04/11/23 1

Inteligencija

Predavač:dr.sci Nevenka Pavličić

spec. med. psiholog

04/11/23 2

Struktura predavanja: Kako se definiše inteligencija

Nehijerarhijsko shvatanje inteligencijeGilfordovo shvatanje

Biološki pristup istraživanju inteligencijeNalazi u vezi povećanja inteligencije

Kvaščevovo shvatanjeAjzenkovo shvatanje

Inteligencija i kreativnostOsobine ličnosti i kreativnost

04/11/23 3

Kako se definiše inteligencija?

1921.god. pedagoška psihologija na simpozijumu “Inteligencija i njeno mjerenje” daje različita shvatanja i mjerljivost1986.god. Sternberg i Determan nastoje da objedine karakteristike inteligencije

04/11/23 4

Bitne karakteristike inteligencije iz 1921 i 1986 .god su:

Adaptacija na zahtjeve sredineElementarni procesiViši mentalni procesi (apstraktno rezonovanje, rešavanje problema,donošenje odluka)Fiziološki mehanizmiVidljive bihejvioralne manifestacije (efikasni uspjesni odgovori)

04/11/23 5

Orjentacije prema inteligenciji (1)

1921.god.- sposobnost za učenje je dobar pokazatelj inteligencije.

Svi su bili orjentisani na učenje i predvidjanje školskog uspjeha

1986.god.- važnost upravnih procesa, znanja i vrijednosti odredjenih kulturom.

Orjentisani su na upravne procese i interakciju izmedju znanja i procesa,

Automatizaciju izvodjenja, Realne životne manifestacije i vrijednosti odredjene

kulturom. Predvidjanje nije toliko važno

04/11/23 6

Neriješena tema inteligencija (2)

Da li je inteligencija jedinstvena?

Da li postoji više vrsta inteligencije?

Da li def. inteligencije treba da uključi nekognitivne aspekte ponašanja?

Da li je inteligencija proces ili proizvod, mišljenje ili znanje?

04/11/23 7

Nehijerarhijsko shvatanje inteligencije (3)

Terston je dao prvu nehijerarhijsku teoriju inteligencije

Pokušao je da nadje odvojene i jedinstvene spsobnosti tzv.primarne mentalne sposobnosti

Primijenio bateriju od 56 testova na studentskoj populaciji

Pronašao je 7 primarnih nezavisnih mentalnih sposobnosti

04/11/23 8

Terstonova struktura inteligencije(1)

Verbalno razumijevanje (sposobnost shvatanja verbalnih sposobnosti)Verbalna fluentnost (sposobnost brzog proizvodjenja verbalnog sadržaja)Računanje (sposobnost brzog računanja i rešavanja aritmetičkih zadataka)Pamćenje (sposobnost pamćenja različitih sadržaja)

04/11/23 9

Terstonova struktura inteligencije(2)

Perceptivna brzina ( brzina kojom se prepoznaju slova,brojevi i predmeti)Induktivno zaključivanje (shvatanje opšte ideje iz pojedinačnih slučajeva)Prostorno predstavljanje (sposobnost predstavljanja različitih oblika, rotiranje predmeta i rešavanje vizuelnih problema)Priznanje da postoji G faktor

04/11/23 10

Gilfordov model inteligencije (1)

Postoji 120 posebnih faktora

Faktori su poredjani duž tri dimenzije

Predložio je postojanje 4 operacije na kojima djeluje 5 vrsta faktora

Postoji 6 vrsta produkata u kojima se pojavljuju informacije

Kasnije je povećao na 150 faktora, pomogao da se detaljnije proučavaju sposobnosti

04/11/23 11

Gilfordov model inteligencije (2)

Kreativnog pojedinca najbolje definišu crte ličnostJedinstven sklop crta ličnosti omogućava da osoba stvori novi proizvod od šireg društvenog značajaStvaralac se ne definiše samo inteligencijom nego i crtama ličnostiGreška teorije što ne govori o moralnosti proizvoda

04/11/23 12

Biološki pristup istraživanju inteligencije (1)

Istraživanja nervne provodljivosti: Rid i Džensen-brzina provodljivosti u

mozgu pomoću metode evociranih potencijala ( umjerena veza)

Vernon i Mori- brzina nervne provodljivosti perifernih nerava npr provodljivost u ruci i IQ-a (diskutabilni rezultati)

04/11/23 13

Biološki pristup istraživanju inteligencije (2)

Istraživanja metabolizma glukoze: Hejer- brzina metabolizma glukoze u korteksu na

studentima koji su rešavali Ravenove matre Utvrdili da je kod inteligentnijih potrebna manja brzina

metabolizma, ulagali manje truda Vilerman- razmatrali veličinu mozga i visinu IQ Došli do korelacija kod muškaraca 0,65, a kod žena

0,35. Dalja analiza pokazala : kod muškaraca lijeva hemisfera

bolje predvidja verbalne sposobnosti a kod žena neverbalne sposobnosti

04/11/23 14

Nalazi u vezi povećanja inteligencije

Različita mišljenja u pogledu povećanja inteligencijeDžensen tvrdi da se inteligencija može povećati do odredjene graniceSpirman da je inteligencija urodjeni kvalitet osobe i da ne može da se mijenjaHowe navodi dokaze o mogućnostima promjene koeficijenta inteligencije

04/11/23 15

Studije o posledicama usvajanja(1):

1. Studije o posledicama usvajanja – koje se desi u ranom periodu da li mogu uticati na razvoj inteligencije:

• Nema zadavanja testa• Zlostavljanje u primarnoj porodici• Većina istraživanja ukazuje da je IQ usvojene djece

veći za 21 od IQ bioloških majki

2. Studije interventnih edukacionih programa: -Programi koji su kreirani kaomenzacijiski za siromašnu djecu -Poboljšanje iznosi za 7 bodova u toku pola godine

školske godine)

04/11/23 16

Druge studije o povećanju inteligencije(2):

3.Uticaj napuštanja školovanja:

- opadanje IQ tokom ljetnjih mjeseci

- napuštanje škole ( 1,8 boda opadanje tokom jedne

4. Generacijske promjene :

-da IQ tokom generacija se mijenja tj povećava tzv. Flinov efekat

- razlozi češće i duže školovanje, više obrazovanje roditelja, bolja ishrana i briga, bolja komunikacija i više informacija

5. Drugi dokazi o promjenljivosti inteligencije:

- zarazne bolesti, vrsta ishrane itd

04/11/23 17

Kvaščevovo shvatanje

Sproveo istraživanje na 300 subjekmata

Imali trogodišnju obuku 3-4 puta nedjeljno

Efekat procijenjen testovima

Očekivao je da će učenje uticati na inteligenciju- zadavao kreativno rešavanje problema Kombinovanje elemenata Temeljna reorganizacija i reformulacija problema Konvergentno i divergentno mišljenje

04/11/23 18

Rezime Kvaščevog rada

Vježbanje u kreativnom rešavanju može da dovede do poboljšanja u učinku na testovima IQ

Iako mali učinci vježbanja bili su dugotrajni

Vježbanje vodii ka stvaranju ujednačenih sposobnosti

Najveći uticaj je na razvoj inteligencije ( fluidnu a manje na kristalizovanu)

04/11/23 19

Primjedbe pojmu inteligencija

Prva primjedba- kako je moguće uopšte mjeriti pojam inteligencije

Druga primjedba da ne postoji sveobuhvatna teorija inteligencije

Treća da ne postoji opšte prihvaćena definicija inteligencije jer postoje tri vrste definicija

04/11/23 20

Tri vrste definicija inteligencije

Biološka inteligencija- odnosi se na strukturu mozga, fiziologiju, biohemiju i genetiku.

Psihometrijska inteligencija- koja jeste odredjena biološkim potencijalom ali na nju utiču vaspitanje, obrazovanje, kultura, socio-ekonomski status

Socijalna inteligencija- primjena predhodne dvije inteligencije na probleme sa kojima se sreće pojedinac u svakodnevnom životu

04/11/23 21

Inteligencija i kreativnost

Postoji povezanost Efekat praga – neophodan je minimum inteligencije kako bi pojedinac ispoljio stvaralačko rešavanje problemaVeza izmedju inteligencije i stvaralaštva je složenija nego što se predpostaviloVisoka inteligencija je neophodana ali ne i dovoljana za uspjeh u stvaralaštvu

04/11/23 22

Osobine ličnosti i kreativnost

Karakteristike ličnosti su : Fleksibilnost- otvoreniji za novitete Fluentnost- produkovanje velikog broja ideja Ostvarljivost- mogućnost realizacije produkataKatel: naučnik je introvertna i stabilna osobaBaron: obaviještene, domišljate, maštovite,

otvorene za novineBrogden i Spičer: kritrerijum su proizvodi do

kojih je došao i osobine ličnosti