263 ponadgimnazjalnych)

2014201420142014

Wydział Polityki Wydział Polityki Wydział Polityki Wydział Polityki

Społecznej Społecznej Społecznej Społecznej

Starostwa Starostwa Starostwa Starostwa

Powiatowego Powiatowego Powiatowego Powiatowego

w Będziniew Będziniew Będziniew Będzinie

Powiatowy program ograniczenia szkód spowodowanych spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym

na lata 2014-2018

Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie 2

SPIS TREŚCI

I Wstęp.......................................................................................................... 4

II Podstawy prawne ...................................................................................... 5 2.1. Ustawodawstwo.........................................................................................................................5 2.2 Program uwzględnia zapisy: .....................................................................................................5

III Definicja alkoholu oraz podstawowe pojęcia z nim związane ............... 6 3.1 Alkohol. ......................................................................................................................................6 3.2 Alkoholizm. ................................................................................................................................6 3.3 Alkoholizm przewlekły...............................................................................................................6 3.4 Abstynencja. ...............................................................................................................................6 3.5 Głód alkoholu. ............................................................................................................................7 3.6 Ciąg alkoholowy, ,,ciąg picia.”...................................................................................................7 3.7 Profilaktyka. ...............................................................................................................................7 3.8 Picie społecznie akceptowane. ...................................................................................................8 3.9 Picie problemowe albo symptomatyczne. ..................................................................................8 3.10 Picie nałogowe. ........................................................................................................................8 3.11 Upojenie alkoholowe................................................................................................................9 3.12 Luka pamięciowa. ....................................................................................................................9 3.13 Ograniczanie szkód. .................................................................................................................9 3.14 Nałóg. .....................................................................................................................................10 3.15 Nawyk. ...................................................................................................................................10 3.16 UzaleŜnienie. ..........................................................................................................................10 3.17 WspółuzaleŜnienie..................................................................................................................11 3.18 Psychodegradacja alkoholowa. ..............................................................................................11 3.19 Leczenie uzaleŜnienia.............................................................................................................12 3.20 Reintegracja społeczna. ..........................................................................................................12 3.21 Anonimowi Alkoholicy (AA).................................................................................................12 3.22 Rehabilitacja (postępowanie po leczeniu). .............................................................................12

IV Problem alkoholizmu w Polsce. ............................................................ 13 4.1 SpoŜycie alkoholu w kraju. ......................................................................................................13 4.2 SpoŜycie alkoholu w województwie śląskim...........................................................................17 4.3 Powiat Będziński......................................................................................................................20

4.3.1 Charakterystyka Powiatu Będzińskiego............................................................................20 4.3.2 SpoŜycie alkoholu w Powiecie Będzińskim......................................................................20

4.4 Alkohol jako patologia społeczna.............................................................................................24 4.5 Alkohol jako substancja uzaleŜniająca i objawy uzaleŜnienia. ................................................26

4.5.1 Fazy uzaleŜnienia od alkoholu. .........................................................................................28 4.6 Alkoholizm jako choroba. ........................................................................................................28

V Przyczyny spoŜywania alkoholu przez młodzieŜ................................... 30 5.1 Motywy picia alkoholu.............................................................................................................30

5.1.1 Motywy społeczne.............................................................................................................31 5.1.2 Motywy indywidualne.......................................................................................................31

5.2 Wpływ środowiska. ..................................................................................................................32 5.2.1 Nałogowy alkoholizm w rodzinie. ....................................................................................32 5.2.2 Wpływ rówieśników i znajomych. ....................................................................................34

5.3 Marketing produktów alkoholowych. ......................................................................................36 5.3.1 Zachęcanie do kupna alkoholu. ........................................................................................37 5.3.2 Reklama napojów alkoholowych oraz promowanie w mass mediach. .............................38


5.3.3 Sponsoring alkoholowy. ....................................................................................................41

VI Konsekwencje naduŜywania alkoholu.................................................. 42 6.1 Konsekwencje społeczne..........................................................................................................43 6.2 Konsekwencje zdrowotne.........................................................................................................44 6.3 Płodowy zespół alkoholowy – FAS..........................................................................................52

VII Edukowanie młodzieŜy na temat alkoholu.......................................... 55 7.1 Postawa rodziców. ...................................................................................................................55 7.2 Przekazywanie wiadomości oraz profilaktyka w szkołach. ....................................................57

VIII Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia........................................................ 60 8.1 Leczenie odwykowe. ................................................................................................................60 8.2 Organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe. ...................................................62 8.3 Ruchy samopomocowe.............................................................................................................62 8.4 Centra integracji społecznej. ....................................................................................................64 8.5 Uprawnione słuŜby mundurowe i społeczeństwo. ...................................................................65 8.6 Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia na terenie Powiatu Będzińskiego. .......................................66 8.7 Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia w pobliŜu Powiatu Będzińskiego. .......................................67

IX Skala zjawiska w Powiecie Będzińskim - raport z badania ankietowego przeprowadzonego wśród młodzieŜy uczęszczającej do klas II szkół ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym.............................................................................................. 70

9.1 Cel przeprowadzenia badania...................................................................................................70 9.2 Miejsce oraz organizacja badania.............................................................................................70 9.3 Charakterystyka badanej populacji. ........................................................................................71 9.4 Charakterystyka zastosowanego narzędzia badawczego. ........................................................72

X Wyniki badania ankietowego. ................................................................ 73

XI Wnioski z przeprowadzonego badania ankietowego.......................... 112

XII Diagnoza problemów oparta na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego.............................................................................................. 118

12.1 Określenie celu głównego oraz celów szczegółowych Programu........................................118 12.2 Określenie wskaźników i źródła ich weryfikacji. ................................................................121 12.3 Cele szczegółowe oraz zadania poprzez które będzie realizowany cel główny Programu..122

XIII Finansowanie i monitorowanie Programu ....................................... 128 13.1 Finansowanie Programu. ......................................................................................................128 13.2 Monitorowanie Programu.....................................................................................................128

XIV Konkluzja.......................................................................................... 128

Spis Tabel.................................................................................................. 130

Spis Rysunków ......................................................................................... 131

Spis Wykresów ......................................................................................... 132


I Wstęp W dzisiejszych czasach problem naduŜywania alkoholu przez młodzieŜ jest bardzo nasilony.

Nie naleŜy tego lekcewaŜyć. Obojętność na ten problem moŜe doprowadzić do coraz

wcześniejszych inicjacji alkoholowych i jeszcze większej ilości pijących młodych ludzi,

a co za tym idzie - do szeregu powaŜnych konsekwencji dla całego społeczeństwa (np. wypadki

samochodowe, agresywne zachowanie osoby pijącej względem innych, przestępstwa popełnione

pod wpływem alkoholu itp.). W związku z powyŜszym, opracowany został niniejszy program,

któremu nadana została nazwa - ,,Powiatowy program ograniczenia szkód spowodowanych

spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński

jest organem prowadzącym na lata 2014-2018”.

Celem Programu jest zwiększenie świadomości i pogłębianie wiedzy na temat alkoholu

i konsekwencji, jakie moŜe wywołać jego spoŜywanie, a takŜe ograniczanie jego spoŜywania

przez uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Powiecie Będzińskim.

Program jest spójny z ,,Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych na lata 2011 – 2015” oraz innymi dokumentami o charakterze międzynarodowym.

W części opisowej Programu zawarte zostało wyjaśnienie, czym jest alkohol,

definicje i pojęcia, które są ściśle z nim związane, a takŜe podstawy prawne,

na jakich oparty jest niniejszy Program.

Następnie przedstawione zostały wyniki badania (anonimowej ankiety), jakie zostało

zrealizowane wśród uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński

jest organem prowadzącym . Przeprowadzona ankieta miała na celu zbadanie postaw młodych ludzi

względem alkoholu. Uzyskane wyniki nakreśliły wskazówki, jakie działania naleŜy podjąć

oraz na jakich problemach szczególnie się skupić, przy prowadzeniu działań zmierzających

do osiągnięcia celu Programu.

W końcowej części Programu znajduje się opis celu głównego, celów szczegółowych,

a takŜe działań, jakie zostaną podjęte w ramach realizacji załoŜeń programowych. W tej części

znajdują się takŜe informacje na temat monitorowania oraz finansowania niniejszego Programu.


II Podstawy prawne

2.1. Ustawodawstwo.

,,W niektórych krajach ustawowe ograniczenia produkcji i obrotu alkoholem polegają

tylko na obowiązku uzyskania specjalnych zezwoleń na produkcję i sprzedaŜ,

czyli na koncesjonowaniu alkoholu (…). Argumentami wysuwanymi przeciwko polityce ograniczeń

prawnych w obrocie alkoholem są: moŜliwość wzrostu produkcji bimbru, nielegalnego handlu

alkoholem produkowanym legalnie, picia płynów alkoholowych nie przeznaczonych do spoŜycia

(denaturatu, niektórych lekarstw, wody kolońskiej, politury) oraz uŜywania innych zastępczych

środków odurzających. Zbyt daleko idące ograniczenia ustawowe mogą być przyczyną powstania

przestępczego podziemia”.1

Podstawę prawną rozwiązywania problemów alkoholowych w Polsce stanowi ustawa

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.

(Dz.U.2012.1356 j.t., z późn. zm.).

2.2 Program uwzględnia zapisy:

� Ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.2012.1356 j.t., z późn. zm.).

� Ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz.U.2013.595 j.t.,

z późn. zm.)

� Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego

i wolontariacie (Dz.U.2010.234.1536 j.t., z późn. zm.)

� Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

(Dz.U.2005.180.1493, z późn. zm.)

� Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U.2011.43.225 j.t.)

� Europejskiej Strategii na rzecz ograniczania szkód spowodowanych spoŜyciem alkoholu

(Komunikat Komisji z dnia 24 października 2006r. do Rady, Parlamentu Europejskiego,

Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego i Komitetu Regionów- Strategia

UE w zakresie wspierania państw członkowskich w ograniczeniu szkodliwych skutków

spoŜywania alkoholu COM (2006) 625 wersja ostateczna

� Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

na lata 2011-2015 (Załącznik do Uchwały Nr 35/2011 Rady Ministrów z dnia 22 marca 1 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia polityki społecznej, Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy, Warszawa 1977r.


2011 r.)

� Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

w województwie śląskim na lata 2011 – 2015 (Załącznik do Uchwały

Nr IV/5/1/2011 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 14 lutego 2011 r.)

� Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 – 2015 (Załącznik do Uchwały

Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r.)

III Definicja alkoholu oraz podstawowe pojęcia z nim związane

3.1 Alkohol.

Zgodnie z art. 46.1. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

z dnia 26 października 1982r., napojem alkoholowym jest ,,produkt przeznaczony do spoŜycia

zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stęŜeniu przekraczającym

0,5% objętościowych alkoholu”.2

3.2 Alkoholizm.

Według Światowej Organizacji Zdrowia jest to „wszelki sposób picia, który wykracza

poza miarę tradycyjnego i zwyczajowego spoŜycia albo poza ramy obyczajowego, przyjętego

w całej społeczności, picia towarzyskiego bez względu na czynniki, które do tego prowadzą”.3

3.3 Alkoholizm przewlekły.

,,Alkoholizm przewlekły rozpoczyna się z chwilą zupełnego uzaleŜnienia od alkoholu.

Cechują go stany długotrwałego opilstwa, psychodegradacja i zmniejszenie tolerancji na alkohol.

Na podłoŜu alkoholizmu przewlekłego występują powikłania psychiczne i psychozy alkoholowe”.4

3.4 Abstynencja.

,,Całkowite powstrzymanie się od spoŜywania wszelkich napojów alkoholowych”.5

,,Powody powstrzymywania się od picia alkoholu są liczne i złoŜone. Dla niektórych osób

abstynencja jest kwestią stylu Ŝycia, dla innych - kwestią religii, a dla jeszcze innych - zdrowia.

2 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 3 Pilch T., Encyklopedia pedagogiczna XXI w., Wydawnictwo śak, Warszawa 2003r. 4 Święcicki A., Alkohol - zagadnienia polityki społecznej… op. cit. 5 Ibidem.


Badania wykazały, Ŝe jako główne przyczyny nie spoŜywania alkoholu abstynenci wymieniają:

• obiekcje moralne, niechęć do odczuwania skutków picia, pragnienie panowania nad sobą,

• takŜe pochodzenie z abstynenckiej rodziny,

• są teŜ tacy (np. Anonimowi Alkoholicy), dla których abstynencja jest elementem kuracji

zdrowotnej”.6

3.5 Głód alkoholu.

,,Występująca u osób uzaleŜnionych od alkoholu trudna do odparcia chęć wypicia lub upicia

się połączona z napięciem i narastającym niepokojem, bardzo często prowadzi do nawrotu choroby

lub jest czynnikiem utrudniającym przerwanie ciągu picia”.7

3.6 Ciąg alkoholowy, ,,ciąg picia.”

,,Bycie w stanie odurzenia alkoholem dłuŜej niŜ 48ngodzin, nie na pokaz, nie pod naciskiem

otoczenia; ciąg moŜe trwać zarówno parę dni, jak i wiele lat; picie ciągami charakteryzuje osoby

uzaleŜnione od alkoholu i jest dla wielu spośród nich alternatywą dla okresów całkowitego

powstrzymywania się od alkoholu”.8

3.7 Profilaktyka.

,,Jest jednym ze sposobów przeciwdziałania zjawiskom postrzeganym przez społeczeństwo

jako niepoŜądane lub szkodliwe. Cechą wyróŜniającą ją spośród pozostałych sposobów

przeciwdziałania, jest jej uprzedni charakter, tzn. iŜ jest ona stosowana jeszcze przed wystąpieniem

zjawisk, którym ta profilaktyka ma zapobiegać. Najczęściej polega ona na podjęciu odpowiednich

środków ostroŜności”.9

WyróŜnić moŜemy:

• ,,Profilaktykę uniwersalną – ukierunkowaną na całe populacje

Są to działania profilaktyczne adresowane do całych grup (populacji) bez względu na stopień

indywidualnego ryzyka występowania problemów alkoholowych. Ich celem jest zmniejszanie

lub eliminowanie czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi problemów alkoholowych w danej

populacji. Działania uniwersalne są realizowane np. w populacji dzieci i młodzieŜy w wieku

gimnazjalnym, w populacji młodych dorosłych, w populacji rodziców posiadających dzieci 6 Raport Międzynarodowego Centrum Polityki Alkoholowej (ICAP) Nr. 8, Kim są abstynenci, czerwiec 2000r. 7 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić sobie z uzaleŜnieniem od alkoholu, Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia,

Poznań/Warszawa 2008r. 8 Ibidem. 9 Ostaszewski K., Nowe definicje poziomów profilaktyki, w: Remedium, Nr 7-8, 2005r.


w wieku szkolnym itp.

• Profilaktykę selektywną – ukierunkowaną na jednostki i grupy zwiększonego ryzyka

Są to działania profilaktyczne adresowane do jednostek lub grup, które ze względu na swoją

sytuację społeczną, rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są naraŜone

na większe od przeciętnego ryzyko wystąpienia problemów alkoholowych lub/i innych zaburzeń

zdrowia psychicznego. Przykładem profilaktyki selektywnej są działania edukacyjne, opiekuńcze

i rozwojowe podejmowane wobec dzieci pochodzących z rodzin z problemem alkoholowym.

• Profilaktykę wskazującą – ukierunkowaną na jednostki (lub grupy) wysokiego ryzyka

demonstrujące pierwsze symptomy problemów alkoholowych

Są to działania profilaktyczne adresowane do osób (grup osób), które demonstrują wczesne

symptomy problemów alkoholowych lub/i innych zaburzeń zachowania lub problemów

psychicznych, ale jeszcze nie spełniają kryteriów diagnostycznych picia szkodliwego, uzaleŜnienia

od alkoholu lub innych zaburzeń związanych z naduŜywaniem alkoholu opisanych

w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Przykładem

profilaktyki wskazującej są zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci, które przejawiają wysoki poziom

agresji i nieprzystosowania w kontaktach z rówieśnikami, a takŜe interwencje podejmowane

wobec uczniów upijających się lub eksperymentujących z narkotykami”.10

3.8 Picie społecznie akceptowane.

,,Nie wykracza poza miarę tradycyjnego i zwyczajowego picia, przyjętego przez większość

danej społeczności. Akceptowane w społeczeństwie wzory picia mogą być umiarkowane”.11

3.9 Picie problemowe albo symptomatyczne.

,,Polega na dąŜeniu do uwolnienia się przy pomocy alkoholu od stresu, od przykrych stanów

emocjonalnych. MoŜe wiązać się z częstym upijaniem i prowadzić do wystąpienia dolegliwości

fizycznych (np. nieŜytu Ŝołądka)”12

3.10 Picie nałogowe.

,,Występuje przy objawach ,,głodu alkoholowego”, polegającego na złym samopoczuciu

w okresie abstynencji. Po rozpoczęciu picia zanika kontrola nad wypijaną ilością i powstają luki

pamięciowe w okresie upojenia”.13

10 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015. 11 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op. cit. 12 Ibidem. 13 Ibidem.


3.11 Upojenie alkoholowe.

,,Upojenie alkoholowe zwykłe, które definiuje się takŜe jako upicie zwykłe, głównie moŜna

rozpoznać po zmianach zachowania (agresywność, euforia, smutek, labilność emocjonalna)

oraz zaburzeniach koordynacji nerwowej (bełkotliwa mowa, brak koordynacji ruchowej),

co stanowi naturalną reakcję organizmu, w szczególności ośrodkowego układu nerwowego

na alkohol etylowy. Objawy pojawiają się osobniczo, u osób wyjątkowo wraŜliwych

od 0,3 promila. Istnieją takŜe osoby, u których nie dochodzi do upojenia alkoholowego

pomimo stęŜenia alkoholu we krwi na poziomie 1,5-2 promila.

Tradycyjnie wyróŜnia się w upojeniu zwykłym 3 fazy, zwane równieŜ stadiami:

1. faza podchmielenia, czyli ekscytacji, w której obserwuje się wzmoŜoną aktywność

przy obniŜonej jednak precyzji ruchów, zmniejszenie krytycyzmu i zdolności logicznego,

przyczynowego myślenia oraz pewną nieadekwatność w reakcjach uczuciowych

i zachowaniu,

2. faza właściwego upojenia, w której występuje chwiejny chód, bełkotliwa mowa,

posługiwanie się banalnymi frazesami, dalsze ograniczenie krytycyzmu i zdolności

logicznego, przyczynowo-skutkowego myślenia oraz pogłębienie nieadekwatności

w reakcjach uczuciowych i zachowaniu. W fazie tej występuje równieŜ cały szereg innych

symptomów, które łącznie nazywa się „zachowania się pijaków”,

3. faza głębokiego upojenia, zwana równieŜ poraŜenną, w której występują stopniowo

pogłębiające się zaburzenia świadomości, zahamowania ruchowe i wreszcie sen”.14

3.12 Luka pamięciowa.

,,Palimpsest, zaburzenie pamięci występujące u osób uzaleŜnionych od alkoholu, polegające

na niepamięci niektórych wydarzeń z okresu bycia w stanie odurzenia alkoholem; Ŝargonowo -

przerwa w Ŝyciorysie, urwany film”.15

3.13 Ograniczanie szkód.

,,W kontekście picia alkoholu i uŜywania innych substancji psychoaktywnych, określenie

to oznacza strategie działania i programy koncentrujące się bezpośrednio na ograniczeniu szkód

wywoływanych przez przyjmowanie tych substancji. Odnosi się w szczególności do tych strategii

14 Upojenie Alkoholowe, http://www.odtrucia-alkoholowe.waw.pl/upojenie-alkoholowe.html , odczyt: 17.10.2013r. 15 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit.


działania, które mają na celu zmniejszenie szkód, lecz niekoniecznie ograniczenie konsumpcji

substancji psychoaktywnych”.16

3.14 Nałóg.

,,Nazwa stosowana na określenie stanu uzaleŜnienia (np. od alkoholu, narkotyków

czy nikotyny); popularnie: szkodliwe dla zdrowia przyzwyczajenie, nawyk; termin ,,nałóg

alkoholowy” uŜyty został po raz pierwszy w 1901 roku przez Kurza i Kraepelina w odniesieniu

do osób, które nie były dostatecznie silne, aby zaprzestać picia wówczas, gdy picie naraŜało

je na powaŜne szkody materialne, społeczne i cielesne”.17

3.15 Nawyk.

,,Czynność utrwalona poprzez wielokrotne powtarzanie, często wykonywana

automatycznie”.18

3.16 UzaleŜnienie.

,,Zespół uzaleŜnienia od alkoholu to kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych

i poznawczych, wśród których picie alkoholu dominuje nad innymi zachowaniami,

które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość. Głównym objawem zespołu uzaleŜnienia

jest pragnienie alkoholu (często silne, czasami przemoŜne).

Na ostateczne rozpoznanie uzaleŜnienia pozwala identyfikacja trzech lub więcej następujących cech

lub objawów występujących łącznie przez pewien czas w ciągu ostatniego roku (picia):

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia (,,głód alkoholowy”).

2. Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem (…).

3. Fizjologiczne objawy stanu odstawienia pojawiającego się, gdy picie alkoholu jest ograniczane

lub przerywane (drŜenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki,

bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmoŜona potliwość, zaburzenia snu,

niepokój, draŜliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe, majaczenie

drŜenne) albo uŜywanie alkoholu lub pokrewnie działającej substancji (np. leków) w celu

złagodzenia ww. objawów, uwolnienia się od nich lub uniknięcia ich.

4. Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi

oczekiwanego efektu) potrzeba spoŜycia większych dawek dla wywołania oczekiwanego efektu.

5. Z powodu picia alkoholu – narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności

16 Leksykon terminów – alkohol i narkotyki. Światowa Organizacja Zdrowia. 17 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 18 Ibidem,


lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie alkoholu lub jego picie,

bądź uwolnienia się od następstw jego działania.

6. Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw

picia (picie alkoholu, mimo Ŝe charakter i rozmiary szkód są osobie pijącej znane

lub moŜna oczekiwać, Ŝe są znane)”.19

3.17 WspółuzaleŜnienie.

,,Jest pewną formą przystosowania się do nieprawidłowego układu relacji międzyludzkich,

która umoŜliwia zachowanie dotychczasowego układu, a jednocześnie odbiera szansę

na jego zmianę. Osoby najbliŜsze a więc te, którym najbardziej zaleŜy na alkoholiku stają

się nieświadomymi pomocnikami w piciu. To ich działania bywają często przyczyną odwlekania

decyzji o rezygnacji z picia i zwróceniu się o pomoc. Osoby te robią wszystko, Ŝeby uchronić

alkoholika przed konsekwencjami jego picia. Starają się pomóc mu w zatrzymaniu picia,

bowiem są przekonane o swojej zdolności do wywierania znaczącego wpływu na bliską osobę,

pomimo powtarzających się niepowodzeń i cierpień z tym związanych.

W przypadku alkoholizmu mówimy o koalkoholizmie, którego charakterystycznymi cechami są:

• poddanie się rytmowi picia alkoholika;

• przejmowanie za niego odpowiedzialności;

• obsesyjne kontrolowanie go;

• pomaganie i nadmierne opiekowanie się nim (w tym niedopuszczanie do tego, aby ponosił

on pełne konsekwencje swojego picia i swoich zachowań);

• wysoka tolerancja na róŜnego rodzaju patologiczne zachowania alkoholika, z jednoczesnym

występowaniem poczucia winy i poczucia małej wartości oraz zaniedbywaniem samego

siebie (i dzieci)”.20

3.18 Psychodegradacja alkoholowa.

,,Zespół nieodwracalnych zmian cech osobowości polegający m.in. na zuboŜeniu Ŝycia

uczuciowego i zainteresowań, osłabieniu lub zaniku społecznej motywacji działania, osłabieniu

zdolności planowania i przewidywania; bywa często zbyt pochopnie rozpoznawana u osób

19 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 20 Tekst autorstwa dr med. Bohdana T. Woronowicza zamieszczony na stronie Centrum AKMED – www.akmed.pl,

odczyt: 17.10.2013r.


uzaleŜnionych od alkoholu”.21

3.19 Leczenie uzaleŜnienia.

,,To działania słuŜące redukcji objawów i przyczyn zaburzeń psychicznych i zaburzeń

zachowania wynikających z uŜywania alkoholu. Przykładami działań leczniczych w tym zakresie

są: programy psychoterapii uzaleŜnienia od alkoholu, farmakologiczne wspieranie psychoterapii,

leczenie alkoholowych zespołów abstynencyjnych”.22

3.20 Reintegracja społeczna.

,,To działania, w tym równieŜ o charakterze samopomocowym, mające na celu odbudowanie

i podtrzymanie u osoby uczestniczącej w zajęciach w centrum integracji społecznej, klubie

integracji społecznej lub zatrudnionej u pracodawcy, umiejętności uczestniczenia w Ŝyciu

społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu”.23

3.21 Anonimowi Alkoholicy (AA).

,,Powstała w Stanach Zjednoczonych w 1935 roku wspólnota osób uzaleŜnionych

od alkoholu, które ,,dzielą się nawzajem swoim doświadczeniem, siłą i nadzieją, aby rozwiązać

swój wspólny problem i innym pomagać w wyzdrowieniu z alkoholizmu” (fragment preambuły

AA)”.24 Więcej informacji na temat wspólnoty AA, a takŜe innych ruchów samopomocowych,

znajduje się w podrozdziale 8.3 pt. Ruchy samopomocowe.

3.22 Rehabilitacja (postępowanie po leczeniu).

,,To działania podtrzymujące zmianę u osób uzaleŜnionych po zakończeniu leczenia

uzaleŜnienia, utrwalające efekty leczenia, uczące umiejętności słuŜących zdrowieniu

oraz pomagające w podejmowaniu i realizacji zadań wynikających z ról społecznych. Przykładami

są: treningi zapobiegania nawrotom w uzaleŜnieniu, grupy wsparcia dla ,,absolwentów” leczenia

uzaleŜnień, treningi zachowań konstruktywnych, programy wychodzenia z bezdomności, grupy

samopomocowe Anonimowych Alkoholików, kluby abstynenta, programy aktywizacji

zawodowej”.25

21 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 22 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015. 23 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003r. o zatrudnieniu socjalnym, art. 2. § 4. 24 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 25 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015.


IV Problem alkoholizmu w Polsce.

4.1 SpoŜycie alkoholu w kraju.

W niniejszym Programie, do przedstawienia doświadczeń z napojami alkoholowymi

wśród polskiej młodzieŜy, wykorzystany został raport z ogólnopolskich badań ankietowych.

Badania te, przeprowadzone zostały w ramach Europejskiego Programu Badań Szkolnych na Temat

Alkoholu i Innych Narkotyków (w skrócie – ESPAD). Badanie ESPAD wykonywane

jest raz na 4 lata, a po raz pierwszy przeprowadzone zostało w 1995 roku. Zatem badanie

to, przeprowadzone było w latach 1995, 1999, 2003, 2007 oraz 2011. W tym Programie skupimy

się na najnowszych i najbardziej aktualnych wynikach badań, aczkolwiek porównane

one zostaną z wynikami z lat poprzednich, aby zobrazować zmiany, jakie zaszły wśród młodzieŜy

w kwestii substancji psychoaktywnych. Narzędziem, za pomocą którego zostało przeprowadzone

badanie ogólnopolskie, była ankieta audytoryjna. Na stanowiska ankieterów zatrudnione zostały

osoby bezstronne, nie związane z systemem oświaty i wychowania. Głównym celem

przeprowadzonego badania był pomiar natęŜenia zjawiska zaŜywania przez młode osoby substancji

psychoaktywnych (w tym interesującego nas alkoholu). Jednym z celów była takŜe próba

zidentyfikowania czynników, które skłaniają młodzieŜ do sięgnięcia po substancje psychoaktywne.

Przeprowadzona ankieta pozwoliła na zbadanie stosunku młodych ludzi do palenia tytoniu,

spoŜywania napojów alkoholowych, a takŜe zaŜywania innych substancji psychoaktywnych

(w tym przypadku - substancji legalnych, takich jak leki przeciwbólowe i nasenne oraz substancji

wziewnych; a takŜe substancji nielegalnych, czyli narkotyków).

W niniejszym Programie skupimy się głównie na wynikach dotyczących spoŜycia

oraz stosunku uczniów do alkoholu. Aczkolwiek, nie moŜna wykluczyć, iŜ spoŜywanie napojów

alkoholowych jest w pewnym stopniu powiązane z paleniem tytoniu oraz zaŜywaniem innych

substancji psychoaktywnych. Aby uczniowie nie byli skrępowani w czasie wypełniania

kwestionariuszy, zadbano o ich poczucie bezpieczeństwa oraz całkowitą anonimowość. W związku

z tym, nauczyciel nie mógł przebywać w sali, a ankieterzy nie mogli chodzić po klasie w czasie,

gdy uczniowie wypełniali swoje karty. Po zakończeniu wypełniania kwestionariusza, uczeń wkładał

go do specjalnie przygotowanej koperty, którą następnie zaklejał i oddawał ankieterowi.

Był to dodatkowy sposób na zapewnienie młodych ludzi, Ŝe ankieta jest całkowicie anonimowa

i nie muszą obawiać się konsekwencji związanych z jej wypełnieniem. Badaniem objęci zostali

uczniowie losowo wybranych szkół z listy Ministerstwa Edukacji Narodowej zawierającej

takŜe informacje o liczbie klas jaka funkcjonuje w kaŜdej ze szkół. Początkowo losowane były

szkoły, a następnie klasy w których przeprowadzana była ankieta. W badaniu udział wzięli

uczniowie uczęszczający do trzecich klas gimnazjów oraz drugich klas ponadgimnazjalnych


(czyli w dniu badania była to grupa 15/16-latków oraz grupa 17/18-latków). Aby kaŜda ze szkół

miała równe szanse wzięcia udziału w badaniu, losowane one były z prawdopodobieństwami

proporcjonalnymi do liczby klas. Dokładne dane na temat populacji objętej badaniem znajdują

się w tabeli nr 1.

Tabela 1. Badana grupa uczniów w ramach Europejskiego Programu Badań Szkolnych na Temat Alkoholu i Innych Narkotyków w Polsce w 2011 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych

w 2011r.

Z raportu z badań wynika, iŜ najbardziej popularną substancją psychoaktywną

wśród młodzieŜy są napoje alkoholowe. Do czynienia z alkoholem miało 87,3% uczniów w wieku

15-16 lat oraz 95,2% 17/18-latków (dla porównania, do czynienia z paleniem tytoniu miało

57,2% 15/16-latków oraz 70,9% 17/18-latków, po leki uspokajające lub nasenne bez przepisu

lekarza sięgnęło 15,5% gimnazjalistów oraz 16,8% starszych uczniów, natomiast eksperymenty

z marihuaną lub haszyszem przeŜyło 24,3% uczniów z gimnazjum oraz 37,3% osób ze starszej

grupy, z kolei po dopalacze sięgnęła jeszcze mniejsza liczba uczniów – 10,5% 15-16-latków

oraz 15,8% uczniów uczęszczających do szkół ponadgimnazjalnych).

SpoŜywanie napojów alkoholowych jest rozpowszechnione wśród młodych ludzi

w takim stopniu, Ŝe w ciągu 30 dni poprzedzających przeprowadzenie badania alkohol spoŜywało

57,6% 15/16-latków oraz aŜ 80,4% uczniów ze starszej grupy (z kolei paliło prawie dwukrotnie

mniej uczniów - 29,8% gimnazjalistów oraz 41,9% 17-18-latków). Raport z badań mówi

takŜe, iŜ picie alkoholu (tak samo jak palenie tytoniu) jest rozpowszechnione w większym stopniu

wśród młodych chłopców niŜ wśród dziewczyn (z kolei leki zaŜywane są częściej

przez dziewczęta niŜ chłopców). Uczniowie sięgają znacznie częściej po substancje legalne

niŜ nielegalne, w głównej mierze po napoje alkoholowe oraz tytoń. Większość uczniów nie miała

Klasy gimnazjalne Klasy ponadgimnazjalne

333 342

51% 48,3%

49% 51,7%

Liczba klas w których

zrealizowane zostało

badanie

%-owy udział dziewcząt

w badaniu

%-owy udział chłopców

w badaniu


nigdy kontaktu z substancjami nielegalnymi. PrzewaŜająca liczba uczniów deklaruje, iŜ zdaje

sobie sprawę jakie jest ryzyko i jakie konsekwencje społeczne i zdrowotne niesie za sobą

uŜywanie substancji psychoaktywnych. Jednak w ocenie respondentów, o ryzyku i skutkach

decyduje raczej częstotliwość uŜywania, niŜ sama uŜywka. Uczniowie sięgając po alkohol

czy teŜ marihuanę lub haszysz liczą na pozytywne odczucia związane z ich zaŜyciem.

Jak wyglądają wyniki badania związane ze spoŜywaniem napojów alkoholowych wśród młodzieŜy

przedstawia tabela nr 2.

Tabela 2. SpoŜycie napojów alkoholowych wśród młodzieŜy polskiej na przestrzeni lat 1995 – 2011.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych

w 2011r.

PowyŜsza tabela dostarcza dane wyraŜone procentowo nt spoŜywania alkoholu

wśród polskiej młodzieŜy. Aby łatwiej było porównać zaleŜności występujące pomiędzy uczniami

trzecich klas gimnazjów oraz drugich klas szkół ponadgimnazjalnych skonstruowane zostały

wykresy. KaŜdy z nich przedstawia wyniki %-owe dotyczące obydwu grup wiekowych uczniów

na pytanie o picie kiedykolwiek w Ŝyciu (wykres 1), picie 12 miesięcy przed badaniem (wykres 2)

oraz picie 30 dni przed badaniem (wykres 3).

Badani 1995 1999 2003 2007 2011

Kiedykolwiek w Ŝyciu 92,8 90,3 92,5 90,2 87,3

77,3 82,0 84,9 78,9 78,3

50,4 61,1 65,8 57,3 57,6

Kiedykolwiek w Ŝyciu 96,5 96,6 96,7 94,8 95,2

88,0 93,8 93,4 92,0 91,6

65,6 78,1 78,9 79,5 80,4

III klasy

gimnazjumW czasie 12 miesięcy

przed badaniem

W czasie 30 dni przed badaniem

II klasy szkół

ponad -

gimnazjalnych

W czasie 12 miesięcy przed badaniem



Wykres 1. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy pili alkohol kiedykolwiek w Ŝyciu (badanie ogólnopolskie, 2011 r.).

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportu z ogólnopolskich badań ankietowych

zrealizowanych w 2011r.

Jak wynika z wykresu 1., zdecydowana większość uczniów, doświadczyła kiedykolwiek

w Ŝyciu kontaktu z alkoholem. Zarówno dla uczniów III klas gimnazjów, jak i II klas szkół

ponadgimnazjalnych wynik we wszystkich latach oscylował w granicy 90%. Widzimy jednak,

Ŝe od roku 2007 do 2011 tendencja ta, u starszych uczniów, niewiele wzrosła – o 0,4%, z kolei

u gimnazjalistów uległa zmniejszeniu o 2,9%.

Wykres 2. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy spoŜywali alkohol w czasie 12 miesięcy przed badaniem (badanie ogólnopolskie, 2011 r.).



92,8%

90,3%

92,5%

90,2%

87,3%

96,5%

96,6%

96,7%

94,8%95,2%

82,0%

84,0%

86,0%

88,0%

90,0%

92,0%

94,0%

96,0%

98,0%

1995 1999 2003 2007 2011

III klasy gimnazjum

II klasy szkół

ponadgimnazjalnych

Kiedykolwiek w Ŝyciu

77,3% 80,2% 84,9% 78,9% 78,3%

88,0% 93,8% 93,4% 92,0%91,6%

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

1995 1999 2003 2007 2011

III klasy gimnazjum

II klasy szkół

ponadgimnazjalnych

W czasie 12 miesięcy przed badaniem


W czasie 12 miesięcy przed badaniem, alkohol spoŜywało średnio 80% 15/16-latków

oraz 90% 17/18-latków. Dowodzi to, jak bardzo alkohol jest popularny wśród polskiej młodzieŜy.

ZauwaŜyć jednak moŜna, iŜ u uczniów starszych od roku 1999 wskaźnik ten maleje.

U gimnazjalistów takŜe widoczny jest spadek, jednak zaczął on pojawiać się nieco później,

bowiem od roku 2003.

Wykres 3. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy spoŜywali alkohol w czasie 30 dni poprzedzających badanie (badanie ogólnopolskie, 2011 r.).



Wykres 3. przedstawia jak wyglądało spoŜycie alkoholu wśród uczniów w czasie

30 dni przed wykonaniem badania. ZauwaŜyć moŜna pewne rozbieŜności pomiędzy

15/16-latkami, a 17/18-latkami. U starszych uczniów, wynik odpowiedzi udzielonych na to pytanie

z roku na rok ulegał wzrostowi, w 1995 roku wynosił 65,6%, by w roku 2011 osiągnąć wartość

80,4%. W przypadku gimnazjalistów, wskaźnik rósł od roku 1995 (50,4%) do roku 2003 (65,8%),

następnie w 2007 roku uległ zmniejszeniu i wyniósł 57,3%. Zgodnie z najnowszymi badaniami

(2011 rok) alkohol w czasie 30 dni przed badaniem spoŜywało 57,6% uczniów III klas gimnazjów.

4.2 SpoŜycie alkoholu w województwie śląskim.

Na wysokość spoŜycia alkoholu ma niewątpliwy wpływ fizyczna moŜliwość jego nabycia,

a dokładniej chodzi o liczbę punktów, w których sprzedawane są napoje alkoholowe.

Zgodnie z informacjami zawartymi w Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015, opracowanym w Regionalnym

50,4%

61,1% 65,8%57,3%

57,6%

65,6%

78,1% 78,9% 79,5%80,4%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

1995 1999 2003 2007 2011

III klasy gimnazjum

II klasy szkół

ponadgimnazjalnych



Ośrodku Polityki Społecznej Województwa Śląskiego, ,,w 2008 roku na terenie województwa

śląskiego funkcjonowało 23 167 punktów sprzedaŜy alkoholu. Na 1 punkt sprzedaŜy przypadało

w naszym regionie 201 mieszkańców, podczas gdy w kraju wartość ta wynosiła 190 osób.

Województwo śląskie znajduje się pod tym względem na czwartym miejscu wśród wszystkich

województw”.26

,,W województwie śląskim największą popularnością wśród młodzieŜy cieszy się piwo, na drugim

miejscu wódka, a na trzecim wino. Alkohol jest w opinii uczniów generalnie łatwo dostępny.

Ranking poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych ze względu na stopień łatwości

ich zdobycia przedstawia się następująco:

� zdobycie piwa za bardzo łatwe uwaŜa 61% 17-18-latków i 44% 15-16-latków;

� zdobycie wina za bardzo łatwe uwaŜa 49,1% starszych uczniów i 33,5% młodszych;

� zdobycie wódki za bardzo łatwe uwaŜa 38,2% uczniów drugich klas szkół

ponadgimnazjalnych i 23,7% uczniów klas trzecich gimnazjum.

W grupie uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych największy odsetek uczniów

po raz pierwszy ,,upił się” w wieku 16 lat i więcej (25,5%), podczas gdy wśród uczniów młodszych

klas najczęściej wskazywano na 14 lat jako wiek pierwszego ,,upicia się” (13,8% respondentów

wybrało ten wariant odpowiedzi).

Od 2004 roku w województwie śląskim obserwowany jest spadek liczby mieszkańców

przypadających na jeden punkt sprzedaŜy napojów alkoholowych, co świadczy o postępującym

wzroście dostępności alkoholu (…).

W 2008 roku w izbach wytrzeźwień na terenie województwa śląskiego zarejestrowano w sumie

1012 niepełnoletnich, co stanowi 1,9% wszystkich osób zatrzymanych. Odsetek ten jest wyŜszy

od średniej ogólnopolskiej, wynoszącej w 2008 roku 1,4% (…).

W badaniu Substancje psychoaktywne - postawy i zachowania przeprowadzonym w 2008 roku,

83% mieszkańców województwa śląskiego za najwaŜniejszy problem społeczno-gospodarczy

uznało picie alkoholu przez młodzieŜ”. Alkoholizm oraz przemoc i agresja na ulicach uplasowały

się na 2 pozycji – za waŜny problem społeczny uznało je 80% respondentów. Na trzecim miejscu

znalazła się przemoc w rodzinie (79%)''.27

Warto takŜe dokonać poglądowego porównania spoŜycia alkoholu w województwie śląskim

ze spoŜyciem w pozostałych województwach.

26 Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015. 27 Ibidem


Rysunek 1. SpoŜycie alkoholu w Polsce w podziale na województwa (2010 r.).

Źródło: Zestawienie autorstwa A. Czerniawskiej zamieszczone na stronie www.infografika.pl

Jak wynika z rysunku 1. średnia rocznego spoŜycia 100% alkoholu w litrach w Polsce

w 2010 roku wyniosła 4,50 dla męŜczyzn, natomiast dla kobiet 0,78. ZauwaŜyć moŜna,

iŜ w województwie śląskim wyniki zarówno dla kobiet, jak i męŜczyzn przekroczyły średnią

ogólnopolską. MęŜczyźni z woj. śląskiego uplasowali się pod względem ilości rocznego spoŜycia

alkoholu na trzeciej pozycji ze średnią 5,09. BliŜsze pozycje zajęły tylko 2 województwa,

a mianowicie woj. opolskie ze średnią 5,11 oraz woj. łódzkie ze średnią 5,78.

Kobiety zamieszkujące województwo śląskie, tak samo jak męŜczyźni, zajęły trzecią pozycję

uzyskując średnią 0,95. Miejsca przed mieszkankami Śląska zajęły kobiety z woj. mazowieckiego

ze średnią 1,01 oraz z woj. pomorskiego ze średnią 1,03.


Jak wynika z powyŜszego zestawienia, kobiety spoŜywają nawet pięciokrotnie mniej alkoholu

niŜ męŜczyźni.

4.3 Powiat Będziński.

4.3.1 Charakterystyka Powiatu Będzińskiego.

,,Powiat będziński połoŜony jest w centralnej części województwa śląskiego i zajmuje

powierzchnię 364 km2. W jego skład wchodzi aktualnie osiem gmin, w tym cztery gminy miejskie

(Będzin, Czeladź, Sławków i Wojkowice), jedna gmina miejsko-wiejska (Siewierz) oraz trzy gminy

wiejskie (Bobrowniki, Mierzęcice i Psary)”.28

Tabela 3. Liczba mieszkańców w gminach Powiatu – stan na 2011 rok.

GMINA

LICZBA MIESZKAŃCÓW

Będzin 59 023

Bobrowniki 11 736

Czeladź 33 591

Mierzęcice 7 579

Psary 11 639

Siewierz 12 250

Sławków 7 124

Wojkowice 9 193 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

4.3.2 SpoŜycie alkoholu w Powiecie Będzińskim.

Na terenie Powiatu Będzińskiego funkcjonuje Powiatowa Komenda Policji z siedzibą

w Będzinie przy ul. Bema 1 oraz cztery Komisariaty Policji tj. w Wojkowicach, Sławkowie,

Czeladzi i Siewierzu. W zakresie działalności profilaktycznej i wychowawczej nawiązuje

współpracę z sądem, placówkami oświatowymi, organizacjami społecznymi i stowarzyszeniami.

Spełnia równieŜ rolę koordynatora działań związanych z prewencją kryminalną

oraz przestępczością i demoralizacją nieletnich.

Dzięki informacjom, jakie udało się uzyskać z Wydziału Prewencji Komendy Powiatowej

28 Biuletyn Informacji Publicznej http://bip.pzbedzin.finn.pl/, odczyt: 09.01.2014.


Policji w Będzinie stworzone zostały zestawienia danych dotyczące liczby czynów,

gdzie narzędziem przestępstwa był alkohol, liczby kierujących po spoŜyciu alkoholu

i nietrzeźwych kierujących oraz liczby spotkań z zakresu profilaktyki alkoholowej.

Owe zestawienia przedstawiają poniŜsze tabele – 4, 5 oraz 6.

Tabela 4. Liczba czynów, gdzie narzędziem przestępstwa był alkohol – dane z Krajowego Systemu Informacji Policji.

Źródło: Dane pozyskane z Komendy Powiatowej Policji w Będzinie

W 2011 roku liczba czynów na terenie Powiatu Będzińskiego, gdzie narzędziem

przestępstwa był alkohol wyniosła 299. W porównaniu do roku kolejnego, tj. 2012 była to liczba

dosyć spora, bowiem liczba czynów na terenie Powiatu Będzińskiego, gdzie narzędziem

przestępstwa był alkohol w 2012 roku wyniosła 185. Dane jakie udało się pozyskać

na rok 2013 objęły miesiące od początku roku do 30 września. W okresie tych dziewięciu miesięcy

liczba czynów, gdzie narzędziem przestępstwa był alkohol wyniosła 32.

Tabela 5. Liczba kierujących po spoŜyciu alkoholu i nietrzeźwych kierujących.


Art. 178a. § 1. Kodeksu Karnego brzmi następująco – ,,Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości

lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym

lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

do lat 2”.29

Jak widać z danych zawartych w tabeli 5, w 2011 roku przestępstw podlegających

pod rozpatrywany artykuł i paragraf popełniło 347 osób. W 2012 roku liczba ta minimalnie

29 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. (Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553) - Kodeks Karny.

2011 2012 2013 do 30.09.2013

299 185 32

2011 2012 2013 do 30.09.2013

347 169 119 14 336 152 110 31 190 109 57 13

art. 178a§1kk

art. 178a§2kk

art. 87§1kw

art. 87§2kw

art. 178a§1kk

art. 178a§2kk

art. 87§1kw

art. 87§2kw

art. 178a§1kk

art. 178a§2kk

art. 87§1kw

art. 87§2kw


była mniejsza, wyniosła bowiem 336. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy

roku 2013, przestępstwa jazdy po spoŜyciu alkoholu dopuściło się 190 osób.

Art. 178a. § 2. Kodeksu Karnego został uchylony. Jednak w chwili, kiedy obowiązywał brzmiał

on następująco - ,,Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,

prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niŜ określony w § 1, podlega

grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.30

Opisanego wyŜej przestępstwa w 2011 roku dopuściło się 169 osób, w 2012 roku liczba ta zmalała

do 152. Od 1 stycznia do 30 września 2013 roku, tego typu przestępstwa dopuściło się 109 osób.

Art. 87. § 1. Kodeksu Wykroczeń brzmi - ,,Kto, znajdując się w stanie po uŜyciu alkoholu

lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym

lub powietrznym podlega karze aresztu albo grzywny nie niŜszej niŜ 50 złotych”.31

Wykroczenia opisanego w artykule 87. § 1. k. w. w 2011 roku dokonało 119 osób, w kolejnym

analizowanym roku liczba ta zmalała o 9 i wyniosła 110. W pierwszych trzech kwartałach

2013 r. do popełnienia wykroczenia opisanego w artykule 87. § 1. k. w. doszło 57 razy.

Art. 87. § 2. Kodeksu Wykroczeń - ,,Kto, znajdując się w stanie po uŜyciu alkoholu lub podobnie

działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny

pojazd niŜ określony w § 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny”.32

Wykroczenie to w 2011 roku popełnione zostało 14 razy, w kolejnym roku, tj. 2012 liczba

ta wzrosła ponad dwukrotnie i wyniosła 31. Od stycznia do września 2013 popełnienia

tego wykroczenia dopuściło się 13 osób.

Tabela 6. Liczba spotkań z zakresu profilaktyki alkoholowej.


Jak wynika z tabeli 6, w 2011 roku przeprowadzone zostały 24 spotkania z zakresu

profilaktyki alkoholowej. W kolejnym roku liczba ta nie uległa zmianie i równieŜ wyniosła

24, czyli na jeden miesiąc w roku przypadają 2 spotkania o tematyce związanej 30 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553) - Kodeks Karny. 31 Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114) - Kodeks Wykroczeń. 32 Ibidem.

2011 2012 2013 do 30.09.2013

24 24 17


z przeciwdziałaniem alkoholizmowi. Od początku roku 2013 do 30.09.2013 spotkań takich odbyło

się 17.

Na terenie Powiatu Będzińskiego funkcjonuje takŜe Powiatowy Zespół Zakładów Opieki

Zdrowotnej. Jest on Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej dla którego organem

załoŜycielskim jest Rada Powiatu Będzińskiego. Szeroki zakres świadczeń medycznych, z których

mogą korzystać wszyscy zainteresowani realizowany jest w:

• budynku szpitalnym w Będzinie przy ul. Małachowskiego 12;

• budynku szpitalnym w Czeladzi przy ul. Szpitalnej 40.

Z Powiatowego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej pozyskane zostały dane na temat

liczby hospitalizowanych pacjentów z powodu zatrucia alkoholem. Dane dotyczą szpitala

mieszczącego się w Będzinie oraz w Czeladzi.

Tabela 7. Hospitalizowani pacjenci w szpitalu w Będzinie z powodu zatrucia alkoholem.

Źródło: Dane pozyskane z Powiatowego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej (budynek w Będzinie)

Jak wynika z tabeli 7. w szpitalu w Będzinie nie było hospitalizowanych pacjentów

z powodu zatrucia alkoholem poniŜej 18 roku Ŝycia w okresie od stycznia 2011 roku

do 30 września 2013. W tym budynku szpitalnym leczone są tylko osoby pełnoletnie.

W poszczególnych latach z tytułu zatrucia alkoholowego było hospitalizowana następująca liczba

pacjentów:

• 2011 rok – 72 pacjentów,

• 2012 rok – 88 pacjentów,

• 01.01 – 30.09.2013 rok – 48 pacjentów.

2011 2012 2013 do 30.09.2013

0 0 0

72 88 48

Hospitalizowani poniŜej 18 roku Ŝycia

Hospitalizowani powyŜej 18 roku Ŝycia


Tabela 8. Hospitalizowani pacjenci w szpitalu w Czeladzi z powodu zatrucia alkoholem.

Źródło: Dane pozyskane z Powiatowego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej (budynek w Czeladzi)

W budynku Powiatowego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Czeladzi, oprócz

hospitalizacji pacjentów pełnoletnich, leczone są takŜe osoby, które jeszcze nie ukończyły 18 roku

Ŝycia. Liczba pacjentów poniŜej i powyŜej 18 roku Ŝycia w latach 2011 i 2012 była do siebie

zbliŜona. Wartości te wyniosły:

• 2011 rok – 10 pacjentów niepełnoletnich i 14 pełnoletnich,

• 2012 rok – 14 pacjentów niepełnoletnich i 14 pełnoletnich.

Większa róŜnica pojawiła się w pierwszych trzech kwartałach 2013 roku, bowiem w tym okresie

hospitalizowanych pełnoletnich pacjentów z powodu zatrucia alkoholem było czternastu, natomiast

tych, którzy nie osiągnęli wieku pełnoletniości zaledwie dwóch.

4.4 Alkohol jako patologia społeczna.

Problem ze spoŜywaniem (często takŜe naduŜywaniem) alkoholu wśród młodej społeczności

jest ogromny, co wykazały ogólnopolskie badania przeprowadzone wśród 15/16- oraz 17/18-

letnich uczniów w 2011 roku (wyniki tych badań opisane zostały

na str. od 12 do 17 niniejszego Programu). Alkohol traktowany jest jako ucieczka

od codzienności, kłopotów i trosk. Młodzi ludzie często nie zdają sobie sprawy, Ŝe alkohol

nie tylko nie pomaga w rozwiązaniu problemów, ale dodatkowo je nawarstwia. Alkoholizm

uznawany jest za patologię społeczną, a jego naduŜywanie moŜe prowadzić do wielu sytuacji,

które takŜe są uznane wśród społeczności jako patologie społeczne (np. agresja, prostytucja).

Osoby pod wpływem alkoholu często nie mają świadomości co robią i mówią, a takŜe jakie mogą

być konsekwencje ich zachowań i czynów popełnianych pod wpływem napojów alkoholowych.

Często zdarza się, Ŝe osoba z natury bardzo spokojna, pod wpływem alkoholu zmienia

się nie do poznania, staje się agresywna, wulgarna wobec innych. Taka osoba moŜe być

niebezpieczna nie tylko dla otoczenia, ale równieŜ dla samej siebie. Ludzie pod wpływem

alkoholu mogą bowiem kierować swe agresywne zachowanie przeciwko sobie i robić rzeczy,

których w normalnym stanie nigdy by nie zrobili (np. samookaleczenie się).

2011 2012 2013 do 30.09.2013

10 14 2

14 14 13

Hospitalizowani poniŜej 18 roku Ŝycia

Hospitalizowani powyŜej 18 roku Ŝycia


SpoŜywanie alkoholu jest bardzo niebezpieczne, szczególnie dla młodej rozwijającej

się osoby. Zaburzona bowiem zostaje pamięć oraz myślenie, a co za tym idzie, następuje spadek

sprawności intelektualnej. NaduŜywanie alkoholu znacznie utrudnia naukę oraz przyswajanie

wiedzy i informacji. Napoje alkoholowe są więc często przyczyną problemów ze zdobyciem

odpowiedniego wykształcenia przez młodą osobę, a następnie ze znalezieniem pracy.

Taka sytuacja spowodować moŜe odwrócenie się rodziny oraz przyjaciół od naduŜywającej

alkoholu osoby, a stąd blisko do wykluczenia, nie tylko z kręgu rodziny czy znajomych, ale z całej

społeczności. Pijane osoby często prowokują innych swym zachowaniem, co prowadzić moŜe

do bójek czy wyzwisk. Ponadto, pod wpływem alkoholu dochodzić moŜe do włamań, kradzieŜy,

napadów, a takŜe wielu innych czynów karalnych, bądź teŜ nielegalnych. Zatem przez alkohol

bardzo łatwo popaść w konflikt z prawem. JuŜ samo sprzedanie alkoholu osobom poniŜej 18-tego

roku Ŝycia jest przestępstwem. Po spoŜyciu alkoholu, młodzieŜ często dopuszcza się ryzykownych

zachowań, które bywają groźne dla zdrowia i Ŝycia ich samych, a takŜe dla ludzi z ich otoczenia.

Przez alkohol dochodzi często do wypadków na drogach, kiedy to nastolatkowie w stanie upojenia

alkoholowego siadają za kierownicą samochodu. W takiej sytuacji stanowią zagroŜenie nie tylko

dla siebie, ale i dla innych uczestników ruchu drogowego, w tym takŜe pieszych.

SpoŜycie alkoholu sprawia, Ŝe czujemy się szczęśliwi, rozluźnieni, bardziej śmiali

i odwaŜniejsi niŜ na co dzień. Zwiększona śmiałość, zaburzona zdolność racjonalnego myślenia,

a takŜe brak jakichkolwiek hamulców są często przyczyną niechcianych i przypadkowych

kontaktów seksualnych. Wskaźnikiem w tym przypadku moŜe być odsetek ankietowanych

z dwóch grup wiekowych (15-16 oraz 17-18 lat) uczestniczących w ogólnopolskich badaniach

w 2011 roku, którzy doświadczyli niechcianych kontaktów seksualnych z powodu naduŜycia

alkoholu, wśród wszystkich respondentów, którzy doświadczyli tego problemu z innych przyczyn

niŜ napoje alkoholowe. W obu grupach wiekowych odsetek ten był najwyŜszy właśnie

w przypadku niechcianych doświadczeń seksualnych i wśród młodszych uczniów wyniósł

on 83,0%, natomiast wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych – 81,8%. Z kolei seks

bez zabezpieczeń (bez antykoncepcji) ulokował się na drugim miejscu wśród gimnazjalistów

(54,2%), natomiast wśród grupy starszej na miejscu trzecim (61,5%). Wyniki te są bardzo

niepokojące, zwłaszcza, gdy weźmiemy pod uwagę konsekwencje niechcianych kontaktów

seksualnych, takie jak np. niechciana ciąŜa czy teŜ zaraŜenie chorobami wenerycznymi lub HIV,

AIDS od przypadkowego partnera, z którym doszło do zbliŜenia.

Raport z ogólnopolskich badań z 2011 roku dostarcza takŜe informacji o tym, Ŝe w zakresie

wskaźników dotyczących spoŜywania napojów alkoholowych zauwaŜono zacieranie się róŜnic

pomiędzy chłopcami a dziewczętami. Młode dziewczęta coraz częściej sięgają po alkohol,

a naduŜywające go dziewczyny, bez wykształcenia i Ŝyciowego celu często wpadają


w patologiczne środowiska, np. zaczynają się prostytuować czy teŜ wpadają w złe towarzystwo

i świat przestępczy.

4.5 Alkohol jako substancja uzaleŜniająca i objawy uzaleŜnienia.

Alkohol jest substancją, która moŜe prowadzić do uzaleŜnienia, nawet u osoby pijącej

sporadycznie i w małych ilościach. UzaleŜnienie u róŜnych osób moŜe przybierać róŜne formy

i objawiać się w innej postaci. ZaleŜne to jest od cech indywidualnych danego człowieka,

od środowiska, a takŜe warunków kulturowych, w jakich danej osobie przyszło Ŝyć i pić.

WyróŜnić moŜna elementy składające się na zespół uzaleŜnienia od alkoholu i są to między

innymi: 33

� Objawy odstawienne

Alkohol ulega rozkładowi, a takŜe przemianie materii, nawet podczas snu. W związku z tym,

osoba, która jest uzaleŜniona od napojów alkoholowych moŜe następnego dnia obudzić

się z objawami odstawiennymi. Do tych objawów zaliczane są dreszcze, nudności, wzmoŜona

potliwość, a takŜe objawy psychologiczne, takie jak np. depresja czy lęk. Mogą się one róŜnić

stopniem intensywności, w zaleŜności od fazy uzaleŜnienia, w jakiej znajduje się dana osoba (fazy

uzaleŜnienia od alkoholu zostały scharakteryzowane na str. 28 niniejszego Programu).

� Potrzeba picia, aby zmniejszyć odczucie cierpienia i bólu z powodu wystąpienia objawów

odstawiennych

Gdy osoba uzaleŜniona po przebudzeniu będzie odczuwała ból i wystąpią u niej objawy

towarzyszące odstawieniu alkoholu, pewne jest, Ŝe zacznie poszukiwać sposobu na likwidację

lub przynajmniej zniwelowanie tych dolegliwości. Często wtedy ludzie sięgają po następny

kieliszek czy kolejną butelkę alkoholu. Uśmierza to ból ale tylko chwilowo, a człowiek nawet

nie zdaje sobie sprawy, Ŝe wpadł w pułapkę uzaleŜnienia.

� Tolerancja

Osoba spoŜywająca napoje alkoholowe w duŜych ilościach, w wyniku nabycia tolerancji

oraz przyzwyczajenia się do jego działania, będzie wykazywała oznaki zamroczenia alkoholowego

w mniejszym stopniu niŜ osoba, która pije mniejsze ilości alkoholu, a posiadająca ten sam poziom

alkoholu we krwi. To, Ŝe ktoś ma tak wysoką tolerancję na alkohol jest symptomem

jego uzaleŜnienia. Z czasem tolerancja ta zaczyna zanikać, a osoba, która się nią wcześniej

wykazywała, nieoczekiwanie zaczyna się upijać czy teŜ przewracać na ulicy.

33 Griffith E., Alkohol – tajemnicza substancja, Klub dla Ciebie, Warszawa 2001.


� Wszystko zaczyna kręcić się wokół picia

Kiedy osoba w coraz większym stopniu wpada w nałóg alkoholowy, tracą dla niej znaczenie

wartości rodzinne, zobowiązania społeczne czy teŜ to, jak jest postrzegana w oczach innych.

Na pierwszym miejscu stawiana jest potrzeba zdobycia oraz spoŜycia alkoholu, która z biegiem

czasu przytępia zdolność reakcji uzaleŜnionego na codzienne obowiązki i wymagania (np. skargi

ze strony rodziny na brak pieniędzy zostaną zignorowane przez osobę uzaleŜnioną,

gdyŜ najwaŜniejsze dla niej będzie zdobycie alkoholu i pieniędzy na jego zakup, nawet kosztem

najbliŜszych).

� Świadomość, Ŝe nie posiada się kontroli nad uzaleŜnieniem

Picie alkoholu to czynność, nad którą bardzo łatwo stracić kontrolę. Osobie uzaleŜnionej trudno

jest odmówić wypicia alkoholu, jeśli znajduje się on pod ręką, a kiedy juŜ wpadnie w tzw. „ciąg”,

to bardzo cięŜko jest go przerwać. Wypicie jednego kieliszka alkoholu wzmaga pragnienie wypicia

kolejnego, a potem jeszcze następnego. Alkohol zatem to podstępna substancja, która potrafi

uzaleŜnić w tak duŜym stopniu, Ŝe wszystko inne traci sens i przestaje się liczyć.

� Po przerwie w spoŜywaniu alkoholu, z chwilą ponownego picia objawy uzaleŜnienia

powracają

Osoby uzaleŜnione, które miały dłuŜszą przerwę w spoŜywaniu alkoholu (kilka tygodni

czy teŜ miesięcy), powracają do picia z zamiarem, iŜ teraz nie dojdzie do powtórzenia złych

doświadczeń z przeszłości. Będą bardzo się starały, aby w pełni panować nad swoim

zachowaniem, będą pić tylko w towarzystwie podczas waŜnych uroczystości, wyznaczając sobie

limit wypitych kieliszków. Osoba, która była w przeszłości uzaleŜniona od alkoholu

w umiarkowanym stopniu ma duŜe szanse na wytrwanie w swoich postanowieniach. Jednak moŜe

zdarzyć się sytuacja, gdzie taka osoba tylko na początku będzie się pilnowała i przestrzegała

swoich zamiarów, a z czasem niepostrzeŜenie powróci do nawyków z przeszłości. Z kolei u osób,

które w przeszłości były nałogowymi alkoholikami, wystąpić moŜe gwałtowny nawrót

uzaleŜnienia. Dreszcze pojawiające się rano, które potrzebowały około 15 lat, aby się rozwinąć,

pojawią się teraz po zaledwie kilku dniach od ponownego rozpoczęcia picia.

Wszystkie opisane powyŜej elementy układają się w kliniczny zespół uzaleŜnienia

alkoholowego.


4.5.1 Fazy uzaleŜnienia od alkoholu.

Najpowszechniejszymi i najczęściej przytaczanymi w literaturze przedmiotu fazami

uzaleŜnienia od alkoholu są te, które wyróŜnił ,,kanadyjski uczony, badacz, fizjolog i biolog

węgierskiego pochodzenia, twórca współczesnego podejścia do alkoholizmu - Elvin Morton

Jellinek”.34 Wyodrębnił on cztery fazy uzaleŜnienia, takie jak: wstępna, ostrzegawcza, krytyczna

oraz przewlekła.

� Faza wstępna - według Jellinka charakteryzuje się piciem napojów alkoholowych,

aby poczuć ulgę oraz zwiększyć swoją tolerancję na alkohol. Przejście z fazy pierwszej do drugiej

(ze wstępnej w ostrzegawczą) wyznacza coraz częstsze pojawianie się luk pamięciowych,

czyli tzw. palimpsestów.

� Faza ostrzegawcza – w tej fazie oprócz luk pamięciowych występuje takŜe coraz silniejsze

skupienie na alkoholu, picie w samotności i ukryciu, organizacja okazji do picia alkoholu,

obwinianie się i wyrzuty sumienia związane z piciem, a takŜe unikanie rozmowy na temat swojego

nałogu i reagowanie gniewem na próby rozpoczęcia tego tematu.

� Faza krytyczna – rozpoczyna się w chwili wystąpienia upośledzenia kontroli nad piciem.

Osoby znajdujące się w fazie krytycznej wymyślają i wyszukują coraz więcej usprawiedliwień

dla spoŜywania napojów alkoholowych. Coraz częściej u tych osób występują napady agresji

i złości, a po chwili pojawiają się wyrzuty sumienia z powodu własnego zachowania. Osoby

w tej fazie często uŜalają się nad sobą i swoim losem, niekiedy dochodzi nawet do prób

samobójczych. Degradacji ulegają stosunki i relacje z najbliŜszymi i znajomymi, zaczynają

pojawiać się problemy w szkole czy teŜ w pracy. Zaczynają występować problemy zdrowotne

spowodowane zatruciem organizmu.

� Faza przewlekła – rozpoczyna się w chwili wystąpienia wielodniowych tzw. ,,ciągów”.

Osoba uzaleŜniona pije non stop, nie widzi nic innego poza alkoholem. Gdy nie zostanie podjęte

leczenie, osoba z chorobą alkoholową moŜe stracić wszystko - pracę, rodzinę, a nawet Ŝycie.35

4.6 Alkoholizm jako choroba.

Alkoholizm uznany jest za chorobę społeczną dzisiejszych czasów. Oznacza to, Ŝe skutki

34 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 35 Woronowicz B., Alkoholizm jest chorobą, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

Warszawa 1998 r.


choroby alkoholowej ponoszą nie tylko osoby uzaleŜnione, ale takŜe całe społeczeństwo.36 Chorobę

alkoholową uznać moŜna za jeden z powaŜniejszych społecznych problemów. Konsekwencje

zdrowotne dotykają tylko osób naduŜywających alkohol, natomiast zachowanie pijącego ma wpływ

na rodzinę i najbliŜsze otoczenie tej osoby, a obecność uzaleŜnionych w społeczeństwie wiąŜe

się z ponoszeniem wysokich wydatków materialnych. Alkoholizm przyczynia się równieŜ

do wzrostu wskaźnika przestępczości. Według statystyk policyjnych, sprawcami wielu wypadków

czy bójek są osoby znajdujące się pod wpływem alkoholu.37

Błędnie twierdzi się, iŜ alkoholizm i pijaństwo to toŜsame pojęcia. NaleŜy wymienić róŜnice

występujące pomiędzy tymi dwoma zagadnieniami. Alkoholizm, czyli uzaleŜnienie od alkoholu

jest chorobą, która dla niejednych kończy się nawet śmiertelnie. Osoby uzaleŜnione od alkoholu

mogą odczuwać wstyd, obwiniać same siebie o to, Ŝe pomimo swych zamierzeń i postanowień

nie potrafią odmówić kolejnego kieliszka. Pokusa jest bowiem silniejsza od ich woli. WciąŜ

powracają do picia, poniewaŜ nie są w stanie zapanować nad własną chorobą, a duma i strach

często nie pozwalają na zwrócenie się po pomoc. Z kolei pijaństwo jest szkodliwym nawykiem.

Pijak, w odróŜnieniu od alkoholika, jest w stanie kontrolować swoje picie, przerwać

je, gdy poczuje, Ŝe zachodzi taka potrzeba czy teŜ bez problemu odmówić spoŜycia alkoholu.

Często się jednak zdarza, Ŝe tego nie robi i upija się.38 NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe alkohol

jest substancją silnie uzaleŜniającą i upijanie się moŜe z czasem skończyć się nawet chorobą

alkoholową.

Termin nałogu alkoholowego jako pierwsi uŜyli Kurz i Kreapelin w 1901 roku. Pojęcie

to, uŜyte zostało ,,w odniesieniu do osób, które nie były dostatecznie silne, aby zaprzestać picia

wówczas, gdy picie naraŜało je na powaŜne szkody materialne, społeczne i cielesne”.39 Oznacza

to, Ŝe alkoholik nie potrafi odmówić sobie kolejnej dawki alkoholu, pomimo wielu negatywnych

konsekwencji, które przynosi mu picie.

Skala zjawiska alkoholizmu przyczyniła się do powstania Państwowej Agencji

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 1993 roku (w skrócie - PARPA). Jest to ,,państwowa

jednostka budŜetowa podległa Ministrowi Zdrowia i działająca na mocy art. 3 ustawy

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi z dnia 26 października

1982 r. Głównym celem działania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

jest inicjowanie i doskonalenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów

alkoholowych w Polsce oraz pomoc i współdziałanie z organizacjami pozarządowymi

i administracją samorządową, ustawowo zobowiązaną do realizowania programów

36 Zaworska-Nikoniuk D., Metody pomocy i samopomocy w uzaleŜnieniach, Wyd. Eduk. AKAPIT, Toruń 2001. 37 Ibidem. 38 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op. cit. 39 Ibidem


profilaktycznych i naprawczych w społecznościach lokalnych”. 40

Konsekwencje alkoholizmu dotyczą prawie wszystkich sfer Ŝycia uzaleŜnionego i mają

ogromny wpływ na dotychczasowe Ŝycie (np. utrata zdrowia, brak racjonalnego myślenia, utrata

chęci do Ŝycia, brak celów Ŝyciowych, rozpad więzi rodzinnych, utrata przyjaciół). Więcej

o konsekwencjach choroby alkoholowej znajdziemy na str. od 42 do 55 niniejszego Programu.

Choroba alkoholowa całkowicie obezwładnia osobę uzaleŜnioną pod względem

umysłowym, duchowym, psychicznym, jak i fizycznym.41 Objawy choroby z pewnością zauwaŜy

osoba, której one dotyczą, jednak dla otoczenia mogą być one początkowo niezauwaŜalne. Dlatego

istotne jest, aby osoba zagroŜona alkoholizmem zgłosiła się do specjalisty po pomoc w określeniu

fazy choroby oraz wyborze metody leczenia. Często jednak zdarza się, Ŝe osoba naduŜywająca

alkoholu nie dopuszcza do siebie myśli o swoim uzaleŜnieniu, nie przyznaje się do swojego

problemu i nie chce zdać sobie z niego sprawy.

Bardzo waŜna jest pomoc i wsparcie ze strony najbliŜszych, na którą jednak nie wszyscy

mogą liczyć. Tak zwana czerwona lampka powinna zapalić się uzaleŜnionemu oraz bliskim z jego

środowiska w sytuacji, gdy wypijane są coraz większe dawki alkoholu, występują trudności

z przypomnieniem sobie zdarzeń, które miały miejsce podczas picia, coraz częstsze powtarzanie się

prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu, reagowanie gniewem na sugestie zaprzestania lub

ograniczenia spoŜywania alkoholu itp.42

Alkoholizm, podobnie jak kaŜdą chorobę, naleŜy leczyć. Nie leczona choroba alkoholowa

moŜe być tragiczna w skutkach i w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do śmierci. Istnieje

wiele metod leczenia i pomocy alkoholikom. Zostały one przybliŜone na str. od 60 do 69

niniejszego Programu.

V Przyczyny spoŜywania alkoholu przez młodzieŜ

5.1 Motywy picia alkoholu.

Nie ma jednoznacznego powodu, który skłania nastolatków do sięgnięcia po alkohol.

Przyczyn z jakich młodzi ludzie piją napoje alkoholowe wymienić moŜna bardzo duŜo, a kaŜdą

osobą kierują inne motywy. ZaleŜy to od sytuacji rodzinnej, stosunków ze znajomymi

i przyjaciółmi, problemów z jakimi musi zmierzyć się dana jednostka oraz wielu innych czynników.

W niniejszym Programie motywy picia alkoholu przez młodzieŜ zostaną podzielone na dwie grupy,

a mianowicie: 40 www.parpa.pl, odczyt: 29.10.2013 r. 41 teresaaniszewska.pl, odczyt: 11.12.2013 r. 42 http://www.akmedcentrum.eu, odczyt: 11.12.2013 r.


• Motywy społeczne

• Motywy indywidualne

5.1.1 Motywy społeczne.

,,W Unii Europejskiej wyznacznikiem młodości jest zdobywanie niezaleŜności i potrzeba

kształtowania indywidualnej toŜsamości. Dlatego teŜ dla wielu młodych picie alkoholu staje

się symbolem dorosłości przeciwstawionej epoce dzieciństwa”.43 SpoŜywanie alkoholu

jest przywilejem osób pełnoletnich, dlatego teŜ, młodzieŜ pijąca napoje alkoholowe czuje

się bardziej dorosła i teŜ chce być tak postrzegana w oczach otoczenia. Wiek dojrzewania

to często okres buntu, młodzi ludzie przeciwstawiają się rodzicom, nauczycielom, ich zakazom

i nakazom. Chcą decydować sami o sobie, robić co im się podoba, a nie, co jest im narzucane.

Kiedy rodzice zabraniają dziecku spoŜywania alkoholu, wysoce prawdopodobne jest, Ŝe nastolatek

po ten alkohol sięgnie tylko po to, aby zrobić wbrew rodzicom i aby spróbować tzw. ,,zakazanego

owocu’’.

Wiek dojrzewania to takŜe okres, kiedy nastolatek chce uzyskać pozycje w grupie

rówieśniczej; chce, aby uznano go za osobę z którą warto się przyjaźnić i spędzać czas. Często

młoda osoba, aby wejść w kręgi danej grupy, stara się im zaimponować, popisać się. Jeśli dana

grupa pije alkohol, domniemywać moŜna, iŜ nastolatek, aby się jej przypodobać,

równieŜ ten alkohol będzie spoŜywał. Często po alkohol młodzieŜ sięga takŜe z obowiązku

towarzyskiego, czyli np. z okazji urodzin kolegi/koleŜanki. Aby nie sprawić przykrości jubilatowi

oraz, by nie wyróŜniać się spośród reszty pijących znajomych, młoda osoba sięga po napoje

alkoholowe.

MłodzieŜ sięga takŜe po alkohol, aby się odpręŜyć i dobrze się bawić. Napoje alkoholowe

poprawiają nastrój oraz samopoczucie pijących. Rozluźniają atmosferę, ułatwiają nawiązywanie

kontaktów oraz sprawiają, Ŝe czujemy się pewniej i śmielej w towarzystwie.

5.1.2 Motywy indywidualne.

Motywami indywidualnymi nakłaniającymi nastolatka do sięgnięcia po alkohol moŜe być

po prostu ochota spoŜycia i poczucia jego smaku. Nastolatki często w alkoholu widzą takŜe

rozwiązanie swoich problemów, myślą, Ŝe po jego spoŜyciu poczują się lepiej, a ich samopoczucie

ulegnie poprawie. Alkohol pomaga zapomnieć o troskach, jednak tylko na krótki czas, nie rozwiąŜe

on całkowicie kłopotów młodej osoby. ,,W początkowym okresie picia ułatwia on funkcjonowanie,

ale jednocześnie zaburza, a nawet uniemoŜliwia dojrzewanie, czyli proces prawidłowego 43 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa 2007.


kształcenia się osobowości i utrwalenia się korzystnych dla człowieka cech”.44 Po wytrzeźwieniu

i przestaniu działania alkoholu problemy powracają i nastolatek znów musi się z nimi zmierzyć.

Częste spoŜycie alkoholu, nie tylko nie rozwiązuje problemów nastolatka, ale dodatkowo

je komplikuje, nawarstwiając nowe kłopoty. RównieŜ osoby z natury nieśmiałe traktują alkohol jako

sposób na jej zwalczenie. Po spoŜyciu alkoholu stają się bardziej rozmowne i śmiałe w kontaktach

z innymi.

MłodzieŜ nie posiadająca Ŝadnych zainteresowań czy teŜ hobby, nie mająca pomysłu

na spędzenie wolnego czasu, moŜe sięgać po napoje alkoholowe z nudów, dla zabicia czasu.

Motywem, który moŜe skłonić nastolatka do sięgnięcia po napoje alkoholowe

są takŜe doświadczenia w rodzinie. Dzieci i młodzieŜ wychowujące się w domu, gdzie jedno

lub oboje z rodziców piją nałogowo alkohol, są naraŜone w większym stopniu na to, Ŝe równieŜ

wpadną w nałóg, niŜ dzieci wychowujące się wśród rodziców abstynentów lub spoŜywających

alkohol tylko w wyjątkowych okolicznościach.45

Więcej informacji na temat uzaleŜnienia w rodzinie znajduje się w podrozdziale 5.2.1 pod tytułem

Nałogowy alkoholizm w rodzinie.

5.2 Wpływ środowiska.

5.2.1 Nałogowy alkoholizm w rodzinie.

Sytuacja rodzinna ma olbrzymi wpływ na to, jaki stosunek do alkoholu będzie miał

nastolatek. ,,Dziecko alkoholika ma bardzo duŜe szanse, by samemu zostać alkoholikiem. Badania

sugerują, Ŝe potomstwo wychowywane w domach, w których panuje alkohol, jest 4 razy bardziej

naraŜone na rozwój choroby alkoholowej”.46 ,,Dzieci alkoholików dwukrotnie częściej powtarzają

klasy, kilkakrotnie częściej chorują na gruźlicę, mają urazy czaszki, muszą korzystać z poradni

zdrowia psychicznego”.47 ,,Posiadanie członka rodziny, który jest alkoholikiem i zamieszkiwanie

wraz z nim powoduje wykształcenie się dysfunkcji wpływających negatywnie na późniejsze

funkcjonowanie emocjonalne i społeczne”.48

Rodzice powinni być dla swoich dzieci wzorem do naśladowania, a takŜe nauczać

ich moralności oraz odpowiedzialnego podejścia do Ŝycia. Niestety zdarzają się sytuacje, gdzie

dziecko musi często oglądać jednego z rodziców lub nawet obojga z nich pod wpływem napojów 44 Tekst autorstwa dr med. Bohdana T. Woronowicza zamieszczony na stronie Centrum AKMED – www.akmed.pl,

odczyt: 11.12.2013r. 45 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit. 46 portal.abczdrowie.pl, odczyt: 06.11.2013r. 47 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit. 48 Tekst autorstwa dr med. Bohdana T. Woronowicza zamieszczony na stronie Centrum AKMED – www.akmed.pl,

odczyt: 11.12.2013r.


alkoholowych, awanturujących się i wlewających w siebie kolejne litry alkoholu. Jest to sytuacja

patologiczna, mająca destrukcyjny wpływ na nastolatka, a takŜe całą rodzinę. Dziecko, które często

widzi rodzica/ów pijanych, zaczyna traktować alkohol jako coś normalnego, naturalny element

Ŝycia codziennego. Osoby uzaleŜnione skupiają swoją uwagę głównie na alkoholu, jego zdobyciu

oraz spoŜyciu. Często zaniedbują swe obowiązki wychowawcze, co prowadzić

moŜe do wystąpienia u dziecka kłopotów z nauką, wagarów czy teŜ przestępstw. Stwierdzić moŜna,

iŜ jedna patologia rodzi kolejne. Często bowiem słyszy się o awanturach, bójkach,

czy nawet zabójstwach wśród członków rodziny, dokonywanych pod wpływem alkoholu.

To świadczy o ogromie problemu, jakim jest alkoholizm. SpoŜywanie go w nadmiernych ilościach

moŜe skończyć się bardzo tragicznie.

Dzieci wychowywane w rodzinie, w której alkohol często gości na stole, mogą mieć

problemy z poczuciem własnej wartości, zawieraniem znajomości i relacji z innymi ludźmi.

Nastolatki są bardzo podatne na wpływ rówieśników oraz wraŜliwe na jakąkolwiek krytykę.

Alkoholicy bardzo często są wyśmiewani oraz potępiani przez społeczeństwo. Dzieci mające

w rodzinie alkoholika odczuwają wstyd z tego powodu, czują się gorsze i inne od rówieśników.

,,Strach, wstyd i środowisko, które wypaczyło u nich sądy o nich samych i otaczającym świecie

sprawiają, Ŝe w dorosłym Ŝyciu często są to osoby zakompleksione i niewierzące w swoje

moŜliwości. Wiele dzieci z rodzin alkoholowych jako osoby dorosłe samemu zaczyna pić. CięŜko

im załoŜyć i utrzymać własne związki, a takŜe odnaleźć się w roli rodziców”.49 W przyszłości moŜe

wystąpić u nich tzw. syndrom DDA, czyli Dorosłych Dzieci Alkoholików. Próbę wyjaśnienia czym

jest syndrom DDA podjęła pani Zofia Sobolewska-Mellibruda – kierownik Ośrodka Psychoterapii

i Promocji Zdrowia w Warszawie.

Według niej, syndrom DDA moŜemy definiować jako ,,zespół utrwalonych

osobowościowych schematów (poznawczych, emocjonalnych, behawioralnych i interpersonalnych)

funkcjonowania psychospołecznego powstałych w dzieciństwie w rodzinie alkoholowej,

które utrudniają osobie adekwatny, bezpośredni kontakt z teraźniejszością i powodują

psychologiczne zamknięcie się w traumatycznej przeszłości. Powoduje to przeŜywanie

i interpretowanie aktualnych wydarzeń i relacji przez pryzmat bolesnych doświadczeń

z dzieciństwa. Zniekształcenia te nie są przez DDA uświadamiane. Schematy te są destrukcyjne

i powodują wiele zaburzeń pacjenta w kontakcie z samym sobą oraz z innymi osobami, szczególnie

z tymi, z którymi pacjent jest w bliskich związkach”.50

PowyŜsza definicja dowodzi, iŜ posiadanie w rodzinie osoby uzaleŜnionej od alkoholu

ma ogromny wpływ na Ŝycie i przyszłość rodziny alkoholika. Osoby Ŝyjące i mieszkające

49 www.syndromdda.pl, odczyt: 07.11.2013r. 50 Tekst opracowany przez Zespół Ekspertów Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ds. Pomagania Osobom z Syndromem Dorosłego Dziecka Alkoholika zamieszczony na stronie www.parpa.pl.


na co dzień z kimś, kto jest chory na alkoholizm stają się współuzaleŜnione, czyli nie tylko osoba

bezpośrednio uzaleŜniona ponosi konsekwencje swojej choroby, ale cała jego rodzina. U dzieci

alkoholików wystąpić mogą problemy z radzeniem sobie z własnymi emocjami w róŜnych

stresujących sytuacjach. Taka osoba moŜe mieć takŜe trudności ze znalezieniem Ŝyciowego

partnera, bowiem jej wyobraŜenia na temat idealnego związku przysłaniają doświadczenia

ze związku jej rodziców.

Zgodnie z art. 23.1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

z dnia 26 października 1982 r. ,,dzieci osób uzaleŜnionych od alkoholu, dotknięte następstwami

naduŜywania alkoholu przez rodziców, uzyskują bezpłatnie pomoc psychologiczną

i socjoterapeutyczną w podmiotach określonych w art. 22.1 i poradniach specjalistycznych

oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych”.51 Podmioty z wymienionego

art. 22.1 to ,,podmioty lecznicze wykonujące działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne

i całodobowe świadczenia zdrowotne w zakresie leczenia odwykowego oraz wojewódzki ośrodek

terapii uzaleŜnienia i współuzaleŜnienia”.52 Podmioty te, organizowane są przez zarząd

województwa.

Z kolei według artykułu 24. ustawy o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. ,,osoby, które w związku

z naduŜywaniem alkoholu powodują rozkład Ŝycia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają

się od pracy albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie

przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzaleŜnienia od alkoholu i wskazania rodzaju

zakładu leczniczego”.53

,,Rodziny alkoholików wymagają niewątpliwie specjalnej pomocy, mającej na celu przede

wszystkim zapewnienie dzieciom warunków Ŝycia, umoŜliwiających zmniejszenie przypadków

niedostosowania społecznego. W warunkach krajowych największe moŜliwości w tym zakresie

powinna mieć szkoła, słuŜba zdrowia oraz niektóre organizacje społeczne. MoŜliwości

te są jeszcze niedostatecznie wykorzystane”.54

5.2.2 Wpływ rówieśników i znajomych.

Człowiek to istota społeczna, Ŝyjąca wśród innych osób, z którymi wchodzi w róŜnorodne

relacje. JuŜ od narodzin naleŜymy do grupy, zwanej rodziną. Z biegiem lat człowiek spotyka

na swej drodze wielu ludzi (w przedszkolu, szkole, pracy itp.) i staje się członkiem większych

społeczności. ,,Wpływ grupy rówieśniczej na dziecko daje się zaobserwować juŜ u małych 51 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 52 Ibidem 53 Ibidem 54 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit.


szkrabów, które oddziałują na siebie wzajemnie w przedszkolu. Wówczas interakcje

są podejmowane głównie dla zabawy. Kiedy dziecko idzie do szkoły, staje się członkiem nowej

formalnej grupy – klasy szkolnej”.55 ,,Obok grup formalnych, które mają określone zasady

członkostwa, statut i struktury organizacyjne, istnieją równieŜ grupy nieformalne – nie mające

stałych zasad członkostwa ani struktur organizacyjnych (istnieje w nich jednak wspólny system

norm i wartości). Przykładem grupy nieformalnej jest grupa rówieśnicza, czyli mała pierwotna

grupa społeczna. Jej członkowie dobrze się znają, duŜo wiedzą o sobie nawzajem, łączą ich więzi

emocjonalne. Grupa rówieśnicza, obok nauczycieli i rodziców, stanowi jedno z głównych źródeł

mechanizmów socjalizacyjnych”.56

Szczególnie ze zdaniem kolegów liczą się dojrzewający nastolatkowie. MłodzieŜ spędza

coraz więcej czasu z kolegami, którzy dostarczają wzorców myślenia, wpływają

na preferencje i wybory.57 Grupa znajomych czy przyjaciół niewątpliwie pełni istotną rolę w Ŝyciu

kaŜdej młodej osoby. Wiek dorastania jest okresem, kiedy nastolatkowie uwaŜają się za dorosłych

choć jeszcze nimi nie są, nie chcą, aby ich kontrolowano i ingerowano w ich prywatne sprawy.

Często nie rozumieją, Ŝe rodzice wypytują o ich samopoczucie, o to, gdzie i z kim spędzają wolny

czas z troski o nich, a nie dlatego, Ŝe są ciekawscy. Większość młodzieŜy woli spędzać wolny czas

poza domem, w gronie swych znajomych, niŜ spędzić go z rodziną. Rówieśnicy i znajomi

zaspokajają te potrzeby dziecka, których nie są w stanie spełnić rodzice czy teŜ nauczyciele.

Aby stać się częścią danej społeczności i być akceptowanym w środowisku, młody człowiek

jest w stanie zrobić naprawdę wiele.

,,W czasie dorastania, odznaczającego się testowaniem rzeczywistości, kontestowaniem

autorytetów oraz eksperymentowaniem z róŜnymi uŜywkami, moŜna się pogubić i zatracić. Grupa

moŜe nieść teŜ ryzyko i mieć negatywny wpływ na kształtowanie się młodej osobowości, dlatego

rodzice powinni być czujni i wyznaczać granice oraz drogowskazy, które w przyszłości staną

się podstawą dla moralności dziecka”.58

,,Picie napojów alkoholowych nie jest na ogół pozostawione u nas swobodnemu wyborowi

jednostki, wynika ze szczególnych form nacisku społecznego. Zapraszanie, namawianie, nawet

zmuszanie do picia jest powszechnie przyjęte we wszystkich warstwach społecznych”.59

,,Jak wiadomo charakterystycznym elementem procesu dorastania jest malejąca rola

rodziców na rzecz rosnącej roli otoczenia rówieśniczego. Od obowiązującego w grupie rówieśniczej

stylu zachowań związanych z alkoholem zaleŜą w istotnym stopniu te zachowania młodego

człowieka. NaleŜy pamiętać, Ŝe im słabszy jest związek z rodziną, tym silniejszy staje się związek 55 Portal www.parenting.pl, odczyt: 15.11.2013r. 56 Wesołowska M., Pilipiuk A., Starnawski W., BliŜej świata. Wiedza o społeczeństwie, PWN, Warszawa 2009 r. 57 Portal www.parenting.pl, odczyt: 15.11.2013r. 58 Ibidem. 59 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit.


z grupą rówieśniczą”.60 Dlatego tak waŜne jest zainteresowanie dzieckiem ze strony opiekunów.

Rodzice powinni interesować się nastolatkiem, zwłaszcza w tak trudnym okresie,

jakim niewątpliwie jest dojrzewanie. Niestety, nie zawsze są oni w stanie poświęcić swojemu

dziecku odpowiednią ilość czasu. Najczęściej spowodowane jest to pracą czy róŜnego typu

obowiązkami. Warto jednak, w codziennej bieganinie, znaleźć choć chwilę na rozmowę

z dzieckiem. WaŜne, by zainteresować się, z kim pociecha się przyjaźni, bowiem to z tymi właśnie

ludźmi, młoda osoba spędza sporą część swojego czasu. Jeśli towarzystwo z jakim zadaje

się nastolatek wydaje się być podejrzane czy nieodpowiednie, rodzic powinien w subtelny sposób

dać do zrozumienia to dziecku. Dobrym wyjściem na pewno nie jest otwarte obraŜanie przyjaciół

dziecka i zabranianie mu kontaktu z nimi, do końca tak naprawdę ich nie znając. W takiej sytuacji

najlepszym wyjściem będzie poproszenie nastolatka o zaproszenie do domu swych znajomych,

w celu ich bliŜszego poznania przez rodziców.

Dojrzewająca osoba chce posiadać odrobinę prywatności, jak kaŜdy ma swoje mniejsze

lub większe sekrety, które chce pozostawić tylko i wyłącznie dla siebie. Rodzice powinni

uszanować prywatną sferę swojego dziecka. Przeszukiwanie pokoju podczas nieobecności

nastolatka czy czytanie pamiętnika młodej osoby na pewno nie jest rozwiązaniem na bliŜsze

poznanie swojego dziecka. Drogocenna jest w tym przypadku szczera rozmowa. Rozmawianie

na róŜne tematy z dojrzewającym nastolatkiem, a nie wzajemne przekrzykiwanie się czy obwinianie

o róŜne rzeczy, jest bardzo istotne. Szczera wymiana słów moŜe okazać się kluczem do dobrych

relacji na linii rodzic – dziecko. Nastolatek powinien czuć, Ŝe rodzic mu ufa, a jednocześnie

się nim interesuje i nie jest mu obojętny. Taka postawa rodziców sprawić moŜe, Ŝe nastolatek

z własnej woli będzie dzielił się z rodzicami swoimi przeŜyciami, doświadczeniami

czy teŜ problemami, a rodzice nie będą musieli ,,ciągnąć za język” swojego dziecka,

aby dowiedzieć się, co dzieje się w jego Ŝyciu. Rodzice są najbliŜszymi osobami w Ŝyciu dziecka,

dlatego warto pracować nad dobrymi relacjami i kontaktem z nastolatkiem.

5.3 Marketing produktów alkoholowych.

,,Są dowody na to, Ŝe nowe produkty opracowywane przez branŜę alkoholową są atrakcyjne

i chętnie spoŜywane przez pijących niepełnoletnich. Promocje cenowe nasilają zjawisko picia

do nieprzytomności, a kontakt z reklamami alkoholu w punkcie sprzedaŜy to zapowiedź inicjacji

alkoholowej w młodym wieku. Są takŜe trwałe dowody na to, Ŝe ekspozycja na telewizję,

wideoklipy muzyczne i wydarzenia sportowe sponsorowane przez branŜę alkoholową to czynniki,

na podstawie których moŜna przewidywać inicjację alkoholową w młodym wieku i picie większych

60 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit.


ilości alkoholu”.61

W niniejszym rozdziale Programu zostaną scharakteryzowane sposoby, jakimi producenci

zachęcają potencjalnych klientów do zakupu wyrobów alkoholowych, a takŜe jak na młodzieŜ

wpływają wyŜej wymienione czynniki, takie jak reklamy w telewizji, Internecie czy teŜ teledyski

muzyczne.

5.3.1 Zachęcanie do kupna alkoholu.

Zgodnie z art. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

za promocję napojów alkoholowych uwaŜa się ,,publiczną degustację napojów alkoholowych,

rozdawanie rekwizytów związanych z napojami alkoholowymi, organizowanie premiowanej

sprzedaŜy napojów alkoholowych, a takŜe inne formy publicznego zachęcania do nabywania

napojów alkoholowych”.62

W dzisiejszych czasach na rynku napojów alkoholowych istnieje bardzo duŜa konkurencja

i producenci robią wszystko, aby zachęcić klientów do wyboru i zakupu właśnie ich wyrobów.

Zachęcające etykiety, logo umiejscowione w widocznych miejscach, wymyślne motywy puszek,

wciąŜ pojawiające się nowe smaki, czy teŜ róŜnego typu akcesoria dodawane przy zakupie danych

napojów, mają niewątpliwy wpływ na ilość sprzedawanego alkoholu. MłodzieŜ chętnie próbuje

nowości pojawiających się na rynku. Nowy owocowy smak piwa czy teŜ atrakcyjny dodatek

otrzymywany przy zakupie alkoholu z pewnością zachęcają młodzieŜ, która lubi próbować

wszystko, co jest nowe. Internetowy portal spoŜywczy donosi, Ŝe producenci alkoholi dopatrują

się takŜe szans na zwiększenie sprzedaŜy w tworzeniu nowych kategorii alkoholi, takich jak likiery

smakowe oraz whisky.63

Na półkach sklepowych zauwaŜyć moŜna róŜne gatunki alkoholi, młodzieŜ zatem moŜe

wybierać spośród naprawdę szerokiej oferty. Kolorowe etykiety wzbudzają ciekawość młodej

osoby, skutecznie zachęcają do kupna danego wyrobu. Modnym produktem stały

się ostatnimi czasy gotowe drinki do kupienia. Drink to ,,popularna nazwa niskoprocentowych

napojów alkoholowych powstałych poprzez rozcieńczenie np. wódki, ginu czy whisky wodą,

sokiem, tonikiem itp.; określenie uŜywane do nazwania standardowej porcji alkoholu wynoszącej

średnio 10 – 13,6 g czystego alkoholu”.64 Drinki niewątpliwie kuszą oryginalnym połączeniem

składników, a takŜe kolorem zawartości, gdyŜ spotkać je moŜna, w zaleŜności od uŜytych

składników, w kolorze limonkowym, błękitnym itp. ,,Pomysłowość twórców drinków specjalnie

komponowanych odpowiada wyobraŜeniom i oczekiwaniom na temat picia popularnym 61 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ, op.cit. 62 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 63 www.portalspozywczy.pl, odczyt: 07.11.2013r. 64 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit.


wśród czternasto i piętnastolatków, a picie takich specjalnie komponowanych drinków odbywa

się w mniej kontrolowanych warunkach i związane jest z piciem ryzykownym i większym

upijaniem się”.65 Zdarza się, Ŝe w supermarketach lub większych sklepach, hostessy reklamują

i polecają klientom dany alkohol. Dodawane są takŜe róŜnego typu gadŜety, jak np. kufel, szklanka,

t-shirt czy kalendarze.

Zgodnie z art. 13.2. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

z dnia 26 października 1982 r. ,,w miejscach sprzedaŜy i podawania napojów alkoholowych

powinna być uwidoczniona informacja o szkodliwości spoŜywania alkoholu”.66 Jednak taka

informacja jest najczęściej przez młodych ludzi ignorowana bądź niezauwaŜana, nie traktują

oni tego ostrzeŜenia powaŜnie. WyŜej wymieniona ustawa mówi takŜe, Ŝe ,,zabrania się sprzedaŜy

i podawania napojów alkoholowych:

1) osobom, których zachowanie wskazuje, Ŝe znajdują się w stanie nietrzeźwości;

2) osobom do lat 18;

3) na kredyt lub pod zastaw” (art.15.1).67

Niestety często zdarzają się sytuacje, w których sprzedawcy nie przestrzegają tych zasad

i sprzedają alkohol osobom niepełnoletnim, nie prosząc ich o pokazanie dokumentu toŜsamości,

który mógłby potwierdzić ich wiek. Sprzedanie alkoholu osobie poniŜej 18-ego roku Ŝycia

jest przestępstwem i moŜe zostać ukarane w sytuacji, gdy informację o tym przestępstwie otrzyma

odpowiedni organ. ,,W razie stwierdzenia faktu nawet jednostkowej sprzedaŜy alkoholu osobom

poniŜej 18 roku Ŝycia w punkcie prowadzonym przez przedsiębiorcę, uprawniony organ

jest zobligowany do cofnięcia zezwolenia niezaleŜnie od przyczyn naruszenia zasad sprzedaŜy

napojów alkoholowych oraz niezaleŜnie od tego, czy alkohol sprzedał sam przedsiębiorca

czy teŜ zatrudniona przez niego osoba”.68

5.3.2 Reklama napojów alkoholowych oraz promowanie w mass mediach.

Zgodnie z art. 2. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

z dnia 26 października 1982 r. reklama napojów alkoholowych to ,,publiczne rozpowszechnianie

znaków towarowych napojów alkoholowych lub symboli graficznych z nimi związanych,

a takŜe nazw i symboli graficznych przedsiębiorców produkujących napoje alkoholowe,

nie róŜniących się od nazw i symboli graficznych napojów alkoholowych, słuŜące popularyzowaniu

znaków towarowych napojów alkoholowych; za reklamę nie uwaŜa się informacji uŜywanych

65 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ, op. cit. 66 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 67 Ibidem. 68 www.sejm.gov.pl, odczyt: 18.12.2013r.


do celów handlowych pomiędzy przedsiębiorcami zajmującymi się produkcją, obrotem hurtowym

i handlem napojami alkoholowymi”.69 Zgodnie z art. 131.1. w/w ustawy na obszarze kraju

zabroniona jest reklama oraz promocja napojów alkoholowych, wyjątkiem jest piwo, którego

zarówno reklama, jak i promocja jest dozwolona. Jednak pomysłodawcy reklam piwa muszą

pamiętać o kilku istotnych zasadach, bowiem zgodnie z wyŜej wymienioną ustawą, taka reklama:

� ,,nie moŜe być kierowana do małoletnich,

� nie moŜe przedstawiać osób małoletnich,

� nie moŜe łączyć spoŜywania alkoholu ze sprawnością fizyczną bądź kierowaniem

pojazdami,

� nie moŜe zawierać stwierdzeń, Ŝe alkohol posiada właściwości lecznicze, jest środkiem

stymulującym, uspakajającym lub sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych,

� nie moŜe zachęcać do nadmiernego spoŜycia alkoholu,

� nie moŜe przedstawiać abstynencji lub umiarkowanego spoŜycia alkoholu w negatywny

sposób,

� nie moŜe podkreślać wysokiej zawartości alkoholu w napojach alkoholowych jako cechy

wpływającej pozytywnie na jakość napoju alkoholowego,

� nie moŜe wywoływać skojarzeń z:

- atrakcyjnością seksualną,

- relaksem lub wypoczynkiem

- nauką lub pracą

- sukcesem zawodowym lub Ŝyciowym” (art.131.1.).70

A takŜe -

,,Reklama i promocja piwa nie moŜe być prowadzona:

1) w telewizji, radiu, kinie i teatrze między godziną 600 a 2000, z wyjątkiem reklamy prowadzonej

przez organizatora imprezy sportu wyczynowego lub profesjonalnego w trakcie trwania

tej imprezy;

2) na kasetach wideo i innych nośnikach;

3) w prasie młodzieŜowej i dziecięcej;

4) na okładkach dzienników i czasopism;

69 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 70 Ibidem.


5) na słupach i tablicach reklamowych i innych stałych i ruchomych powierzchniach

wykorzystywanych do reklamy, chyba Ŝe 20% powierzchni reklamy zajmować będą widoczne

i czytelne napisy informujące o szkodliwości spoŜycia alkoholu lub o zakazie sprzedaŜy

alkoholu małoletnim;

6) przy udziale małoletnich”.71

,,Postawy wobec alkoholu kształtują takŜe media i spoty reklamowe, które promują filozofię

Ŝycia koncentrującą się na maksymalizowaniu uczucia przyjemności. Alkohol zaczyna się kojarzyć

młodym ludziom z zabawą, radością, fajnym sposobem na spędzenie wolnego czasu i brakiem

jakichkolwiek problemów”.72

,,Destrukcyjny wpływ na postawę młodzieŜy wobec alkoholu wywierają środki masowego

przekazu promując błędną filozofię Ŝycia polegającą na nadkoncentracji człowieka

na jego cielesności i emocjonalności oraz na dąŜeniu do tego, co przynosi doraźną przyjemność.

Alkohol nie moŜe kojarzyć się młodym ludziom tylko z dobrą zabawą, radością, sposobem

na przyjemne spędzenie czasu, a taki obraz widzą w reklamach: wesołych, kolorowych,

zachęcających na róŜne sposoby. A dzieci i młodzieŜ szczególnie podatne są na tego rodzaju

obrazy”.73

Jak widać, reklamy w środkach masowego przekazu mają ogromną moc oddziaływania

i skutecznie zachęcają młodych ludzi do zakupu. Jednak nie tylko reklamy są czynnikiem

zachęcającym do kupna i spoŜywania napojów alkoholowych.

,,Z analizy muzyki popularnej wśród młodzieŜy wynika, Ŝe 17% tekstów piosenek

wszystkich rodzajów zawiera odniesienia do alkoholu. Alkohol najczęściej pojawiał się w muzyce

rap (47%) niŜ w innych gatunkach muzycznych (…). Wspólny temat dla wszystkich tych gatunków

to upijanie się albo doprowadzenie się do stanu upojenia, choć picie kojarzy się równieŜ

z bogactwem i luksusem, aktywnością seksualną oraz przestępstwami i przemocą. Podobnie

jak w przypadku telewizji i filmów, w niewielu piosenkach mówi się o konsekwencjach picia,

a przekazy ostrzegające przed niebezpieczeństwami picia występują bardzo rzadko. Konkretne

produkty i nazwy znanych produktów pojawiały się w ok. 30% piosenek, w których wspominano

alkohol, a szczególnie często w muzyce rap (48%)”.74

,,Podobny wzorzec odkryto w wideoklipach. Wideoklipy do muzyki rap zawierają

najwyŜszy odsetek wizerunków alkoholu (…). Ponadto okazało się, Ŝe alkohol częściej pojawia

się w wideoklipach muzycznych, które zawierają treści seksualne w porównaniu do tych,

71 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 72

Alkoholizm wśród młodzieŜy - tekst autorstwa psychologa społecznego – Kamili Krocz zamieszczony na stronie portal.abczdrowie.pl.

73 Alkohol jako zagroŜenie wśród młodzieŜy - referat autorstwa Agnieszki Popielarz zamieszczony na portalu

www.edukacja.edux.pl. 74 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ, op.cit.


które takich treści nie zawierają. Zarówno treść, która – jak wykazano – idealizuje uŜywanie

alkoholu oraz reklamy, znajdujące się w otoczeniu wideoklipów, są potencjalnie niebezpieczne

dla młodych widzów i skłaniają ich do picia (...).

SpoŜywanie alkoholu przez nastolatków jest związane z wyŜszym poziomem ekspozycji

na teledyski muzyczne (…). Okazuje się, Ŝe nastolatki, które częściej oglądają wideoklipy z muzyką

rap, półtora raza częściej niŜ inne nastolatki – rzadziej oglądające wideoklipy z muzyką rap –

będą spoŜywać alkohol”.75

,,Spotykane dzisiaj w telewizji reklamy ukazujące alkohol jako napój, który naleŜy kojarzyć

z dobrą zabawą, powodują, Ŝe tylko niewielki odsetek młodzieŜy zauwaŜa w nim alkohol. Stąd tak

wielu młodych ludzi jest przekonanych, Ŝe piwo nie jest alkoholem. Do picia piwa zachęcają

niestety róŜne znane osoby, symbole sukcesu (w tym równieŜ sportowcy), sprzedając telewizji

swoje twarze do reklam (...)”.76

5.3.3 Sponsoring alkoholowy.

Zgodnie z art. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

za sponsorowanie uznaje się ,,bezpośrednie lub pośrednie finansowanie lub współfinansowanie

działalności osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających

osobowości prawnej, dla upowszechniania, utrwalania lub podniesienia renomy nazwy, producenta

lub dystrybutora, znaku towarowego lub innego oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę,

jego działalność, towar lub usługę, w zamian za informowanie o sponsorowaniu

(czyli prezentowanie informacji zawierającej nazwę sponsora lub jego znak towarowy w związku

ze sponsorowaniem)”.77

,,Celem leŜącym u podstaw ograniczeń reklamy i promocji alkoholu jest potrzeba

przeciwdziałania alkoholizmowi i ograniczenie popytu na alkohol (a w kaŜdym razie niesprzyjanie

rozwojowi tego popytu). Warto wspomnieć, iŜ w innych krajach obowiązuje równieŜ całkowity

zakaz sponsoringu przez producentów towarów alkoholowych. Jednak zakaz reklamy powyŜszych

produktów nie oznacza automatycznie zakazu podejmowania działalności sponsorskiej

przez ich producentów, a sponsoring moŜe stanowić dla nich istotną formę zaznaczenia swojej

obecności na rynku.

Mechanizm sponsoringu jako narzędzia komunikacji marketingowej opiera

się na stworzeniu u podmiotu, do którego kierowane są sponsorowane działalności, skojarzenia

pomiędzy wydarzeniem, instytucją będącą przedmiotem sponsorowania a wizerunkiem sponsora.

75 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ, op.cit. 76 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 77 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.


Efektem powyŜszego transferu wizerunku jest przypisanie sponsorowi cech i charakterystyk zwykle

przypisywanych sponsorowanemu podmiotowi.

Taki transfer wizerunku stanowi wymierną korzyść handlową dla sponsora

poprzez zwiększenie znajomości oznaczenia indywidualizującego sponsora pośród klientów

oraz tworzeniu atrakcyjnego wizerunku działalności prowadzonej przez jego przedsiębiorstwo.

Warto wspomnieć, iŜ zasadnicza róŜnica pomiędzy wypowiedzią reklamową a sponsorowaniem -

informowaniem o sponsorowaniu polega na tym, Ŝe ta pierwsza zasadniczo odnosi się bezpośrednio

do produktów lub usług autora komunikatu reklamowego i jest wypowiedzią reklamodawcy,

natomiast wypowiedź promująca sponsora przedstawia oznaczenie bezpośrednio identyfikujące

sponsora, tj. nazwę, firmę, znak towarowy, a jej nadawcą jest sponsorowany podmiot. W opozycji

do komunikatu stricte reklamowego, informowanie o sponsorowaniu nie ma charakteru komunikatu

bezpośredniego”.78

Przykładami sponsoringu w branŜy alkoholowej moŜe być:79

• Lech jako sponsor klubu Lech Poznań,

• Harnaś jako sponsor Letniego Grand Prix w skokach narciarskich i Pucharu

Świata w Zakopanem,

• Tyskie jako sponsor klubu hokejowego GKS Tychy,

• Carlsberg jako sponsor Euro 2012 w Polsce i na Ukrainie.

VI Konsekwencje naduŜywania alkoholu

Picie alkoholu oraz uzaleŜnienie od niego niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji,

które mają znaczący wpływ na Ŝycie osoby uzaleŜnionej. Z tematem konsekwencji zdrowotnych

moŜna spotkać się m.in. w literaturze przedmiotu, w artykułach czy teŜ na licznych stronach

internetowych. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe spoŜywanie alkoholu w nadmiernych ilościach

ma wpływ nie tylko na stan zdrowia pijącego, ale takŜe na jego najbliŜsze otoczenie i całą

społeczność. Aspekty zdrowotne są łatwe do zmierzenia oraz sklasyfikowania, a co za tym idzie,

konsekwencje społeczne spoŜywania alkoholu nie budzą tak duŜego zainteresowania,

co konsekwencje zdrowotne. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe są one równie waŜne, w związku

z czym, w niniejszym Programie zostaną scharakteryzowane oprócz konsekwencji naduŜywania

78

Sponsoring jako alternatywna forma komunikacji marketingowej - tekst autorstwa Małgorzaty Zielińskiej

z Kancelarii Prawnej Krawczyk i Wspólnicy na http://www.cte.org.pl. 79

Słów kilka o reklamie alkoholu – tekst autorstwa Joanny Knetsz na http://blokreklamowy.blogspot.com.


alkoholu płynących dla zdrowia, takŜe konsekwencje społeczne.

6.1 Konsekwencje społeczne.

Negatywne określenie konsekwencji społecznych mówi, iŜ ,,są to konsekwencje

bezpośrednio nie związane ze zdrowiem i które dotyczą równieŜ innych, poza pijącą, osób.

Pozytywna definicja jest bardziej skomplikowana. Przyjęto, Ŝe społeczną konsekwencją spoŜycia

alkoholu są zmiany, subiektywnie lub obiektywnie przypisywane lub mogące być przypisane

działaniu alkoholu, wpływające na jego społeczne oddziaływania, na społeczne zachowanie

się jednostki lub na jej środowisko”. 80

Alkohol jest substancją, która moŜe zakłócić funkcjonowanie w społeczeństwie

oraz utrudnić komunikację i relacje z innymi. Zazwyczaj zaczyna się niewinnie, od czasu do czasu

ktoś wypije piwo czy jednego drinka, ale z kaŜdym kolejnym dniem przestaje to wystarczać

i dawka spoŜywanego alkoholu zwiększa się. Coraz trudniejsze staje się odmówienie alkoholu

czy teŜ przetrwanie kolejnego dnia bez jego spoŜycia. Konsekwencje społeczne mogą zrujnować

osobie pijącej Ŝycie, nawet takie, które dotychczas było bardzo spokojne i poukładane.

NaduŜywanie alkoholu prowadzić moŜe do zerwania wszelkich więzi społecznych,

często budowanych i pielęgnowanych przez lata. UzaleŜnienie powodować moŜe brak

zainteresowania najbliŜszymi i ich zaniedbanie. Kłótnie, wzajemne pretensje, nieporozumienia

prowadzić mogą do powstania patologicznej atmosfery. Osoby naduŜywające alkohol tracą

przyjaciół, rozpadają się ich więzi rodzinne. Człowiek uzaleŜniony posiada inne cele i wartości

Ŝyciowe niŜ te, które posiadał zanim wpadł w nałóg. Zatracają się plany na przyszłość

i zamierzenia, jakie ktoś posiadał przed rozpoczęciem picia. Alkohol sprawia, Ŝe liczy się tylko

chwila obecna, Ŝyje się z dnia na dzień, nie myśląc o tym co będzie za miesiąc czy rok. Osoby

uzaleŜnione nie kontrolują swojego Ŝycia. Zapominają o swoich zobowiązaniach,

nieuregulowanych płatnościach, a wszystkie pieniądze jakie posiadają są w stanie w całości

przeznaczyć na zakup alkoholu. To sprawia, Ŝe wpadają w długi, które potem bardzo cięŜko

jest spłacić. Zwłaszcza gdy z problemem zostają i borykają się sami, nie mają oparcia

w najbliŜszych.

Częste i nadmierne spoŜycie alkoholu degraduje takŜe sferę edukacyjną

i zawodową osoby uzaleŜnionej. Zaburzona zostaje sprawność racjonalnego myślenia, pojawia

się ryzyko wyrzucenia ze szkoły, uczelni czy teŜ pracy. To dodatkowo utrudnia sytuację finansową

alkoholika, pogłębiając jego problemy i nawarstwiając kolejne. Alkohol sprawić

moŜe takŜe, Ŝe osoby na co dzień spokojne, zaczynają agresywnie się zachowywać

80 Raport dotyczący społecznych konsekwencji konsumpcji alkoholu, Przegląd, nr 12, maj 2002r.


i być nadpobudliwe. Prowokowanie swym zachowaniem, jazda samochodem po alkoholu,

wszczynanie kłótni czy bójek moŜe doprowadzić do popadnięcia pijącego w konflikt z prawem,

co znacznie pogorszy juŜ i tak trudną sytuację. Zgodnie z art. 47.1. ustawy o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. ,,jeŜeli zachodzi

podejrzenie, Ŝe przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spoŜyciu alkoholu, osoba

podejrzana moŜe być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu

w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy

pracownik słuŜby zdrowia”.81

Silne uzaleŜnienie moŜe doprowadzić nawet do całkowitego wykluczenia społecznego

i sprawić, Ŝe osoba pijąca, opuszczona i samotna, znajdzie się na ulicy. Postrzeganie takiej osoby

w oczach społeczeństwa zmienia się diametralnie, traci ona swój status społeczny, szacunek

oraz powaŜanie.

6.2 Konsekwencje zdrowotne.

Wiadomo juŜ, Ŝe napoje alkoholowe spoŜywane w nadmiernych ilościach mają destrukcyjny

wpływ na Ŝycie rodzinne i społeczne człowieka. NaduŜywanie alkoholu niesie za sobą takŜe szereg

konsekwencji zdrowotnych, które zostaną przybliŜone w niniejszym podrozdziale.

,,Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników

ryzyka dla zdrowia populacji. Większe ryzyko niesie za sobą palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze.

Ponad 60 rodzajów chorób i urazów ma związek ze spoŜywaniem alkoholu. Choroby występujące

na tle naduŜywania alkoholu to przede wszystkim: nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby, niektóre

typy nowotworów, zaburzenia psychiczne, zwłaszcza o charakterze depresyjnym i lękowym”.82

Niewątpliwie alkohol jest substancją wyniszczającą ludzki organizm, dlatego tak waŜne

jest picie go w umiarkowanych i rozsądnych ilościach. ,,Alkohol atakuje niemal wszystkie układy

narządów wewnętrznych, siejąc spustoszenie w mózgu, Ŝołądku, wątrobie, sercu, naczyniach

krwionośnych i wszędzie, gdzie uda mu się dotrzeć. MoŜna powiedzieć, Ŝe jest zabójcą

o kompleksowym działaniu”.83 SpoŜywanie napojów alkoholowych w nadmiernych ilościach

powodować moŜe złe samopoczucie, wymioty, nerwowość, bezsenność, bóle Ŝołądka

czy halucynacje. Droga jaką alkohol musi przejść przez ludzki organizm jest długa

i skomplikowana. Zanim trafi on do mózgu czy wątroby, wyrządza wiele szkód dla organizmu

ludzkiego.

Według danych Państwowego Zakładu Higieny w ostatnich latach rośnie w Polsce liczba

81 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 82 Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015. 83 http://nalogi.wieszjak.pl, odczyt: 04.11.2013r.


zgonów spowodowanych zatruciem alkoholem, zgonów z powodu marskości wątroby

oraz zaburzeń psychicznych wynikających z uŜywania alkoholu”.84 Na rysunku 2. przedstawione

zostały organy wewnętrzne, na które alkohol oddziałuje negatywnie. Pod rysunkiem opisany został

wpływ, jaki mają napoje alkoholowe na poszczególne narządy.

84 Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015.


Rysunek 2. Organy wewnętrzne naraŜone na negatywne oddziaływanie alkoholu.

Źródło: Rysunek ze strony www.jrosyjski.pl

1. Gardło i krtań.

,,Najsilniejsze powiązania między alkoholem a chorobą nowotworową zaobserwowano

w odniesieniu do nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego, a w tym raka przełyku,

jamy ustnej, gardła i krtani. Niemal 50% przypadków raka jamy ustnej, gardła i krtani wiąŜe

się z nadmiernym piciem. Ludzie, którzy przez dłuŜszy czas spoŜywają duŜe ilości alkoholu, naleŜą

- w porównaniu z abstynentami - do grupy podwyŜszonego ryzyka zachorowania na nowotwory

złośliwe. JeŜeli osoby te nie tylko piją, ale i palą, ryzyko zapadnięcia na raka wzrasta jeszcze

silniej”.85

85 www.psychologia.edu.pl odczyt: 30.10.2013.


2. Przełyk.

,,SpoŜywany alkohol trafia do organizmu poprzez jamę ustną i przełyk. MoŜe on wywołać

przewlekły stan zapalny błony śluzowej wyścielającej te odcinki przewodu pokarmowego.

Dodatkowe podraŜnienia przełyku są powodowane wymiotami, które towarzyszą często spoŜyciu

alkoholu”.86

3. Wątroba.

,,Wątroba w której metabolizowana jest większość alkoholu, reaguje na jego nadmierną ilość

kolejno: stłuszczeniem, zapaleniem, zwłóknieniem, a w końcu marskością. Stłuszczenie wątroby

polega na nadmiernym odkładaniu się tłuszczu w komórkach wątrobowych i jest procesem

w znacznym stopniu odwracalnym, tzn. ustępuje po zaprzestaniu picia (…). Alkoholowe zapalenie

wątroby jest kolejnym etapem jej uszkodzenia, a objawy i dolegliwości są bardziej nasilone

niŜ w stłuszczeniu. JeŜeli osoba z alkoholowym zapaleniem wątroby pije nadal,

w ok. 80% przypadków, rozwija się zwłóknienie przechodzące w marskość. Marskość wątroby

jest stanem, w którym miąŜsz wątroby zostaje zastąpiony przez włóknistą tkankę łączną,

która jest bezwartościowa z punktu widzenia funkcji wątroby, a jednocześnie utrudnia przepływ

krwi przez wątrobę. Objawami marskości są: ogólne osłabienie, chudnięcie, obecność płynu

w jamie brzusznej, obrzęki, Ŝółtaczka”.87

4. śołądek.

,,Alkohol wysusza i podraŜnia błonę śluzową Ŝołądka, powoduje powstanie wrzodów

Ŝołądka”.88

5. Dwunastnica.

,,Wysoce niebezpieczna u osób naduŜywających alkoholu jest choroba wrzodowa dwunastnicy.

NaduŜywanie alkoholu bardzo zaostrza objawy istniejącej juŜ choroby. Głównymi objawami

choroby wrzodowej są bóle zlokalizowane w dołku podsercowym, mające pewien rytm. Pojawiają

się one od pół godziny do kilku godzin po zjedzeniu posiłku. Przy owrzodzeniach dwunastnicy

86 www.odkrywcy.pl odczyt: 30.10.22013r. 87 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op.cit. 88 uzaleznienianastolatkow.blog.onet.pl.


często są to ranne bóle głowy i bóle nocne. Nasilają się wiosną i jesienią. Towarzyszą im liczne

dolegliwości, takie jak: nudności, kwaśne odbijanie, zgaga, nieobfite kwaśne wymioty, niesmak

w ustach, brak apetytu, chudnięcie, spadek aktywności fizycznej i psychicznej”.89

6. Trzustka.

,,Większość (ok.65%) ostrych i przewlekłych zapaleń trzustki oraz związane z nimi uszkodzenia

tkanki gruczołowej mają u podłoŜa nadmierne spoŜywanie alkoholu. Alkohol powoduje

bowiem zagęszczenie i wytrącanie się, w kanalikach trzustkowych, substancji białkowych.

Spowodowane zaczopowaniem kanalików stany zapalne połączone są często z ,,autotrawieniem

się” trzustki. Inny mechanizm tego stanu polega na tym, Ŝe alkohol powodując nadmierne

pobudzenie wydzielania przez trzustkę wywołuje stan zapalny i skurcz dwunastnicy oraz przewodu

trzustkowego, a to utrudnia odpływ wydzielanych przez trzustkę enzymów trawiennych

do dwunastnicy. Zapalenie trzustki moŜe powstać równieŜ przez ciągłość jako skutek

wcześniejszego zapalenia Ŝołądka i dwunastnicy albo jako wynik ,,zarzucania” do przewodu

trzustkowego treści dwunastniczej. W stanach bardziej zaawansowanych, powikłaniem zapalenia

trzustki staje się cukrzyca poniewaŜ ulegają zniszczeniu wysepki Langerhansa wytwarzające

insulinę regulującą prawidłowy przebieg przemiany cukrów”.90

7, 8. Jelito cienkie i jelito grube.

,,Alkohol moŜe przyspieszać lub spowalniać motorykę jelit u osób go naduŜywających.

Na podstawie najnowszej analizy badań epidemiologicznych przeprowadzonych w 61 krajach

wykazano, Ŝe spoŜycie alkoholu powoduje raka jelita grubego. Osoby, które spoŜywają 1 drinka

dziennie (50 g alkoholu), mają zwiększone ryzyko zachorowania o 21%, z kolei konsumowanie

powyŜej 50 g alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania aŜ o 52%, w porównaniu do osób

niespoŜywających alkoholu”.91

9. Układ moczowy, zaburzenia funkcji seksualnych, choroby przenoszone

drogą płciową.

,,NaduŜywaniu alkoholu moŜe towarzyszyć wzrost stęŜenia kwasu moczowego we krwi

i związane z tym objawy dny moczanowej (zapalenia stawów spowodowanego gromadzeniem

się złogów moczanowych), a takŜe odkładanie się złogów magnezu w drogach moczowych.

89 www.alkoholizm.jawnet.pl odczyt: 30.10.2013r. 90 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op.cit. 91 portal.abczdrowie.pl.


Długotrwałe nadmierne picie alkoholu prowadzi często do osłabienia wydolności

seksualnej. Systematyczne, a niekiedy nawet okazyjne spoŜywanie alkoholu moŜe, u części

męŜczyzn, prowadzić do impotencji. Z badań wynika, Ŝe impotencja moŜe występować nawet

u 50% osób długotrwale naduŜywających alkoholu. Ponadto u wielu zdarza się atrofia jąder

i obniŜenie płodności. Wpływ alkoholu na wydolność seksualną kobiet jest gorzej poznany.

Wiele spośród uzaleŜnionych kobiet skarŜy się na osłabienie popędu płciowego, zmniejszenie

wydzielania śluzu pochwowego i zaburzenia cyklu miesięcznego.

Badania wykazały, Ŝe u osób pijących alkohol, 5-ciokrotnie częściej niŜ u osób niepijących

rozpoznawano choroby weneryczne (w grupie kobiet 29 razy częściej). Z naduŜywaniem alkoholu

wiąŜe się takŜe zwiększone ryzyko zaraŜenia wirusem HIV (AIDS). Jednocześnie wiadomo,

Ŝe alkohol obniŜa system odpornościowy organizmu, a tym samym odporność na zakaŜenia HIV,

a takŜe moŜe przyspieszyć wystąpienie objawów klinicznych u osób zakaŜonych HIV”.92

Podczas upojenia alkoholowego u osoby, która naduŜyła alkoholu wystąpić mogą powikłania

psychiatryczne. Najczęściej spotykanymi powikłaniami tego typu są:

• ,,Majaczenia alkoholowe - majaczenia alkoholowe są najczęściej spotykaną psychozą

alkoholową. Występują u ok. 5% uzaleŜnionych w ciągu pierwszych 72 godzin od zaprzestania

picia. Objawy majaczenia pojawiają się wówczas, kiedy spadnie poziom alkoholu we krwi

i towarzyszą zawsze innym objawom zespołu abstynencyjnego. Najpierw obserwuje się niepokój

i lęk oraz bezsenność, do których dołączają się zaburzenia świadomości, urojenia, iluzje i omamy.

Chory widzi ruchliwe, małe i duŜe zwierzęta, róŜne dziwne stwory, niezwykłe twarze i postacie.

Niejednokrotnie czuje i widzi chodzące po nim owady, robaki czy mrówki, czasem mówi

o dziwnych smakach i zapachach (…). Choroba trwa na ogół kilka dni i wymaga leczenia

szpitalnego.

• Ostra halucynoza – jest drugą co do częstości występowania psychozą alkoholową

i towarzyszy zawsze innym objawom zespołu abstynencyjnego. Początek jest z reguły nagły.

Najczęściej chory zaczyna słyszeć głosy, które groŜą mu, czasami oskarŜają, a kiedy indziej Ŝywo

dyskutują na jego temat. Zdarza się, Ŝe nakazują popełnienie samobójstwa (…). Nierzadkie

jest występowanie halucynacji (omamów) czuciowych np. chodzące po ciele robaki, mrówki

albo kasza czy włosy w jamie ustnej. Choroba trwa zwykle od kilku dni do paru tygodni, wymaga

leczenia farmakologicznego, najczęściej w warunkach szpitalnych.

• Przewlekła halucynoza – polega na utrzymywaniu się niektórych objawów

(najczęściej ,,głosów”) przez wiele miesięcy, a nawet lat (…).

92 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op.cit.


• Inne zaburzenia psychiczne – u znacznego odsetka osób uzaleŜnionych od alkoholu

występują stany depresyjne, które mogą utrzymywać się przez okres wielu tygodni po zaprzestaniu

picia. WiąŜą się one nie tylko z zespołem abstynencyjnym, ale takŜe z sytuacjami Ŝyciowymi.

Niejednokrotnie towarzyszą im myśli i zamachy samobójcze (…). Liczne badania wykazują,

Ŝe osoby uzaleŜnione demonstrują często zaburzenia pamięci i procesów poznawczych

oraz obniŜenie funkcji intelektualnych (…). Powstałe w wyniku toksycznego działania alkoholu

organiczne zmiany w mózgu mogą powodować zaburzenia w zakresie niektórych cech

osobowościowych (m.in. obniŜenie Ŝycia uczuciowego, zuboŜenie zainteresowań, osłabienie

społecznej motywacji działania, osłabienie zdolności planowania itp.)”.93

Opisane powyŜej powikłania i objawy wywoływane są przez alkohol, który jest wchłaniany

do mózgu prosto z krwi. Alkohol, tak jak na liczne organy wewnętrzne, tak i na mózg ma olbrzymi

wpływ. Na rysunku 3. przedstawiona została budowa ludzkiego mózgu. Następnie

scharakteryzowany został wpływ napojów alkoholowych na poszczególne jego części.

93 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op.cit.


Rysunek 3. Wpływ alkoholu na mózg.

Podwzgórze i przysadka

mózgowa

Kora mózgu

MóŜdŜek

Rdzeń przedłuŜony

Źródło: Rysunek ze strony www.dreamstime.com.

• ,,Kora mózgu – alkohol spowalnia reakcje kory mózgowej poprzez obniŜenie aktywności

elektrycznej mózgu. Przez to bodźce zewnętrzne są rozpoznawane z opóźnieniem. Zaburzone

jest równieŜ tzw. trzeźwe myślenie.

• Podwzgórze i przysadka mózgowa – te części mózgu odpowiadają za bezwiedne reakcje

organizmu oraz za wytwarzanie i wydzielanie hormonów. Alkohol powoduje ,,rozluźnienie”

połączeń neuronowych w tych obszarach, co prowadzi do nagłego wzrostu popędu seksualnego.


• MóŜdŜek – odpowiada on za koordynację ruchów i utrzymanie równowagi ciała. Alkohol

zaburza pracę tego obszaru mózgu, przez co osoby podczas upojenia alkoholowego nie potrafią

iść w linii prostej i nie potrafią utrzymać sylwetki w pionie.

• Rdzeń przedłuŜony – skupione są w nim nerwy odpowiedzialne za mimowolne odruchy

(oddychanie, skurcze mięśnia sercowego, ziewanie wymioty itp.). W wyniku działania alkoholu

na rdzeń, człowiek czuje się śpiący i spada temperatura jego ciała (…)”.94

6.3 Płodowy zespół alkoholowy – FAS.

Z poprzednich podrozdziałów wynika, iŜ konsekwencji spoŜywania alkoholu jest wiele.

Jedne są mniej, drugie bardziej powaŜne; jedne mają umiarkowany wpływ na Ŝycie osoby

spoŜywającej alkohol, inne z kolei potrafią je doszczętnie zrujnować. NaduŜywanie alkoholu,

jak juŜ zostało wcześniej napisane, ma wpływ nie tylko na osobę, która fizycznie go spoŜywa,

ale takŜe na osoby z najbliŜszego otoczenia osoby uzaleŜnionej.

Jednak wciąŜ niewiele osób ma świadomość, Ŝe naduŜywanie alkoholu moŜe mieć takŜe

wpływ na nienarodzone dzieci. SpoŜywanie alkoholu w okresie ciąŜy moŜe mieć olbrzymi wpływ

na zdrowie, a nawet Ŝycie dziecka. Nie moŜna mówić o bezpiecznej dawce alkoholu, która spoŜyta

podczas ciąŜy nie wywoła Ŝadnych komplikacji, bowiem niezaleŜnie od etapu ciąŜy, w którym

znajduje się kobieta, alkohol wypijany przez cięŜarną zawsze jest szkodliwy i prowadzić moŜe

do wielu zaburzeń. U dzieci, których matka w okresie prenatalnym spoŜywała alkohol wystąpić

moŜe tzw. poalkoholowe spektrum zaburzeń rozwojowych (ang. Fetal Alcohol Spectrum Disorders

– FASD). ,,Jest to ogólny termin opisujący całościowo spektrum skutków rozwojowych

występujących u dzieci matek pijących alkohol w okresie ciąŜy. Skutki te mogą obejmować

zaburzenia rozwoju fizycznego, umysłowego, zachowania, uczenia się, mogą trwać przez całe

Ŝycie. W diagnostyce klinicznej obowiązuje termin FAS – płodowy zespół alkoholowy, który

charakteryzuje się: dysmorfiami twarzy, opóźnieniami wzrostu oraz nieprawidłowościami

ośrodkowego układu nerwowego. U dzieci, u których nie występują wszystkie cechy FAS,

diagnozowany jest częściowy FAS. Rodzaj i siła zaburzenia dziecka zaleŜy przede wszystkim

od ilości alkoholu, spoŜywanego przez kobietę w ciąŜy oraz częstotliwości picia.

Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, jaką moŜe spoŜywać kobieta w ciąŜy, w związku z tym,

94 www.infografika.wp.pl odczyt: 06.11.2013r.


aby dziecko było zdrowe, naleŜy całkowicie powstrzymać się od spoŜywania alkoholu w okresie

prenatalnym oraz karmienia piersią”.95

Dysmorfie twarzy, które wystąpić mogą u dziecka na skutek spoŜywania przez jego matkę

alkoholu w okresie prenatalnym przedstawia rysunek 4.

Rysunek 4. Dysmorfie twarzy mogące wystąpić u dziecka, którego matka w czasie ciąŜy spoŜywała alkohol.

Źródło: Rysunek z artykułu Lucyny Szuby pt. Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS).

,,Matki, które są przewlekłymi alkoholiczkami, stanowią grupę najwyŜszego ryzyka

urodzenia dziecka z głębokimi zaburzeniami. Dzieci z pełnoobjawowym FAS zwykle rodzą

się po dzieciach z częściowo zaznaczonym i nieznacznie natęŜonym FAS.

Kobiety, które urodziły dzieci z FAS w okresie picia, mogą urodzić zdrowe dziecko, gdy ciąŜa

przypada na czas abstynencji. Kobiety alkoholiczki, które są w stanie powstrzymać się od alkoholu

na czas ciąŜy, zwłaszcza w jej wczesnym okresie, mają większe szanse urodzenia dziecka

o mniej natęŜonych cechach FAS. NaleŜy ze szczególną wnikliwością wziąć pod uwagę fakt, Ŝe:

– część potomstwa wydaje się nie ponosić Ŝadnych skutków prenatalnego działania alkoholu,

co nie oznacza, Ŝe alkohol nie jest teratogenny lub Ŝe dziecko, które jest wolne od uszkodzeń

wywołanych przez alkohol we wczesnym okresie Ŝycia, będzie takŜe wolne od nich w dalszym

etapie rozwoju;

95 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015.


– głębokość zespołu FAS jest warunkowana ilością alkoholu wypijanego przez kobietę cięŜarną,

okresem ciąŜy, w którym dochodzi do picia (najbardziej niebezpieczny jest pierwszy trysemestr),

a takŜe indywidualnymi, genetycznie uwarunkowanymi cechami płodu;

– zmiany wywołane działaniem alkoholu na płód mogą równieŜ być przyczyną nieprawidłowego

funkcjonowania społecznego w Ŝyciu dorosłym”.96

,,FAS nie jest wynikiem uzaleŜnienia płodu od alkoholu, nie pojawia się w trakcie porodu,

ani teŜ wkrótce po nim. Jest skutkiem przyjmowania alkoholu przez kobietę będącą w ciąŜy.

Jest efektem działania alkoholu na płód. W trakcie całej ciąŜy moŜe dojść do róŜnorodnych

uszkodzeń, jednak najbardziej naraŜony jest układ nerwowy, który powstaje na samym początku

i rozwija się przez całą ciąŜę. Aby zrozumieć, do jakich uszkodzeń moŜe dojść w trakcie ciąŜy,

naleŜy uświadomić sobie trzy waŜne procesy zachodzące w rozwijającym się płodzie -

1. Po pierwsze komórki namnaŜają się i róŜnicują się, co daje początek formowaniu

się róŜnych rejonów mózgu. Po urodzeniu nie tworzą się juŜ w ludzkim mózgu Ŝadne nowe

komórki nerwowe. Alkohol zaburza ten proces powodując obumieranie komórek nerwowych

i doprowadzając do niewłaściwego róŜnicowania neuronów. W efekcie tego dziecko przychodzi

na świat z mniejszą ilością neuronów i jego mózg jest mniejszy i zdeformowany.

2. Po drugie komórki nerwowe migrują do przeznaczonych im miejsc, dostrajając

się do otaczających ich komórek i tworząc określoną strukturę. Mniej więcej w połowie ciąŜy

większość neuronów znajduje się na swoich docelowych miejscach, a wszystkie główne struktury

mózgu są juŜ wykształcone. Ekspozycja na alkohol sprawia, Ŝe część z komórek nerwowych

przemieszcza się w niewłaściwe rejony, nie mogąc tym samych utworzyć odpowiednich struktur

mózgowych. W efekcie dziecko ma „neurologiczny bałagan”.

3. I wreszcie, tworzą odpowiednie związki funkcjonalne z innymi komórkami, sprawiając,

Ŝe mózg się rozwija. Tę właściwość, ogromną plastyczność mózgu posiadamy przez całe swoje

Ŝycie. Alkohol działa teratogennie powodując tworzenie się niewłaściwych połączeń,

w konsekwencji osoba z FAS odbiera „niewłaściwie” świat (…)”.97

,,WaŜna wydaje się być informacja, iŜ większość dzieci i dorosłych z FAS ma iloraz

inteligencji w granicach normy. Nawet zdarzają się przypadki osób z ilorazem inteligencji powyŜej

przeciętnej. Dzieci z FAS sprawiają wraŜenie, Ŝe stać je na więcej. WyraŜają słowami pojęcia,

których naprawdę nie rozumieją. NaleŜy jednak wiedzieć, iŜ alkohol wg badań, jest silnym

teratogenem i ma bardziej szkodliwy wpływ na płód niŜ narkotyki”.98

96 Artykuł M. Kleckiej ze Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa Centrum Opieki Zastępczej w Lędzinach

pt. Fetal Alcohol Syndrome – Alkoholowy Zespół Płodowy. Poalkoholowe dzieci ze złoŜoną niepełnosprawnością. 97 Artykuł autorstwa L. Szuby z MłodzieŜowego Ośrodka Wychowawczego w Podgłębokiem pt. Alkoholowy Zespół

Płodowy (FAS). 98 Ibidem.


VII Edukowanie młodzieŜy na temat alkoholu

7.1 Postawa rodziców.

,,Wychowanie rodzinne jest podstawowym narzędziem kształtowania stosunku człowieka

do alkoholu”.99 Rodzice są najbliŜszymi osobami w Ŝyciu dziecka, to oni powinni

być dla niego wzorem do naśladowania i dawać mu jak najlepszy przykład. Jeśli rodzicom zaleŜy

na dobrym wychowaniu dziecka, juŜ od najmłodszych lat powinni zadbać o wykształcenie

u niego jasnego systemu wartości. ,,W badaniach, w których ustalono zaleŜność pomiędzy

częstotliwością lub ilością picia napojów alkoholowych przez dzieci a faktem,

Ŝe były one świadkami pijaństwa rodziców lub awantur w domu, stwierdzono istotne korelacje.

Świadczy to, Ŝe zachowanie się rodziców jest naśladowane przez dzieci”.100

,,Zaobserwowano powaŜne róŜnice w zachowaniu młodzieŜy w zaleŜności od tego,

czy rodzice piją lub nie piją, czy piją często, czy pozwalają lub nie pozwalają pić dzieciom,

czy i w jakim stopniu kontrolują towarzystwo i formy zabawy swoich dzieci, czy i ile dają dzieciom

pieniędzy na ich własne wydatki”.101

W dzisiejszych czasach Ŝyje się szybko, kaŜdy jest zaabsorbowany pracą, swoimi sprawami.

Niestety rodzice często nie zdają sobie sprawy, co robią ich dzieci, podczas,

gdy nie ma ich przy nich. Nastolatek, którego losem nie interesują się najbliŜsi jest pozostawiony

sam sobie, często więc sięga po alkohol, by zwrócić na siebie uwagę, by w końcu zostać

zauwaŜonym przez rodziców. Nie ma 100-procentowej gwarancji, Ŝe nastolatek wychowywany

w domu, w którym rodzice są abstynentami lub spoŜywają alkohol tylko od czasu do czasu

i w rozsądnych ilościach, nie sięgnie po alkohol czy teŜ nie będzie się upijał.

Rodzice jednak mogą starać się minimalizować ryzyko sięgnięcia przez ich dziecko

po alkohol. Aby tego dokonać muszą mieć niewątpliwie dobry kontakt z dzieckiem, interesować

się nim i jego problemami, w trudnych chwilach nie pozostawiać go samemu sobie, tylko wspólnie

starać się znaleźć rozwiązanie danego problemu. Rodzice nie powinni wychowywać dziecka

bezstresowo, spełniać kaŜdą zachciankę i pozwalać na wszystko, na co dziecku przyjdzie akurat

ochota. Z drugiej strony nie mogą teŜ trzymać dziecka pod kluczem, myśląc, Ŝe w ten sposób

uchronią go przed złym towarzystwem czy sięgnięciem po uŜywki. Nie moŜna popadać

ze skrajności w skrajność, waŜne jest odnalezienie złotego środka, sposobu wychowania z którego

będą zadowoleni zarówno rodzice, jak i ich dzieci. WaŜne jest, by rodzice nauczyli się słuchać

dziecka, a nie tylko mówili i rozkazywali mu.

99 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit. 100 Ibidem. 101 Anderson P., Bamberg B., Alkohol a młodzieŜ…, op.cit.


W relacjach na linii dziecko – rodzic istotne jest zrozumienie, wzajemne wysłuchanie

oraz rozmowa. Z dzieckiem naleŜy poruszyć temat alkoholu, a takŜe innych uŜywek, wytłumaczyć

mu, Ŝe są one bardzo szkodliwe, a ich naduŜywanie moŜe prowadzić do przykrych konsekwencji.

Częstym błędem rodziców jest krytykowanie nastolatka, porównywanie go do jego kolegów

czy koleŜanek i dawanie do zrozumienia, Ŝe są oni lepsi od niego. Zadaniem rodziców jest

sprawienie, aby dziecko czuło się kochane i akceptowane, aby wiedziało, Ŝe moŜe liczyć na nich

w kaŜdej sytuacji i Ŝe z kaŜdym problemem moŜe się do nich zwrócić. Taka postawa rodziców

sprawi, Ŝe dziecko będzie dobrze się czuło ze sobą, będzie posiadać wysoką samoocenę,

a co najwaŜniejsze – będzie posiadało świadomość, Ŝe do rodziców moŜe zwrócić się z kaŜdym

pytaniem i kaŜdą sprawą i nie zostanie przez nich wyśmiane i odesłane bez udzielenia odpowiedzi

czy teŜ pomocy.

Istotne jest takŜe, aby nie oczekiwać od dziecka czegoś, czego sami rodzice nie są w stanie

spełnić, np. zabranianie dziecku sięgania po alkohol, podczas gdy sami go spoŜywają. ,,Rezultatem

dwutorowości rozwoju, polegającej na zmniejszeniu wymagań w stosunku do siebie, a zwiększaniu

w stosunku do dzieci, jest osłabienie spójni między rodzicami a dziećmi. Znaczny odsetek dzieci

pije bez wiedzy, a więc i bez kontroli rodziców i starszych. Pewna ciągłość obyczajowa polega

jedynie na naśladowaniu w grupie kolegów tych wzorów spoŜycia alkoholu, dostrzeganych

we własnej rodzinie, które są bardziej uzewnętrzniane i łatwiejsze do zapamiętywania przez dzieci,

a więc na ogół wzorów pijaństwa połączonego z hałaśliwym zachowaniem (…). Pouczanie dzieci

i zakazy picia mają małe znaczenie w porównaniu z przykładami uŜywania i naduŜywania alkoholu

przez rodziców. NaleŜy więc przekonać rodziców, Ŝe najlepszym narzędziem wdroŜenia dzieci

do trzeźwości jest przykład, jaki one obserwują w domu. Hasła typu: ,,nigdy nie dawajcie dzieciom

piwa, wina i wódki przed 18 rokiem Ŝycia”, głoszone przez rodziców, którzy w obecności dzieci

uŜywają, a zwłaszcza naduŜywają alkoholu, mogą praktycznie wywoływać wręcz przeciwne

skutki”.102

,,WaŜną rolę odgrywa przede wszystkim styl komunikowania się oraz relacje pomiędzy

dziećmi i rodzicami. Zaobserwowano, Ŝe w rodzinach, w których relacje pomiędzy nastolatkami.

a ich rodzicami są dobre, pełne szacunku i zaufania, gdzie dochodzi do szerokiej wymiany

poglądów, a poglądy dzieci są szanowane, nastoletnie dzieci sięgają po alkohol znacznie rzadziej

niŜ ich rówieśnicy i piją duŜo mniej”.103

Rodzice powinni uświadomić dziecko, jak radzić sobie z presją ze strony rówieśników.

Nauka odmawiania i mówienia „NIE” jest bardzo istotna. Dziecko musi wiedzieć, Ŝe to nie zdanie

i opinia kolegów są waŜne, tylko ich własny system wartości, którym powinni się w Ŝyciu kierować.

102 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit. 103 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit.


Zdarzyć się jednak moŜe, Ŝe pomimo ostrzeŜeń i przestróg, nastolatek sięgnie po alkohol

i wróci do domu na rauszu. Rodzice powinni być przygotowani na taką ewentualność

i w odpowiedni sposób zareagować. Jeśli jednak taka sytuacja będzie się regularnie powtarzać

i rodzice nie będą w stanie temu zaradzić, konieczna moŜe okazać się pomoc ze strony specjalisty.

Wymienione powyŜej zalecenia dla rodziców nie gwarantują 100-procentowej pewności,

Ŝe po ich wprowadzeniu w Ŝycie nastolatek nie sięgnie po alkohol. Jednak kaŜde działania ze strony

rodziców, które mogą uchronić dziecko przed nałogiem, powinny być podejmowane i realizowane.

7.2 Przekazywanie wiadomości oraz profilaktyka w szkołach.

Kiedy autorytet rodziców ulega zachwianiu, uwagi i polecenia wydawane

przez nich nie są traktowane przez dzieci z naleŜytą powagą, niekiedy dzieci nie próbują nawet

wysłuchać tego, co mają do powiedzenia im rodzice czy teŜ opiekunowie.

Często takŜe, kiedy coś jest przez rodziców zabronione, dzieci z jeszcze większa mocą dąŜą

do spróbowania i zaznania tego. W eliminowaniu wśród młodzieŜy ryzyka wczesnych inicjacji

alkoholowych, a takŜe wpadnięcia w nałóg, istotną rolę odgrywają wiadomości przekazywane

przez szkołę oraz profilaktyka, jaka jest w niej stosowana. Odpowiednio wyszkolony nauczyciel

czy psycholog, mający odpowiednią wiedzę z tego zakresu, ma większe szanse na dotarcie

do młodych ludzi, niŜ rodzice. MłodzieŜ postawiona przed specjalistą z dziedziny uzaleŜnień

wysłucha go, a takŜe wyniesie przydatne informacje z tej lekcji. Działania profilaktyczne są bardzo

istotne. Prowadzona w odpowiedni sposób profilaktyka, moŜe uchronić młodych ludzi

przed wpadnięciem w nałóg, a co za tym idzie – zmarnowaniem sobie Ŝycia.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach

szkół z dnia 27 sierpnia 2012 roku działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:

• szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy,

obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego;

• program wychowawczy szkoły obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze

wychowawczym;

• program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego

środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym.104

104 Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół z dnia 27 sierpnia 2012 roku.


,,Szkolny program profilaktyki to projekt systemowych rozwiązań w środowisku szkolnym,

uzupełniających wychowanie i ukierunkowanych na: wspomaganie ucznia w radzeniu

sobie z trudnościami zagraŜającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu Ŝyciu; ograniczanie

i likwidowanie czynników ryzyka (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych,

środowiskowych), które zaburzają prawidłowy rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl

Ŝycia; inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących (jednostkowych, rodzinnych,

rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi ucznia

i jego zdrowemu Ŝyciu”.105

,,Nie ma zgodnego poglądu, jakiej postawy wobec alkoholu naleŜy wymagać od młodzieŜy.

Czy Ŝądać od niej abstynencji, czy pozostawić swobodę wyboru na progu dojrzałości.

O ile przyjmie się normę abstynencji, to co zrobić z tymi, którzy piją. Trudno zalecać abstynencję

wśród młodzieŜy pochodzącej ze środowisk, gdzie picie jest powszechnie przyjętym zwyczajem.

Szkoła natomiast powinna realizować taki program wychowawczy, co do którego

nie ma w społeczeństwie powaŜnej róŜnicy zdań”.106

NiemoŜliwym jest sprawienie, aby młodzieŜ całkowicie zaprzestała spoŜywania alkoholu.

Zatem szkoła powinna dąŜyć raczej do zmniejszania skali zjawiska alkoholizmu wśród młodzieŜy,

niŜ do całkowitej jego eliminacji. Istotne i pomocne w osiągnięciu tego celu jest uświadomienie

młodych ludzi i przekazanie im wiadomości o konsekwencjach, jakie wywołuje nadmierne spoŜycie

napojów alkoholowych. Przedstawienie negatywnych skutków alkoholizmu ma duŜe szanse

przyczynienia się do zmniejszenia wypijanych przez młodzieŜ ilości alkoholu.

,,Przedmiotem dyskusji moŜe być sprawa picia lub abstynencji, ale nie moŜe być sprawa

pijaństwa. To, Ŝe ktoś pije, jest jego sprawą osobistą. O ile jednak się upija, wkracza juŜ w zakres

odpowiedzialności społecznej. Zadaniem szkoły jest kształtowanie nawyków trzeźwości

i dopuszczanie jedynie do bardzo umiarkowanego spoŜycia alkoholu (…).

Nie na wiele zda się mówienie uczniom, czego nie mają robić”.107

,,NaleŜy uczulać młodzieŜ na fakt, Ŝe dla pijącego niebezpieczeństwo alkoholizmu

staje się coraz groźniejsze, i wyjaśniać dlaczego osoby niedoświadczone szybko się upijają (...).

Wychowawca powinien wiedzieć, co naleŜy mówić tym, którzy juŜ piją i uwaŜają, Ŝe alkohol

wcale nie jest taki zły, a nawet ma wiele zalet, i tym, którzy w alkoholu widzą tylko źródło zła.

Wobec małego rozeznania rodziców w tej problematyce dzieci właściwie nie mają do kogo

zwrócić się o radę. Pomocą moŜe im słuŜyć tylko ten nauczyciel, który zdobył zaufanie młodzieŜy

i potrafi skłonić ją do szczerości.

WdraŜanie do trzeźwości trzeba zaczynać na długo przed okresem dojrzewania. Dziecko

105 Gaś Zbigniew, Profilaktyka w szkole, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2006r. 106 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op. cit. 107 Ibidem.


jest w stanie przyswoić sobie pozytywne postawy o wiele wcześniej, niŜ potrafi zrozumieć rację

przemawiającą za nimi. Wczesne wytworzenie odpowiednich nawyków myślenia ułatwi następnie

pracę wychowawczą w okresie narastania zagadnień. Prace w tym zakresie naleŜy rozpoczynać

między 10 a 12 rokiem Ŝycia, zanim uczniowie zaczną pić”.108

Zgodnie ze znanym powiedzeniem ,,Lepiej zapobiegać niŜ leczyć”, bardziej opłacalne

i przynoszące większe korzyści jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie spoŜywania

alkoholu przez młodzieŜ oraz opóźnienie wieku inicjacji alkoholowej, niŜ rozpoczęcie działań

zaradczych, które są podejmowane w chwili, gdy problem juŜ wystąpił, ulega nasileniu i trzeba

z nim walczyć.

Zgodnie z definicją zawartą w Małym Słowniku Języka Polskiego, profilaktyka

to ,,działanie i środki stosowane w celu zapobiegania chorobom; ogólnie: stosowanie róŜnych

środków zapobiegawczych w celu niedopuszczenia do wypadków, uszkodzeń, katastrof itp”.109

Z kolei ,,profilaktyka uŜywania substancji psychoaktywnych to zmniejszanie ryzyka ich uŜywania

oraz związanych z tym problemów, poprzez opóźnienie lub przeciwdziałanie inicjacji,

niedopuszczanie do poszerzania się kręgu osób – szczególnie ludzi młodych, eksperymentujących

z legalnymi i nielegalnymi substancjami (…).

Profilaktyka to odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawianiu

się i/lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska, w konkretnej społeczności. Jest teŜ jednym

ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe

i niepoŜądane. Ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagroŜeń

i podejmowania wysiłków celu ich eliminacji lub choćby ograniczenia (…).

Zadaniem profilaktyki uzaleŜnień w szkole jest takŜe inicjowanie, uruchamianie działań,

które wprowadzą poŜądane zmiany w funkcjonowaniu młodego człowieka – ucznia. Aby planować

działania profilaktyczne w szkole potrzebna jest ich regulacja prawna. Pozwala ona nakreślać

granice i obszary działań, wyjaśnia często zakres kompetencji nauczycieli”.110

Podstawami prawnymi regulującymi działania podejmowanych w szkołach w ramach

profilaktyki uzaleŜnień są między innymi: Konwencja o prawach dziecka, Konstytucja

Rzeczpospolitej oraz liczne ustawy i rozporządzenia (np. Ustawa o systemie oświaty z dnia

7 września 1991r., Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia

26 października 1982r., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października

1982 r., Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie

szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieŜy

zagroŜonej uzaleŜnieniami itp.), Programach narodowych i krajowych (np. Narodowy Program

108 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op. cit. 109 Mały Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997r. 110 e-Poradnik profilaktyki uzaleŜnień w szkole opracowany przez Dorotę Macander w Ośrodku Rozwoju Edukacji.


Zdrowia 2007-2015, Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 2006-2016 itp.).111

VIII Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia

,,Wychodząc z załoŜenia, Ŝe młody człowiek zaczął, stosunkowo niedawno, uŜywać

alkoholu w celu poradzenia sobie z jakimiś problemami Ŝyciowymi, naleŜy w pierwszej kolejności

starać się zidentyfikować te problemy i podjąć próbę ich konstruktywnego oraz bezpiecznego

dla niego rozwiązania. Konfrontowanie nie jest na tym etapie najlepszym rozwiązaniem.

Motywowanie do podjęcia pracy terapeutycznej nie powinno więc, na samym początku,

koncentrować się na wykazaniu strat spowodowanych przez alkohol, bo jest ich jeszcze stosunkowo

niewiele i młody człowiek nie traktuje ich zbyt powaŜnie, lecz na pokazaniu, Ŝe moŜna radzić

sobie z problemami w sposób inny niŜ korzystając z pomocy alkoholu”.112

W niniejszym rozdziale Programu omówione zostaną formy pomocy, z jakich skorzystać mogą

osoby, które mają problem z alkoholem. Podany zostanie takŜe wykaz placówek działających

na terenie Powiatu Będzińskiego oraz w pobliŜu niego, które świadczą pomoc w przypadku

wystąpienia problemu uzaleŜnienia w rodzinie.

8.1 Leczenie odwykowe.

,,Decyzja o podjęciu leczenia jest najczęściej wymuszona stanem zdrowia, reakcjami

najbliŜszych, presją przełoŜonych itp., a mechanizmy obronne utrudniają lub uniemoŜliwiają osobie

uzaleŜnionej realistyczną ocenę sytuacji i przyznanie się do uzaleŜnienia. Większość osób

podejmująca leczenie podkreśla dobrowolny charakter swojej decyzji, jednak kiedy zadamy kilka

dodatkowych pytań, okaŜe się, Ŝe ich decyzja została wymuszona stanem zdrowia, reakcjami

najbliŜszych, presją przełoŜonych itp. (…).

Szczególnie przydatna w ograniczeniu spoŜywania alkoholu bądź w podjęciu decyzji

o leczeniu moŜe okazać się tzw. krótka interwencja, której celem jest zmniejszenie ilości alkoholu

wypijanego przez osoby nieuzaleŜnione. Dotyczy to zarówno młodych dorosłych (do 25 roku

Ŝycia), jak i osób w średnim wieku, kobiet i męŜczyzn (…)”.113

,,Nie ma pacjentów łatwych, jednak są grupy, które mogą sprawiać szczególne trudności.

Do takich trudnych pacjentów moŜna zaliczyć osoby zgłaszające się w ramach presji

administracyjnej (np. osoby kierowane przez sądy), osoby traktujące leczenie jako ucieczkę

przed problemami (prawnymi czy ekonomicznymi), osoby z powaŜnymi zaburzeniami

111 e-Poradnik profilaktyki uzaleŜnień w szkole opracowany przez Dorotę Macander w Ośrodku Rozwoju Edukacji. 112 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit. 113 Woronowicz B., UzaleŜnienia. Geneza, terapia.., op. cit.


psychicznymi, osoby starsze i bardzo młode, osoby niepełnosprawne, bezdomne, osoby

o odmiennej orientacji seksualnej, a takŜe niektóre grupy zawodowe (…).

Większość osób uzaleŜnionych od alkoholu ma duŜy opór przed podjęciem leczenia

odwykowego, poniewaŜ:

� boi się stygmatyzacji;

� uwaŜa, Ŝe problem nie jest wystarczająco powaŜny;

� jest przekonana, Ŝe sama sobie z nim poradzi;

� nie wyobraŜa sobie mówienia o własnych problemach na forum grupy terapeutycznej;

� ma negatywny stosunek do leczenia, a jednocześnie nie wie, na czym ono polega,

lub ma błędne przekonania na ten temat;

� obiektywne przyczyny utrudniają dotarcie do specjalisty (obowiązki, odległości).

Podstawowym problemem osoby, która decyduje się na podjęcie leczenia, bez względu

na rodzaj uzaleŜnienia, jest nie to, jak ,,rzucić”, lecz jak wytrwać bez danej substancji

czy bez określonego zachowania”.114


z dnia 26 października 1982 r. ,,leczenie odwykowe osób uzaleŜnionych od alkoholu prowadzą

podmioty lecznicze wykonujące działalność leczniczą w rodzaju świadczenia stacjonarne

i całodobowe oraz ambulatoryjne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.

Poddanie się leczeniu odwykowemu jest dobrowolne”.115 Jednak w wyŜej wymienionej ustawie

znajdujemy wyjątki od tej sytuacji, bowiem ,,osoby, które w związku z naduŜywaniem alkoholu

powodują rozkład Ŝycia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od pracy

albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego

w celu wydania opinii w przedmiocie uzaleŜnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu

leczniczego” (art. 24.).116 Osoby takie, zgodnie z art. 26. ,,jeŜeli uzaleŜnione są od alkoholu,

zobowiązać moŜna do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie

lecznictwa odwykowego. O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa

odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby,

której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym”.117

Osoba naduŜywająca alkoholu często nie dostrzega powagi swojego problemu, wypiera

się twierdzenia, Ŝe jest uzaleŜniona. W takiej sytuacji, osoba z problemem alkoholowym

nie powinna pozostać sama, bardzo waŜne jest wsparcie i pomoc ze strony najbliŜszych.

114 Woronowicz B., UzaleŜnienia. Geneza, terapia.., op. cit. 115 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. 116 Ibidem. 117 Ibidem.


NaleŜy uświadomić osobę uzaleŜnioną o ryzyku, jakie niesie za sobą nałóg alkoholowy.

Często jednak prośby i próby przemówienia do rozsądku alkoholikowi nie wystarczają, aby zmienić

jego złe nawyki. Wtedy naleŜy pomyśleć o pomocy świadczonej ze strony specjalistów z danej

dziedziny. Osoba uzaleŜniona moŜe nie chcieć dopuścić do siebie myśli o terapii, lekarzu itp.,

jednak często jest to jedyny sposób na wyjście z nałogu i rozpoczęcie normalnego Ŝycia,

a takŜe sposób na uniknięcie utraty zdrowia i Ŝycia.

8.2 Organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe.

,,Organizacje pozarządowe (fundacje i stowarzyszenia) oraz kościoły i związki wyznaniowe

są istotnym partnerem samorządów w realizacji zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania

problemów alkoholowych. Stanowią one waŜne oparcie dla osób uzaleŜnionych od alkoholu –

motywują do podjęcia leczenia, wspierają w utrzymaniu abstynencji po zakończeniu programu

psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego oraz przeciwdziałają wykluczeniu społecznemu.

Podmioty te udzielają takŜe istotnego wsparcia dla członków rodzin z problemem alkoholowym.

Świadczą m.in. pomoc psychologiczną, prowadzą placówki dla dzieci i młodzieŜy (świetlice

i kluby), organizują róŜnorodne zajęcia. Odbiorcami zadań realizowanych przez organizacje

pozarządowe są takŜe pozostali członkowie społeczeństwa. Organizacje prowadzą bowiem

działania o charakterze profilaktycznym, edukacyjnym oraz informacyjnym skierowane do róŜnych

grup społecznych”.118

8.3 Ruchy samopomocowe.

Ruchy samopomocowe są zgromadzeniami osób posiadających problem z alkoholem,

które do ruchu przystępują całkowicie dobrowolnie i z własnej woli. ,,Centralną zasadą rządzącą

grupami samopomocy jest to, Ŝe ich uczestnicy wzorują się na własnych doświadczeniach zamiast

na wiedzy pochodzącej z zewnątrz, tzn. od profesjonalistów. Samopomoc opiera się bowiem

nie na modelu teoretycznym, lecz na doświadczalnym, czyli na wiedzy zgromadzonej przez ludzi,

którzy sami mają jakiś problem i zebrali się w celu jego rozwiązania. W grupie samopomocy

obowiązuje zasada równości i dlatego wszyscy jej członkowie maja taki sam status (…). KaŜdy,

kto przystępuje do grupy, robi to ze względu na własne problemy, a jednocześnie czuje

się w niej bezpiecznie, bowiem omawiane sprawy i poruszane kwestie nie mają prawa wyjść

poza grupę”.119

118 Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015. 119 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit.


,,Grupy samopomocowe dają ogromną korzyść swoim członkom, bowiem umoŜliwiają im:

• emocjonalne oraz społeczne oparcie i zrozumienie;

• rozładowanie emocji;

• akceptację problemu;

• doskonalenie umiejętności radzenia sobie z problemem;

• opanowanie urazu będącego skutkiem problemu;

• poszerzenie wiedzy o wspólnym problemie i uzyskanie pomocy w jego lepszym

zrozumieniu;

• rozbudzenie terapeutycznych moŜliwości członków poprzez poznanie praktycznych

sposobów radzenia sobie z problemem;

• zapanowanie nad losem, co jest wynikiem wzajemnego wspierania się i zaspokajania

zbliŜonych potrzeb;

• osiągnięcie, poprzez kontakt i wspólne działania z osobami mającymi ten sam problem,

psychospołecznego substytutu tego, co się straciło;

• stworzenie nowego układu stosunków i nowego sposobu Ŝycia, a więc stworzenie

warunków do normalizacji Ŝycia”.120

Najbardziej znane ruchy samopomocowe dla ludzi posiadających problem z alkoholem to:

• AA – Grupa Anonimowych Alkoholików: ,,Proponowany przez Wspólnotę AA program

zdrowienia wyłoŜony jest w Dwunastu Krokach. Zachowaniu jedności Wspólnoty słuŜy Dwanaście

Tradycji, a Dwanaście Koncepcji zawiera sugestie dla światowych słuŜb AA. Podstawowe

informacje na temat Wspólnoty zawiera Preambuła:

Anonimowi Alkoholicy są wspólnotą męŜczyzn i kobiet, którzy dzielą się nawzajem

swoim doświadczeniem, siłą i nadzieją, aby rozwiązać swój wspólny problem i innym pomagać

w wyzdrowieniu z alkoholizmu. Jedynym warunkiem uczestnictwa jest chęć zaprzestania picia.

Nie ma w AA Ŝadnych składek ani opłat, jesteśmy samowystarczalni poprzez własne, dobrowolne

datki. Wspólnota AA nie jest związana z Ŝadną sektą, wyznaniem, partią, organizacją lub instytucją;

nie angaŜuje się w Ŝadne publiczne polemiki; nie zajmuje stanowiska w jakichkolwiek sporach.

Naszym najwaŜniejszym celem jest pozostawać trzeźwym i pomagać innym alkoholikom

w osiągnięciu trzeźwości”.121

• Kluby abstynenta: ,,Kluby umoŜliwiają swoim członkom korzystanie z róŜnych form

aktywności, organizując zajęcia edukacyjno-informacyjne, terapię grupową, terapię w grupach

120 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 121 Woronowicz B., Alkoholizm jest..., op.cit.


rodzinnych, muzykoterapię, zajęcia sportowe, turystyczne, rozrywki na trzeźwo itp. Część klubów

prowadzi równieŜ interwencje w przypadkach przerwania abstynencji, poradnictwo dla rodzin,

pogadanki w szkołach, w zakładach pracy, wspieranie w poszukiwaniu pracy, poradnictwo prawne

itd.

Działające w Polsce samopomocowe kluby abstynenckie moŜna najogólniej podzielić

na cztery kategorie:

1. kluby pacjenta – przy ambulatoryjnych placówkach odwykowych;

2. kluby byłego pacjenta – przy placówkach leczenia odwykowego stacjonarnego;

3. kluby środowiskowe – przy róŜnych instytucjach, w zakładach pracy, na terenie zakładów

karnych, na terenie osiedli itp.;

4. kluby samodzielne, posiadające osobowość prawną, zarejestrowany statut, regulamin, zarząd,

sekcje klubowe itp.”.122

• ,,Grupy Al-Anon: skupiające dorosłych członków rodzin osób uzaleŜnionych od alkoholu

(głównie współmałŜonków).

• Grupa Alatot / Preteen Alateen: skupiające dzieci alkoholików w wieku od 7 do12 lat.

• Grupy Al-Ateen: skupiające starsze dzieci alkoholików (nastolatki).

• Grupy DDA: skupiające dorosłe dzieci alkoholików, których specyficzne doświadczenia

Ŝyciowe ciąŜą na obecnym Ŝyciu”.123 Syndrom DDA został scharakteryzowany w podrozdziale

5.2.1 niniejszego Programu pt. Nałogowy alkoholizm w rodzinie.

8.4 Centra integracji społecznej.

,,Centra i kluby integracji społecznej są jednostkami realizującymi zadania z zakresu

reintegracji społeczno-zawodowej skierowanymi do osób podlegających wykluczeniu społecznemu,

w tym do osób uzaleŜnionych od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie

lecznictwa odwykowego (…).

Celem działalności centrum integracji społecznej jest:

� kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji

społecznych dostępnych osobom nie podlegającym wykluczeniu społecznemu;

� nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie

lub podwyŜszanie kwalifikacji zawodowych;

� nauka planowania Ŝycia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza

przez moŜliwość osiągnięcia własnych dochodów przez zatrudnienie lub działalność

122 Woronowicz B., Na zdrowie! Jak poradzić..., op. cit. 123 Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015.


gospodarczą;

� uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami pienięŜnymi”.124

8.5 Uprawnione słuŜby mundurowe i społeczeństwo.


z dnia 26 października 1982 r. ,,osoby w stanie nietrzeźwości, które swoim zachowaniem

dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym lub w zakładzie pracy, znajdują

się w okolicznościach zagraŜających ich Ŝyciu lub zdrowiu albo zagraŜają Ŝyciu lub zdrowiu innych

osób, mogą zostać doprowadzone do izby wytrzeźwień, podmiotu leczniczego lub innej właściwej

placówki utworzonej lub wskazanej przez jednostkę samorządu terytorialnego albo do miejsca

zamieszkania lub pobytu”. 125

Kiedy osoba będąca pod wpływem alkoholu zachowuje się w sposób niewłaściwy,

zagraŜający zdrowiu i Ŝyciu jej samej, jak i innym ludziom znajdujących się w jej otoczeniu,

niewątpliwie wskazana jest reakcja organów ścigania. JednakŜe, nie zawsze policja czy straŜ

miejska są w pobliŜu. Wtedy widząc osobę pod wpływem alkoholu naleŜy powiadomić

odpowiednie słuŜby. W ten sposób moŜemy pomóc osobie nietrzeźwej. Być moŜe nawet uratujemy

komuś Ŝycie, gdyŜ osoba uzaleŜniona nie zna umiaru i nie zdaje sobie sprawy, który łyk alkoholu

powinien być ostatni, więc zawiadamiając o sytuacji odpowiednie organy, moŜemy uchronić

kogoś przed przedawkowaniem i spoŜyciem śmiertelnej dawki alkoholu. TakŜe patrząc z innego

punktu widzenia, osoby nietrzeźwe często zaczepiają przypadkowych przechodniów na ulicy,

są agresywni, wywołują awantury czy bójki. Kiedy osoba sprawiająca kłopoty trafi do izby

wytrzeźwień, nie będzie miała okazji do zaczepek i wyrządzenia komuś szkody czy krzywdy.

Dlatego tak waŜne jest, aby w odpowiedni sposób reagować na takie zdarzenia. Niestety,

większość społeczeństwa nie zawiadamia odpowiednich słuŜb oraz wykazuje obojętność na takie

sytuacje.

Artykuł 40. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dostarcza

takŜe informacji, iŜ w sytuacji, gdy w pobliŜu nie występuje izba wytrzeźwień, osoby

pod wpływem alkoholu mogą zostać odprowadzone do jednostki Policji. Osoby, które trafiły

do izby wytrzeźwień czy teŜ do jednostki Policji muszą pozostać tam do czasu, dopóki

nie wytrzeźwieją, jednak nie dłuŜej niŜ dobę (24 godziny). Osoby niepełnoletnie umieszczane

są oddzielnie od osób dorosłych, w odrębnych pomieszczeniach.

W przypadku osób niepełnoletnich, które zostały umieszczone w izbie wytrzeźwień, naleŜy

124 Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w województwie śląskim na lata 2011-2015. 125 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.


niezwłocznie o tym fakcie poinformować rodziców lub opiekunów małoletniego,

a takŜe sąd opiekuńczy. W przypadku innych osób, na ich Ŝądanie, zawiadamiane są wskazane

przez nie osoby.

,,O wypadkach uzasadniających wszczęcie postępowania o zastosowaniu obowiązku

poddania się leczeniu odwykowemu zawiadamia się niezwłocznie właściwą gminną komisję

rozwiązywania problemów alkoholowych” (art. 40.1.ust.5).126

8.6 Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia na terenie Powiatu Będzińskiego.

Informacje na temat tego, gdzie w Powiecie Będzińskim szukać mogą pomocy osoby

uzaleŜnione od alkoholu oraz ich rodziny znajdują się w tabeli nr 9.

Tabela 9. Wykaz placówek działających na terenie Powiatu Będzińskiego świadczących pomoc w przypadku problemu uzaleŜnienia w rodzinie.

Nazwa placówki Dane placówki

Zakład Opieki Zdrowotnej ,,PRO SALUTE”

Poradnia Zdrowia Psychicznego

Poradnia Terapii UzaleŜnienia

od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia

Adres: ul. Sączewskiego 27 42-500 Będzin tel: 32/ 267 32 85 mail: [email protected]

Powiatowy Zespół ZOZ Będzin

Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu

i WspółuzaleŜnienia

Adres: ul. Szpitalna 40 41-250 Czeladź tel: 32/ 265 16 44 (wewn. 265) mail: [email protected]

Anonimowi Alkoholicy

Grupa Zagłębie

Adres: ul. Joselewicza 2 42-500 Będzin tel./infolinia: 801 033 242

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej

,,MEDYK”

Poradnia Zdrowia Psychicznego

Adres: ul.1-go Maja 1 42-500 Będzin tel: 32/ 761 63 22 mail: [email protected]

126 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.


Ośrodek Terapii i Psychoedukacji

,,KOMPAS”

Adres: ul. Modrzejowska 27 42-500 Będzin tel: 32/ 730 04 44 tel kom: 698 443 424 mail: [email protected]

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej

,,PRIMUS”

Przychodnia Zdrowia psychicznego

Adres: ul. Szkolna 12 42-470 Brudzowice tel: 32/ 674 12 27 mail: [email protected]

Źródło: Opracowanie własne.

Ponadto na terenie Powiatu Będzińskiego funkcjonują:

� Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, które świadczą poradnictwo, pomoc

finansową, pracę socjalną osobom i rodzinom z tytułu alkoholizmu, zgodnie z ustawą

o pomocy społecznej.

� Punkty konsultacyjno – informacyjne dla osób i rodzin mających problemy alkoholowe,

w tym dla ofiar przemocy domowej.

� Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie obejmujące m.in. w swoich zadaniach świadczenie

pomocy rodzinom doświadczającym przemocy domowej takŜe z tytułu uzaleŜnień

(np. alkoholizmu).

� Świetlice Środowiskowe – wspierające rodzinę dysfunkcyjną poprzez objęcie dzieci

grupowymi i indywidualnymi działaniami wychowawczymi, edukacyjnymi

i opiekuńczymi.

8.7 Pomoc w wyjściu z uzaleŜnienia w pobliŜu Powiatu Będzińskiego.

Osoby uzaleŜnione od alkoholu pomocy mogą szukać takŜe w wielu specjalnie

przygotowanych do tego placówkach, mieszczących się w pobliŜu terenu Powiatu Będzińskiego.

Wykaz takich placówek zawiera tabela nr 10.


Tabela 10. Wykaz wybranych placówek działających w pobliŜu terenu Powiatu Będzińskiego świadczących pomoc w przypadku problemu uzaleŜnienia w rodzinie.

Nazwa placówki Dane placówki

Szpital Specjalistyczny im. Sz. Starkiewicza. Poradnia Zdrowia Psychicznego

Adres: ul. Krasińskiego 43 41-300 Dąbrowa Górnicza tel: 32/ 262 23 23

NS ZOZ Przychodnia ,,MERKURY” sp. z.o.o. Poradnia dla Osób UzaleŜnionych od Alkoholu

Adres: ul. Adamieckiego 13 41-300 Dąbrowa Górnicza tel: 32/ 262 36 71 (wewn. 30) mail: [email protected]

NZOZ Ośrodek Edukacji, Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień ,,DROGA”

Adres: ul. Piłsudskiego 92 41-300 Dąbrowa Górnicza tel: 32/ 327 51 83

SP ZLA - Miejski Ośrodek Psychoterapii i Leczenia UzaleŜnień od Alkoholu

Adres: ul. 1 Maja 33 41-200 Sosnowiec tel: 32/ 266 24 34

Ośrodek Interwencji Kryzysowej przy Centrum Usług Socjalnych i Wsparcia

Adres: ul. Szymanowskiego 5a 41-219 Sosnowiec tel: 32/ 298 93 87

Wojewódzki Ośrodek Zapobiegania i Leczenia UzaleŜnień

Adres: ul. Powstańców 31 40-038 Katowice tel: 32/ 209 11 81

Wspólnota Dobrego Pasterza – Punkt Pomocy Kryzysowej w zakresie pomocy duszpastersko – wychowawczo – protllaktyczno - medycznej dla młodzieŜy

Adres: ul. Opolska 9 40-083 Katowice tel: 32 253 86 40

Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Adres: ul. Młyńska 21 40-098 Katowice tel: 32/ 206 82 17

Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych ,,Powrót z U”

Adres: ul. Młyńska 21/23 40-098 Katowice tel: 32/ 253 83 46

NZOZ Ośrodek Promocji Zdrowia Trzeźwości i Rozwoju Osobistego

Adres: ul. Rolna 7 40-555 Katowice tel: 32/ 609 48 45 mail: [email protected]

Centrum Psychiatrii Oddział Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu

Adres: ul. Korczaka 27 40-340 Katowice tel: 32/ 603 84 00

Katolicki Ośrodek Rehabilitacyjno – Wychowawczy dla Dzieci i MłodzieŜy ,,Dom Nadziei”

Adres: ul. Konstytucji 9 41-905 Bytom tel: 32/ 286 06 23


Centrum Leczenia UzaleŜnień Familia Adres: ul. Dębowa 5 44-100 Gliwice tel: 32/ 270 37 58

Usługi medyczne Śródmieście Poradnia Leczenia uzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia

Adres: ul. Piłsudskiego 16 42-600 Tarnowskie Góry tel: 32/ 285 28 28 (wewn. 37)

SP ZOZ Tarnogórski Ośrodek Terapii UzaleŜnień, Profilaktyki i Pomocy Psychologicznej

Adres: ul. Kartuszowiec 11 42-600 Tarnowskie Góry tel: 32/ 769 00 01 mail: [email protected]

Ośrodek Terapii UzaleŜnień Novatrix sp. z.o.o.

Adres: ul. Bukowa 20 43-100 Tychy tel: 32/ 327 51 83

Stowarzyszenie ,,Trzeźwość śycia” Adres: ul. Piłsudskiego 12 43-100 Tychy tel: 32/ 217 09 88

ZOZ – Poradnia Profilaktyki i Leczenia Odwykowego

Adres: ul. Wyzwolenia 5 43-190 Mikołów tel: 32/ 322 00 16

Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego Poradnia Leczenia uzaleŜnień Alkoholowych i WspółuzaleŜnień

Adres: ul. Piłsudskiego 80 42-400 Zawiercie tel: 32/ 672 20 11 (wewn. 21)

Niepubliczna Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych i Dzieci przy PSPP Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu

Adres: ul. Chrzanowskiego 19/2 41-902 Bytom tel: 32/ 281 43 60 mail: [email protected]

NZOZ ,,ARKA-MED” sp. z.o.o. Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia

Adres: ul. Arki BoŜka 15a 41-902 Bytom tel: 32 281 84 19 mail: [email protected]

NZOZ ,,ANIMA” S.C. Poradnia dla Osób UzaleŜnionych od Alkoholu

Adres: ul. Katowicka 77 41-500 Chorzów tel: 32/ 241 39 42

NZOZ ,,MENS SANA” Ośrodek Pomocy Psychologicznej Profilaktyki i Leczenia UzaleŜnień

Adres: ul. Rynek 8a 41-400 Mysłowice tel: 32/ 222 29 07 mail: [email protected]

SP ZOZ Zakład Terapii UzaleŜnień i WspółuzaleŜnienia

Adres: Al. Młodych 16 41-106 Siemianowice Śląskie tel: 32/ 765 41 38 mail: [email protected]



IX Skala zjawiska w Powiecie Będzińskim - raport z badania ankietowego przeprowadzonego wśród młodzieŜy uczęszczającej do klas II szkół ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym.

9.1 Cel przeprowadzenia badania.

Przeprowadzona ankieta miała na celu zbadanie postaw młodych ludzi względem alkoholu.

Badanie pozwoliło na uzyskanie informacji na temat wieku inicjacji alkoholowej uczniów, jakie

napoje alkoholowe są najczęściej spoŜywane, jak, i czy w ogóle alkohol ich zdaniem wpływa

na ludzki organizm oraz wiele innych. Wyniki przeprowadzonej ankiety pozwolą

na dokonanie analizy stosunku uczniów do alkoholu w Powiecie Będzińskim. Następnie

na podstawie owych wyników zostaną opracowane i podjęte odpowiednie działania, mające na celu

zmniejszenie potencjalnego zjawiska alkoholizowania się młodzieŜy.

9.2 Miejsce oraz organizacja badania.

Badanie przeprowadzone zostało w szkołach ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński

jest organem prowadzącym, a mianowicie w:

• I Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika w Będzinie

• II Liceum Ogólnokształcącym im. St. Wyspiańskiego w Będzinie

• III Liceum Ogólnokształcącym im. K.C. Norwida w Będzinie

• Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Pawła II w Siewierzu

• Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Czeladzi

• Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Wojkowicach

• Zespole Szkół Techniczno-Usługowych w Będzinie

Dla kaŜdej szkoły wydrukowana została liczba ankiet odpowiadająca ilości uczniów

uczęszczających do drugich klas. Ankiety zostały dostarczone przez Wydział Polityki Społecznej

do Wydziału Oświaty Starostwa Powiatowego w Będzinie. Stamtąd odbierane

były przez nauczycieli z poszczególnych szkół i rozdawane przez nich do wypełnienia

uczniom. Po przeprowadzeniu badania we wszystkich klasach objętych badaniem, ankiety były


zwracane do Wydziału Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

przy ulicy Krasickiego 17. Kolejnym krokiem było wprowadzenie wyników ankiet do bazy danych,

a następnie ich podsumowanie i przedstawienie w formie graficznej – wykresów.

9.3 Charakterystyka badanej populacji.

Badaniem objęci zostali uczniowie uczęszczający w roku szkolnym 2013/2014 do drugich

klas szkół ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym. Do klas

poddanych badaniu uczęszczało w analizowanym roku 677 uczniów. Ankietę do wypełnienia

otrzymali wszyscy uczniowie, którzy byli obecni w szkole w dniu przeprowadzenia badania.

Średnia wieku ankietowanych dla poszczególnych szkół wyniosła:

• I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Będzinie – 17,0

• II Liceum Ogólnokształcące im. St. Wyspiańskiego w Będzinie – 17,0

• III Liceum Ogólnokształcące im. K.C. Norwida w Będzinie – 17,1

• Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Siewierzu – 16,9

• Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Czeladzi - 16,9

• Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Wojkowicach – 17,0

• Zespół Szkół Techniczno-Usługowych w Będzinie – 17,5

Oznacza to, Ŝe przewaŜająca liczba ankietowanych uczniów w dniu przeprowadzania badania

była niepełnoletnia.

Do Wydziału Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie zwrócone zostały

582 ankiety, w tym wypełnionych poprawnie 537 oraz 95 ankiet, gdzie respondenci nie określili

swojej płci – te ankiety nie były brane pod uwagę. Dokładną ilość respondentów w podziale na płeć

przedstawia tabela nr 11.


L.p. Nazwa szkoły Łącznie

1. 73 31 104

2. 80 34 114

3. 43 13 56

4. 4 9 13

5. 35 41 76

6. 38 52 90

7. 39 45 84

SUMA 312 225 537

Liczba ankietowanych

kobiet

Liczba ankietowanych

męŜczyzn

I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Będzinie

II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Będzinie

III Liceum Ogólnokształcące im. K.C. Norwida w Będzinie

Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Siewierzu

Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Czeladzi

Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Wojkowicach

Zespół Szkół Techniczno - Usługowych w Będzinie

Tabela 11. Ilość ankietowanych uczniów z podziałem na płeć.


9.4 Charakterystyka zastosowanego narzędzia badawczego.

Badanie zrealizowane zostało za pomocą anonimowej ankiety, która została opracowana

przez Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie we współpracy z Powiatową

Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w Będzinie. W ankiecie zawarte zostały 24 pytania.

Zadaniem uczniów był wybór oraz zakreślenie odpowiedzi odpowiadających ich przekonaniom.

Jeśli jednak Ŝadna z podanych opcji odpowiedzi nie odpowiadała uczniowi, w niektórych pytaniach,

istniał wariant, gdzie uczeń sam mógł podać/wpisać swoją własną odpowiedź.

Jak juŜ wcześniej wspomniano, ankieta była w pełni anonimowa, co oznacza, Ŝe objęte

tajemnicą zostaną takŜe wyniki na poziomie poszczególnych szkół. W niniejszym Programie

przedstawione zostaną wyniki zbiorcze, obejmujące wszystkich badanych, ze wszystkich szkół

ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym.


X Wyniki badania ankietowego.

Prezentację wyników rozpoczniemy kolejno od odpowiedzi na pytanie 1, 2, 3 itd.

Odpowiedzi na kaŜde z pytań przedstawione będą za pomocą wykresów z podziałem na płeć

ankietowanych oraz wykresów przedstawiających procentową ilość odpowiedzi wszystkich

ankietowanych w całym materiale badawczym.

Pytanie 1.

Wykres 4. Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.

Źródło: opracowanie własne.

Kobiety MęŜczyźni0

50

100

150

200

250

30090%

80%

2%9%8% 11%

Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


85%

5%10%

Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy?

Tak

Nie

Nie wiem

Wykres 5. Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Wykres nr 4. oraz nr 5. przedstawiają wyniki odpowiedzi z podziałem na płeć

jak i ogółem, dotyczących dostępności alkoholu dla młodzieŜy. 90% kobiet i 80% (ogółem 85%)

męŜczyzn zaznaczyło, odpowiedź „tak”, co oznacza, Ŝe obecnie zdobycie alkoholu nie stanowi

najmniejszego kłopotu dla młodzieŜy. 2% kobiet i 9% (ogółem 5%) męŜczyzn zaznaczyło

odpowiedź „nie”, natomiast reszta respondentów zaznaczyła odpowiedź „nie wiem”(ogółem 10%).


49%

3%

41%

7%

Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka?

Tak, bardzo duŜy

Nie ma wpływu

Umiarkowany

Nie mam zdania

Pytanie 2.

Wykres 6. Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich

ankietowanych z podziałem na płeć. Źródło: opracowanie własne.

Wykres 7. Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



20

40

60

80

100

120

140

160

180

58%

39%

1% 5%

35% 49%

6% 7%

Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka?

Tak, bardzo duŜy

Nie ma wpływu

Umiarkowany

Nie mam zdania

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Pytanie drugie miało za zadanie określić stopień świadomości uczniów, co do wpływu

alkoholu na ludzkie Ŝycie. 58% kobiet i 39 % męŜczyzn (ogółem 49%) odpowiedziało, Ŝe alkohol

ma bardzo duŜy wpływ na organizm człowieka. 35% kobiet i 49% męŜczyzn (ogółem 41%)

odpowiedziało, Ŝe alkohol ma umiarkowany wpływ na ludzki organizm. Pozostałe odpowiedzi

stanowiły bardzo niewielki procent, w przypadku odpowiedzi „nie ma wpływu” było to zaledwie

3%, a odpowiedź „nie mam zdania” uzyskała 7% ogółem.

Pytanie 3.

Wykres 8. Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.



50

100

150

200

25082%

65%

4% 9%14%

26%

Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


75%

6%

19%

Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu?

Tak

Nie

Nie wiem

Wykres 9. Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich

ankietowanych ogółem. Źródło: opracowanie własne.

Pytanie trzecie ukazało, Ŝe większość młodzieŜy wie z czym wiąŜe się naduŜywanie

alkoholu i jakie mogą być tego skutki. 82% kobiet i 65% męŜczyzn (ogółem 75%) zaznaczyło

odpowiedź „tak”, 14% kobiet i 26% męŜczyzn (ogółem 19%) odpowiedziało, Ŝe nie wiedzą jakie

są skutki naduŜywania alkoholu. 4% kobiet i 9% męŜczyzn zaznaczyło odpowiedź

„nie” co stanowi zaledwie 6% wszystkich odpowiedzi ogółem.


Pytanie 4.

Wykres 10. Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich


Wykres 11. Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich


26%

37%

24%

4%9%

Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące tematu alkoholu?

Szkoła

Media

KoleŜanka/kolega

Nie posiadam Ŝadnej wiedzy na ten temat

Inne


20406080

100120140160180200

27%

24%

37%

35%27%

23%

2% 6%7% 12%

Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące tematu alkoholu?

Szkoła

Media

KoleŜanka/kolega

Nie posiadam Ŝadnej wiedzy na ten temat

Inne

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi



50

100

150

200

250

300

93%

83%

2%10%5% 7%

Czy alkohol moŜe uzaleŜnić?

TakNieNie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

W Pytaniu czwartym dotyczącym wiedzy respondentów na temat alkoholu, największą ilość

odpowiedzi uzyskała odpowiedź „media” zaznaczyło ją 37% kobiet i 35% męŜczyzn

(ogółem 37%). DuŜą popularnością cieszyła się równieŜ odpowiedź „szkoła” zaznaczyło

ją 27% kobiet i 24% męŜczyzn (ogółem 26%). Praktycznie takie same wyniki dotyczyły

odpowiedzi „koleŜanka/kolega” ogółem było to 24% czyli tylko o 2% mniej od odpowiedzi

„media”. 7% kobiet i 12% męŜczyzn (ogółem 9%) zaznaczyło odpowiedź „inne”. Niewielki

odsetek osób zaznaczył odpowiedź „nie posiadam Ŝadnej wiedzy na ten temat” - było to zaledwie

4% wśród wszystkich pozostałych odpowiedzi ogółem.

Pytanie 5.

Wykres 12. Czy alkohol moŜe uzaleŜniać? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.



89%

6% 5%

Czy alkohol moŜe uzaleŜnić?

Tak

Nie

Nie wiem

Wykres 13. Czy alkohol moŜe uzaleŜniać? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Pytanie piąte ukazuje, Ŝe zarówno kobiety, jak i męŜczyźni odpowiedzieli na nie praktycznie

tak samo. Dominującą liczbą odpowiedzi była odpowiedź, Ŝe alkohol moŜe uzaleŜniać, zaznaczyło

ją 93% kobiet i 83% męŜczyzn (ogółem 89%). Odpowiedź „nie” zaznaczyło 2% kobiet

i 10% męŜczyzn (ogółem 6%). W badanej grupie tylko 5% respondentów odpowiedziało,

Ŝe nie wiedzą czy alkohol moŜe uzaleŜniać.



20406080

100120140160180200

61%

42%

22%38%

17% 20%

Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

Pytanie 6.

Wykres 14. Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia? Procentowa

ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. Źródło: opracowanie własne.

Wykres 15. Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


53%29%

18%

Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia?

Tak

Nie

Nie wiem


Rozpatrując wykres nr 14. oraz nr 15. widzimy, Ŝe 61% kobiet uwaŜa, iŜ alkohol spoŜywany

systematycznie w małych ilościach moŜe stanowić problem oraz prowadzić do uzaleŜnienia.

W stosunku do kobiet, mniej niŜ połowa ankietowanych męŜczyzn uwaŜa, Ŝe systematyczne

spoŜywanie alkoholu moŜe być przyczyną uzaleŜnienia. 22% kobiet i 38% męŜczyzn (ogółem 29%)

uwaŜa, Ŝe regularne spoŜywanie alkoholu nie prowadzi do uzaleŜnień. 18% respondentów

stwierdziło, Ŝe nie posiada wiedzy na ten temat.

Pytanie 7.

Wykres 16. Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich



50

100

150

200

250

300

93%

85%

2% 9%5% 6%

Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 17. Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Jak wynika z wykresu nr 16, aŜ 93% kobiet uwaŜa, Ŝe alkohol to choroba, która wymaga

leczenia. Równie duŜo, bo 85% męŜczyzn uwaŜa podobnie. Biorąc pod uwagę wszystkie

odpowiedzi respondentów to 90% uwaŜa tak samo. 2% ankietowanych kobiet i 6% ankietowanych

męŜczyzn, twierdzi, Ŝe alkoholizm nie jest chorobą, która wymaga leczenia. 4% wszystkich

ankietowanych bez podziału na płeć, nie jest zorientowana, gdyŜ zaznaczyli odpowiedź „nie wiem”.

90%

4% 6%

Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia?

Tak

Nie

Nie wiem


Pytanie 8.

Wykres 18. Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 19. Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



20406080

100120140160180

46%

35%

35%40%

7% 10%9% 10%3% 5%

Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu?

Cały organizmWątrobaNerkiSystem nerwowySystem trawienny

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

41%

38%

8%

9%4%

Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu?

Cały organizm

Wątroba

Nerki

System nerwowy

System trawienny


W badanej grupie respondentów 46% kobiet i 35 % męŜczyzn (ogółem 41%) uznało,

Ŝe alkohol ma szkodliwy wpływ na cały organizm człowieka. DuŜa ilość odpowiedzi, dotyczyła

równieŜ drugiej moŜliwości – 35% kobiet i 40% męŜczyzn (ogółem 38%) stwierdziło, Ŝe alkohol

najbardziej szkodzi wątrobie. Dwie kolejne propozycje uzyskały podobną, niezbyt duŜą ilość

odpowiedzi – 8% procent wszystkich respondentów uznało, Ŝe alkohol negatywnie wpływa

na nerki, a 9%, Ŝe w szczególności negatywnie wpływa na system nerwowy. Najmniej,

bo tylko 4% respondentów zdecydowało się na odpowiedź „system trawienny”.

Pytanie 9.

Wykres 20. Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu? Procentowa



50

100

150

200

250

300

97%

93%

1% 1%2% 6%

Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 21. Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Pytanie dziewiąte miało za zadnie zbadać świadomość respondentów co do spoŜywania

alkoholu przez kobiety w czasie ciąŜy. Większość ankietowanych, zarówno kobiety, jak i męŜczyźni

zdają sobie sprawę, Ŝe alkohol moŜe negatywnie wpływać na rozwój płodu, uwaŜa tak 97% kobiet

i 93% męŜczyzn (ogółem 95%). Pozostałe dwie odpowiedzi uzyskały niewielkie wyniki,

w przypadku odpowiedzi „nie wiem” było to 4% wszystkich odpowiedzi ankietowanych,

a odpowiedź „nie” uzyskała jedynie 1% głosów w całej badanej grupie.

95%

1%4%

Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu?

TakNieNie wiem


Pytanie 10.

Wykres 22. Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 23. Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



20

40

60

80

100

120

140

160

180

20061%

43%

7%18%

32%39%

Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na:

Współczucie i pomoc

Potępienie

Nie mam zdania na ten temat

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

53%

11%

36%

Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na:

Współczucie i pomoc

Potępienie

Nie mam zdania na ten temat


Pytanie dziesiąte dotyczyło zbadania opinii ankietowanych uczniów na temat osób

uzaleŜnionych od alkoholu. 61% kobiet i 43% męŜczyzn (53% ogółem), czyli połowa

ankietowanych uznała, Ŝe osoby uzaleŜnione od alkoholu potrzebują współczucia i pomocy.

32% kobiet i 39% męŜczyzn (36% ogółem) uznało, Ŝe nie posiadają zdania na ten temat. 7% kobiet

i 18% męŜczyzn (11% ogółem) uznało, Ŝe osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na potępienie.

Pytanie 11.

Wykres 24. Jaki jest Twój stosunek do alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.



20

40

60

80

100

120

140

160

22%

12%

17%28%

49%

50%

12%10%

Jaki jest Twój stosunek do alkoholu?

Negatywny

Pozytywny

Obojętny

Inny

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 25. Jaki jest Twój stosunek do alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


W pytaniu jedenastym ankietowana młodzieŜ określiła swój stosunek do alkoholu.

22% kobiet i 12% męŜczyzn (18% ogółem) uwaŜa, Ŝe ich stosunek do alkoholu jest negatywny.

Podobną liczbę głosów uzyskała odpowiedź „pozytywny”, zaznaczyło ją 22% wszystkich

respondentów. Najwięcej osób określiło swój stosunek do alkoholu jako obojętny, w przypadku

kobiet było to 49%, a w przydatku męŜczyzn o jeden procent więcej (49% ogółem).

11% wszystkich ankietowanych zaznaczyło odpowiedź „inny”.

18%

22%49%

11%

Jaki jest Twój stosunek do alkoholu?

Negatywny

Pozytywny

Obojętny

Inny


Pytanie 12.

Wykres 26. Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich


Wykres 27. Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich



20

40

60

80

100

120

140

160

13%

9%

25%

5%

13%

10%

42%

53%

7%

23%

Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu?

LitośćStrachPogardęNie mam zdaniaInne

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

11%

18%

12%

46%

13%

Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu?

Litość

Strach

Pogardę

Nie mam zdania

Inne


Pytanie dwunaste miało za zadanie zbadać nastawienie młodych ludzi do osób,

które są pod wpływem alkoholu. Pytanie to ukazało, Ŝe w większości młodzieŜ nie zwraca

na to uwagi, poniewaŜ prawie 46% wszystkich ankietowanych zaznaczyło odpowiedź „nie mam

zdania”. Drugą odpowiedzią, która uzyskała znaczną ilość głosów był „strach”, zaznaczyło

ją 25% kobiet i 5% męŜczyzn (18% ogółem). Podobne procentowo są wyniki dotyczące odpowiedzi

„inne”, odpowiedziało tak 7% kobiet i 23% męŜczyzn (ogółem 13%). Dwie odpowiedzi,

które zaznaczyło najmniej ankietowanych osób to: „litość” oraz „pogarda”, pierwsza

z nich uzyskała 11% odpowiedzi wszystkich ankietowanych, a druga o jeden procent więcej – 12%.

Pytanie 13.

Wykres 28. Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi

wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. Źródło: opracowanie własne.


20

40

60

80

100

120

140

160

180

6% 11%9%17%

55%

50%

24%

16%6% 6%

Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol?

7 lat7-12 lat12-16 lat16-18 latNie próbowałam/łem nigdy

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 29. Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Z uzyskanych odpowiedzi na pytanie 13. uzyskujemy informację nt. tego, ile lat mieli

ankietowani uczniowie w chwili, gdy sięgnęli po raz pierwszy po alkohol. Połowa chłopców (50%)

oraz ponad połowa dziewcząt (55%) po raz pierwszy kontakt z alkoholem miała

między 12. a 16. rokiem Ŝycia. Z kolei między 16. a 18. rokiem Ŝycia inicjację alkoholową przeŜyło

24% dziewczyn i 16% męŜczyzn. Tylko 6% kobiet i 6% chłopców nigdy nie próbowało napojów

alkoholowych. PowyŜsze wyniki pokazują, Ŝe ogromna ilość uczniów sięga po alkohol

przed uzyskaniem pełnoletniości.

7%13%

53%

21%

6%

Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol?

7 lat

7-12 lat

12-16 lat

16-18 lat

Nie próbowałam/łem nigdy


Pytanie 14.

Wykres 30. W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi

wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. Źródło: opracowanie własne.

Wykres 31. W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


39%

8% 25%

4%

5%19%

W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkoholu?

Na uroczystości rodzinnejNa wagarachU koleŜanki/kolegi w domuNa dyskoteceW swoim domu pod nieobecność rodzicówW innych okolicznościach


20

40

60

80

100

120

14045%

31%

8% 9%

24%26%

3% 5%4% 6%

16% 23%

W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkoholu?

Na uroczystości rodzinnej

Na wagarach

U koleŜanki/kolegi w domu

Na dyskotece

W swoim domu pod nieobecność rodziców

W innych okolicznościach

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Na wykresie 30. widzimy, iŜ podane warianty odpowiedzi, zarówno u kobiet,

jak i męŜczyzn, plasują się w tej samej kolejności. Najwięcej uczniów (45% dziewcząt i 31%

chłopców) po raz pierwszy miało kontakt z alkoholem na uroczystości rodzinnej.

Drugie miejsce zajął dom kolegi lub koleŜanki, odpowiedź tę wskazało 24% kobiet

i 26% męŜczyzn.

Następna pozycja z największą liczbą wskazań to odpowiedź mówiąca, iŜ uczniowie

po raz pierwszy spróbowali alkoholu w innych okolicznościach niŜ te, które zostały wymienione.

Uczniowie zaznaczając tę odpowiedź mieli moŜliwość wyjaśnienia, jakie dokładnie

były to okoliczności. Przyglądając się bliŜej owym opisom udzielonym przez uczniów zauwaŜyć

moŜna, iŜ wśród innych okoliczności najczęściej wymieniana była impreza sylwestrowa, impreza

urodzinowa, a takŜe plener/dwór ze znajomymi. O ile dwie pierwsze odpowiedzi nie budzą

większych zastrzeŜeń, o tyle ostatni wariant, zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, jest zabroniony, bowiem według art. 14.1. ust. 2a - ,,zabronione

jest spoŜywanie napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc

przeznaczonych do ich spoŜycia na miejscu, w punktach sprzedaŜy tych napojów”.127

Kolejną najpopularniejszą okolicznością, w której uczniowie po raz pierwszy sięgnęli

po alkohol są wagary (8% kobiet i 9% męŜczyzn). Z kolei 4% dziewcząt i 6% chłopców

spróbowało pierwszy raz napoju alkoholowego we własnym domu pod nieobecność rodziców.

Najmniej wskazań ze strony uczniów otrzymała dyskoteka. W tym miejscu po raz pierwszy

alkohol spróbowało zaledwie 3% dziewcząt oraz 5% chłopców.

127 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.


Pytanie 15.

Wykres 32. Jak często spoŜywasz alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem

na płeć. Źródło: opracowanie własne.

Wykres 33. Jak często spoŜywasz alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



20

40

60

80

100

120

17%

17%14%

7%

39%

37%

10%17%

2% 4%

18%

18%

Jak często spoŜywasz alkohol?

Nie spoŜywam alkoholuSpoŜywałam/łem max. 2 razy w Ŝyciu1-2 razy w miesiącuRaz w tygodniuCodziennieZdarzyło mi się spoŜyć kilka razy w ciągu ostatnich 30 dni

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

17%

11%

38%13%

3%18%

Jak często spoŜywasz alkohol?

Nie spoŜywam alkoholuSpoŜywałam/łem max. 2 razy w Ŝyciu1-2 razy w miesiącuRaz w tygodniuCodziennieZdarzyło mi się spoŜyć kilka razy w ciągu ostatnich 30 dni


Pytanie 15. zawarte w ankiecie dotyczyło częstotliwości spoŜywania alkoholu przez badaną

młodzieŜ. W tym pytaniu odpowiedzi dziewcząt i chłopców nieco się od siebie róŜnią

i nie występują w tej samej kolejności, jak miało to miejsce w pytaniu poprzednim. Na pierwszej

pozycji w przypadku obu płci znalazła się odpowiedź wskazująca, iŜ młodzieŜ sięga po alkohol

1-2 razy w miesiącu (39% kobiet i 37% męŜczyzn).

Drugie miejsce zajęła odpowiedź, mówiąca, Ŝe uczniowie, którzy ją zakreślili spoŜywali

napoje alkoholowe kilka razy w ciągu 30 dni poprzedzających badanie ankietowe. Według raportu

z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 roku, ,,picie napojów alkoholowych

jest na tyle rozpowszechnione, Ŝe w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem piło

80,4% siedemnasto-osiemnastolatków”.128

Sytuacja w Powiecie Będzińskim wydaje się nie być, tak bardzo dramatyczna,

jak w badaniach ogólnopolskich, bowiem spośród całej badanej populacji w ciągu

30 dni poprzedzających badanie alkohol spoŜywała niecała 15 (18%) ankietowanych. 17% kobiet

oraz 17% chłopców zadeklarowało, Ŝe nie spoŜywa alkoholu. Raz w tygodniu po napoje

alkoholowe sięga 17% męŜczyzn oraz 10% kobiet. 14% dziewcząt oraz o połowę mniej chłopców –

7% spoŜywało alkohol maksymalnie 2 razy w Ŝyciu. Najmniejsza liczba uczniów sięga po alkohol

codziennie – 2% kobiet oraz 4% męŜczyzn. Uczniowie sięgający po alkohol kaŜdego dnia,

a takŜe ci, którzy spoŜywają go raz w tygodniu znajdują się w grupie podwyŜszonego ryzyka.

Tak częste sięganie po alkohol wcześniej czy później odbije się na zdrowiu oraz psychice młodych

ludzi.

Przypominając wyniki wybranych poprzednich pytań -

� prawie połowa respondentów (49%) twierdzi, Ŝe alkohol ma bardzo duŜy wpływ na ludzki

organizm,

� ¾ (75%) ankietowanych twierdzi, iŜ wie jakie są skutki naduŜywania alkoholu,

� aŜ 89% badanej populacji twierdzi, Ŝe alkohol moŜe uzaleŜnić,

� 53% uczniów twierdzi, Ŝe spoŜywanie systematycznie małych ilości alkoholu

moŜe prowadzić do uzaleŜnienia,

a mimo to decydują się na spoŜywanie napojów alkoholowych w dość sporych ilościach.

128 Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011r.


Pytanie 16.

Wykres 34. Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich


Wykres 35. Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich



20

40

60

80

100

120

19%

15%

2% 4%

28%

34%

16%

11%

5%11%

1% 1%

11%

13%

18%

11%

Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu?

Nie spoŜywam alkoholu

Wszyscy piją bo picie jest modne

Chcę się zrelaksować

Chcę zapomnieć o kłopotach

Z nudy

Pod wpływem mediów

Alkohol dodaje mi śmiałości

Z innych powodów

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

17%

3%

31%

14%

7%

1%

12%

15%

Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu?

Nie spoŜywam alkoholuWszyscy piją bo picie jest modneChcę się zrelaksowaćChcę zapomnieć o kłopotachZ nudyPod wpływem mediówAlkohol dodaje mi śmiałościZ innych powodów


Kolejne pytanie zamieszczone w ankiecie dotyczyło przyczyn, z jakich badana młodzieŜ

decyduje się na sięgnięcie po napoje alkoholowe. 17% wszystkich ankietowanych zadeklarowało,

iŜ nie spoŜywa alkoholu (dokładnie - 19% dziewcząt oraz 15% chłopców). Najwięcej wskazań,

zarówno ze strony kobiet (28%), jak i męŜczyzn (34%), uzyskała odpowiedź o chęci zrelaksowania

się dzięki spoŜywaniu alkoholu. Po spoŜyciu napojów alkoholowych często czujemy się pobudzeni,

chętni do Ŝycia i zrelaksowani. Jest to główna przyczyna dla której młodzieŜ sięga po róŜnego

rodzaju trunki.

16% uczennic oraz 11% uczniów w alkoholu dostrzega ucieczkę od dręczących trosk

i problemów. SpoŜycie napojów alkoholowych moŜe sprawić, Ŝe w danej chwili zapomnimy

o kłopotach, jednak nie sprawi, Ŝe problemy znikną. Po wytrzeźwieniu młoda osoba będzie musiała

się na nowo z nimi zmierzyć. Tak więc alkohol nie jest sposobem na całkowite wyeliminowanie

problemów, a co więcej, moŜe sprawić, Ŝe nasze kłopoty zaczną się piętrzyć i nawarstwiać.

Alkohol dodaje śmiałości według 11% kobiet oraz 13% męŜczyzn. SpoŜycie napojów

alkoholowych sprawia, Ŝe ludzie czują się rozluźnieni, łatwiej jest im nawiązać kontakt z innymi

osobami. Często pod wpływem alkoholu robimy czy teŜ mówimy rzeczy,

których nigdy nie dopuścilibyśmy się w stanie trzeźwości.

Z kolei z nudy po alkohol sięga 5% dziewcząt i 11% chłopców. Ta przyczyna sięgania po alkohol

mogłaby ulec zmniejszeniu, gdyby młoda osoba miała jakieś hobby, któremu poświęcałaby

swój wolny czas. Niestety często zdarza się, Ŝe nastolatki nie posiadają Ŝadnych zainteresowań,

przez co, dla zabicia czasu sięgają po napoje alkoholowe.

Najmniej wskazań przez ankietowanych uzyskały odpowiedzi mówiące, Ŝe uczniowie

spoŜywają alkohol, poniewaŜ jest to modne i wszyscy to robią (2% dziewczyn i 4% chłopców)

oraz, Ŝe sięgają po niego pod wpływem mediów (1% kobiet i 1% męŜczyzn).

Z powyŜszego opisu wynika, iŜ młodzi ludzie sięgają po napoje alkoholowe w zdecydowanie

większym stopniu ze względu na motywy indywidualne, aniŜeli motywy społeczne.

,,Motywacja społeczna uwaŜana jest za normalną, podczas gdy motywy indywidualne

częściej wiąŜą się z uŜyciem alkoholu w ilościach przekraczających normy akceptowane

w danym społeczeństwie”.129

Z innych powodów, niŜ zostały wymienione, po alkohol sięga 18% dziewczyn i 11%

chłopców. Uczniowie zaznaczając tę odpowiedź mieli moŜliwość wyjaśnienia, jakie są to powody.

Przyglądając się odpowiedziom, jakich udzielili ankietowani, zauwaŜyć moŜna, iŜ najczęściej

wymieniane przez nich były dwie przyczyny, a mianowicie - impreza lub jakaś uroczystość

oraz po prostu ochota na spoŜywanie alkoholu.

129 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit.


Pytanie 17.

Wykres 36. Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych

z podziałem na płeć. Źródło: opracowanie własne

Wykres 37. Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych

ogółem. Źródło: opracowanie własne.


20

40

60

80

100

120

140

160

18049%

52%

22%

14%

21% 25%

8% 9%

Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej?

Piwo

Wino

Wódkę

Inne

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

50%

18%

23%

9%

Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej?

Piwo

Wino

Wódkę

Inne



50

100

150

200

250 67%

68%

22%

19%

3% 5%2% 5%6%3%

Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol?

Mam świetny humorJestem odwaŜna/yCzuje, Ŝe wszyscy mnie lubiąJestem agresywna/yJestem smutna/y, mam tzw. doła

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

Przyglądając się wykresowi ogólnemu widzimy, Ŝe piwo uzyskało aŜ połowę (50%) wskazań

ze strony ankietowanych, a więc jest to napój alkoholowy, który jest najczęściej spoŜywany

przez młodych ludzi.

Z raportu z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 roku wynika,

Ŝe ,,najbardziej popularnym napojem alkoholowym wśród całej młodzieŜy jest piwo, a najmniej –

wino”.130 Spoglądając na ogólny wykres, sytuacja w Powiecie Będzińskim jest identyczna, czyli

najczęściej przez młodzieŜ spoŜywane jest piwo (50%), następnie wódka (23%), a na samym końcu

znalazło się wino z wynikiem 18%. Patrząc jednak na wyniki, w których uwzględniona została płeć

respondentów widzimy, Ŝe wśród kobiet to wino jest bardziej popularne niŜ wódka. RóŜnica między

nimi jest jednak niewielka, bowiem wynosi zaledwie 1% (wino uzyskało 22%, natomiast wódka

21%). Z kolei w przypadku męŜczyzn róŜnica między wódką a winem wyniosła 11% wódka

otrzymała 25% wskazań, natomiast wino 14%.

Czwartym wariantem odpowiedzi w pytaniu 17. była odpowiedź 'Inne'. Jeśli respondenci

w większym stopniu spoŜywają inne napoje alkoholowe, aniŜeli te, które zostały podane,

mogli zakreślić ową odpowiedź oraz napisać jaki jest to rodzaj alkoholu. Analizując to, co zostało

przez uczniów napisane, okazało się, iŜ najczęściej wymieniana przez nich była whisky, szampan,

likier oraz drinki.

Pytanie 18.

Wykres 38. Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


130

Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011.


Wykres 39. Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. Źródło: opracowanie własne.

Kolejnym z pytań zawartym w ankiecie, jaką wypełniali uczniowie, było pytanie dotyczące

tego, jaki wpływ ma na nich alkohol. Zdecydowana większość badanych osób deklaruje,

Ŝe po spoŜyciu alkoholu ma świetny humor (67% dziewcząt oraz 68% chłopców). Zapewne

z tego powodu, wiele młodych osób nie wyobraŜa sobie imprezy, czy teŜ spotkania towarzyskiego

bez alkoholu.

15 uczniów (22% kobiet oraz 19% męŜczyzn) twierdzi, iŜ alkohol sprawia, Ŝe stają się odwaŜni.

Dlatego teŜ, pod wpływem napojów alkoholowych, wiele młodych ludzi dopuszcza się czynów,

które były by dla nich nie do pomyślenia w normalnym stanie. Prowokowanie swym zachowaniem

kogoś silniejszego od nas, dopuszczanie się czynów karalnych itp. pod wpływem alkoholu

przychodzi o wiele łatwiej niŜ w stanie trzeźwości. Najmniej wskazań ze strony respondentów

otrzymały trzy pozostałe odpowiedzi, a mianowicie warianty, gdzie po alkoholu młodzieŜ

czuje się przez wszystkich lubiana (3% dziewcząt i 5% chłopców), staje się agresywna

(2% kobiet i 5% męŜczyzn) oraz jest smutna, ma tzw. „doła” (6% uczennic i 3% uczniów).

67%

21%

4%3%5%

Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol?

Mam świetny humor

Jestem odwaŜny/a

Czuję, Ŝe wszyscy mnie lubią

Jestem agresywna/y

Jestem smutna/y, mam tzw. doła


Pytanie 19.

Wykres 40. Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 41. Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



50

100

150

200

250

19% 23%

67%

56%

14% 21%

Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol?

Tak, w kaŜdych ilościach

Pozwalają wypić śladowe ilości

Nie pozwalają wypić Ŝadnej ilości

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

20%

63%

17%

Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol?

Tak, w kaŜdych ilościach

Pozwalają wypić śladowe ilości

Nie pozwalają wypić Ŝadnej ilości


Pytanie 19. w ankiecie dotyczyło postawy rodziców, czyli czy pozwalają oni spoŜywać

swojemu dziecku alkohol, czy teŜ nie. PrzewaŜająca ilość głosów ze strony uczniów padła

na odpowiedź potwierdzającą, Ŝe rodzice wyraŜają zgodę na spoŜycie alkoholu, ale wyłącznie

w śladowych ilościach. Tę odpowiedź udzieliło 63% ogółu badanych respondentów (w podziale

na płeć – 67% kobiet i 56% męŜczyzn). Taka postawa rodziców wydaje się być najlepsza,

bowiem kategorycznymi zakazami spoŜywania alkoholu rodzic raczej nic nie zdziała, a dziecko,

gdy będzie miało ochotę na spoŜycie napojów alkoholowych zrobi to w ukryciu.

Równie niebezpiecznym wyjściem jest pozwalanie picia nastolatkowi kaŜdych ilości

alkoholu. Taka postawa opiekunów prowadzić moŜe do częstego naduŜywania alkoholu

przez młodą osobę, co skończyć się moŜe nawet chorobą alkoholową. NajwaŜniejsze

jest wyznaczenie przez rodziców rozsądnej granicy. Ponad trzykrotnie mniej wskazań uzyskały

dwie pozostałe odpowiedzi, a mianowicie ,,Tak, w kaŜdych ilościach” - 20% oraz ,,Nie pozwalają

wypić Ŝadnej ilości” - 17%.

Pytanie 20.

Wykres 42. Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.



50

100

150

200

250

11% 18%

80%

76%

3% 4%6%2%

Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol?

Nigdy SporadycznieCzęstoMama/Tata ma problem z alkoholem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 43. Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych

ogółem. Źródło: opracowanie własne.

Z podrozdziału 5.2.1 pt. Nałogowy alkoholizm w rodzinie wynika, iŜ wzory i zachowania

jakie dziecko widzi u swoich rodziców bądź opiekunów mają wpływ na to, jaki stosunek

do alkoholu będzie miało dziecko. Dzieci wychowujące się w środowisku, gdzie regularnie

spoŜywany jest alkohol, mają większe szanse na to, aby w przyszłości zostać alkoholikami,

aniŜeli dzieci wychowujące się w środowisku, gdzie alkohol spoŜywany jest sporadycznie

i w małych ilościach.

Dzieci są bardzo wraŜliwe i wyczulone na opinie rówieśników i znajomych, toteŜ jeśli jedno

z rodziców lub oboje naduŜywają alkoholu, młody człowiek stara się ukryć ten fakt

przed środowiskiem, w którym funkcjonuje. Zatem uczniowie, u których w domu występuje

problem z alkoholem mogli się do tego nie przyznać i zataić ten fakt. W związku z tym, odpowiedzi

na to pytanie mogą nieco odbiegać od sytuacji, jaka rzeczywiście ma miejsce. PrzewaŜającą część

wskazań ze strony uczniów otrzymała odpowiedź wskazująca, Ŝe rodzice uczniów spoŜywają

alkohol sporadycznie (odpowiedź tę zaznaczyło 80% dziewcząt i 76% chłopców). 11% kobiet

i 18% męŜczyzn twierdzi, Ŝe ich rodzice nigdy nie spoŜywają alkoholu.

Odpowiedź mówiącą, iŜ rodzice spoŜywają często alkohol zakreśliło 3% uczennic

i 4% uczniów. 6% dziewcząt i zaledwie 2% chłopców przyznaje się do tego, iŜ ich mama

bądź tata (lub oboje z nich) ma problem z alkoholem.

14%

79%

3%4%

Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol?

Nigdy

Sporadycznie

Często

Mama/Tata ma problem z alkoholem


Pytanie 21.

Wykres 44. Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstw? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 45. Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstw? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



50

100

150

200

250

300 82%

73%

4% 10%14% 17%

Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstwa?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi

78%

7%

15%

Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstwa?

Tak

Nie

Nie wiem


SpoŜywanie alkoholu w nadmiernych ilościach moŜe być przyczyną agresywnego

zachowania, krzywdzenia innych ludzi, a nawet siebie samego, czy teŜ celowego prowokowania

do bójek. Uzyskane odpowiedzi na pytanie 21. pozwoliły na zorientowanie się, czy uczniowie zdają

sobie sprawę z tego, Ŝe spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do takich właśnie zachowań. Patrząc

na wyniki ogólne, prawie

45 (78%) uczniów udzieliło odpowiedzi twierdzącej, czyli ich zdaniem

spoŜywanie napojów alkoholowych moŜe doprowadzić do aspołecznych form zachowania. Patrząc

osobno na obie płcie, to dziewczęta wykazują większe zorientowanie w tym temacie. 82% kobiet

twierdzi, iŜ alkohol moŜe prowadzić do nieodpowiednich form zachowań, jak np. przestępstwa,

14% z nich nie wie, czy alkohol moŜe przyczyną takiego zachowania, z kolei zaprzeczyło

temu, Ŝe alkohol moŜe spowodować takie zachowanie zaledwie 4% uczennic. Natomiast

u chłopców podział udzielonych odpowiedzi był następujący – 73% z nich uwaŜa, Ŝe spoŜywanie

alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych zachowań, 17% nie wie, czy alkohol moŜe wywołać

aspołeczne zachowania, z kolei odpowiedzi negatywnej, czyli, Ŝe alkohol nie moŜe prowadzić

do aspołecznych form zachowania udzieliło 10% męŜczyzn.

Pytanie 22.

Wykres 46. Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.



20

40

60

80

100

120

140

16050%

55%

30%

24%20%

21%

Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja?

Tak

Nie

Nie wiem

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


52%27%

21%

Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja?

Tak

Nie

Nie wiem

Wykres 47. Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Kolejne pytanie, jakie zostało zadane uczniom dotyczyło abstynencji, a dokładnie

tego, czy jest ona ich zdaniem w ogóle moŜliwa. Najwięcej wskazań ze strony obu płci uzyskała

odpowiedź potwierdzająca to, iŜ całkowite powstrzymanie się od spoŜywania wszelkich napojów

alkoholowych jest moŜliwe do zrealizowania. Bowiem całkowita abstynencja jest moŜliwa

według 50% kobiet oraz 55% męŜczyzn. Z kolei odpowiedzi negatywnej, czyli zaprzeczającej

temu, iŜ całkowita abstynencja jest moŜliwa, udzieliło 30% dziewcząt i 24% chłopców.

15 (21%) badanej populacji nie wie, czy całkowita abstynencja jest moŜliwa, czy teŜ nie.


Pytanie 23.

Wykres 48. Jak często kupowałaś/łeś i jakie napoje alkoholowe w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.


Pytanie 23. miało na celu sprawdzenie, czy respondenci kupowali w ciągu trzydziestu dni

poprzedzających badanie ankietowe alkohol, a jeśli tak, to jaki był to rodzaj alkoholu

i jak często go zakupili. Z wykresu 48. wynika, iŜ najczęściej kupowanym i najbardziej popularnym

napojem alkoholowym wśród badanej populacji jest piwo. W ciągu ostatnich

30 dni przed badaniem, zakupiła je ponad połowa ankietowanych (58%), w tym: 23% zrobiło

to 1-2 razy, 17%: 3-5 razy, 6%: 6-9 razy, 4%: 10-19 razy, 8%: 20 i więcej razy. TuŜ za piwem,

na drugim miejscu uplasowała się wódka. W ciągu 30 dni przed badaniem zakupiło

ją 45% badanych uczniów, w tym: 26% zakupu wódki dokonało 1-2 razy, 9%: 3-5 razy, 3%:

od 6 do 9 razy, 2%: 10-19 razy, a 5% zrobiło to 20 i więcej razy. Najmniej popularnym alkoholem

wśród młodych osób jest wino. W ciągu miesiąca przed badaniem zakupiło je 25% respondentów,

w tym: 15% zrobiło to 1-2 razy, 5%: 3-5 razy, 1%: 6-9 razy, 1%: 10-19 razy, natomiast do zakupu

wina 20 razy i więcej przyznało się 3% ankietowanych.

Aby móc przeanalizować, która płeć pije częściej i jaki alkohol, skonstruowane zostały

wykresy z podziałem na płeć, dotyczące kaŜdego z omawianych powyŜej rodzajów alkoholu.

Wykresy te znajdują się poniŜej.

Piwo Wino Wódka0

50

100

150

200

250

300

350

400

42%

75%

55%

23%15%

26%17%

5%9%6%

1% 3%4% 1% 2%8%

3% 5%

Jak często kupowałaś/łeś i jakie napoje alkoholowe w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym?

Nie kupowałam/łem

1-2 razy

3-5 razy

6-9 razy

10-19 razy

20 i więcej razy

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 49. Jak często kupowałaś/łeś piwo w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 50. Jak często kupowałaś/łeś wino w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa



20

40

60

80

100

120

140

48%

32%26%

21%13%22%

3%9%

3% 6%7% 10%

Jak często kupowałaś/łeś PIWO w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym?

Nie kupowałam/łem1-2 razy3-5 razy6-9 razy10-19 razy20 i więcej razy

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


20406080

100120140160180200

72%

77%

17%

11%6% 4%1% 2%1% 1%3% 5%

Jak często kupowałaś/łeś WINO w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym?

Nie kupowałam/łem

1-2 razy

3-5 razy

6-9 razy

10-19 razy

20 i więcej razy

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Wykres 51. Jak często kupowałaś/łeś wódkę w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Jak wynika z wykresów 49, 50 i 51, w ciągu miesiąca przed przeprowadzeniem badania,

więcej piwa i wódki zakupili chłopcy niŜ dziewczęta. Wyjątkiem okazało się być wino,

które w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym było częściej kupowane przez kobiety,

aniŜeli przez męŜczyzn.

Dokładne wyniki prezentują się następująco - piwo zakupiło 52% dziewcząt oraz 68%

chłopców, wódkę 41% kobiet i 50% męŜczyzn, z kolei wino zakupione zostało przez 28% uczennic

i 23% uczniów.

Tak wysokie wyniki, mogą budzić pewien niepokój, biorąc pod uwagę fakt, Ŝe sprzedaŜ

napojów alkoholowych osobom niepełnoletnim jest zabroniona. A przypomnijmy, Ŝe zdecydowana

większość uczniów w dniu badania nie miała ukończonych 18 lat. Oznaczać

to moŜe, Ŝe sprzedawcy handlujący alkoholem nie sprawdzają tego, czy dokonująca zakupu

alkoholu osoba jest pełnoletnia czy teŜ nie. Takie ignorujące zachowania ze strony sprzedających

spowodowane mogą być chęcią zdobycia większych zysków płynących ze sprzedaŜy napojów

alkoholowych lub po prostu bezmyślności.


20

40

60

80

100

120

140

160

18059%

50%

28%

26%

6%13%

2% 3%1% 3%4% 5%

Jak często kupowałaś/łeś WÓDKĘ w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym?

Nie kupowałam/łem

1-2 razy

3-5 razy

6-9 razy

10-19 razy

20 i więcej razy

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


6%

83%

11%

Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych?

Tak

Nie

Nie jestem pewna/y

Pytanie 24.

Wykres 52. Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.


Wykres 53. Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.



50

100

150

200

250

300

3% 9%

90%

74%

7%17%

Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych?

Tak

Nie

Nie jestem pewna/y

Lic

zba

udzi

elon

ych

odpo

wie

dzi


Często zdarza się, Ŝe odurzone alkoholem osoby nie są świadome tego co robią,

ani co się z nimi dzieje. Po spoŜyciu alkoholu łatwiej przychodzi nam zrobienie rzeczy,

o których nawet nigdy byś my nie pomyśleli. Często są to zachowania, których później

się wstydzimy, Ŝałujemy, Ŝe miały one miejsce. W związku z tym, ostatnim pytaniem, jakie zostało

zamieszczone w ankiecie, było pytanie o to, czy respondenci doświadczyli w swym Ŝyciu

niechcianych kontaktów seksualnych z powodu naduŜycia alkoholu.

Okazuje się, Ŝe zdecydowana większość respondentów – 83% nie doświadczyła tego typu

doświadczeń. 6% ogółu respondentów przyznało, Ŝe zdarzyła im się niechciana przygoda seksualna

spowodowana wypiciem zbyt duŜej ilości alkoholu. Z kolei 11% ankietowanych nie jest pewnych,

czy do czegoś doszło, czy teŜ nie. Ta niewiedza zapewne spowodowana jest tym, Ŝe spoŜycie duŜej

dawki alkoholu sprawia, iŜ wystąpić moŜe tzw. ,,urwany film”, czyli pamiętamy wszystkie

zdarzenia do pewnego momentu, a następnie urywa nam się film, nie jesteśmy w stanie powiedzieć

co robiliśmy i co się z nami działo. Przyglądając się wynikom obu płci zauwaŜyć moŜna,

iŜ to chłopcy częściej niŜ dziewczęta doświadczali niechcianych przygód seksualnych

pod wpływem alkoholu. Takie doświadczenie przeŜyło 3% ankietowanych kobiet oraz 9%

męŜczyzn. Natomiast 7% uczennic oraz 17% uczniów nie jest pewnych, czy doświadczyli tego typu

przygód. Z kolei odpowiedzi kategorycznie zaprzeczającej temu, iŜ przeŜyli niechciane kontakty

seksualne pod wpływem naduŜycia alkoholu udzieliło 90% dziewcząt i 74% chłopców.

XI Wnioski z przeprowadzonego badania ankietowego.

Problemy, takie jak spoŜywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie, czy teŜ bardzo wczesne

inicjacje alkoholowe są w Polsce zjawiskiem dość powszechnym. Potwierdzają to ogólnopolskie

badania, które przeprowadzone zostały w 2011 roku, w ramach Europejskiego Programu Badań

Szkolnych na Temat Alkoholu i Innych Narkotyków (w skrócie – ESPAD). Wyniki owego badania

pokazują, iŜ alkohol jest najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród polskiej

młodzieŜy. To, Ŝe alkohol stanowi obecnie jeden z najpowaŜniejszych problemów społecznych,

dowodzą równieŜ badania zrealizowane z inicjatywy Starostwa Powiatowego w Będzinie

wśród uczniów uczęszczających do II klas szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński

jest organem prowadzącym. Badania wykazały, iŜ uczniowie w bardzo młodym wieku sięgają po

alkohol, bowiem ponad połowa ankietowanych (53%) sięgnęła po alkohol w wieku 12-16 lat. 21%

zrobiło

to między 16 a 18 rokiem Ŝycia. 13% w wieku między 7 a 12 lat, 7% spróbowało po raz pierwszy

alkoholu jako siedmioletnie dzieci, a nigdy nie próbowało alkoholu zaledwie 6% badanych.


Z przeprowadzonego badania wynika, Ŝe:

• 85% ankietowanych uwaŜa, Ŝe dostęp do alkoholu jest łatwy,

• 49% uczniów twierdzi, Ŝe alkohol ma bardzo duŜy wpływ na organizm człowieka, z kolei

41%, Ŝe ma, ale tylko umiarkowany,

• 75% uczniów deklaruje, iŜ wie, jakie są skutki naduŜywania alkoholu, a co za tym idzie -

¼ (25%) tego nie wie,

• Głównymi źródłami wiedzy nastolatków na temat alkoholu są media (37%), szkoła (26%)

oraz kolega/koleŜanka (24%),

• 89% ogółu respondentów uwaŜa, Ŝe alkohol moŜe uzaleŜnić,

• 53% uczniów uwaŜa, Ŝe spoŜywanie systematycznie alkoholu w małych ilościach moŜe

prowadzić do uzaleŜnienia,

• Według 90% ankietowanych alkoholizm jest chorobą, która wymaga leczenia,

• 41% uczniów uwaŜa, Ŝe alkohol ma wpływ na cały organizm, a 38% twierdzi, Ŝe jedynie

na wątrobę,

• 95% uwaŜa, Ŝe alkohol ma negatywny wpływ na kobietę w ciąŜy i na rozwój płodu,

• 53% twierdzi, Ŝe osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na współczucie i pomoc,

11% na potępienie, z kolei aŜ 36% nie ma zdania na ten temat,

• Połowa ankietowanych (49%) ma obojętny stosunek do alkoholu, 22% ma stosunek

pozytywny (czyli sami spoŜywają alkohol i nie przeszkadza im spoŜywanie przez innych),

z kolei negatywny stosunek ma 18% ankietowanych (czyli nie spoŜywają oni alkoholu,

a takŜe nie akceptują jego spoŜycia u innych osób),

• 18% ogółu respondentów na widok osoby pod wpływem alkoholu odczuwa strach,

12% - pogardę, 11% - litość, natomiast blisko połowa (46%) nie ma zdania w tym temacie,

• Najwięcej uczniów po raz pierwszy spróbowało alkoholu na uroczystości rodzinnej (39%)

oraz u koleŜanki/kolegi w domu (25%),

• 38% badanych spoŜywa alkohol 1-2 razy w miesiącu,

• Głównym powodem dla którego młode osoby sięgają po alkohol jest chęć zrelaksowania

się, a takŜe chęć zapomnienia o dręczących kłopotach i dodanie sobie śmiałości,

• Najbardziej rozpowszechnionym alkoholem wśród młodzieŜy jest piwo, w następnej

kolejności – wódka i wino,

• 67% ankietowanych po spoŜyciu alkoholu ma świetny humor, a 21% nabiera po nim odwagi,

• 63% uczniów deklaruje, Ŝe ich rodzice zgadzają się na spoŜywanie przez nich alkoholu,

jednak w śladowych/rozsądnych ilościach,


• 79% młodych osób deklaruje, Ŝe ich rodzice spoŜywają alkohol sporadycznie,

• Według 78% ankietowanych spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form

zachowania, np. przestępstw,

• Całkowita abstynencja jest moŜliwa zdaniem 52% respondentów,

• W ciągu ostatnich 30 dni przed przeprowadzeniem badania piwo zostało zakupione

przez 58% uczniów, wódka przez 45%, a wino przez 25% respondentów,

• Niechcianych kontaktów seksualnych z powodu naduŜycia alkoholu doświadczyło 6%

ankietowanych, z kolei 11% nie jest pewnych, czy doszło w ich Ŝyciu do takich

doświadczeń, czy teŜ nie.

AŜ 85% ankietowanych stwierdziło, Ŝe dostęp do alkoholu jest łatwy. Warto przypomnieć,

Ŝe średnia wieku wszystkich respondentów ze wszystkich szkół objętych badaniem wyniosła

17,1 lat. Zastanawiający moŜe być więc fakt, dlaczego aŜ tylu uczniów, którzy nie osiągnęli

pełnoletniości uwaŜa, Ŝe dostęp do tej uŜywki jest łatwy. Domniemywać jedynie moŜna,

Ŝe spowodowane to jest tym, iŜ sprzedawcy nie przestrzegają prawa i nie proszą nastolatków

kupujących alkohol o pokazanie dowodu toŜsamości, który mógłby potwierdzić ich wiek. Często

dzieje się tak, poniewaŜ sprzedawcom zaleŜy na jak najwyŜszych zyskach, a młodzieŜ

jest częstym nabywcą alkoholu, a co za tym idzie, przedsiębiorcy mogą uzyskać wysoki dochód

ze sprzedaŜy alkoholu właśnie osobom niepełnoletnim.

Najwięcej badanych uczniów swoją inicjację alkoholową przeŜyło na uroczystości rodzinnej

(39%) oraz w domu koleŜanki bądź kolegi (25%). Często zdarza się, Ŝe dzieci widzące jak rodzice

spoŜywają alkohol, proszą ich o pozwolenie i skosztowanie wypijanego trunku. Rodzice myśląc,

Ŝe jeden łyk nie wyrządzi Ŝadnej szkody dziecku, przystają na jego prośbę. Domniemywać moŜna,

iŜ z tego właśnie powodu odpowiedź o inicjacji alkoholowej na uroczystości rodzinnej uzyskała

tak wiele wskazań.

15 uczniów (19%) po raz pierwszy spróbowała alkoholu w innych okolicznościach

niŜ te, które zostały wymienione. Uczniowie zaznaczając tę odpowiedź mieli moŜliwość

wyjaśnienia, jakie dokładnie były to okoliczności. Przyglądając się bliŜej pisemnym odpowiedziom

udzielonym przez uczniów zauwaŜyć moŜna, iŜ najczęściej wymieniane są imprezy okazjonalne

np. sylwester, urodziny. Pojawiają się takŜe odpowiedzi wskazujące plener/dwór, jako okazje

do spoŜycia alkoholu ze znajomymi. Dwie pierwsze odpowiedzi nie budzą większych zastrzeŜeń,

wariant – dwór/plener ze znajomymi, zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, jest zabroniony. Szczegółowe wyjaśnienie dlaczego,

opisywaliśmy w materiale wcześniej.

Większość badanej młodzieŜy (75%) deklaruje, iŜ wie z czym wiąŜe się naduŜywanie


alkoholu i jakie mogą być tego skutki. Jednak, gdy przyglądamy się odpowiedziom na pytanie

o to, czy według respondentów alkohol ma wpływ na organizm człowieka tylko połowa -

49% odpowiada, Ŝe ma i to bardzo duŜy. Spora część ankietowanych (41%) twierdzi, Ŝe wpływ

alkoholu jest umiarkowany. Jak moŜna było się dowiedzieć z podrozdziału 6.2 pt. Konsekwencje

zdrowotne niniejszego Programu, alkohol ma bardzo duŜy wpływ na ludzki organizm.

Jego naduŜycie prowadzić moŜe do uzaleŜnienia, choroby alkoholowej, zdarzają się takŜe

przypadki zgonów, które spowodowane są przedawkowaniem alkoholu i wyniszczeniem organów

wewnętrznych. Zatem młodzieŜ nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, jakie ryzyko moŜe nieść

za sobą naduŜywanie napojów alkoholowych. Dlatego tak istotne jest uświadamianie młodych osób

i przeprowadzanie spotkań profilaktycznych, dzięki którym wiedza młodych ludzi na temat

alkoholu i skutków jego naduŜywania zostałaby zwiększona.

Jako źródła wiedzy na temat alkoholu najczęściej wskazywane przez respondentów były

media, szkoła oraz koleŜanka bądź kolega. 9% uczniów posiada inne źródła wiedzy, niŜ te, które

zostały wymienione. Ci, którzy zaznaczyli tę odpowiedź, mieli moŜliwość wyjaśnienia, jakie jest to

źródło. Najczęściej przez uczniów wymieniani byli rodzice i rozmowa z nimi, Internet, a takŜe

własne doświadczenia związane ze spoŜyciem alkoholu. Zdecydowana większość Uczniów (89%)

twierdzi, Ŝe alkohol moŜe uzaleŜnić. Jednak spoŜywanie systematycznie małych ilości alkoholu

za uzaleŜniające uznała tylko połowa respondentów (53%). 29% stwierdziło, iŜ małe ilości

alkoholu, nawet te wypijane regularnie, nie są w stanie doprowadzić do uzaleŜnienia.

Alkohol wpływa negatywnie na cały ludzki organizm, na organy wewnętrzne, a takŜe na mózg.

Jednak spora część respondentów twierdzi, Ŝe alkohol ma negatywny wpływ jedynie

na wątrobę (36%). Są to kolejne dowody na to, Ŝe wiedza nastolatków na temat alkoholu,

jego wpływu i konsekwencji, do jakich moŜe doprowadzić jest wciąŜ bardzo uboga

i na niedostatecznym poziomie.

SpoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy jest bardzo niebezpieczne dla jej zdrowia, jak

równieŜ dla rozwoju płodu. Uczniowie zapytani zostali o to, czy według nich to prawda. Było to

pytanie, gdzie respondenci byli niemal jednomyślni. AŜ 95% ankietowanych stwierdziło, Ŝe alkohol

ma wpływ na zdrowie kobiety cięŜarnej i jej nienarodzonego dziecka.

Na pytanie o to, na co zasługują osoby uzaleŜnione od alkoholu ze strony społeczeństwa,

połowa ankietowanych (53%) stwierdziła, iŜ zasługują oni na współczucie i pomoc. Niepokojące

jest to, iŜ 11% uczniów stwierdziło, Ŝe zasługują oni na potępienie, a 36% nie ma zdania na ten

temat. Wyniki tego pytania dowodzą, iŜ część społeczeństwa jest obojętna na problemy alkoholowe

innych osób. Często zdarza się, Ŝe przechodząc na ulicy obok osoby w stanie nietrzeźwym, ludzie

spoglądają z pogardą i politowaniem. Nie zdają sobie sprawy, Ŝe alkoholizm to choroba,

z którą osoba uzaleŜniona nie jest w stanie sama sobie poradzić. Takiemu człowiekowi potrzebna


jest pomoc i ogromne wsparcie ze strony innych osób. JuŜ samo wykonanie telefonu

do uprawnionych organów moŜe okazać się czynem, który uratuje komuś zdrowie, a być moŜe

nawet Ŝycie. Osoba pod wpływem alkoholu moŜe bowiem stwarzać zagroŜenie dla innych,

ale i dla samej siebie. Gdy zawiadomione zostaną odpowiednie słuŜby, osoba pod wpływem

alkoholu zostanie odwieziona do najbliŜszej izby wytrzeźwień, gdzie będzie miała szansę

wytrzeźwieć, a tym samym, być moŜe przemyśleć swoje postępowanie.

Przeprowadzone badanie dostarczyło informacji na temat tego, jaki stosunek do alkoholu

posiadają ankietowani. Połowa z nich (49%) określiła swój stosunek jako obojętny. Swój stosunek

jako pozytywny uwaŜa 22% młodzieŜy, czyli spoŜywają oni alkohol i akceptują

takŜe to, Ŝe jest on spoŜywany przez innych. Z kolei alkoholu nie spoŜywa i nie akceptuje

jego spoŜywania u innych osób 18% respondentów. 11% spośród ogółu badanych twierdzi,

iŜ ma inny stosunek do spoŜywania napojów alkoholowych niŜ te, które zostały wymienione.

Przyglądając się pisemnym odpowiedziom zauwaŜyć moŜna, Ŝe przewaŜają te odpowiedzi,

które mówią, Ŝe spoŜywanie alkoholu nie jest niczym złym, bowiem wszystko jest dla ludzi,

jednak waŜne jest, by spoŜywać go z umiarem i rozsądkiem.

Przeprowadzone badanie pozwoliło określić jakie jest nastawienie młodych ludzi do osób, które

są pod wpływem alkoholu. Prawie połowa badanych uczniów (46%) nie ma zdania na ten temat.

Prawie 15 z nich odczuwa strach (18%), z kolei 13% deklaruje inne odczucia, niŜ te spośród

wymienionych. Po przeanalizowaniu tego, co uczniowie napisali, była jedna odpowiedź,

która pojawiała się z duŜą częstotliwością, przez co niewątpliwie wyróŜniała się na tle innych.

Była to odpowiedź mówiąca, iŜ uczniowie widząc osobę pod wpływem alkoholu odczuwają

rozbawienie i śmieją się z takiej osoby.

Największa liczba ankietowanych (38%) spoŜywa alkohol 1-2 razy w miesiącu, 18%

spoŜywało alkohol kilka razy w ciągu ostatnich 30 dni przed przeprowadzeniem badania. 13%

spośród ogółu ankietowanych spoŜywa alkohol raz w tygodniu. Biorąc pod uwagę fakt, Ŝe alkohol

bardzo szybko i silnie uzaleŜnia, niepokojący moŜe być fakt, iŜ 3% ankietowanych deklaruje,

Ŝe napoje alkoholowe spoŜywa codziennie.

Według raportu z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 roku, ,,picie

napojów alkoholowych jest na tyle rozpowszechnione, Ŝe w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem

piło 80,4% siedemnasto-osiemnastolatków”.131 Sytuacja w Powiecie Będzińskim wydaje

się nie być, tak bardzo dramatyczna, bowiem spośród całej badanej populacji w ciągu 30 dni

poprzedzających badanie, alkohol spoŜywała niecała 15 (18%) ankietowanych.



Z raportu z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 roku wynika takŜe,

Ŝe ,,najbardziej popularnym napojem alkoholowym wśród całej młodzieŜy jest piwo, a najmniej –

wino”.132 Sytuacja w Powiecie Będzińskim jest identyczna, czyli najczęściej przez młodzieŜ

spoŜywane jest piwo (50%), następnie wódka (23%), a na samym końcu znalazło się wino

z wynikiem 18%. Patrząc jednak na wyniki, w których uwzględniona została płeć respondentów

widzimy, Ŝe wśród kobiet to wino jest bardziej popularne niŜ wódka. RóŜnica między nimi jest

jednak niewielka, bowiem wynosi zaledwie 1% (wino uzyskało 22%, natomiast wódka 21%).

Z kolei w przypadku męŜczyzn róŜnica między wódką, a winem wyniosła 11% - wódka otrzymała

25% wskazań, natomiast wino 14%.

Przeprowadzone badanie dowodzi takŜe, iŜ coraz większą popularnością cieszy się whisky,

szampan, a takŜe likiery smakowe oraz gotowe do kupienia drinki.

W ciągu miesiąca przed przeprowadzeniem badania, więcej piwa i wódki zakupili chłopcy

niŜ dziewczęta. Wyjątkiem okazało się być wino, które w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem

ankietowym było częściej kupowane przez kobiety, aniŜeli przez męŜczyzn. Dokładne wyniki

zaprezentowano w opisie pyt.23. Większość uczniów (63%) deklaruje, Ŝe ich rodzice pozwalają

im na spoŜywanie napojów alkoholowych, jednak w śladowych ilościach. Taka postawa rodziców

wydaje się być rozsądna, bowiem kategorycznymi zakazami spoŜywania alkoholu rodzic raczej

nic nie zdziała, a dziecko, gdy będzie miało ochotę na spoŜycie napojów alkoholowych, zrobi

to w ukryciu. Okres dojrzewania cechuje się bowiem próbowaniem i sięganiem po nowe rzeczy,

które niewątpliwie kuszą młodego człowieka, choć nie zawsze są dla niego dobre. Równie

niebezpiecznym wyjściem jest pozwalanie picia nastolatkowi kaŜdych ilości alkoholu.

Taka postawa opiekunów prowadzić moŜe do częstego naduŜywania alkoholu przez młodą osobę,

co skończyć się moŜe nawet chorobą alkoholową i uzaleŜnieniem. Pozwolenie na spoŜycie

alkoholu, ale jednoczesne wyznaczenie pewnych granic jest prawdopodobnie najlepszym wyjściem.

Po spoŜyciu napojów alkoholowych młodzieŜ często zapomina o problemach, czuje

się pobudzona, chętna do Ŝycia i zrelaksowana. Są to główne przyczyny dla których młodzieŜ sięga

po róŜnego rodzaju trunki. SpoŜycie napojów alkoholowych moŜe sprawić, Ŝe w danej chwili

zapomnimy o kłopotach, jednak nie sprawi, Ŝe problemy te znikną całkowicie. Po wytrzeźwieniu

młoda osoba będzie musiała na nowo się z nimi zmierzyć. Tak więc alkohol nie jest sposobem

na całkowite wyeliminowanie problemów, a co więcej, moŜe sprawić, Ŝe nasze kłopoty zaczną

się piętrzyć i nawarstwiać.

Młodzi ludzie sięgają po napoje alkoholowe w zdecydowanie większym stopniu ze względu

na motywy indywidualne, aniŜeli motywy społeczne. Nie jest to jednak sytuacja dobra, bowiem



,,motywacja społeczna uwaŜana jest za normalną, podczas gdy motywy indywidualne częściej

wiąŜą się z uŜyciem alkoholu w ilościach przekraczających normy akceptowane w danym

społeczeństwie”.133

Dzieci wychowujące się w środowisku, gdzie regularnie spoŜywany jest alkohol, mają

większe szanse na to, aby w przyszłości zostać alkoholikami, aniŜeli dzieci wychowujące

się w środowisku, gdzie alkohol spoŜywany jest sporadycznie i w małych ilościach. 3%

respondentów przyznało, Ŝe ich rodzice spoŜywają często alkohol, a 4%, Ŝe ich mama bądź tata (lub

oboje z nich) ma problem z alkoholem. Jednak w rodzinach zdecydowanej większości

ankietowanych, rodzice spoŜywają alkohol sporadycznie (79%) lub teŜ nigdy tego nie robią (14%).

XII Diagnoza problemów oparta na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego.

Na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego opisanego na stronach

od 70 do 118 niniejszego Programu, udało się zdiagnozować następujące problemy:

1. Wysokie spoŜycie alkoholu przez młodzieŜ szkół ponadgimnazjalnych.

2. Niski wiek inicjacji alkoholowej młodzieŜy.

3. Niewystarczająca wiedza młodzieŜy na temat szkodliwości, jakie niesie za sobą picie

alkoholu.

4. DuŜa (praktycznie bezproblemowa, fizyczna i ekonomiczna) dostępność młodzieŜy

do alkoholu.

5. Niewiarygodne źródła wiedzy pozyskiwanej przez młodzieŜ na tematy dot. alkoholu

(media, znajomi), niewystarczająca fachowa informacja przekazywana

przez placówki oświatowe (szkoły).

12.1 Określenie celu głównego oraz celów szczegółowych Programu.

Celem głównym Programu określonym na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego

przez Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie, wśród młodzieŜy szkół

ponadgimnazjalnych , dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym - jest:

Zwiększenie świadomości i pogłębienie wiedzy na temat alkoholu i konsekwencji, jakie moŜe

wywołać jego spoŜywanie oraz ograniczenie jego uŜywania wśród uczniów szkół

ponadgimnazjalnych, dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym.

133 Święcicki A., Alkohol – zagadnienia..., op.cit.


Cel główny będzie realizowany poprzez realizację 5 celów szczegółowych i przypisanych

im zadań. Wszystkie zadania poprzez działania profilaktyczne, prewencyjne, lecznicze, a takŜe

z obszaru reintegracji społecznej przysłuŜą się do osiągnięcia celu głównego Programu.

Ponadto, określając priorytetowe zadania w zakresie działań edukacyjnych kierowanych

do młodzieŜy, których celem jest redukcja zagroŜeń społecznych (w tym wpływających na zdrowie

człowieka), uwzględniono takŜe informacje z Komendy Powiatowej Policji w Będzinie, oraz inne

ogólnodostępne publikacje.


Rysunek 5. Cele Programu.


Cel szczegółowy 1

Rozpowszechnianie i pogłębianie wiedzy na temat

konsekwencji naduŜywania alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych.

Cel szczegółowy 2

Kształtowanie właściwych postaw wobec zjawiska alkoholizmu wśród

młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych i mieszkańców Powiatu Będzińskiego.

Cel szczegółowy 3

Ograniczenie picia alkoholu oraz związanych z tym konsekwencji

zdrowotnych i społecznych wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

Cel szczegółowy 4

Budowanie platformy współpracy instytucji i podmiotów udzielających

pomocy osobom uzaleŜnionym od alkoholu.

Cel szczegółowy 5 Rozpowszechnianie Powiatowego

programu ograniczenia szkód spowodowanych naduŜywaniem alkoholu

wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych z terenu Powiatu

Będzińskiego na lata 2014-2018.

CEL GŁÓWNY

Zwiększenie świadomości

i pogłębienie wiedzy

na temat alkoholu

i konsekwencji,

jakie moŜe wywołać

jego spoŜywanie

oraz ograniczenie

jego uŜywania

wśród uczniów szkół

ponadgimnazjalnych

z terenu Powiatu

Będzińskiego.


Program został skonstruowany w oparciu o następujące zasady:

• zasada komplementarności – wiedza na temat, jakie są cele i działania realizowane

w ramach innych programów wdraŜanych w społeczności, nie tylko lokalnej, moŜe mieć

istotny wpływ i wspomóc budowanie programu dotyczącego przeciwdziałania

alkoholizmowi oraz innych uzaleŜnień. Programy mające na celu ograniczenie innych

problemów np. rozpowszechnianie się przestępczości moŜe wspomóc realizację niniejszego

programu.

• zasada realizmu – jest najtrudniejszą do realizacji. Problem naduŜywania

alkoholu jest bardzo złoŜony. Jego uwarunkowania mają podłoŜe zarówno psychologiczne,

socjologiczne jak równieŜ ekonomiczne. WaŜne jest, by wyznaczyć takie cele,

które są moŜliwe do realizacji przy pomocy instrumentów jakimi rzeczywiście

dysponujemy. Chodzi tu zarówno o zasoby instytucjonalne, kwalifikacje i przygotowanie

wykonawców poszczególnych zadań jak i dostępne zasoby finansowe.

• zasada społecznej akceptacji – to warunek, którego spełnienie istotnie podnosi

prawdopodobieństwo sukcesu w realizacji poszczególnych zadań. Treść Programu zostanie

upowszechniona, a przyjęte cele i zadania publicznie podane do wiadomości (Program

zostanie zamieszczony na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Będzinie).

• zasada spójności – łączone są zadania realizowane przez róŜne instytucje

i organizacje, by była moŜliwa lepsza współpraca i stała koordynacja realizatorów.

• zasada partycypacji – program nie buduje odrębnych struktur organizacyjnych

do realizacji jego załoŜeń, ale bazuje, inspiruje i współdziała z istniejącymi podmiotami

mającymi w swoich kompetencjach lub moŜliwościach merytorycznych i finansowych

moŜliwość prowadzenia postępowań związanych z przeciwdziałaniem alkoholizmowi.

Chodzi o wyłonienie jak najszerszego spektrum działania instytucji i organizacji

pozarządowych, równieŜ tych dla których problem uzaleŜnień nie jest kwestią centralną.

12.2 Określenie wskaźników i źródła ich weryfikacji.

Wskaźniki:

1. Liczba osób (młodzieŜy) deklarujących picie alkoholu.

2. Liczba przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu.


3. Liczba osób trafiająca do oddziałów szpitalnych z przyczyn związanych z zatruciem

alkoholowym.

Źródło weryfikacji:

1. Wyniki badań ankietowych

2. Statystyki policyjne

3. Statystyki słuŜby zdrowia

4. Sporządzone wykazy tematyczne

12.3 Cele szczegółowe oraz zadania poprzez które będzie realizowany cel główny Programu.

1. Rozpowszechnianie i pogłębianie wiedzy na temat konsekwencji naduŜywania alkoholu wśród

młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych.

Zadanie

Realizatorzy

Forma

realizacji

Termin

Wskaźnik

monitorujący

Przekazywanie wiedzy na temat alkoholu i negatywnych skutków jego naduŜywania

1. Placówki Oświatowe 2. Powiatowa Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna 3. Współdziałanie z Kościołem Katolickim oraz innymi organizacjami pozarządowymi w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi 4. Powiatowy Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Będzinie

Przeprowadzanie akcji informacyjno- edukacyjnych w szkołach, dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym. Promocja zdrowego stylu Ŝycia, bez alkoholu w szkołach dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym. Promowanie wizerunku Ŝycia bez spoŜywania alkoholu Rozdawanie broszur i ulotek

Praca ciągła Liczba przeprowadzonych akcji informacyjno – edukacyjnych Liczba przeprowadzonych inicjatyw w zakresie zdrowego stylu Ŝycia, bez alkoholu wśród młodzieŜy ponadgimnazjalnej Liczba przeprowadzonych działań promujących wizerunek Ŝycia bez spoŜywania alkoholu Liczba rozpropagowanych ulotek i broszur dot. szkodliwości, jakie niesie ze sobą naduŜywanie i picie alkoholu


5. Wydział Zdrowia Starostwa Powiatowego w Będzinie 6. Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

informacyjnych dot. szkodliwości, jakie niesie ze sobą naduŜywanie i picie alkoholu Organizacja akcji profilaktycznych przeciwdziałających alkoholizmowi Wspieranie merytoryczne i techniczne organizacji pozarządowych oraz Kościołów i innych związków wyznaniowych realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi oraz wychowania w trzeźwości.

Liczba zorganizowanych akcji profilaktycznych przeciwdziałających alkoholizmowi Rodzaj udzielonego wsparcia

Pozyskiwanie i przekazywanie materiałów edukacyjnych dot. przeciwdziałania alkoholizmowi wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych

1. Wydział Polityki Społecznej

Bezpłatne pozyskiwanie materiałów edukacyjno – informacyjnych dot. przeciwdziałania alkoholizmowi i wychowaniu w trzeźwości

Ilość i rodzaj pozyskanych materiałów edukacyjnych dot. przeciwdziałania alkoholizmowi

2. Kształtowanie właściwych postaw wobec zjawiska alkoholizmu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych i mieszkańców Powiatu Będzińskiego.

Zadanie

Realizatorzy

Forma realizacji Termin

Wskaźnik monitorujący

Kształtowanie właściwych kompetencji rodzicielskich w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi

1. Ośrodek Wspierania Dziecka i Rodziny 2. Placówki Oświatowe

Stworzenie grupy rozwoju osobistego dla młodzieŜy ponadgimnazjalnej „Postaw- się” Organizowanie i przeprowadzanie rozmów z rodzicami uczniów którzy spotkali się z problemem naduŜycia alkoholu

Praca ciągła

Ilość przeprowadzonych warsztatów Liczba osób uczestniczących w warsztatach Liczba osób, które skorzystały z moŜliwości uzyskania porady psychologicznej


3. Powiatowa Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna

Organizowanie indywidualnych rozmów rodziców z psychologiem szkolnym Udzielanie indywidualnych porad dla rodziców oraz wsparcia psychologicznego w sytuacji interwencji kryzysowej

Stale na bieŜąco

Ilość udzielonych porad

Promowanie pozytywnych społecznie postaw wzmacniających rolę rodziny

1. Placówki Oświatowe 2. Organizacje pozarządowe, Kościelne oraz związki wyznaniowe 3. Media 4. Powiatowa Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna 5. Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

Wspieranie i organizacja spotkań tematycznych, konkursów tematycznych, festynów rodzinnych Prowadzenie szkoły dla rodziców

Praca ciągła Praca ciągła

Liczba przeprowadzonych konkursów, spotkań tematycznych, festynów rodzinnych Liczba osób biorących udział w danym przedsięwzięciu Liczba osób korzystających z zajęć w szkole wsparcia

Współdziałanie z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat przeciwdziałania alkoholizmowi i związanych z nim problemów

1. Biuro Komunikacji Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie 2.Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

Przygotowanie i publikacja artykułów dotyczących problemów związanych z naduŜywaniem alkoholu przez młodzieŜ i ogół społeczeństwa

Praca ciągła Wykaz gromadzonych publikacji i materiałów dotyczących alkoholizmu

Gromadzenie i udostępnianie publikacji i materiałów na tematy związane z alkoholizmem

1. Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie 2. Organizacje pozarządowe

Sporządzanie wykazu gromadzonych publikacji i materiałów na temat przeciwdziałania alkoholizmowi

Praca ciągła Wykaz gromadzonych publikacji i materiałów dotyczących przeciwdziałania alkoholizmowi

Promowanie miejsc, w których młodzieŜ szkół

1. Media Lokalne 2.Jednostki Organizacyjne

Promocja i wsparcie w zagospodarowaniu wolnego czasu młodzieŜy szkół

Praca ciągła Liczba partnerów promujących miejsca, w których młodzieŜ


ponadgimnazjalnych moŜe (bez wszelkiego rodzaju uŜywek) interesująco spędzić czas wolny

i Wydziały Starostwa Powiatowego w Będzinie 3. Organizacje pozarządowe

ponadgimnazjalnych i mieszkańców Powiatu Będzińskiego

interesująco moŜe spędzić wolny czas

3. Ograniczenie picia alkoholu oraz związanych z tym konsekwencji zdrowotnych i społecznych wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

Zadanie Realizatorzy Forma realizacji

Termin Wskaźnik monitorujący

Badanie i ocena występowania skali zjawiska picia alkoholu przez młodzieŜ szkół ponadgimnazjalnych w Powiecie Będzińskim

1. Placówki Oświatowe 2. Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

WzmoŜona obserwacja zachowań uczniów pod kątem wystąpienia objawów związanych ze spoŜyciem alkoholu Przeprowadzenie badania ankietowego

Praca ciągła Raz na dwa lata

Liczba uczniów, u których stwierdzono spoŜycie alkoholu Liczba uczniów uczestniczących w badaniu

Monitorowanie problemów związanych z naduŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych

1. Placówki Oświatowe 2. Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie 3. Placówki SłuŜby Zdrowia

Udzielanie porad Sporządzanie listy problemów związanych z naduŜywaniem alkoholu przez młodzieŜ (jako materiał pomocniczy do opracowywania planów przeciwdziałania alkoholizmowi wśród młodzieŜy) Zapewnienie starannej i naleŜytej opieki nad osobami uzaleŜnionymi od alkoholu

Praca ciągła Liczba osób korzystających z poradnictwa psychologicznego z powodów naduŜywania alkoholu Ilość wykazanych problemów związanych z naduŜywaniem alkoholu przez młodzieŜ szkół ponadgimnazjalnych Liczba osób (ze szczególnym uwzględnieniem osób poniŜej 18 roku Ŝycia) korzystających z opieki zdrowotnej z przyczyn naduŜycia


alkoholu

Zmniejszenie liczby przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu

Komenda Powiatowa Policji w Będzinie

WzmoŜony monitoring miejsc publicznych

Praca ciągła Liczba przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu

Monitorowanie problemów alkoholowych, jeśli pojawią się w szkołach ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym.

1. Placówki Oświatowe 2. Wydział Polityki Społecznej

Zgłoszenie problemu odpowiednim słuŜbom Określenie zachodzących zmian w stosunku do stanu na chwilę opracowania niniejszego Programu dot. problemów i postaw związanych z naduŜywaniem alkoholu przez młodzieŜ

Praca ciągła Raz na dwa lata

Lista problemów Badanie ankietowe – liczba osób biorących udział w badaniu

4. Budowanie platformy współpracy instytucji i podmiotów udzielających pomocy osobom uzaleŜnionym od alkoholu.

Zadanie Realizatorzy Forma

realizacji Termin Wskaźnik

monitorujący Prowadzenie współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Będzinie

Współpraca z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Praca ciągła Ilość pozyskanych i przekazanych Placówkom Oświatowym materiałów edukacyjnych dot. przeciwdziałania alkoholizmowi

Skomasowanie działań instytucji i podmiotów udzielających pomocy osobom uzaleŜnionym od alkoholu


Organizacja spotkań z instytucjami i podmiotami udzielającymi szeroko rozumianą pomoc osobom uzaleŜnionym od alkoholu, wymiana doświadczeń, nawiązanie współpracy w organizowaniu wspólnych przedsięwzięć dla młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnej

Raz na rok Notatka ze spotkania

Wspieranie działań organizacji

Wydział Polityki Społecznej Starostwa

Udzielanie pomocy merytorycznej i technicznej przy

Praca ciągła Wykaz podmiotów, które otrzymały wsparcie


pozarządowych w obszarze działań związanych z ograniczeniem spoŜywania alkoholu, zwłaszcza u młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych

Powiatowego w Będzinie

organizacji działań związanych z spoŜywaniem alkoholu przez młodzieŜ ponadgimnazjalną

Współpraca z instytucjami, organizacjami, jednostkami organizacyjnymi i Wydziałami Starostwa Powiatowego w Będzinie, które realizują zadania związane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi, celem pozyskania danych statystycznych

Wydział Polityki Społecznej

Pozyskanie danych statystycznych

Praca ciągła Wykaz pozyskanych danych

5. Rozpowszechnianie Powiatowego programu ograniczenia szkód spowodowanych spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym na lata 2014-2018.

Zadanie Realizatorzy Forma realizacji

Termin Wskaźnik monitorujący

Realizacja Powiatowego Programu ograniczenia szkód spowodowanych spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym na lata 2014-2018


Zebranie danych, sporządzenie sprawozdania

Raz w roku

Sprawozdanie


Rozpowszechnienie Powiatowego Programu ograniczenia szkód spowodowanych spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącym

na lata 2014-2018


Umieszczenie Programu na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Będzinie Rozpowszechnienie Programu poprzez pocztę internetową Wydruk papierowy Programu

Marzec 2014 Wykaz jednostek i organizacji, do których został rozesłany Program

XIII Finansowanie i monitorowanie Programu

13.1 Finansowanie Programu.

Środki finansowe na realizację części zadań przewidzianych w Powiatowym Programie

ograniczenia szkód spowodowanych spoŜywaniem alkoholu wśród młodzieŜy szkół

ponadgimnazjalnych dla których Powiat Będziński jest organem prowadzącymna lata 2014-2018

będą pochodzić ze środków własnych Wydziału Polityki Społecznej (przeciwdziałanie

alkoholizmowi Dział 851 ochrona zdrowia – 85154 przeciwdziałanie alkoholizmowi).

Ich wysokość ustalana jest co roku. Odrębnym źródłem finansowania zadań przewidzianych

w Programie będą środki własne jednostek realizujących poszczególne działania (środki własne np.

organizacji pozarządowych). Odrębnym źródłem finansowania mogą w miarę moŜliwości ich

pozyskania być środki finansowe pochodzące z funduszy unijnych.

13.2 Monitorowanie Programu.

W celu osiągnięcia celów szczegółowych Programu i sprawdzenia czy poszczególne zadania

są realizowane prawidłowo prowadzony będzie coroczny monitoring Programu zgodnie

z przyjętymi wskaźnikami. Jego wyniki raz do roku będą przekazywane w formie sprawozdania

Zarządowi Powiatu Będzińskiego, nie później niŜ do końca listopada bieŜącego roku

za rok poprzedni.

XIV Konkluzja

Nie jest moŜliwe, aby problemy związane z spoŜywaniem alkoholu, prowadzącym

w konsekwencji do wykształcenia się nawyku jego naduŜywania przez młodzieŜ oraz ogół


społeczeństwa, zostały w pełni zlikwidowane. NaleŜy jednak podjąć działania, które sprawią,

Ŝe problemy te zostaną zminimalizowane.

W związku z tym, stosownym wydaje się przeprowadzanie działań z zakresu profilaktyki

alkoholowej przez Powiat Będziński wśród młodzieŜy szkół ponadgimnazjalnych.

Badanie, jakie zostało przeprowadzone wśród uczniów drugich klas szkół

ponadgimnazjalnych w Powiecie Będzińskim określiło wskazówki do prowadzenia w kolejnych

latach odpowiedniej profilaktyki i promocji z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi.


Spis Tabel Tabela 1. Badana grupa uczniów w ramach Europejskiego Programu Badań Szkolnych na Temat Alkoholu i Innych Narkotyków w Polsce w 2011 r. ..........................................................................14 Tabela 2. SpoŜycie napojów alkoholowych wśród młodzieŜy polskiej na przestrzeni lat 1995 – 2011. ...................................................................................................................................................15 Tabela 3. Liczba mieszkańców w gminach Powiatu – stan na 2011 rok............................................20 Tabela 4. Liczba czynów, gdzie narzędziem przestępstwa był alkohol – dane z Krajowego Systemu Informacji Policji................................................................................................................................21 Tabela 5. Liczba kierujących po spoŜyciu alkoholu i nietrzeźwych kierujących.............................21 Tabela 6. Liczba spotkań z zakresu profilaktyki alkoholowej. .........................................................22 Tabela 7. Hospitalizowani pacjenci w szpitalu w Będzinie z powodu zatrucia alkoholem. ..............23 Tabela 8. Hospitalizowani pacjenci w szpitalu w Czeladzi z powodu zatrucia alkoholem. ..............24 Tabela 9. Wykaz placówek działających na terenie Powiatu Będzińskiego świadczących pomoc w przypadku problemu uzaleŜnienia w rodzinie....................................................................................66 Tabela 10. Wykaz wybranych placówek działających w pobliŜu terenu Powiatu Będzińskiego świadczących pomoc w przypadku problemu uzaleŜnienia w rodzinie............................................68 Tabela 11. Ilość ankietowanych uczniów z podziałem na płeć. .........................................................72


Spis Rysunków Rysunek 1. SpoŜycie alkoholu w Polsce w podziale na województwa (2010 r.). .............................19 Rysunek 2. Organy wewnętrzne naraŜone na negatywne oddziaływanie alkoholu. ..........................46 Rysunek 3. Wpływ alkoholu na mózg................................................................................................51 Rysunek 4. Dysmorfie twarzy mogące wystąpić u dziecka, którego matka w czasie ciąŜy spoŜywała alkohol. ...............................................................................................................................................53 Rysunek 5. Cele Programu. ..............................................................................................................120


Spis Wykresów Wykres 1. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy pili alkohol kiedykolwiek w Ŝyciu (badanie ogólnopolskie, 2011 r.)...........................................................................................16 Wykres 2. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy spoŜywali alkohol w czasie 12 miesięcy przed badaniem (badanie ogólnopolskie, 2011 r.).........................................................16 Wykres 3. Procentowe wyniki odpowiedzi uczniów na pytanie o to, czy spoŜywali alkohol w czasie 30 dni poprzedzających badanie (badanie ogólnopolskie, 2011 r.). ..................................................17 Wykres 4. Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć................................................................................73 Wykres 5. Czy Twoim zdaniem dostęp do alkoholu jest łatwy? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...................................................................................................74 Wykres 6. Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...........................................................75 Wykres 7. Czy uwaŜasz, Ŝe alkohol ma wpływ na organizm człowieka? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...............................................................................75 Wykres 8. Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...............................................................................76 Wykres 9. Czy wiesz jakie są skutki naduŜywania alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.. ..................................................................................................77 Wykres 10. Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. ..............................................................................78 Wykres 11. Jakie są Twoje źródła wiedzy dotyczące alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.. ..................................................................................................78 Wykres 12. Czy alkohol moŜe uzaleŜniać? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. .........................................................................................................................79 Wykres 13. Czy alkohol moŜe uzaleŜniać? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.. ..............................................................................................................................................80 Wykres 14. Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. ..............................81 Wykres 15. Czy spoŜycie systematycznie małych ilości alkoholu moŜe prowadzić do uzaleŜnienia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...................................................81 Wykres 16. Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...............................................................................82 Wykres 17. Czy alkoholizm jest chorobą wymagającą leczenia? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.. ..................................................................................................83 Wykres 18. Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...................................................84 Wykres 19. Na jakie organy ludzkiego ciała wpływa negatywnie spoŜywanie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem........................................................................84 Wykres 20. Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. ..................85 Wykres 21. Czy spoŜywanie alkoholu przez kobietę w ciąŜy ma negatywny wpływ na rozwój płodu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ......................................86 Wykres 22. Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. ..........................................................87 Wykres 23. Czy Twoim zdaniem osoby uzaleŜnione od alkoholu zasługują na? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...............................................................................87 Wykres 24. Jaki jest Twój stosunek do alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .................................................................................................88 Wykres 25. Jaki jest Twój stosunek do alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich


ankietowanych ogółem.......................................................................................................................89 Wykres 26. Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...............................................................................90 Wykres 27. Co czujesz kiedy widzisz osobę pod wpływem alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...................................................................................................90 Wykres 28. Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. ..........................................................91 Wykres 29. Ile miałaś/łeś lat, kiedy po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.. ..............................................................................92 Wykres 30. W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...........................................................93 Wykres 31. W jakich okolicznościach po raz pierwszy spróbowałaś/łeś alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...............................................................................93 Wykres 32. Jak często spoŜywasz alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć.. .................................................................................................95 Wykres 33. Jak często spoŜywasz alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.......................................................................................................................95 Wykres 34. Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...............................................................................97 Wykres 35. Z jakich powodów decydujesz się na spoŜycie alkoholu? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...................................................................................................97 Wykres 36. Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ..................................................................................................99 Wykres 37. Jaki rodzaj alkoholu spoŜywasz najczęściej? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.......................................................................................................................99 Wykres 38. Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ...............................................................................................100 Wykres 39. Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.....................................................................................................................101 Wykres 40. Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .............................................................................102 Wykres 41. Czy Twoi rodzice zabraniają Ci spoŜywać alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. .................................................................................................102 Wykres 42. Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych..................................................................................................................................103 z podziałem na płeć. .........................................................................................................................103 Wykres 43. Jak często Twoi rodzice spoŜywają alkohol? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem.....................................................................................................................104 Wykres 44. Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstw? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .......105 Wykres 45. Czy spoŜywanie alkoholu moŜe prowadzić do aspołecznych form zachowania, np. przestępstw? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. ...........................105 Wykres 46. Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .............................................................................106 Wykres 47. Czy Twoim zdaniem moŜliwa jest całkowita abstynencja? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem. .................................................................................................107 Wykres 48. Jak często kupowałaś/łeś i jakie napoje alkoholowe w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem...........108 Wykres 49. Jak często kupowałaś/łeś piwo w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .............................109 Wykres 50. Jak często kupowałaś/łeś wino w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. .............................109


Wykres 51. Jak często kupowałaś/łeś wódkę w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem ankietowym? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć. ......110 Wykres 52. Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych z podziałem na płeć........111 Wykres 53. Czy z powodu naduŜywania alkoholu doświadczyłaś/łeś niechcianych kontaktów seksualnych? Procentowa ilość odpowiedzi wszystkich ankietowanych ogółem............................111

263 ponadgimnazjalnych)

Documents