document20

ОЛИГОПОЛЬ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Өнөөдрийн сэдэв

Олигополь

Курногийн тэнцвэр-A. Cournot (1801-1877)

Хуйвалдааны тэнцвэр

Стакельбергийн тэнцвэр-German economist Stackelberg,

1934

Бертрандын тэнцвэр-J. Bertrand (1822-1900)


Олигополь

Монополь нь салбарт зөвхөн нэг пүүс байдаг.

Дуополь нь салбарт хоёр пүүс байдаг загвар.

Олигополь нь салбарт цөөн тооны пүүс байна. Гэхдээ пүүс бүрийн шийдвэр нь бусад пүүсүүдийн шийдвэрт нөлөөлж байдаг.

Verizon, AT&T, Sprint Nextel, T-Mobile АНУ гар утасны 80 хувийг эзэлдэг.

Олигополийн монополиос ялгаатай зах зээлийн гол шинж бол interdependence.

Бид ихэвчлэн дуополь загварыг авч үзнэ.


Дуополь загвар

Пүүсүүд үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ сонгож өрсөлдөнө.

Хэрвээ 1 пүүс y1 хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэвэл 2 пүүс y2 хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх ба салбарын нийт нийлүүлэлт y1 + y2 болно. Зах зээлийн үнэ нийт нийлүүлэлтээс хамаарна. p(y1+ y2).

Пүүсүүдийн нийт зардлын функцийг c1(y1) ба c2(y2) гэж тэмдэглэе.


Дуополь загвар: Жишээ

1 пүүс 2-р пүүсийн үйлдвэрлэлийн хэмжээг y2 гэж өгөгдсөн гэж үзээд шийдвэр гаргаж байна гэе. Тэгвэл пүүсийн ашиг

Өгөгдсөн y2-ийн түвшинд нэгдүгээр пүүсийн ашиг хамгийн их байх үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ сонгох нь пүүсийн бодлого болж байна.

Зах зээлийн эрэлтийн урвуу функц гэж өгөгдсөн гэе.

I ба 2 пүүсийн зардлын функцууд дараах байдлаар өгөгджээ.

1 1 2 1 2 1 1 1( ; ) ( ) ( ).y y p y y y c y

p y yT T( ) 60

c y y1 1 12

( ) c y y y2 2 2 22

15( ) .



( ; ) ( ) .y y y y y y1 2 1 2 1 12

60

Өгөгдсөн y2 хувьд 1-р пүүсийн ашиг:

Эндээс 1-р пүүсийн y2-т

үзүүлэх хариу үйлдлийн функц:

y R y y1 1 2 2151

4 ( ) .

y2

y1

60

15



y2

y1

45/4

45

( ; ) ( ) .y y y y y y y2 1 1 2 2 2 22

60 15

Өмнөхтэй адилаар өгөгдсөн y1-ийн хувьд 2-р пүүсийн ашиг:

2-р пүүсийн y1-т үзүүлэх

хариу үйлдлийн функц:

y R yy

2 2 1145

4

( ) .



Пүүс бүр өөрсдийн хамгийн сайн хариу үйлдлийг хийж байгаа үед тэнцвэр тогтоно. Хэрвээ

бол (y1*,y2*) –ийг Курно-Нашийн (Cournot-Nash)

тэнцвэр гэнэ.

* *

2 2 1( )y R y* *

1 1 2( )y R y

y2

y148

60

8

13

Курногийн тэнцвэр

y y1 2 13 8* *, , .


Курногийн тэнцвэрийн таамаглал

Хоёр болон түүнээс их тооны пүүсүүд байна.

Пүүсүүд ижил төрлийн (homogeneous) бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ.

Пүүсүүд хамтрахгүй, хуйвалдахгүй.

Пүүс болгон зах зээлийн хүчтэй буюу пүүсийн Q шууд үнэнд нөлөөлнө.

Пүүсүүдийн тоо тогтмол буюу салбарт орох, гарах боломж бага.

Пүүсүүд Q үйлдвэрлэлийн хэмжээгээрээ өрсөлдөнө, шийдвэрийн нэгэн зэрэг гаргана.


Тоо хэмжээгээр өрсөлдөх дуополь загвар: Курногийн тэнцвэр

y2

y1

Курногийн тэнцвэр

y1* = R1(y2*) y2* = R2(y1*)

1-р пүүсийн хариу үйлдлийн функц y R y1 1 2 ( ).

2-р пүүсийн хариу үйлдлийн функц y R y2 2 1 ( ).

y2*

y1*


Хуйвалдааны загвар

Хоёр пүүс хуйвалдан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ бууруулж, улмаар ашгаа нэмэгдүүлэх боломж байдаг.

Үүнийг хуйвалдаан гэнэ. Институцийн хувьд тогтсон, үнийн болон хэмжээний хувьд хуйвалдаан үүсгэж буй пүүсүүдийн нэгдэлийг картель гэнэ. (OPEC).

Хоёр пүүс нийт ашгаа хамгийн их байлгахыг зорих ба ашгаа хувааж авахаар шийджээ. Пүүсийн зорилго нь хамтран ашгаа хамгийн их байлгах y1 ба y2-ийг сонгох болно.

m y y p y y y y c y c y( , ) ( )( ) ( ) ( ).1 2 1 2 1 2 1 1 2 2


Хуйвалдааны загвар

Гэхдээ хуйвалдааны загвар нь тэр бүр амжилттэй байдаггүй. Учир нь аль нэг пүүс нь үнээ бууруулж, үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ нэмэгдүүлэх замаар ашгаа нэмэгдүүлэх боломжтой байдаг. Энэ нь картелийг тогтворгүй болгодог байна.

АНУ, Канад, ЕХ орнуудад хуйвалдаан хууль бус байна. (competition law, antitrust law)

Пүүсүүдийн тоо нэмэгдэхэд хуйвалдаан хийх боломжгүй болж ирдэг.

Хуйвалдах нь зардал ихтэй мөн хуурах явдал гардаг.

Эдийн засгийн хямралтай үед хуйвалдааны нөлөө бага байна.


Хуйвалдааны жишээ

1960 онуудад цахилгаан барааны үйлдвэрлэгчид (General Electric) зах зээлээ хувааж авах, үнээ тогтмол түвшинд барих бодлого хэрэгжүүлсэн.

1980 дундуур Major Baseball leagues эздүүд тамирчдын цалинг өсгөхгүй хязгаарласан ( цалинг тогтмол байлгах)

1993 онд АНУ-д хүнсний үйлдвэрлэгчид сургуулийн хоолны үнийг тогтмол хязгаарт барьсан (үнийг барьсан).

1996 онд АНУ, Япон, Өмнөд Солонгост малын тэжээл үйлдвэрлэхэд ордог нэгэн химийн бодисны хэмжээг хязгаарласан.


Стакельбергийн тэнцвэр

Бид пүүсүүд үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ нэгэн зэрэг сонгодог тохиолдлыг үзсэн.

Одоо аль нэг пүүс нь эхэлж үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ сонгох ба харин нөгөө нь тэрхүү сонголтыг мэдсэний дараа хариу үйлдэл үзүүлдэг гэе. 1-р пүүсийг тэргүүлэгч, 2-р пүүсийг дагалдагч пүүс гэе.

Энэ 2 пүүс үнэ дээр биш үйлдвэрлэлийн хэмжээн дээр өрсөлдөнө.

Ийм төрлийн шийдвэр гаргалтаас бий болж буй тэнцвэрийг Стакельбергийн тэнцвэр гэнэ.


Стакельбергийн тэнцвэр

Дагалдагч 2-р пүүс нь тэргүүлэгч 1-р пүүс үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ y1 хэмээн сонгосны дараа өөрийн үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ сонгоно. Энэхүү сонголтыг y2 = R2(y1) гэе.

Гэхдээ 1-р пүүс 2-р пүүсийн энэхүү хариу үйлдлийг урьдчилан таамаглах ба үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ сонгохдоо үүнийг мөн давхар тооцоолж шийдвэрээ гаргана.

Тэргүүлэгчийн ашгийн функц:

1 1 1 2 1 1 1 1s

y p y R y y c y( ) ( ( )) ( ).


Стакельбергийн тэнцвэр: Жишээ

Зах зээлийн эрэлтийн функц: p = 60 - yT.

Пүүсүүдийн зардлын функцууд харгалзан c1(y1) = y12

ба c2(y2) = 15y2 + y22.

2-р пүүс нь дагалдагч. Тэгвэл түүний хариу үйлдлийн функц:

Тэргүүлэгчийн

ашгийн функц:

Тэнцвэрт:

1

2 2 1

45( )

4

yy R y

2

1 1 1 2 1 1 1

211 1 1

( ) (60 ( ))

45(60 )

4

s y y R y y y

yy y y

1 13.9sy 2 2 1( ) 7.8s sy R y


Үнийн өрсөлдөөн: Бертрандын тэнцвэр

Пүүсүүд үнэ тогтоох стратегиар өрсөлдөн, нэгэн зэрэг үнээ тогтоож буй тэнцвэрийг Бертрандын тэнцвэр гэнэ.

Хоёроос дээш хэмжээний пүүсүүд өрсөлдөнө.

Пүүсүүп ижил төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ.

Пүүсүүд хоорондоо хамтрахгүй мөн хуйвалдахгүй.

Пүүсүүд үнээ зэрэг тогтоож өрсөлдөнө (дагалдахгүй).

Хэрэглэгчид хамгийн бага үнэ тогтоосноос худалдан авна, ижил үнэ тогтсон бол санамсаргүй байдлаар сонголт хийнэ.

Пүүсүүдийн ахиу зардал нь адил үед нэгэн зэрэг үнээ сонгох стратеги нь үнэ ахиу зардалтай тэнцүү байх тэнцвэрт хүргэдэг.


Дараагийн сэдэв

Дам нөлөө

Нийгмийн бараа


document20

Documents

y1 c1

y1 y1

y1 y2

y1

y2

www

cournot

zaluu