6. SINIF www.ozanhoca.net 3. ÜNİTE

✓ Kuvvetin Özellikleri

✓ Kuvveti belirleyen dört temel özellik vardır.

✓ Tüm kuvvetlerde dört temel özellik bulunur. Bunlar; uygulama noktası, doğrultu, yön ve büyüklüğü (şiddet) dür.

✓ Kuvvet ile ilgili iki temel doğrultu vardır. Bunlar; kuzey-güney doğrultusu ve batı-doğu doğrultusudur.

✓ Tüm doğrultular birbirine zıt iki yön ile gösterilir.

✓ Kuvvet ile ilgili dört temel yön vardır. Bunlar; kuzey, doğu, güney ve batıdır.

✓ Şekildeki kuvvetin doğrultusu batı-doğudur. Kuvvet doğu yönündedir. Büyüklüğü 7 Newton ve başlangıç noktası işaretlenen yerdir.

6. Sınıf - Bileşke Kuvvet www.ozanhoca.net �1

Kuvvet Neler Yapabilir?

✓ Cismi hareket ettirebilir.

✓ Hareket halindeki cismi durdurabilir.

✓ Hareketli cismin süratini değiştirebilir.

✓ Cismin şeklini değiştirebilir.

✓ Cismin hareket yönünü değiştirebilir.

Kuvvet:

✓ Sembolü F’dir.

✓ Birimi Newton’dur.

✓ Dinamometre ile ölçülür.

✓ Ok ile gösterilir.

BİLEŞKE KUVVET

Kuvvet

Uygulama Noktası Doğrultu Yön Büyüklük

6. SINIF www.ozanhoca.net 3. ÜNİTE✓ Bileşke Kuvvet Nedir?

✓ Bir cisme birden fazla kuvvet aynı anda etki edebilir. Aynı cisme iki ya da daha fazla kuvvetin cisme yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete bileşke kuvvet denir. Bileşke kuvvet “R” harfi ile gösterilir.

6. Sınıf - Bileşke Kuvvet www.ozanhoca.net �2

Bileşke Kuvvet Hesaplanırken

Kuvvetler Aynı Yönlüyse ✓ Kuvvetler toplanır. ✓ Bileşke kuvvetin yönü kuvvetlerle aynı

yönlüdür.

Kuvvetler Zıt Yönlüyse

✓ Kuvvetler çıkarılır.

✓ Bileşke kuvvetin yönü büyük kuvvetle aynı yöndedir.

Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler

Dengelenmiş Kuvvetler

✓ Cisme etki eden bileşke kuvvet sıfır ise cisim dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.

✓ Bu durumda cisim durumunu devam ettirir.

1. Cisim öncesinde duruyorsa durmaya devam eder.

2. Cisim öncesinde hareket halindeyse sabit süratle hareketine devam eder.

Dengelenmemiş Kuvvetler

✓ Cisme etki eden bileşke kuvvet sıfır değilse cisim dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir.

✓ Bu durumda cismin hareketinde değişiklik meydana gelir.

✓ Cisim harekete geçebilir.

✓ Cismin hareketi değişir. Cisim hızlanabilir ya da yavaşlayabilir.

6. SINIF www.ozanhoca.net 3. ÜNİTE

✓ Sürat Nedir?

✓ Bir cismin hareket etmesi, o cismin sabit noktaya göre yerinin değişmesidir. Yer değiştirmeyen cisimler hareketsizdir.

✓ Hareketsiz cisimlerin sürati sıfırdır.

✓ Sürat, hareketli bir cismin birim zamanda aldığı yoldur.

✓ Aynı yolu daha kısa sürede tamamlayan cismin sürati diğerlerine göre daha büyüktür.

✓ Mavi gömlekli erkek öğrenci pembe gömlekli kız öğrenci aynı mesafeyi koşmuşlardır.

✓ Erkek öğrenci 50 metreyi 10 saniye koşarken, kız öğrenci aynı mesafeyi 15 saniyede koşmuştur.

✓ Bu durumda erkek öğrencinin sürati kız öğrencinin süratinden daha fazladır.

✓ Aynı zamanda daha fazla yol alan cismin sürati diğerlerine göre daha fazladır.

✓ 15 saniyede 60 metre koşan mavi gömlekli öğrencinin sürati diğer öğrenciden daha fazladır.

6. Sınıf - Sabit Süratli Hareket www.ozanhoca.net �1

Cismin Sürati Nasıl Değişir?

✓ Duran bir cismin hızlanması, hareket halinde olan bir cismin hareketinin değişmesi kuvvet etkisiyle gerçekleşir.

✓ Dengelenmemiş kuvvetler etkisi altında olan bir cismin hareketinde değişiklik olur.

Dengelenmiş kuvvet ile Sabit Sürat Arasındaki İlişki Nedir?

✓ Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise yani cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındayken cisim hareket durumunu korur.

✓ Cisim kuvvetler etki etmeden önce duruyorsa dengelenmiş kuvvetler etki ettikten sonra da durmaya devam eder.

✓ Cisim kuvvetler etki etmeden önce hareket halindeyse dengelenmiş kuvvetler etki ettikten sonra da hareketini değiştirmeden yani sabit süratle hareketine devam eder.

SABİT SÜRATLİ HAREKET

15 saniye 10 saniye

50 metre

60 metre

50 metre

15 saniye

15 saniye

6. SINIF www.ozanhoca.net 3. ÜNİTE✓ Sürat Nedir?

✓ Hareket eden tüm cisimlerin sürati vardır. Süratin birimi, yol biriminin zaman birimine bölümü ile bulunur.

✓ Sabit Süratli Hareket ve Grafikler

✓ Hareketli bir cismin, eşit zaman aralıklarında eşit yollar alması şeklinde gerçekleşen harekete sabit süratli hareket denir.

✓ Sabit süratli hareket eden araçların göstergesi yol boyunca aynı değeri gösterir.

✓ Dünya’nın kendi eksenin dönme hareketi ve Güneş’in etrafındaki dolanma hareketi sabit süratli harekete örnektir.

✓ Saniye, yelkovan ve akrebin hareketi sabit süratli harekete örnektir.

✓ Yandaki tablodaki cisim her geçen 10 saniyede 150 metre yol almıştır. Cismin bu hareketine sabit süratli hareket denir.

✓ Sürat = Yol / Zaman hesaplamasına göre cismin sürati;

✓ Sürat = 150 / 10 = 15 m/s

✓ Yol ve zaman ile ilgili verileri kullanarak yol-zaman grafiği oluşturulabilir. Grafiğin düşey eksenini “yol”, yatay eksenini “zaman” olarak adlandıralım. Yol ve zaman kavramlarının belirlediğimiz birimlerini yazalım. Eksenleri uygun bölmelere ayıralım.

✓ Tabloda verilen değerleri bölmelere yazalım. Yatay ve düşey bölmelerdeki değerlerin kesiştiği yerleri noktalayarak birleştirelim. Yukarıdaki tabloda sabit süratli hareket yapan varlığa ait yol–zaman grafiği yukarıdaki gibi olur.

✓ Sürat - zaman değerleri verilen hareketliye ait aşağıdaki tabloyu incelediğinizde zaman arttıkça sürat değerinin değişmediğini görebilirsiniz. Tabloda sabit süratli hareketi yapan bu varlığa ait sürat-zaman grafiği yandaki gibidir.

Sürat Birimi

Alınan Yol Geçen Zaman Sürat

Metre ( m ) Saniye ( s ) m/s

Kilometre ( km ) Saat ( h ) km/h

6. Sınıf - Sabit Süratli Hareket www.ozanhoca.net �2

Bir hareketlinin sürati alınan yolun geçen zaman bölümü ile hesaplanır.

Sürat = Yol / Zaman

Bulmak istediğin büyüklüğü kapatıp işlemini yap.

Yol (m) Zaman (s)

Sürat (m/s) Zaman (s)