!#2...t ınh th ´ c! th ´ ang 10-12 n ˘ am 2010 3 roi, ng i ph` ong vi´ enˆ ay aph˜ ong v an m...
TRANSCRIPT
!"#2T H
´A N G 1 0 - 1 2 N
˘A M 2 0 1 0
Nhˆan Ch
´�ng
Giˆe-h
ˆo-va
H �O L`A AI?
3 B �an bi�et g
`ı v
�e
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va?
4 Ng�`�i kh
´ac n
´oi g
`ı?
6 Nh˜
�ng cˆau h
�oi th�
`�ng g �
˘ap?
8 Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va tin g
`ı?
10 M �ˆot lu �
ˆat s �� xem x
´et v
�e
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
19 T`
� qu�a �
�au nh
�o th
`anh
cˆay s
�oi to l
´�n
20 Gi´�i tr
�e th
ac m
ac
L`am sao �
e h
�et bu
�on b
˜a?
23 M �ˆot s �� thi
�et k
�e?
C´anh c
�ua chu
�on chu
�on
24 “Ch´ua t
e r
`�ng xanh”
c�ua ch
ˆau M
˜y
26 Quan �iem c
�ua Kinh Th
´anh
Ð�a m´a b
ˆen kia cho ng�
`�i ta v
�a
c´o ngh
˜ıa g
`ı?
28 Danh д
�c Ch´ua Tr
`�i
�� ��c loan b´ao!
29 Quan s´at th
�e gi
´�i
31 �o vui gia �
`ınh
32 C´ach d �ay Kinh Th
´anh
c�ua Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
c´o g
`ı � �
˘ac bi �
ˆet?
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
H �O L`A AI? 3-11
B �an �˜a nghe g
`ı v
�e Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va?
Nh˜�ng �i
�eu �
´o c
´o ch
´ınh x
´ac kh
ˆong?
Ch´ung t
ˆoi hy v �ong c
´ac b
`ai n
`ay s
˜e gi
´up
b �an hi�eu �
´ung.
12 Viˆem gan B
—K�e gi
�et ng�
`�i
th�am l �
˘ang
G�an 1/3 d
ˆan s
�o th
�e gi
´�i b �i
nhi�em c
˘an b �
ˆenh nguy hi
em
n`ay. H
˜ay h �oc c
´ach b
�ao v �
ˆe
m`ınh.
16 T �ai sao tˆoi b
�o m �
ˆot ngh
�e
ki�em nhi
�eu ti
�en?
L`a ca s
˜ı chuy
ˆen nghi �
ˆep, Martha
noi ti
�eng v
`a ki
�em �� ��c nhi
�eu
ti�en. H
˜ay xem t �ai sao ch �i t
`� b
�o
ngh�e �
´o v
`a l
`am th
�e n
`ao ch �i t
`ım
�� ��c h �anh ph´uc th �
ˆat.
!"#2M
�OI S
�O IN TRUNG B
`INH 38.451.000 CU
�ON
XU�AT B
�AN TRONG 84 TH
´� TI
�ENG
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 3
R�oi, ng��i phong vien �ay �a ph �ong v �an m �ot gia �ınh NhanCh�ng. K �et qu �a la gı? Co cho bi �et: “Quan �i em c �ua toi
�a hoan toan thay � oi t� khi b��c vao nha h �o. Co le, ng��ita khong bi �et ro v �e h �o, ho �ac chung ta qua v �oi �oan xet. Ðola tr��ng h ��p c �ua toi va toi nh �an ra mınh �a sai”.—CecilieFeyling, vi �et cho t� Jydske Vestkysten.
Ti �ep xuc v�i Nhan Ch�ng Gie-ho-va trong cong vi �ec,ng��i t� v �an v �e nhan s �� thu �oc m �ot h �e th �ong c ��a hang ��
ˆAu
Chau nh �an th �ay h �o la nh�ng nhan vien trung th ��c. Vı v �ay,ong th��ng thue Nhan Ch�ng.
Nhan Ch�ng Gie-ho-va �� ��c ng��i ta bi �et � �en ch �u y �eu laqua vi �ec rao gi �ang. Nhan Ch�ng nh �an th �ay m �ot s �o ng��ikhong thıch th �ao lu �an v �e Kinh Thanh, nh�ng m �ot s �o khacthı thıch. Tren th ��c t �e co h�n 7.000.000 ng��i, h �au nh�trong m �oi n��c, � �eu � �an h �oc h �oi Kinh Thanh v�i NhanCh�ng va m �ot s �o h �oc vien �ay sau nay tr �� thanh ng��i d �ayKinh Thanh. Ch ang h �an, t �ai Hoa Ky, theo bao cao c �uaNational Council of Churches ch �ı 4 trong 25 ton giao l�nnh �at co s �� gia tang, va Nhan Ch�ng Gie-ho-va la m �ot trongs �o �o.
T �ai sao hang tri �eu ng��i h �oc h �oi Kinh Thanh v�i NhanCh�ng? Nh�ng cu �oc h �oc h �oi nay �� ��c �i �eu khi en nh� th �enao? Cac h �oc vien co bu �oc ph �ai tr �� thanh Nhan Ch�ngkhong? Du th �e nao, b �an cung co quy �en bi �et cau tr �a l�i trungth ��c. V �ay, b �an ��ng nghe nh�ng l�i � �on co h �ai nh�ng haytım hi eu s �� th �at. L�i Kinh Thanh n�i Cham ngon 14:15 ghi:“Ng��i ��n s� tin c �ay m �oi l�i noi, nh�ng ng��i khon kheoxem xet b��c ���ng mınh”.—B �an D�ich M�i.
Mong sao s �o T �ınh Th�c! nay se giup b �an hi eu chınh xach�n v �e Nhan Ch�ng Gie-ho-va. Vi �ec b �an �ang � �oc t �ap chıcho th �ay b �an co tinh th �an c ��i m ��, khong thien v �i. V �ay haylam �i �eu nay: Khi � �oc b �on bai k �e ti �ep va khung, hay tra caccau Kinh Thanh trong cu �on Kinh Thanh c �ua b �an�. Lam th �echo th �ay b �an khon ngoan va “co y h an-hoi”.—Cong-v �u 17:11.� N �eu khong co Kinh Thanh, b �an co th e h �oi xin m �ot Nhan Ch�ng Gie-ho-va. N �eu
truy c �ap Internet, b �an co th e � �oc Kinh Thanh trong nh�ng ngon ng� khac n�i trangweb www.watchtower.org. Ngoai ra, trang web nay cung co cac �an ph am v �e KinhThanh trong h�n 380 ngon ng�.
B �an bi�et g
`ı v
�e
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va?
“Tˆoi � �oc nhi
�eu th
ˆong tin v
�e
Nhˆan Ch
´ng Gi
ˆe-h
ˆo-va tr
ˆen
Internet. Tˆoi nghe m �
ˆot s
�o
tin ��on v
`a r
�at nhi
�eu l
`i b
`an
t´an �
�ay th
`anh ki
�en. V
`ı v �
ˆay,
tˆoi c
´o quan �i
�em ti
ˆeu c �c
v�e Nh
ˆan Ch
´ng Gi
ˆe-h
ˆo-va”,
m �ˆot ph
´ong vi
ˆen th �c t �
ˆap
�
Ðan M �ach vi�et.
4 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
T �ap ch´ı n
`ay �� ��c xu
�at b
�an �
�e n
ˆang cao tr
´ı tu �
ˆe cho c
�a gia �
`ınh.
T �ap ch´ı cho th
�ay l
`am th
�e n
`ao �
�e ���ng �
au v
´�i c
´ac kh
´o kh
˘an ng
`ay
nay. T �ap ch´ı t�
`�ng tr
`ınh c
´ac tin t
´�c, t�
`�ng thu �
ˆat �
`�i s
�ong c
�ua ng�
`�i ta�
� nhieu n�
´�c v
`a kh
�ao s
´at v
e t
ˆon gi
´ao v
`a khoa h �oc. C
`on h�n th
�e n
˜�a,
t �ap ch´ı n
`ay �i s
ˆau v
`ao chi ti
�et c
�ua v
�an �
e v
`a n
ˆeu ra
´y ngh
˜ıa th �
ˆat s �� c
�ua
c´ac bi
�en c
�o hi �
ˆen th
`�i, nh�ng lu
ˆon lu
ˆon �
´�ng trung l �
ˆap v
e ch
´ınh tr �i v
`a
khˆong �
e cao ch
�ung t �
ˆoc n
`ay tr
ˆen ch
�ung t �
ˆoc kh
´ac. Nh�ng quan tr �ong
h�n h�et, t �ap ch
´ı x
ˆay �
ap ni
em tin n�i l
`�i h
´�a c
�ua Ð
�ang T �ao H
´oa v
e m �
ˆot
th�e gi
´�i m
´�i thanh b
`ınh v
`a y
ˆen
�on s
ap s
��a thay th
�e h �
ˆe th
�ong m �oi s ��
gian´ac, phi ph
´ap hi �
ˆen t �ai.
!"#2 �An ph
�am n
`ay kh
ˆong d
`ung �
�e b
´an, nh�ng �� ��c ph
´at h
`anh nh
�am �
�ay
m �anh cˆong vi �
ˆec d �ay d
o Kinh Th
´anh tr
ˆen kh
ap th
�e gi
´�i. C
ˆong vi �
ˆec n
`ay
�� ��c t`ai tr �� do s �� �
´ong g
´op t
`ınh nguy �
ˆen. Tr
`� khi �� ��c ghi r
˜o, c
´ac c
ˆau
Kinh Th´anh tr
´ıch d
an trong t �ap ch
´ı n
`ay l
`a c
�ua b
�an Li
ˆen Hi �
ˆep Th
´anh Kinh
H �ˆ
oi. NW l`a ch
˜� vi
�et t
at c
�ua New World Translation of the Holy Scriptures
—With References (B�an d �ich Kinh Th
´anh Th
�e Gi
´�i M
´�i c
´o ph
�an tham
kh�ao). Ch
´ung t
ˆoi vi
�et nghi
ˆeng trong m �
ˆot s
�o c
ˆau Kinh Th
´anh.
Awake! (ISSN 0005-237X) is published monthly by Watchtower Bibleand Tract Society of New York, Inc.; M. H. Larson, President; G. F. Simonis,Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483.Periodicals Postage Paid at Brooklyn, N.Y., and at additional mailingoffices. POSTMASTER: Send address changes to Awake!, 1000 RedMills Road, Wallkill, NY 12589-3299. � 2010 Watch Tower Bibleand Tract Society of Pennsylvania. All rights reserved. Printed in U.S.A.
October-December 2010 Vol. 91, No. 10 Quarterly VIETNAMESE
Ph´
ap. “Nhan Ch�ng Gie-ho-va la nh�ng cong dan tontr �ong lu �at phap qu �oc gia... H �o khong la m �oi �e d �oa cho tr �att �� cong c �ong. H �o lam vi �ec, �ong thu �e, tham gia vao vi �ecphat tri en kinh t �e c �ua qu �oc gia va �ong gop vao cac t o ch�ct� thi �en. Th �at vui khi th �ay nh�ng ng��i thu �oc m �oi ch �ung t �ocva g �oc gac cung nhom h �op cach tr �at t ��... N �eu m �oi ng��i � �eula Nhan Ch�ng Gie-ho-va thı c �anh sat chung toi se khong covi �ec lam”.—Phat ngon vien c �ua m �ot cong �oan c �anh sat Phap.
Ukraine. “Nhan Ch�ng Gie-ho-va kh �ac ghi vao long concai nh�ng tieu chu an � �ao ��c cao. H �o d �ay con tranh l �oic� x ��, hanh � �ong va thai � �o co th e gay h �ai cho chung vang��i khac du ngay nay ng��i ta xem nh�ng hanh vi �o labınh th��ng. Vı v �ay, h �o c �anh bao con cai v �e m �oi nguy hi emc �ua vi �ec s �� d �ung ma tuy, hut thu �oc la va l �am d �ung r� ��u.H �o th�a nh �an tınh trung th ��c va sieng nang la quan tr �ong...Nhan Ch�ng Gie-ho-va d �ay con cai nh�ng ph am ch �at � �ao��c, ton tr �ong lu �at phap va cac nha c �am quy �en, cung nh� tontr �ong ng��i khac va tai s �an c �ua h �o”.—The History of Religionin Ukraine, do giao s� Petro Yarotskyi bien t �ap.
´Y. “Ba m��i ngan ng��i t �ai san v �an � �ong th �e v �an h �oi � �eu
yen l �ang... Khong co rac b�a bai, ti �eng �on va ti �eng la het. Ðola quang c �anh c �ua san v �an � �ong trong ngay hom qua... Khongco nh�ng c �� ch �ı khi �em nha, khong co thu �oc la, khong co v �olon n��c gi �ai khat. Ch �ı th �ay Kinh Thanh m �� ra, ng��i ta ghichu va tr �e em ng �oi yen l �ang”.—T� L’Unita, bao cao v �e h �oi ngh �i� �ia h �at c �ua Nhan Ch�ng Gie-ho-va �� Rome.
Anh. “Pho giam m �uc c �ua th �i tr �an Cheltenham noi r ang[Giao h �oi Anh] c �an nh�ng nhom ng��i t �an t �uy �i � �en g �apng��i ta, nh� Nhan Ch�ng Gie-ho-va”.—T� The Gazettethu �oc giao ph �an Gloucester.
Ng�`�i kh
´ac n
´oi g
`ı?
“Nhˆan Ch
´�ng
Giˆe-h
ˆo-va d �ay
con c´ai ph
am ch
�at
� �ao �´
�c...v
`a t
ˆon tr �ong
lu �ˆat ph
´ap”
C´
ac th´
� ti�
eng:�
A R �ˆap, Afrikaans, Albania, Amharic, Anh��,
Armenia, Ba Lan��, Bislama, B�o Ð
`ao Nha���, Bun-ga-ri, Cebuano,
Chichewa, Chitonga, Cibemba, Croatia, Do Th´ai, Ðan M �ach�,
д�c��, Estonia, Ewe, Fiji, Georgia, Gujarati, H
`a Lan��, H
`an
Qu�oc��, Hiligaynon, Hindi (
�An Ð �
ˆo), Hung-ga-ri, Hy L �ap, Iceland,
Igbo, Iloko, Indonesia, Kannada, Kinyarwanda, Kirghiz, Kirundi,Latvia, Lingala, Lithuania, Luvale, Macedonia, Malagasy, Malayalam,Malta, Myanmar, Na Uy�� , Nga�� , Nh �
ˆat��, Ph
´ap���, Ph
�an
Lan�, Punjabi, Rarotonga, Ru-ma-ni, Samoa, Sepedi, Serbia, Sesotho,Shona, Silozi, Sinhala, Slovak, Slovenia, Swahili, Tagalog, Tamil, T
ˆay Ban
Nha��, Th´ai, Th
�o Nh
˜ı K
`y, Th �uy Ði
�en�, Ti �
ˆep�, Tok Pisin, Tonga, Trung
Hoa (Gi�an th
�e), Trung Hoa (Ph
�o th
ˆong�) (Ph
�on th
�e), Tsonga, Tswana,
Ukraine, Urdu, Vi �ˆet, Xhosa,
´Y��, Yoruba, Zulu
� C˜
ung c´
o thˆ
au v`
ao CD.� C
˜ung c
´o th
ˆau v
`ao MP3 CD-ROM.
� T`
ai li �ˆ
eu thuˆ
am c˜
ung c´
o trˆ
en www.jw.org.
B �an c´
o mu�
on nh �ˆ
an thˆ
em t`
ai li �ˆ
eu ho �˘
ac h �oc Kinh Th´
anhmi
�en ph
´ı t �ai nh
`a kh
ˆong? Xin g
��i th� cho Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
theo m �ˆ
ot trong nh˜
�ng ��ia ch�ı �� ��c li �
ˆet k
ˆe b
ˆen d�
´�i. Ð
�e bi
�et t
�at c
�a c
´ac
��ia ch�ı, xin xem www.watchtower.org/address. America, United States of:
25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. Australia: PO Box 280, Ingleburn, NSW
1890. Britain: The Ridgeway, London NW7 1RN. Canada: PO Box 4100, Georgetown,
ON L7G 4Y4. France: BP 625, F-27406 Louviers cedex. Germany: 65617 Selters.
Hong Kong: 4 Kent Road, Kowloon Tong, Kowloon. Hungary: Budapest, Pf 20,
H-1631. Japan: 4-7-1 Nakashinden, Ebina City, Kanagawa-Pref, 243-0496. Philippines:PO Box 2044, 1060 Manila. Poland: ul. Warszawska 14, PL-05830 Nadarzyn. Thailand:PO Box 7 Klongchan, Bangkok 10 240.
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 5
H`
a Lan. Nh�ng ng��i s �ong g �an Phong N��c Tr�i �� thanhph �o Leeuwarden trao cho Nhan Ch�ng �� �o m �ot b�c th�,vi �et r ang: “Chung toi khen ng ��i quy v �i vı �a gop ph �an lam� �ep cho Noorderweg [���ng Noorder]. Thanh vien trongh �oi thanh c �ua quy v �i luon m �ac � �ep va r �at l �ich s ��. Tr �e emngoan ngoan, ng��i l�n khong bao gi� � �o xe b �at h ��p phap.Khong ai v�t rac tren ���ng, va khu � �at xung quanh PhongN��c Tr�i luon s �ach se, g �on gang. Chung toi mong r ang quyv �i �� �ay lau dai, vı chung toi r �at vui khi co nh�ng ng��i hangxom nh� quy v �i”.
Mexico.ˆ
Ong Elio Masferrer, giao s� va la nha nghien c�uc �ua Tr��ng qu �oc gia Nhan ch �ung h �oc va S �� h �oc, noi r angNhan Ch�ng giup nh�ng ng��i “�au kh o vı nh�ng kh �ungho �ang trong gia �ınh nh� c��ng b�c, ng� ��c �ai, nghi �enr� ��u va ma tuy”.
ˆOng noi, s �� d �ay d �o c �ua Nhan Ch�ng Gie-
ho-va “mang l �ai ph am gia cho ng��i co m �ac c �am t �� ti”va giup h �o co th e “s �ong ma khong co cac v �an � �e nghiemtr �ong nh� lam nh�ng �i �eu � �ep long Ð�c Chua Tr�i”.—T�Excelsior.
Brazil. M �ot t� bao cho bi �et: “T o ch�c Nhan Ch�ng Gie-ho-va th �at �ang kham ph �uc! N�i h �o nhom l �ai luon s �ach se.M �oi vi �ec � �eu �� ��c t o ch�c chu �ao... Khi h �oi ngh �i c �ua h �o k �etthuc thı n�i h �oi h �op s �ach h�n luc ban � �au. Trong khi co di �envan, m �oi ng��i � �eu yen l �ang. Khong ai xo � ay, chen l �an. Ain �ay � �eu c� x �� l �ich s ��... Ðay qu �a la m �ot ton giao quy c �u! H �obi �et th� ph� ��ng Ð�c Chua Tr�i la th �e nao”.—T� Comercioda Franca.
Nhan Ch�ng Gie-ho-va tin ch �ac r ang h�n b �at c� ai, �angT �ao Hoa bi �et ro loai ng��i nen s �ong theo nguyen t �ac nao(
ˆE-sai 48:17, 18). Vı v �ay, Nhan Ch�ng c �am t �a Ð�c Chua Tr�i
khi ng��i khac nh �an xet t �ot v �e h �anh ki em c �ua h �o. Chua Gie-su noi: “S �� sang cac ng��i hay soi tr��c m �at ng��i ta nh�v �ay, � �ang h �o th �ay nh�ng vi �ec lanh c �ua cac ng��i, va ng ��i-khenCha cac ng��i �� tren tr�i”.—Ma-thi-� 5:16.
“... Nh˜
�ng ng�`�i
thu �ˆoc m �oi ch
�ung
t �ˆoc v
`a g
�oc g
´ac
c`ung nh
´om h �op
c´ach tr �
ˆat t ��...”
T �ai sao m �ˆ
ot s�
o ng�`
�i n´
oi tiˆ
eu c ��c v�
e Nhˆ
an Ch´
�ng Giˆ
e-hˆ
o-va?
дo l
`a v
`ı nhi
�eu ng�
`�i th�
`�ng nghe th
ˆong tin sai. Nh
˜�ng ng�
`�i
kh´ac th
`ı kh
ˆong th
´ıch c
ˆong vi �
ˆec rao gi
�ang c
�ua Nh
ˆan Ch
´�ng. Tuy
nhiˆen, Nh
ˆan Ch
´�ng l
`am c
ˆong vi �
ˆec n
`ay v
`ı t
`ınh y
ˆeu th��ng �
�oi v
´�i
ng�`�i �
�ong lo �ai. H �o bi
�et r
ang: “Ai k
ˆeu-c
�au danh Ch
´ua [“Ð
´�c Gi
ˆe-
hˆo-va”, NW] th
`ı s
˜e �� ��c c
´�u”.—R
ˆo-ma 10:13.
Nhˆ
an Ch´
�ng Giˆ
e-hˆ
o-va l`
a � �ao Tin l`
anh, hay m �ˆ
ot gi´
ao ph´
aic ��c �oan?
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va l
`a t
´ın �
�o Ð
�ang Christ, nh�ng kh
ˆong
ph�ai l
`a � �ao Tin l
`anh hay C
ˆong gi
´ao—v
`ı h �o nh �
ˆan ra m �
ˆot s
�o gi
´ao l
´y
c�
ua c´ac t
ˆon gi
´ao n
`ay kh
ˆong d ��a tr
ˆen Kinh Th
´anh. Ch
ang h �an,
Kinh Th´anh kh
ˆong d �ay r
ang Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i—hi �
ˆen th
ˆan c
�ua t
`ınh
yˆeu th��ng—h
`anh h �a ng�
`�i ta �
`�i �
`�i trong h
�oa ng �uc. Kinh
Th´anh c
˜ung kh
ˆong d �ay r
ang con ng�
`�i c
´o linh h
�on b
�at t
��, hay t
´ın
��o Ð
�ang Christ n
ˆen can thi �
ˆep v
`ao c
´ac v
�an �
�e ch
´ınh tr �i.—
ˆE-x
ˆe-chi-
ˆen 18:4; Gi
˘ang 15:19; 17:14; R
ˆo-ma 6:23.�
H�n n˜
�a, Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va l
`a t
´ın �
�o Ð
�ang Christ v
`ı h �o noi
g��ng Ch´
ua Giˆe-su trong �
`�i s
�ong h
ang ng
`ay. Ch
ang h �an, Ch
´ua
Giˆe-su v
`a c
´ac t
´ın �
�o th
`�i ban �
�au kh
ˆong can thi �
ˆep v
`ao ch
´ınh tr �i.
Thay v`ı th
�e, h �o rao gi
�ang v
�e N�
´�c Tr
`�i (Lu-ca 4:43; Gi
˘ang 15:19;
17:14). Noi g��ng �´o, Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va kh
ˆong can d �� v
`ao
c´ac v
�an �
�e ch
´ınh tr �i, v
`a h �o n
´oi chuy �
ˆen tr ��c ti
�ep v
´�i ng�
`�i ta b
ang
l´y l
˜e v
`a l �
ˆap lu �
ˆan thuy
�et ph �uc.—C
ˆong-v �u 19:8.
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va kh
ˆong l
`a gi
´ao ph
´ai c ��c �oan. C �um t
`�
“gi´ao ph
´ai c ��c �oan” th�
`�ng n
´oi �
�en m �
ˆot nh
´om �i theo m �
ˆot
ng�`�i v
`a tham gia nh
˜�ng ho �at � �
ˆong b
´ı m �
ˆat, th �
ˆam ch
´ı b
�at h ��p
ph´ap. Tuy nhi
ˆen, c
´ac ho �at � �
ˆong c
�ua Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va ho
`an
to`an h ��p ph
´ap trong m �oi qu
�oc gia t
ˆon tr �ong t �� do t
´ın ng�
˜�ng. Ai
c˜
ung c´o th
�e tham d �� c
´ac bu
�oi nh
´om h �op c
�ua Nh
ˆan Ch
´�ng. Kinh
Th´anh l
`a ngu
�on h�
´�ng d
�an duy nh
�at c
�ua h �o.—Thi-thi
ˆen 119:105.
Ði�
eu g`ı di
�en ra trong c
´ac bu
oi nh
´om h �op c
ua Nh
ˆan Ch
´�ng?
C´ac bu
�oi nh
´om h �op c
�ua h �o ch
�u y
�eu l
`a h �oc Kinh Th
´anh, ai c
˜ung
c´o th
�e �
�en d �� v
`a c
�� t �oa th�
`�ng �� ��c tham gia th
�ao lu �
ˆan. M �
ˆot
trong c´ac bu
�oi h �op h
ang tu
�an l
`a Tr�
`�ng Th
´anh Ch
´�c. Tr�
`�ng n
`ay
gi´
up c´ac th
`anh vi
ˆen trong h �
ˆoi th
´anh r
`en luy �
ˆen k
˜y n
˘ang � �oc, d �ay
d�o v
`a nghi
ˆen c
´�u. Trong bu
�oi h �op kh
´ac, b
`ai di
�en v
˘an 30 ph
´ut
�� ��c tr`ınh b
`ay d ��a tr
ˆen Kinh Th
´anh v
�e �
�e t
`ai m
`a nh
˜�ng ng�
`�i
ch�a l`a Nh
ˆan Ch
´�ng c
´o th
�e � �
˘ac bi �
ˆet quan t
ˆam. Sau b
`ai di
�en v
˘an
� Quan �i�em c
�ua Kinh Th
´anh v
�e nh
˜�ng �
�e t
`ai n
`ay v
`a nhi
�eu �
�e t
`ai quan tr �ong kh
´ac
�� ��c tr`ınh b
`ay trong s
´ach Kinh Th
´anh th �
ˆat s �� d �ay g
`ı?, do Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va xu
�at b
�an.
Nh˜
�ng cˆau h
�oi th�
`�ng g �
˘ap
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 7
th�`�ng l
`a bu
�oi h �oc Kinh Th
´anh qua t �ap ch
´ı Th
´ap Canh. C
´ac
bu�oi h �op b
at �
�au v
`a k
�et th
´uc b
ang b
`ai h
´at v
`a l
`�i c
�au nguy �
ˆen. H �o
khˆong quy
ˆen ti
�en.—2 C
ˆo-rinh-t
ˆo 8:12.
Nhˆ
an Ch´
�ng Giˆ
e-hˆ
o-va �� ��c t`
ai tr �� nh� th�
e n`
ao?
Cˆong vi �
ˆec c
�ua h �o �� ��c t
`ai tr �� b
��i s �� �
´ong g
´op t
`ınh nguy �
ˆen.
Nhˆan Ch
´�ng kh
ˆong thu ti
�en khi th ��c hi �
ˆen ph
´ep b
´ap-t
ˆem, l
`am l
�e
c�´�i, l
�e tang hay b
�at c
´� c
ˆong vi �
ˆec n
`ao thu �
ˆoc t
ˆon gi
´ao. H �o c
˜ung
khˆong thu thu
�e th �
ˆap ph
ˆan. Ai mu
�on �
´ong g
´op c
´o th
�e b
�o v
`ao m �
ˆot
h �ˆop �� ��c � �
˘at
�� g
´oc Ph
`ong N�
´�c Tr
`�i. Ð
�e gi
�am gi
´a th
`anh, Nh
ˆan
Ch´
�ng Giˆe-h
ˆo-va t �� xu
�at b
�an c
´ac
�an ph
�am v
�e Kinh Th
´anh m
`a
h �o d`
ung. Ph�an l
´�n c
´ac Ph
`ong N�
´�c Tr
`�i ��n gi
�an c
˜ung nh� v
˘an
ph`ong chi nh
´anh l
`a do c
´ac t
`ınh nguy �
ˆen vi
ˆen x
ˆay c
�at.
Nhˆ
an Ch´
�ng Giˆ
e-hˆ
o-va c´
o ch�
ap nh �ˆ
an ch˜
�a tr �i theoy khoa kh
ˆong?
C´o. Tr
ˆen th ��c t
�e, h �o t
`ım ph��ng ph
´ap �i
�eu tr �i t
�ot nh
�at v
`a
kh�a thi cho m
`ınh c
˜ung nh� ng�
`�i th
ˆan. Ngo
`ai ra, c
´o nhi
�eu Nh
ˆan
Ch´
�ng l`am vi �
ˆec trong ng
`anh y nh� y t
´a, ng�
`�i l
`am c
ˆong t
´ac c
�ap
c´
�u v`a b
´ac s
˜ı. Tuy nhi
ˆen, Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va kh
ˆong ti
�ep m
´au.
Kinh Th´anh n
´oi ph
�ai ‘ki
ˆeng huy
�et’ (C
ˆong-v �u 15:28, 29). Ði
�eu �
´ang
ch´
u´y l
`a ng
`ay c
`ang c
´o nhi
�eu b
´ac s
˜ı xem vi �
ˆec ch
˜�a tr �i kh
ˆong d
`ung
m´au l
`a “ti
ˆeu chu
�an v
`ang”, v
`ı c
´ach n
`ay gi
´up tr
´anh �� ��c nhi
�eu
nguy c� �i k`em v
´�i vi �
ˆec d
`ung c
´ac ch
�e ph
�am m
´au.
Nam
�� ph
´ıa nam Mexico,
Bejucal de Ocampo l`a th �i
tr�an kh
´a � �
˘ac bi �
ˆet. Theo m �
ˆot
b´ao c
´ao c
�ua t
`� Exc
´elsior,
“ph�an l
´�n c� d
ˆan l
`a Nh
ˆan
Ch´
�ng Giˆe-h
ˆo-va. Ð
´o l
`a m �
ˆot
mˆoi tr�
`�ng c
´o s �� khoan
dung v�e t
ˆon gi
´ao v
`a ch
´ınh
quy�en... D
ˆan c�
�� �
´o kh
ˆong
c`on say s�a, h
´ut thu
�oc l
´a.
Gi`� �
ˆay, h �o ca h
´at v
`a � �oc
Kinh Th´anh. H �o c
˜ung t
ˆon
tr �ong c´ac b �
ˆac c
�am quy
�en”.
B´ao c
´ao cho bi
�et r
ang
trong th �i tr�an, m �
˘ac d
`u c
´o
nh˜
�ng tˆon gi
´ao kh
´ac nhau
nh�ng “khˆong x
�ay ra xung
� �ˆot hay tranh c
˜ai”. B
´ao c
´ao
c˜
ung vi�et: “Kh
ˆong c
´o s �� th
`u
gh´et. S �� �a d �ang v
�e t
ˆon
gi´ao kh
ˆong c
�an tr
�� ng�
`�i ta
ch`ao h
�oi nhau... M
�oi gia
�`ınh �
�eu tho
�ai m
´ai nh �
ˆan
m`ınh theo � �ao n
`ao, v
`a �i
�eu
n`ay kh
ˆong c
�an tr
�� h �o s
�ong
h`oa b
`ınh v
´�i nhau. D�
`�ng
nh� khˆong ai th
�ay l �a l
`a c
´o
r�at nhi
�eu Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-
hˆo-va
�� Bejucal”. Ngo
`ai ra,
tr�e em “
˘an m �
˘ac t��m t
�at,
h �oc gi�oi v
`a trong l
´�p r
�at
ngoan”, m �ˆot gi
´ao vi
ˆen trung
h �oc, khˆong ph
�ai l
`a Nh
ˆan
Ch´
�ng nh �ˆan x
´et.
N�I C´
O S �� KHOAN DUNG
1. Kinh Th´
anh. Nhan Ch�ng tin r ang “c �a Kinh-thanh � �eula b ��i Ð�c Chua Tr�i soi-d �an” (2 Ti-mo-the 3:16).
ˆOng Jason
D. BeDuhn, pho giao s� nghien c�u v �e ton giao vi �et: “[NhanCh�ng Gie-ho-va xay d ��ng] tın ng��ng va th ��c hanh ni �em tind ��a tren l�i nguyen th �uy c �ua Kinh Thanh ma khong � �inh tr��cy ki �en v �e nh�ng gı ghi trong Kinh Thanh”. Ni �em tin c �ua h �od ��a tren Kinh Thanh. H �o khong di �en gi �ai Kinh Thanh � e phuh ��p v�i y mınh. H �o nh �an th�c r ang khong ph �ai m �oi �i �eu trongKinh Thanh � �eu �� ��c hi eu theo nghıa �en. Ch ang h �an, b �ayngay sang t �ao ch �ı co y nghıa t� ��ng tr�ng, am ch �ı nh�ng th�iky dai.—Sang-th �e Ky 1:31; 2:4.
2. �
ang T �ao H´
oa. Ð�c Chua Tr�i �a � �at cho mınh m �ot danhrieng—Gie-ho-va (hay Yave, nh� �� ��c dung trong b �an d �ich c �uaNguy �en Th �e Thu �an va la cach g �oi ma m �ot s �o h �oc gi �a ngay naych �on).� Danh �ay phan bi �et Ngai v�i cac th �an gi �a (Thi-thien83:18). Danh Ð�c Chua Tr�i b ang ti �eng H�-b�-r� xu �at hi �enkho �ang 7.000 l �an trong nguyen b �an Kinh Thanh. Nh �an m �anht �am quan tr �ong c �ua danh �ay, Chua Gie-su �a noi trong l�ic �au nguy �en m �au: “Danh Cha �� ��c thanh” (Ma-thi-� 6:9). Ð�cChua Tr�i co quy �en �oi h �oi con ng��i ch �ı th� ph� ��ng m �otmınh Ngai. Vı th �e, Nhan Ch�ng Gie-ho-va khong dung hınht� ��ng trong s �� th� ph� ��ng.—1 Giang 5:21.
3. Ch´
ua Giˆ
e-su. Ngai la Ð �ang C�u Chu �oc, “Con Ð�c ChuaTr�i” va la “Ð �ang sanh ra � �au h �et th �ay m �oi v �at d ��ng nen”(Giang 1:34; Co-lo-se 1:15; Cong-v �u 5:31). La m �ot t �ao v �at, ngaikhong ph �ai la m �ot ph �an c �ua Chua Ba Ngoi nh� �� ��c d �aytrong nhi �eu � �ao khac. Chua Gie-su noi: “Cha ton-tr �ong h�n ta”(Giang 14:28). Tr��c khi xu �ong trai � �at, Chua Gie-su �a s �ong
� Nhan Ch�ng Gie-ho-va khong � �at ra danh “Gie-ho-va”. Cach vi �et nay c �ua danhÐ�c Chua Tr�i �� ��c dung trong b �an d �ich Lien Hi �ep Thanh Kinh H �oi. Ngoai ra,nhi �eu th �e k �y tr��c, danh “Jehovah” �� ��c dung trong m �ot s �o ngon ng� nh� ti �engAnh va ti �eng Ð�c. Ðang bu �on thay, ngay nay m �ot s �o d �ich gi �a Kinh Thanh �a lo �ai b �odanh c �ua Ð �ang T �ao Hoa va thay b ang nh�ng t��c hi �eu nh� “Ð�c Chua Tr�i’ va“Chua”. Ði �eu nay la s �� b �at kınh v�i Tac gi �a c �ua Kinh Thanh.
Nhˆan Ch
´�ng
Giˆe-h
ˆo-va tin g
`ı?
Ni�em tin c
�ua Nh
ˆan Ch
´ng Gi
ˆe-h
ˆo-va kh
ˆong c
´o g
`ı l
`a
b´ı m �
ˆat, v
`ı c
´ac
�an ph
�am c
�ua h �o � �c xu
�at b
�an trong h
`ang
tr˘am ng
ˆon ng
˜. D
´i �
ˆay l
`a b
�ang t
´om t
�at m �
ˆot s
�o gi
´ao l
´y
ch´ınh.
“Chatˆon-tr �ongh�n ta”.
—Gi˘ang 14:28.
�� tren tr�i. Sau khi hy sinh lam gia chu �oc, ngai �� ��c s �ong l �aiva tr �� v �e tr�i. “Ch ang b ��i [ngai] thı khong ai �� ��c � �en cungCha”.—Giang 14:6.
4. N�´
�c Tr`
�i. Ðay la m �ot chınh ph �u �� tren tr�i, co vua laChua Gie-su va 144.000 ng��i � �ong cai tr �i, la nh�ng ng��i �a“�� ��c chu �oc kh �oi � �at” (Kh �ai-huy �en 5:9, 10; 14:1, 3, 4; Ða-ni-en2:44; 7:13, 14). Chınh ph �u nay se cai tr �i trai � �at; m �oi �i �eu ac se�� ��c t ay s �ach va hang tri �eu ng��i kınh s �� Ð�c Chua Tr�i s �ong�� �o.—Cham-ngon 2:21, 22.
5. Tr´
ai ��
at. Truy �en-� �ao 1:4 noi: “Ð �at c� con luon luon”. Saukhi ng��i ac b �i h �uy di �et, trai � �at se �� ��c tai l �ap thanh � �ia �angva ng��i cong bınh �� �o ��i ��i (Thi-thien 37:10, 11, 29). L�ic �au nguy �en c �ua Chua Gie-su: “
´Y Cha �� ��c nen �� � �at”, se �� ��c
th ��c hi �en.—Ma-thi-� 6:10.
6. L`
�i tiˆ
en tri trong Kinh Th´
anh. “Ð�c Chua Tr�i khongth e noi d �oi” (Tıt 1:2). Vı v �ay, nh�ng gı Ð�c Chua Tr�i baotr��c luon tr �� thanh s �� th �at, k e c �a nh�ng l�i tien tri trong KinhThanh v �e s �� k �et li �eu c �ua th �e gian hi �en t �ai (
ˆE-sai 55:11; Ma-thi-�
24:3-14). Ai se s �ong sot qua s �� h �uy di �et s �ap � �en? Cau 1 Giang2:17 cho bi �et: “Ai lam theo y-mu �on c �ua Ð�c Chua Tr�i thı conl �ai ��i ��i”.
7. Nh`
a c�
am quy�
en. Chua Gie-su phan: “V �at chi c �ua Se-sa haytr �a l �ai cho Se-sa, con v �at chi c �ua Ð�c Chua Tr�i hay tr �a l �ai choÐ�c Chua Tr�i” (Mac 12:17). Do �o, Nhan Ch�ng Gie-ho-vavang theo lu �at phap c �ua nha n��c khi lu �at phap �ay khong �ing� ��c v�i lu �at phap c �ua Ð�c Chua Tr�i.—Cong-v �u 5:29; Ro-ma13:1-3.
8. Rao gi
ang. Chua Gie-su tien tri: “Tin-lanh n �ay v �e n��cÐ�c Chua Tr�i” se �� ��c gi �ang ra kh �ap � �at, tr��c khi th �e giannay k �et thuc (Ma-thi-� 24:14). Nhan Ch�ng Gie-ho-va xem vi �ecc�u ng��i la m �ot � �ac an. Dı nhien, nghe hay khong la quy �enquy �et � �inh c �ua m �oi ng��i. Kinh Thanh noi: “K �e nao mu �on, khanh �an l �ay n��c s �� s �ong cach nh�ng khong”.—Kh �ai-huy �en 22:17.
9. B´
ap-tˆ
em. Nhan Ch�ng Gie-ho-va ch �ı lam bap-tem chonh�ng ng��i �a h �oc h �oi ky v �e Kinh Thanh va mu �on ph �ung s ��Ð�c Chua Tr�i v�i t� cach la Nhan Ch�ng c �ua Ngai (He-b�-r� 12:1). H �o bi eu tr�ng s �� dang mınh cho Ð�c Chua Tr�i quavi �ec bap-tem trong n��c.—Ma-thi-� 3:13, 16; 28:19.
10. Phˆ
an bi �ˆ
et gi˜
�a h`
ang gi´
ao ph
am v`
a gi´
ao dˆ
an. ChuaGie-su noi v�i cac mon � �o: “Cac ng��i h �et th �ay � �eu la anh em”(Ma-thi-� 23:8). Mon � �o c �ua Chua Gie-su th�i ban � �au, k e c �anh�ng ng��i vi �et Kinh Thanh, khong co hang giao ph am. NhanCh�ng Gie-ho-va lam theo m �au m ��c nay.
“Tin-l`anh n
�ay v
�e n�
´�c
д�c Ch
´ua Tr
`�i
s˜e �� ��c gi
�ang ra
khap �
�at,
�e l
`am ch
´�ng
cho muˆon d
ˆan.
B�ay gi
`� s �� cu
�oi c
`ung
s˜e �
�en”.
—Ma-thi-� 24:14.
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 9
10 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
“T oi khong bi �et nhi �eu v �e Nhan Ch�ng Gie-ho-va”, anh Les Civin, m �ot lu �at s� va la
giam � �oc van phong lu �at s� �� Nam Phi chobi �et. V �ay t �ai sao anh mu �on tım hi eu v �e ni �emtin c �ua Nhan Ch�ng? Anh �a k �et lu �an gı? Sau�ay la nh�ng �i �eu anh chia s �e v�i t �ap chı T �ınhth�c!.Tr�
´�c �
ˆay anh � �ao g
`ı?
Toi xu �at than t� Do Thai giao, nh�ng vao� �au th �ap nien 1970, toi k �et hon v�i Carol,thu �oc Anh giao. V �� toi khong quan tam � �enton giao va luc �ay ton giao khong �anh h� ��ngcu �oc s �ong c �ua chung toi. Tuy nhien, khi contrai chung toi la Andrew �� ��c 8 tu oi, Carolc �am th �ay chung toi nen lam �i �eu gı �o � econ toi co � �ao. M �ot rabbi (th �ay gi �ang � �aoDo Thai) cho bi �et n �eu Carol c �ai sang � �ao DoThai thı Andrew ���ng nhien se thu �oc � �aoDo Thai va �� ��c th �u gi�i (Bar Mitzvah) khi13 tu oi. Vı th �e, chung toi b �at � �au tham d �� l�pc �ai � �ao t �ai nha h �oi m �oi tu �an.Anh �
˜a ti
�ep x
´uc v
´�i Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
nh� th�
e n`
ao?
Khi Nhan Ch�ng Gie-ho-va � �en nha, toiluon ng �at l�i h �o va noi: “Toi theo � �ao DoThai va khong tin Tan ��c”. R �oi, Carol chobi �et m �ot ng��i b �an c �ua co la Nhan Ch�ng r �at
thong th �ao Kinh Thanh. Carol � �e ngh �i chungtoi nen tım hi eu them v �e Kinh Thanh. Toimi �en c��ng nh �an l�i h �oc Kinh Thanh v�iNhan Ch�ng.Anh �
˜a ph
an
´�ng th
�e n
`ao khi h �oc
Kinh Th´
anh?
Toi r �at kieu hanh. Toi �a tım l �ai �� ��cnh�ng gia tr �i c �ua Do Thai giao va c �amth �ay mınh thu �oc dan �� ��c ch �on. Toi nghı:“Nh�ng ng��i nay co th e d �ay cho toi �i �eugı?”. Trong l �an th �ao lu �an � �au tien, toi noiv�i anh Nhan Ch�ng r ang: “Toi sinh ra lang��i Do Thai. Toi �a tım th �ay ton giao c �uamınh r �oi va khi ch �et, toi cung se la ng��i DoThai. Khong �i �eu gı anh noi ma co th e thay� oi toi”. Anh �ay vui v �e ch �ap nh �an quan �i emc �ua toi. Vı v �ay, vao cac t �oi th� sau va th�hai, v �� ch �ong toi � �en d �� l�p c �ai � �ao c �ua DoThai giao, con vao cac sang ch �u nh �at (n �eu toikhong co c� � e v �ang m �at) thı chung toi h �ocKinh Thanh v�i Nhan Ch�ng. Nhan �ay toicung noi, cac bu oi h �oc v�i Nhan Ch�ng lami �en phı, khong nh� cac l�p t �ai nha h �oi.
Toi th��ng dung Kinh Thanh c �ua � �ao Dothai vı nghı cac Nhan Ch�ng dung m �ot b �and �ich h ��p v�i quan �i em c �ua h �o. Nh�ng toing �ac nhien khi th �ay hai b �an Kinh Thanh r �at
M �ˆot lu �
ˆat s�
xem x´et v
�e
Nhˆan Ch
´�ng
Giˆe-h
ˆo-va
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 11
hoa h ��p. Ði �eu nay cang khi �en toi quy �et tamch�ng minh r ang Nhan Ch�ng khong bi �et h �o�ang noi gı.
Sau khi tham d �� vai bu oi h �oc c �ua rabbi,Carol noi v�i toi r ang co nghı rabbi khonghi eu ro Kinh Thanh. Carol noi se khong � �enl�p �o n�a va se khong ph �u nh �an Chua Gie-sula Ð �ang Christ. Nghe v �ay, toi r �at bang hoangva �a nghı � �en vi �ec ly d �i. Tuy nhien, khi cu s �oc�a qua, toi quy �et � �inh dung chi �en thu �at khac—s �� d �ung ki �en th�c v �e lu �at � e ch�ng minh v�iCarol r ang “giao phai �ien r �o” nay sai.Anh c
´o th
`anh c
ˆong kh
ˆong?ˆ
Ong rabbi cho toi m �ot cu �on sach co n �oidung bac b �o nh�ng l�i tien tri v �e Ð �ang Me-si. Chung toi cung h �oc cu �on sach �o trong18 thang. Chung toi v �an ti �ep t �uc h �oc h �oi
Kinh Thanh v�i Nhan Ch�ng. Tuy nhien, khichung toi xem xet m �oi l�i tien tri �� ��c banlu �an trong cu �on sach c �ua rabbi, toi c �am th �ayngay cang hoang mang. Trai v�i cach l �ap lu �antrong sach �ay, nh�ng l�i tien tri v �e Ð �ang Me-si trong Kinh Thanh luon ch �ı v �e m �ot ng��i—Chua Gie-su Christ. Cu �oi cung, v �an � �e ngangu khi chung toi h �oc v �e l�i tien tri ghi n�iÐa-ni-en 9:24-27, la l�i bao tr��c Ð �ang Me-sise xu �at hi �en vao nam 29 CN�. Nhan Ch�ngxu �at b �an m �ot cu �on Kinh Thanh b ang ti �engHe-b�-r�, co ph �an d �ich t�ng ch� b ang ti �engAnh �� d��i m �oi t�. Toi ki em tra cach di �en� �at, t �� tınh toan nien � �ai h �oc, r �oi noi: “Ðung,l�i tien tri nay d �an � �en nam 29 CN. Nh� v �aythı sao?”.
Anh Nhan Ch�ng �ap: “Ðo la nam ChuaGie-su ch �iu phep bap-tem”.� CN la ch� vi �et t �at c �ua cong nguyen. Ð e bi �et them l�i tien
tri c �ua Ða-ni-en v �e Ð �ang Me-si, xin xem sach Kinh Thanh th �ats �� d �ay gı?, trang 197.
Toi s ��ng s �ot! Toi cung vo cung �an t� ��ng vıth �ay nh�ng l�i tien tri th �at chınh xac va lienk �et ch �at che v�i nhau.B �an b
`e ph
an
´�ng th
�e n
`ao tr�
´�c s �� thay �
oi
quan �i
em c
ua anh?
M �ot s �o b �an c �ua toi r �at lo va h�a gi�i thi �eunh�ng ng��i se ch �ı cho chung toi th �ay r angchung toi �a b �i t ay nao. Nh�ng ni �em tin c �uachung toi d ��a tren vi �ec nghien c�u ky l��ngva suy lu �an theo logic—hoan toan trai v�i t aynao.Ði
�eu g
`ı khi
�en anh quy
�et � �inh tr
� th
`anh
m �ˆ
ot Nhˆ
an Ch´
�ng?
Luc � �au, toi tham d �� vai bu oi h �op t �aiPhong N��c Tr�i cung v�i v ��, luc �o v �� toi�a tr �� thanh Nhan Ch�ng�. Toi c �am kıchtr��c s �� than thi �en c �ua Nhan Ch�ng va tınhyeu th��ng c �ua h �o v�i nhau, khong phan bi �etch �ung t �oc. Toi khong th �ay �i �eu nay trong � �aoc �ua mınh. Sau ba nam tım hi eu them v �e KinhThanh, toi lam bap-tem.Anh c
am th
�ay th
�e n
`ao v
�e quy
�et � �inh tr
�
th`
anh Nhˆ
an Ch´
�ng?
Toi r �at vinh d �� noi r ang: “Toi la NhanCh�ng Gie-ho-va”. Nh�ng khi nghı l �ai vi �ecmınh �a ch �ong c ��, khong ch �ap nh �an le th �at,toi c �am th �ay mınh khong x�ng �ang v�inh�ng an ph��c ma Ð�c Gie-ho-va �a ban.Toi khong bao gi� h �oi ti �ec v �e quy �et � �inh tr ��thanh Nhan Ch�ng.Anh nh �
ˆan �� ��c nh
˜�ng
ˆan ph�
´�c n
`ao?
R �at nhi �eu. M �ot trong nh�ng an ph��c toinh �an �� ��c la � �ac an ph �ung s �� v�i t� cachtr� ��ng lao, t�c ng��i chan va ng��i d �ay d �ov �e thieng lieng, �� h �oi thanh � �ia ph��ng. Toicung tr �� giup Ban Phap ly t �ai chi nhanh c �uaNhan Ch�ng Gie-ho-va �� Nam Phi. Nh�ngan ph��c l�n nh �at la bi �et v �e �c Gie-ho-vava Con Ngai, hi eu �� ��c t �am quan tr �ong c �uath�i ky chung ta va nh�ng bi �en c �o lam ch �an� �ong th �e gi�i.� Ch �i Carol qua ��i vao nam 1994, va anh Les Civin �a tai
hon.
Tˆ
oi... vˆ
o c`
ung�
an t� ��ngkhi th
�ay nh
˜�ng l
`�i ti
ˆen tri
th �ˆ
at ch´ınh x
´ac v
`a li
ˆen k
�et
ch �˘
at ch˜
e v´
�i nhau
12 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
Gan l �oc ch �at � �oc trong mau va th ��c hi �en ıtnh �at 500 ch�c nang quan tr �ong khac. Ðo
la ly do t �ai sao b �enh viem gan co th e h �uy ho �ais�c kh �oe c �ua m �ot ng��i. Viem gan co th e lado u �ong r� ��u qua � �o hay do ti �ep xuc v�i � �oct �o. Nh�ng th��ng thı th �u ph �am la vi-rut. Cac
nha khoa h �oc �a nh �an d �ang nam lo �ai vi-rut gayb �enh va h �o tin r ang con co ıt nh �at ba lo �ai khacn�a—Xin xem khung ben d��i.
Ch �ı m �ot trong nam lo �ai—vi-rut gay b �enhviem gan B (HBV)—gi �et ch �et ıt nh �at 600.000ng��i m �oi nam, t��ng ���ng v�i s �o ng��i
Viˆ
em gan BK
�E GI
�ET NG�
`�I TH
�AM L �
˘ANG
“L´
uc�
ay tˆoi 27 tu
�oi, k
�et h
ˆon ch�a l
ˆau. T
ˆoi tr
ˆong kh
�oe m �anh
v`
a tˆoi c
˜ung c
�am th
�ay th
�e. C
ˆong vi �
ˆec c
�ua t
ˆoi c
´o nhi
�eu
´ap l ��c v
`a t
ˆoi c
˜ung g
´anh v
´ac nhi
�eu tr
´ach nhi �
ˆem trong
h �ˆoi th
´anh Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va. T
ˆoi kh
ˆong bi
�et b �
ˆenh
viˆem gan B �
˜a b
at �
�au h
�uy ph
´a gan c
�ua t
ˆoi”.—Dukk Yun.
�S
eb
asti
an
Kau
litz
ki/
Ala
my
VI-R´
UT Gˆ
AY VIˆ
EM GAN A(HAV)
HAV c´o trong ph
ˆan c
�ua
ng�`�i b �i nhi
�em. Vi-r
´ut n
`ay c
´o
th�e t
�on t �ai trong n�
´�c bi
�en
ho �˘ac n�
´�c s
ˆong h
�o v
`a n�
´�c �
´a.
M �ˆot ng�
`�i c
´o th
�e b �i nhi
�em HAV
qua:
˘˘
An h�ai s
�an t��i s
�ong
t`
� ngu�on n�
´�c b �i
ˆo nhi
�em b
��i
phˆan ng�
`�i ho �
˘ac
˘an ph
�ai
ngu�on n�
´�c
ˆo nhi
�em.
˘ Ti�ep x
´uc g
�an g
˜ui v
´�i
ng�`�i b �i nhi
�em ho �
˘ac d
`ung
chung th´
�c˘an, n�
´�c u
�ong hay
c´ac v �
ˆat d �ung
˘an u
�ong.
˘ Khˆong r
��a tay k
˜y tr�
´�c
khi n�au
˘an, sau khi �i v �
ˆe sinh,
ho �˘ac thay qu
�an
´ao cho em b
´e
b �i nhi�em.
HAV gˆay b �
ˆenh c
�ap t
´ınh
nh�ng th�`�ng kh
ˆong di
�en
ti�en m
˜an t
´ınh. Trong h
�au h
�et
m �oi tr�`�ng h ��p, c� th
�e t ��
�`ao th
�ai h
�et vi-r
´ut �
´o trong
v`ong nhi
�eu tu
�an ho �
˘ac nhi
�eu
th´ang. Kh
ˆong c
´o c
´ach tr �i li �
ˆeu
n`ao l
`a chu
�an ngo
`ai vi �
ˆec ngh
�ı
ng�i v`a
˘an u
�ong b
�o d�
˜�ng.
Nˆen tr
´anh r� ��u v
`a nh
˜�ng lo �ai
thu�oc khi
�en gan ho �at � �
ˆong
nhi�eu nh� thu
�oc gi
�am �au
(acetaminophen) cho ��en khi
b´ac s
˜ı x
´ac � �inh l
`a gan �
˜a ho
`an
to`an h
�oi ph �uc. M �
ˆot ng�
`�i t
`�ng
b �i nhi�em HAV c
´o l
˜e s
˜e kh
ˆong b �i
Ј
AY L`
A LO �AI VIˆ
EM GAN N`
AO?Ng�
`�i ta bi
�et v
�e n
˘am lo �ai vi-r
´ut g
ˆay vi
ˆem gan, trong �
´o ba lo �ai ph
o bi
�en
nh�at �� ��c g �oi l
`a A, B v
`a C. Ngo
`ai ra, c
´o th
e c
`on c
´o nh
˜�ng lo �ai vi-r
´ut
kh´ac n
˜�a. T
�at c
�a nh
˜�ng lo �ai vi
ˆem gan �
�eu c
´o c
´ac tri �
ˆeu ch
´�ng gi
�ong
nh� c´um, c
´o th
e v
`ang da ho �
˘ac kh
ˆong. Nhi
�eu ng�
`�i, � �
˘ac bi �
ˆet l
`a tr
�e em,
khˆong c
´o tri �
ˆeu ch
´�ng n
`ao. V
´�i lo �ai vi
ˆem gan B v
`a C, khi xu
�at hi �
ˆen tri �
ˆeu
ch´�ng th
`ı th �
ˆan c
´o th
e �
˜a b �i t
on h �ai nghi
ˆem tr �ong.
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 13
ch �et do b �enh s �ot ret. H�n hai t �ı ng��i—g �anm �ot ph �an ba dan s �o th �e gi�i—b �i nhi �em HBV va�a s �o �a ph �uc h �oi trong vong nhi �eu thang. Tuynhien, � �oi v�i kho �ang 350 tri �eu ng��i, b �enhnay tr �� nen man tınh. K e t� �o tr �� �i, du cotri �eu ch�ng hay khong, h �o co th e truy �en b �enhcho ng��i khac.�
Ði �eu tr �i s�m co th e giup m �ot s �o ng��i b �iviem gan man tınh ngan ng�a gan b �i h �uy ho �ainghiem tr �ong. Nh�ng �a s �o ng��i ta khongbi �et mınh �a nhi �em vi-rut, vı ch �ı co vi �ec xetnghi �em mau cach c �u th e m�i phat hi �en �� ��c
HBV. Ngay c �a vi �ec xet nghi �em gan � �inh kycung co th e cho th �ay gan bınh th��ng. Vıv �ay, HBV co th e la k �e gi �et ng��i th �am l �ang,t �an cong ma khong bao tr��c. Co th e nhi �euth �ap nien sau khi b �i nhi �em vi-rut, nh�ng tri �euch�ng ro r �et m�i xu �at hi �en. Luc �o, b �enh x�gan hay ung th� gan co th e �a phat tri en.
� B �enh �� ��c xem la man tınh n �eu h �e mi �en d �ich khong lo �aih �et vi-rut nay trong vong sau thang.
Nh�ng b �enh nay gay t �� vong cho m �ot trongb �on ng��i nhi �em HBV.
“Tˆoi b �i nhi
em HBV nh� th
�e n
`ao?”
“Nh�ng tri �eu ch�ng � �au tien xu �at hi �en khitoi 30 tu oi. Toi b �i tieu ch �ay. Toi � �en bac sı tayy nh�ng ong ch �ı ch�a tri �eu ch�ng. Sau �o, toi� �en m �ot th �ay thu �oc �ong y, ong cho toi thu �octr �i b �enh ���ng ru �ot va bao t ��. Khong co bacsı nao ki em tra b �enh viem gan. Vı b �enh tieuch �ay khong kh �oi, toi tr �� l �ai g �ap bac sı tay y.�ˆOng v �o nh �e ben ph �ai b �ung c �ua toi, toi c �amth �ay �au. M �ot cu �oc xet nghi �em mau �a xacnh �an m �oi nghi ng� c �ua ong—toi co vi-rut gayb �enh viem gan B. Toi b �i s �oc! Toi ch�a bao gi�ti �ep mau, cung khong quan h �e tınh d �uc b�abai”, anh Dukk Yun noi.
Sau khi anh Dukk Yun bi �et mınh co HBV,thı v ��, cha m �e va anh ch �i em ru �ot c �ua anh �ixet nghi �em mau, va t �at c �a � �eu co khang th ev�i HBV. Tuy nhien, trong tr��ng h ��p c �uah �o, h �e mi �en d �ich �a lo �ai vi-rut ra kh �oi c� th e.Co ph �ai anh Dukk Yun nhi �em HBV t� m �ottrong s �o nh�ng ng��i �ay khong? Ph �ai changh �o � �eu ti �ep c �an cung v�i m �ot ngu �on b �enh?
� T �ınh Th�c! khong khuy �en khıch ph��ng phap ch�a tr �inao.
Ði�
eu tr �i s´
�m c´
o th
e gi´
upng
˘an ng
`�a t
on h �ai
l �ai nh�ng c´o th
�e b �i nhi
�em lo �ai
viˆem gan kh
´ac. Ti
ˆem ch
�ung c
´o
th�e ph
`ong ng
`�a b �
ˆenh vi
ˆem
gan A.
VI-R´
UT Gˆ
AY VIˆ
EM GAN B(HBV)
HBV c´o trong m
´au, tinh d �ich
v`a d �ich
ˆam v �
ˆat c
�ua ng�
`�i b �i
nhi�em. Vi-r
´ut n
`ay l
ˆay sang
ng�`�i kh
´ac khi nh
˜�ng d �ich ti
�et
�´o �i v
`ao c� th
�e c
�ua m �
ˆot ng�
`�i
ch�a �� ��c mi�en d �ich. HBV c
´o
th�e l
ˆay qua:
˘ Vi �ˆec sinh s
�an (t
`� ng�
`�i
m �e b �i nhi�em sang con).
˘ D �ung c �u y t�e, nha khoa,
x˘am ng�
`�i ho �
˘ac d �ung c �u x
�o tai,
m˜
ui, r�on, l�
˜�i... kh
ˆong �� ��c t
�ay
tr`
ung t�ot.
˘ Vi �ˆec d
`ung chung kim
tiˆem, dao c �ao r
ˆau, d
˜ua m
´ong
tay, b�am m
´ong tay, b
`an ch
�ai
�´anh r
˘ang hay b
�at c
´� v �
ˆat d �ung
n`ao c
´o th
�e khi
�en m �
ˆot v
�et m
´au
nh�o truy
�en qua v
�et tr
�ay tr
ˆen da.
˘ Quan h �ˆe t
`ınh d �uc.
Gi´�i th
�am quy
�en y t
�e tin r
ang
HBV khˆong l
ˆay qua c
ˆon tr
`ung,
ho, n am tay,
ˆom, h
ˆon m
´a, cho
con b´
u ho �˘ac d
`ung chung �
�o
˘an, th
´�c u
�ong, �
˜ua hay c
´ac v �
ˆat
d �ung˘an u
�ong kh
´ac. Ph
�an l
´�n
nh˜
�ng ng�`�i tr�
��ng th
`anh �
˜a
b �i nhi�em HBV c
�ap t
´ınh v
`a ph �uc
h�oi th
`ı h �o �� ��c mi
�en d �ich. Tr
�e
nh�o c
´o nguy c� cao mang b �
ˆenh
m˜an t
´ınh. N
�eu kh
ˆong �� ��c
�i�eu tr �i th
`ı vi
ˆem gan B m
˜an
t´ınh c
´o th
�e l
`am gan b �i h� v
`a
gˆay t
�� vong. Ti
ˆem ch
�ung c
´o th
�e
ph`ong ng
`�a b �
ˆenh vi
ˆem gan B.
VI-R´
UT Gˆ
AY VIˆ
EM GAN C(HCV)
HCV lan truy�en gi
�ong nh�
HBV, nh�ng c´ach ph
�o bi
�en
nh�at l
`a d
`ung kim ti
ˆem �
˜a b �i
nhi�em tr
`ung. Kh
ˆong c
´o v
ac-xin
��e ch
�ung ng
`�a vi
ˆem gan C.�
� T�o ch
´�c Y t
�e Th
�e gi
´�i cung c
�ap th
ˆem
thˆong tin v
�e b �
ˆenh vi
ˆem gan trong m �
ˆot s
�o
ngˆon ng
˜� tr
ˆen trang web www.who.int.
14 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
Khong ai ch �ac ch �an. Th �at v �ay, trong kho �ang35% nh�ng tr��ng h ��p nhi �em b �enh, nguyennhan gay b �enh v �an ch�a �� ��c tım ra. Nh�ng�i �eu ma ng��i ta bi �et la viem gan B khong ditruy �en, va h �au nh� khong lay qua vi �ec ti �ep xucthong th��ng ho �ac an u �ong chung. Thay vıth �e, HBV lan truy �en khi mau hay nh�ng ch �atd �ich c �ua c� th e nh� tinh d �ich, d �ich am v �atho �ac n��c mi �eng c �ua ng��i b �enh �i vao mauc �ua ng��i khac qua v �et th��ng tren da ho �acqua mang nh �ay.
Vi �ec truy �en mau b �i nhi �em trung ti �ep t �uc lamlay nhi �em cho nhi �eu ng��i, nh �at la �� nh�ngn��c ıt ho �ac khong xet nghi �em v �e HBV. Vi-rutnay d �e gay nhi �em h�n HIV, vi-rut gay b �enhAIDS, g �ap 100 l �an. Th �am chı m �ot ıt mau c �uang��i b �i nhi �em, nh� tren dao c �ao rau, cungco th e truy �en HBV, va v �et mau kho trong m �ottu �an ho �ac h�n cung co th e gay nhi �em.�
� Nen lau s �ach ngay mau c �ua ng��i b �i nhi �em b ang cachdung bao tay va m �ot dung d �ich m�i pha, g �om m �ot ph �an thu �oct ay va m��i ph �an n��c.
C�an c
´o s �� hi
eu bi
�et
“Khi cong ty bi �et toi b �i nhi �em HBV, h �ochuy en toi t�i m �ot van phong nh �o, tach kh �oicac � �ong nghi �ep”, anh Dukk Yun nh� l �ai.Cach � �oi x �� nh� v �ay khong ph �ai hi �em th �ayva co th e la do hi eu sai v �e cach vi-rut nay
lan truy �en. Ngay c �a nh�ng ng��i co hi eu bi �etcung nh �am l �an viem gan B v�i viem gan A, lalo �ai r �at d �e lay nh�ng ıt gay t �� vong. Vı HBVco th e b �i lay nhi �em qua ���ng sinh d �uc, nenngay c �a nh�ng ng��i co � �ao ��c n �eu b �i nhi �emb �enh �oi khi cung b �i nghi ng�.
Vi �ec hi eu sai va nghi ng� co th e gay nhi �euv �an � �e nghiem tr �ong. Ch ang h �an, �� nhi �eun�i ng��i ta lam �i �eu khong c �an thi �et la t aychay nh�ng ng��i nhi �em HBV, c �a gia l �an tr �e.Hang xom khong cho con cai ch�i v�i ng��i�o, tr��ng h �oc khong nh �an nh�ng ��a tr �e b �ilay nhi �em, ng��i ta khong thue ng��i nhi �emHBV lam vi �ec. S �� b �i phan bi �et � �oi x ��, ng��i takhong �i xet nghi �em ho �ac khong ti �et l �o b �enh.M �ot s �o tha � e s�c kh �oe c �ua mınh va ng��inha b �i nguy h �ai con h�n la ti �et l �o s �� th �at. Vıth �e, chu trınh c �ua b �enh nguy hi em nay co th eti �ep di �en qua cac th �e h �e.
C�an ngh
�ı ng�i
“Du bac sı b �ao toi ph �ai ngh �ı ng�i hoan toan,nh�ng sau hai thang toi lam vi �ec tr �� l �ai.Nh�ng l �an xet nghi �em mau va ch �up c �at l�pcho th �ay khong co d �au hi �eu b �enh x� gan, nentoi nghı mınh �a kh �oe”, anh Dukk Yun thu �atl �ai. Ba nam sau, cong ty chuy en anh � �en lamvi �ec t �ai m �ot thanh ph �o l�n. Cu �oc s �ong c �uaanh cang th ang h�n. Ð e chu c �ap cho gia �ınh,thanh toan cac kho �an chi tieu, anh ti �ep t �uclam vi �ec.
Trong vong vai thang, s �o l� ��ng vi-rut tangcao trong mau va anh Dukk Yun b �at � �au c �am
S �� b �i phˆ
an bi �ˆ
et ��
oi x
�,nhi
�eu ng�
`�i kh
ˆong �i
x´
et nghi �ˆ
em ho �˘
ac khˆ
ongti
�et l �
ˆo b �i nhi
�em HBV
Tuy HBV�anh h�
��ng tr
ˆen kh
ap th
�e
gi´�i, nh�ng kho
�ang 78% ng�
`�i b �i vi
ˆem
gan B m˜an t
´ınh s
�ong
�� Ch
ˆau
´A v
`a c
´ac
��ao Th
´ai B
`ınh D��ng. Trong ph
�an l
´�n c
´ac
v`ung n
`ay, c
´� 10 ng�
`�i th
`ı c
´o 1 ng�
`�i
mang m�am b �
ˆenh. Ða s
�o nh
˜�ng ng�
`�i
n`ay nhi
�em vi-r
´ut t
`� m �e khi m
´�i sinh,
ho �˘ac khi c
`on b
´e ti
�ep x
´uc v
´�i m
´au b �i
nhi�em c
�ua nh
˜�ng tr
�e kh
´ac. V
ac-xin � �
˘ac
hi �ˆeu d
`anh cho tr
�e s� sinh v
`a nh
˜�ng ng�
`�i
c´o nguy c� b �i b �
ˆenh vi
ˆem gan B, �ang gi
´up
ph´a v
˜� chu tr
`ınh HBV.�
�� nh
˜�ng n�i th ��c
hi �ˆen vi �
ˆec ti
ˆem ph
`ong v
ac-xin th
`ı s
�o ng�
`�i
nhi�em b �
ˆenh gi
�am xu
�ong c
´ach r
˜o r �
ˆet.
PH´
A V˜
� CHU TR`INH HBV
� V ac-xin ng
`�a vi
ˆem gan B c
´o th
�e �� ��c b
`ao ch
�e t
`�
c´ac ch
�at chi
�et xu
�at t
`� m
´au. Ð �
ˆoc gi
�a n
`ao mu
�on bi
�et
thˆem, xin xem ph
�an “Ð �
ˆoc gi
�a th
ac m
ac” trong Th
´ap Canh
ng`ay 15-6-2000 v
`a ng
`ay 1-10-1994. C
˜ung c
´o th
�e t
`ım
thˆong tin n�i trang 215 c
�ua s
´ach “H
˜ay gi
˜� m
`ınh trong t
`ınh
yˆeu th��ng c
�ua Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i”, do Nh
ˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
xu�at b
�an.
th �ay ki �et s�c. Anh noi: “Toi ph �ai ngh �ı vi �ec.Gi� �ay, toi c �am th �ay h �oi ti �ec vı �a lam vi �ecqua nhi �eu. N �eu toi lam ıt �i s�m h�n, thı co lekhong b �i n �ang nh� th �e, khi �en gan b �i h �uy ho �aithem”. Anh Dukk Yun �a rut ra bai h �oc quantr �ong. K e t� �o, anh gi �am b�t cong vi �ec vagi �am chi tieu. Ngoai ra, c �a gia �ınh anh � �euh ��p tac, v �� anh nh �an m �ot cong vi �ec nh �o � egiup thanh toan cac hoa ��n.
S�ong v
´�i b �
ˆenh vi
ˆem gan B
S�c kh �oe c �ua anh Dukk Yun �a on � �inh,nh�ng gan c �ua anh ngay cang khong nh �anmau �i qua, gay huy �et ap cao. Sau 11 nam, m �ottınh m �ach trong th ��c qu �an b �i v� va mau tranra c o h �ong, anh ph �ai n am vi �en m �ot tu �an. B �onnam sau, tam th �an c �ua anh co bi eu hi �en r �oilo �an. Ammonia �a tıch t �u trong nao vı gan c �uaanh khong l �oc �� ��c h �et. Tuy nhien, trong vaingay tınh tr �ang nay �a �� ��c ch�a tr �i.
Hi �en nay anh Dukk Yun 54 tu oi. N �eu tınhtr �ang c �ua anh t �e h �ai h�n, anh khong co nhi �eu
l ��a ch �on. Nh�ng li �eu phap ch �ong vi-rut khonglo �ai �� ��c h �et vi-rut va co th e gay ra cac ph �an�ng ph �u nghiem tr �ong. L ��a ch �on cu �oi cungla ghep gan. Nh�ng danh sach ch� � ��i daih�n danh sach ng��i hi �en. Anh Dukk Yunnoi: “Toi nh� qu �a bom s �ap n o. Nh�ng n �euqua lo l �ang v �e �i �eu �o cung khong co ıch. Toiv �an co cu �oc s �ong, m �ot can nha va m �ot mai�am gia �ınh. Th �at ra, tınh tr �ang c �ua toi ch�ngt �o trong cai r �ui co cai may. Toi co nhi �eu th�igi� h�n v�i gia �ınh va th�i gian � e h �oc h �oiKinh Thanh. Nh� �o, toi khong qua lo s �� v �ecai ch �et, va mong ch� m �ot ��i s �ong khong cob �enh t �at”.�
M �ot ph �an nh� anh Dukk Yun co quan �i emtıch c ��c, gia �ınh anh co ��i s �ong h �anh phuc;anh, v �� va ba ng��i con � �eu tham gia thanhch�c tr �on th�i gian.
� Ð e bi �et Kinh Thanh noi gı v �e th�i ky se khong con b �enht �at, xin xem Kh �ai-huy �en 21:3, 4 va sach Kinh Thanh th �at s ��d �ay gı?
Anh Dukk Yun c`
ung v´
�i v �� v`
a ba ng�`
�i con
16 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
Toi luon yeu ca hat, ngay t� khi con be �ahat tren �ai phat thanh. Toi ch �ı h �oc h �et l�p
m �au giao. Sau �o, toi h �oc x��ng am �� thanhph �o Mexico d��i s �� h��ng d �an c �ua ng��i ch �ıhuy dan nh �ac giao h� ��ng qu �oc gia.
Nam 1969, khi toi 24 tu oi, m �ot ng��i b �anla di �en vien mua m�i toi � �en th �� gi �ong ��nha hang qu �ay bar La Rampa Azul sang tr �ongth�i b �ay gi�. Toi hat bai n oi ti �eng CucurrucucuPaloma c �ua nha so �an nh �ac Tomas Mendez,ng��i Mexico, va �� ��c khan gi �a yeu thıch.Ðo la b��c kh ��i � �au trong s �� nghi �ep ca hatc �ua toi. Toi hat ��n ca va l �ay ten la RomeliaRomel.
Toi lam vi �ec v�i Tomas Mendez, v�i nh�ngnh �ac sı va ca sı tai nang khac ng��i Mexico,trong �o co Cuco Sanchez va Juan Gabriel.Th �at ph �an khıch khi nhın th �ay ten mınh �� ��cchi �eu sang tren cao, xu �at hi �en tren nh�ngnh �at bao cung nh� cac t �ap chı. Toi hat trongcac h �op �em, tren �ai truy �en thanh, �i l�udi �en �� Mexico va Belize. Toi cung lam vi �ec v�iLeonorilda Ochoa, n� di �en vien hai k �ich �� ��c
nhi �eu ng��i ham m �o, khi ch��ng trınh c �ua bakha m�i �� Mexico.
V�i th�i gian, toi n oi ti �eng va ki �em �� ��cnhi �eu ti �en—� �u � e h� ��ng cu �oc s �ong xa hoa v�in� trang, ao choang long ch �on va m �ot canh �o sang tr �ong nh �at. D��ng nh� toi co t �at c �a,nh�ng toi khong h �anh phuc. Toi c �am th �aytr �ong r �ong. Tuy l�n len trong � �ao Cong giaonh�ng toi x �au h o, khong dam �i nha th�. Toic �am th �ay mınh nh� b an vı cu �oc s �ong vo luan.L
`am th
�e n
`ao t
ˆoi bi
�et v
`a y
ˆeu Ð
´�c Gi
ˆe-h
ˆo-va?
Khi di �en t �ap � e thu �ıa nh �ac � �au tien c �uamınh, toi tam s �� v�i m �ot ng��i b �an. Co �ay lam �ot ca sı hat nh �ac truy �en th �ong Mexico ten laLorena Wong. Toi noi v�i co �ay, toi mu �on tr ��thanh m �ot n� tu va giup �� ng��i ngheo. Co�ay la len: “M �ot n� tu h �a? Ch �i �ien a!”.
R �oi co �ay h �oi: “Ch �i bi �et Ð�c Chua Tr�i tengı khong?”.
Toi tr �a l�i: “Chua Gie-su”.Co �ay noi: “Khong ph �ai. Ten c �ua Ð�c Chua
Tr�i la Gie-ho-va. Chua Gie-su la Con Ngai”.Toi h �oi: “Gie-ho-va a?”. Ðo la m �ot cai ten
hoan toan xa l �a v�i toi. Lorena cho toi m �otcu �on Kinh Thanh va h�a se nh� ch �i NhanCh�ng Gie-ho-va �ang h �oc v�i co �ay � �en thamtoi.�
M �oi khi g �ap Lorena, toi � �eu h �oi: “Khi naong��i d �ay ch �i m�i � �en tham em?”. Toi khaokhat mu �on h �oc bi �et v �e Ð�c Chua Tr�i.
� Sau nay Lorena Wong tr �� thanh Nhan Ch�ng Gie-ho-va.
T �ai sao tˆoi b
�o
m �ˆot ngh
�e ki
�em
nhi�eu ti
�en?
DO MARTHA TERESA M´
ARQUEZ K�
E L �AI
Trong th�i gian �o, toi b �at � �au t �� � �oc KinhThanh va th �ay ten Ð�c Chua Tr�i �ung la Gie-ho-va (Thi-thien 83:18). Toi ng �ac nhien. Toicung th �ay M��i Ði �eu Ran va � �ac bi �et chu y� �en �i �eu ran: “Ng��i ch� ph �am t �oi ta-dam”(Xu �at
ˆE-dıp-to Ky 20:14). Luc �o, toi �ang
s �ong v�i m �ot ng��i �an ong �a co v ��, cha ��acon trai tam thang tu oi c �ua toi. Ðo la con traith� hai c �ua toi. Tr��c �o, toi �a co con v�im �ot ng��i �an ong khac, ng��i ma toi cungkhong k �et hon.
M �ot ngay n �o, khi �ang di �en t �ap bai hat � echu an b �i cho bu oi trınh di �en m�i thı co ti �enggo c ��a. Ðo la ng��i d �ay Kinh Thanh choLorena, anh Mauricio Linares va v �� c �ua anh.H �o cho toi bi �et v �e y � �inh c �ua Ð�c Chua Tr�i� �oi v�i loai ng��i va � e l �ai sach Le th �at duy-nh �at d �an � �en s �� s �ong ��i ��i �. Toi � �oc sachnay trong vong m �ot �em, du co nhi �eu ch� kho.Ðo la luc toi b �at � �au yeu Ð�c Gie-ho-va.
Thay �oi l
�oi s
�ong
Khi Nhan Ch�ng Gie-ho-va giup toi h �ocKinh Thanh va c �ai thi �en kh �a nang � �oc, toinh �an ra mınh ph �ai thay � oi l �oi s �ong � e lam hailong Ð�c Gie-ho-va. Toi b �o cac hınh t� ��ng,bi eu t� ��ng, bua h �o m �ang du chung �� ��c lamb ang vang.
Toi � �ac bi �et th �ay kho b �o thu �oc la va thoi says�a. Khi �i ngang qua m �ot c ��a hang ban r� ��u,toi r �at them u �ong m �ot c �oc. Toi ph �ai ng�nggiao du v�i t �at c �a b �an be, vı h �o th��ngm�i toi u �ong r� ��u va � �en nh�ng nhahang sang tr �ong. Toi bi �et r ang �i �eunay se d �an � �en vi �ec l �am d �ung r� ��u.
Toi cung th �ay kho t� ch �oi thamd �� cac b�a ti �ec c �ua nh�ng ng��igiau va n oi ti �eng. Khi �� ��c m�id �� b�a ti �ec sinh nh �at c �ua m �ot vosı quy �en anh n oi ti �eng ng��i Cuba,toi c �au nguy �en: “L �ay Ð�c Gie-ho-va.Ch �ı m �ot l �an nay n�a thoi. Con sekhong bao gi� � �en nh�ng n�i nh�th �e ho �ac co hanh vi ma Cha khongch �ap nh �an”. Va toi �a gi� �ung l�i.
� Do Nhan Ch�ng Gie-ho-va xu �at b �an, nh�nghi �en nay khong con �an hanh.
Toi cung ch �am d�t m �oi quan h �e v�i cha c �uacon trai th� hai c �ua toi, du anh r �at giau va h�ase cho toi nhi �eu th� n �eu khong b �o anh �ay. Vi �ecnay r �at kho vı toi yeu anh �ay va anh cung bi �etth �e. Anh ng �ao m �an noi: “Anh la Chua c �ua em!Anh la Ð �ang Christ c �ua em!”.
Toi tr �a l�i: “Tr��c �ay co le v �ay. Nh�ng baygi� Ð�c Gie-ho-va la Chua c �ua em”. Anh d �oase b �at ��a con ma toi co v�i anh va hanh hungtoi.
Luc �o, m �ot s �o ng��i noi v�i toi r ang hatch �ı la m �ot ngh �e nh� bao ngh �e khac—toi coth e v�a la Nhan Ch�ng va v�a �i hat. Tuynhien, nh�ng ng��i khac nh �ac: “Ch �i khongth e d ��ng hang rao xung quanh � e b �ao v �e mınhkh �oi vi �ec hut thu �oc, u �ong r� ��u va cac l�i g ��iy ta dam c �ua ng��i ham m �o”. Toi nh �an ra s ��khon ngoan c �ua l�i nh �ac nh �� nay.
Khi con la ca sı n oi ti �eng, nhi �eu ng��imu �on tr �a ti �en � e co quan h �e v�i toi. Toi quy �ettam khong � �at mınh vao tınh hu �ong khi �en toib �i cam d �o n�a. Vı th �e, vao nam 1975, toi h �uyb �o h ��p � �ong �i l�u di �en �� Trung Qu �oc, vasau thang sau toi lam bap-tem tr �� thanh NhanCh�ng Gie-ho-va.
Th´ach �
�o v
`a ni
�em vui
Toi se nuoi b �an than va gia �ınh th �e nao?Toi g �an nh� th �at h �oc va ch ang bi �et lam gıngoai ca hat. Ch �i toi ten la Irma, ba con c �uach �i va hai be trai c �ua toi � �eu d ��a vao toi.
V´
�i c´
ac con trai, con dˆ
au v`
a ch �i tˆ
oi,ng�
`�i c
`ung l
`am ti
ˆen phong v
´�i t
ˆoi
Chung toi ph �ai chuy en t� can h �o � �at ti �en � �ens �ong trong hai phong nh �o. S �� thay � oi l�n t�m �ot cu �oc s �ong xa hoa sang cu �oc s �ong thi �euth �on, th ��c s �� la m �ot thach � �o. Co m �ot th�igian, ch �i toi va m �ay ��a tr �e trach c�, thuc eptoi ti �ep t �uc �i hat, nh�ng toi v �an quy �et tamlam nh�ng gı c �an thi �et � e ph �ung s �� Ð�c Gie-ho-va.
Toi b �at � �au ban nh�ng mon � �o co gia tr �i—n� trang, ao long thu, o to—va chung toi s �ongd ��a vao ti �en ban �� ��c. Cu �oi cung cung h �etti �en. Nh am thoat kh �oi s �� qu �ay nhi �eu c �ua cha��a con th� hai c �ua toi, nam 1981, chung toid �on � �en m �ot thanh ph �o r �at xa � e anh ta khongth e tım �� ��c.
T �ai �ay, cac Nhan Ch�ng d �ay toi lam montamale, banh n��ng va nh�ng mon khac � eban. Sau �o, toi �� ��c nh �an vao lam vi �ec ban�em trong m �ot nha may. Nh�ng cong vi �ec nay�anh h� ��ng � �en vi �ec nhom h �op va ph �ung s ��Ð�c Gie-ho-va. Vı th �e, cu �oi cung toi xin thoivi �ec va lam banh tamale �� nha. Toi s �ap banhvao gi �o va �em ban tren ���ng ph �o. B angcach nay, toi co th e nuoi s �ong b �an than va lamthanh ch�c tr �on th�i gian.
M �ˆot quy
�et � �inh
tˆoi kh
ˆong bao gi
`� h
�oi ti
�ec
Khi �� ��c h �oi toi c �am th �ay th �e nao vı �a b �ongh �e ca hat � �ay tri en v �ong, toi noi r ang khong
gı co th e �anh � oi s �� hi eu bi �et v �e Ð�c Gie-ho-va va v �e y � �inh tuy �et v�i c �ua Ngai. Th �at vui khith �ay cac con ngay cang hi eu bi �et Kinh Thanh,dang ��i s �ong cho Ð�c Gie-ho-va, va sau �ok �et hon v�i ng��i cung ��c tin. Hai con toi,v�i s �� h ��p tac c �ua v ��, d �ay d �o con cai ph �ungs �� Gie-ho-va Ð�c Chua Tr�i.
Toi lam tien phong (ten g �oi nh�ng NhanCh�ng Gie-ho-va lam cong vi �ec rao gi �ang tr �onth�i gian) �� ��c g �an 30 nam. V�i s �� h �o tr ��c �ua Ð�c Chua Tr�i, toi �a giup nhi �eu ng��i,k e c �a ch �i Irma va con gai c �ua ch �i, h �oc bi �etle th �at Kinh Thanh va dang mınh cho Ð�cChua Tr�i. Th �at la ni �em vui l�n m �oi khi g �apl �ai nh�ng “con cai thieng lieng” va th �ay h �ov �an b��c �i trong le th �at—nhi �eu ng��i cungph �ung s �� v�i t� cach tien phong (3 Giang 4).Gi� �ay, �� tu oi 64, toi �ang �i �eu khi en 18 cu �och �oc h �oi Kinh Thanh.
Khi con la m �ot ca sı tr �e, toi khao khat bi �etv �e Ð�c Chua Tr�i va gi� �ay �a �� ��c th �oaman. ��c mu �on giup ng��i khac cung �� ��cth �oa nguy �en nh� vang theo m �enh l �enh c �uaChua Gie-su la �i d �ay d �o va �ao t �ao mon � �o(Ma-thi-� 28:19, 20). Toi bi �et �n Ð�c Gie-ho-va bi �et bao vı �a giup s�c toi bao nam quava Ngai v �an ti �ep t �uc lam th �e! Toi �a n �em th ��va th �ay Ð�c Gie-ho-va la t �ot lanh.—Thi-thien34:8.
Tˆ
oi v�
an l`
amb
´anh tamale
v`
a b´
an trˆ
en��
`�ng ph
�o
��
e t �� nuˆ
oib
an th
ˆan v
`a
l`
am th´
anhch
´�c tr �on
th`
�i gian
˘ M �ˆot qu
�a �
�au nh
�o x
´ıu, gi
�ong nh� m �
ˆot qu
�a
tr´�ng nh
�o n
am trong c
´ai ch
´en, r�i t
`� tr
ˆen c
ˆay
xu�ong �
�at. M �
ˆot con s
´oc ch �ay l
˘ang x
˘ang �em
qu�a �
�au �i ch
ˆon v
`a qu
�a �
´o b �i l
˜ang qu
ˆen, h �at n
´o
n�ay m
�am. Cu
�oi c
`ung n
´o tr
�� th
`anh m �
ˆot c
ˆay s
�oi
v˜ı � �ai. Ð
ˆay l
`a lo �ai c
ˆay to l
´�n nh
�at trong nh
˜�ng
cˆay c
´o ngu
�on g
�oc
�� Anh.
N�oi ti
�eng trong l �ich s
�� v
`a truy
�en thuy
�et,
cˆay s
�oi c
´o th
�e s
�ong h�n 1.000 n
˘am. M �
ˆot s
�o
cˆay cao �
�en 40 m! Nh
˜�ng c
ˆay s
�oi gi
`a c
´o th
ˆan
��o s �
ˆo v
`a t
´an l
´a r �
ˆong.
�� Anh ch
�ı c
´o hai lo �ai c
ˆay
s�oi, nh�ng tr
ˆen th
�e gi
´�i c
´o 450 lo �ai kh
´ac nhau.
Ng�`�i ta nh �
ˆan d �ang c
ˆay n
`ay qua h �at c
�ua
ch´ung, g �oi l
`a qu
�a �
�au.
Cˆay s
�oi l
`a ch
�o
�� c
�ua nhi
�eu � �
ˆong v �
ˆat hoang
d˜a h�n b
�at c
´� c
ˆay n
`ao kh
´ac
�� Anh. Trong �
´o c
´o
nhi�eu lo �ai c
ˆon tr
`ung. S
ˆau b�
´�m th
´ıch
˘an l
´a
non v`ao m
`ua h
`e, nh�ng c
ˆay s
�oi t �� b
�ao v �
ˆe
m`ınh. Nh
˜�ng l
´a �ang ph
´at tri
�en ti
�et ra ch
�at ta-
nanh khˆong m
`ui v �i, kh
ˆong h
�ap d
�an s
ˆau b�
´�m.
Ph�an n
`ao c
�ua c
ˆay c
˜ung c
´o � �
ˆong v �
ˆat sinh
s�ong. S
�o l� ��ng l
´�n c
ˆon tr
`ung thu h
´ut nhi
�eu
chim v`a nh �
ˆen. B �o c
´anh c
´�ng � �uc v
�o c
ˆay d
`ay
n´�t n
�e. C
´u v
`a d�i tr
´u ng �u b
ˆen trong th
ˆan c
ˆay
r�ong. Nh
˜�ng lo
`ai � �
ˆong v �
ˆat nh
�o nh� chu �
ˆot, th
�o,
l��ng v
`a c
´ao s
�ong gi
˜�a c
´ac r
�e c
ˆay.
Cˆay s
�oi c
´o h �
ˆe th
�ong th
�ai tr
`� l
´a v
`a qu
�a �
�au
r �ung. M�oi n
˘am nh
˜�ng c
ˆay tr�
��ng th
`anh r �ung
1/4 tri �ˆeu l
´a. N
�am v
`a vi khu
�an ph
ˆan h
�uy l
´a r �ung,
tr�a l �ai dinh d�
˜�ng cho �
�at. C
´o nh
˜�ng n
˘am,
m �ˆot c
ˆay s
�oi c
´o 50.000 qu
�a �
�au. Ph
�an l
´�n qu
�a
��au b �i chim v
`a th
´u v �
ˆat nh �
˘at ho �
˘ac
˘an. Ve b
´et v
`a
b �o c´anh c
´�ng
˘an c
`anh kh
ˆo, c
`on n
�am th
`ı s
�ong
k´ı sinh tr
ˆen v
�o c
ˆay.
G�o s
�oi r
�at ch
ac v
`a b
�en. T
`� l
ˆau, ng�
`�i
ta th´ıch d
`ung lo �ai g
�o t
�ot n
`ay �
�e l
`am nh
`a v
`a b
`an
gh�e. Ð
ˆay c
˜ung l
`a lo �ai g
�o t
�ot nh
�at �
�e l
`am th
`ung
�u r� ��u v
`a bia. Nh
`� c
´o nh
˜�ng chi
�ec thuy
�en
v˜�ng ch
ac b
ang g
�o s
�oi, h
�ai qu
ˆan Anh chi
�em �u
th�e tr
ˆen m �
˘at bi
�en trong nhi
�eu n
˘am.
G�o s
�oi v
�an �� ��c �a chu �
ˆong. C
ˆay s
�oi l
`a
h`ınh
�anh kh
ˆong th
�e thi
�eu
�� n�
´�c Anh, n
´o �
´ang
�� ��c ca t �ung v�e t
´ınh c
´�ng c
´ap v
`a s �� b
�en b
�ı. T
`�
qu�a �
�au nh
�o x
´ıu th
`anh c
ˆay s
�oi to l
´�n—m �
ˆot k
`y
cˆong c
�ua s �� s
´ang t �ao!
T`�
qu�a �
�au nh
�o
th`anh
cˆay s
�oi
to l´�n
Cˆ
ay s
oi c´
o th�
e s�
ong h�n 1.000 n˘
amv
`a cao �
�en 40 m, c
´o chu vi h�n 12 m
Tree:
�Jo
hn
Mart
in/A
lam
y;acorn
:�
David
Ch
apm
an
/A
lam
y
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 19
Ða bao gi� b �an nghı gi �ong nh� Kelliehay Liem ch�a? N �eu co, ��ng v �oi k �et
lu �an r ang b �an �ang g �ap v �an � �e. Tren th ��ct �e, ai cung co luc c �am th �ay bu �on. Ngay c �anh�ng ng��i th� ph� ��ng �c Chua Tr�ivao th�i Kinh Thanh cung th �e.
M �ot s �o tr��ng h ��p, co le b �an bi �et t �aisao mınh bu �on, con nh�ng tr��ng h ��pkhac thı khong. B �an gai ten Anna, 19 tu oi,noi: “Khong ph �ai �� trong hoan c �anh gheg�m b �an m�i c �am th �ay bu �on. C �am xuc �ay�ap � �en b �at c� luc nao, ngay c �a khi ��is �ong b �an khong co v �an � �e. Th �at ky l �a!”.
Khi b �i n �oi bu �on bao vay, du nguyennhan nao ho �ac khong co ly do, b �an co th elam gı?
L`
�i khuyˆ
en 1: H˜
ay n´
oi ra. Kinh Thanhvi �et: “B ang-h�u th��ng-m �en nhau luonluon; va anh em sanh ra � e giup-�� trongluc ho �an-n �an”.—Cham-ngon 17:17.
Kellie: “Sau khi noi chuy �en v�i m �ot ai�o, toi th �ay vo cung khuay kh �oa.
´It ra cung
co ng��i bi �et nh�ng gı toi �ang ���ng� �au. Ði �eu �o nh� th e h �o thong day xu �ongva keo toi ra kh �oi h �o—r �ot cu �oc toi �a thoatn �an!”.
GI´
�I TR�
ETH
�AC M
�AC
L`am sao �
e h
�et
bu�on b
˜a?
“B�
at c´
� l´
uc n`
ao b �an tˆ
oi c´
ov
�an �
�e, t
ˆoi �
�eu gi
´up v
`a l
`am cho
b �an c�
am th�
ay d�
e ch�iu hn.Nh�ng khi v
�e nh
`a, t
ˆoi v
`ao
ph`
ong v`
a kh´
oc, �ˆ
ay l`
a �i�
eu´ıt ai bi
�et.
”—Kellie�.
“Khi bu�
on b˜
a, tˆ
oi khˆ
ongmu
�on n
´oi chuy �
ˆen v
´i ai. N
�eu
�� �c m`
i �i �ˆ
au, tˆ
oi ��
eu vi �ˆ
enc
´ �
e t
`� ch
�oi. V
´i gia �
`ınh,
tˆ
oi r�
at gi�
oi che gi�
au n�
oi bu�
onc
�ua m
`ınh. H �o c
´� ngh
˜ı t
ˆoi v
�an
on.
”—Li
ˆem.
� M �ˆot s
�o t
ˆen trong b
`ai �
˜a �� ��c �
oi.
20 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
´Y KI
�EN C
�UA V
`AI B �AN TR
�E
“Khi ch�ı ngh
˜ı �
�en
m`ınh, t
ˆoi d
�e �
ˆam ra
bu�
on n�
an. M�
oi khi gi´
up�
˜ ng�
`i kh
´ac, t
ˆoi b
´t
ch´
u´y �
�en b
�an th
ˆan v
`a
th�
ay vui tr�
l �ai.
”
“Khi th�`
ng xuyˆ
ent �
ˆap th
e d �uc, t
ˆoi
´ıt
bu�
on b˜
a hn v`ı c
�am
th�
ay h`
ai l`
ong v´
ib
�an th
ˆan. Vi �
ˆec t �
ˆap
th
e d �uc gi´
up c th
eti
ˆeu hao n
˘ang l� �ng.
Sau �´
o, tˆ
oi qu´
a m �ˆ
etv
`a kh
ˆong c
`on t
ˆam tr
´ı
�
e ngh˜ı �
�en n
�oi bu
�on
n˜
�a!
”
Drenelle
Rebekah
G ��i y: Hay vi �et ra ben d��i ten c �ua ng��ib �an than ma b �an co th e giai bay khi n �oi bu �onl �an at.˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝
L`
�i khuyˆ
en 2: H˜
ay vi�
et ra. Khi n �oi bu �on�anh h� ��ng � �en cai nhın c �ua b �an v �e cu �ocs �ong, b �an hay th �� vi �et ra y nghı c �ua mınh.Trong cac bai Thi-thien, Ða-vıt co luc bay t �on �oi bu �on sau xa (Thi-thien 6:6). Vi �et ranh�ng c �am xuc nh� th �e co th e giup b �an “gi�l �ay s �� khon ngoan va suy xet”.—Cham-ngon3:21, B �an D�ich M�i.
H��ng: “Vi �et ra y nghı giup toi gi �ai t �oa s ��r �oi r �am trong trı do n �oi bu �on ch �at ch�a laungay. Khi vi �et ra c �am xuc va c �o g �ang hi eu t �aisao toi c �am th �ay nh� th �e, n �oi bu �on v�i �iph �an nao”.
G ��i y: M �ot s �o ng��i vi �et nh �at ky. N �eucung vi �et nh �at ky, b �an co th e ghi l �ai �i �eu gı?Khi bu �on, hay di �en t �a c �am xuc c �ua b �an va lydo nao khi �en b �an bu �on. M �ot thang sau, hayxem l �ai nh�ng gı b �an �a vi �et. Cai nhın c �uab �an v �e v �an � �e �o co thay � oi khong? N �eu co,hay vi �et ra �i �eu gı �a giup b �an.
L`
�i khuyˆ
en 3: H˜
ay c�
au nguy �ˆ
en. KinhThanh cho bi �et n �eu b �an c �au nguy �en v �enh�ng m �oi lo l �ang c �ua mınh, thı ‘s �� bınh-anc �ua Ð�c Chua Tr�i v� ��t-qua m �oi s �� hi eu-bi �et, se gi�-gın long va y-t� ��ng b �an’.—Phi-lıp4:7.
Xuan Th �ao: “Toi c �o tım ra nguyen dokhi �en mınh bu �on n �an, nh�ng khong thanh.Toi r �at chan ch��ng vı c� bu �on ma khong coly do. Toi c �au xin Ð�c Gie-ho-va giup toic �am th �ay vui v �e. Cu �oi cung, toi �a thoat�� ��c n �oi bu �on. Vı th �e, b �an ��ng bao gi�xem nh �e tac d �ung c �ua l�i c �au nguy �en!”.
G ��i y: Hay c �au nguy �en v�i Ð�c Gie-ho-vad ��a tren nh�ng l�i ghi n�i Thi-thien 139:23.Hay trut n �oi long va xin Ngai giup b �an bi �et�� ��c ly do khi �en mınh bu �on.
Ngoai nh�ng g ��i y neu tren, b �an co th etım ngu �on an �ui quy bau trong L�i Ð�cChua Tr�i (Thi-thien 119:105). Hay l �ap � �ay
tam trı b ang nh�ng y t� ��ng tıch c ��c t� KinhThanh. Ði �eu nay co th e tac � �ong t �ot � �en suynghı, c �am xuc va hanh � �ong c �ua b �an (Thi-thien 1:1-3). Ch ang h �an, sach Cong-v �u conhi �eu cau chuy �en thu v �i va hao h�ng. H�nn�a, b �an co th e tım �� ��c nh�ng l�i g ��i y v �ecach � �oc Kinh Thanh sao cho hi �eu qu �a b angcach xem xet chın “G��ng xu �at s �ac” trongsach Gi�i tr �e th ac m ac—Nh�ng l�i gi �ai �apthi �et th ��c, t �ap 2 (ch�a co trong ti �eng Vi �et),do Nhan Ch�ng Gie-ho-va xu �at b �an. Trongs �o �o co g��ng m �au c �ua ong Gio-sep,
ˆE-xe-
chia, ba Ly-�i va vua Ða-vıt. N�i trang 227,T
�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 21
b �an se th �ay cach s� � �o Phao-lo v� ��t quac �am xuc tieu c ��c ma �oi luc ong g �ap ph �ai vıb �at toan.
N �eu b �an �a c �o g �ang ma n �oi bu �on v �ankhong v�i �i thı sao?
Khi noi bu
�on kh
ˆong v�i �i
B �an Ryan noi: “Co nh�ng bu oi sang toich �ı mu �on n am lı tren gi��ng con h�n lath�c d �ay r �oi � �oi m �at v�i m �ot ngay t �e nh �at”.B �an Ryan b �i b �enh tr �am c �am va nhi �eu ng��ikhac cung m �ac ph �ai can b �enh nay. Cac cu �ocnghien c�u �� m �ot s �o n��c cho th �ay c� b �onng��i tr �e thı co m �ot ng��i m �ac b �enh tr �amc �am tr��c khi � �en tu oi tr� ��ng thanh.
Lam sao bi �et b �an co b �i tr �am c �am haykhong? M �ot s �o d �au hi �eu c �ua b �enh nay la:thay � oi ro r �et v �e tınh tınh l �an hanh vi, t �� col �ap, h �au nh� khong con thıch thu v�i b �at c�vi �ec gı, thay � oi �ang k e trong thoi quen anu �ong cung nh� gi �ac ng �u, va c �am th �ay vod �ung ho �ac t �oi l �oi ma khong co ly do.
H �au nh� ai cung co luc b �i m �ot trongnh�ng tri �eu ch�ng k e tren. Nh�ng n �eu cactri �eu ch�ng nay keo dai vai tu �an thı b �an nennoi v�i cha m �e � e �� ��c ��a �i kham b �enh.Bac sı se cho b �an bi �et tam tr �ang bu �on ba c �uab �an co ph �ai la do b �enh ly hay khong�.� Khi n �oi bu �on keo dai, m �ot s �o b �an tr �e �a nghı � �en vi �ec t ��
t ��. N �eu b �an cung co y nghı �o, hay noi ngay v�i m �ot ng��il�n ma b �an tin c �ay.—Xin xem sach Gi�i tr �e th ac m ac—Nh�ngl�i gi �ai �ap thi �et th ��c, t �ap 1, ch��ng 13; ho �ac T �ınh Th�c!thang 5-2008, trang 26-28 (khong co trong ti �eng Vi �et).
N �eu b �an b �i tr �am c �am thı khong co gı ph �aih o th �en. Nh� �i �eu tr �i y khoa, nhi �eu ng��ic �am th �ay d �e ch �iu h�n—th �am chı lau r �oi h �om�i c �am th �ay d �e ch �iu nh� th �e! V �ay, du n �oibu �on c �ua b �an co ph �ai la do b �enh tr �am c �amhay khong, hay ghi nh� nh�ng l�i � �ay an �uin�i Thi-thien 34:18: “Ð�c Gie-ho-va �� g �annh�ng ng��i co long �au-th��ng”.
V`
AI ÐI�
EU �
E SUY NGH˜I
˘ Kh´oc c
´o l ��i kh
ˆong?
“Tˆoi kh
ˆong ph
�ai l
`a ng�
`�i mau n�
´�c m
at,
nh�ng tˆoi th
�ay trong nh
˜�ng l
´uc bu
�on ch
´an,
kh´oc l
`a c
�an thi
�et. Kh
´oc gi
´up ch
´ung ta gi
�ai
t�oa c
�am x
´uc v
`a c
ˆan b
ang l �ai. Nh
`� th
�e,
tˆoi b
at �
�au suy ngh
˜ı s
´ang su
�ot v
`a c
´o th
�e
h�´�ng t
´�i t��ng lai v
´�i s �� l �ac quan”.
—Lan.
˘ Ng�`�i kh
´ac c
´o th
e gi
´up b �an �
�oi ph
´o v
´�i
noi bu
�on nh� th
�e n
`ao?
“Khi bu�on, t
ˆoi tr
´anh t �� c
ˆo l �
ˆap. C
´o l
´uc t
ˆoi c
�an
�� m �
ˆot m
`ınh �
�e suy ngh
˜ı v
`a c
�o g
ang hi
�eu
c�am x
´uc c
�ua b
�an th
ˆan ho �
˘ac kh
´oc. Nh�ng
sau �´o, t
ˆoi bi
�et m
`ınh c
�an ti
�ep x
´uc v
´�i ng�
`�i
kh´ac h
�au t
ˆam tr
´ı kh
ˆong ngh
˜ı �
�en chuy �
ˆen
bu�on n
˜�a”.—C
´at T�
`�ng.
V´
�i s �� gi´
up �˜
� v`
an
�o l ��c b
an th
ˆan,
b �an c´
o th�
e ra kh
oih
�o s
ˆau u bu
on
22 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
˘ M �ˆot s
�o con chu
�on chu
�on c
´o th
�e
l� ��n kho�ang 30 gi
ˆay m
`a v
�an duy
tr`ı �� ��c � �
ˆo cao. B
´ı quy
�et l
`a g
`ı? Ð
´o l
`a
nh`� �
ˆoi c
´anh c
´o t
´ınh n
˘ang kh
´ı � �
ˆong
l ��c m`a kh
ˆong s
�an ph
�am n
`ao c
�ua
nh˜�ng nh
`a s
�an xu
�at m
´ay bay c
´o th
�e
s´anh b
ang!
H˜
ay suy ngh˜ı �i
�eu n
`ay: Ð
ˆoi c
´anh
siˆeu m
�ong c
�ua con chu
�on chu
�on c
´o
n�ep g
�ap, nh
`� �
´o c
´anh kh
ˆong b �i cong
v �eo. C´ac nh
`a khoa h �oc kh
´am ph
´a ra
rang c
´ac n
�ep g
�ap n
`ay c
˜ung g
´op ph
�an
t �ao s´�c n
ˆang khi con chu
�on chu
�on
�ang l� ��n. T �ap ch´ı New Scientist cho
bi�et: “Ði
�eu n
`ay c
´o �� ��c l
`a v
`ı kh
ˆong
kh´ı lu
�on qua c
´ac n
�ep g
�ap, t �ao ra
nh˜�ng v
`ung
´ıt l ��c ma s
´at v
`a nh
`� v �
ˆay
gi´up t
˘ang s
´�c n
ˆang �
˜a c
´o do s ��
chuy�en � �
ˆong c
�ua kh
ˆong kh
´ı qua �
ˆoi
c´anh”.
Sau khi nghiˆen c
´�u c
´anh con
chu�on chu
�on, k
˜y s� h
`ang kh
ˆong l
`a
Abel Vargas v`a �
�ong nghi �
ˆep c
�ua
ˆong
k�et lu �
ˆan r
ang “nh
˜�ng �
ˆoi c
´anh m
ˆo
ph�ong t
`� thi
ˆen nhi
ˆen r
�at h
˜�u
´ıch
trong vi �ˆec thi
�et k
�e c
´ac m
´ay bay si
ˆeu
nh�o”. Ð� ��c g
an m
´ay ghi h
`ınh ho �
˘ac
nh˜�ng thi
�et b �i kh
´ac, c
´ac r
ˆo-b
�ot bi
�et
bay nh�o b
ang l
`ong b
`an tay c
´o nhi
�eu
´�ng d �ung th ��c ti
�en, t
`� vi �
ˆec thu th �
ˆap
thˆong tin v
�e nh
˜�ng n�i b �i tai ��ng
��en vi �
ˆec ki
�em � �inh m
´�c � �
ˆo
ˆo nhi
�em
mˆoi tr�
`�ng.
B �an ngh˜ı sao? Ð
ˆoi c
´anh si
ˆeu
m�ong c
´o nhi
�eu n
�ep g
�ap c
�ua chu
�on
chu�on do t �� nhi
ˆen m
`a c
´o? Hay �
´o l
`a
m �ˆot s �� thi
�et k
�e?
M �ˆ
OT S �� THI
ET K
E?
C´anh c
�ua
chu�on chu
�on
°
M´
ay bay chu
on chu
on microdronen �
˘ang kho
ang 120mg, b
e ngang 6cm,
c´
o �ˆ
oi c´
anh c ��c m
ong b�
ang silic,� �
ˆap c
´anh khi c
´o �i �
ˆen
� Philippe Psaila/Photo Researchers, Inc.
Ðo la con gı? Chınh la bao My, con v �at h �omeo l�n nh �at chau My. Chung s �ong ��
�au? Trong r�ng, � �am l �ay, sa m �ac va cacvung ban sa m �ac c �ua Trung ho �ac Nam My.Khong nh� cac loai h �o meo khac, bao Mych ang nh�ng s �ong tren m �at � �at ho �ac tren cayma con thıch n��c.
Hay hınh dung b �an �ang ��ng c �anh m �otcon bao My � ��c tr� ��ng thanh. No co th e dai� �en 2m, ch�a tınh �uoi, n �ang 120kg ho �ach�n. La loai s �ong ��n � �oc, bao My ch �ı �i tım� �ong lo �ai vao mua giao ph �oi. Con � ��c co th egiao ph �oi khi len ba ho �ac b �on tu oi, con concai co th e � �e l�a � �au tien luc hai tu oi. M �oil�a � �e th��ng la hai con sau qua trınh mangthai ba ho �ac b �on thang. M �ot s �o con bao Myco th e s �ong h�n 20 nam trong tınh tr �anggiam c �am.
Loai h �o meo l�n nay bı an va kho phathi �en. M �ot nha sinh v �at h �oc cho bi �et: “R �at khotım �� ��c bao My! Toi co th e ��ng ngay benc �anh m �ot con... ma v �an khong th �ay no”. Noco b �o long mau vang nau �i em nh�ng � �oml�n bao quanh cac � �om nh �o. Nh� th �e, no coth e an mınh r �oi bi �en �i ma khong ai hay bi �et.
Lo`ai th
´u s
˘an m
�oi th
�am l �
˘ang v
`a c
ˆo � �
ˆoc
La con thu san m �oi lao luy �en, bao My ankho �ang 85 loai � �ong v �at, bao g �om heo voi, naiva kh �ı. Vı khong s �� n��c nen no cung d �edang b �at ca va rua. Co l �an, m �ot s �o ng��i �a
ch�ng ki �en bao My gi �et m �otcon ng ��a tr� ��ng thanh, loi xaccon ng ��a �i kho �ang 80m tren� �at r �oi bang qua song.
Con v �at thong minh nayth��ng n am im l �ang tren caych� � ��i con m �oi. Khi �an l ��nloi hoi khong c �anh giac ch �ayqua, bao My nhao xu �ong t �ancong. Ch �ı m �ot cu c �an m �anh,no gi �et ch �et m �ot con r �oinhanh chong nh �ay len caytr �� l �ai. No � ��i cho � �en khi�an l ��n �i qua h �et m�i xu �ongloi xac con m �oi.
Tuy nhien, trong s �o cac loai h �o meo, baoMy ıt khi t �an cong con ng��i va no ch�a baogi� �� ��c li �et ke vao loai thu an th �it ng��i.Tren th ��c t �e, con ng��i �e d �oa bao My nhi �euh�n la no �e d �oa con ng��i.
T �ai sao c`on qu
´a
´ıt?
Tr��c �ay, ph �am vi sinh s �ong c �ua baoMy la t� phıa nam Hoa Ky � �en h �et NamMy. Ngay nay, ph �am vi sinh s �ong c �ua chungb �i thu h �ep g �an phan n ��a so v�i cach �ay100 nam. Cho � �en gi�a th �ap nien 1970, cacth �� san �a gi �et hang ngan con bao My m �oinam � e l �ay da. Ch �ı rieng nam 1968, chau My�a xu �at kh au h�n 13.500 b �o da. Nam 2002,��c tınh con ch�a t�i 50.000 con bao My.
“Ch´ua t
e
r`�ng xanh”
C�
UA CHˆ
AU M˜Y
B�
AC M˜
Y
TRUNGM
˜Y
NAM M˜
Y
Ph �am vi s �ongc �ua bao My
Ph �am vi tr��c �ay
Ph �am vi hi �en t �ai
24 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
Gi� �ay, co le ch �ı con kho �ang 15.000 cons �ong trong moi tr��ng hoang da.
Hi �ep h �oi B �ao t �on Ð �ong v �at Hoang da baocao r ang g �an 40% n�i sinh s �ong tr��c �ayc �ua bao My �a b �i thu h �ep b ��i n �an pha r�ng.Ch �ı rieng Mexico, c� m �oi phut, chung b �i m �atm �ot di �en tıch s �ong t��ng ���ng v�i m �ot sanbong �a. Tınh tr �ang nay bu �oc bao My ph �aisan thu nuoi � e sinh t �on.
No l ��c b
�ao t
�on
Kho �ang 200 qu �oc gia �ung h �oquy � �inh c �ua cong ��c buonban qu �oc t �e cac loai co nguyc� tuy �et ch �ung (Convention on
International Trade in EndangeredSpecies). Cong ��c �o c �am san baoMy vı m �uc �ıch th��ng m �ai. Nh�ng
cong vien qu �oc gia �a �� ��c xay d ��ng trenn�i sinh s �ong c �ua loai bao My nh am duytrı n�i �� c �ua chung. Nam 1986, khu b �aot �on � �ong v �at hoang da t �ai trung Cockscomb�� n��c Belize tr �� thanh khu b �ao t �on � �autien tren th �e gi�i b �ao v �e loai bao My. Ngoaira, Mexico �a danh rieng h�n 150.000har�ng nhi �et ��i trong khu b �ao t �on sinh quy enCalakmul tren ban � �ao Yucatan � e b �ao v �eloai bao My.
N �o l ��c c �ua con ng��i trong vi �ec b �ao t �on“chua t e r�ng xanh” nay co thanh cong haykhong thı v �an ch�a th e ch �ac ch �an. Tuy nhien,chung ta an tam khi bi �et r ang Ð �ang T �ao Hoa� �ay yeu th��ng se s�m h �uy di �et nh�ng aih �uy pha trai � �at, luc �ay con ng��i va loai thuse s �ong hoa thu �an v�i nhau, nh� y � �inh c �uaNgai.—Kh �ai-huy �en 11:18;
ˆE-sai 11:6-9.
T rong Bai gi �ang tren nui, Chua Gie-su noi:“Ð�ng ch �ong-c �� k �e d�. Trai l �ai, n �eu ai v �a
ma ben h�u ng��i, hay ��a ma ben kia choh �o luon”.—Ma-thi-� 5:39.
Ngai mu �on noi gı? Co ph �ai Chua Gie-sukhuyen mon � �o ngai khong nen t �� v �e? Ngaynay, tın � �o Ð �ang Christ co nen im l �ang ch �iu� ��ng va khong tım s �� b �ao v �e c �ua phap lu �atkhong?
´Y c
�ua Ch
´ua Gi
ˆe-su l
`a g
`ı?
Ð e hi eu y c �ua Chua Gie-su la gı, chungta hay xem xet van c �anh c �ua cau noi �o vanh�ng ng��i nghe ngai gi �ang. Ngay tr��ckhi Chua Gie-su ��a ra l�i khuyen �� ��ctrıch �� tren, ngai nh �ac � �en �i �eu ma thınh gi �a�a bi �et trong Kinh Thanh. Ngai l�u y: “Cacng��i co nghe l�i phan r ang: M �at � �en m �at,rang � �en rang”.—Ma-thi-� 5:38.
Chua Gie-su �ang trıch cac cau n�i Xu �atˆE-dıp-to Ky 21:24 va Le-vi Ky 24:20. Ðangchu y la theo Lu �at phap Ð�c Chua Tr�i bancho dan Y-s�-ra-en, vi �ec “m �at � �en m �at” ch �ı�� ��c th ��c thi sau khi ng��i ph �am t �oi b �i xetx �� b ��i th �ay t �e l �e va quan an. H �o se xem xethoan c �anh va � �ong c� ph �am t �oi c �ua ng��i�ay.—Ph �uc-truy �en Lu �at-l �e Ky 19:15-21.
D �an d �an, ng��i Do Thai ap d �ung sai lu �atnay. Sach bınh lu �an Kinh Thanh do ongAdam Clarke vi �et vao th �e k �y 19 noi: “D��ngnh� ng��i Do Thai d ��a vao lu �at nay [m �at� �en m �at, rang � �en rang] � e bao ch�a chovi �ec nuoi long oan h �an va bao thu m �ot cachtan nh �an. Ng��i ta th��ng bao thu cach daman, va ng��i b �i bao thu ch �iu h �au qu �a n �angn �e h�n so v�i nh�ng gı h �o gay ra”. Tuy nhientheo Kinh Thanh, con ng��i khong �� ��cphep bao thu.
QUAN ÐI�
EMC
�UA
KINH TH´
ANHÐa m
´a b
ˆen kia
cho ng`i ta v
�a
c´o ngh
˜ıa g
`ı?
26 T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010
L�i d �ay c �ua Chua Gie-su trong Bai gi �angtren nui v �e vi �ec ‘��a ma ben kia cho ng��ita v �a’ ph �an anh �ung tinh th �an c �ua Lu �atphap Ð�c Chua Tr�i ban cho dan Y-s�-ra-en. Chua Gie-su khong co y noi r ang n �eumon � �o ngai b �i v �a ma ben nay thı h �o ��aluon ma ben kia cho ng��i ta �anh. Vaoth�i Kinh Thanh �� ��c vi �et ra cung nh�th�i nay, cai v �a khong dung � e gay th��ngtıch nh�ng la cach � e xuc ph �am, khieukhıch va gay s ��.
V �ay, ro rang Chua Gie-su mu �on noi lan �eu m �ot ng��i gay s �� v�i ng��i khac b angcach v �a ma hay nhi �ec moc, thı ng��i b �i � �oix �� nh� th �e khong nen tr �a �ua, � e tranhr�i vao vong oan oan t��ng bao.—Ro-ma12:17.
L�i c �ua Chua Gie-su r �at gi �ong v�i nh�ngl�i sau c �ua vua Sa-lo-mon: “Ch� nen noi:Toi se lam cho h �an nh� h �an �a lam cho toi;toi se bao ng��i tuy cong-vi �ec c �ua ng��i”(Cham-ngon 24:29). Mon � �o Chua Gie-su��a ma ben kia cho ng��i ta v �a theo nghıala khong � e ng��i khac loi mınh vao cu �ocxung � �ot.—Ga-la-ti 5:26.
N´oi sao v
�e t �� v �
ˆe?
Ð�a ma ben kia cho ng��i ta v �a khongco nghıa la tın � �o Ð �ang Christ khong �� ��ct �� v �e khi b �i ng��i khac hanh hung. ChuaGie-su khong noi chung ta ��ng t �� v �e,nh�ng y ngai la chung ta ch� ra tay tr��cho �ac �anh tr �a, va ch� n oi gi �an r �oi bao thu.B �o �i � e tranh cu �oc au � �a la khon ngoan.Th �e nh�ng cung nen hanh � �ong nh am b �aov �e mınh va bao cho c �anh sat n �eu chung ta lan �an nhan c �ua m �ot t �oi ac.
Cac mon � �o th�i ban � �au c �ua Chua Gie-su ap d �ung �ung nguyen t �ac �ay khi dungphap lu �at � e b �ao v �e mınh. Ch ang h �an, s� � �oPhao-lo �a dung h �e th �ong phap lu �at vaoth�i ong h �au b �ao v �e quy �en thi hanh s�m �ang ma Chua Gie-su giao cho mon � �o, �ola rao gi �ang tin m�ng (Ma-thi-� 28:19, 20).Trong chuy �en hanh trınh truy �en giao ��
thanh Phi-lıp, Phao-lo cung b �an � �ong hanhla Si-la b �i cac th� ��ng quan b �at giam va bu �oct �oi vi ph �am lu �at phap.
Hai ng��i b �i �anh �on tr��c dan chungva giam vao ng �uc ma ch�a h �e �� ��c xet x ��.Khi co c� h �oi, Phao-lo �a ��a lu �at phap ra� e b �ao v �e quy �en c �ua ong la cong dan La Ma.Sau khi bi �et ong la ng��i La Ma, cacth� ��ng quan r �at s ��, h �o xin Phao-lo va Si-lar�i kh �oi thanh ma ��ng gay kho d �e cho h �o.Vı th �e, Phao-lo �a l �ap khuon m �au v �e vi �ecd ��a vao phap lu �at � e “binh-v ��c” quy �en raogi �ang tin m�ng.—Cong-v �u 16:19-24, 35-40;Phi-lıp 1:7.
Nh� Phao-lo, Nhan Ch�ng Gie-ho-va �aph �ai nhi �eu l �an ki �en ra toa an nh am b �ao v �equy �en ho �at � �ong ton giao c �ua h �o. Th �am chı,�i �eu nay cung x �ay ra trong cac qu �oc gia chor ang cong dan c �ua h �o co quy �en t �� do tongiao. Trong cac v �an � �e lien quan � �en t �oi acva an toan ca nhan cung th �e, Nhan Ch�ngGie-ho-va khong ��a ma cho ng��i ta v �a,t�c khong ch �iu � ��ng ma ch ang lam gı c �a.H �o dung phap lu �at � e t �� b �ao v �e.
La mon � �o Chua Gie-su, Nhan Ch�ngGie-ho-va lam nh�ng b��c c �an thi �et � echınh quy �en cong nh �an quy �en c �ua h �o,nh�ng bi �et r ang k �et qu �a ch �ı gi�i h �an. Vı th �e,nh� Chua Gie-su, h �o trao v �an � �e trong tayÐ�c Chua Tr�i, tin c �ay r ang Ngai bi �et rom �oi vi �ec va se xet x �� cong minh (Ma-thi-�26:51-53; Giu-�e 9). Tın � �o chan chınh nh�r ang s �� tr �a thu thu �oc v �e Ð�c Gie-ho-va.—Ro-ma 12:17-19.
C´
O BAO GI`
� B �AN TH�
AC M�
AC:
˘ Mˆon �
�o Ch
´ua Gi
ˆe-su n
ˆen tr
´anh
h`anh � �
ˆong n
`ao?—R
ˆo-ma 12:17.
˘ Kinh Th´anh c
´o c
�am vi �
ˆec d
`ung lu �
ˆat ph
´ap
��e b
�ao v �
ˆe quy
�en l ��i kh
ˆong?
—Phi-l´ıp 1:7.
˘ Ch´ua Gi
ˆe-su tin c �
ˆay �i
�eu g
`ı n�i Cha
ng`ai?—Ma-thi-� 26:51-53.
˘ Khi th�a b �
ˆo tr
ˆen �
�ao Orleans xinh � �ep g
�an
th`anh ph
�o Quebec, Canada, b �an c
´o th
�e th
�ay c
´ac
t`oa nh
`a
�� �
ˆay ph
�an
´anh l
`ong m �
ˆo � �ao c
�ua
nh˜
�ng ng�`�i � �inh c� th
`�i k
`y �
�au. C
´ac nh
`a th
`�
nh�o, mang d
�au
�an c
�ua m �
ˆot th
`�i �
˜a xa, v
�an c
`on
nam b
ˆen con ��
`�ng ch �ay quanh �
�ao v
`a m
�oi
gi´ao x
´� �
�eu c
´o nh
`a th
`� ri
ˆeng.
Th �i tr�an Saint-Pierre c
´o m �
ˆot nh
`a th
`� n
ˆong
thˆon c
�o nh
�at c
�ua v
`ung Quebec, �� ��c x
ˆay t
`�
n˘am 1717. B
ˆay gi
`�, nh
`a th
`� �
´o tr
�� th
`anh n�i
tri�en l
˜am tranh v
`a c
´o m �
ˆot � �
˘ac �i
�em �
´ang ch
´u
´y.
Ph´ıa tr
ˆen b
`an th
`� c
´o b
�on m
�au t �� ti
�eng H
ˆe-b�-r�
h ��p th`anh danh Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i, Gi
ˆe-h
ˆo-va.
Ng`ay nay, trong c
´ac nh
`a th
`� C
ˆong gi
´ao
´ıt nghe
ai n´oi �
�en danh Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i v
`a c
`ang
´ıt th
�ay
danh�ay. Th �
ˆat v �
ˆay, m �
ˆot l
´a th� do t
`oa Vatican g
��i
�i v`ao n
˘am 2008 n
´oi r
ang theo ch
�ı th �i c
�ua gi
´ao
ho`ang, danh Ch
´ua “kh
ˆong �� ��c s
�� d �ung ho �
˘ac
ph´at
ˆam” trong c
´ac nghi th
´�c t
ˆon gi
´ao, th
´anh
ca v`a c
�au nguy �
ˆen. Tuy nhi
ˆen, Kinh Th
´anh n
´oi r
˜o
Giˆe-h
ˆo-va Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i mu
�on danh Ng
`ai ph
�ai
�� ��c “��on kh
ap c
�a thi
ˆen-h �a”.—Xu
�at
ˆE-d
´ıp-t
ˆo K
´y
9:16.
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
´y th
´�c r
ang mu
�on Ð
´�c
Ch´
ua Tr`�i vui l
`ong, h �o ph
�ai l
`am nhi
�eu h�n l
`a ch
�ı
��e danh Ng
`ai trong m �
ˆot t
`oa nh
`a. M
�oi n
˘am tr
ˆen
kh ap th
�e gi
´�i, h �o d
`anh ra h�n 1,5 t
�ı gi
`� �
�e gi
´up
ng�`�i ta bi
�et v
�e danh v
`a
´y � �inh c
�ua Ð
´�c Ch
´ua
Tr`�i. H�n n
˜�a, h �o c
`on kh
ˆoi ph �uc danh c
�ua Ng
`ai
l`a Gi
ˆe-h
ˆo-va
�� �
´ung v �i tr
´ı trong Kinh Th
´anh. B
�an
d �ich Kinh Th´anh Th
�e Gi
´�i M
´�i (The New World
Translation of the Holy Scriptures) do h �o xu�at
b�an, trung th
`anh v
´�i b
�an nguy
ˆen ng
˜� v
�on c
´o
danh д
�c Giˆe-h
ˆo-va kho
�ang 7.000 l
�an. Ð
�en nay,
c´o h�n 165.000.000 cu
�on B
�an d �ich Th
�e Gi
´�i
M´�i �� ��c
�an h
`anh tr �on b �
ˆo hay t
`�ng ph
�an trong
83 ngˆon ng
˜�. Th �
ˆat v �
ˆay, v
�e danh Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i,
Giˆe-h
ˆo-va, c
ˆau h
�oi �� ��c � �
˘at ra kh
ˆong ph
�ai l
`a
ch´
ung ta c´o c� s
�� n
`ao �
�e d
`ung danh
�ay, m
`a l
`a
ch´
ung ta d ��a trˆen c� s
�� n
`ao �
�e kh
ˆong d
`ung
danh�ay.
Danh д�c Ch
´ua Tr
`�i �� ��c loan b
´ao!
B�an d �ich Th
�e Gi
´�i M
´�i,
c´o danh Gi
ˆe-h
ˆo-va
kho�ang 7.000 l
�an,
�� ��c�an h
`anh tr �on b �
ˆo
hay t`�ng ph
�an trong
83 ngˆon ng
˜�
Ch
u ngh˜ıa c
´a nh
ˆan v
`a ch
´�ng
tr�
am c
amTheo t� Daily Telegraph �� Luan Ðon, cac
nha nghien c�u cho bi �et n��c Anh la “xa h �oi��ng � �au v �e vi �ec � �e cao ch �u nghıa ca nhan,chu tr �ong ca nhan h�n t �ap th e”. M �ot cu �ocnghien c�u khac cho th �ay ng��i Anh �� trongs �o nh�ng ng��i b �i tr �am c �am va lo l �ang n �angnh �at. M �ot s �o chuyen gia tin r ang co s �� lienh �e gi�a ch �u nghıa ca nhan va ch�ng tr �amc �am. Ng��i ta ti �en hanh nh�ng cu �oc nghienc�u va so sanh cac xa h �oi �� Tay ph��ng v�iTrung Qu �oc va Ðai Loan. Nh�ng xa h �oi
´A
Ðong nay chu tr �ong � �en t �ap th e h�n la canhan va d��ng nh� �i �eu nay b �ao v �e h �o kh �oi b �isuy nh� ��c s�c kh �oe tinh th �an. T� Telegraphcho bi �et “xa h �oi ıch k �y... khi �en chung ta m �acch�ng tr �am c �am”.
Hˆ
on nhˆ
an ��
ong gi´
�i trong gi´
ao h �ˆ
oiTh �uy Ði
en
Vao thang 10-2009, giao h �oi Luther �� Th �uyÐi en �a cho phep nh�ng ng��i � �ong tınhlam l �e c��i trong nha th�. Ði �eu nay �� ��c��a ra ch �ı vai thang sau khi qu �oc h �oi Th �uyÐi en thong qua lu �at hon nhan b �at k e gi�i tınh.T� bao Dagens Nyheter noi: “Ði �eu �ay co nghıagiao h �oi Th �uy Ði en la m �ot trong nh�ng giao
h �oi l�n � �au tien tren th �e gi�i bac b �o quan�i em truy �en th �ong, theo �o hon nhan la m �ots �� k �et h ��p gi�a ng��i nam va ng��i n�”.
Ngˆ
on ng˜
� c
ua ti�
eng kh´
oc em b´
eTheo cac nha nghien c�u t� � �ai h �oc Wurzburg, �c, ngay
ngay th� hai trong cu �oc ��i, em be khoc theo am �i �eu c �uati �eng m �e � �e. H �o �a thu am ti �eng khoc c �ua 30 tr �e s� sinh ng��iPhap va 30 tr �e ng��i Ð�c, r �oi phan tıch t �an s �o, giai �i �eu vacao � �o. Ti �eng khoc c �ua em be Phap th��ng b �at � �au�� � �o tr �am r �oi d �an cao len, con em be Ð�c thıng� ��c l �ai. Trong c �a hai tr��ng h ��p, cac be � �eub �at ch��c giai �i �eu � �ac thu trong ngon ng�c �ua cha m �e. Th �e nen, ng��i ta tin r ang ngonng� phat tri en t� luc em be con �� trongb �ung m �e va em be b �at � �au “noi” khi c �atti �eng khoc � �au ��i.
QUAN S´
AT TH
E GI´
�I
Theo m �ˆ
ot cu �ˆ
oc kh
ao s´
at, kho
ang10,3% �
`an
ˆong Brazil
�� � �
ˆo tu
�oi t
`� 15
��en 64 t
`�ng quan h �
ˆe t
`ınh d �uc v
´�i
´ıt nh
�at
m �ˆot ng�
`�i m
`ınh g �
˘ap tr
ˆen m �ang trong
12 th´ang qua.—B �
ˆO Y T
�E BRAZIL.
T`
� lˆ
au, B�
ac B˘
ang D��ng �˜
a b �i baoph
u b
�i l
´�p b
˘ang l
´�n d
`ay �
�en 80m.
Nh�ng bˆay gi
`� “l
´�p b
˘ang l
ˆau n
˘am... �
˜a bi
�en
m�at, s �� vi �
ˆec l �a th�
`�ng n
`ay t �ao thu �
ˆan l ��i cho
vi �ˆec m
�� mang ��
`�ng bi
�en v
`ung b
ac c ��c”.
—THˆ
ONG T�AN X
˜A REUTERS, CANADA.
Moscow v`
a t`
oa Vatican �˜
a tuyˆ
en b�
othi
�et l �
ˆap quan h �
ˆe ngo �ai giao song ph��ng.
—THˆ
ONG T�AN X
˜A NOVOSTI, NGA.
Kilimanjaro, ng �on n´
ui cao nh�
at chˆ
auPhi, “�
˜a m
�at 26% l
´�p b
˘ang tr
ˆen �
�ınh
trong kho�ang n
˘am 2000 �
�en 2007”.
—DAILY NATION, KENYA.
29
S´
ung c´
o b
ao v �ˆ
e ch´
ung ta?Sung co b �ao v �e ng��i s �� h�u no khi
ng��i �o b �i t �an cong khong? M �ot cu �ocnghien c�u c �ua tr��ng Ð �ai h �oc Y khoaPennsylvania, Hoa Ky, k �et lu �an r ang nhınchung thı sung khong b �ao v �e �� ��c. Sau khilo �ai ra cac tınh hu �ong lien quan � �en c �anhsat, t �� b �an chınh mınh va vo y bop co, cacnha nghien c�u th �ay r ang ng��i mang sung“co nguy c� b �i b �an cao g �ap 4,5 l �an so v�ing��i khong mang sung”. Cu �oc nghien c�ucong nh �an r ang m �ot s �o ng��i co sung �at �� b �ao v �e �� ��c mınh, nh�ng t �ı l �e �o r �atth �ap. Bao cao tren cho bi �et quan ni �em s ��h�u sung la “s �� b �ao v �e khi s �ong trong moitr��ng nguy hi em nen �� ��c th �ao lu �an vaxet ky l �ai”.
Th�
ay tu thoa sonM �ot b �an tin t� Bangkok cho bi �et �� Thai
Lan nh�ng chu ti eu �a “gay tai ti �eng cho� �ao Ph �at” qua vi �ec thoa son, m �ac ao th �ay tubo sat ng��i, “dang �i �eo l �a va �eo tui xachn�”. Vı lo tr��c hanh vi ai nam ai n� c �uanh�ng chu ti eu nay, nen cac nha lanh � �aoPh �at giao �a � �e ngh �i m �� khoa d �ay cac phept �ac v �e cach c� x �� va ph �uc s�c. M �ot nha s�
thuy �et phap gi �ai thıch la cac th �ay tu khongb �i c �am quan h �e � �ong tınh, “n �eu c �am, thıh�n phan n ��a se bu �oc ph �ai b �o con ���ngtu hanh”.
Xe l
�a d`
anh cho ph´
ai � �epTrong nhi �eu nam, cac ph �u n�
�An Ð �o
�i nh�ng chuy �en xe l ��a �ong �uc th��ngph �ai � �oi pho v�i vi �ec b �i treu gh �eo, s� mo,nheo, nhın ch am ch am, noi chung la b �icac nam hanh khach sach nhi �eu. Theo t�bao The Telegraph �� thanh ph �o Calcutta, vıngay cang co nhi �eu l�i phan nan, nen chınhph �u quy � �inh m �ot s �o tr��ng h ��p �an ongkhong �� ��c len xe l ��a. K �et qu �a la trong b �onthanh ph �o l�n nh �at c �ua
�An Ð �o—New Delhi,
Mumbai, Chennai va Calcutta—co m �ot s �o�oan xe l ��a “Cho phai � �ep” ch �ı chuyen ��a�on ph �u n�. Cac hanh khach nay noi r ang h �or �at hai long.
C� quan Qu�
oc t�
e Nghiˆ
en c´
�u Ungth� �
˜a x
´et l �ai nguy c� g
ˆay ung th�
c�ua c
´ac thi
�et b �i t
am n
ˆau b
ang tia t
�� ngo �ai.
Tr�´�c kia c
´ac thi
�et b �i n
`ay �� ��c xem l
`a “c
´o
th�e g
ˆay ung th� cho con ng�
`�i”, nay b �i x
�ep
v`ao lo �ai “g
ˆay ung th� cho con ng�
`�i”.
—THE LANCET ONCOLOGY, ANH.
T �ai Argentina, c´
� 10 ph �u n˜
� th`ı c
´o
9 ng�`
�i mang thai ngo`
ai´y mu
�on.
—CLAR´IN, ARGENTINA.
“Vi �ˆ
ec c´
ac nh`
a sinh v �ˆ
at h �oc kh´
amph
´a ra nh
˜�ng lo
`ai m
´�i l
`a chuy �
ˆen kh
´a
th�`
�ng xuyˆ
en. M�oi ng
`ay, h �o nh �
ˆan d �ang
kho�ang 50 lo
`ai. Ch
�ı ri
ˆeng n
˘am 2006, g
�an
17.000 lo`ai � �
ˆong th ��c v �
ˆat m
´�i �� ��c x
´ac
� �inh, chi�em kho
�ang 1% trong s
�o 1,8 tri �
ˆeu
lo`ai �
˜a �� ��c � �
˘at t
ˆen”.—TIME, HOA K
`Y.
1.Gia-cv`aGi
˘ang.2.Phi-e-rv
`aAnh-r
ˆe.
3.Gi˘angB
´ap-t
´ıt.4.Anhtrail
`aPhi-e-r,
v`a
ˆongtr
�th
`anhm
ˆon�
�oc
�uaCh
´uaGi
ˆe-su.
д
AP´
AN
Ð
O VUI GIA Ð`INH
Ai l`
am ngh�
e n`
ay?1. Hai ng�
`�i �
´anh c
´a n
`ao l
`a con trai c
�ua
ˆong X
ˆe-b
ˆe-�
ˆe v
`a
l`a s
´� �
�o c
�ua Ch
´ua Gi
ˆe-su? H
˜ay ghi ra c
ˆau tr
�a l
`�i tr
ˆen h
`ang k
�e
ph´ıa d�
´�i. G ��I
´Y: Ð �oc Ma-thi-� 4:21, 22.
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝2. T
ˆen c
�ua hai s
´� �
�o kh
´ac c
˜ung l
`am ngh
�e �
´anh c
´a l
`a g
`ı?
G ��I´Y: Ð �oc Ma-thi-� 4:18.
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝
PH�
AN TH�
AO LU �ˆ
AN:T �ai sao Ch
´ua Gi
ˆe-su n
´oi r
ang c
´ac m
ˆon �
�o ng
`ai s
˜e n
ˆen “tay
�´anh l�
´�i ng�
`�i”? (Ma-thi-� 4:19). B �an ngh
˜ı gi
˜�a �
´anh c
´a
v`a �
´anh l�
´�i ng�
`�i c
´o g
`ı gi
�ong v
`a kh
´ac nhau?
B �AN BI�
ET G`I
V�
E S´
� �
O
ANH-Rˆ
E?
3. Tr�´�c khi theo Ch
´ua Gi
ˆe-su,
Anh-rˆe l
`a m
ˆon �
�o c
�ua ai?
G ��I´Y: Ð �oc M
´ac 1:4; Gi
˘ang
1:35-40.
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝4. Anh-r
ˆe �
˜a n
´oi cho ai bi
�et
v�e Ch
´ua Gi
ˆe-su, v
`a k
�et qu
�a ra
sao? G ��I´Y: Ð �oc Gi
˘ang 1:40-42.
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝
˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝ ˝
PH�
AN TH�
AO LU �ˆ
AN:T �ai sao n
ˆen k
�e cho b
`a con
c�
ua b �an nghe nh˜
�ng �i�eu b �an
bi�et v
�e Ch
´ua Gi
ˆe-su? Tuy nhi
ˆen,
m �ˆot s
�o ng�
`�i c
´o th
�e ph
�an
´�ng
th�e n
`ao? G ��I
´Y: Ð �oc Ma-thi-�
10:32-37.
TRONG S�
O N`
AYTr
�a l
`�i c
´ac c
ˆau h
�oi sau �
ˆay v
`a �i
�en v
`ao ch
�o tr
�ong c
ˆau Kinh
Th´anh th
´ıch h ��p.
TRANG 3 Ng�`�i kh
ˆon kh
´eo s
˜e xem x
´et �i
�eu g
`ı?
Chˆam-ng
ˆon 14: ��������
TRANG 8 д
�c Ch´
ua Tr`�i �
˜a � �
˘at cho m
`ınh danh
riˆeng n
`ao? Thi-thi
ˆen 83: ��������
TRANG 21 S �� b`ınh an c
�ua Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i gi
´up
ch´ung ta nh� th
�e n
`ao? Phi-l
´ıp 4: ��������
TRANG 22 д
�c Giˆe-h
ˆo-va
�� g
�an nh
˜�ng ng�
`�i n
`ao?
Thi-thiˆen 34: ��������
T�ınh Th
´�c! Th
´ang 10- 12 n
˘am 2010 31
“S �� th �ˆat v
�e Ð
´�c Ch
´ua Tr
`�i”
“Ch´ua Gi
ˆe-su Christ l
`a ai?”
“Nh˜�ng ng�
`�i ch
�et
�� �
ˆau?”
“Ph�ai ch
˘ang ch
´ung ta �ang s
�ong
trong “ng`ay sau-r
�ot”?”
“T �ai sao д�c Ch
´ua Tr
`�i �
e cho c
´o �au kh
o?”
“C´ach x
ˆay d ��ng �
`�i s
�ong gia �
`ınh h �anh ph
´uc”
H �oc viˆen �� ��c khuy
�en kh
´ıch n
ˆeu c
ˆau h
�oi v
`a t
`ım c
ˆau tr
�a l
`�i
trong Kinh Th´anh. Qua qu
´a tr
`ınh h �oc h
�oi Kinh Th
´anh, h �o c
´o th
�e
t �� quy�et � �inh m
`ınh n
ˆen theo t
ˆon gi
´ao n
`ao.
B �an c´o th
�e xin t
`ım hi
�eu Kinh Th
´anh c
˜ung nh� nh �
ˆan s
´ach Kinh
Th´anh th �
ˆat s �� d �ay g
`ı? b
ang c
´ach �i
�en v
`a g
��i phi
�eu d�
´�i �
ˆay
v�e � �ia ch
�ı ghi tr
ˆen phi
�eu ho �
˘ac d
`ung m �
ˆot � �ia ch
�ı th
´ıch h ��p kh
´ac
�� ��c li �ˆet k
ˆe n�i trang 5 c
�ua t �ap ch
´ı n
`ay.
C´ach d �ay Kinh Th
´anh c
�ua
Nhˆan Ch
´�ng Gi
ˆe-h
ˆo-va
c´o g
`ı � �
˘ac bi �
ˆet?
H �o d �ay theo ��e t
`ai v
`a th�
`�ng d
`ung s
´ach Kinh Th
´anh
th �ˆat s �� d �ay g
`ı?. S
´ach c
´o 19 ch��ng, g
�om m �
ˆot s
�o �
�e t
`ai sau:
Q Xin g�i cho t
ˆoi s
´ach
n`ay (kh
ˆong k
`em theo
�i�eu ki �
ˆen n
`ao kh
´ac).
Xin ghi r˜o ng
ˆon ng
˜.
��������������������������������������
Q Tˆoi mu
�on bi
�et v
�e vi �
ˆec
h �oc Kinh Th´anh mi
�en ph
´ı
t �ai nh`a.
Tˆen ��������������������������������������������������������������������������������������������
Ð �ia ch�ı ��������������������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������������������������������
Th`anh ph
�o �������������������������� Bang �������� M
˜a bu �i �
ˆen �����������������
Jehovah’s Witnesses, 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483
www.watchtower.org
KINH TH´
ANHth �at s �� D �AY G
`I?
g10 10-VT