2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Инфляц зорилтот түвшинд тогтворжино гэсэн хүлээлт бий

Гар утасны дэлгэц удаан ширтэх нь гавалд "эвэр" ургуулдаг

Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар ээлжийн дэд бүтцийг түр “торгоожээ”

Монголбанк экспортын төсөөллийг үнэ болон тоо хэмжээний хувьд доошлуулсан.

Дагзны доод хэсэгт багаасаа ачаалалтай байснаас ийм ургацаг ургадаг.

Иргэд өдөр бүр НОСК-ийн хаалгыг татаж, үүдийг нь манаж сууна.

ОНЦЛОХ

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгч Х.Баттулга ОХУ-ын Хуульчдын холбооны төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзав.Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд 16310 иргэний саналыг аваад байна. Эмэгтэйчүүд сонгуульд ялалт байгуулах нь багассаар байгааг судалгаагаар нотолжээ. Ардчилсан намаас мэдээлэл хийн, эрх баригчдын эсрэг тэмцлээ үргэлжлүүлнэ гэлээ.

ЭДИЙН ЗАСАГ“Айтүүлс” компани үүлэн технологид суурилсан дата төвөө есдүгээр сард нээнэ. Азийн орнууд нүүрсний станцын төслүүдийг жилд $64 тэрбумаар санхүүжүүлж байна. Qatar Petroleum хуванцар сав, баглаа, боодлын зах зээлд үйл ажиллагаагаа тэлнэ. Топ 20 индекс 1.27 хувиарөсөж, 20043.63 нэгжид хүрсэн байна.

НИЙГЭМНийслэлчүүд жилд 45 хоногийг зам дээр түгжирч өнгөрөөдөг байна. Монголчууд шаардлагатай илчлэг тэжээлээ хоол хүнснээс авч чаддаггүй. Улаанбаатарт зөрчилтэй 198 байршлын газрыг чөлөөлөхөөр болов. Гарал үүсэл нь тодорхойгүй 87.6 кг эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн хилээр нэвтрүүлэхийг завдав.

ДЭЛХИЙЯпоны аюулгүй байдлыг хамгаалах хэлэлцээрээс АНУ-ыг гаргахыг Трамп эргэцүүллээ. БНХАУ цахилгаан хөдөлгүүрт машины зай хураагуурын зах зээлээ нээлттэй болгов. ОХУ-д сүүлийн 10 жилд дундаж давхаргын орлого буурсныг статистик харуулав.Apple iOS 13-ийн нийтэд зориулсан туршилтын хувилбар бэлэн болов.

Нялуун үгэнд бүү итгэ, шулуун үгэнд бүү цухалд

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 11> 6> 4

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,657.07 386.26 42.49

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАЙ БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

5,960.000.18%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

1,430.280.74%

Монгол ардын сургаал үг

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 1 7 3

УЛААНБААТАР2019.06.26

ҮҮЛШИНЭ

22° 12°

ЦАГ АГААР

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

С.Батсайхан / ЗГМ©5G сүлжээ дэлхийн харилцаа холбооны ирээдүйд тооцогдож, их гүрнүүдийн өрсөлдөөний гол хөзөр болж буй ч 4G-г ч бүрэн ашиглахгүй байгаа Монголын хөрсөнд энэ технологи нэвтрэх цаг хараахан болоогүй гэж салбарынхан үзэж байна. 12

Допингтой ингэж тэмцэхгүй ээ, бөхийн холбооныхоон

Хятадын старт-апууд Oracle, IBM-ын оронд дотоодын технологи сонгож эхэллээ

Үндсэн хуульд авлигын шинжтэй өөрчлөлт хийхийг зөвшөөрөхгүй

Лулу Илунь ЧэньOracle, International Busi-

ness Machines (IBM) зэрэг компани технологийн салбарт тэргүүлэх өгөгдлийн санд (data base) зориулсан шинэ зах зээл үүсгэхийн тулд БНХАУ-д аварга хөрөнгө оруулсаар ирлээ. Гэтэл Вашингтон, Бээжингийн харилцаа хурцадсан нь Хятадын шинэхэн компанид энтерпрайз буюу компанийн зориулалттай программ хангамжаа техно ло-гийн аварга, старт-ап, санхүүгийн байгууллагуудад нэвтрүүлэх

Ч.Санжаадамба аварга тун ч ууртай байна. Допингтой бөх-чүүдийг барилдуулах шийд-вэрийг эсэргүүцэж, бусдыгаа уриалан наадмын сорилго барил-даанд зодоглохоос татгалзав. “Энэ гурван хүнээ барилдуулах юм уу, бусад бөхчүүдээ барилдуулах юм уу” гэсэн тулгалтад нь Монголын үндэсний бөхийн холбооныхон яаж ч чадаагүй тул арга буюу өмнөх шийдвэрээ цуцлахад хүрэв. Энэ үйлдлийнх нь төлөө Санжаа аваргад баяр хүргэж, алга таших нь зүйтэй байх.

Хоёрын хооронд дүлэгнээд

АН-ын зүгээс цаг үеийн болон Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төслийг хэлэлцэж буйтай холбоотой асуудлаар байр сууриа илэрхийлж олон нийтэд мэдээлэл хийлээ.

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

П.БатбөхЗГМ

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

ЭДИЙН ЗАСАГ

УЛС ТӨР

Топ 20 индекс(нэгжээр)

20043.63

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

АН-ын Нарийн бичгийн дарга О.Магнай: -ХЗДХЯ, ГХЯ, ЭМЯ-ны үүдэнд хийсэн жагсаал, тэмцэл бол иргэдийн хүсэл, санаачилгаар зохион байгуулсан акц байсан. АН иргэдийн сайн дурын үндсэн дээр зохион байгуулсан жагсаал тэмцлийг 30 жилийн турш дэмжиж ирсний хувьд энэ удаад ч дэмжиж

ажилласан нь үнэн. Гэхдээ МАН-ын залуусын яриад байгаа шиг 40 сая төгрөгөөр жагсаал зохион байгуулсан зүйлгүй. АН-д ийм хэмжээний мөнгөөр жагсаал хийх боломж ч байхгүй. Ер нь АН эрх баригчдад хариуцлага тооцох нь зөв гэж үзэж байгаа.

2

Монгол Улс 5G-д бэлэн биш

далим болж өгөв. Бээжинд төвтэй PinCAP ком-

пани өдгөө хэдий 300 гаруй дотоо-дын үйлчлүүлэгчтэй болжээ. Хүнс хүргэх үйлчилгээний аварга – Meituan, унадаг дугуй шерингийн Mobike, ухаалаг утас үйлдвэрлэгч Xiaomi Corp зэрэг компани Oracle, IBM-ын үйлчилгээнээс салж PinCAP-ын үйлчлүүлэгч болсон нь дундад улсад “Хятадынхыг ав” хандлага сэргэснийг нотлов.

байхгүй, хэлэх гэснээ зоригтой хэлж, ёстой л нэг эр хүн шиг загналаа. Өнөө цагийн бөх-чүүдийг манлайлан барилдаж байгаа аварга хүн ингэж дуу-гарахгүй бол өөр хэн дуугарах билээ.

“Дэлхий нийтээрээ хорьчихоод байхад монгол үндэсний бөхөд яагаад хүлээн зөвшөөрөөд байгаа юм бэ. Пүрэвсайхаан, чи бөхийн удамтай хүн. Харин наад допинг чинь үр удмыг устгадаг юм. 20, 30 жилийн дараа хэн барилдах болж байна” гэх аваргын үгийг сонссон бөхчүүд аавдаа загнуулсан хүүхэд шиг зогсож байгаа харагдсан.

3

9

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Улс төрНАМУУД

О.Магнай: Гурван сайдыг огцруулах шалтгаан хангалт­тай бий гэж үзэж, жагсаалыг дэмжсэн

1ГХЯ-ны хувьд Монголын

дипломатууд 70 кг хар там-хи зөөвөрлөсөн нь сайдад хариуцлага тооцох хангалттай шалтгаан.

ХЗДХЯ-ны үүдэнд болсон жагсаалыг мөн буруутгах арга байхгүй. Ц.Нямдорж сайдтай холбоотой олон ноцтой зүйл бий. Хувь хүн талаас нь үзвэл хууль зүй, дотоод хэргийн сайд хийх эрхгүй нэгэн. Гаднын тусгай албатай холбоотой гэдгийг тагнуулын байгууллагын олон хүн ярьж нотолдог. Ашиг сонирхлын агуулгаар түрээсийн байранд амьдарч байгаагаас эхлээд Эрдэнэт үйлдвэрийг Стандарт банкинд барьцаалсан хэрэгт ч холбоотой гэж бид хардаж байгаа. Эдгээрт Ц.Нямдорж сайд тодорхой хариулт няцаалт өгөлгүй өнөөдрийг хүрсэн нь огцрох хангалттай шалтгаан гэж харж байна. Харин эсэргүүцлийн жагсаалд оролцсон иргэдэд цагдаагийн байгууллага хүч хэрэглэсэн тохиолдол гарсан. Иргэдийн жагсаж цуглах эрхийг Үндсэн хуулиар олгосоор байтал хэн нэгэн даргаас зөвшөөрөл авч бүртгэлд хамруулах аргаар барьцаалж болохгүй.

АН-ын ҮБХ-ны гишүүн Ж.Амар санаа: -Эрүүл мэндийн салбарт үүссэн нөхцөл байдал, хариуцлагагүй үйлдлүүдтэй холбогдуулан тус яамны сайд Д.Сарангэрэлийг огцруулахаар жагсаж, тэмцсээр байна. ЭМ-ийн сайдыг огцруулах талаар Засгийн газарт удаа дараа

шаардлага тавьсан боловч хариу ирсэнгүй. Нэг яамны ажилтнууд нэгнээ хөнөөсний төлөө ЗТЯ-ны сайдыг огцруулж байсан. Гэтэл эх, хүүхэд эндсэн, сүрьеэгийн дэгдэлт эрчимжсэн, улс даяараа тэмбүү туссан гэх сайдын удаа дараагийн хариуцлагагүй мэдэгдлээс болж Монгол Улсын нөхцөл байдал муудсаар байхад Засгийн газар хариуцлага тооцож чадахгүй байна. Энэ нь салбарын сайд нараа ялгаварлан гадуурхсан үйлдэл гэдэг нь ч харагдаж байгаа. ЭМ-ийн сайд нь өөрийн алдаатай бодлогын улмаас үүсэн нөхцөл байдалд байгууллагын дарга нараар “туг тахиж” ард нь сугарч үлддэг жишиг тогтоосон. Уржигдар гэхэд л Нэгдүгээр амаржих газрын даргыг ажлаас нь чөлөөлж, өөрөө хариуцлагаас мултарч үлдлээ.

Бид Д.Сарангэрэл гэдэг сайдыг огцруулах хүсэлтэй байгаа болохоос байгууллагын дарга нараар “туг тахих” үйлдлийг нь өөгшүүлэх гэж жагсаал, тэмцэл хийгээгүй. Засгийн газрын зүгээс эрүүл мэндийн салбарт хэрэг-жүү лэх 22 арга хэмжээнээс 17-д нь эрүүл мэндийн сайд муу дүн авсан. Монгол Улсад ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн захирал, доктор Т.Касай айлчилж байгаа.

Түүний айлчлалтай холбог-дуулан бид эрүүл мэндийн салбарт тулгамдаж буй бэрхшээл, сайдынх нь буруу бодлогыг таниулах том хэмжээний жагсаал зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Гэвч эрх баригчдын хавчлагаас болоод чадсангүй. Бид ноён Т.Касайгаас Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарт үүссэн

нөхцөл байдалтай холбогдуулан Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдад хандан ЭМ-ийн сайдыг огц-руулах зөвлөмжийг өгөөч ээ гэсэн хүсэлтийг гаргаж байгаа.

АН-ын Хууль эрхзүйн асуу-дал хариуцсан нарийн бич-гийн дарга Д.Оросоо: -Би эрх баригчдын зүгээс хүч түрэн Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт

хийх гэж буйг эсэргүүцсэн АН-ын байр суурийг илэрхийлье. Энэ нам 2000 онд Үндсэн хуульд хүч түрэн дордохын долоон өөрчлөлтийг хийснийг иргэд санаж байгаа. Тэгвэл өнөөдөр түүнээс долоо дахин дор өөрчлөлтийг хийхээр зүтгэж байна. Энэ удаагийн өөрчлөлт Монгол Улсын хувь заяаг дордуулсан өөрчлөлт болно гэж АН үзэж санаа зовж байгаа. Тухайлбал, эрх баригчид наймаа хийх зарчмаар Үндсэн хуульд халдаж байна. Үүний тод илрэл нь ҮХЦ-ийн гишүүдийн бүрэн эрхийн хугацааг есөн жил болгож байгаа. Авлигын шинжтэй энэ өөрчлөлт батлагдвал парламентын гаргасан шийдвэрийг ҮХЦ хэлэлцдэггүй байх чиглэл бий болно. Энэ бол Үндсэн хуулийн авлига.

Зөвшөөрөлавч жагсаал

зохион байгуулдаг гажуудлыг

залруулах ёстой

Үндсэн хуульд авлигын шинжтэй өөрчлөлт хийхийг зөвшөөрөхгүй

УИХ-ын 40 гаруй гишүүн өнгөрсөн долоо хоногоос орон нутаг, тойрогтоо ажиллаж, Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн талаар иргэд, олон нийтэд танилцуулж, тэдний саналыг хүлээн авч эхэлсэн. Өнөөдрийн байдлаар УИХ-ын гишүүд 20 гаруй мянган иргэнд Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг танилцуулж, дөрвөн багц сэдвийн хүрээнд 19800 гаруй иргэний саналыг хүлээж аваад байгаа аж. Гишүүд ийн санал цуглуулж буйтай холбогдуулан

УИХ-ын Тамгын газар иргэд, олон нийтээс Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд өгсөн санал, дүгнэлтийг нэгтгэх ажлыг эхлүүлжээ.

Энэ хүрээнд УИХ-ын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Л.Өлзийсайхан гурван дэд ажлын хэсэг байгуулсан байна. Эхний ажлын хэсэг УИХ-ын гишүүдийн цуглуулсан саналыг нэгтгэх бол хоёр дахь ажлын хэсэг Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг хоёр, гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгэх юм.

Монгол Улс “Эмэгтэй-чүүд- Манлайлал” олон ул-сын чуулганыг эх орондоо зо хион байгууллаа. Тус чуул-ганыг нээж УИХ-ын дарга Г.Зан даншатар үг хэлсэн бол хүндэт зочноор Швейцарын Холбооны Улсын Үндэсний Зөвлөлийн дарга М.К.Гүшэтти, зочин төлөөлөгчөөр УИХ-ын таван эмэгтэй гишүүн оролцжээ. Мөн НҮБ-ын Хөгж-лийн хөтөлбөр Улсын Их Хур-лын Тамгын газартай хамт ран Швейцарын хөгжлийн агент-лагийн дэмжлэгээр хэрэг жүүлж буй манлайллын сургалтад хамрагдсан аймаг, нийслэл, сум дүүргийн ИТХ-д сонгогдон ажиллаж буй 2000 гаруй эмэгтэй оролцсон байна.

Хуралдаанд оролцогчид орон нутгийн ИТХ-д ажиллаж буй эмэгтэй төлөөлөгчдийн

хэрэг жүүлсэн нийгмийн төс-лүүдээс найман сайн жишээтэй танилцаж, дөрвөн салбар хурал-дааныг хий сэн аж. Түүгээр орон нутгийн эмэгтэй улстөрчдийн ололт, амжил тыг танилцуулж, харилцан турш лага солилцон, сайн турш лагуудаас санаа авч орон даяар түгээн дэлгэрүүлэхэд энэ чуул ган үр дүнгээ өгнө гэдгийг зочид төлөөлөгчид онцлов.

Мөн хуралдааны үеэр хөн-дөгд сөн нэг сэдэв нь орон нут-гийн сонгуулиар сонгогдож буй эмэгтэйчүүдийн тоо эрс буур ч байгаа аж. Ту хайлбал, 2012 онд орон нутгийн сонгуулиар 2204 эмэгтэй сон гогдож байсан бол 2016 оныхоор 2164 болж буурчээ. Энэ үзүүлэлт нь 2008 оныхтой харьцуулбал эрс буурсан тоо хэмээн чуулганд оролцогчид өгүүлж байна.

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Э.Батцэцэг

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

0 1 1 7 3

Мөн орон нутгийн түвшинд давхар дээл бий болгож албан тушаалын авлига бий болгож байгаа. Сум, дүүргийн ИТХ-ын төлөөлөгч аймаг, нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгчөөр хавсарч ажиллах нь албан тушаалын “давхар дээл”. Үндсэн хуулийн суурь зарчимд байхгүй энэ мэт өөрчлөлт хийхийг АН хүлээн зөвшөөрөхгүй.

Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт нэрээр Үндсэн хуулийг шинэчлэн батлах гэж байна. АН Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахыг дэм жиж байгаа боло хоос албан ту шаал наймаалах, авлигын шинж агуул-сан шинэчлэл хийхийг зөвшөө-рөхгүй. Үндсэн хуулийн суурь зарч маас хазайсан заалт оруулах оролдлогыг таслан зогсоох болно.

гаргах, авлигын гэмт хэрэгт өртөх эрсдэл өндөр байгаа нь тодорхой болжээ. Тухайлбал, 2019 оны байдлаар иргэд, аж ахуйн нэгжээс АТҮТ-ийн албан тушаалтнуудад холбогдох авлигын шинжтэй 10 гаруй гомдол, мэдээлэл бүртгэгдэж шалгагдсанаас таван албан тушаалтанд хариуцлага тооцож шүүхээр ял шийтгүүлсэн байна. Мөн ЭМЯ, Эрүүл мэн-дийн хөгжлийн төв зэрэг бай-гуул лага тусгай зөвшөөрөл олгох үйл ажиллагаанд хүндрэл үүсгэж буй талаар иргэн, аж ахуйн нэгжээс гаргасан гомдлын дагуу шалгажээ. Шалгалтаар тус салбарт тусгай зөвшөөрөл олгох үйл ажиллагаатай холбоо той дүрэм журам нь хүнд суртал, чи-рэгдэл, авлига үүсгэх эрс дэлтэй, үйл ажиллагааны шат дамж лага, хяналтын тогтолцоо муу зэрэг нөхцөл буйг тогтоосон байна.

ДӨРВӨН АЛБАН ТУШААЛТАН ХӨРӨНГӨ, ОРЛОГОО ХУДАЛ МЭДҮҮЛСНИЙГ ТОГТООВАТГ-аас тайлант хугацаанд 23

албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлэгт өргөдөл, гомдол, мэдээллийн мөрөөр хяналт шалгалт явуулжээ. Тус шалгалтаар“Монголын цахилгаан холбоо” ХК-ийн газрын дарга Г.Тэмүүлээ, Дорнод аймаг дахь Монголбанкны салба-рын захирал Х.Алтангэрэл, СЗХ-ны Үнэт цаасны газрын дарга Б.Лхагвасүрэн, Монгол-банкны ажилтан О.Мөнгөнтуяа нар өөрийн болон гэр бүлийн гишүүний хөрөнгө, орлого, зээлийг худал мэдүүлснийг

тогтоосон аж. Дээрх албан тушаалтнуудын нэгийг нь ажлаас халах, нэгэнд нь цалингийн 30 хувиар торгох, хоёрт нь сануулах арга хэмжээ тооцуулахаар эрх бүхий байгууллага, албан ту-шаал танд хүргүүлсэн байна. Мөн нийтийн албанд томилогдохоор мэдүүлгээ өгсөн 914 хүнээс зур-гаан иргэ нийг илт авлига ашиг сонирхлын зөрчилтэй хэмээн тооцож ажилд томилохгүй байх анхааруулга хариуг албан газарт нь илгээжээ.

ЭРҮҮГИЙН 21 ХЭРГИЙГ ПРОКУРОРТ ШИЛЖҮҮЛЖЭЭ

АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлт сээс энэ сард гэмт хэргийн шинжтэй 68 гомдол, мэдээлэл хянан үзэж 18 гомдолд хэрэг бүрт-гэлтийн хэрэг нээж, нэг гомдлыг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтайгаар прокурорт шил-жүүлсэн байна. Мөн хэрэг бүртгэл, мөрдөн байцаалтын 503 хэрэгт мөрдөн шалгах ажил ла-гаа явуулж 21 эрүүгийн хэргийг шүүхэд шилжүүлэх санал тай-гаар прокурорт хүргүүлжээ. Түүнчлэн 57 хэргийг хаах, буюу саналтайгаар прокурорт, есийг нь харьяаллын дагуу шил жүүлсэн аж.

Тус хэлтэс өнөөд рийн байд-лаар 416 эрүүгийн хэрэг шалгаж буйгаас хэрэг бүрт гэлтийн шатанд 365, мөрдөн байцаалтын шатанд 51 хэрэг байгаа юм. Харин тус хэлтсээс дээрх хэргүүдэд хол богд сон тодорхой нэг иргэн, албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, хуулийн этгээдийн нэрийг шууд зарлах боломжгүй гэв.

АГЕНТЛАГ

АТГ эрүүгийн 21 хэргийг прокурорт шилжүүлжээ

АВТО ТЭЭРИЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВИЙН ТАВАН АЖИЛТАН

ЯЛ ШИЙТГҮҮЛЖЭЭАТГ сар бүрийн 25-ны өдөр

тухайн сард хийсэн ажлынхаа талаар мэдээлдэг уламжлалтай. Энэ сард хийсэн ажлынхаа талаар тус газрын Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлт-сийн дарга, эрхэлсэн комис сар Т.Баярхүү, Судалгаа шин жил-гээний албаны дарга, ахлах ко-миссар Ц.Шинэбаяр нар мэдээлэл хийв. Тэд ний мэдээлснээр АТГ авлигын эсрэг хууль тогтоомжийн хэрэг жилтийг хангах үүднээс 2019 оны эхний хагас жилд 17 байгууллагад авлигын гэмт хэрэг гарсан шалтгаан, нөхцөлийг арилгах та лаар мэдэгдэл хүргүүлсэн байна. Түүний мөрөөр Авто тээв рийн үндэсний төв, БЗД-ийн Цагдаагийн хэлтэс, ЖДҮХС-гийн мэдэгдэл хэрэгжүүлсэн бай далтай газар дээр нь та-нилц жээ. Гэвч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ нь хэлбэрийн тө дий байгаагаас шалтгаалж, албан тушаалтан авлига, ашиг сонирхлын зөрчлийг давтан

Б.ГарьдЗГМ

АТГ­ын Мөрдөн шалгах хэлтэс авли­га албан тушаа лын 416 гэмт хэргийг шалгаж байна

ПАРЛАМЕНТ

Үндсэн хуулийн төсөлд 19 мянган иргэн саналаа ирүүлжээ

Сонгуульд ялсан эмэгтэйчүүдийн тоо буурсаар байна гэв

С.Батсайхан / ЗГМ©

лэсэн бөхчүүд нь буруугаа хүлээсэн захидал бичиж, бид-ний барилдах эрхийг сэргээ гээд өгөөч гэж гуйнгуут зөвшөөр-чихөж байна. Допингтой ингэж тэмцэнэ гэж байхгүй ээ.

Санжаа дамба тэргүүтэй бөх-чүүд үүнийг эсэргүүцэж, тэгвэл бид барил дахаа болилоо гэж байгаа нь зөв шүү дээ. Үндэсний бөхийг допин гоос салгах гэж ядаж байхад энэ мэтээр толгойг

Нийтлэлчийн булан

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

◄1Үнэндээ монгол үндэсний

бөхөд энэ зэргийн зангараг үгүй-лэг дэж байлаа. Нэг л их пээдэлз-сэн, том толгойтой хэдэн нөхдүүд байх. Бөхийн холбоо нь ч чанга хатуу байж, дүрэм журмаа ягштал мөрдүүлж чадахгүй юм. Чухам ийм эргэж буцсан шийдвэрээс болоод л сая үл ойлголцол үүслээ.

Өдгөө дэлхий нийтээрээ допин гийн эсрэг хийх тэмцлээ эрчим жүүлж байна. Оросын

Допингтой ингэж тэмцэхгүй ээ, бөхийн холбооныхоонХэрэв наадмын өглөө ийм маргаан дэгдсэн бол нүдний булай болох байв

хөнгөн атлетикийн тамирчид Риогийн олимпыг бөөнөөрөө өнжсөн нь допингтой холбоотой. Тэр ч байтугай Пёнчаны өвлийн олимпод оросууд ОУОХ-ны тугийн дор оролцсон нь мөн л допингийн улмаас хүртсэн шийтгэлийн үр дүн байв. Дэлхийн допингийн эсрэг агентлаг дүрэм зөрчигсдийн толгойг илж, нялуу-раад байдаггүй. Үнэхээр допинг хэрэглэсэн нь тогтоогдсон л бол хэчнээн том од байсан ч дүрэм журмынхаа дагуу шийтгэж чаддаг. Дугуйчдын хамгийн нэр хүндтэй уралдаан “Тур де Франс”-д долоон удаа түрүүлсэн домогт Лэнс Армстронг допин-гийн хүчээр энэ амжилтад хүрсэн нь хожим илэрч, бүх түрүүгээ хүчингүй болгуулсан нь үүний нэгэн жишээ.

Гэтэл манайхан допинг хэрэг-

нь илээд байвал цаашид юу болох вэ. Тэдэнтэй адил эрхээ хасуулсан Н.Ганбаатар гарьд “Эд нар барилдаж байгаа юм бол би бас барилдана” гэж барьцвал яана. Дараа дараагийн допинг хэрэглэсэн бөхчүүд ч бас хугацаанаас өмнө эрхээ сэргээлгэх гээд хүсэлт гаргана гэдэгт эргэлзэхгүй байж болно. Харин энэ үед МҮБХ тэдэнд ямар хариу өгөхөө бодолцож үзсэн үү. Хүсэлт гаргасан хүн бүрийн эрхийг сэргээгээд байх хэцүү. Үгүй гэхээр адилхан хөлс хүчээ урсгаж байгаа бөхчүүдийг ялгаварлаж харьцлаа гэх шүүмж-лэлд өртөнө. Тиймээс эргэж буц-сан шийдвэр гаргалгүй, дүрэм журмаа ягштал мөрдөх л хэрэгтэй байна.

Бидний энэ зовлонг бусад улс орон туулаад гарсан байдаг

• Тэдэнтэй адил эрхээ хасуулсан Н.Ганбаатар гарьд “Эд нар барилдаж байгаа юм бол би бас барилдана” гэж барьцвал яах вэ.

• Өдгөө дэлхий нийтээрээ допингийн эсрэг хийх тэмцлээ эрчимжүүлж байна.

• “Наад допинг чинь үр удмыг устгадаг юм. 20, 30 жилийн дараа хэн барилдах болж байна” гэх аваргын үгийг сонссон бөхчүүд аавдаа загнуулсан хүүхэд шиг зогсож байгаа харагдсан.

юм. Сагсан бөмбөгийн хамгийн хүчирхэг холбоо NBA гэхэд 1970, 1980-аад оны үед хар тамхины үүр болсон газар байлаа. Тамирчид нь нийтээрээ хар тахалд донтож, зарим нэг нь үүнийгээ ичиж зоволгүй зарладаг байв. Гэтэл дэлхийн шилдэг сагсчдыг шүтэж, даган дуурайдаг хүүхэд хэдэн саяараа бий. Шүтээн нь хар тамхи хэрэглээд байвал хойч үе нь ямар хүн болж хүмүүжих нь тодорхой. Тиймээс NBA хар тамхины эсрэг дайн зарлаж, хэрэг лэсэн хүмүүсийг хайр найр гүй шийтгэдэг болов. Дүрэм жур маа ч чамбайруулсан. Үүний ачаар лиг цэвэршиж, нэр хүнд нь өсөж, том компаниудтай гэрээ байгуулах эхлэл нь тавигдсан түүхтэй.

Тэгвэл МҮБХ-ныхон яг одоо ийм сонголтын өмнө ирээд байна. Нэгэнт баталсан дүрмээ хатуу баримтлах уу, хэн нэгний гуйл-таар өөрчлөөд байх уу. Тэдний гаргах шийдвэр хожмын үр дүнд чухал нөлөөтэй байх болно.

Бөхчүүд барилдахаас тат-галзсан тохиолдол наадмын өмнө гарсан нь аз юм даа. Хэрэв наадмын өглөө ийм маргаан дэгдвэл нүдний булай болохгүй юу. Жилдээ ганц болдог үндэсний их баяр наадмаа хоног тоолон хүлээсэн наадамчдын сэтгэгдэл ямар байх бол. Монгол наадмыг үзэхээр ирсэн гаднын жуулчид ямар сэтгэгдэлтэй үлдэх вэ гээд бодох, анхаарах асуудал их бий.

МҮБХ-г тойрсон дуулиан хэдэн жил дамнан үргэлжилж байгааг бид мэднэ. Аль нэг талд нь шүүхийн шийдвэр гарвал нөгөө тал нь давж заалдсаар байгаад арав гаруй жилийг үдчихлээ. Сүүлдээ хэл амаараа ойлголцох байх гэсэн итгэл улам бөхөх боллоо. Үүнээс болж бөхчүүдийн нэр хүнд урьд өмнө байгаагүйгээр уналаа. Бөхчүүдийг муулж ярьдаг, тэднийг үл ойшоодог хүн улам олон болоод байгааг энэ талцаж хэрэлдээд байгаа хэдэн нөхөд ойлгодог болов уу. Өнгөрсөн жилийн өдийд, наадмын өмнө тэд бас л талцаж, нэг хэсэг нь наадмаар барилдахгүй гэсэн асуудал хүртэл яригдаж байв. Сүүлдээ улсын Ерөнхийлөгч хүртэл хөндлөнгөөс оролцож, хоорондын асуудлаа шийдэхгүй бол бөхийн өргөөг улсад шилжүүлнэ гэдгийг ч хэлсэн. Гэвч байдал дээрдээгүйгээр үл барам улам хурцаджээ. Дуусч өгдөггүй энэ хэрүүл тэмцлээс хүмүүс залхчихаад байхад дээр нь допингийн дуулиан улам нэрмээс боллоо. Үүнээс болоод муу муухай бүхний үүр уурхай нь үндэсний бөхийнхөн гэж харагдах болжээ.

Хүсэлт гаргасан хүн бүрийн эрхийг сэргээгээд байх хэцүү. Үгүй гэхээр адилхан хөлс хүчээ урсгаж байгаа бөхчүүдийг ялгаварлаж харьцлаа гэх шүүмжлэлд өртөнө. Тиймээс эргэж буцсан шийдвэр гаргалгүй, дүрэм журмаа ягштал мөрдөх л хэрэгтэй байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Аварга хүн ингэж дуугарахгүй бол өөр хэн

дуугарах билээ

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

• Иргэд өдөр бүр НОСК-ийн хаалгыг татаж, үүдийг нь манаж сууна.

• Албан бус эх сурвалжийн хэлснээр Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар ээлжийн байрнуудын дулааны асуудал бүрэн шийдэгдээгүй юм байна.

• Цаг агаар хүйтрээд ирэхээр 1500 айлын ус дулааныг хангаж байсан дэд бүтэц нь дахин 972 айлд хэвийн халаалт өгч чадах уу.

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Нийгэм

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: XII.1.1.312 “Цэцэрлэгийн барилга, 100 ор /Хөвсгөл, Төмөрбулаг сум/” төсөл, арга хэмжээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендер.

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: ТӨБЗГ-2019/XII.1.1.312

Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: XII.1.1.312 “Цэцэрлэгийн барилга, 100 ор /Хөвсгөл, Төмөрбулаг сум/” төсөл, арга хэмжээг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү төсөл, арга хэмжээний тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендер шалгаруулалтыг Сангийн сайдын 2013 оны 07 дугаар тушаалаар батлагдсан “Цахим тендер шалгаруулалт зохион байгуулах журам”-ын дагуу зохион байгуулж байна.

Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000.00 (Тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн хугацаанд хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна.Үүнд:

Сүүлийн 3 жил буюу 2016, 2017, 2018 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж хэмжээ нь батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн нийт дүн: Батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй

байна. Сүүлийн 3 жил буюу зөвхөн 2016, 2017, 2018 оны аль нэг жилд

доод тал нь нэг удаа батлагдсан төсөвт өртгийн үнийн дүнгийн 30 хувиас доошгүй хэмжээний ижил төстэй барилга угсралтын ажлын гэрээ байгуулж ерөнхий гүйцэтгэгчээр ажилласан байна.

Дараах тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай:БА-2.1 Цутгамал болон угсармал төмөр бетон, мод ба өрөгт

бүтээцэн барилгын угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажилБА-6.1. Барилга байгууламжийн дотор ус хангамж, ариутгах

татуургын шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт

БА-6.2. Барилгын барилга байгууламжийн дотор халаалт, салхивчийн шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт

БА-6.3. Барилга байгууламжийн дотор гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамжийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барилгын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт,

БА-6.4. Барилга байгууламжийн дотор холбоо дохиолол, интернэт сүлжээ, гал унтраах болон галын аюулын дохиоллын системийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барилгын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт.

БА-8.1. Барилга байгууламжийн засвар, засал чимэглэл, интерьер, орчны тохижилтын ажил

/Түншлэлийн гишүүн болон туслан гүйцэтгэгчид нь гүйцэтгэх ажил үүргийнхээ дагуу тусгай зөвшөөрөлтэй байна./

Тусгай зөвшөөрлийн шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2018 оны “Аргачлал батлах тухай” 33 дугаар тушаалаар батлагдсан аргачлалын дагуу дүйцүүлж үзнэ.

Тендерийн баталгааны дүн: 24,600,000 (хорин дөрвөн сая зургаан зуун мянга) төгрөг. Монгол Улсын хуулийн этгээд тендерийн баталгааг банкны баталгаа, Монгол Улсын Засгийн газрын бонд, эсхүл Монгол Улсын Засгийн газраас зөвшөөрсөн үнэт цаасны хэлбэрээр ирүүлж болно.

Тендерийн материалд цахим тендерийн баталгааг хавсарган ирүүлэх шаардлагагүй бөгөөд цахим систем тендерийн баталгаа гаргагч арилжааны банкны мэдээллийн сангаас ирүүлсэн тендерт оролцогчийн тендерийн баталгааны талаарх мэдээллийг шалгана.

Тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 11.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдөр өдрийн 11.30 цагт нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.

Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас зохион байгуулдаг цахим худалдан авах ажиллагааны төлбөргүй сургалтад хамрагдахыг зөвлөж байна.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг,ТӨРИЙН ӨМЧИЙН БОДЛОГО, ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ГАЗАР,Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо,Энхтайваны өргөн чөлөө-16А, Засгийн газрын IX байр,Нэг цэгийн үйлчилгээ, Утас: 92263014, 92263033Цахим хаяг: www.tender.gov.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА2019 оны 06 дугаар сарын 26-ны өдөр.

Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар ээлжийн 972 орон сууцны хороололд иргэдийг хэрхэн оруулах талаарх журам өнөөдрийг хүртэл гараагүй байна.

Нийгмийн зорилтод бүл-гүүдэд тодорхой квот олгон, сугалаагаар шийдэх юм байна гэсэн ерөнхий мэдээлэлтэй иргэд өдөр бүр НОСК-ийн хаалгыг татаж, үүдийг нь манаж сууна. Төлөвлөсөн хугацаанаасаа хэдэнтээ хойшилсны эцэст ирэх сард, бүр тодруулбал наадмын өмнө иргэдийг байранд оруулах сураг дуулдсан тус хороололд шийдэгдээгүй асуудлууд олон байгаа аж. Албан бус эх сурвалжийн хэлснээр Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар ээлжийн байрнуудын дулааны асуудал бүрэн шийдэгдээгүй юм байна. Төрөөс тус хорооллын газар, дэд бүтэц, зураг төслийн ажлыг нь шийдэх үүрэг хүлээж, хувийн компаниудаар барилгыг бариулсан.

Гэвч төр өөрийн үүргээ түр торгоох байдлаар шийдвэр-лэснийг эх сурвалж хэлсэн юм. Бүр тодруулбал хоёрдугаар ээлжийн барилгын дулааныг нэгдүгээр ээлжээсээ татчихаад байгаа аж. Хэрэв асуудлыг ингэж шийдсэн бол горыг нь намраас оршин суугчид амсана. Цаг агаар хүйтрээд ирэхээр 1500 айлын ус дулааныг хангаж байсан дэд бүтэц нь дахин 972 айлд хэвийн халаалт өгч чадах уу гэдэг асуудал урган гарч ирж байна.

ЗГМ ТОВЧХОН» ТОО

130Сая. “Хүнсний 20”-ын нүхэн гарцыг 130 сая төгрөгөөр шинэчиллээ. Улаанбаатар хотод зам дагуух нүхэн гарц гурав байдаг бөгөөд үлдсэн хоёрыг нь ч мөн засварлах аж.

» ҮЗЭСГЭЛЭНОлон улсын хувцас дизайны хамтарсан “Бүтээлч Ази” үзэсгэлэн Bluemoon галарейд нээлтээ хийлээ. Үзэсгэлэнд найман улсын загвар зохион бүтээгчийн 100 гаруй бүтээл дэлгэгдсэн бөгөөд ирэх баасан гараг хүртэл үргэлжилнэ.

» СОЁЛ УРЛАГП.Чайковскийнн нэрэмжит дуурийн дуучид, хөгжимчдийн Олон улсын 16 дугаар уралдааны эцсийн шалгаруулалтад МУСТА Э.Анхбаяр шалгарлаа.

» ОРОН НУТАГ “Мах, сүүний анхдугаар аян”, “Сав баглаа боодол” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд ХХААХҮЯ-наас сүү боловсруулах тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийн иж бүрдлийг Чулуут, Тариат, Хангай, Өндөр-Улаан, Ихтамир сумын 33 малчин, гурван хоршоонд олголоо.

» ТООЛЛОГО Нийслэлийн зургаан дүүргийн нийтийн эзэмшлийн гудамж талбай болон аж ахуй нэгж байгууллагын орчны найман төрлийн 188,490 ширхэг мод сөөгийг хэлбэржүүлэхээр төлөвлөжээ.

ХҮНС НИЙСЛЭЛ

Монголчууд хоол хүнснээс шаардлагатай илчлэгээ авч чаддаггүй

Нийслэлчүүд жилд 45 хоногийг зам дээр түгжирч өнгөрөөдөг

Улаанбаатар хотын авто машин хэрэглэгчид өдөрт нэг цагийг, жилд 45 хоногийг зам дээр түгжирч өнгөрөөдөг болохыг судалгаагаар тогтоосон байна. Түүнчлэн Замын хөдөлгөөнд өдөрт таван цагийн турш оролцдог иргэдийн 79.2 хувь нь зорилтот ажлынхаа гуравны нэг буюу 37 хувийг л амжуулдаг хэмээн хариулсан байна. Тиймээс түгжрэлийг бууруулахын тулд авто машины зөв хэрэглээг хэвшүүлэх, авто зогсоолыг төлбөржүүлэх, менежментийг сайжруулах шаардлагатай байгаа аж.

“ Н и й с л э л д б а й н г ы н хөдөлгөөнд оролцож байгаа авто машины тоо энэ чигээрээ өсөөд байвал 2025 он гэхэд тэг зогсолт хийнэ. Тиймээс нийслэлийн

авто замын хөдөлгөөн болон авто замыг A, B, C гэсэн гурван бүсчлэлд хуваах, нийтийн тээврийн маршрутын зохион байгуулалтыг оновчтой болгох, явган хүн, унадаг дугуйн замыг бий болгох, Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний удирдлагын системийн хоцрогдлыг арилгах зэрэг дөрвөн асуудал дээр ойрын хугацаанд дорвитой арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Гурван бүсчлэлд хуваахаар замын хөдөлгөөнд оролцогч жолооч нарын хөдөлгөөнд оролцож байгаа нөхцөл байдал өөрчлөгдөнө. Бид эхний хоёр бүсэд авто зогсоолыг хангалттай шийдэж өгөхөөр тооцож байна. Гэхдээ энэ зогсоолуудыг бүгдийг төлбөртэй болгоно” хэмээн С.Энхтөр дарга танилцуулгадаа онцлов.

Монгол Улсын хүнсний салбарын төлөөллүүд цуглан хүнсний аюулгүй байдлын талаар зөвлөлдлөө.

Чуулганд 17 мэргэжлийн холбоо, 21 аймгийн 60 гаруй төлөөлөгч, Монголын хүнсчдийн холбооны 100 гаруй хүнс

үйлдвэрлэгчдийн төлөөлөл оролцсон юм. Тэд хүнсний аюулгүй байдал, хангамжийн өнөөгийн түвшин, хүнсний салбарт тулгамдаж буй асуудал, түүнийг шийдвэрлэх арга замын талаар ярилцав.

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын судалгаагаар монголчууд хоол хүнснээс шаардлагатай илчлэгээ авч чаддаггүй аж. Судалгаанаас харахад монголчуудын хоол хүнсний гол нэрийн бүтээг-дэхүүнд буудайн гурил байдаг. Бараг нийт илчлэгийнхээ 63 хувийг үр тарианы гаралтай бүтээгдэхүүнээс авдаг бөгөөд бусад нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үлдсэн цөөн хувийг эзэлдэг аж.

“Монголчууд өнөөдөр хоол хүнсээ зохистой хэрэглэж чадахгүй байна. Зохистой хооллолт гэж юу вэ гэхээр “Өөх тос бага, жимс ногоо их идэх ёстой” гэж хариулдаг. Гэтэл зохистой хооллолт гэдэг нь олон нэр төрлийн б ү т э э г д э х ү ү н и й г х о о л хүнсэндээ зохих хэмжээгээр,

нас биеийнхээ онцлогт тохируулж хэрэглэхийг хэлнэ. Бидний судалгааны дүнгээс харахад монголчуудын насанд хүрсэн хүмүүсийн 50 хувь нь илүүдэл жин буюу таргалалттай байна. Хүүхдүүдийн 25 хувь нь таргалалттай байна. Ийм хэмжээтэй хоол хүнсээ тогтмол хэрэглээд байвал халдварын бус өвчинд нэрвэгдэнэ гэсэн үг. Таргалалт нь зүрх судас-ны өвчин, амьсгалын замын өвчин, дархлааны системийн тогтолцоонд сөргөөр нөлөөл-дөг” гэж ШУТИС-ийн Үйлд-вэрлэлийн технологийн их сургуулийн захирал, Монгол Улсын зөвлөх инженер Ж.Туяа-цэцэг тайлбарлав.

Монгол хүүхдүүдийн 25 хувь нь таргалалттай байна

Хоёрдугаар ээлжийн барилгын дулааныг нэгдүгээр ээлжээсээ тат­чихаад байгаа аж

Д.Сувд

Г.Санжааханд@sanjaakhandZGM

Буянт-Ухаа II хорооллын хоёрдугаар ээлжийн дэд бүтцийг түр “торгоожээ”

Энэ асуудлыг тодруулахаар албаны хэд хэдэн газар луу холбогдсон ч мэдээлэл өгөх хүн олдсонгүй.

НОСК “Тус хорооллын барилгуудыг албан ёсоор манай байгууллага хүлээж аваагүй. Тиймээс манайхаас ямар нэгэн мэдээлэл өгөх боломжгүй. Дэд бүтцийн талаар ТОСК, эсвэл БХБЯ-наас тодруулсан нь зөв байх. Манайх бэлэн болсон барилга л хүлээж авах ёстой” гэв.

Харин ТОСК “Энэ талаар БХБЯ болон Хөгжлийн банкнаас асуу. Одоо манай байгууллагад хамааралгүй болсон. Хөрөнгө оруулагч нь Хөгжлийн банк” хэмээн толгой сэгсрэв. Гэвч салбарын яам нь яг энэ асуудлаар мэдээлэл өгч чадахгүй, “мөрөө хавчив”. “Хариуцсан хүмүүс нь томилолтоор явсан. Одоогоор мэдээлэл өгөх хүн байхгүй байна” хэмээн, ам тагласан юм. Эндээс харахад албан бус эх сурвалжийн мэдээлэл үнэн бололтой.

Насанд хүрсэн хүмүүсийн 50

хувь нь илүүдэл жинтэй

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Цаг үе

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Бид Монголын тухай Чингис хаанаас гадна The HU хамт лагаар нь сайн мэднэ

Ц.Мажиг, Н.Ану

ТЭД БИДНИЙ ТУХАЙ

Монгол Улс аялал жуулчлалыг хөгжлийнхөө тэргүүлэх чиглэл болгон тодорхойлсон хэдий ч, үүнийхээ төлөө ямар хөтөлбөр, шинэчлэл хэрэгжүүлж байгаа нь тодорхой бус байсаар даруй дөрвөн жил өнгөрлөө. Холбогдох байгууллагууд жуулчдын тоо жилээс жилд нэмэгдэж байгаа гэсэн мэдээлэл хийдэг юм. Статистик, тоо баримтаас харвал манай улс өнгөрсөн онд 530 мянган жуулчин хүлээж авсан гэж байна. Энэ удаа бидний сурвалжлах хэсэг Монголд аялал жуулчлалаар ирж байгаа гадныхантай уулзаж тэдний нүдээр бид хэрхэн харагдаж, ямар сэтгэгдэл төрүүлдэг юм бол гэдгийг сонирхлоо. Анх удаа манай орныг зорин ирж буй жуулчдын яриа их сонирхолтой санагдсан. Бид бусдын нүдэнд хэрхэн тусаж байгааг та мэдэхийг хүсэж буй бол таалан болгоо.

МОНГОЛЫГ ХЯТАД ГЭЖ БОДДОГ БАЙСАН

Герман жуулчид Ernst, Hanne

-Бид гурав хоногийн өмнө Монголд ирсэн. Монголыг сонгон аялж буй шалтгаан нь байгаль болон соёл нь сонирхолтой санагдсантай холбоотой. Бид өмнө нь Монголыг Хятад гэж боддог байсан. Одоохондоо энэ бодол маань өөрчлөгдөх эсэхийг хэлж мэдэхгүй байна.

ХЭДХЭН МЯНГАН ТӨГРӨГӨӨР ИХ ЗҮЙЛ

ХУДАЛДАЖ АВЧ БОЛДОГ НЬ “SHOPPING KILLA”

БОЛСОН МЭТ МЭДРЭМЖ ТӨРҮҮЛСЭН

Австрали жуулчин Jason

-Би Монголд дөрөв хоногийн өмнө ирсэн. Би үргэлж Монголоор аялахыг хүсдэг байсан. Учир нь үнэхээр баялаг түүхтэй, соёл нь ч өөр. Энэ бүхэн Австралиас дэндүү өөр болохоор сонирхол ихээр татсан. Өмнө нь Монголыг тал газарт амьдардаг хэсэг хүмүүс, морь, Чингис хаан зэргээр л боддог байсан. Харин одоо бол иргэд нь үнэхээр нөхөрсөг, үзүүлж буй хариу үйлдэл нь тааламжтай тул их эерэг хүмүүс гэж харж байгаа. Гэхдээ хогны асуудлаа том асуудал гэж боддог юм шиг санагдсан. Хогны асуудал бүх хотуудад байдаг болохоор тийм ч сүртэй мэт санагдаагүй. Харин мөнгөний хувьд үнэхээр

Монгол жинхэнэ янзтай орондавуу талтай. Хэдхэн мянган төгрөгөөр их зүйл худалдаж авч болдог нь shopping killa болсон мэт мэдрэмж төрүүлсэн. Би Хархорум, говь, малчин айлд болон хүрхрээд очихоор төлөвлөж байгаа.

МОНГОЛЫГ ТЭР ЧИГТЭЭ ТАЛ ГАЗРААР ТӨСӨӨЛДӨГ БАЙСАН

Итали жуулчид Alessandra, Bianca,

Mattia, Giulio-Бид хоёр хоногийн өмнө

Монголд ирсэн. Хүмүүс болон газар нутаг, соёл, түүх нь их сонирхолтой санагдсан болохоор бид Монголыг сонгон аялж байна. Бид эхлээд говиор, дараа нь Хөвсгөл явах төлөвлөгөөтэй байна. Монголыг том газар нутагтай, тэр чигтээ тал газар, говь цөл, унаган байгаль, уулаар төсөөлдөг байсан. Харин аялалынхаа дараа хэрхэн төсөөлдөг болохоо хэлж мэдэхгүй байна.

ЖОЛООЧИД НЬ ЯВГАН ЗОРЧИГЧДОО

ХҮНДЛЭХГҮЙ БАЙГАА ЮМ ШИГ САНАГДСАН

Испани болон Финланд жуулчид

Biel, Unai-Бид тав хоногийн өмнө

Монголд ирсэн. Оросоос Бээжин хүртэл аялах төлөвлөгөөтэй байна. Энэ бол найзуудын аялал. Монголчууд үнэхээр эелдэг, бас их олон төрлийн соёлтой, мөн Буддизм ихээр хөгжсөн нь сонирхолтой санагдсан. Оросод католик сүмүүд их байсан бол Монголд буддын хийд их юм байна. Мөн Оросоос галт тэргээр ирж байхад олон янзын амьтан,

морь, бас том уудам тал харсан. Одоохондоо асуудал гэхээр зүйлийг Монголд хараагүй ч замын хөдөлгөөний соёл тааруу санагдсан. Жолооч нар гэрлэн дохион дээр гарцыг даван зогсдог нь явган зорчигчдоо хүндлэхгүй байгаа юм шиг санагдсан. Бид говь цөлөөр биш хотын аялалыг илүүд үзэж байгаа. Удахгүй дуурь үзэх гэж байгаа.

ТАРАГ ХАМГИЙН ИХ

ТААЛАГДСАН

Швейцарь жуулчид Noe, Lena

-Бид долоо хоногийн өмнө ирсэн. Тал газар, хүмүүс, амьтад нь их таалагдсан. Тэр дундаа тараг хамгийн ихээр таалагдсан. Бид Хархорумаар аялсан. Удахгүй явах болохоор говь цөлөөр аялах боломжгүй. Өмнө нь Монголыг тал газар дүүрэн морьдоор төсөөлдөг байсан ч бодит байдал дээр төсөөллөөс арай бага байсан. Хөдөөний хүүхдүүд хот руу сурахаар яваад эцэг эх нь хөдөө малаа маллаад үлддэг. Энэ сургуулийн систем нь их буруу санагдсан. Энд байх хугацаанд сайн хөтөчтэй байсан болохоор ямар нэгэн асуудал үүсээгүй. Монголчууд бүгд их тусархаг юм шиг санагдсан. Хэрвээ дахиад илүү олон хоногоор ирэх боломж гарвал заавал эргэж ирнэ.

МОРЬТОЙ МОНГОЛ ЗАЛУУГИЙН

УРИЛГААР ИРСЭН

Бельги жуулчид Lilou, Mats

-Бид гурав хоногийн өмнө Монголд ирсэн. Бельгид байхад бид нэгэн морь малладаг монгол залуутай танилцаж, тэр биднийг энд ирээч гэж урьсан юм. Бид ч

бас Бельгид морьтой болохоор урилгыг нь таатай хүлээж авсан. Аяллын хугацаа маань гурван долоо хоног үргэлжилнэ. Монголд ирэхээс өмнө Монгол Улсын тухай түүхийн номноос олон зүйл уншсан. Ямартай ч европчуудаас маш их ялгаатай хүмүүс шиг санагдсан. Үнэндээ Ази тивд анх удаа ирж байна. Улаанбаатарт ирээд Үндэсний түүхийн музейгээр орсон. Одоо Монголын хойд хэсгээр аялахыг хүсэж байна. Тэнд Мөрөн гээд жижиг хот байдаг гэж сонссон.

МОНГОЛ ТЭР ЧИГТЭЭ ГАЙХАЛТАЙ ҮЗЭМЖ

Солонгос жуулчид Kim Yura, Park Sooyoung,

Kim Jongsuk-Монголд ирээд гурав хонох

гэж байна. Энд ирэхээс өмнө

интернетээр зарим алдартай ресторан, газарзүйн тухай судалж үзсэн. Бид Хөвсгөл нуур бас говь руу очиж үзэхийг хүсч байгаа. Монгол бол тэр чигтээ гайхалтай үзэмж шүү дээ. Одоохондоо муухай ч юм уу, эвгүй санагдсан зүйл байхгүй байна.

ЦЭВЭР АГААРТАЙ, ТАВ ТУХТАЙ, АЮУЛГҮЙ

ОРЧИНТОЙ БОЛОХООР ЯМАР Ч СТРЕССГҮЙ

Хонконг жуулчид Davi Cheng, Rita Fan

-Бид Монголд ирээд найм хонож байна. Монгол руу ирэхийг нэлээн дээрээс төлөвлөсөн байсан л даа. Монголыг бид Чингис хаан болон Blue Sky-аар мэднэ. Маш их таалагдаж байна. Тэр дундаа ногоон уулс нь гайхалтай. Энд үнэхээр бүх зүйл нь цэвэр цэмцгэр санагдаж байна. Хонконг их том хот болохоор агаар, хөрсний бохирдол ихтэй л дээ. Энд цэвэр агаартай, тав тухтай, аюулгүй орчинтой болохоор ямар ч стрессгүй юм. Одоогоор Монголоос анзаараад байгаа хэдэн асуудал нь төвөөс зайтай газруудын цэвэр ус болон цахилгааны нөөц юм шиг санагдсан. Мэдээж Монголд ахиад ирвэл сайхан л байна.

THE HU ГЭХ ХАМТЛАГААР МОНГОЛЫГ МЭДДЭГ

Франц жуулчид Simon, Eloise

-Бид Монголд ирээд 20 гаруй хонож байна. Маргааш Парис руу ниснэ. Бидэнд байгаль, хүмүүс нь маш их таалагдсан. Монголын хойд болон өмнөд хэсгээр аяллаа. Хөвсгөл нуурыг үзсэн. Үнэхээр үзэсгэлэнтэй санагдсан. Бид Монголын тухай

Чингис хаанаас гадна The HU гээд монгол хөгжмөөр тоглодог рок хамтлагаар нь сайн мэднэ. Мөн өвлийн улиралд агаарын бохирдол ихтэй гэж сонссон юм байна. Одоо анзаарч байгаагаар хуванцар хог хаягдлын асуудал бас байдаг бололтой. Бид өвөл буцаж ирж өвлийн Хөвсгөлийг үзмээр байна.

УЛААНБААТАР ХОТ ДЭД БҮТЦИЙН АСУУДАЛТАЙ

Сингапур жуулчин Aria Cheng

-Монголд 14-нд ирсэн. Маргааш буцах гэж байна. Монголыг үнэхээр янзтай гэж бодож байна. Монголын бүх зүйл таалагдаж байгаа. Тэр дундаа тал газрууд нь. Монголыг би зүгээр л тэр чигтээ нов ногоон тал гэж төсөөлж байсан. Сингапур том хот учраас тэр бүр том зай талбай харах хэцүү л дээ. Харин энд бол хаашаа л харсан ногоон тал газар байна. Найзууд маань шууд л Монгол руу явъя гээд ирсэн дээ. Энд ирээд анзаарч байгаа асуудлууд гэвэл замын хөдөлгөөн болон дэд бүтцийн асуудал юм шиг санагдсан. Бизнес хэсэг бол тэндээ бизнесийн бүх барилгууд, орон сууцны хэсэгтээ зөвхөн орон сууцууд гээд Сингапурт бол бүх зүйл зохион байгуулалттай баригддаг. Бүх хүн англи хэлтэй биш учраас аялах хугацаанд хамгийн бэрхшээлтэй санагдсан зүйл бол харилцааны асуудал. Гэхдээ орчуулагчтай тул тийм ч хэцүү байгаагүй ээ. Монголын баруун хойд хэсгээр явж монголчуудын нүүдэлчдийн амьдралын тухай олон зүйл үзэж харсан. Хөдөөний хүмүүс маш найрсаг хандаж байсан л даа. Мэдээж Монголд дахин ирэхийг хүсч байна.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Огноо: 2019 оны 06 дугаар сарын 26ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэхТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: МИАТ/201901009 МИАТ ТӨХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэх тухай 3 багц бүхий цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Тендерийн баримт бичгийг эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдэлээр нь 50,000 төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар худалдан авч болно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн буюу 2017, 2018 оны он тус бүрийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй байх /2 буюу түүнээс дээш багцад тендер ирүүлэх бол багц тус бүр дээр ирүүлсэн үнийн саналын нийлбэрээс багагүй байна/Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 50 хувиас багагүй байх,Сүүлийн хоёр жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байх,Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: шаардлагатайТендерийн хамт Багц 1-д 7,260,000 төгрөгийн, Багц 2-т 13,240,000 төгрөгийн, Багц 3-т 3,360,000 төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа тус тус ирүүлнэ.Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар тендерийн нэг баталгаа гаргаж болох бөгөөд багц тус бүрийн баталгааны дүнг тодорхой бичсэн байх шаардлагатай.Тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 11.00 цаг-аас өмнө цахим худалдан авах ажиллагааны систем /www.tender.gov.mn /-д өөрийн аж ахуйн нэгжийн цахим гарын үсэг /PKI/-ээр нэвтрэн орж PDF 1-2 файлаар цахим хэлбэрт шилжүүлэн ирүүлэх ба тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 11.10 цаг -т нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодны давуу эрх зөвхөн Багц 3 дээр тооцно. Багц 1,2 дээр тооцохгүй.

Сонирхсон этгээд тендерийн мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТӨХКХан-Уул дүүрэг, 10-р хороо, Буянт-Ухаа 45, МИАТ ТӨХК-ийн төв байрХангамж, үйлчилгээний хэлтэс 103 тоотУтас: 70049860, факс: 70049919

Огноо : 2019.06.25ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Хот тохижилтын зориулалтаар дугуйт экскаватор худалдан авахТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: БХД-17/19

Багахангай дүүргийн Засаг даргын тамгын газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос (Хот тохижилтын зориулалтаар дугуйт экскаватор худалдан авах)–ыг нийлүүлэх тухай битүүмжилсэн цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг татаж авна уу. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн (30) хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жил /2017,2018/-н борлуулалтын орлогын дундаж нь санал болгож буй үнийн дүнгийн 70 хувиас багагүй байхТүргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байхАудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил /2017, 2018/Сүүлийн гурван жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Санал болгож байгаа үнийн дүнгийн 50 хувиас багагүй байх

Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ШаардлагагүйТендерийн хамт 7 074 000 / долоон сая далан дөрвөн мянга/ төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар цахим тендерийн баталгаа гаргуулна.Тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 09 цаг 00 минут-аас өмнө доорх хаягаар ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 09 цаг 40 минут-т нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй, эрхгүй эсэх: ЭрхгүйДотоодын давуу эрх тооцох эсэх. Тооцохгүй.

Багахангай дүүрэг, 1 дүгээр хороо, хорооны байр 2 давхар, 207 тоот Худалдан авах ажиллагааны алба, мэргэжилтэн Э.Урансайхан, Утас 70491050, 99443390.

Цахим хаяг: www.tender.gov.mn

АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛ

ЦАХИМ ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

Бүх хүн англи хэлтэй биш учраас аялах хугацаанд хамгийн бэрхшээлтэй санагдсан зүйл бол харилцааны асуудал. Гэхдээ орчуулагчтай тул тийм ч хэцүү байгаагүй ээ.

• Хонг Конг их том хот болохоор агаар, хөрсний бохирдол ихтэй л дээ. Энд цэвэр агаартай, тав тухтай, аюулгүй орчинтой болохоор ямар ч стрессгүй юм.

• Иргэд нь үнэхээр нөхөрсөг, үзүүлж буй хариу үйлдэл нь тааламжтай тул их эерэг хүмүүс.

• Жолооч нар гэрлэн дохион дээр гарцыг даван зогсдог нь явган зорчигчдоо хүндлэхгүй байгаа юм шиг санагдсан.

Технологи

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Санаанд багтамжгүй ч та бидний гавалд “бяцхан эвэр” ургаж байж болзошгүй. Scientif-ic Reports сэтгүүлд Австралийн суд лаачдын нийтэлсэн судалгаа-наас үзвэл, бидний шилэн хүзүү-нээс дээш, дагзны доод хэсэгт “экзостоз” буюу ясан ургацаг ургах нь ялангуяа залуусын дунд их байгаа юм.

Орчин үед гар утасны дэлгэц ширтэн удаан тонгойх нь “эвэр” ургах нөхцөл бүрдүүлсэн хэ-мээн зарим шинжээч үздэг. Дагзны доохон товойдог энэхүү ургацгийг судлаачид “дөрөө яс”, “гар утасны яс”, “шувууны хо-шуу”, “толгойн эвэр” гэх мэтээр нэрлэдэг. Дагзныхаа доод хэсэгт хуруу гаараа тэмтрээд үзвэл энэхүү “эвэр” уншигч танд хүртэл баригдаж болзошгүйг BBC анхааруулжээ. Ялангуяа хал зан хүний толгойд уг ургацаг илт харагддаг. “Би 20 жил эмч хийж байгаа хүн. Сүүлийн арван жилд л даг зандаа ургацагтай өвчтөн олширсон” хэмээн Австралийн Сан шяйн Коуст эмнэлгийн суд-лаач Дэвид Шахар тайлбарлав.

Шахар анх 18-30 насны 218 хүний толгойн рентген зурагт судалгаа хийхэд 41 хувь нь 10-30 миллиметрийн ургацагтай

Сар рууаялахад хэр зардалтай вэ

Artemis хөтөлбөр хэрэгжүүлж саран дээр байнга хүн амьдрах нөхцөл бүрдүүлэхэд 20-30 тэр-бум ам.доллар шаардлагатай хэмээн АНУ-ын Агаарын Нис-лэг, Сансрын Уудмыг Судлах Үн-дэсний Газрын (НАСА) тэргүүн Жим Брайденстайн мэдэгд-лээ. Гэхдээ уг зардал нь зөвхөн НАСА-гаас гаргах төсөв бус, хамтрагчид хөтөлбөрт ирэх таван

жилд зарцуулах нийт зардал юм. АНУ-ын сансрын агентлаг

дэлхийн дагуулын тойрог замд байнгын сансрын станц байгуулах төлөвлөгөөг 2016 онд дэвшүүлсэн юм. Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхийн тулд НАСА 2017 онд ОХУ-ын “Роскосмос” агентлагтай хамт-ран ажиллах гэрээ байгуулсан. Хамтран ажиллах хэлэлцээрийн дагуу ОХУ сарны тойрог за-

мын сансрын станцын хол-богч модулийг байгуулах үүрэг хүлээсэн юм. Хамтын ажилла-гаанд хожим Канад нэмэгдсэн.

Энэ оны хавар АНУ-ын зас-гийн газар, НАСА төлөв лөгөө гөө өөрчилж Artemis сарны төлөв-лөгөөг хоёр үе шаттай болгон томсгожээ. Эхний шатанд НАСА тойрог замын станцыг бүхэлд нь байгуулахын оронд саранд

хүн буулгахын өмнөх дамжин өнгөрүүлэх баазын үүрэгтэй модуль хэсгийг хариуцахаар болжээ. Угсралтын ажлыг НАСА-гийн хэд хэдэн төсөлд хамтран ажилласан Maxar хувийн компани гүйцэтгэх юм. Бусад модулийг саран дээр астронавтуудын эхний хэсэг буусны дараа шат дараатай байгуулна.

Artemis хөтөлбөрийн хоёр дахь

шатанд сарны станцыг ангараг гараг руу нисэх туршилтын талбай болгон өргөжүүлнэ.

Төслийн олон зүйлийг нэг мөр тохиролцож амжаагүй учраас нийт зардалтай холбоотой тодорхой тоо хэлэхээс Брайденстайн татгалзсан юм. Шинэ тооцоонд дурдсан зардал нь АНУ-ын конгресст НАСА-гаас оруулсан 2020 оны төслийн төсвөөс

үлэмж хэтэрч байгаа. Бодлого тодор хой логчдоос төсвийн зард лыг ихэсгэх зөвшөөрөл авч чадахгүй бол одоогийн зарим төслийн зардлыг танахаас аргагүй хэмээн НАСА-ийн төлөөлөгч урьд нь мэдэгдсэн. Харин ноён Брайденстайн сарны хөтөлбөр тус агентлагийн бусад хөтөлбөрийн зардалд нөлөөлөхгүй хэмээн үзэж байна.

Төслийн олон зүйлийг нэг мөр тохиролцож амжаагүй учраас нийт зардалтай холбоотой тодорхой тоо хэлэхээс Брайденстайн татгалзсан юм. Шинэ тооцоонд дурдсан зардал нь АНУ-ын конгресст НАСА-гаас оруулсан 2020 оны төслийн төсвөөс үлэмж хэтэрч байгаа.

Microsoft Windows үйлдлийн системд суурилсан персонал компьютерын товчлуурт гарт (keyboard) ноцтой өөрчлөлт оролгүй олон жил болсон. Хүмүүст дасал болсон энэхүү өгөгдөл оруулах төхөөрөмжид Microsoft корпорац удахгүй бяцхан өөрчлөлт оруулах бо-лолтой. Microsoft-ын хөгжүү-лэгчид товчлуурт гаранд Office

прог рамм дуудаж ажиллуулах үүрэг тэй тусгай товчлуур шинээр нэмэх боломжийг судалж байна.

Office ажиллуулах үндсэн үүрэгтэй шинэ товчлуурыг бусад товчлууртай хослуулснаар файл солилцох зэрэг өөр бусад ажиллагаа давхар гүйцэтгэж болно. Уг товчлуурыг өнөөгийн товчлуурт гарны баруун юм уу зүүн доод хэсэг дэх Win-

dows логотой товчны оронд байрлуулж магадгүй хэмээн зарим мэдээллийн хэрэгсэл таамаг дэвшүүлэв. Өдгөө Microsoft-ын хөгжүү лэгч нар туршилтад хамрагдсан хэрэглэгчдийн дунд судалгаа явуулж, шинэ товчлуурт ямар функц нэмж оруулбал оновчтой эсэхийг тодруулахаар ажиллаж байгаа юм.

Microsoft 1994 онд Windows

суурьтай Natural товч луур гар зах зээлд гаргаснаас хойш 25 жил өнгөрч байна.

Хөндлөнгийн үйлдвэрлэгчид 104 юм уу 105 товчлуурт оруу-лах төхөөрөмжид Windows-д зо риулсан нэмэлт хэд хэдэн товч луур үүсгэсэн тохиолдолд Microsoft компани өөрийн үйлд-лийн системд нийцэж ажил лах гэрчилгээ олгодог юм.

Өмнөд Солонгосын Sam-sung Electronics компани Нью-Йоркийн Таймс-Скверийн бэл гэ тэмдэг-One Times Square ба рил-гын нүүрэн хэсэгт LED дэлгэц угсарч дуусгалаа. Суури луулсан дэлгэцийн нийт талбай 1081 ам метр.

Дэлхийд хамгийн үнэтэй сурталчилгааны самбарын нэг болж буй уг гэрлийн диодон дэлгэц алдарт барилгын нүү-рэн хэсгийг бүхэлд нь хамарч байгаа юм. Samsung SMART LED Signage XPS цувралын уг дэлгэцийг телевизийн шууд нэвтрүүлэг, дээд зэрэглэлийн сурталчилгааны контент гар-гахад ашиглаж байна. Цаг уурын ямар ч нөхцөлд өнгөлөг тод дүрс дамжуулдаг XPS 160, XPS 080 цувралын LED дэлгэц үнэмлэхүй бага эрчим хүчээр ажилладаг давуу талтай.

Нью-Йоркийн Таймс-Сквер нь их хөлийн газар төдий бус, дэлхийн худалдаа, соёлын төв болдог учраас Samsung-ийн дэвшилтэт технологи нэвтрүү-лэхэд төгс зохицсон газрын нэг хэмээн Өмнөд Солонгосын ком-панийн Visual Displays салбарын дэд ерөнхийлөгч Ким Сог-Ги мэдэгдэв.

Microsoft компьютерын keyboard-дшинэ товчлуур нэмнэ

Мэдээллийн технологийн аюулгүй байдлын Avast ком-пани Стэнфордын их сургуультай хамтран орчин үеийн “ухаалаг гэр”-д зориулсан Юмсын Интер -нэтийн (IoT) цахим төхөө рөм-жийн аюулгүй байдалд өргөн хүрээтэй судалгаа явууллаа. Су дал гааны дүнгээс үзвэл дэл-хийн айл өрхийн 40 орчим хувь нь дор хаяж нэг ширхэг IoT төхөө рөмжтэй ажээ. Уг үзүүлэлт Умард Америкт хамгийн их буюу 66 хувьтай гарлаа.

Мэргэжилтнүүд “ухаалаг гэр”-ийн дэд бүтцийн аюулгүй байдалд дүгнэлт өгөх зорилгоор дэлхий даяар 16 сая айлын 83 сая ширхэг цахим төхөөрөмжийг “шүүрдэж” үзжээ. Манай гарагийн айл өрхийн цахим хэрэгсэлтэй хол-боо той гол бэрхшээл нь үеэ өнгө рөөсөн стандарт бүхий протоколд суу рилж буй явдал

хэмээн судлаачид дүг нэв. Өдгөө дэлхийн IoT цахим хэрэгслийн долоон хувь нь кибер халдлагад эмзэг хуучин протоколтой төхөөрөмж юм.

Айлуудад тавиатай дотоод сүлжээний раутерын (router) 15 хувь нь мөн л хуучирч буй протол ашиглаж байна. Гаднын халдлагад эмзэг раутер ашиглах нь айл өрхийн бусад ухаалаг цахим хэрэгсэлд нийтэд нь түвэггүй халдах эрсдэлтэй нөхцөл бүрдүүлж байгааг судлаачид анхаарууллаа.

Дэлхийд “ухаалаг гэр”-ийн зориу лалт тай цахим хэрэгслийн 14 мянга гаруй үйлдвэрлэгч бай-гааг судлаачид мөн тооцоолжээ. Гэхдээ хэрэглээнд түгээмэл ца-хим хэрэгслийн 94 хувийг эдгээр үйлд вэрлэгчийн нэг хүрэхгүй хувь буюу ердөө 100 орчим ком-пани үйлдвэрлэж байгаа юм.

Samsung шинэ LED дэлгэцээ Таймс-Скверт угсарлаа

Цахим хэрэгслийн долоонхувь нь кибер халдлагад эмзэг

байжээ. Тэрбээр хожим судал-гаагаа өргөтгөж бүх насны 1,200 хүнийг шалгаж үзэхэд 33 хувиас нь “эвэр” илэрсний дийлэнх нь залуус байлаа. “Эвэр” нь удамшлын шалт-гаангүй, ердөө л жижиг дэлгэц ширтэж удаан хугацаагаар тон-гойсны үр дүн гэсэн дүгнэлтийг

Шахараас тусдаа явуулсан өөр судалгаагаар гаргасан юм. “Ийм ургацаг ургахад маш урт хугацаа шаарддаг. Тэгэхээр ургацагтай залуусын дагзны доод хэсэг хар багаасаа ачаалалтай байж ирсэн хэрэг” хэмээн Шахар тайлбарлав.

Гар утасны дэлгэц рүү удаан тонгойх нь шилэн хүзүүнд 27

орчим килограмм буюу найман настай хүүхдийн жингээр дарсантай тэнцэх ачаалал үүсгэдгийг саяхан эрдэмтэд туршилтаар тодорхойлсон. Та бидний толгой хэвийн цэх нөхцөлд шилэн хүзүүндээ 4.5-5.4 килограмм орчмоор дардаг байна.

Гар утасны дэлгэц удаан ширтэх нь гавалд "эвэр" ургуулдаг

ZGM DAILY2019.06.26, WEDNESDAY ~ №121 (1173) 7THE OFFICIAL GAZETTE

Vision Values Holdings requests to annul its license

Mongolia to spend USD 1.5 mil-lion on construction armature

Vision Values group is expected to be exempt-ed from license and other fees.

Demand for construction materials is expect-ed to reach 454,000 tons by 2030.

Top 20 index up 1.27 percent to 20,043.63 points

BoM selects Intellect’s Central Banking Solution

Market cap stands at MNT 2.50 trillion.The solution’s integrated functional modules include enterprise general ledger.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSMongolian President Battulga Khaltmaa was invited as a guest in a special program on Mongolia being broadcast by TRT Avaz channel by the Turkish Radio and Television Corpo-ration on the occasion of the 50th anniversary of diplomatic relations between Mongolia and the Republic of Turkey.

Foreign Minister Tsogtbaatar Damdin receives the President of the Swiss National Council Ms. Marina Carobbio Guscetti.

The 7th meeting of Intergovern-mental Commission between Mongolia and Bulgaria on trade, economic, scientific and technical cooperation was held in Ulaanbaatar on June 24-25.

ECONOMYGobi JSC officially holds 100 percent ownership over Goyo JSC as the bilateral agreement takes effect.

Mongol Basalt JSC distributes dividends to shareholders on June 24.

Top 20 index up 1.27 percent to 20,043.63 points. MSE A index increases 3.04 percent to 9,147.18 points. MSE B index de-creases 0.34 percent to 8,043.83 points. Market cap stands at MNT 2.50 trillion.

SOCIETYAt the invitation of the Mongo-lian Bar Association, 17 member delegations of the Association of Lawyers of Russia (ALRF) led by its Chairman Victor Blazheyev work in Mongolia on June 22-27.

Mayor of Ulaanbaatar Amar-saikhan Sainbuyan meets with delegates led by World Health Organization’s Regional Director for the Western Pacific Dr. Takeshi Kasai.

Aminaa.U, Baigal.GZGM

Mongolia invests approximately half a billion US Dollars on non­precious metals

billion on non-precious metals purchase and metal products mostly from China and Russia, of which one-third of the investment is spent on construction armature, according to the customs authority.

In the last few years, Mongolia produces only about 20-30 percent of its domestic demand for armature and provides the rest from import products. Currently, there are 12 factories with a total capacity of producing 80,000 tons of construction materials, while

the domestic market is in need of another 300,000 tons.

With the rise in construction projects, the demand for armature has risen over the last two years. The producers have faced financial difficulties due to the consecutive fall in iron ore prices over the last 3-4 years. Also, small domestic reinforcement plants have closed with the slowdown in the construction industry in Mongolia in the last couple of years.

Mongolia annually imports construction armatures worth USD 130-150 million, which means the country will spend USD 1.3-1.5 billion on purchasing the material from overseas in the next decade. According to analysts of Mongolia’s construction center, the country is estimated to buy 300,000 tons of armature per year until 2030.

The country which has a sufficient resource of iron ore, coking coal, and other commodity reserves has a great potential in producing construction materials and supplying for domestic consumption. However, Mongolia invests approximately USD 500

Top 20 index(by units)

20,043.63

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

Mongolia to spend USD 1.5 million on construction armature

Imports of metal and construction parts(USD billion)

2016 25.6

2017 59.7

2018 136.5

Construction Armature Market in 2030(thousand tons)

300453

Demand Imports Barilga.mn©

NSO©

STOCK MARKET

CNY/MNT rate(one month to date)

USD/MNT rate(one month to date)

RUB/MNT rate(one month to date)

2656

2654

2652

2650

2648V/28 V/28 V/28

Jun 24 386.11 Jun 24 2657.31Jun 24 42.23VI/23 VI/23 VI/23VI/9 VI/9 VI/9

42

41.5

41

40.5

386

384

The construction armature is one of the main raw materials of construction and is the main product that accounts for 30 percent of the construction cost. Imports of armature in the construction sector have been increasing amid growing urbanization and demand for housing in Mongolia. Researchers underscore that the demand for this material will continue to increase in the upcoming years. For example, the demand for construction materials is expected to reach 454,000 tons by 2030. However, the Mongolian armature sector is dependent on foreign producers.

Furthermore, the increase in armature price exceeds the purchasing power of the people, which is spelling a risk of price increases in construction cost and housing price. Also, the flow of foreign exchange followed by the construction materials import may become a burden on the balance of payment following the depreciation of MNT.

As a result, analysts expect negative consequences of not being able to develop domestic production in Mongolia’s economy.

MINING

Vision Values requests to annul its license

Vision Values Holdings Ltd, an investment holding company that engages in the provision of network solutions and project services in Hong Kong, announces its decision on canceling the license in Mongolia.

FVSP, 51 percent owned by Vision Values, has requested a return permit to the Mongolian Government on its license matures in April 2020. As a result, the Vision Values group is expected to be exempted from license and other fees of USD 475,200 minimum. The license annulment process may take 3-4 months. This license covers 36,700 hectares of land in Gobi Altai province. “There has been a number of mineral discoveries found in the previous years, but they have not been any good results seen in the future,” the company said.

BANKING

BoM selects Intellect’s Central Banking Solution

In partnership with IT Zone LLC, India-based Intellect’s Quantum Central Banking Solution will be implemented at the Bank of Mongolia (BoM) to accelerate its digital agenda, reports FinTech Futures. The new software is expected to replace a heavily customized legacy version of TCS Bank’s core banking system from another Indian vendor, TCS.

The new solution will support the BoM’s initiatives under the Payment System Modernisation project funded by the Asian Development Bank (ADB). “Upgrading the central bank’s core banking system is a big step towards the transformation of the national economy. As the result of the tender, we selected the Intellect Quantum Central Banking Solution for Intellect’s experience in implementing core banking systems in central banks across the world, and its comprehensive range of banking operations and services to meet Bank of Mongolia’s requirements,” says Bayartsaikhan Nadmid, the Governor of Bank of Mongolia.

The solution’s integrated functional modules include enterprise general ledger, banking services, government services, monetary policies, credits and collateral management, currency life cycle management and many more.

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: XII.2.1.69 “Соёлын төвийн барилга, 240 суудал” /Хөвсгөл, Арбулаг сум/ төсөл, арга хэмжээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендер.

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: ТӨБЗГ-2019/ XII.2.1.69Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Төрийн өмчийн

бодлого, зохицуулалтын газар нь эрх бүхий тендерт оролцогч-доос XII.2.1.69 “Соёлын төвийн барилга, 240 суудал” /Хөвсгөл, Арбулаг сум/ төсөл, арга хэмжээг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү төсөл, арга хэмжээний тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендер шалгаруулалтыг Сангийн сайдын 2013 оны 07 дугаар тушаалаар батлагдсан “Цахим тендер шалгаруулалт зохион байгуулах журам”-ын дагуу зохион байгуулж байна.

Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000.00 (Тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн хугацаанд хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

Сүүлийн 3 жил буюу 2016, 2017, 2018 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж хэмжээ нь батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байна.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн нийт дүн: Батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй

байна. Сүүлийн 3 жил буюу зөвхөн 2016, 2017, 2018 оны аль нэг жилд

доод тал нь нэг удаа батлагдсан төсөвт өртгийн үнийн дүнгийн 30 хувиас доошгүй хэмжээний ижил төстэй барилга угсралтын ажлын гэрээ байгуулж ерөнхий гүйцэтгэгчээр ажилласан байна.

Дараах тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай:1. Барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх байгууллага нь:БА-2.1 Цутгамал болон угсармал төмөр бетон, мод ба өрөгт

бүтээцэн барилгын угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажилБА-6.1. Барилга байгууламжийн дотор ус хангамж, ариутгах

татуургын шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт

БА-6.2. Барилгын барилга байгууламжийн дотор халаалт, салхивчийн шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт

БА-6.3. Барилга байгууламжийн дотор гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамжийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барил-гын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт,

БА-6.4. Барилга байгууламжийн дотор холбоо дохиолол, интер нэт сүлжээ, гал унтраах болон галын аюулын дохиоллын системийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барилгын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт.

БА-8.1. Барилга байгууламжийн засвар, засал чимэглэл, интерьер, орчны тохижилтын ажил

/Түншлэлийн гишүүн болон туслан гүйцэтгэгчид нь гүйцэтгэх ажил үүргийнхээ дагуу тусгай зөвшөөрөлтэй байна./

Тусгай зөвшөөрлийн шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2018 оны “Аргачлал батлах

тухай” 33 дугаар тушаалаар батлагдсан аргачлалын дагуу дүйцүүлж үзнэ.

Тендерийн баталгааны дүн: 24,600,000.00 (хорин дөрвөн сая зургаан зуун мянга) төгрөг. Монгол Улсын хуулийн этгээд тендерийн баталгааг банкны баталгаа, Монгол Улсын Засгийн газрын бонд, эсхүл Монгол Улсын Засгийн газраас зөвшөөрсөн үнэт цаасны хэлбэрээр ирүүлж болно.

Тендерийн материалд цахим тендерийн баталгааг хавсарган ирүүлэх шаардлагагүй бөгөөд цахим систем тендерийн баталгаа гаргагч арилжааны банкны мэдээллийн сангаас ирүүлсэн тендерт оролцогчийн тендерийн баталгааны талаарх мэдээллийг шалгана.

Тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 11.30 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн 12.00 цагт нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газраас зохион

байгуул даг цахим худалдан авах ажиллагааны төлбөргүй сургалтад хамрагдахыг зөвлөж байна.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг,ТӨРИЙН ӨМЧИЙН БОДЛОГО, ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ГАЗАР,Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо,Энхтайваны өргөн чөлөө-16А, Засгийн газрын IX байр,Нэг цэгийн үйлчилгээ, Утас: 92263014, 92263033Цахим хаяг: www.tender.gov.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА 2019 оны 06 дугаар сарын 26-ны өдөр.

Өдрийн хэмнэл

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Никитон 25 жил тоглолтХаана: Төв цэнгэлдэх хүрээлэнХэзээ: 2019.06.29-ндТасалбарын үнэ: ^10 мянга

П.И.Чайковский "Хунт нуур" балетХаана: УДБЭТХэзээ: 2019.06.30-ны 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 10-30 мянга

"Монголын сайхан орон" морин хуурын чуулгаХаана: УДБЭТХэзээ: 2019.07.11-ний 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 30-50 мянга

Legend шоуХаана: Corporate Convention CentreХэзээ: 2019.07.07-12-ны 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 39900

Данийн хааны балетын тэргүүн гоцлоочид УлаанбаатартХаана: Corporate Convention CentreХэзээ: 2019.06.29-ний 18.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 60-150 мянга

Б.Шарав "Чингис хаан" дуурьХаана: УДБЭТХэзээ: 2019.06.29-ний 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^10-20 мянга

Наадмын өглөө ойртох тусам уяач хүний сэтгэл гэгэлзэж, хурдан хүлгийн хийморь сэргэнэ.

ОНЦЛОХ ҮЗВЭРТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 23Зуны дунд цагаан морь сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй хөх морь өдөрҮс засуулбал: Өвчин эмгэг ирнэНаран ургах, шингэх: 04.56-20.55Барилдлага: РашаанШүтэн барилдлага: СансарСуудал: Мод

Аргын тооллын зургадугаар сарын 26. Буд гараг. Билгийн тооллын 24, Дэлгэрүүлэгч одтой, хөх морь өдөр. Өдрийн наран 04.56 цагт мандан, 20.55 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн тамирыг сэргээх, лус тахих, тангараг тавих, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Гэр бүрэх, хэрүүл тэмцэл хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой.

07:00 “Өглөө” хөтөлбөр

10:20 “Brain wave” Англи хэлний уралдаант нэвтрүүлэг

14:40 Билгийн мэлмий: “Аврал одуулах буюу залбирахын учир”

16:00 “Хоймор өнжих нар” уран сайхны кино 8-р анги

18:40 “Эргэх дөрвөн цаг” Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумаас бэлтгэв

22:15 MNB шинэ уран бүтээл: “Хамгийн азтай үе” уран сайхны кино 3-р анги

07:00 “Тэрбум долларын хэлцэл” нэвтрүүлэг

09:00 “Бизнесийн хэмнэл” хөтөлбөр

14:00 “Сая долларын суутан” нэвтрүүлэг

17:00 “Bloomberg Technology”

21:00 “Мөнгөний урсгал” хөтөлбөр

22:00 “Инновац 2050” нэвтрүүлэг

08:07 Дэлхийн атлас нэвтрүүлэг

09:15 “Консуни” хүүхэлдэйн кино 13-14-р анги

12:05 “Аугаа зуун” ОАК 31-р анги

14:10 “Мөнгөтэй зочин” шоу нэвтрүүлэг

18:25 “Шидтэнүүдийн клуб” хүүхэлдэйн кино

5.11-р анги

23:00 “Никитон 25 жил” реалити шоу нэвтрүүлэг 12-р дугаар

07:00 Өнөө өглөө

10:30 “Нүд гялбам” СОАК 11-р анги

13:30 Chart news 58-р хэсэг

18:30 “Ороод гараач” /season-2/ 19-р хэсэг

20:00 “Бүтэлгүй Севкат” ТОАК 81-р анги

00:00 “Шивэгчний өчил” /season-2/ 13-р анги

ЗГМ: СҮДОКҮ

639275148

748526319

281634597

926413785

513987624

162749853

475198236

397852461

854361972

(Өмнөх дугаарын хариу)

1

17

3

14

36

9

6

71

6

9

27

2

5 2

5

98

7

35

БОСООГООР:1. Намар ногооноороо байгаа өвс ногоо, ногооны шим2. Хөгжмийн нот

3. Түнжин4. Хөрөнгө агуурс8. Нэгдүгээр биеийн ганц тоог төлөөлөн хэлэх үг6. 10000м2 -тай тэнцэх

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭталбайг хэмжих нэгж7. Нийслэлийн нэгэн дүүргийн товчилсон нэр8. Суварга10. Манай оронд хамгийн элбэг байсан Оросын мотоциклийн марк11. Анагаах, өвчин намдаах бэлдмэл12. Холбоос үг13. Зөвшөөрсөн үг14. Хамгийн богино нэртэй гол

15. МУ-ын томоохон нам (товчилсон нэр)17. Хулс, зуун үет18. Өтгөн, зунхаг шавар19. Мийнхэн овгийн том араатан20. Хадны зураг бичээс

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Хүү нь зохиож аав нь дуулсан алдарт дуу 9. Холливудын од, тулааны хаан гэгдсэн Хонконгийн жүжигчин

УВС 21o

8o

ХОВД 18o

9o

ЗАВХАН 16o

4o

БАЯНХОНГОР 20o

7o

ГОВЬ-АЛТАЙ 13o

4o

ӨВӨРХАНГАЙ 21o

10o

АРХАНГАЙ 17o 7o

ХӨВСГӨЛ 11o

4o

БУЛГАН 19o

8o

ТӨВ 18o

10o

ДУНДГОВЬ 26o 15o

ӨМНӨГОВЬ 29o

17o

ГОВЬ-СҮМБЭР 27o

15o

ДОРНОГОВЬ30o

17o

СҮХБААТАР 29o 17o

ХЭНТИЙ 28o

14o

СЭЛЭНГЭ 24o

11o

ОРХОН 17o

9o

ДАРХАН-УУЛ 23o

11o

ДОРНОД 28o

17o

БАЯН-ӨЛГИЙ 15o

6o

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР VI.30 22o

10o7 м/с

6 м/с

Бага зэргий бороотой

VI.27 18o

10o12 м/с

8 м/с

Түр зуурын бороотой

VI.26 22o

12o9 м/с

7 м/с

Үүлшинэ Бороотой

VI.28 21o

9o 9 м/с

7 м/с

9 м/с

8 м/с

Бага зэргий бороотой

VI.29 19o

9o

ФОТО АГШИН

С.Батсайхан / ЗГМ©

УБ - БЭЭЖИН 06.10 08.25БЭЭЖИН - УБ 09.30 12.00УБ - ФРАНКФУРТ 09.40 13.00ФРАНКФУРТ - УБ 14.30 05.20УБ - СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ - УБ 14.20 17.00УБ - ШАНХАЙ 13.15 16.50ШАНХАЙ - УБ 17.50 21.40УБ - ТОКИО 07.45 13.40ТОКИО - УБ 14.40 19.15УБ - ЭРХҮҮ 05.55 07.00ЭРХҮҮ - УБ 08.00 09.10

МОСКВА - УБ 23.55 06.50УБ - ЗАМЫН ҮҮД 17.15 07.20ЗАМЫН ҮҮД - УБ 18.05 08.45УБ - САЙНШАНД 21.08 06.48САЙНШАНД - УБ 20.10 06.45УБ - СҮХБААТАР 10.45 19.41СҮХБААТАР - УБ 07.15 16.30УБ - ЭРДЭНЭТ 20.30 07.45ЭРДЭНЭТ - УБ 18.35 06.00

Өмнө

х дуг

аары

н ха

риу /

06.2

5

Сайхан сэтгэлт гудамжны хулгайч Аладдин Аграбагийн гүнж Жасминд сэтгэл алдарчээ. Гэтэл нэгэн удаа байцаагч түшмэл Жафар түүнд шидэт дэнлүү олж ирэх үүрэг даалгавар өгнө. Хэцүү байдалд орсон Аладдин Жафарын хорон төлөвлөгөөг зогсоож, үзэсгэлэнт Жасминтай гэрлэхийн төлөө тэмцэж эхэлнэ. 1992 онд бүтээгдсэн “Аладдин” хүүхэлдэйн киноноос сэдэвлэсэн ижил нэрт бүрэн хэмжээний уран сайхны кино тавдугаар сарын 24-нөөс кино театруудын дэлгэцнээ гарч эхэллээ. Найруулагч Гай Ричигийн бүтээл “Аладдин” киноны гол дүрүүдэд жүжигчин Билли Магнуссен, Уилл Смит, Наоми Скотт нар тогложээ. Тус кино нээлтээ хийснээс хойш 813 сая ам.долларын орлого олоод байна.

Шидэт дэнлүү амилах цагаар

КАБУЛ

У

А

И

БАДАМ

АФ

А

АМ

И

АМТ

А

ХНО

С

ЛАМ

Л

ДЭР

Х

НЯН

Р

ГУР

Н

БЭР

У

ОД

Э

ҮР

ДАЖИН

О

И

Э

СОДОН

1 2 3 4 5

1310 11 12 14 15

16 17 18 19 20

21

6 7 8

9

агсан15. Хоёр үзүүртэй мод16. Тунгалаг тамир романы дүр

19. Буриадаар бүсгүй, охин гэсэн үг21. Улаан нүдэн гараг

2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

ЭДИЙН ЗАСАГ9ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

> 10 > 10 > 10

Газар тариалангийн бүс дэх уур амьсгалын таагүй үзэгдэл ХАА-н тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгчдийн ашгийг нэмнэ.

Хятадын иргэдийн цаг бус нас баралтын шалтгаан АНУ зэрэг бусад хөгжингүй орнуудынхтай адил болжээ.

Дэлхийн хамгийн олон арлаас бүрддэг улсын алслагдсан цэгт ачаа хүргэх ажил үргэлж бэрхшээл дагуулдаг.

Хөдөө аж ахуйн техник үйлдвэрлэгчдийнхувьцаа өсөв

Хятадын иргэдийн өвчлөл хөгжингүй орныхтой дүйцэж ирлээ

Азийн агаарын компани ачааны дрон туршиж эхэлнэ

◄1АНУ Huawei Technologies Co-д

хориг тавьсан нь PinCAP-ын байр суурийг бэхжүүлж, Хятадын тэр-гүү лэх компаниуд гадаадын бүтээг-дэхүүнээс аюулгүйн шалт гаанаар зай барих нөхцөл бүрдүүлжээ.

Хятадын компаниуд санхүү, үйлдвэрлэл, эрүүлийг хамгаалах зэрэг бүх салбарыг интернэтээр холбон шинэчилж буй өнөөгийн нөхцөлд технологийн аюулгүй байдал эн тэргүүнд тавих асуудал болж хувирлаа.

“Саяхан л Oracle юм уу IBM-ын бүтээгдэхүүнийг өөр компа-нийнхаар орлуулах нь санаанд ч оромгүй зүйл байлаа. Одоо бол бүгд бүтээгдэхүүнээ солих тухай нухацтай эргэцүүлж байна” хэмээн PinCAP-ыг үндэслэгчийн нэг, технологи хариуцсан захирал Хуан Дуншю өгүүлэв.

Нийт орлогынхоо 20 хувийг Азиас олдог IBM шинэ мэдээлэлтэй холбогдуулан тайлбар өгөхөөс татгалзав. Орлогынх нь 16 орчим хувь Азиас ордог Oracle ч тайлбар хүссэн хүсэлтэд хариу өгсөнгүй.

БНХАУ гадаадын технологийг дотоодынхоор орлуулах, ялангуяа, техник хангамжийн бүтээг дэ-хүүнийг дотоодынхоор орлуулахыг эртнээс эрмэлзэж ирсэн юм. Хятадын хагас дамжуулагч бүтээг -дэхүүний импорт газрын тосны-хоос нь давдаг. Энэхүү хамаарал нь Хятадад Huawei, Oppo зэрэг глобал аваргуудыг төрүүлэх нөхцөл болжээ. Сүүлийн жилүүдэд

болон тодорлоо. Жилд дунджаар найман хувь өсөж буй дэлхийн өгөгдлийн сангийн зах зээл 2022 он хүртэлх долоон жилд 63 тэрбум ам.долларт хүрнэ.

Хятад старт-ап өдгөө зах зээлд хүч түрж буй PostgreSQL, SQLite зэрэг нээлттэй эх код бүхий өгөгдлийн сан нийлүүлэгчдийн эгнээнд шинэ гишүүн болж байна. Gartner-ын судлаачийн тооцоогоор, 2022 он гэхэд дэлхийн зах зээлд гарах шинэ программ хангамжийн 70 хувь нь нээлттэй эх код бүхий өгөгдлийн сангийн менежментийн системд тулгуурлах төлөвтэй.

Alibaba худалдан авсан мобайл аппликэйшний компа-нид хөгжүүлэгч байсан гурван программчилагч PinCAP-ыг үндэс лэжээ. Хуваарилалттай өгөгдлийн сангийн (distributed database) загварын анхдагч болох Google-ын Cloud Spanner-аас урам авсан гурван хөгжүүлэгч – Хуан, Лю Чи, Цуй Чю нар нээлттэй эх код бүхий өгөгдлийн сангийн шинэ систем хөгжүүлж эхэлжээ. Уг систем нь компаниудад одоогийн серверүүддээ шинийг нэмж хол-бох замаар өгөгдлийн сангийн багтаамжаа хялбар өсгөх боломж олгож байгаа юм.

“Уламжлалт шийдлийг дүүрээд ирмэгц илүү томыг худалдаж авахаас аргагүйд хүрдэг том шилэн сав гэж ойлгож болно. Тэгвэл манай систем нь хүссэнээрээ хооронд нь холбож болдог олон жижиг аяга гэсэн үг” хэмээн Хуан тайлбарлав.

Alibaba Group Holding Ltd, Tencent Holdings Ltd зэрэг аварга үүлэн үйлчилгээний салбарт нэвтэр-сэнтэй уялдан программ хангам-жийн үйлдвэрлэл ч эрчээ авлаа.

“Дотоодын технологио түлхүү ашиглахыг эрмэлзэгч Хятад улс үүлэн тооцоолол зэрэг салбарт их амжилт олж байгаа”-г Шанхайд төвтэй UOB Kay Hia консалтингийн Жулиа Пан анхааруулав.

Шинэ тулгар старт-апууд Хятадын компаниудыг дотоодын

ший дэлд шилжихэд нь хүчтэй түлхэц өгч эхэллээ. Хятад үйлч-лүүлэгчид нь онлайн банкны гүйлгээнээс эхлээд хүнс хүргэгч ажилтны байршлын мэдээлэл хүртэлх бүхий өгөгдлийн сангийн менежментэд PinCAP-ын шийдэл ашигладаг. Matrix Partners China, Morningside Venture Capital-ын санхүүгийн дэмжлэгтэй PinCAP нь АНУ-ын Oracle, IBM зэрэг компани ноёрхож ирсэн уламжлалтай зах зээлийн салбарт шинэ өрсөлдөгч

Хятадын старт-апууд Oracle, IBM-ын оронд дотоодын технологи сонгож эхэллээ

Баруун гар талаас PinCAP-ыг үндэслэгч Хуан Дуншю, Лю Чи, Цуй Чю нар.

АНУ, Ираны зөрчил намжмагц газрын тосны үнэ уналааЖэймс ТорнхиллИрантай цэргийн хүчээр сөргөлдөхөөс АНУ татгалзаж, хөрөнгө оруулагч нар энэ долоо хоногт болох G20-ийн уулзалтад анхаарлаа хандуулж, ОПЕК+ олборлолтоо танах таамагтай уялдан өнгөрсөн долоо хоногт эрс өссөн газрын тосны үнэ эргээд буурлаа. Даваа гарагт Нью-Йоркийн биржид газрын тосны фьючерс 0.8 хувиар өссөнийхөө дараа 0.2 хувиар буурсан юм. Дэлхийн бенчмарк Brent-ийн үнэ даваа гарагт 0.5 хувиар буув.

SpaceX аварга пуужин хөөргөлөө

Дана ХаллЦаг агаарын нөхцөл таатай байх аваас SpaceX ком пани ачаа тээврийн Falcon Heavy пуужинг АНУ-ын тэнгисийн цэргийн хүчний орол цоо тойгоор Флорид муж улсын Кеннедийн сансрын төвөөс хөөргөнө. Falcon Heavy нь компанийн түүхэн дэх “хамгийн хүнд хэцүү хөөргөх ажиллагаа” болж байгааг Илон Маск тайлбарлав. Тээврийн хөлөг сансрын гурван өөр тойрог замд 24 хиймэл дагуул оруулах ёстой.

Apple компани Сиэттлд оффис түрээсэлж эхэллээ

Ноа БухайарApple Inc ирэх таван жилд Сиэттл орчмын бүсэд нэмж 2000 ажлын байр бий болгох амлалтынхаа дагуу оффис түрээсэлж эхэллээ. Ухаалаг утас үйлдвэрлэгч компани Сиэттлд нийт 61,300 ам метр талбайтай оффис түрээслэхээр гэрээ байгуулсныг тус хотын засаг дарга Женни Даркэний ажлын оффисоос мэдээлэв. Өдгөө Amazon.com Inc тус хотын оффисын зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийн 20 хувийг ашиглаж байна.

Uniqlo шилдэг ажилчдынхаа цалинг гурав дахин өсгөхөөр судалж байнаЛайза Ду, Чикафүми Ходо

Ази тивийн жижиглэн худал-дааны манлай компани жилийн 280 мянган ам.долларын цалин, гурван жилд багтаан удирдах албанд дэвшүүлэх замаар Японы түүхнээ хамгийн хомсдолтой хөдөлмөрийн зах зээлээс сайн ажилтан “уургалж” чадна хэмээн найдаж байна.

Uniqlo-г эзэмшигч Fast Retailing Co олгохоор судалж буй цалин нь тус компанийн дундажаас гурав дахин, Японы ижил төрлийн ажлын байранд ажиллагсдынхаас бараг 10 дахин их байгаа юм.

Fast Retailing-д ур чадвартай ажилтнууд татах зорилготой уг цалинг гүйцэтгэх захирал Тадаши Янаи санаачилсныг компани мэдээлж байна. Оны эхээр зарим шинэ ажилтны цалинг өсгөсөн захирал ирэх хавраас дахин цалин

Uniqlo-гийн босс Таташи Янаи

Техник хангамж Программ хангамж Үйлчилгээ

2018 2019 2020 2021 2022 2023

Их өгөгдлийн шийдлийн орлого Хятадад 2023 он гэхэд 86 тэрбум юаньд хүрнэ.(Тэрбум юань)

IDC©

100

80

60

40

20

0

нэмэх төлөвлөгөөтэй.Хөгжин дэвших ирээдүй бүхий

шинэ залуу ажилтныг АНУ, Европ тивд ажиллах тохиолдолд 20-30 сая иен (279,329 ам.доллар), Японд ажиллах бол 10 сая иенээр цалинжуулахаа Янаи захирал Nik-kei-д тайлбарласан юм.

Хүн ам нь хөгширч, залуу ажил тан ажиллагсад дутагдах болсон Япон орны компаниуд цалинг ажилласан жил, дадлага турш лага тай нь уялдуулж, ажлын байраар насан турш баталгаатай хангадаг байсан хуучин соёлоо өөрчилж эхэллээ. Японы техно-логийн компаниуд ч мөн адил арга хэмжээ авч сая долларын цалин амлаж, ирээдүйтэй ажилтнуудын гарааны цалинг 20 хувиар нэмэв.

Fast Retailing-ийн ажилтан ажилч дын жилийн дундаж цалин 2018 оны наймдугаар сарын

байд лаар 8.77 сая иен байс ныг ком панийн тайлангаас үзэж болно. Цалингийн хамгийн доод хэмжээ жилдээ дөрвөн сая орчим иен болж буйг Nikkei тооцоол-жээ. Японы татварын албаны тайлангаас үзвэл, дөрөв хүртэл жил ажилласан дадлага турш-лагатай япон ажилчдын цалин -гийн дундаж 2017 онд 3.1 сая иен байжээ.

Fast Retailing нь шинээр элсэгч-дийн ихэнхийг Uniqlo-гийн дэл-гүү рүүдэд ажиллуулдаг ч шинэ тог толцоогоор ур чадвартай за луу-сыг мэдээллийн технологи, дизайн зэрэг тусгай салбаруудад хуваа -рилна хэмээн Nikkei тайлбар лав. Гур ваас таван жил тогтвортой ажил ласан чадварлаг ажиллах хүч нийг Япон болон хилийн чанад дахь удир дах албан тушаалд томилно.

10 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Эдийн засаг

Харри СухартоноДэлхийн хамгийн олон арлаас

бүрддэг улсын алслагдсан цэгт ачаа хүргэх ажил үргэлж бэрхшээл дагуулдаг байв. Индонезын агаарын тэргүүлэгч компани уг асуудалд ший-дэл олжээ. PT Garuda компани Хятадын Beihang UAS Technology-оос 100 ширхэг нисэгчгүй агаарын хөлөг худалдан авахаар төлөвлөж байна. Компанийн ачаа ба бизнес хөгжлийн хэлтсийн захирал Мохаммад Икбал тус улсын 18000 гаруй аралд ачаа хүргэх төслийн өртгийг хэл-сэнгүй. Тэрээр улсын агаарын ком пани таван жилийн дотор тус бүртээ нисэх зурвастай дроны ложистикийн 30 төв байгуулна гэж мэдэгдэв.

Ноён Икбал цааш нь ярихдаа “Энэ төсөл Индонезын ложис-тикийн салбарыг бүрэн өөрчилнө. Тус улсын ложистикийн ирээдүй зүгээр нэг сайн биш, бүр онц сайн” гэжээ. Дроны далавчны урт 18 метр, 1200 км зам туулж, 2.2 тонн ачаа хүргэх хүчин чадал-тай байхаар тооцжээ. Дроныг нутагтаа угсрах ба энгийн онгоцноос 30 хувь хямд байх юм. Индонез улс 2024 он хүртэл дэд бүтцээ сайжруулахад 400 тэрбум ам.доллар зарцуулахаар төлөвлөжээ.

Дэлхийд хүн амаар дөрөвт бичигдэж, Зүүн Өмнөд Азидаа уул уурхай ба үйлдвэрлэлээр тэргүүлдэг тус улс 2024 он гэхэд шинээр 25 нисэх буудал барина гэж Төлөвлөлтийн сайд Бамбан Броджонегоро ярилаа. Үүгээр зогсохгүй таван жилийн хугацаанд 5400 км урт зам барихад 70 тэрбум ам.доллар зарцуулснаар одоогийн замын сүлжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр төлөвлөжээ. Garuda есдүгээр сараас эхний гурван дроныг туршин нислэгт гаргана. Улмаар ирэх оны эхээр арил жааны нислэг үйлдэж эх-лэх аж.

Дронуудыг түүнчлэн Хон-конг, Сингапур руу далайн хүнс тээвэрлэхэд ашиглана. Индонезид онлайн худалдаа асар түргэн хөгжиж байгаа учир хүргэлт ложистикийн үйлчилгээ ихээхэн эрэлттэй байгаа. Хувьцаагаа гаргалгүйгээр тэрбум ам.долларын үнэлгээнд хүрсэн тус улсын дөрвөн компанийн хоёр нь онлайн худалдаа явуулдаг. Ерөнхийлөгч Жоко Видодогийн үед зам, гүүрэнд асар их хөрөнгө оруулж байгаа боловч олон аралд хүрэх боломжгүй хэвээр байна. Ялангуяа уулархаг нутагт газрын тээврээр хүрэхэд нэн бэрхшээлтэйн дээр эдийн засгийн хувьд үр ашиггүй.

Garuda компани зорчигчийн тоо цөөрснийг тасалбар үнээ нэмэх замаар нөхөж байгаа үед ачаа тээврээ нэмэгдүүлэх нь үр ашигтай гэж Ciptadana фирмийн шинжээч Фаресси Фахалместа мэдээлээд тус компанийн хувьцааг худалдан авахыг зөвлөсөн байна. Тэрээр “Цахим худалдааны бизнесийн тэлэлтийг дагаад ачаа тээв-рийн орлого нэмэгдэнэ. Дрон ашиглахаар болсон нь Garuda ачаа тээврийн орлогоо өсгөхөд анхаарч эхэлсний дохио” хэмээн тайлбарлав.

Тус компанид дрон ашигла-хад Засгийн газрын дэмжлэг шаардлагатай. Тухайлбал, байрлал тогтоох, агаарын замын хяналт гэх мэт мэдээлэлд зэвсэгт хүчинд ашигладаг техник хэрэгтэйгээс гадна нисэгчгүй хөлгийг удирдах операторуудыг сургахад тусламж авах саналтай байна. Жакартад байрладаг агаарын тээврийн шинжээч Жерри Соэжатман “Бидэнд дроноор хүргэлт хийх эко систем хараахан байхгүй. Засгийн газар маршрут, үйл ажиллагааны орон зай болон дэд бүтцийн байршил зэргийг тогтоож өгснөөр нислэгийн хяналтын байгууллагууд дрон хаана явааг мэдэж байх болно” хэмээн өгүүлэв.

Хөдөө аж ахуйн техник үйлдвэрлэгчдийнхувьцаа өсөв

Кристал КимГазар тариалангийн бүс

нутгуудад үер усны аюул, цаг бусын хүйтрэл гэх мэт уур амьсгалын таагүй үзэгдэл газар авч байгаа нь хөдөө аж ахуйн тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгч Deere, Agco зэрэг томоохон компаниудын ашгийг нэм нэ гэж Jefferies судалгаа-ны фирм дүгнэсэн байна. Үр тарианы боловсролт болон ургац муудсанаас дэлхийн зах зээлд этанолын эрэлт нэмэгдэж, эрдэнэ шиш болон бусад үр тарианы үнэ нэлээд өсөөд буй. Эрэлт өссөнийг дагаад ирэх хоёр жилд хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний зах зээл дээшилнэ гэж шинжээчид таамаглажээ.

Эдийн засагч Стефен Волк-манн “Үнэ өсөхийн сацуу то моохон хөдөө аж ахуй эрх-лэг чид тоног төхөөрөмжийн ээлжит шинэчлэл хийх,

хуучнаа солих арга хэмжээ авах байх. Фермүүдийг сэр-гээх үйл ажиллагаа эхэлсэн нь харагдаж байна. Гэхдээ эхлээд бэрхшээл гарна” хэмээн анхааруулжээ. Нөгөө талаас цаг агаарын гэнэтийн үзэгдлүүд тариаланд муугаар нөлөөлж буй тул 2019 он фермерүүдийн хувьд тааруухан жил болж, тоног төхөөрөмжийн борлуулалт сайжрахгүй гэж үзэх мэргэжилтнүүд бий.

Гэхдээ даатгал болон Зас-гийн газрын татаасын ачаар тэд хадгалсан таваараа өндөр үнээр зарж чадна гэж ноён Волкманн тооцжээ. Jefferies фирм 2011 оноос хойш анх удаа Deere-ийн хувьцааг худалдан авахыг зөвлөж, зэрэглэлийг нь дээшлүүлсэн байна.

Түүнчлэн Agco компанийн хувьцааг ч өснө гэж таамагласан ёсоор хөдөө аж ахуйн тоног төхөө рөмж үйлдвэрлэгчдийн

хувьцаа ерөнхийдөө дээшилж буйн дотор Agco-гийнх бүх үеийн дээд түвшиндээ хүрлээ.

Хөдөө аж ахуйн тоног төхөө-рөмж солигдох үед Deere хамгийн том тоглогч болдог. Эдний нийт борлуулалтын орлогын 29 хувь нь хөдөө аж ахуйн тоног төхөөрөмжөөс орж ирдэг бөгөөд техник солих мөчлөгийн эхэнд зах зээлийн энэ сегментийн багтаамж асар томордог гэж Волкманн ярилаа. Agco-гийн хувьд Өмнөд ба Хойд Америкт төхөөрөмж борлуулалтаас ашиг олоход бэлтгэж буй агаад Bllomberg-ийн тооцоогоор тус компанийн борлуулалтын орлогын гуравны нэг орчим нь энэ бүс нутгаас ордог байна. Дэлхийн зах зээлд хэт нийлүүлэлтийн үе дуусаж, ирэх хэдэн жилд үр тарианы эрэлт, нийлүүлэлт тэнцвэржинэ гэж шинжээчид таамаглажээ.

Каноко МицуяамаСүүлийн гучин жилд харвалт,

шигдээс, уушгины хавдар зэрэг өвчлөл Хятадын иргэдийн цаг бус нас баралтын гол шалтгаан болсон нь АНУ зэрэг бусад хөгжингүй орнуудынхтай адил байгааг сүүлийн судалгаа харуулав. Эрүүл мэндийн Lancet сэтгүүлд нийтлэгдсэн тайлангаас үзвэл уушгины халдвар, нярайн өвчлөл зэрэг үхлийн гол шалтгаан болж байсан өвчний оронд дээрх өвчнүүд бичигдэх болсон байна. Энэхүү дүн шинжилгээ Азийн тэргүүлэх эдийн засагт шинэ асуудал тулгарч буйн илрэл юм.

Хятад улс эмчилгээ шаард-лагатай, урт хугацааны өвч-лөлүүдтэй тулгарч байгаа нь эмчилгээний зардлыг нэмэг-дүүлж, улмаар эрүүл мэндийн өртөг дээшлэх шалтгаан болж байна. Тэгвэл Америкийн эрүүл мэндийн жилийн зардал болох 3.3 их наяд ам.долларын 90 хувь нь архаг ба сэтгэцийн эрүүл мэндийн эмгэгтэй хүмүүст зориулагддаг гэж Өвчний хяналт ба урьдчилан сэргийлэх төвийн мэдээнд дурдсан нь бий.

Судалгаанд тусалсан Мэйжен Зоу “Сүүлийн гучин жилд Хя-тадын эрүүл мэндийн салбарт бусад улсын адил сорилт тулгараад байна. Цаашдаа архаг өвчлөл халдварт өвчнөөс давах болно” гэв. Тус улсын эрүүл мэндийн зардал 2016 онд ДНБ-ий таван хувийг эзэлж байсан бол АНУ-д 17.1, Францад 11.5, Британид 9.8 хувьтай байсныг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага мэдээлсэн. Судалгаанд дурдсанаар Хятадад цусны өндөр даралт, тамхидалт, давсны хэрэглээ, агаарын бохирдол зэрэг нь иргэдийн цаг бус нас баралтын гол шалтгаан болжээ.

Түүнчлэн хот суурин, эрэг хавийн ба баян мужуудын иргэд хөдөө тосгоныхноос илүү эрүүл байна. Үүний сацуу диабет 2000-2017 оны хооронд 50 гаруй хувиар өссөн нь махны хэрэглээ ихэссэн, хөдөлгөөн багассан зэрэг амьдралын хэв маяг өөрчлөгдсөнтэй холбоотой гэж мэргэжилтнүүд дүгнэв. Бээжингийн эрх баригчид

Хятадын иргэдийн өвчлөл хөгжингүй орныхтой дүйцэж ирлээ

Азийн агаарын компани ачааны дрон туршиж эхэлнэ

эрүүл мэндийн тогтолцоонд үүсэж буй дарамтыг багасгахын тулд эмийн үнийг бууруулах, эмнэлгүүдэд хөрөнгө оруулах гэх мэт арга хэмжээ авч буй. Хятадад эдийн засаг дээшлэхийн хэрээр эхийн ба нярайн эндэгдэл багассаны дээр халдварт өвчнөөс сэргийлэх үндэсний хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлсэн.

Энэхүү судалгааны хүрээнд Вашингтоны их сургуулийн Эрүүл мэндийн хэмжилт ба үнэлгээний хүрээлэн 1990-2017 оны хооронд хийсэн ажиглалтаа

нийтлүүлсэн юм. 2016 оноос хойш АНУ-д зүрх судасны өвчлөлийн оронд хорт хавдар, осол, харвалт болон амьсгалын замын өвчнүүд үхлийн гол шалтгаан болсон аж.

Харин Хятадын хувьд уушгины болон элэгний хавдар эрт нас баралтын шалтгаануудын тоонд орж байна. Эдийн засгийн ойролцоо түвшинтэй Орос улстай харьцуулахад Хятадад харвалт, уушги, элэг ба ходоодны хорт хавдар өндөр байгааг энэхүү судалгаа харууллаа.

2019.I II III IV V 2019.VI

40

30

20

10

0

-10

Bloomberg©

ХАА-н тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгчдийн хувьцаа өслөө(хувиар)

Deere & Co

AGCO Corp

сард авч үзсэнээсээ үнэ болон тоо хэмжээний хувьд доошлуулсан. Гэхдээ төлбөрийн тэнцлийн төсөөлөл энэ оны хувьд боломжийн түвшинд байна гэж харж байгаа.

-Төлбөрийн тэнцэл талаасаа ямар хүлээлттэй байна вэ?

-Дотоодын эрэлт төсвийн тэлэлтээр дамжаад, хувийн хэвшлийн зээл сэргэж байгаатай холбоотой нэмэгдэж, импортын хэмжээ өсөж байна. Гэхдээ экспортын тоо хэмжээ болон үнийн төсөөлөл нь өмнөх үетэй харьцуулахад харьцангуй өндөр байгаа учраас худалдааны дансны алдагдал боломжийн байгаа юм. Өмнөх төсөөллөөс илүү алдагдал нэмэгдэж байгаа хэсэг нь үйлчилгээний салбар. Гадаад зээлийн өрийн болон тээврийн үйлчилгээтэй холбоотой үйлчилгээний дансны алдагдал төсөөллөөс харьцангуй нэмэгдсэн тал бий. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалт энэ хэвээрээ үргэлжилж, тогтвортой байдлаа хадгалж чадах юм бол төлбөрийн

тэнцлийн ерөнхий төлөв төсөөлж байгаа түвшинд байна гэсэн үг.

-Олон улсын зээлжих зэрэглэлийг тогтоодог “Woody’s” агентлаг 2020 онд УИХ-ын сонгуулийн нөлөөгөөр төсвийн алдагдал нэмэгдэх хандлагатай байна гэж дүгнэсэн. Энэ нь эргээд ОУВС-гийн хөтөлбөрт эрсдэлтэй гэсэн таамгыг дэвшүүлсэн. Монголбанкны хувьд хэр том эрсдэл гэж тооцдог вэ?

-Энэ удаагийн шийдвэрт макро эдийн засгийн төлөв байдлыг харгалзаж үзсэн. Үүнд хоёр зүйл нөлөөлж байна. Нэгдүгээрт ирэх онд сонгууль болно. “Сонгуулийн жилийн төсөв” гэсэн нэр томъёо хүртэл бий болсон. Улс төрийн агуулгаараа ч биелүүлээгүй амлалтуудаа гүйцээх зорилгоор хөрөнгө оруулалт зардлаа нэмэх явдал байдаг. Хоёрт, 2020-2024 онд гадаад өр төлбөр 14.4 тэрбум байгаа. Ирэх таван жилийн хугацааг харж одоогийн шийдвэрийг гаргаад байна.

-Гадаад зах зээлд худалдааны дайн олон улсад нэлээд тодор-хойгүй байдал бий болгож бай-на. Манай улсын хувьд шууд үзүүлэх нөлөөлөл нь юу вэ?

-Нийт экспортын 90-95 хувь нь уул уурхайн салбар. Тэр дундаа БНХАУ руу экспортолдог агуулгаараа шууд нөлөөтэй. Гэхдээ одоогийн байдлаар тодорхой биш байна. Ер нь БНХАУ эдийн засгийн өсөлтийн төсөөллөө бууруулж тооцож байгаа нь манай улсын экспортод сөргөөр нөлөөлж болзошгүй байна. Тоо хэмжээ болон үнийн суваг, аль алинаар нь орж ирэх боломжтой.

-ОУВС-гийн хөтөлбөрийн хүрээнд баримталж буй бод-лого өнөөдрийн байдлаар Монголбанкны мөнгөний бодлогын шийдвэрт ч юм уу, цаашдын төлөвт хэрхэн тусгагдаж байна вэ?

-ОУВС-гийн хөтөлбөр нэг л зорилготой. Эдийн засгийн өсөлтийг дунд хугацаанд тогтвортой хадгалахад чиглэсэн. Энэ бодлогын арга хэмжээг макро болон бүтцийн өөрчлөлтийн хүрээнд өсөлтөө дунд хугацаанд тогтооход анхаарч байна. Ингэснээр эдийн засаг эрсдэл даах боломжтой болно.

2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН» ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ИНДЕКС

5.2Дахин бага. Сүүлийн 20 орчим жил тэгш бус байдал буураагүйг ҮСХ онцоллоо. Тодруулбал, хүн амын хамгийн ядуу 20 хувийн хэрэглээ хамгийн баян 20 хувийнхаас 5.2 дахин бага байна.

» ТӨСӨЛ ХӨТӨЛБӨР

64Тэрбум. Азийн Засгийн газрууд нүүрсний цахилгаан станцын төслүүдэд жилд 64 тэрбум ам.долларын санхүүжилт олгож байна гэдгийг “ODI” судалгааны байгууллага тооцоолжээ.

» ЭКСПОРТ

241Мянган ширхэг. Засгийн газраас боловсруулаагүй адууны ширийг экспортлох тухай тогтоол гарснаас хойш энэ сарын 15-ны байдлаар таван аж ахуйн нэгж 241648 ширхэг адууны шир экспортлохоор гэрчилгээ авчээ.

» НААДМЫН ТӨСӨВ

2.9Тэрбум төгрөг. Энэ жил Үндэсний их баяр наадмын нийт зардалд 2,9 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн нь өнгөрсөн жилийнхээс 200 сая төгрөгөөр илүү юм.» ГАЗРЫН ТОС

6Хувь. АНУ-ын зүүн эргийн хамгийн том боловсруулах үйлдвэрт гал гарснаас шатахууны үнэ зургаан хувиар өслөө

» ОРЛОГОЕвропын зах зээлд нүүрсний үнэ унаж байгаатай холбоотойгоор ОХУ-аас Польш, Герман зэрэг орнууд руу нүүрс экспортолдог компаниудын орлого 2019 он гарсаар илт татарчээ.

АНУ-ын доллар 2,657.07

Евро 2,025.47

Японы иен 24.83

ОХУ-ын рубль 42.49

БНХАУ-ын юань 386.26

БНСУ-ын вон 2.30

ВАЛЮТЫН ХАНШ

Т.ЭлисаМонголбанкны Мөнгөний

бодлогын хорооны гишүүн Ц.Мөнхбаяртай ярилцлаа. Тэрбээр бодлогын хүүгээ 11 хувьд хэвээр хадгалсан нь макро эдийн засгийн тогтвортой байдал, инфляцын тогтворжилтонд эерэгээр нөлөөлнө гэж үзээд энэ шийдвэрийг гаргасан гэв.

-Монголбанк бодлогын хүүгээ 11 хувьд хэвээр хадгалах шийдвэр гаргасан. Бодлогын хүүгээ өөрчлөхгүй байх шалтгаан нь юу байв?

-Энэ удаагийн шийдвэрийг гурван үндсэн шалгааны улмаас гаргасан гэж хэлж болно. Тодруулбал, инфляцын төлөв байдал, гадаад орчны өөрчлөлт болон макро эдийн засгийн дунд хугацааны сорилт дээр ямар өөрчлөлт гарав гэдгийг харгалзаж үзээд бодлогын хүүгээ 11 хувьд хэвээр үлдээлээ. Инфляцад нөлөөлж байгаа эрэлтийн гаралтай хүчин зүйлийг харвал хэрэглээний өсөлт төсөөлж байснаас илүү хурдтай буурсан. Харин уул уурхайн бус өсөлт бидний төсөөлж байснаас доогуур гарлаа. Махны үнийн өсөлтөөс бусад, тухайлбал шатахууны үнэ бидний төсөөлж байснаас бага гарсан тул инфляцын төлөв талаасаа бодлогын хүү нэмэгдүүлэх шаардлага бага байна гэж харагдаж байгаа юм. Гадаад талаас харах юм бол өнгөрсөн хугацаанд хоёр гүрний худалдааны зөрчил сүүлийн саруудад эрчимжсэн. Энэ нь түүхий эдийн үнийн бууралтыг ойрын хугацаанд авчирч болзошгүй. Манай экспорт тал дээр сөргөөр нөлөөлж болзошгүй гэсэн дүр зураг харагдаж байна. Өнөөдрийн байдлаар бодлогын хүүгээ хэвээр хадгалсан нь макро эдийн засгийн тогтвортой байдал, инфляцын тогтворжилтонд

Инфляц зорилтот түвшинд тогтворжино гэсэн хүлээлт бийМонголбанк экспортын төсөөллийг үнэ болон тоо хэмжээний хувьд доошлуулсан

эергээр нөлөөлнө гэж үзээд энэ шийдвэрийг санал нэгтэй гаргасан.

-Азийн хөгжлийн банк энэ онд Монгол Улсын инфляц 8.5 хувьд хүрнэ гэж таамаг-ласан. Өсөлтийн гол шалтгаан төсвийн зардал, махны үнийн өсөлт зэргийг нэрлэж байна. Ямар нэгэн эрсдэл харагдаж байна уу?

-Эрэлтийн талаас харвал төс вийн хөрөнгө оруулалт энэ жил нэлээд өндөр байна. Эхний таван сарын байдлаар төсвийн хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэл 50.5 хувьтай байна. Гэтэл орлого нь 100 хувь давсан. Хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэл 50 гаруй хувьтай байна гэдэг эдийн засагт гарч байгаа мөнгө бидний хүлээлтээс бага байна гэсэн үг. Тийм учраас эрэлт тал

дээр төсөөлж байсан дарамт харьцангуй сул байна. Эрэлт болон нийлүүлэлт талаасаа харахад инфляц зорилтот түвшинд тогтворжино гэсэн хүлээлт бий.

-Уул уурхайн салбарын өсөлт эхний улирлын байд-лаар сайн байсан. Гэхдээ энэ байдал хоёрдугаар хагаст хэвээр үргэлжилж чадах эсэхэд салбарынхан эргэлзэж байна. Энэ тал дээр та ямар байр суурьтай байна вэ?

-Манай эдийн засагчдын хий-сэн судалгаагаар экспортын өсөлт энэ оны түвшинд бидний төсөөлж байснаас бага зэрэг доогуур хэдий ч боломжийн үзүүлэлттэй гарсан. Нүүрс л гэхэд төсөөлж байсан түвшинд байна. Монголбанкны судалгаагаар экспортын төсөөллийг гурван

ТӨСӨВ

Монголын тэтгэврийн санд эрсдэл учраад байна

Тэтгэврийн сангийн санхүү-гийн тогтвортой байдалд эрсдэл учраад байгааг Дэлхийн банкнаас шинээр гаргасан тайланд дурджээ. Тухайлбал, Засгийн газраас малчдын тэтгэврийн насыг бууруулсан, малчид болон эхчүүдэд тэтгэвэрт гарахад нь нэмэлт жил тооцох болж байгаа нь төсөвт их хэмжээний дарамт учруулна гэж тооцсон байна.

Энэ хэвээрээ явбал Тэтгэв-рийн даатгалын санд төлөх төсвийн татаасны хэмжээ 2016 оны түвшин болох дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хоёр хувиас 2050 он гэхэд 11

хувь болж өсөх тооцоо хийжээ. Тиймээс тэтгэврийн тогтолцоонд томоохон, яаралтай шинэчлэл хийх шаардлагатай гэж Дэлхийн банк үзэж байна.

Сүүлийн 10 жилд Монгол Улсын эдийн засаг хоёр удаагийн уналтын мөчлөгтэй тулгарсан нь түүхий эдийн дэлхийн зах зээл дэх үнийн огцом бууралттай давхцаж байсныг онцолсон. Үүнтэй холбоотой төсвийн их хэмжээний тэлсэн бодлого явуулсан ч эдийн засаг саарсныг судалгааны ажилд дурджээ. Хамгийн сүүлд 2016 оны хүндрэлээс төсвийн алдагдал дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 16.4 хувь хүрч өсөж байсан юм.

Мөн уул уурхайн баялагтай холбоотой төсвийн зардал

өсөж, дунджаар дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 37.3 хувьтай тэнцэж байсан нь түүхий эдээс хамааралтай орнууд болон дунд орлоготой бусад

орнуудын дунджаас өндөр байсан байна. Мөн тааламжтай үед хуримтлуулдаггүй, хүнд үед зарлагаа нэмэгдүүлдэг нь төсвийн хүндрэлийн гол асуудал

болсоор байгааг анхаарууллаа.Төсвийн орлогоо нэмэг-

дүүлэх чиглэлд хийх нэг алхам нь татварын хувь хэмжээ, шатлалын асуудал

гэж тодорхойлсон байна. Тухайлбал, хувь хүний орлогын албан татвар нэг шатлалтай 10 хувь байгааг олон болгох санал дэвшүүлсэн юм. ХХОАТ нь нийт татварын орлогын есөн хувийг бүрдүүлж байна. НӨАТ болон онцгой албан татвар нь ядуу иргэдэд дарамт үзүүлж, тэгш бус байдлыг бий болгож байгаа гэж Дэлхийн банк үзжээ.

ХХОАТ-ыг шатлалтай болгох асуудал “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийг анх баталж байх үед яригдсан ч олон нийтийн хүчтэй эсэргүүцэлтэй тулгарч, буцаагдаж байв. Үүнээс үүдэж татвар нь төсвийн бодлогын д а х и н ху в а а р и л а л т ы н нөлөөллийн гол суваг байж чадахгүй байна гэж дүгнэжээ.

Б.БямбасүрэнЗГМ

УУЛ УУРХАЙ

Vision values Монгол дахь хайгуулын лицензээ буцаах хүсэлт гаргалаа

Хонгконгийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй Vision Values Holdings компани Монгол дахь лицензээ буцаан өгч байгаагаа зарлалаа. Тус компани 51 хувийг нь эзэмшдэг FVSP компани 2020 оны IV сард хугацаа нь дуусах тусгай зөвшөөрлөө Монголын Засгийн

газарт эргүүлэн буцаах хүсэлтээ гаргасан байна. Ингэснээр Vi-sion Values групп хамгийн багадаа 475,200 ам.долларын лицензийн хураамж болон бусад төлбөрөөс чөлөөлөгдөнө гэж тооцжээ.

Лиценз буцаах үйл явц 3-4 сар үргэлжилж магадгүй юм.

Энэ тусгай зөвшөөрөл нь Говь-Алтай аймгийн нутагт орших 36700 шахам га талбайг хамарсан. "Өмнөх жилүүдэд хийсэн хайгуулаар эрдсийн илэрцүүд олдсон ч цаашид олборлолт хийхүйц таатай үр дүн гараагүй" гэж компани үзжээ.

ЗГМ©

Энэ оны эхний таван сард төмөр замаар нийт 10.9 сая тонн ачаа тээсэн бол давхардсан тоогоор 963.1 мянган хүн зорчжээ. Дээрх үзүүлэлтийг өнгөрсөн оны мөн үеийнхтэй харьцуулбал, тээсэн ачаа 643.5 мянган тонноор нэмэгдэж, зорчигчдын тоо 67.3 мянгаар

буурсан аж. Төмөр замын тээврийн орлого оны эхний таван сард 2777 тэрбум төгрөг болсон бөгөөд энэ нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 40.3 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдсэн үзүүлэлт юм. Харин агаарын тээврээр 1.2 мянган тонн ачаа тээж, давхардсан тоогоор 371.9 мянган хүн зорчсон байна.

Төмөр замын тээврийн орлого ₮40.3 тэрбумаар нэмэгджээ

• Хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэл 50 гаруй хувьтай байгаа нь бидний хүлээлтээс бага дүн.

• “Сонгуулийн жилийн төсөв” гэсэн нэр томъёо гаргаж, биелүүлээгүй амлалтуудаа гүйцээх зорилгоор хөрөнгө оруулалт зардлаа нэмэх явдал байдаг.

• Монголбанкны судалгаагаар экспортын төсөөллийг гурван сард авч үзсэнээсээ үнэ болон тоо хэмжээний хувьд доошлуулсан.

Төсвийн алдагдлын ДНБ-д эзлэх хэмжээ( хувиар )

-4.1

-9.1 -9.2-10.4

-8.6

-16.4

-1.9

Дэлхийн банк©

1G 2G 3G 4G 5G1979 он 1991 он 1998 он 2008 он 2019 он

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.06.26, ЛХАГВА ~ №121 (1173)

Эдийн засагТЕХНОЛОГИ

Шинэ эриний 5G сүлжээ хүн төрөлхтөнд өргөн боломж нээж буй ч дэлхий ертөнцийг хоёр туйл адил хуваагдахад хүргээд байна. Уяж зангидах утас гэж үгүй атлаа дэлхийг хэрсэн хил хязгаар үгүй хэлхээ холбоо бий болгох энэ технологи эцэстээ их гүрнүүдийн сөргөлдөөний нэг зангилаа болж, талцал маргаан, таамаг, мэдээллийн төв цэг боллоо.

Технологиор түүчээлэгчдийн нэг БНСУ өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард 5G технологийг дэлхий дахин анхлан нэвтрүүлж, сүүлийн хоёр сарын хугацаанд сая давсан хэрэглэгчийг эгнээндээ элсүүлээд байна. Энэ давлагаанаас АНУ ч хоцрохгүйн төлөө зүтгэж буй бөгөөд Атланта, Даллас, Хьюстон, Канзас хотдоо 5G сүлжээг хэдийнэ нэвтрүүлсэн. Удахгүй Чикаго, Лос Анжелес, Нью-Йорк, Финикс, Вашингтон хотыг шинэ сүлжээнд шилжүүлэхээр төлөвлөж буй аж. Тэгвэл 5G-гээр ирэх жилүүдэд тэргүүлэх хамгийн өндөр магадлалтай байгаа БНХАУ төр, хувийн хэвшлийн дөрвөн компанидаа

Ойрын 3­5 жилд 5G­г дэм жих төхөөрөмж хэрэглээнд нэвтрэхгүй

Монгол Улс 5G-д бэлэн биш

SHANGHAI COMPOSITE

HANG SENG KOSPIS&P 500 TOPIXDOW JONES FTSE 100 NIKKEI 225

0.17% 1.20%0.05%

0.27%0.20% 0.46% 0.82%0.21%

Г.Байгал @baigalZGM

Erdene Resource Development Торонто

Өдөр 0.19% Сар Жил

0.200.200.19

Aspire Mining Австрали

Өдөр 4.17% Сар Жил

0.02

0.020.02

Rio Tinto Австрали

Өдөр 1.10% Сар Жил

100.7198.1795.63

V/28 V/28 V/28 V/28VI/5 VI/5 VI/5 VI/5VI/25 VI/25 VI/25 VI/25

Өдөр 1.71% Сар Жил

Turquoise Hill Resources Ltd Торонто

2.10

1.96

1.81

ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

тус сүлжээний тусгай зөвшөөрөл олгосон. Одоогоор China Mobile, China Telecom, China Unicom Hong Kong компани 5G сүлжээг Бээжин, Шэньжэнь зэрэг хотод туршиж байна.

Утасгүй уг сүлжээ улс орнуу-дад хурдтай тархаж, 5G техно-логиор тэргүүлэхийн төлөөх их гүрнүүдийн өрсөлдөөн улам ширүүссээр дайны гал авал-цахад хүргэлээ. Тэгвэл энэ ширүүн тэмцэл дунд Монгол Улс нүдэн балай, чихэн дүлий явж байгаа юм биш биз. Мэдээж бид энэ технологиор их гүрнүүдтэй өрсөлдөж, зах зээл булаацалдахгүй нь тодорхой. Гэхдээ ирэх хэдэн жилд дэлхийн харилцаа холбооны хөгжлийг өнгөлөх энэ технологиос монголчууд бултаж чадахгүй нь ойлгомжтой.

Тэгвэл бид энэ шинэчлэлийн хаана нь явж байна вэ. Хил хяз-гаар гүй энэ сүлжээнд мон гол чууд бэлэн эсэхийг хөндөхөөс урьдаад их гүрнүүд үхэн хатан зүтгээд буй 5G гэж чухам юу болохыг цухас дурдъя. Технологийн салбарынхан 5G сүлжээний давуу тал, хүчин чадлыг шагшиж, ам уралдан магтацгааж буй. Энгийнээр тайлбарлавал, та хоёр цаг үргэлжлэх уран сайхны киног 3G-гээр 26 цаг, 4G ашиглан зургаан минут татдаг. Харин 5G технологиор бүрэн хэмжээний уран сайхны киног нүд ирмэхийн зуур буюу ердөө 3.6 секундэд татан авах боломжтой аж. Алга урвуулахын адил ийм өндөр хурдтай, хил хязгааргүй харилцаа холбооны боломжийг 5G сүлжээ дагуулж буй аж.

Дэлхийн түүхэнд анх 1998

онд бий болсон 3G сүлжээг монголчууд одоогоос 10 жилийн өмнө эх орондоо нутагшуулж байжээ. Харин 4G сүлжээ Монгол Улсад 2016 онд нэвтэрч байсан аж. Одоогоор өндөр хурдны, хөдөлгөөнт энэ сүлжээ манай улсын 21 аймаг, 330 суманд нэвтэрсэн. Үүний үр дүнд Монгол Улсын өнцөг бүрт ажиллаж, амьдарч буй иргэд 3G-гээс 10 дахин хурдтай 4G-гээр дамжуулан мэдээлэл хүлээн авч байна. Энэ сүлжээг байгуулахын тулд харилцаа холбооны нэг оператор компани л гэхэд 80 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж байжээ.

Ингэснээр манай улсын дата хэрэглээ эрс нэмэгдсэн. Одоогоор монголчуудын дата хэрэглээ дэлхийн дунджаас өндөр. Сүүлийн найман жилд дата хэрэглэгчдийн тоо 14 дахин өссөн. 2018 оны эхний хагасын байдлаар манай улсын дата хэрэглэгчдийн тоо 2017 оны мөн үеэс 8.7 хувиар өсөж, 2.8 саяд хүрсэн. Үүний 31.2 хувийг 4G сүлжээний хэрэглэгчид бүрдүүлж байна. Ингэснээр дата хэрэглээ 71.9 мянган терабайтад хүрсэн гэж Харилцаа холбооны

зохицуулах хороо мэдээлэв. Энэ нь жилийн өмнөхөөс 90 хувиар, харин 2015 онтой харьцуулахад долоо дахин өссөн үзүүлэлт аж. Дата хэрэглээ ийн тэлэхэд үүрэн холбооны оператор компаниуд зах зээлд шинэ багц, үйлчилгээ санал болгосон нь нөлөөлсөн гэж салбарынхан тайлбарлаж байна.

Хэдийгээр бидний хэрэглээнд өндөр өсөлтүүд ажиглагдаж байгаа ч Монгол Улс одоогоор 4G сүлжээг бүрэн ашиглахгүй байгааг “Мобиком” корпораци мэдээлсэн. Дэлхийд нэвтрээд 10, Монголд гурван жил болж буй 4G технологийг өнөө хэр бид бүрэн хүчин чадлаар нь ашиглахгүй байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, бидний хэрэглээ технологийн дэвшлийн хурдаас хоцорч, хүчин чадалд нь балчирдаж байгаа нь энэ. “5G технологи олон давуу тал бий болгож, маш их мэдээллийг нэгэн зэрэг дамжуулах хүчин чадалтай. Гэхдээ хэрэглэгчдийн өдөр тутмын амьдралд 5G сүлжээ үнэхээр хэрэгтэй юу гэдэг нь хамгийн чухал” хэмээн “Мобиком” корпорацийн гүйцэтгэх захирал Тацүяа Хамада Bloomberg Tv Mongolia телевизэд өгсөн ярилцлагадаа дурджээ.

Монгол Улсад 5G технологийг нэвтрүүлэх урьдчилсан төлөвлөгөө одоогоор гараагүй байна. Мөн нэвтрүүлэх хугацаа нь болоогүй гэж үүрэн холбооны оператор компаниуд үзэж байна. Энэ талаар Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос тодруулах гэсэн боловч хариуцаж буй дарга нь хилийн чанадад томилолтоор ажиллаж буй учраас тайлбар өгөх боломжгүй хэмээн хариуллаа.

Гэхдээ Монгол Улсын радио

онд болсон тус холбооны хурлаар 5G технологийг олон улстай уялдуулах ажлыг 2019 оны сүүлчээр эхлүүлнэ. Улмаар стандартын шаардлага хангасан 5G технологийн эхний туршилтыг 2020 оны дундуур хийхээр төлөвлөжээ.

АНУ, Хятад зэрэг их гүрнүүд л олон улсаас түрүүлэн 5G-г туршиж, тус технологийн хойноос хөөцөлдөж байхад дэлхий даяар дагаж мөрдөх, нэгдсэн стандартыг өнөө хэр мэргэжлийн байгууллага нь батлаагүй байна. Харин энэ оны аравдугаар сард Дэлхийн радио холбооны их хурал Египет улсад болно. Энэ хурлаар шинэ технологийн талаарх олон улсын ч, Монголд ч тэр бодлого чиглэл, төлөвлөгөө зураглал илүү тодорхой болох төлөвтэй. Гэхдээ салбарынхан Монгол Улсад ойрын 3-5 жилд 5G технологийг дэмжих төхөөрөмж хэрэглээнд нэвтрэхгүй хэмээн үзэж байна.

Intel компани тооцоогоор 2035 он гэхэд дэлхийн эдийн засагт 10 гаруй их наяд ам.долларын өгөөж авчрах энэ технологи их гүрнүүдийн өрсөлдөөний гол хөзөр байж болно. Гэхдээ энэ гайхамшгийг хүн хэрэглэж, үр ашгийг нь мэдрэхгүй л бол мянга сайхан шинэ эриний технологи байгаад нэмэргүй. Монгол Улс ч технологийн томчуудыг даган дарцаг шиг хийслээ гээд манай одоогийн хөрсөнд буухгүй бол хайран хөрөнгө оруулалт л болж хувирна. Иймд хэрэглээгээ дээшлэхийг хүлээн, хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийн, хэдэн жил хүлээхээс өөр арга алга.

Олон улсын чиг хандлагыг

харгалзан 5G-г нутаг шуу-лахаар заажээ

СҮЛЖЭЭНИЙ СТАНДАРТЫН ХУВЬСАЛ

Аналог үүрэн холбоо

Текст мессеж Утасгүй интернэт сүлжээ Үүлэн технологи, өндөр хурдны интернэт

Интернэтийн хязгааргүй хэрэглээ

ХХЗХ©

201820182018201820182018

3.93.3

2.62.2

1.61.1

Дата хэрэглэгчдийн тоо(саяар)

Үндэсний статистикийн хороо©

2012

134.0

2013

186.0

2014

227.7

2016

225.1

2015

208.0

2017

285.1

2018

306.1

Гэрээт интернэт хэрэглэгч(мянгаар)

Харилцаа холбооны зохицуулах хороо©

2017

10000900080007000600050004000300020001000

-2018

3G

4G, LTE

Үүрэн холбооны хэрэглэгчийн үүсгэсэн дата хэрэглээ (терабайт)

ipleadership.org©

5G ДЭЛХИЙН ЭДИЙН ЗАСАГТ

(2035 он)

12.3

22

их наяд ам.долларын бүтээгдэхүүн

үйлчилгээ авчирна. Энэ нь АНУ-ын хэрэглэгчдийн зарцуулалттай

тэнцэнэ.

сая ажлын байр бий болгоно.

Дэлхийн эдийн засагт Энэтхэгтэй тэнцэх

өсөлт авчирна.

давтамжийн дунд хугацааны замын зураглал буюу 2018-2023 он хүртэлх төлөвлөгөөнд тусгас-наар Монгол Улс олон улсын чиг хандлагыг харгалзан 5G-г нутагшуулахаар заажээ. Өөрөөр хэлбэл, бид Дэлхийн радио холбооны төлөвлөгөө, чиглэлийн дагуу урагшилна. Өнгөрсөн

С.Батсайхан / ЗГМ©