2 dunya savasi
TRANSCRIPT
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
1/19
KNC DNYA SAVAI1939-1945
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
2/19
2
NDEKLER 2
BRNC BLM
AVRUPADA ALMAN STNL
1.1.Polonyann Paylalmas ...... 41.2.Sovyetlerin Balta Yerlemesi . 41.3.Almanyann Danimarka ve Norvei gali ..... 61.4.Fransann kmesi ...... 61.5.ngiltere Muharebesi . 81.6.Kuzey Afrika Cephesi ... 81.7.talyann Yunanistana Saldrmas.. 91.8.Balkanlar Mcadelesi ve Rus-Alman Sava... 10
KNC BLM
SAVA DURUMUNDA DENGE
2.1. ngiliz-Sovyet ttifak. 11
2.2. Birleik Amerikann Savaa Katlmas..11
2.3. Birlemi Milletler. 12
2.4. talyann kmesi.. 13
NC BLM
MTTEFKLERN ZAFER (1944-1945)
3.1. Casablanca Konferans 14
3.2. Vaington Konferans.. 14
3.3. Quebec Konferans.. 15
3.4. Moskova Konferans 15
3.5. Kahire Konferans... 15
3.6. Tahran Konferans... 15
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
3/19
3
3.7. kinci Cephenin Almas. 16
3.8. Ruslarn Balkanlar ve Orta Avrupaya Girmesi 16
3.9. Moskova Konferans. 17
3.10. Yalta Konferans.. 17
3.11. Almanyann Teslim Olmas 17
3.12. Uzakdou Cephesi... 18
3.13. Potsdam Konferans 18
KAYNAKLAR. 19
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
4/19
4
BRNC BLM
AVRUPADA ALMAN STNL
1.1. Polonyann Paylalmas
1 Eyll 1939 sabah Alman ordularnn Polonyay igale balamas karsnda Polonya
fazla dayanamad. nk Almanya yllardan beri askeri hazrlk iinde idi. Alman
Genelkurmay yeni bir sava metodu kabul etmiti. Bu, Yldrm Sava idi. Esas zrhl
kuvvetlere ve srate dayanmaktayd.
Polonya Sava srerken Fransa Maginot hattn glendiriyor ve Alman cephesine
ufak saldrlarla yetiniyordu. 1 Polonya Savann sonunda Almanyann sava malzemesi
hemen hemen tkenmiti. Bu srada Fransa bir saldrya gemi olsayd Almanyay
yenebilirdi. 2
ttifaklara ve garantilere ramen, ngiltere ve Fransa Polonyann yardmna
gidemediler. Hem askeri hazrlklar ve hem de stratejik artlar dolaysyla yardma
gidebilecek durumda deildirler. Byle olunca Polonya Almanyann karsnda yalnz kald.
Polonyann sonunun yakn olduunu grnce, Sovyetler de emperyalist emellerini
gerekletirmek, frsattan faydalanmak ve 23 Austos Paktnn kendilerine ayrd blm
ele geirmek iin harekete getiler. 3
Almanya ve Sovyetler 28 Eyllde Moskovada ortak bir bildiri yaynlayarak, Polonya
meselesinin, Avrupa barna devaml bir temel tekil edecek ekilde zmlenmi olduunu,
artk savaa devam etmenin gereksiz bulunduunu, eer bu bar teklifi reddedilecek olursa,
meydana gelecek olaylardan ngiltere ile Fransann sorumlu olacan bildirdiler.
1.2. Sovyetlerin Balta Yerlemesi
Sovyetler Almanya ile Polonyay paylaan 28 Eyll antlamasn imzalamadan, yine
23 Austos Pakt ile kendilerine ayrlm olan Baltk memleketlerini de ele geirmek iin
1
Oral Sander, Siyasi Tarih 1918-1994(11.bask), Ankara, mge, 2003, s. 125. 2Sander, a.g.e., s. 125, 126.
3Fahir Armaolu, 20.Yzyl Siyasi Tarihi (1914-1995), (14.bask), stanbul, Alkm, 2004, s. 362.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
5/19
5
harekete getiler. 27 Eyllde Estonyaya bavurup, bu memleketten, kendisine deniz ve hava
sleri vermesini istedi. Vermedii taktirde Estonyay derhal igal edeceini bildirdi.
Almanyann kendisine herhangi bir yardmda bulunmayacan bilen Estonya, bu istee
boyun emek zorunda kald. 28 Eyll 1939 da Estonya ile Sovyet Rusya arasnda imzalanan
karlkl yardm antlamas ile Estonya, Sovyet Rusyaya deniz ve hava sleri veriyor ve
25.000 kiilik bir Sovyet kuvvetinin memleketinde bulunmasn kabul ediyordu. Bu
Estonyann Sovyetler tarafndan igalinden baka bir ey deildi. 4
Sovyetler 5 Ekimde Letonya ve 10 Ekimde de Litvanya ile imzaladklar karlkl
yardm paktlar ile, Estonyada elde ettikleri haklar bu memleketlerden de aynen saladlar.
Polonya ve kk Baltk memleketlerinden sonra sra Finlandiyaya gelmiti. Fakat
Finlandiya ii Sovyetler iin o kadar kolay olmad. 30 Kasm sabah Sovyet ordular Fin
snrlarna saldryor ve Sovyet uaklar Helsinkiyi bombardman ediyordu.
Fin-Rus sava zerine sve, Norve ve Danimarka tarafszlklarn ilan ettiler. Fakat
btn dnya kamuoyu Finlilere kar geni bir sempati gsterdi. Milletler Cemiyeti konseyi,
14 Aralk 1939 da, Sovyet Rusyay yelikten kard. Finlandiya savata yalnz kalmasna
ramen beklenmedik bir mcadele gsterdi. Nihayet Rus kuvvetleri 10 ubat 1940 da
Finlilerin Mannerheim Hattnda bir gedik amaya muvaffak oldular. Bundan sonra Fin
Cephesi yava yava kt. 5
Fin-Sovyet bar 12 Mart 1940 da Moskovada imzaland. Bu barla, Viborg ehri ile
Ladoga glnn kuzey kylar dahil, btn Kareliyi ve Petsamo ehri hari Petsamo
koyunun bir ksmn Sovyet Rusya alyordu. Hang liman da 30 yl iin Sovyetlere
braklyordu ve burada deniz ve hava sleri kurabileceklerdi.
4Armaolu, a.g.e., s. 363.
5Geoffrey Barraclough,Dnya Tarihi Atlas,(ev.Zeki Okar), stanbul, Karacan, 1980, s. 267.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
6/19
6
Finlandiya bu kayplara uramakla beraber, bamszln erefle korumasn bilmiti.
Fin-Rus sava, Sovyetlerin askeri gcnn gerek niteliini de ortaya koymutur. Bu olay,
Hitlerin Rusyaya saldrma kararnda etkili bir rol oynamtr.
1.3. Almanyann Danimarka ve Norvei gali
Hitler Polonya meselesini zmledikten sonra Batya, ngiltere ve Fransaya dnmeye
karar vermekle beraber, bu kararn hemen yrrle koyamad. Bir defa komutanlar Fransa
ile savan kolay olmayacan sylyorlard. kincisi, Almanya Fransadan nce Norvee
dnmeliydi. nk savan kmasyla birlikte ngiltere, I. Dnya Savanda yapt gibi,
Almanyay denizden abluka altna alabilirdi. Bu ablukaya kar mcadele edebilmek iin,
Alman deniz kuvvetlerinin Norve fiyortlarnda denizalt slerine ihtiyac vard. Bu sler ele
geirilirse Alman deniz kuvvetlerinin durumu kuvvetlenecekti. Nihayet, Norvein ele
geirilmesi iin belki zor kullanmaya da ihtiya olmayacakt. nk Norve Nazilerinden
Vidkun Quisling bir hkmet darbesi de yapabilirdi.
Hitler Norve iinin zmlenmesi iin kesin karar verdi. nk skandinav
yarmadasnn Batllarn eline gemesi, Almanyann sava durumu bakmndan iyi
olmayacakt ve Batllar burada kendisine ikinci bir cephe aabilirdi.
9 Nisan 1940 sabah harekete geen Alman kara ve deniz kuvvetleri, bir gn iinde
Danimarka ve Norvei igal ettiler. 6
1.4. Fransann kmesi
Norve ve Danimarkann igali ile Almanyann dou ve kuzeyi artk gvenlik altna
alnm oluyordu. Artk Batya dnlebilirdi. 10 Mays 1940 sabahnn erken saatlerinde
Alman ordular Belika ve Hollandaya giriyordu. Bu, Hitlerin Batya taarruz iin verdii 13.
emirdi.
6Armaolu, a.g.e., s. 365, 366.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
7/19
7
Fransz Genelkurmay, sava srasnda panik havas iinde karar vermekte gecikerek
Almanlara koz vermitir. Bu kararszlktan yararlanan Almanlar, Rotterdam havadan
bombalayp Hollanday drt gnde igal etmilerdir. 7
ngiltere, Fransa, Belika ve Hollanda kuvvetlerinin toplam belki Alman kuvvetlerine,
say itibaryla denk dmekteydi. Fakat, tekilat, silah ve tehizat ile eitim ve tecrbe
bakmndan Alman kuvvetlerinin stnl tartlmazd. Alman saldrs karsnda Hollanda
ancak birka gn dayanabildi ve 15 Mays 1940 da Hollanda teslim oldu.
Sava balar balamaz ngiltere ve Fransa Belikaya 500.000 kiilik bir kuvvet
soktuklar iin, Belika biraz daha fazla dayand. Belika 27 Maysta teslim oldu ve mttefik
kuvvetleri Man kylarna ekildi. Fakat Almanlar da mttefik cephesini de ikiye
ayrmlard.
Dier Alman kuvvetleri gneye sarkmaya devam ederek, 14 Haziranda Parise
girdiler.
Fransa, ngiltere ve Amerikadan istedii yardm alamaynca, 16 Haziranda Babakan
Reynaud istifa etti ve yeni kabineyi mtareke taraftar Mareal Petain kurdu. Petain
Almanlarla temase geti ve yeni Fransz hkmeti 22 Haziran 1940 da Compiegnede
(Rethondes) Almanya ile mtareke imza etti. Mtareke, Almanyann 11 Kasm 1918de
mtareke imzalad vagonda imzaland ve Almanlar bu vagonu Berline gtrdler. Almanya
Fransadan 1918in intikamn almt. 8
Fransz-talyan mtarekesi 24 Haziranda imzaland. Fransa bir ksm topra talyaya
terk etti ve Fransa-talya snr gayri askeri hale getirildi.
7Sander, a.g.e., s. 130.
8Armaolu, a.g.e., s. 367.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
8/19
8
1.5. ngiltere Muharebesi
Fransa teslim olduktan sonra Churchill u nl szlerini sylemitir: Sonuna kadar
gideceiz. Fransada savaacaz, denizlerde ve okyanuslarda, kylarda ve karma
sahillerinde, tarlalarda ve caddelerde, tepelerde savaacaz, asla teslim olmayacaz 9
Hitler Fransann srtn yere getirdikten sonra, ngiltereye dnmeye karar vermiti.
Lakin ngilterenin adada bulunmas, askeri harekat planlarnn da niteliini deitirmekteydi.
ngiltere ancak istila suretiyle dize getirilebilirdi ve bu da ngiltereye karma yapmakla
mmkn olabilirdi. Fakat bundan nce ngiltere adas youn bir ekilde bombardman
edilecekti. Esasnda Hitler, ngiltereye karma yapmay da pek gze alamam, fakat hava
bombardmanlar ile ngiltere ar tahribata uraynca, bara yanaacan mit etmiti.
Hitlerin bar teebbsleri sonusuz kalnca, 13 Austos 1940 tan itibaren Alman
uaklar ngiltereyi bombardman etmeye baladlar. Buna ngiltere Muharebesi denir.
ngiltere Muharebesi 31 Ekime kadar srd. En iddetli safhasn 6 Eyll 5 Ekim
aras tekil eder. Bu muharebede ngiltere teslim olmaya yanamad gibi, Alman hava
kuvvetleri de ar kayplara urad. Sonuta bu sava ngiltere kazanmtr. 10
1.6. Kuzey Afrika Cephesi
talyann 10 Haziran 1940 da Fransaya sava ilan ederek II. Dnya Savana
katlmas zellikle ngiltereyi g duruma soktu. Bir defa, talyann Akdenizdeki kuvvetli
donanmas sebebiyle Malta ile Svey arasndaki balant kesildi. kincisi, Cezayir ve
Tunusun Vichly Hkmetinin elinde bulunmas da, Cebelitark ile Malta arasndaki
balanty tehlikeye sokuyordu. Bunlardan daha nemlisi de, talyann Libyadan, Msr
almak zere harekete gemesiydi ki, bu artlar iinde ngilterenin Cebelitark-Malta-Svey-
Aden stratejik yolu tehlikeye giriyordu. Fakat talyanlarn beceriksizlii, hi deilse bir sre
iin bu tehlikeyi nledi. talyan kuvvetleri Msra kar 13 Eyll 1940 da taarruza getiler. 16
9Sander, a.g.e., s. 137.
10Armaolu, a.g.e., s. 368.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
9/19
9
Eyllde Msr topraklar iinde bulunan Sidi Barraniyi ele geirdiler ve orada durdular.
Bundan sonra iki ay kadar bu cephede bir sava olmad. ngilizler bu arada takviye alarak
durumunu dzelttikten sonra, 8 Aralkta kar taarruza geti. talyanlar bu taarruza
dayanamayp geri ekilmeye baladlar ve ngilizler iki ayda 400 km ilerleyip, 1941 ubat
banda Bingaziye girdiler.
ngiliz kuvvetleri 1941 Nisannda hem talyan Eritresini ve hem de Habeistan igal
ettiler ve ayn zamanda da ngiliz Somalisini talyanlardan kurtardlar. Dou Afrika
muharebeleri 1941 Maysnda sona ermitir.
1.7. talyann Yunanistana Saldrmas
Gerek kuzey, gerek dou Afrika harekatnn talya bakmndan birinci gayesi Sveyi
ele geirmekti. Mussolini bunun iin kollu bir kska uygulamak istemitir. Bu kskacn iki
kolu kuzey ve dou Afrika cepheleriydi. Bundan baka, Yunanistan ile Giriti de alp kskacn
nc kolunu Dou Akdenizden yrtmek istedi.
talya, Almanyaya haber bile vermeden ve talyan Genelkurmaynn muhalefetine
ramen, 28 Ekim 1940 sabah saat 2 de Yunan Hkmetine verdii bir ltimatomda, Korfu ve
Girit adalar ile Epir ve Pire limannn kendisine teslimini istedi. Bu istek iin ileri srlen
sebep, Yunanistann ngiltereye s vermesiydi. Yunanistan talyann bu isteklerini hemen
reddedince, saat 5.30 dan itibaren, Arnavutlukta toplanan talyan kuvvetleri Yunan
snrlarndan ieri girmeye balad.
talya Arnavutlukta 100.000 asker toplamt. Fakat Yunan sava da talya iin tam bir
baarszlk oldu. Fakat tam bu srada Almanya btn Balkanlara girip Yunanistan da igal
etti. 11
11Armaolu, a.g.e., s. 370.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
10/19
10
1.8. Balkanlar Mcadelesi ve Rus-Alman Sava
Hitler l Pakt yaptktan sonra, Sovyet Rusya, spanya, Vichly Fransas,
Yugoslavya, Romanya ve Bulgaristan da bu ittifaka sokarak, btn Avrupann ngiltere
aleyhtar bir blokta birlemi olduunu bu devlete gstermek ve dolaysyla bu devleti mitsiz
bir durumda brakarak bara zorlamak istedi.
Almanya iin yaplacak i Sovyet Rusyann l Pakta katlmasn salamakt. Fakat
buda mmkn olmad. Mmkn olmad gibi, Balkan meseleleri yznden iki taraf arasnda
1940 yazndan itibaren balayan atmalar 1941 yaznda bu iki devleti savaa gtrd.
Sovyet Rusya Almanya ile 23 Austos 1939 Saldrmazlk Paktn yaparken iki amac
gerekletirmek istemiti. nce, Rus-Alman ibirliinden yararlanarak emperyalist
genilemesini gerekletirmek, sonrada Batllarla Almanyay kar karya brakp, her
ikisinin de birbirlerini adamakll ypratmalarn salamak. Sonunda, ypranmam kuvvetleri
ile ortaya karak komnizmin dnya zerindeki egemenliini en geni ekliyle
gerekletirmek.
Almanyann l Pakt imzas da, bu gelimelerin baka bir sonucu idi ve phesiz bu
pakt da Sovyetleri honut brakmad. Almanya Sovyetleri Japonya vastasyla tehdit eder
duruma gemiti.
Hitler Sovyet Rusya ile bir atmay da hi deilse imdilik istemiyordu. nk
ngilterenin inatla mukavemet etmesinin sebebini, Sovyet Rusya ile Almanya arasnda
kacak bir atmaya balad mitte gryordu. Hitler, Sovyetler ile yeni bir ibirlii
kurmak iin Molotovu Berline davet etti. Berlin grmeleri 12-13 Kasm 1940 da yapld.
Grmeler bir sonuca ulamad. Berlin grmeleri Sovyetlerin Balkanlara gz koyduunu
gstermiti. Bunun iin 20 Kasm 1940 da Macaristan ve 23 Kasm da da Romanya l
Pakta alnd. Bulgaristan nce direndi ise de 1 Mart 1941 de Pakta katlmak zorunda kald. 12
12Armaolu, a.g.e., s. 371-375.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
11/19
11
22 Haziran 1941 de Almanya Sovyet Rusyaya sava at. Bu sava Almanyann
Avrupadaki stnln sona erdiriyordu. nk imdi Sovyet Rusya Batllarla ibirliine
giriyordu.
KNC BLM
SAVA DURUMUNDA DENGE
2.1. ngiliz-Sovyet ttifak
12 Temmuz 1941 de Moskovada ngiltere ile Sovyetler arasnda bir Ortak Hareket
Anlamas imzaland. Birbirlerine her trl yardm yapmay ve ayr mtareke ve bar
imzalamamay ngren bu anlamann Birleik Amerikann savaa katlmasndan sonra 26
Mays 1942 de ngiltere ile Sovyet Rusya arasnda bir ittifak imzaland. Bu ittifak 20 yl iin
yaplmt.
ngiliz ve Amerikan yardmlarnn Rusyaya gidi yolu ran olmutur. ran, ngiltere ve
Sovyetlerin basklarna ramen geit vermek istemedi. Bunun zerine ngiltere ve Rusya
Austos aynda ran zorla igal ettiler.
Amerika savaa katlp Sovyetlere yardmn arttrnca, bu yardm idare etmek zere
rana 30.000 kiilik bir Amerikan personeli gelmitir. 13
2.2. Birleik Amerikann Savaa Katlmas
Amerikann II. Dnya Savana katlmas, 1937-41 arasnda Amerika ile Japonya
arasnda nce sinsi balayan fakat savan kmasyla birlikte iddetlenen bir mcadelenin
sonucu olmutur.
1937 ylnda Japonya ini istilaya baladktan sonra, gerek sava durumunun
gelimeleri dolaysyla, gerek kastl olarak Amerikann indeki menfaatlerini devaml
olarak ihlal etmeye balamtr.
13Armaolu, a.g.e., s. 377.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
12/19
12
Japonya 14 Mart 1940 da Nankingde szde bamsz bir kukla hkmet kurup bunu
tanynca, Amerika da ine 20 milyon dolarlk bir kredi daha amtr.
Amerika zerinden en fazla tepki yaratan olay, Japonyann 27 Eyll 1940 da Almanya
ve talya ile l Pakt imzalamas olmutur. 14
Amerika Japonyaya kar yeni bir politika izlemeye balamtr. ngiltereye rahat bir
ekilde yardm yapabilmesi iin, Japonya kkrtlmayacak ve mmkn olduu kadar
uzlamaya gidilecekti. Bu sebeple, Nisan ayndan itibaren Amerika ile Japonya arasnda,
Uzakdou konusunda bir anlamaya varmak iin diplomatik mzakereler balad. Fakat
Amerikann bu yeni politikasn Japonya bir zaaf olarak grdnden durumunu sertletirdi.
Yine Amerikann bu yeni tutumundan faydalanarak, 29 Temmuz 1941 de Vichly
hkmetiyle bir anlama yapt ve Hindiinideki sekiz hava ss ile iki deniz ssn
kullanma hakkn elde etti. Arkasndan Hindiiniye 50.000 kiilik bir kuvvet sevk etti.
Amerika da buna cevap olmak zere, Amerikadaki btn Japon alacak ve mallarn dondurdu
ve Japonya ile ticareti kontrol altna ald. Amerikann bu tutumu ve mzakerelerde
yumuaklk gstermemesi askerleri sinirlendirmekteydi. Askerlerin basks ile Eyll aynda
savaa karar verildi. 15
Japonya, ABD ile savaa kara verdiinde, ABDnin Pasifik stnln simgeleyen
Pearl Harbora saldrmay planlad. ABD Japonyann gney Pasifikte Singapur ve
Filipinlere saldrmasn bekledii iin, 7 Aralk 1941 sabah balayan saldr tam bir srpriz
oldu. 16 11 Aralk 1941 gn de Amerika ile Almanyabirbirlerine sava ilan etmilerdir.
2.3. Birlemi Milletler
Amerikann savaa girmesi zerine iki devlet arasnda yaplacak ibirliini grmek
zere Churchill 22 Aralk 1941 de Vaingtona gitti. Bakan Roosevelt ile yapt
grmelerden sonra Almanyaya kar savaa katlan 26 devletin imzas ile 1 Ocak 1942 de
14
Armaolu, a.g.e., s. 379.15Armaolu, a.g.e., s. 381.
16Sander, a.g.e., s. 165.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
13/19
13
bir Birlemi Milletler Demeci yaynland. Bunda 26 devletin Atlantik Demecindeki ilkeleri
aynen kabul ederek zafer elde edilinceye kadar ibirlii yapacaklar bildirilmekteydi. Bylece,
savatan sonra kurulacak olan Birlemi Milletler Tekilatnn ilk adm atlm oluyordu.
2.4. talyann kmesi
Kuzey Afrikay ele geiren Mttefikler, talyay igal etmek zere, 10 Temmuz 1943
gn Sicilyaya 160.000 kiilik birkuvvet kardlar. Austos ortasnda btn adann igali
tamamland. Mihver kuvvetleri burada 100.000 esir verdi.
Mttefiklerin Sicilya karmas talyann i durumuna byk bir deiiklik meydana
getirdi. talyann, savan bandan beri pe pee urad baarszlk talyan halknda
rejime kar bir honutsuzluk uyandrmt. Sicilya karmas zerine 24 Temmuz 1943 gn
toplanan Byk Faist Konseyi, 10 saat ilk tartmalardan sonra Mussoliniyi iktidardan
drd. Mussolini istifa etmek zorunda kald. Yeni hkmet bana Mareal Badoglio geti
ve Mussoliniyi tevkifettirdi ve Faist Partisini de lavetti. Mussolini Abruzzes dalarnda bir
otele hapsetti. Mttefikler mtarekeyi kabul etti ve mtareke 3 Eyll 1943 de imzaland. 13
Ekim 1943 de de talya Almanyaya sava ilan etti.17
NC BLM
MTTEFKLERN ZAFER (1944-1945)
1943 yl II. Dnya Savann dnm noktasn tekil etmitir. ubat aynda
Almanyann Stalingrad muharebesini kaybetmesi, btn dou cephesinde genel bir
gerilemenin balangcn tekil ederken, Mays aynda da kuzey Afrikann Mttefiklerin eline
gemesi de talyann kn abuklatrm ve bu olayn sonunda da Alman igali
altndaki memleketlerde milli kprdanmalar balamtr. Bu, Napolyonun spanyada
karlat baarszlklar zerine Napolyon igali altndaki btn memleketlerde ortaya kan
17Armaolu, a.g.e., s. 387.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
14/19
14
milli kurtulu hareketlerine benziyordu. Napolyon iin dn yl nasl 1808 olmu ise, Hitler
iin de 1943 yle olmutur.
Ksa zamanda zafere ulaacan dnen Hitler, Rusyann kna kar hibir hazrlk
yapmamt. Ruslar bu artlara dayankl olduu iin daha rahat savam ve baz blgelerde
Almanlar yenilgiye uratmtr. Bylece Hitler ilk nemli gerilemenin acsn tatm oldu. 18
1943 ylndan itibaren sava durumu Mttefiklerin lehine dnmeye baladka, sava
bir an nce sona erdirmek iin gerekli askeri tedbirleri almak ve ayn zamanda sava sonras
dzenin esaslarn tespit etmek amacyla Mttefikler arasndaki temaslar ok sklam ve
bunun iinde bir dizi konferanslar yaplmtr. Bu ksmda, savan olduu kadar sava sonras
gelimelerinin de temelini hazrlayan bu konferanslar ele alacaz.
3.1. Casablanca Konferans
14-24 Ocak 1943 de Roosevelt ile Churchill arasnda yaplmtr. Stalin de davet
edilmise de gelememitir. Konferansta u kararlar alnmtr; Rusya zerindeki basky
hafifletmek iin Sicilyaya karma yapmak ve Almanya zerindeki basky arttrmak;
Balkanlarda ikinci bir cephenin almasn mmkn klmak iin, Trkiyenin de savaa
katlmas iin gerekli askeri hazrlklar yapmak; Almanyann mukavemeti yeteri kadar
zayflaynca Avrupada da bir cephe amak ve nihayet Almanya Japonya ile talya kaytsz
artsz teslim oluncaya kadar mcadeleye devam etmek. 19
3.2. Vaington Konferans
Kuzey Afrika cephesinin tasfiyesi zerine alnacak yeni tedbirleri grmek zere 12 -
26 Mays 1943 gnlerinde toplanan bu konferans da yine Roosevelt il Churchill arasnda
olmutur. Bunaifre ad dolaysyla Trident Konferans da denir.
18William H.McNeill,Dnya Tarihi,(7.bask), (ev.Aleddin enel), Ankara, mge, s. 784.
19Armaolu, a.g.e., s. 389.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
15/19
15
3.3. Quebec Konferans
Bu konferans, talyada Mussolininin birdenbire dmesi ile ortaya kan yeni durum
karsnda, ikinci cephe meselesini yeni bir adan ele almak amacyla, 14-24 Austos 1943
de Churchill ve ngiliz Genelkurmay ile Amerikan Genelkurmay arasnda yapld. kinci
cephenin Fransada Normandie kylarnda almasna karar verilmi ve bunun hazrlanmas
sorumluluu da Amerikallara braklmtr. 20
3.4. Moskova Konferans
Amerika dileri bakan Cordell Hull ile ngiltere dileri bakan Anthony Eden, 1943
Ekiminde Moskovaya gittiler. Sovyet dileri bakan Molotov ile birlikte, 19-30 Ekim 1943
arasnda toplantlar yaptlar.
3.5. Kahire Konferans
Churchill ve Roosevelt, hem Chiang Kai-shekle grmek hem de Tahrana bir gr
birlii iinde gitmek iin, 22-26 Kasm 1943 de Kahirede bir toplant yaptlar ve buna Chiang
Kai-shek de katld.
3.6. Tahran Konferans
Tahran Konferans, Roosevelt, Churchill ve Stalinin katlmasyla 28 Kasm-1 Aralk
1943 tarihleri arasnda yapld. Buna ifre ad ile Eureka da denir.
Tahran Konferansnn nemli sonucu, zafere doru yaklaldka mttefikler
arasndaki gr ayrlklarnn da belirmeye balamasyd. Churchill durmadan ikinci
cephenin Balkanlarda almasn ileri srmt. nk Sovyetlerin Balkanlara girip bir daha
kmamasndan endie ediyordu. Bunu Ruslar da fark ettiklerinden bu fikre kar kmlard.
Roosevelt ise, Tahranda mmkn olduu kadar Staline kur yapmaya alm ve savatan
sonra Sovyetlerle sk bir ibirlii yapabilecei hayaline kaplmt. ngiltere ile Amerika
arasndaki bu gr ayrl, sava sonras tasarlar bakmndan Sovyetleri ok honut
20Armaolu, a.g.e., s. 391.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
16/19
16
brakm ve bu sebeple de Stalin Tahran Konferansnda sava sonras iin fazla balayc
taahhtlere girimekten zellikle kanmtr. 21
3.7. kinci Cephenin Almas
Mttefikler ikinci cepheyi amak zere, 6 Haziran 1944 sabahndan itibaren Fransann
Normandie plajlarna 100 km.lik bir ky boyunca karma yapmaya baladlar. 1.000 uaktan
oluan bir filo 3 tmenlik bir kuvveti havadan indirdi. Ayn anda 4.000 karma gemisi de
denizden karma yapt. Gerek havadan indirmeyi, gerek denizden karmay 11.000 avc ve
bombardman ua ile 7 zrhl, 13 kruvazr ve yzlerce hafif sava gemisi destekledi.
Almanlarn sert direnii Austos bana kadar devam etti. Bu direni krldktan
sonradr ki Mttefik ilerleyii hzland. Mttefikler 24 Austosta Parise ve 3 Eyllde de
Bruxelles ve Amsterdama girdiler. 25-26 Eyll 1944 de Ren nehrini amaya baladlar. Artk
Alman topraklarna girilmiti. 22
3.8. Ruslarn Balkanlar ve Orta Avrupaya Girmesi
Normandie karmasnn baarl olmas zerine Ruslar da 23 Haziran 1944 de Dou
cephesinde genel bir taarruza giritiler. Bu taarruz, Rus ordularnn Balkanlara ve Orta
Avrupaya girmesini salad.
Rus kuvvetleri daha Mays aynda Romen topraklarna girmiti. Austosta burada da
taarruza kalkp btn Romanyay igale baladlar. Romanyann mtareke imzas
Bulgaristan da mtarekeye gtrd. Rus kuvvetleri Bulgaristandan sonra Macaristan ve
Yugoslavyaya girdiler. ekoslovakyaya ise ancak 1945 ilkbaharnda girebildiler.
Balkanlarn Rus igali altna girdiini gren ngiltere, Yunanistan Sovyetlere
kaptrmamak iin daha abuk davrand. 1944 Eyllnde Yunanistana 4.000 kiilik bir kuvvet
kard. 23
21
Armaolu, a.g.e., s. 393.22Armaolu, a.g.e., s. 394.
23Armaolu, a.g.e., s. 397.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
17/19
17
3.9. Moskova Konferans
Balkanlarn ve Orta Avrupann bu durum Churchilliin ok cann skmt. Sovyet
yaylmasn nlemek iin Stalinle bir anlama yapmak zere Moskovaya gitti ve 9-20 Ekim
1944 de Stalinle grt. Balkan memleketlerinin iki devlet arasnda nfus blgelerine ayrl
konusunda bir anlamaya varmaya varmaya muvaffak oldu. Romanya Rus,Yunanistan,
ngiliz nfuzuna terk edildi. Yugoslavya ve Macaristan %50 ngiliz %50 Rus nfuzu altnda
olacakt. Bulgaristan iin bu oranlar, %75 Rus, %25 ngiliz idi. Bu yzde oranlarnn anlam,
kabinelere girecek ve orda temsil edilecek siyasal eilimlerin oranlaryd.
3.10. Yalta Konferans
Yalta Konferans, 1815 Viyana Konferansna benzetilebilir. Bar dzeninin kurulmas
meselesinde her devlet de Yalta Konferansna, kendi kafalarndaki ama ve tasarlarla
katlmlardr.
Sonu: Yalta Konferansnda Roosevelt gayet honut olarak ayrld. ise hi honut
deildi. Bunun iindir ki, Churchill, hatralarnn Yalta ile balayan ksmna Demir Perde
adn koymu ve Yaltay Finale olarak nitelendirmitir.
3.11. Almanyann Teslim Olmas
kinci Cephenin almasndan sonra artk Almanya iin kurtulu imkan kalmamt.
Almanya doudan ve batdan Mttefik kuvvetlerinin Berline girdikleri, Berlinde sokak
muharebelerinin yapld ve bu muharebelerin Babakanlk binasnn yaknna geldii bir
srada,30 Nisan 1945 gn leden sonra Hitler intihar etti. Yerine Amiral Doenitzi
brakm. 2 Maysta Berlin Mttefiklere teslim oldu. Nihayet, 7 Mays 1945 sabahnn ilk
saatlerinde, temsilcilerini Relmsde bulunan General Elsenhowerin karargahna gnderip
kaytsz artsz teslim belgesini imzalad. 24
24Armaolu, a.g.e., s. 402.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
18/19
18
3.12. Uzakdou Cephesi
1942 ylnda yaplan Midway ve Guadalcanal deniz savalar ile Japonyann
Pasifikteki genilemesi durdurulmutu. 1934 ylndan itibaren inisyatif Pasiifkte Amerikann
ve Gney- Dou Asyada da ngilterenin eline geecektir.
3.13. Potsdam Konferans
Almanyann savatan ekilmesi Avrupada bir sr problem ortaya karmt. Bar
dzeninde bunlara bir zm bulmak gerekiyordu. Bunun iin devlet arasnda 17 Temmuz-
2 Austos 1945 tarihleri arasnda Berlin yaknnda Potsdam da bir toplant yaplmtr.
Bakan Roosevelt 12 nisan 1945 de ld iin bakanlk, yardmcsHarry S. Trumana
gemi ve Amerikay Potsdam da Truman temsil etmitir. Temmuz sonunda ngilterede
seimler yaplm ve Muhafazakar Parti seimi kaybettiinden, ngiltereyi konferansn
Churchill, Temmuz sonundan sonra da i Partisi lideri ve yeni Babakan Clement Attlee
temsil etmitir. 25
25Armaolu, a.g.e., 403.
-
7/29/2019 2 Dunya Savasi
19/19
19
KAYNAKLAR
ARMAOLU, Fahir, 20.Yzyl Siyasi Tarihi(1914-1995), (14.bask), stanbul, Alkm, 2004.
BARRACLOUGH, Geoffrey,Dnya Tarihi Atlas(ev.Zeki Okar), stanbul, Karacan, 1980.
McNELL, William H.,Dnya Tarihi,(ev.Aleddin enel), (7.bask), Ankara, mge, 2003.
SANDER, Oral,Siyasi Tarih 1918-1994, (11.bask),Ankara, mge, 2003.