistnianie rozwagi i etyki w gospodarowaniu

Artykuł podejmuje następujące kwestie:

pierwsza – ogólna: Charyzmat jedności odpowiedzią na współczesne wy‐zwania;

pozostałe – szczegółowe: rodzina, świadomość, praca i „ekonomia komu‐nii”.

Hipoteza: charyzmat jedności i Ruch Focolare są teoretycznym i praktycznym wkładem w urzeczywistnianie rozwoju i przestrzeganie etyki w gospodarowaniu. Etyki w gospodarowaniu nie można rozwijać sektorowo w oderwaniu od innych fundamentalnych kwestii.

Uwarunkowania dla wdrażania Ruchu Focolare to: świadomość człowieka do dokonywania – na szeroką skalę – właściwych wyborów egzystencjalnych (być i mieć), kształtowanie rozwoju lokalnego według modelu niszy (rozwój zrównowa‐żony w wymiarze lokalnym).

Słowa kluczowe: charyzmat jedności, ruch Focolare, gospodarowanie, ekonomia komunii, rozwój niszowy

The Focolare Movement and the Charism of Unity as a Contribution to the Development of Prudence and Ethics in Management

The paper focuses on: • general issues: the charism of unity is a response to contemporary chal-

lenges; • other detailed issues: family, awareness, employment and the ‘economy

of communion’. Hypothesis: the charism of unity and the Focolare Movement are theoretical

and practical contributions to the realization of development through the witness of life and adherence to ethics in management. Ethics in management cannot be developed by sector subsequently and in isolation from other fundamental issues. Conditions for the implementation of the Focolare Movement are: human con-sciousness and the ability to make – on a large scale – the right existential choices (to be and to have), and to create local development as a niche model (sustainable development at the local level).

Keywords: charism of unity, Focolare Movement, management, economy of communion, the development of niche


rev. Prof . Stanis ław KOWALCZYK John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

Ekonomiczna aktywność państwa w społecznym nauczaniu Papieża Jana Pawła II

Przedmiotem referatu jest aktywność państwa w gospodarce. Pierwsza część dotyczy ogólnych elementów porządku gospodarczego: własności prywatnej, wolnego rynku, godziwego wynagrodzenia za pracę oraz udział pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W części drugiej przedstawione jest potwier-dzenie, że państwo powinno kreować stabilną infrastrukturę gospodarki i dbać o właściwe proporcje poszczególnych sektorów życia gospodarczego. Ostatnia część wystąpienia ukazuje, że państwo powinno niekiedy ingerować na płaszczyź‐nie życia gospodarczego, np. by walczyć z bezrobociem i ubóstwem czy chronić życie rodzinne.

Słowa kluczowe: rola państwa w gospodarce, Jan Paweł II, społeczna nauka Kościoła

Economic Role of the State in the John Paul II’s Social Teaching

The subject-matter of the paper is related to the three fields of state`s activity in the economic life. The first part of the paper speaks about general elements of economic order: private property, free markets, just salary for labour and partici-pation of workers in the business management. The second part of paper confirms that the state ought to create solid infrastructure of economy and to care for proportion between different sectors of economic life. The last part shows that the state sometimes ought to interfere in the economic life, e.g. to combat against unemployment and poverty and to protect family.

Keywords: economic role of the state, John Paul II


Dr Adam ZADROGA John Paul II Catholic University of Lublin, Poland e-mail: [email protected]

Spór o normę moralności w etyce biznesu: utylitaryzm versus personalizm

Przegląd literatury z zakresu etyki biznesu pokazuje, że problem aksjologicznych źródeł samej etyki jest stosunkowo rzadko podejmowany. Jest to zarazem funda-mentalna kwestia wymagająca określenia takiej normy moralności, która mogłaby służyć jako podstawa do formułowania bardziej szczegółowych rozwiązań w tym obszarze etyki stosowanej. Główną tezą mojej prezentacji jest stwierdzenie, że dla etyki biznesu lepsza jest personalistyczna niż utylitarystyczna norma moralności. Celem mojej pracy jest: (1) ocenić utylitaryzm jako normę moralności stosowaną w etyce biznesu; (2) przedstawić koncepcję etyki biznesu opartej na założeniach personalizmu.

Słowa kluczowe: etyka biznesu, norma moralności, utylitaryzm, personalizm

The Dispute about the Standard of Morality in Business Ethics: Utilitarianism versus Personalism

A review of literature on business ethics shows that the problem of axiological foundations of ethics is rarely taken up. This issue concerns determining the fundamental standards of morality that could serve as the basis for formulating more detailed solutions in this area of applied ethics. The main thesis of my paper is that for business ethics the personalistic norm of morality is better than the utilitarian standard. The purpose of my paper is: (1) to assess the utilitarian standard of morality used in business ethics; (2) to introduce the concept of business ethics based on the assumptions of personalism.

Keywords: business ethics, standard of morality, utilitarianism, personalism


MA Emi l ia KACZMAREK University of Warsaw, Poland e-mail: [email protected]

Pharmaceutical Industry Ethics – Burning Issues

Never before in history has medicine been so well developed or have we had more and more drugs to cure numerous diseases. However, in my paper I concentrate on the dark side of modern medicine. The goal of my contribution is to show which actions of the drug industry are morally controversial. I try to describe its strategies as well as its ability to shape modern science and affect medical professionals, to influence state policy and even to form our perception of what diseases are. I distinguish different fields of its influence: the impact on the scientific and medical environment, the impact on governments and the direct impact on patients/clients – and I briefly analyze each of these. I concentrate on the subject of pharmaceutical marketing, especially on the phenomenon of so-called ‘disease mongering’ and its impact on medicalization. I try to formulate the main ethical challenges that arise from pharmaceutical policy, such as: the conflict of interests, vanishing boundaries between information, and the advertising or commercialization of knowledge and its influence on the ethos of science. My analysis is based on both bioethical (Elliott 2010, Resnik 2009) and sociological (Polak 2011) data and discussions.

Keywords: pharmaceutical industry, bioethics, disease mongering, medicalization

Matthew GLADDEN Institute of Computer Science of the Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland Georgetown University, Washington, DC, USA e-mail: [email protected]

Cryptocurrency with a Conscience: Using Artificial Intelligence to Develop Money that Advances Human Ethical Values

The growing popularity of digital currencies like Bitcoin is confronting government regulators, ethicists, economists, and businesspeople with a range of significant ethical issues. Some have wondered whether cryptocurrencies are inherently unethical, given the fact that their anonymity and ability to evade regulatory oversight are creating powerful new tools for criminals engaged in human trafficking, illegal arms sales, public corruption, and other activities that cause harm to individual human beings and communities around the world. Others argue that the ethical dimensions of the underground ‘cryptocurrency economy’


are not qualitatively new, given the fact that earlier forms of money could also be used for either good or evil purposes. Indeed, money has traditionally been seen as a passive instrument that does not manifest any ethical values of its own but is simply a tool whose use reflects the values and intentions of its human owners.

In this paper, we challenge the presumption that money must necessarily be ‘value-neutral.’ Building on recent advances in cryptography and artificial intelligence, we argue that it is possible to design digital cryptocurrencies that are not ethically neutral, but which can be intentionally programmed to reflect the ethical values of particular human beings – or even entire human societies – by imbuing a cryptocurrency with a built-in mechanism by which it incentivizes its use in transactions that advance particular ethical values and prevents itself from being used in transactions that conflict with those values. We briefly discuss the technical aspects of such a cryptocurrency and then consider the legal, ethical, and economic implications of its use. In particular, we suggest that the development of cryptocurrencies that possess ethical as well as monetary value would provide businesses and individual consumers with a new economic means of positively influencing the ethos and values of their society.

Keywords: e-commerce; payment systems; cryptocurrency; business ethics; economic cybernetics

BSc Georgios MELISSOURGOS University of Macedonia, Greece e-mail: [email protected]

Towards a Moral Economy: Social and Solidarity Economy in Thessaloniki

The term capitalism often connotes immoral working ethics and cupidity over economic and social resources. However, what is usually interpreted as capitalism is not crystalline and often misused. Clarifying the existence of different forms of the capitalistic production can be the first step to define a transformation process for an ethical capitalism and the problems that may be lurking. There are various concepts towards this transformation based on antecedent, yet contemporary, pathways while trying to decolonize the societal imaginary from hierarchical structures in workplace, non-democratic procedures, covetousness, apathy towards the social fabric, etc. One of the most growing concepts in Europe is the Social and Solidarity Economy, in which a more human face is appearing among the economic transactions. In order for this idea to be spread, its supporting units should establish networks and try to occupy the seven distinctive ‘activity spheres’ of capitalism, as described by D.W. Harvey. Drawing both from theory and experience, the main purpose of this paper is to identify the Social and Solidarity initiatives in Thessaloniki, its existing networks and the possibilities for further networking, in


order to multiply the transformation effects towards a more ethical way of production and consumption among both citizens and firms.

Keywords: Social and Solidarity Economy, capitalism, Thessaloniki


Dr Krzysztof ŚWIESZCZAK University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Tworzenie wartości przedsiębiorstwa dla interesariuszy na przykładzie banku

Rosnące znaczenie banków jako reprezentantów newralgicznego sektora gospodarki światowej oraz instytucji zaufania publicznego sprawia, iż tworzenie wartości przedsię‐biorstwa z uwzględnieniem zapatrywań na rolę różnych interesariuszy staje się nie‐zwykle złożonym problemem. Wielopłaszczyznowość analizowanego zjawiska szcze‐gólnie podkreślił ostatni kryzys gospodarczy, którego jednym z symboli stało się niedo-pasowanie oczekiwań różnych grup interesów względem przedsiębiorstw, co w konse‐kwencji przywróciło debatę na temat strategii przedsiębiorstw opartych z jednej strony na koncepcji shareholders, z drugiej zaś na idei stakeholders. Elementy tych podejść widoczne są w sposobie zarządzania podmiotami gospodarczymi na całym świecie, natomiast zasadność uwzględniania oczekiwań interesariuszy w budowie strategii przedsiębiorstw bankowych podkreśla rola, jaką odgrywa sektor bankowy w życiu gospodarczym.

Celem niniejszego referatu jest identyfikacja różnych grup interesów banków, usys‐tematyzowanie ich typologii oraz przybliżenie teorii interesariuszy. Wskazane zagad‐nienia stanowić będą tło dla prezentacji zasad budowy relacji z interesariuszami i uwzględniania ich oczekiwań w budowie strategii przedsiębiorstwa na przykładzie banku.

Słowa kluczowe: przedsiębiorstwo, tworzenie wartości, interesariusze, bank

Creation of Enterprise Value for the Stakeholders on the Example of a Bank

The growing importance of banks as representatives of the crucial sector of the world economy and public trust institutions makes the issue of creating enterprise value with reference to views about the role of the various stakeholders become an extremely complicated. Multidimensional nature of analysed phenomenon was particularly emphasized by the recent economic crisis, which has been associated with the mismatch between the expectations of different groups of interests in the companies, which in turn restored the debate on corporate strategy based on the concept of shareholders on one hand, and the idea of stakeholders on the other. Elements of these approaches can be seen in the ways of managing corporations around the world, while relevance of considering the expectations of stakeholders in the construction of a banking enterprise strategy is emphasized by the role played by the banking sector in the economy.

The purpose of this paper is to identify the various interest groups of banks, systematize their typology and explain the theory of stakeholders. These issues will


form the background for the presentation of the principles of building relationships with stakeholders and considering their expectations when building the company’s strategy on the example of the bank.

Keywords: enterprise, value creation, stakeholders, bank

Dr Mar ika ŚWIESZCZAK University of Łódź, Poland e-mail: [email protected]

Wywieranie wpływu na decyzje zakupowe klientów banków

Banki opierają swoją działalność, a szczególnie działalność marketingową, na różnych formach wywierania wpływu na decyzje zakupowe klientów. Rozróżnienie tych, które są etyczne, od tych, które naruszają zasady etyki, jest zadaniem trudnym. W centrum działań marketingowych znajdują się potrzeby klientów, których zaspokojenie jest podstawowym celem działania instytucji bankowych. Poznanie preferencji i oczekiwań klientów jest działaniem, które z jednej strony prowadzi do lepszego dopasowania oferty do wymagań konsumentów, ale z drugiej narzędzia promocji służą także do wpływania na decyzje zakupowe klientów. Należy przy tym wskazać, że banki jako instytucje opierające swoją działalność na zaufaniu społeczeństwa, powinny zatem ograniczyć oddziaływanie na konsumenta do pokazywania korzyści z nabywanych usług finansowych przy uwzględnieniu przepisów prawa oraz zasad etyki. W trosce o reputację i wiarygodność instytucje finansowe muszą przykładać najwyższą wagę do prowadzenia działalności w sposób etyczny, ograniczający wszelkie działania o charak‐terze niezgodnym z przepisami prawa, tradycją, dobrymi obyczajami i akceptowanymi wartościami.

Celem wystąpienia jest identyfikacja obszarów, w których banki stosują techniki wywierania wpływu na decyzje klientów, a także ich analiza z punktu widzenia prze-strzegania zasad etyki. W publikacji zostanie zastosowana analiza literatury przedmiotu (zagranicznej i krajowej), a także zostanie dokonana ocena wpływu poszczególnych technik na decyzje zakupowe konsumentów.

Słowa kluczowe: banki, etyka, działalność marketingowa, decyzje zakupowe

Exerting Pressure on Bank Customers’ Purchasing Decisions

Banks base their activities, especially marketing activities, on the various forms of influence on the customers’ purchasing decisions. The distinction between those that are ethical and those that violate the principles of ethics, is a difficult task. In the centre of marketing activities are the needs of customers whose fulfilling is the primary purpose for banking institutions. Knowledge of customer preferences and expectations leads to a better match of the offer to the consumer demands, but on


the other hand, promotion tools are also used to influence purchasing decisions of customers. It should be noted that the banks as institutions base their operations on the trust of society and should therefore reduce their impact on the consumer to showing the benefits of financial services purchased, subject to the provisions of law and ethics. Concerning their reputation and credibility, financial institutions must attach the highest importance to doing business in an ethical manner, restricting any action incompatible with the nature of the law, tradition, morality and acceptable values.

The aim of this paper is to identify areas in which banks use techniques to influence customer decisions and their analysis from the point of view of ethics. The paper will be based on literature analysis (foreign and domestic), and will assess the impact of particular techniques for consumers' purchasing decisions.

Keywords: banks, ethics, marketing activities, purchasing decisions

MA Michał TRZEBOWSKI Wrocław University of Economics, Poland e-mail: [email protected]

Etyka zawodowa agenta ubezpieczeniowego w obliczu rozwoju kanałów dystrybucji typu direct

Referat dotyczy etyki zawodowej agentów ubezpieczeniowych. Ukazane są dobre praktyki uczciwego postępowania, jakie agent powinien stosować w procesach pozyskiwania klienta i przekonywania go do swojej osoby i świadczonych usług. W artykule przedstawiono analizę rynku polis ubezpieczenia typu direct w Polsce w ostatnich latach. Przedmiotem analizy są kwestie związane z etyką zawodu agenta ubezpieczeniowego, który mogą doprowadzić do sukcesu w tej konkretnej branży. Omówiono również kwestię zachowania klientów, z którymi spotykają się agenci ubezpieczeniowi w epoce nowoczesnych rodzajów kanałów dystrybucji typu direct.

Słowa kluczowe : etyka, ubezpieczenia, agent ubezpieczeniowy, direct

Insurance Broker’s Professional Ethics in the light of Development of the Direct Distribution Channels

The article deals with the professional ethics of the insurance agents. The good practices of fair conduct are presented and, in the process of acquiring and persuade their services just to customers. This article presents an analysis of the market of direct-insurance policies in recent years in Poland. There are also other matters related to the ethics of the profession which are inevitably associated


with success in this specific industry. The issue of behaviour of customers with which the insurance brokers face in the era of modern type of direct distribution channels are also discussed.

Keywords: ethics, insurances, insurance agent, direct

MA Przemysław SAŁEK Warsaw University of Life Sciences, Poland e-mail: [email protected]

Ekonomiczne i etyczne aspekty funkcjonowania branży bukmacherskiej w Polsce

Zakłady wzajemne w grach sportowych, nazywane powszechnie zakładami buk‐macherskimi, cieszą się na całym świecie dużą popularnością i firmy oferujące takie zakłady już dawno przekształciły się w korporacje międzynarodowe (wiele z nich jest notowanych na europejskich rynkach kapitałowych).

W Polsce zakłady bukmacherskie mogą oferować jedynie firmy, które otrzyma‐ły od Ministerstwa Finansów licencje na prowadzenie takiej działalności. Przepisy licencyjne są jednak notorycznie łamane dzięki możliwości korzystania z oferty online (poprzez strony internetowe) zagranicznych podmiotów gospodarczych oferujących obstawianie wyników wydarzeń sportowych.

Jak szacuje Stowarzyszenie Pracodawców i Pracowników Firm Bukmacherskich (założone przez firmy, które posiadają licencję Ministerstwa Finansów) w 2013 roku suma wpłaconych stawek u legalnie działających w Polsce bukmacherów wyniosła 852,89 mln złotych, a cały rynek zakładów wzajemnych w Polsce jest wart przeszło 5 mld złotych (zdaniem Stowarzyszenia 91 proc. rynku online należy do operatorów, którzy nie płacą podatków w Polsce). Taka sytuacja powoduje, że do budżetu państwa nie trafiają setki milionów złotych.

Poza aspektem ekonomicznych w referacie zostaną przedstawione rozważania etyczne dotyczące legalizacji w Polsce firm oferujących zakłady bukmacherskie.

W wystąpieniu zostaną poruszone następujące kwestie:

charakterystyka branży bukmacherskiej – zasady funkcjonowania firm;

działalność firm bukmacherskich w Polsce i na świecie;

etyczne rozważania dotyczące legalizacji firm oferujących zakłady bukma‐cherskie;

firmy bukmacherskie na europejskich giełdach;

ustawa hazardowa i jej wpływ na branżę bukmacherską w Polsce;

wpływy do budżetu państwa z działalności firm bukmacherskich;

perspektywy rozwoju branży bukmacherskiej w Polsce i na świecie;

firmy bukmacherskie a szara strefa.


Słowa kluczowe: hazard, zakłady bukmacherskie, etyka, biznes

Economical and Ethical Aspects of Polish Betting Market Regulations

Betting on sports events is gaining more popularity year by year. This fact demonstrates that betting companies could develop themselves and some of them are even listed on the stock exchange. Polish law concerning betting companies is very strict and they need to receive a licence from the Ministry of Finance. Nevertheless, companies try to circumvent the regulations using online tools. The Polish Betting Companies Association estimates that the total value of the betting market in Poland is worth around PLN 5 billion yearly, only PLN 0.85 billion lawful deposits included (2013). The paper examines both the economical and ethical aspects of the legalization of betting companies in Poland.

Keywords: gambling, betting, ethics, business


Dr Robert ROGOWSKI State Higher Vocational School in Nowy Sacz, Poland e-mail: [email protected]

Praktyka wdrażania CSR w polskich przedsiębiorstwach

Artykuł przedstawia doświadczenia doradców zajmujących się wdrażaniem kon‐cepcji CSR w polskich przedsiębiorstwach. Przedstawiono wyniki badań sondażo‐wych obejmujących takie problemy jak: motywy wdrażania CSR, działania podej‐mowane przez podmioty gospodarcze w realizacji polityki CSR oraz identyfikację nieetycznych praktyk stosowanych przez przedsiębiorstwa. W artykule scharakte‐ryzowano także samych doradców CSR.

Słowa kluczowe: CSR, etyka, polskie przedsiębiorstwa

The Practice of CSR Implementation in Polish Companies

The paper presents the experiences of advisers in implementing the concept of CSR in Polish enterprises. The article presents the results of surveys covering such issues as the implementation of CSR motives and actions taken by operators in the implementation of CSR policies. CSR advisors also identified that companies can use unethical practices. This is also a characteristic of CSR advisors.

Keywords: CSR, ethics, Polish enterprises

Dr Katarzyna OLEJNICZAK Czestochowa University of Technology, Poland e-mail: [email protected]

Etyczna kultura miarą odpowiedzialnego zarządzania

Dynamika zmian zachodzących w otoczeniu, rosnąca liczba afer gospodarczych, a także szereg nieetycznych zachowań na rynku sprawia, iż zarządzanie nowocze‐snym przedsiębiorstwach coraz częściej opiera się na poszukiwaniu metod i narzę‐dzi opartych na poczuciu odpowiedzialności za wpływ, jaki wywiera działalność biznesowa na otoczenie. Z tego też względu istotnego znaczenia nabiera uczciwe, odpowiedzialne, a przede wszystkim etyczne postępowanie przedsiębiorstwa na rynku. Podyktowane jest to faktem, iż współczesne przedsiębiorstwo coraz czę‐ściej staje się organizacją nie tylko realizującą cele ekonomiczne, ale także cele społeczne i ekologiczne, a etyczne postępowanie świadczy o jego uczciwości i odpowiedzialności wobec szerokiego grona interesariuszy. Dodatkowo, aby przedsiębiorstwo działało na moralnej podstawie niezbędne jest określenie tych


czynników, a w szczególności norm i wartości etycznych, które wpływają na we‐wnętrzną strukturę przedsiębiorstwa. Z tego też względu, istotnego znaczenia nabiera kształtowanie etycznej kultury organizacji, będącej podstawą standardów etycznego postępowania. Niestety część przedsiębiorców zapomina o etyce i pro-wadzi swoją działalność, kierując się „własną moralnością” niekoniecznie zgodną z obowiązującymi normami i zasadami etycznymi. Zatem przedsiębiorcy muszą zdawać sobie sprawę, iż większość podejmowanych przez nich decyzji wywołuje ekonomiczne, społeczne, prawne, a także etyczne skutki. Zatem z punktu widzenia odpowiedzialnego zarządzania ważne jest dążenie do kształtowania kultury, którą cechują jasne etyczne zasady, wynikające z etycznych wartości i norm istotnych dla przedsiębiorstwa. Celem opracowania jest przedstawienie związków między kulturą a odpowiedzialnością, a jej wpływem na funkcjonowanie współczesnego przedsiębiorstwa.

Słowa kluczowe: kultura organizacyjna, odpowiedzialność społeczna

Ethical Culture as a Benchmark of Responsible Management

The dynamics of changes in the environment, the growing number of economic affairs and a number of unethical behaviours on the market means that the management of modern enterprises is increasingly based on the search for methods and management tools which are also based on a sense of responsibility for the impact which the business activity has on the environment. For this reason, the honest, responsible and above all the ethical behaviour of an enterprise is of significant importance. This is because of the fact that, today, companies are becoming organizations which not only care about economic goals, but also social and environmental ones, and their ethical behaviour proves their honesty and responsibility towards a wide range of stakeholders. Additionally, for a company to work on a moral basis, it is necessary to identify those factors, and in particular the ethical norms and values, which affect the internal structure of the company. Therefore, the creation of the ethical culture of the organization is of great importance as it is the basis of the ethical behavioural standards. Unfortunately, some entrepreneurs forget about ethics, driven only by their ‘own moral standards’ which are not necessarily in accordance with ethical standards and principles. Therefore, entrepreneurs must realize that most decisions taken by them bring about economic, social, legal and also ethical consequences. Thus, from the point of view of responsible management, it is important to strive to shape a culture which is characterized by clear ethical principles arising from the ethical values and standards relevant to the company. The aim of this paper is to present the relationships between culture and responsibility, and its impact on the functioning of the modern enterprise.

Keywords : organizational culture, Social Responsibility


Dr Agnieszka ŁUKASIEWICZ -KAMIŃSKA Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland e-mail: [email protected]

Społeczna odpowiedzialność miasta

Społeczna odpowiedzialność biznesu (Corporate Social Responsibility – CSR) jest znaną i coraz bardziej znaczącą koncepcją zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i w praktyce działania firm.

Przeobrażenia systemu społeczno-gospodarczego i politycznego, członkostwo w UE, globalizacja, rozwój nowej gospodarki powodują konieczność podejmowa‐nia działań na rynku konkurencyjnym przez miasta, aby przyciągnąć i utrzymać inwestorów, podnosić jakość życia mieszkańców. Miasto staje się swego rodzaju przedsiębiorstwem, organizacją realizującą różnorodne cele, godzącą różne, czę‐sto przeciwstawne, funkcje w zgodzie z rachunkiem ekonomicznym oraz koncepcją zrównoważonego rozwoju. Koncepcja CSR powinna znaleźć swoje zastosowanie w strategii zarządzania miastem. Budowanie trwałych i pozytywnych relacji z inte‐resariuszami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz środowiskiem naturalnym może przyczynić się do rozwoju miasta, budowania jego silnej pozycji i pozytywnego wizerunku.

Celem opracowania jest teoretyczna rekonstrukcja założeń koncepcji społecz‐nej odpowiedzialności biznesu oraz empiryczna egzemplifikacja tej koncepcji na przykładzie miasta Sopot. W referacie zostaną przedstawione wyniki badania spo‐łecznej odpowiedzialności miasta Sopotu.

Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu, społeczna odpowiedzialność miasta, strategia miasta

Social Responsibility of a City

Corporate Social Responsibility – CSR is a well-known and more and more significant concept both in theory as well as in business practice.

The transformation of the socio-economic and political system, EU membership, globalization, and the development of a new economy have brought about a need for cities to take up activities on the competitive market to attract and maintain investors and improve citizen’ quality of life. The city becomes a kind of enterprise, an organization that realizes multiple goals, reconciling different, often opposite functions in accordance with economic calculations and the concept of sustainable development. For these reasons the concept of CSR should be applied to the strategy of city management. Building lasting and positive relations with internal and external stakeholders, as well as the natural environment, may contribute to the development of the city, creating a strong position and a positive image.


The purpose of this paper is a theoretical reconstruction of the assumptions of the CSR concept and its empirical exemplification represented by the City of Sopot. In this paper findings of research on the social responsibility of the City of Sopot will be presented.

Keywords: Corporate Social Responsibility, social responsibility of city, strategy of city

MA Piotr NIEPOROWSKI Univeristy of Zielona Góra, Poland e-mail: [email protected]

Aktualne trendy współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi na przykładzie województwa lubuskiego

Organizacje pozarządowe w ostatnich latach zyskują nowe możliwości realizacji swoich działań, dzięki szybkiemu rozwojowi sposobów ich komunikowania, jak i silnej potrzebie przedsiębiorstw do utrzymania społecznie pożądanego wizerun‐ku, a więc zwiększonej otwartości na współpracę z trzecim sektorem. Wielu przed‐stawicieli NGO korzystając z najnowszych osiągnięć technologicznych wzmacnia zarówno zasięg oddziaływania, jak i jego skuteczność. Jak pokazują liczne przykłady z regionu województwa lubuskiego, strategia współpracy organizacji pozarządo‐wych z biznesowymi może przybierać różne formy, niekoniecznie oparte na wsparciu finansowym. Obecnie kartą przetargową w przypadku obu stron jest kapitał wiedzy. Przedsiębiorstwa, dążąc do utrzymania pozytywnego wizerunku w otoczeniu w którym funkcjonują, w większym stopniu angażują się we wspiera‐nie społecznych inicjatyw, dostrzegając w tym drogę do zyskania przewagi konku‐rencyjnej. W swoim wystąpieniu dążę do zobrazowania specyfiki relacji organizacji pozarządowych z biznesowymi oraz ich uwarunkowań na podstawie wybranych przykładów z województwa lubuskiego. Na podstawie analizy opracowanych stu-diów przypadku postaram się wskazać najczęściej pojawiające się wzajemne ocze‐kiwania, a także skonstruować wizję „idealnego partnera”. Kontekst do analizy jakości relacji pomiędzy biznesem a NGO stanowi kapitał społeczny, będący istotną wartością, warunkującą jej kształt. Wynika to z przekonania o znaczącym wpływie kapitału społecznego organizacji na jej atrakcyjność w oczach potencjalnego part‐nera. W moim wystąpieniu przedstawię więc również najbardziej aktualne dane, dotyczące poziomu zaufania w społeczeństwie w regionie.

Słowa kluczowe: biznes, NGO, partnerstwo, współpraca, organizacje pozarządowe


Current Trends in Fostering Cooperation between Business and NGO’s Supported by Examples from Lubusz Voivodeship

Non-governmental organisations in recent years have gained new possibilities to realise their initiatives, thanks to the strong need among corporations to maintain their socially-desired image, which translates into their greater openness towards possible cooperation with the third sector. Several representatives of NGOs, utilising the latest technological solutions, are improving both the extent of their influence and its effectiveness. As multiple examples from Lubusz Voivodeship illustrate, the strategy of cooperation between business and non-governmental organisations can take on many forms, not necessarily based on financial support. Currently, a bargaining chip in the case of both sides is their knowledge capital. Corporations striving to maintain a positive image in the surroundings they function within are more eager to support social initiatives, recognising in it a possible path to gaining a competitive edge. In my speech, I intend to reflect the specificity of the business/NGO relation and its determinants on the basis of selected examples from Lubusz Voivodeship. By analysing case studies, I will try to indicate the most common mutual expectations and construct a vision of a ‘perfect partner’. The context of analysing the quality of relations between business and NGO’s is social capital, which is an important value determining its shape. This arises from the belief that an organisation’s social capital has a meaningful impact on its attractiveness in the eyes of a potential partner. In my speech I will also present the most recent data, depicting the level of trust among the local community.

Keywords: business, NGO, partnership, cooperation, non-governmental organisations

MA Paweł SIEK Maria Curie-Skłodowska University (UMCS) in Lublin, Poland e-mail: [email protected]

Wartość odpowiedzialności. Perspektywa filozoficzna i religijna w zarządzaniu

Pojęcie odpowiedzialności stało się kluczowym we współczesnym zarządzaniu przedsiębiorstwem. Powstaje jednak problem jak je interpretować w świecie zglo‐balizowanych systemów wartości. Interesującym wykładnikiem są tu zarówno encykliki społeczne, jak i myśl filozoficzna począwszy od czasów starożytnych. W tym artykule podjęto próby ukazania pojęcia odpowiedzialności w perspektywie społecznej nauki Kościoła, jak i wyjątkowych postaci z historii myśli ludzkiej. W równym stopniu nauka i praktyka zarządzania przedsiębiorstwem powinna


uwzględniać również i założenia filozoficzno-religijne, gdyż daje możliwość realiza‐cji właściwej polityki przedsiębiorstwa.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność, encykilki, filozofia

Value of the Responsibility. Philosophical and Religious Perspective in Management

The concept of responsibility has become crucial in contemporary business administration. However, the problem is arising regarding how it should be interpreted in a world with global systems of values. Both social encyclicals and philosophical thought are interesting exponents starting from ancient times. In this paper an attempt is made to portray the concept of responsibility from the perspective of the Catholic Social Teachings, as well as from the viewpoint presented by some thinkers and philosophers from antiquity till our days. The management should take into account the philosophico-religious assumptions, because it gives a possibility to enrich the firm’s management.

Keywords: resposibility, philosophy, encyclicas, business

NOTES / NOTATKI 87

88 NOTES / NOTATKI

NOTES / NOTATKI 89

90 NOTES / NOTATKI

19th international conference - urząd miasta Łodzi · ochrona zdrowia w polsce – system...

Documents