20 YY. OSMANLI DEVLET

20 yy banda Osmanl devletinde kötü gidii durdurmak için, birlik ve bütünlüü salamak için iki türlü

kurtulu çaresine ba vurmutur:

a) Islahat hareketleri

b) Fikir akmlar

I. ISLAHAT HAREKETLER:

Osmanl Devletinde 16. yüzyln sonlarnda balayan bozulma zamanla iç bütünlüü tehdit etmeye balad, iç

ayaklanmalar artm savalarda istenilen sonuçlara ulalamamt. Bütün bu olumsuz gelimeler Osmanl

Devleti'nde 17. y.y'n ilk yarsndan itibaren Osmanl devletinin slahata muhtaç olduu gerçeini ortaya koymutu.

Osmanl Devletinde slahatlar ve slahatlarn öncülüünü padiahlar ve baz devlet adamlar yapmt. Ulema

Avrupa'daki gelimeleri takip edememi bundan dolay da bir slahat bilinci uyanmamt. Islahatlar halka

indirgenememi yaplan masraflar da boa gitmitir.

17. yüzylda yaplan slahatlar (Genç Osman dnda) genelde baarl olmu, fakat Avrupa'nn bu dönemde hiç

etkisi olmamt, ilk slahatlarn en önemli özellii disipline bir karakterde olmasdr. Dizi izle

18. Yüzylda, Avrupa'nn üstünlüü ilk kez askeri alanda hissedildii için, bu yüzylda batdan ilham alnarak

yaplan slahatlarn arlk noktasn askeri alandaki slahatlar' oluturmutur.

> Ayn dönemde Avrupa'dan getirilen askeri uzmanlardan da yararlanlmtr.

> Buna ramen askeri alanda giriilen ilk yenileme çabalar da baarl olamamtr.

> Islahat tarihimizin bilerek ve bilinçli olarak yaplm ilk önemli hareketi Nizam- Cedit yeniliidir. III.

Selim, Avrupa standartlarnda bir ordu yetitirmek ve çada bir düzen kurmay amaçlamt.dizi film izle

> Siyaset ve diplomasi alannda önemli yenilikler yaplm, Avrupa devletlerinde sürekli elçilikler

kurulmutur.

> Nizam- Cedit devri slahatlarna kar balayan Kabakç syan baarya ulam ve slahatlar kaldrmtr.

> II. Mahmut yeniden çok yönlü olarak slahatlara balamtr. Türkiye'nin modernleme sürecinde önemli

admlar atld.

> II. Mahmut devri slahatlarn, Tanzimat Ferman, Islahat Ferman, l. ve II Merutiyetler takip etmitir.

> Bu slahatlarla önemli reformlar yapldysa da baar salanamam, Osmanl Devletinin birlik ve bütünlüü

gerçekleememitir.

> Baz fikir, devlet ve sanat adamlar imparatorluun içinde bulunduu duruma çözüm getirmek için çeitli

fikirler ortaya atmlardr.

II. FKR AKIMLARI

19. yüzylda daha düzenli ve programl bir ekilde yaplmaya çallan slahatlar, imparatorluun bünyesindeki

rahatszlklar (aznlk isyanlar) ve d basklar nedeniyle baarya ulaamamt.

> Her yaplan slahat hareketi, Avrupa'nn üzerimizdeki basksnn artmasna neden oldu. Böylece içilerimize

karlm, aznlk isyanlar artmt. Toplum hayat düzene girmemi, batllarn "hasta adam" dedikleri Osmanl Devleti

iyilememiti.

> Islahat hareketiyle belirginleen eski-yeni mücadelesi gittikçe iddetlenmitir.

> Bu olumsuzluklar, 19. yüzyln ikinci yarsndan itibaren devleti batmaktan kurtarmak amacn güden bir

takm fikir akmlarnn ortaya çkmasna neden oldu.

> Devletin birlik ve bütünlüünün salamaya çalan bu fikirler zamanla birer devlet doktrini olarak ortaya

çkmlardr.

> Osmanlclk, slamclk, Batlclk ve Türkçülük olarak ortaya çkan fikir akmlar I. ve II. Merutiyette devlet

hayatna hakim olmular ve etkilerini göstermilerdir.

> Osmanlclk, siyasi ve hukuki düünce tarzna,

> Türkçülük, millet duygusuna,

> slamclk, dini duygu ve hissine,

> Batlclk ise, yenileme ve deiime bal idi.

imdi bu fikir akmlarn srayla görelim:

a. Osmanlclk:

Tanzimat döneminin sonlarna doru baz Osmanl aydnlar Genç Osmanllar adyla bir cemiyet kurdular.

Daha sonra siyasi faaliyette bulunmaya baladlar. Onlara göre milliyet isyanlarn durdurup ülkenin

bütünlüünü korumak için devletin snrlar içinde yaayan bütün milletleri Osmanlclk düüncesi etrafnda

toplamak gerekiyordu.

Bunun için dil, rk ve din fark gözetmeden herkesin ayn hak ve yetkilere sahip olmas artt. Bu yaplrsa

Osmanl birlii gerçekleir ve devlet yklmaktan kurtulabilirdi. Bu düünceler ancak merutiyet yönetiminde

uygulanabilirdi.

'Osmanlclk, milliyetçilik akmnn Osmanl Devleti üzerindeki ykc etkilerine kar ortaya atlm bir fikir akmdr.

II. Mahmut'un "Ben tebamdaki din farkn ancak camilerine, havralarna ve kiliselerine girdikleri zaman

görmek isterim!" sözleri bu fikrin pratikteki en önemli göstergesidir. Osmanl toplumunu kaynatrmay

hedefleyen Osmanlclk akm, fertlerin sosyal siyasi ve hukuki eitliklerini salamak için faaliyet göstermitir.

Bu amaçla iki önemli çalma yapld:

a) Mebusan Meclisinin Açlmas

b) Kanun-i Esasinin lan

Böylece merutiyet fikri ve program yürürlüe girmi oldu. Osmanlclk fikrine taraftar olanlar, bütün

Osmanllarn siyasi birliini gerekli görüyorlar ve ortak yurt gereini savunuyorlard.

lk Anayasann yürürlüe girmesiyle Osmanl toplumunda hukuki bir eitlik, ilk meclisin açlmasyla da siyasi

bir eitlik salanmtr.

Osmanlclk fikrini zayflatan ilk büyük etki 1877 -1878 Osmanl-Rus sava ve bu savan sonuçlar oldu. Bu

sava srasnda Balkanlarda Osmanl egemenliinde yaayan Hristiyanlarn Müslümanlara kötü davranmalar,

Ruslarn Rum ve Ermenileri kkrtmalar, Müslüman halkta Hristiyanlara kar sert bir tepki dourmutu.

II. Abdülhamit’in merutiyet yönetimine son vermesinde bu gelimelerin büyük etkisi olmutur.

I. Balkan sava Osmanlclk akmna kesin darbe vuran en önemli olay olmutur.

Milliyet duygusunun ve milliyetçilik akmnn çok etkili olduu bu dönemlerde Osmanlclk akmnn baarl

olmas beklenemezdi.

b. Adem-i Merkeziyetçilik:

Prens Sabahattin'e ait olan bu görü Osmanlclk akmndan çok farkl deildir.

Prensin görüleri yerinden yönetim ve bireysel giriim ilkelerine dayanyordu. Buna göre merkezi

hükümetin yetkileri azaltlacak, buna karlk imparatorluktaki çeitli unsurlarn yönetime katlma yetkileri

artrlacakt.

Liberal bir ekonomi modeli de uygulanacaktr.

c. slamclk:

slamclk, Osmanl Devleti'nin bütünlüünü korumak amacyla XIX. yüzyln ikinci yarsnda, özellikle 1877-

1878 Osmanl-Rus savandan sonra, önem kazanan bir düünce akmdr.

slamclk düüncesini savunanlara göre; toplumun temel direi dindir. Din ile millet birdir. Hangi milletten

olurlarsa olsunlar bütün Müslümanlarn halifenin etrafnda birlemesi gerekir, slamclar, Osmanl Devleti'nin

eriat esaslarndan ayrld için geri kaldn ileri sürdüler.

slamclarn bir bölümü eriattan zerre kadar ayrlma yanls deildi. Dier bir grup ise, bat uygarlnn maddi yann

oluturan endüstrinin, bilim ve teknolojinin alnmasnda bir saknca görmüyordu, slamclk XIX. yüzyln sonlarna

doru devletin resmi politikas olacak kadar önem kazand.

II. Abdülhamit slamclk siyasetini gelitirip tekilatlandrm gerek içte gerekse dta bir devlet politikas haline

getirmiti. Padiahn bu politikasnda Berlin Kongresi'nde Osmanl devletinin Avrupa'daki topraklarnn

kaybedilmesi karsnda Asya'daki varlmz devam ettirmek ve buradaki topraklarmz kaybetmemek düüncesi

önemli bir etken olmutur.

II. Abdülhamit, slamclk politikasyla bir taraftan mparatorluun bütünlüünü korumaya çalrken bir taraftan

da ngiltere ve Rusya'nn hâkimiyetleri altnda yaayan Müslümanlar, kendilerine kar kullanmay düündü.

II. Abdülhamit bu amaçla :

1. Afrika içlerine ve Çin'e elçiler gönderdi.

2. Hicaz demiryolunun inasna baland.

3. Almanya ile yakn bir iliki içine girdi.

4. Osmanl ordusunu eitmek için Alman subaylar getirildi.

5. Almanya'dan silah ve mühimmat alnd.

Bu düünce de devleti kurtarmaya yeterli olamad. Birinci Dünya Sava'nda, Osmanl padiahnn halife olarak

yaynlad cihad fetvasna ramen baz Araplar Türk askerine ate açmaktan geri durmad. Bu olay Osmanl

Devleti'nin bütünlüünü korumada, slamclk düüncesinin baarl olamadn açk bir ekilde ortaya koymutur.

II. Abdülhamit döneminde yaplan faaliyetlerin faydalar Milli Mücadele döneminde Hindistan ve Buhara

Müslümanlardan gelen yardmlar eklinde kendini göstermitir.

d. Türkçülük (Türk Birlii):

Türkçülük, dil, tarih ve edebiyat alanlarndaki çalmalarla, yani bir kültür hareketi olarak balad. Türkçülük

akm Osmanlclk ve slamclk akmlarnn geçerli olduu dönemlerde pek yaynlamad. Ancak bu akmlarn Osmanl

Devleti'ni kurtarmaya yetmedii görüldükten sonra, özellikle kinci Merûtiyet döneminde Türkçülük akm güç

kazand. Bu akmn hz kazanmasnda, Rusya'nn Türk ülkelerindeki igalinden kaçan Türkler oldukça etkili

oldular.

Ziya Gökalp, Türkçülük akmn II. Merutiyette ilk defa sosyolojik bir metotla inceleyerek etnik, dank,

çekingen fikirlerin toplanmasn ve bir sistem haline getirilmesini mümkün klmtr.

Türkçülük düüncesinin öncüleri bir milleti; dil, din, soy ve ülkü birliinin oluturduunu savunuyorlard.

Onlara göre devlet ancak; dili, dini, soyu ve ülküsü bir olan topluma dayanarak ayakta durabilirdi.

Bunun için Osmanl yönetimi altnda yaayan Türklere milli bilinç kazandrlmalyd.

Balkan Savann meydana getirdii olumsuz sonuçlar ve Osmanlclk akmnn birletirme yönündeki çabalarnn

baarsz olmas, Türkçülük akmnn önem kazanmasna neden oldu.

Balkan Sava'nn ac ve felaketli sonuçlar Türk toplumunun uyanmasna neden olmutur.

Türkçülük akm II. Merutiyetin ilanndan sonra bütün Türklerin kurtulu çarelerini de aratran

Pan Türkizm cereyanna doru yönelmitir. Türk birliini salamaya yönelik olarak Turanclk domutur.

Turanclk, Türkçülük hareketinin siyasi yönüdür. Amac, bütün Türkleri bir ülkede bir devlet içinde tek bir

bayrak altnda birletirmektir. Bunu, bu düüncenin en önemli kiisi olan Ziya Gökalp, "Vatan ne Türkiye'dir

Türklere ne Türkistan; Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan" diyerek özetlemitir.

Bu hareket, ikinci Merûtiyet döneminde aydnlar ve devlet adamlar arasnda çok sayda taraftar buldu.

iktidar elinde bulunduran ttihat ve Terakkî Frkas ileri gelenleri tarafndan desteklendi. ttihat ve Terakki

liderlerinden Enver Paa, devletin çöküten kurtulabilmesinin, Turancln baarl olmasyla mümkün olacan

düünenlerdendi.

Osmanl Devleti'nin Birinci Dünya Sava'nda yenilmesi Turanclk hareketini zayflatt. Turanclar, Türkleri

birletirme ülküsünün Türkiye Türklüü ile snrlanmas gerektiini savunmaya baladlar. Enver Paa buna kar çkt.

Hayalini gerçekletirmek için Türkistan'a gitti. Orada bir ordu kurarak, Ruslara ka mücâdeleye giriti, fakat bu

savalardan birinde ehit oldu (1922).

Son Osmanl Meclis-i Mebûsan'n ve Kuvây- Milliyecilerin "Mîsak- Milli" ilkesini benimsemesi,

TBMM'nin millî egemenlik anlayn kabul etmesi gibi nedenler, 1920'den sonra Turanclk hareketini büyük

ölçüde zayflatt. Kurtulu Sava'nn kazanlmasndan sonra Turanclk düüncesi tamamen reddedildi. Bütün dünya

Türklerini tek bir bayrak altnda birletirmeyi amaç edinen Turancln tersine, "vatan kavram", bugün üstünde

yaanlan siyasi snrlarla çevrilmi topraklar olarak kabul edildi.

e. Batclk :

Kaynan Tanzimat ve hatta ondan önceki slahat hareketlerinden alr. Batnn sosyal, siyasi, ekonomik ve

felsefi görülerinin ifade ettii bir devlet anlayn benimser.

Bu görüe sahip kiiler, devletin ancak batllaarak kurtulabileceini savunmaktadrlar. Yalnz siyasi alanda

deil, sosyal, hukuki ve ekonomik alanda da deiikliklerin olmasn istemilerdir. Bundan dolay merutiyetleri

yeterli görmemilerdir.

ilk olarak askeri alanda balayan batllama hareketi, daha sonralar devlet ve toplum hayatnda da etkili oldu.

l. Merutiyete kadar süregelen batllama hareketlerinin önderleri ya padiahlar ya da onlarn destekledikleri

sadrazamlardr, l. Merutiyetten sonra batllamann önderleri yönetim kadrosunun dnda bulunan Jön Türklerdir.

Batclk ikinci Merûtiyet döneminde bir düünce akm hâlini ald. Bu düünceyi savunanlar çkardklar

dergilerde görülerini yaymaya çaltlar. Batnn üstünlüünün bilime dayal olduunu ve ona kar gelmenin doru

olmadn açkladlar. Onlar, tek kadnla evlilii, kadn haklarn, batl bir medenî kanunun kabulünü, eriat

mahkemeleri yerine laîk mahkemelerin kurulmasn, Lâtin harflerinin kabulünü, tekke ve zaviyeler ile bütün

medreselerin kapatlmasn, fesin kaldrlp baka bir baln benimsenmesini, millî bir ekonominin kurulmasn

savunuyorlard.

Batclar arasnda görü ayrlklar vard. Batclarn bir bölümü Avrupa'dan her eyi almaya gerek yoktur, batllarn

teknolojisi alnmal fakat kültürü alnmamal görüündeydi. Dier bir bölümü ise tek bir medeniyet vardr o da bat

medeniyetidir, gülü ve dikeni ile alnmaldr diyordu.

20. YÜZYIL BAINDA OSMANLI DEVLET'NN YIKILMA SÜRECNE GRMES:

ttihat ve Terakki Partisi:

Önce cemiyet daha sonra siyasi bir parti olarak kurulan ve gelien ittihat ve Terakki Partisi, Türk tarihinde

önemli rol oynayan ilk büyük siyasi partidir, ittihat ve Terakki Cemiyeti, 1889 tarihinde stanbul’da

Sarayburnu'nda Gülhane bahçesinde kurulan ttihat- Osmanî Cemiyeti ile 1906'da Selanik'te Osmanl Hürriyet

Cemiyeti'nin 1907'de birlemesi ile olumutur.

ttihat- Osmanî Cemiyeti, ksa zamanda yurt içinde ve yurt dnda tekilatn geniletmi, Jön Türklerin Paris

grubunu içine almtr. Cemiyet ilk defa yurt içinde varln Ermeni olaylar vesilesiyle duyurmutur. Bundan

sonra cemiyetin Cenevre (1897) ve Kahire (1897) ubeleri faaliyete geçtii gibi Rumeli'de de hzl bir ekilde

örgütlenmitir. Cemiyet bu dönemde kendisini bat dünyasna, Jön Türklerin (Genç Türkler) temsilcisi olarak

tantmtr. Cemiyete bal olarak zmir’de Hizmet, Saadet ve Ahenk, stanbul’da ura-y Ümmet, Cenevre'de

Osmanl çtihat, Paris'te Meveret Kahire'de Kanun-u Esasî, Basiretül ark gazeteleri ile yaynlar yapmtr.

Cemiyetin balca amac, 1876 Kanun-i Esasi’sini (Anayasasn) tekrar yürürlüü koymak ve Osmanl Meclisi

Meb'usannn açlmasn salamakt.

Paris'te, 4 ubat 1902'de toplanan Jön Türk Kongresinde, Merutiyet düzeninin uygulanma metotlar

konusunda varlan görü ayrl, Cemiyeti ikiye bölmütür. Prens Sabahattin, Teebbüs'ü ahsi ve Adem-i

Merkeziyet dernei kurarak Cemiyet'ten ayrlm, dier taraftan da Ahmet Rza Bey de Osmanl Terakki ve ttihat

Cemiyetini kurarak faaliyetine devam etmitir.

1906 ylnda Selanik'te kurulan gizli Osmanl Hürriyet Cemiyeti ise, ttihat ve Terakki Cemiyetinin

hayatnda bir dönüm noktasn tekil etmitir. Osmanl Hürriyet Cemiyeti, Ruslarn Bulgarlar koruyarak

memleketin iç ilerine müdahalesini protesto etmi, özellikle ordu mensuplar arasnda da taraftar bulmaya

çalmtr.

14 Eylül 1907'de Merkezi Paris'te olan Osmanl Terakki ve ittihat Cemiyeti ile merkezi Selanik'te olan

Osmanl Hürriyet Cemiyeti, Osmanl Terakki ve ttihat Cemiyeti olarak bir yazl anlama ile birlemilerdir.

Bu birlemelerden sonra ittihat ve Terakki Cemiyeti, Rumeli'de büyük bir silahl ayaklanma hareketine

girmitir. Enver Bey Tikve civarnda, Niyazi ve Eyüp Sabri Beyler Resne ve Ohri'de, Selâhattin ve Hasan

Tosun Beyler Arnavutluk'ta hürriyet taburlar kurmulardr. Cemiyetin Silahl müfrezeleri halk ayaklanmaya

tevik ve buna kar da II. Abdülhamit'in bu bölgeye gönderdii bask unsuru adamlarn öldürmeye balamlardr.

Derne'de daa çkan Kolaas (önyüzba) Niyazi ve arkadalarn sindirmeye çalan askerî birlikler, hürriyet

isteyenlerle birlemilerdir. Cemiyet 23 Temmuz 1908'de Manastr, Selanik ve Rumeli ehirlerinde hürriyet ilân

etmi ve bunun sonucu olarak II. Abdülhamit de, Kanun-i Esasîyi (Anayasay) yürürlüe koymutur. Böylece

ikinci Merutiyet ilân edilmitir.

17 Aralk 1908'de, Osmanl Meclisi Mebusan açlm böylece Cemiyet mensuplar siyasî iktidara sahip

olmulardr.

Yeni kurulan rejim içerde ve darda bir takm olaylarla kar karya kalmtr. Bulgaristan, 5 Ekim 1908'de

bamszln ilan etmitir. Avusturya-Macaristan, 6 Ekim 1908'de Bosna-Hersek'i ülkesine kattn, Girit ise

Yunanistan'a katldn ilân etmitir.

Balkanlar'daki bu kayplar ülke içinde ilk kez rejime yönelik bir tepkinin domasna neden oldu. Tarihte 31

Mart Olay diye anlan bu isyan stanbul’da bir terör ortam meydana getirdi. 31 Mart olayn önlemek ve

Merutiyet rejimini tehlikeden kurtarmak için Rumeli'de Hareket Ordusu adyla bir ordu kuruldu. 21 Nisan

1909'da stanbul’a gelen ordu, 31 Mart olayn bastrarak, duruma hakim oldu.

Bu olaydan sonra II. Abdülhamit tahttan indirilerek yerine Sultan V. Mehmet Reat getirilmitir.

Bundan sonra 1909'da Anayasada deiiklikler yaplarak parlamenter bir rejime yönel inmitir. Bu

deiikliklerle yürütme organnn ba olan hükümdarn yetkileri snrlandrlm, kabinenin meclise kar sorumlu olmas

ilke olarak kabul edilmi, yasama organn bamszl kabul edilerek yetkileri geniletilmitir.

Bu deiikliklere ramen durum düzelmemi, içerde ve darda büyük gaileler çkm, artan malî zorluklarn yan

sra, Arnavutluk'ta ve Arap ülkelerinde ayaklanmalar çkmtr.

mparatorluun bu güç durumunda bu defa, 1911'deTrablusgarp Sava, 1912 ylnda I. Balkan Sava ve

1913'te de II. Balkan Sava patlak vermitir.

TRABLUSGARP SAVAI (1911-1912)

Trablusgarb ve Bingazi (Bugünkü Libya), Kanuni döneminde 1551 ylnda Turgut Reis tarafndan Osmanl

topraklarna katlmt. XIX.yüzylda önce Cezayir (1830) ardndan da Tunus (1881) ve Msr (1882) igal edildii

için Kuzey Afrika'da Osmanl Devletinin kontrolünde sadece Trablusgarp kalmt. Msr'n ngilizler tarafndan

igali ile Osmanl Devleti'nin Trablusgarp bölgesi ile karadan irtibat kesilmiti. Denizlerde de önemsenecek bir

donanmamz olmadndan bölgenin kayb an meselesiydi. II.Abdülhamit bölgenin her an igal edilme ihtimaline

karlk Trablusgarp'a bol miktarda asker ve cephane ymtr. Bununla da yetinmeyen Abdülhamit herhangi bir

saldrda bölgeye yardm göndermenin imkanszln amak için bölgedeki kabile reislerini stanbul’a çararak

onlarla görümü ve onlardan bölge savunmas için destek almtr. Ayrca bölgeye baarl bir vali ile baarl bir

komutan tayin edilmitir. II.Abdülhamit'in yönetimden uzaklatrlmasndan sonra yeni yönetim Trablusgarp'taki

silah ve cephaneyi geri çekerken buradaki askerlerin önemli bir bölümünü de Yemen'e kaydrmtr. Ayrca

bölge valisi ve komutan görevden alnmtr. ttihat ve Terakki hükümeti bu icraatlar ile adeta bölgenin igalini

kendisi hazrlamtr.

19.yüzyln ikinci yarsnda birliini kuran talya ksa sürede sanayiletikten sonra sömürge arayna girmitir. Bu

aray döneminde Tunus'u ele geçirme hesaplar yapan talya bölgenin Franszlar tarafndan igali üzerine

Habeistan'a yönelmi, ancak yenilerek geri çekilmek zorunda kalmtr. Bu gelimelerden sonra talya bütün

dikkatlerini hemen karsnda bulunan Trablusgarp üzerine younlatrmtr. Trablusgarp'n igali konusunda dier

Avrupa devletleri ile anlaan talya Osmanl Devletine bir nota göndererek baz imtiyazlar istemi, nota süresi

henüz dolmadan da Libya'ya asker çkarmtr.

Savan Sebepleri:

a) talya’nn gelien sanayisi için hammadde ve Pazar aray

b) Trablusgarb’n corafi açdan talya’ya yakn olmas

c) Osmanl devletinin talya’y savunamayacak kadar güçsüz olmas

d) ngiltere , Fransa ve Rusya’nn çkarlarna uygun olmas

e) talya’nn Osmanlnn bölgeyi geri brakt ve talyanlara kötü davrand iddias

talya’nn Trablusgarp'a saldrmas üzerine zor durumda kalan Osmanl Hükümeti bölgeye yardm yapma

imkanna da sahip deildi. Zira karadan bölge ile irtibat yoktu. Denizlerde ise üç-be gemiden oluan donanma

ile yardm gönderilmesi mümkün deildi. Buna ramen Enver Paa ve Mustafa Kemal Paa bata olmak üzere baz

subaylar devlet tarafndan bölgeye gizlice gönderildi. II.Abdülhamit devrinde tekilatlandrlm ve silahlandrlm

olan yerli halk Türk subaylarnn da yardmlar ile talyanlarn iç kesimlere kadar sokulmasn engellediler. Yerli

halkn direniini kramayan talya, Osmanl Devletini bara zorlamak amac ile baz Ege adalarn (12 Ada ve

Rodos) igal etti. Bu arada Balkan Devletleri'nin de aralarnda ittifak kurarak Osmanl Devletine sava ilan

etmeleri üzerine durumu daha da zorlaan Osmanl Devleti bar istemek zorunda kald. Ve bunun sonucunda Ui

Antlamas imzaland.

U (Ouchy) ANTLAMASI (18 Ekim 1912)

Maddeleri:

1- Trablusgarp ve Bingazi Osmanl Devleti tarafndan talya'nn kontrolüne braklacak.

2- talya’nn igal ettii Rodos ve Oniki Ada Osmanl Devletine geri verilecek. Ancak Balkan sava srasnda

adalar Yunanistan igal edebileceinden sava sonuna kadar Rodos ve Oniki Ada talyan igalinde kalacak.

3- Trablusgarb ve Bingazi dini bakmdan halifeye bal olacak.Bu amaçla bölgeye bir temsilci

gönderilecek.

4- Kapitülasyonlarn kaldrlmas konusunda talya Osmanl Devletine siyasi destek verecek.

5- Trablusgarb ve Bingazi'nin Düyun-u Umumiye'ye ödedii taksitleri bundan sonra talya ödeyecek.

Trablusgarp'n galinin Sonuçlar:

1- Osmanl Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçasn da kaybetmitir.

2- Osmanl Devleti'nin güçsüzlüünü gören Balkan devletleri Osmanlya saldrma konusunda

cesaretlenmilerdir.

3- Halifeliin siyasi gücü kullanlarak bölge ile balar devam ettirilmeye çallmtr.

4- Trablusgarp ve Ege adalarnn bir bölümünü kontrol eden talya Dou Akdeniz’de önemli bir güç haline

gelmitir.

5- Geçici olarak talyanlara braklan Rodos ve Oniki Ada tekrar geri alnamamtr. Üst üste gelen savalardan

dolay Osmanl Devleti Adalarla ilgilenemedii gibi onun varisi olan Türkiye Cumhuriyeti de kar karya

bulunduu ciddi problemlerden dolay adalar talya’dan devralmay baaramamtr. II. Dünya savana kadar

talyanlarda kalan adalar bu sava srasnda Almanlar tarafndan Türkiye'ye verilmek istenmi, ancak

Cumhurbakan ismet nönü "Biz savaa katlmyoruz sonuçlarndan da hiç bir ekilde istifade edemeyiz" diyerek

adalar reddetmitir. Türkiye'nin kabul etmemesi üzerine Rodos ve Oniki Ada Yunanistan'a braklmtr.

I. BALKAN SAVAI (1912-1913)

Büyük bir bölümü Fatih devrinde fethedilmi olan Balkanlar'da ilk olarak Yunanistan (1829) Osmanl

Devletinden kopmutu. 93 Harbi sonunda ise Romanya, Srbistan ve Karada'a tam bamszlk Bulgaristan'a ise

muhtariyet verilmesi ile Osmanl Devletinin Balkanlar'daki hakimiyeti büyük ölçüde sona ermiti. 93

Harbinden sonra II.Abdülhamit Balkanlarda kalan topraklar korumay amaçlayan bir politika izlemitir.

II.Abdülhamit politikasn Avrupa’nn büyük devletleri arasndaki rekabet ile Balkan uluslar arasndaki

dümanlk üzerine kurdu. Onun döneminde Balkan uluslar arasndaki anlamazlklar körüklenerek onlarn

Osmanl'ya kar birlemesi engellendi, ittihat ve Terakkinin basksyla ilan edilen II. Merutiyet Osmanl

Devletinin Balkanlar'daki ksmi hakimiyeti için yeni bir darbe oldu. Zira merutiyetin ilan srasnda yaanan

kargaadan faydalanan Bulgarlar bamszlklarn ilan ederken, Avusturya da Bosna-Hersek'i ilhak etti.

II.Abdülhamit'i hâl ederek yönetimi devralan ttihat ve Terakki onun "bölücü" Balkan politikasna kar

"birletirici" bir politika izleyerek Balkan uluslar arasndaki dini ve siyasi anlamazlklar çözümledi. Böylece

birbirlerine yaklaan Balkan uluslarn Rusya Osmanl'ya kar hiç zorlanmadan birletirdi ve 1912 ylnda

Bulgaristan, Srbistan, Karada ve Yunanistan Osmanlya kar bir ittifak kurdular. Ayrca ittihat ve Terakki

Hükümeti Rusya'nn saldrmama garantisine dayanarak Balkanlardaki Osmanl ordusunun büyük bir

bölümünü terhis etti. Böylece hükümet Trablusgarp'ta olduu gibi Balkanlarn kaybn da bizzat hazrlad.

Balkan Savann Nedenleri:

1- Fransz htilalinin dourduu fikir akmlarnn etkisi

2- Bata Rusya olmak üzere Avrupa Devletlerinin Balkan uluslarn kkrtmalar

3- Haçl dünyasnn Osmanl Devletini Balkanlardan atmak istemesi.

4- Balkan devletlerinin snrlarn geniletmek istemeleri

5- Osmanl Devleti'nin Trablusgarp savandaki baarszlnn ve hükümetin yanl politikalarnn Balkan uluslarn

cesaretlendirmesi.

6- Osmanl- alman yaknlamasn tehlikeli bulan ngiltere’nin Estonya’nn bakenti Reval’de (1908) Reval

görümelerinde Rusya’y Balkan politikas ve boazlar konusunda desteklemesi ve Ruslarn Balkan uluslarn

kkrtmas

Müttefik Balkan devletlerinden ilk olarak 8 Ekim 1912 Karada Osmanl Devletine sava ilan etti. ardndan

da Srbistan, Bulgaristan ve Yunanistan Osmanl Devletine sava ilan ettiler. Osmanl Devleti hazrlksz

yakaland Balkan Savanda hiç bir varlk gösteremedi ve bütün cephelerde yenildi. Ordunun hazrlksz olmas,

cepheler arasndaki kopukluk ve ordu içindeki siyasi çekime (ittihatç-itilafç) yenilginin balca nedenleri oldu.

Osmanl devletinin zor durumda kalmasndan faydalanan Arnavutlarda bamszlklarn ilan ettiler.(Arnavutlar

Balkanlarda bamszln son kazanan millettir.) Bulgarlarn Çatalca'ya kadar ilerlemesi üzerine Osmanl Devleti

atekes istemek zorunda kald.

Yenilginin Sebepleri:

1. Trablusgarb sava sebebiyle bölgeye asker ve cephane ylamamas

2. Osmanl subaylar arasndaki fikir ayrlklar

3. Osmanl ordusunun teknik yetersizlii

4. Savan geni corafyada 4 ayr devletle olmas

5. Sava öncesi orduda eski, sava görmü askerlerin terhis edilmesi

LONDRA ANTLAMASI (30 MAYIS 1913)

Osmanl Devleti'nin istei üzerine 17 Aralk 1912'de toplanan Londra Konferans'nda Balkan devletleri ve

onlarn avukatln yapan Avrupa devletlerinin (Avusturya, Almanya, ngiltere ve Rusya) istekleri kabul

edilebilecek nitelik tamad için Türk Hükümeti görümelerden çekildi. Bu arada stanbul'da da hükümet

deiiklii olmu ve yeni hükümet savaa devam karar almt. Devam eden savata Osmanl Devleti'nin son direni

noktalar olan Yanya, kodra ve Edirne'nin de dümesi üzerine Osmanl Devleti artlar ar da olsa antlamaya raz

oldu. Osmanl'nn istei üzerine tekrar toplanan Londra Konferans antlama ile neticelendi.

Maddeleri:

1- Osmanl Devleti Midye-Enez hattnn dousuna çekilecek.

2- Arnavutluk ve Ege Adalarnn durumunu Avrupa’nn büyük devletleri belirleyecek.

3- Selanik, Güney Makedonya ve Girit Yunanistan'a verilecek.

4- Kavala, Dedeaaç ve Bütün Trakya Bulgaristan'a verilecek.

5- Orta ve Kuzey Makedonya Srbistan'a verilecek.

I. Balkan Savann Sonuçlar:

1- Ata yadigar Rumeli topraklarndaki Osmanl hakimiyeti sona ermitir.

2- Balkanlardaki son aznlk olan Müslüman Arnavutlar da sava srasndaki kargaadan faydalanarak

Osmanl Devletinden ayrlm ve bamszln kazanmtr.

3- Fatih devrinden beri devam eden Ege denizindeki Türk hakimiyeti sona ermitir.

4- Bulgaristan Balkan devletleri arasnda sivrilmi ve snrlarn Ege denizine dayandrmtr.

5- Osmanl Devleti'nin Balkan devletlerinden sadece Bulgaristan ile snr kalmtr.

6- Osmanl Devleti'nin en önemli merkezlerinden olan Edirne kaybedilmitir.

7- Midye - Enez hattnn batsnda yüz binlerce Türk kald için Balkan Türkleri sorunu domutur.

8- Osmanl'dan alnan topraklarn paylam srasnda Balkan devletleri arasnda meydana gelen anlamazlk

II.Balkan Savana neden olmutur.

9- Ordunun siyasete karmasnn sakncalar açkça görülmütür.

10-Balkan savalar sonrasndaki Bab- Ali baskn ile ttihat ve terakki partisi ileri gelenleri hükümeti ele

geçirdiler.

II. BALKAN SAVAI (1913)

l.Balkan sava sonunda, batllarca 1699 Karlofça Antlamasyla balatlan Türkleri Balkanlardan atma

giriimi hemen hemen tamamlanm oluyordu. Ancak dier Osmanl topraklarnn paylamnda olduu gibi l.Balkan

Sava sonunda Osmanl'dan alman topraklarn paylam da anlamazlk konusu oldu.

Srbistan, Osmanl Devletinden kopan Arnavutluk'u kendi nüfuzuna alarak Adriyatik'e açlmann hesaplarn

yapyordu. Ancak, Avusturya ile talya aralarnda anlaarak Srbistan'n hesaplarn bozdular ve Arnavutluu kendi

himayelerine aldlar.

Bir baka anlamazlk konusu da Makedonya idi. Bulgaristan'n, Makedonya'nn büyük bir bölümünü

kontrol etmesi ve Bat Trakya'y da snrlarna katarak Ege denizine kadar ulamas Yeilköy Antlamasndaki

Büyük Bulgaristan'n kurulmas anlamna geliyordu. Bu durum Osmanl Devleti'nden çok Srbistan ve

Yunanistan' rahatsz etmitir. Yunanistan ve Srbistan'n Bulgaristan'a kar ttifak kurmas üzerine Bulgarlar önce

Srbistan’a ardndan da Yunanistan'a saldrdlar. Böylece II.Balkan Sava balad. Ksa sürede sava yayld Karada

ve Romanya'da Bulgaristan'a kar savaa giritiler. Osmanl Devleti de Balkan Devletleri arasndaki bu

anlamazlktan faydalanarak Bulgaristan'a sava ilan etti. Osmanl ordusu tarihi ehir Edirne'yi kurtardktan sonra

Meriç’e kadar ilerledi. Ancak durum müsait olmasna ramen Avrupa devletlerinin müdahalesinden çekinildii

için daha ileri gidilmedi.

Be devletle birden savamak zorunda kalan Bulgaristan bütün cephelerde yenilerek anlama istemek

zorunda kald. Bulgaristan ile dier Balkan devletleri arasnda yaplan görümeler sonucunda Bükre Antlamas

imzaland.

BÜKRE ANTLAMASI (10 Austos 1913)

1- Bulgaristan, Dobruca ve Silistre'yi Romanya'ya verecek.

2- Manastr, Üsküp, itip ve Pritine Bulgarlardan alnarak Srbistan'a verilecek

3- Bulgaristan, l.Balkan Sava sonunda ald Selanik, Serez, Drama ve Dedeaaaç' Yunanistan'a brakacak.

Yorum: Bükre Antlamasyla Bulgaristan Ege Denizi ile olan balantsn sürdürmekle birlikte önemli ölçüde

toprak kaybna urad. Bir ksm topraklarn komularna brakmak zorunda kald.

OSMANLI DEVLETNN BALKAN DEVLETLER LE MZALADII ANTLAMALAR

stanbul Antlamas (29 Eylül 1913)

Osmanl Devleti ile Bulgaristan arasnda yaplan bu antlama ile iki devlet arasnda Meriç nehri snr olarak

kabul edildi. Bulgaristan, Edirne ve Dobruca'y Osmanl Devletine brakmay kabul etti. Ayrca bu antlama ile

Bulgaristan’da kalan Türklerin her türlü din, mezhep ve ibadet hürriyetleri teminat altna alnd.

Bulgaristan, Osmanl Devleti'nin batda ortak kara snrna sahip olduu tek ülke oldu. Türklere aznlk statüsü

veren bu antlama ile Türkler Bulgarlarla eit haklara sahip hale geldi. Bunun yannda isteyenlerin dört yl

içinde göç edebilmelerine imkan tannd.

Atina Antlamas (14 Kasm 1913)

Yunanistan ile Osmanl Devleti arasnda yaplan Atina Antlamasnda iki devlet arasndaki en büyük

problem olan Adalar sorunu büyük ölçüde çözüldü ve Ege adalarnn büyük bir bölümü Yunanistan'a brakld.

Antlama ile Osmanl Devleti Mora Yarmadasndaki Yunan igalleri ile Girit'in ilhakn tand. Ayrca antlama ile

Yunanistan'da kalan Türk aznln haklar da güvence altna alnd.

stanbul Antlamas (13 Mart 1914)

Srbistan ile Osmanl Devleti arasnda yaplan antlama ile Srbistan snrlar içerisinde kalan Türklerin

durumu görüülmütür. Bu iki devletin ortak bir snr kalmadndan, bu antlamann konusu bu ülkede kalm

Türklerin ve tanmaz mallarnn durumuna ilikindi.

II. Balkan Savann Sonuçlar:

1- Balkanlarda kalan Türk aznlnn hak ve hürriyetleri yaplan antlamalarla garanti altna alnmtr.

2- Balkanlarn siyasi haritasnda önemli deiiklikler olmu ve Bulgaristan topraklarnn önemli bir bölümünü

kaybetmitir.

3- Balkan Savalarndaki baarszlk Osmanl ordusunda yeni düzenlemelere neden olmutur.

4- Osmanl Devletinin sosyal ve ekonomik çöküü hzlanmtr.

5- Bulgaristan'n dier Balkan Devletleri ve Rusya ile aras açlmtr. Bu durum Bulgaristan’ Avusturya ile

Osmanl Devletine yaklatrmtr.

6- Balkan Türkleri proplemi ortaya çkmtr.

Yorum : Balkan Savalar Osmanll Devleti tarihinin en ar yenilgisine urayarak snrlarn Adriyatik

kylarndan Meriç nehrine kadar çekmek zorunda kald. Rumeli topraklar terk edildi. Balkanlarda ki binlerce

Türkün yaad topraklar terk etmesine neden olmu ve büyük göç hareketleri yaanmtr.

Balkan Sava Balkanlar'daki dengeleri büyük oranda deitirmi, yeni olarak Arnavutluk kurulmutur.

Balkan Sava, Avrupa devletlerini de etkilemi, bloklar arasndaki gerginlii arttrm, silahlanma yar hzlanm bu

da l. Dünya Savann çkmasna neden olmutur.

Balkan savalar, Avrupa devletlerini de etkilemi, bloklar arasndaki gerginlii artrm, silahlanma yarn

hzlandrm bu da I. Dünya savann çkmasna sebep olmutur.

dizi izle