5. projekcija razvoja185.166.125.151/sites/default/files/07_ pogl 5 + pogl 6 + pogl 7...

ISTRAŽIVANJE I RAZVOJ MODELA SAKUPLJANJA I TRETMANA OTPADNIH VODA KAO PODRŠKA PROSTORNO PLANSKIM DOKUMENTIMA NASELJA I AP VOJVODINE.

84

5. PROJEKCIJA RAZVOJA 5.1 Vizija razvoja kanalizacione mreže Izbor sistema kanalisanje naselja i industrije je osnovni preduslov za efikasno rešavanje problema otpadnih voda. U praksi se pojavljuju tri sistema kanalisanja otpadnih voda naselja: - opšti (zajedno se odvode upotrebljene vode naselja, prethodno prečišćene otpadne vode industrije i atmosferskim vodama), - separatni (posebni, međusobno nezavisni sistemi upotrebljenih i atmosferskih voda) i - kombinovani (kombinacija prethodnih sistema), odnosno deo naselja se kanališe po opštem sistemu a preostali deo po separatnom principu) Izbor sistema kanalisanja je u najvećem broju slučajeva odabran u vreme izrade prve koncepcije kanalisanja naselja. Kao strateško opredelenje, ova odluka postaje deo osnovnih prostorno planskih dokumenata razvoja naselja. U uslovima AP Vojvodine, naselja Novi Sad, Subotica i Senta raspolažu opštim sistemom kanalisanja. Sva ostala naselja se kanališu po separatnom sistemu. Pojedina naselja se kanališu po kombinovanom sistemu. Kombinovani sistem je više iznuđen sistem nego što je to rezultat prethodnih opredelenja. Naime, delovi nekih naselja (najčešće centri naselja) su se kanalisali u dalekoj prošlosti opštim sistemom. Preispitivanjem sistema kanalisanja u novijem vremenu (pre oko 50-60 godina), naselja su se opredeljivala za separatne sisteme, pri čemu su zadržali delove opšteg sistema. Opšta karakteristika sistema kanalisanja atmosferskih voda je sakupljanje i odvođenje kratkotrajnih padavina sa velikim intenzitetom. Funkcionalna zavisnost protoka atmosferskih voda u sistemu kanalisanja i elemenata oticaja voda sa slivnog područja je sledeća: Q = f ( i , F , φ , ψ ) gde je - i , merodavni intenzitet padavine (lit/sec/ha) , - F , površina slivnog područja ( ha) - φ , koeficijent oticaja - ψ , koeficijent zakašnjenja Za merodavni intezitet padavine se usvaja vrednost određene verovatnoće pojave i određenog trajanja kiše. Ovaj podatak je tehno ekonomske kategorije, odnosno veće vrednosti rezultiraju manjim rizikom od plavljenja , i obrnuto, manje vrednosti doprinose povećanim rizikom od plavljenja slivnog područja. U našem podneblju i u našim društveno ekonomskim uslovima , najčešće se primejuju verovatnoće pojave : - jednogodišnja kiša - dvogodišnja kiša - petogodišnja kiša


85

Merodavno vreme trajanja kratkotrajnih kiša velikog intenziteta je takođe tehnoekonomska kategorija . Kratkotrajnije merodavne kiše uzrokuju veći protok i obratno, dugotrajnije kiše daju manje protoke tokom oticaja atmosferskih voda u sistemu kanalisanja. U našem podneblju usvajaju se merodavna vremena trajanja merodavnih kiša u opsegu od : - trajanje 15 minuta - trajanje 20 minuta i - trajanje 30 minuta U projektnim dokumentacijama kanalizacija atmosferskih voda ( po opštem i separatnom sistemu) zavisno od hidroloških prilika bliskih izučavanom području , sačinjavaju se redovi računskih kiša za odabrane usvojene parametre, a koji služe za dimenzionisanje sistema kanalisanja. Ilustracije radi, ovde se navode merodavni intenziteti kiše izvedeni iz podataka sa kišomerne stanice Palić, a koji se koriste kod dimnezionisanja kanalizacione mređe u Subotici. - 90 lit/sec.ha ,(verovatnoća pojave : jednogodišnja kiša merodavno trajanje : 15 min) - 132 lit/sec.ha ,(verovatnoća pojave : dvogodišnja kiša, merodavno trajanje 15 min ) Površina sliva se utvrđuje iz geodetskih podloga kanalizacionog sistema Koeficijent oticaja je faktor zavisan od karaktera površine sliva sa kojeg voda otiče do kanalizacionog sistema. U slučaju vodonepropusnih površina (krovovi, putevi, platforme i sl) koeficijent iznosi 0,95 , a kod vodopropusnih površina ( travnjaci, bašte, parkovi i sl) koeficijent je oko 0,10 . Koeficijent zakašnjenja pokazuje međusobni odnos uticaja trajanja kiše i trajanja oticaja kiše. U slučaju da je trajanje kiše i trajanje oticaja jednako, koeficijent je 1,00 , a u slučaju da je trajanje oticaja duže od trajanja kiše , koeficijenti zakašnjenja su srazmerno manji od 1,00. Kod dimenzionisanja opšteg sistema kanalisanja, računa se sa koincidencijom istovremenog javljanja maksimalnih protoka od atmosferskih i otpadnih voda. U konkretnim proračunima u merodavnom protoku za dimenzionisanje dominira protok od atmosferskih voda u odnosu na protok otpadnih voda. Protok atmosferskih voda je i do 10 puta veći od protoka otpadnih voda. Izgradnja kanalizacionih sistema značajno zaostaje za izgradnjom vodovodnih sistema. Kada uporedimo situaciju u svetu gde je u većini evropskih gradova procenat priključenog stanovništva na kanalizacioni sistem veći od 95%, dok je za grad Beograd iznosi 85%. Još je nepovoljnija situacija na nivou zemlje jer je u Vojvodini priključenost još manja, odnosno oko 45%, a u centralnoj Srbiji bez Beograda svega 37% od ukupnog broja stanovnika. Procenat priključenosti ukupnog broja stanovnika na kanalizacionu mrežu u Srbiji je 56%. Kada upoređujemo gradsko i seosko stanovništvo velika je razlika u procentu priključenosti jer je oko 75% gradskog stanovništva povezano na javni kanalizacioni sistem a seoskog svega 9%. Ukupna stopa priključenja na kanalizaciju veća je od 75% samo u tri opštine: Kragujevac, Novi Sad i Sremski Karlovci. Ovde navedeni podaci su orijentacionog karaktera, s obzirom da su izvorni podaci nedovoljno pouzdani i ažurni. Procenjeni dostignuti stepen priključenosti stanovništva na kanalizacionu mrežu iznosi prema sledećoj tabeli:


86

Tabela br 25. Dostignuti stepen priključenosti stanovnika na kanalizaciju

rb tip naselja broj stanovnika

% Priključeno na kanaliz.

% Nije priključ. na kanaliz.

%

1 manje od 2.000 st 256.863 13,4 12.843 1,5 244.020 23,1

2 2.000 - 10.000 st 636.407 33,2 235.470 27,4 400.937 38,0

3 više od 10.000 st 1.023.619 53,4 611.687 71,1 411.932 38,9

4 Ukupno 1.916.889 100 860.000 100 1.056.889 100 Pod predpostavkom da se izgradnja institucionalne kanalizacione mreže odvijala poslednjih 60 godina (u periodu 1952 - 2012), a broj priključenih stanovnika iznosi oko 860.000 , prosečan intenzitet priključenja je iznosio: 860.000 stan / 60 god = 14.333 stanovnika / godišnje Predpostavljajući identičnu dinamiku priključenja preostalog stanovništva (1.056.889 stanovnika) iz prethodnog perioda, dostizanje stepena potpune priključenosti bi iznosio: 1.056.889 stan / 14.333 stan/god = 73,7 godine. S obzirom na objektivne okolnosti u sledećem razvojnom periodu, polazi se od povoljnije vizije razvoja ove delatnosti , koja se zasniva na ispunjavanju - zadovoljavanju zakonske regulative u oblasti zaštite životne sredine i vodoprivrede i na stvaranju boljih društveno-ekonomskih predpostavki razvoja . Ove tendencije će biti izraženije kod naselja iznad 2.000 stanovnika , nego kod naselja sa brojem stanovništva ispod 2.000 . Ocenjuje se projekcija cilja postizanja priključenosti od ukupno 75 % od ukupnog broja stanovnika , odnosno 1.916.889 x 0,75 = 1.437.667 stanovnika. odnosno, predviđa se realizacija novih priključaka prema sledećem: 1.437.667 - 860.000 = 577.667 stanovnika Tabela br 26. Vizija stepena priključenosti stanovnika na kanalizaciju

rb tip naselja broj stanovnika

% Vizija razvoja priključenosti.

% (5):(3)

Preostalo nepri- ključeno stanovn.

1 2 3 4 5 6 7

1 manje od 2.000 256.863 13,4 64.216 25,0 192.647 2 2.000 - 10.000 636.407 33,2 454.678 71,4 181.729 3 više od 10.000 1.023.619 53,4 918.773 89.8 104.846 4 Ukupno 1.916.889 100 1.437.667 75,0 479.222

U ovom trenutku se ne raspolaže sa fizičkim pokazateljima sistema kanalisanja, stoga se ne može dati finansiska vizija razvoja za postavljeni cilj vizije razvoja kanalizacione mreže.


87

5.2 Vizija razvoja prečišćavanja otpadnih voda Vizija razvoja prečišćavanja otpadnih voda je uzročno-posledično vezana za viziju razvoja kanalizacione mreže. Naime, realizaciju sistema kanalizacione mreže mora da prati i uporedna realizacija izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda kao jednu zajedničku tehno-ekonomsku celinu. S obzirom na strukturu tipova naselja posebno se izdvajaju ona sa brojem stanovnika manjim od 2000. U takvim naseljima (kojih ima 281) živi 13,4 % stanovništva AP Vojvodine (po popisu iz 2011 godine) i većinom ova naselja nemaju izgrađenu kanalizacionu mrežu. U odnosu na naselja sa većim brojem stanovnika, ova mala naselja nisu razvrstana kao prioritetna sa aspekata razvoja sistema kanalisanja, osim u slučajevima ako pripadaju osetljivim vodoprijemnicima. Kod država u fazi pristupanja EU, Direktive EU predviđaju prioritetne obaveze realizacije postrojenja za prečišćavanje kapaciteta iznad 2.000 ES. Vizija razvoja sistema kanalizacione mreže iz prethodnog poglavlja, zahteva i srazmernu viziju razvoja realizacije postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Ovo znači da se sve otpadne vode, koje se sistemom kanalizacione mreže sakupe, moraju i na odgovarajućim postrojenjima da se i prečišćavaju. Kod kategorije naselja ispod 2000 stanovnika projekcija razvoja predviđa priključenost od 25% , pretežno u naseljima na osetljivim vodoprijemnicima, to se i predviđa realizacija 1/4 postrojenja takvih naselja. Kod naselja sa brojem stanovnika iznad 2.000 , vizija razvoja kanalizacione mreže predviđa visok stepen priključenosti (71,4% i 89,8%) , što odgovara potrebi realizacije svih postrojenja punog kapaciteta. U prelaznom periodu do potpune priključenosti, na teret slobodnog kapaciteta postrojenja mogu se prihvatiti i transportovane otpadne vode malih naselja (ispod 2.000 stan.) iz neposrednog okruženja. Vizija razvoja prečišćavanja komunalnih otpadnih voda u svetlu prioriteta (naselja iznad 2000 ES) predviđa realizaciju sledećeg broja prioritetnih postrojenja: Tabela br. 27 Prioritetni broj postrojenja

rb

Kapaciteti postrojenja (ES)

Potreban broj postrojenja (kom)

1 ispod 2.000 ES 50 2 2.001-10.000 ES 129 3 10.001 - 100.000 ES 35 4 iznad 100.001 ES 6 5 svega 220

U poglavlju ove Studije 4.2 "Izbor tehnoloških postupaka" (strane 57.,58. i 59.) prikazana su sva postrojenja koja podležu prioritetu izgradnje sa kapacitetom iznad 2.000 ES. U sledećoj tabeli br. 29 navode se svi tipovi postrojenja , od kojih tipovi osenčeni u tabeli ( F, G, H, I i J) pripadaju kategoriji prioritetnih postrojenja. S obzirom na Direktive EU i donete podzakonske akte (Uredba) , utvrđeni su i propisani kvaliteti prečišćenih otpadnih voda , zavisno od veličine postrojenja i karaktera vodoprijemnika. Ovi podaci su prikazani u sledećoj tabeli br. 28.


88

Kako je to već u prethodnim poglavljima navedeno, postupak ocene vodoprijemnika sa aspekta manje ili veće osetljivosti metodološki nije sasvim uređeno. Trenutno se ovo ocenjuje "od slučaja do slučaja" sa prisustvom subjektivnih procena. Sve više preovladava stav određenih organa (zaštita životne sredine, zaštićena prirodnih dobara , vodoprivreda i dr.) da se zbog malovodnosti većine potencijalnih vodoprijemnika i sprečavanja eutrofizacije u celom slivu reke Dunava (Projekat zaštite crnomorskog sliva), svi vodoprijemnici tretiraju kao "veoma osetljivi". Ova okolnost nameće obavezu da se u viziji razvoja prečišćavanja otpadnih voda pristupi realizaciji veoma zahtevnih postrojenja.


89

tabela 28. T I P O V I P O S T R O J E N J A Prioritetna postrojenja prema Direktivi EU

TIP KAPACITET (ES) LINIJA VODE LINIJA MULJA 1 2 3 4

A Lokalna rešenja Razna tehnička rešenja

Simultana stabilizacija mulja, prirodno sušenje ili transport mulja

B manje od 600 Mehaničko + Biološko

Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja

C manje od 600 Mehaničko+Biološko (denitrifikacija + defosforizacija)

Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja

D od 601 do 2.000 Mehaničko+Biološko D1 Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja D2 Simultana aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija

E od 601 do 2.000 Mehaničko+Biološko (denitrifikacija + defosforizacija)

E1 Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja E2 Simultana aerobna stabilizacija mulja, mehanička mulja

F od 2.001 do 10.000 Mehaničko + Biološko F1 Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja F2 Odvojena aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija

G od 2.001 do 10.000 Mehaničko+Biološko (denitrifikacija + defosforizacija)

G1 Simultana aerobna stabilizacija mulja, prirodno sušenje mulja G2 Odvojena aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija

H od 10.001 do 100.000 Mehaničko + Biološko H1 Simultana aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija H2 Odvojena aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija H3 Anaerobna stabilizacija mulja , mehanička dehidracija

I od 10.001 do 100.000 Mehaničko+Biološko (denitrifikacija + defosforizacija)

I1 Odvojena aerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija I2 Anaerobna stabilizacija mulja , mehanička dehidracija

J iznad 100.001 Mehaničko+Biološko (denitrifikacija + defosforizacija)

Anaerobna stabilizacija mulja, mehanička dehidracija


90

5.3 Prioriteti u razvoju U poglavlju 4.3 "Tehničke karakteristike postrojenja" sva postrojenja u AP Vojvodini su po kriterijumu Prioriteta, razvrstana u 11 kategorija. Osnovna načela ovog razvrstavanja su bila sledeća: - održavanje i poboljšanje stanja postojećih (malobrojnih) postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda - prioritetni status srednjih i velikih postrojenja na izuzetno osetljivim vodoprijemnicima - prioritetni status srednjih i velikih postrojenja na osetljivim vodoprijemnicima - postrojenja na osetljivim vodoprijemnicima gde je zbog karaktera istog izražena potencijalna pojava eutrofizacije - pospešivanje izgradnje regionalnih sistema za prečišćavanje otpadnih voda - mali uređaji na pretežno bezvodnim ili malovodnim vodoprijemnicima - velika postrojenja na manje osetljivim vodoprijemnicima - srednja postrojenja na manje osetljivim vodoprijemnicima i - sva ostala postrojenja na manje zahtevnim vodoprijemnicima

Šifra

PRIORITETI

1 Održavanje funkcionalnog stanja, poboljšanje i razvoj postojećih (izgrađenih) postrojenja (kapaciteta iznad 10.000 ES)

2 Srednji i veliki uređaji (iznad 10.000 ES) na pretežno bezvodnom vodoprijemniku ("izuzetno osetljiv vodoprijemnik")

3 Srednji i veliki uređaji (iznad 10.000 ES) na malovodnom vodoprijemniku ("osetljiv vodoprijemnik")

4 Uređaji na stajaćim vodama i usporenim prirodnim i veštačkim vodnim tokovima ("osetljiv vodoprijemnik")

5 Mali uređaji (2.000-10.000 ES) na pretežno bezvodnom vodoprijemniku ("osetljiv vodoprijemnik")

6 Mali uređaji (2.000-10.000 ES) na malovodnom vodoprijemniku ("osetljiv vodoprijemnik")

7 Regionalni sistemi prečišćavanja otpadnih voda na ostalim vodoprijemnicima

8 Pojedinačni sistemi prečišćavanja otpadnih voda na ostalim vodoprijemnicima

9 Veliki sistemi prečišćavanja ( iznad 45.000 ES) na ostalim vodoprijemnicima

10 Srednji sistemi prečišćavanja ( 2.000 - 45.000 ES) na ostalim vodoprijemnicima

11 Mali uređaji ( ispod 2.000 ES ) za prečišćavanje otpadnih voda ostalim vodoprijemnicima


91

5.4 Ekonomski pokazatelji razvoja Načelno sagledani mogući izvori finasiranja po svim osnovama predstavljaju samo opštu orijentaciju primerenu sadašnjem trenutku. U budućnosti će se ovi potencijalni izvori finansiranja menjati, u zavisnosti od aktualnih društveno, ekonomskih i političkih okolnosti pod kojima će se realizovati razvoj. Ovi mogući izvoti finansiranja su sledeći:

1. SREDSTVA KOMUNALNIH PREDUZEĆA 1.1 Sredstva amortizacije 1.2 Namenska sredstava iz cene vode

2. NEPOVRATNA SREDSTVA 2.1 Opština

2.1.1 Budžetska sredstva opštine 2.1.2 Ostali opštinski fondovi 2.1.3 Samodoprinos građana 2.1.4 Udružena sredstva korisnika sistema

2.2 Pokrajina Vojvodina 2.2.1 Fondovi za kapitalna ulaganja 2.2.2 Fondovi u oblasti vodoprivrede 2.2.3 Ostali izvori

2.3 Republika Srbija 2.3.1 Fondovi u oblasti ekologije 2.3.2 Fondovi u oblasti vodoprivrede 2.3.3 Razvoj infrastrukture 2.3.4 Razvoj sela 2.3.5 Ostali izvori

2.4 Međunarodni izvori finansiranja (donacije) 2.4.1 Bilateralna saradnja 2.4.2 Multilateralna saradnja 2.4.3 Evropski fondovi 2.4.4 Ostali izvori

3. KREDITI 3.1 Povoljni (soft) krediti

3.1.1 Velike svetske banke 3.1.2 Ostali izvori u okviru bilateralne i multilateralne saradnje država

3.2 Komercijalni krediti 3.2.1 Finansiski krediti 3.2.2 Robni krediti

3.3 Kreditna sredstva iz fondova republike 3.3.1 Pokrajina Vojvodina 3.3.2 Republika Srbija 3.3.3 Ostali izvori

4. SARADNJA JAVNOG I PRIVATNOG SEKTORA (PPP – modeli) 4.1 Koncesija 4.2 Privatizacija 4.3 Model BOT (izgraditi-upravljati i predati),


92

4.4 Model DBFOT (projektovati-izgraditi-finansirati-upravljati-predati) 4.5 Ostali izvori

Na osnovu vizije razvoja sistema kanalizacione mreže (koje pripada regionalnoj kanalizaciji) i vizije razvoja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, sačinjen je opšti pregled potrebnih investicionih sredstava za realizaciju razvoja. Ovim pregledom obuhvaćena su naselja prema prioritetnim kriterijumima za naselja iznad 2000 ES , odnosno ukupno 170 naselja. S obzirom da su potrebna investiciona sredstva procenjena bez uzimanja u obzir dosada izgrađenih postrojenja , iste treba redukovati na realnu današnju vrednost, smanjenjem za vrednost dela izgrađenih postrojenja koji se uklapaju u buduća tehnička rešenja. Ova redukcija se odnosi na sledeća postrojenja : - Stara Moravica, - Horgoš - Bač - Maglić - Novo Miloševo - Pećinci - Mačvanska Mitrovica - Ada-Mol - Kikinda - Kanjiža - Senta - Bački Petrovac - Bečej - Ruma - Vršac - Subotica - Sombor - Vrbas Shodno ovome, procena realno potrebnih investicionih sredstava se formira prema sledećem : - ukupna potrebna sredstva za sva postrojenja 552.845.000 € - redukcija za upotrebljivu vrednost postojećih postrojenja 40.000.000 € - ukupno potrebna sredstva 512.845.000 € Specifična ulaganja su računata po podacima iz sledećeg dijagrama. Dijagram je sačinjen na osnovu dosada izvedenih postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i većeg broja projektovanih postrojenja.

Specifi čna investicija - PPOV

0

100

200

300

400

500

600

2 3 4 5 7 10 20 40 60 100 120

Kapacitet postrojenja (1000 ES)

Spe

cifič

na in

vest

icija

€/E

S

Ukup.inv,

Izgr.postr,


93

tabela 29. PROCENE VREDNOSTI PRIORITETNIH POSTROJENJA Kapaciteti između 2000 - 10.000 ES

R.B Severnobačka

oblast Naselje 1000 €

Zapadnobačka oblast

Naselje 1000 €

Severnobanatska oblast

Naselje 1000 €

Južnobačka oblast

Naselje 1000 €

Srednjobanatska oblast

Naselje 1000 €

Južnobanatska oblast

Naselje 1000 €

Sremska oblast

Naselje 1000 € 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 N.Orahovo 950 Kupusina 1.125 Martonoš 1.260 Begeč 1.360 B.Karađorđevo 1.176 Vladimirovac 1.350 Beška 1.875 2 Pačir 1.360 Sonta 1.300 Horgoš 2.091 Kovilj 1.984 Žitište 1.911* Lokve 1.445* Krčedin 1.200 3 S.Moravica 1.536 Kruščić 1.023 Ban.Vel.Selo 1.200 Stepanovićevo 1.125 Novi Itebej 1.450* Vračev Gaj 1.260* Maradik 1.068 4 B.Vinogradi 1.675* Lipar 1.200 Bašaid 1.360 Čenej 1.125 Torak 1.125 Jasenovo 1.260* N.Karlovci 1.232 5 D.Tavankut 1.910* R.Krstur 1.984 Mokrin 1.764 Bač 1.984 Aradac 1.260 Vel.Središte 1.695* N.Slankamen 1.495* 6 Čantavir 2.149* Sivac 2.400 Rusko Selo 1.535* Vajska 1.595* B.Despotovo 976 Pavliš 1.200 Čortanovci 1.125 7 B.Bretovac 1.260 Srpski Krstur 1.500* Selenča 1.200 Elemir 1.300 Uljma 1.781 Vrdnik 1.360 8 B.Gračac 1.200 Ostojićevo 1.125 Gajdobra 1.485* Ečka 1.350 Padina 1.536* Irig 2.119* 9 Karavukovo 2.119* Padej 1.125 Mladenovo 1.200 Melenci 1.125 Uzdin 1.260* Kupinovo 1.056 10 Ratkovo 1.300 Čoka 2.400 Obrovac 1.260 Perlez 1.443 Crepaja 1.300 Ogar 1.125 11 S.Miletić 1.360 Pivnice 1.300 Čenta 1.404 Bavanište 1.764 Pećinci 3.071* 12 B.Monoštor 1.360 Silbaš 1.200 Aleksandrovo 1.125 Gaj 1.260 Šimanovci 3.360* 13 Bezdan 1.512 Tovariševo 1.200 S.Crnja 1.300 Deliblato 1.360 Grabovci 1.445* 14 Kljajićevo 1.536 Čelarevo 1.536 Kumane 1.360 Mramotrak 1.200 Klenak 1.360 15 Riđica 1.125 Gložan 1.125 N.Miloševo 1984 Opovo 1.536 Platičevo 1.200 16 Svet.Miletič 1.200 Maglić 1.200 Jaša Tomić 1.200 Sefkerin 1.200 Putinci 1.605* 17 Stanišić 1.300 B.Gradište 1.651 Sečanj 1.200 B.Brestovac 1.350 Hrtkovci 1.350 18 Stapar 1.360 B.Petr. Selo 1.984 B.Novo Selo 1.350 Jarak 1.360 19 Čonoplja 1.360 Čurug 2.196 Glogonj 1.360 Martinci 2.175* 20 Nadalj 1.125 Dolovo 1.984 M.Mitrovica 1.350 21 Turija 1.157 Jabuka 1.984 Noćaj 1.056 22 Sirig 1.260 Kačarevo 2.196 Čalma 1.445* 23 Mošorin 1.200 Omoljica 2.229* Belegiš 1.200 24 Titel 1.875 Plandište 1300 Vojka 1.457 25 Šajkaš 1.419 Hajdučica 1.445* Golubinci 1.457 26 St.Banovci 1.764 27 Adaševci 1.068 28 Erdevik 1.232 29 9.580 24.630 15.360 35.746 22.725 37.605 42.610

Napomena: * uključena vrednost tranzitnih vodova i relejnih crpnih stanica kod regionalnih postrojenja


94

Tabela 29 (nastavak) Kapaciteti između 10.001 - 100.000 ES

R.B Severnobačka oblast

Naselje 1000 €

Zapadnobačka oblast

Naselje 1000 €

Severnobanatska oblast

Naselje 1000 €

Južnobačka oblast

Naselje 1000 €

Srednjobanat- ska oblast

Naselje 1000 €

Južnobanatska oblast

Naselje 1000 €

Sremska oblast

Naselje 1000 € 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 Bačk.Topola 8.935* Apatin 13.783* Mol 4.600* Rumenka 3.950* Novi Bečej 3.744 Alibunar 4.265* Inđija 7.200 2 Bajmok 3.080 Odžaci 6.405 Trešnjevac 4.396* Ledinci 3.909* Bela Crkva 3.005* Ruma 10.200 3 Feketić 5.400* Kikinda 10.200 B.Palanka 8.010 Vršac 13.120 N.Pazova 4.100 4 S.Žednik 3.525* Kanjiža 3.074 B.Petrovac 3.060* Kovačica 3.525* N.Banovci 2.760 5 N.Kneževac 8.750 Beočin 4.354* Kovin 4.400* St.Pazova 4.750 6 Senta 3.225 Bečej 7.200 Šid 4.100 7 Žabalj 5.850* Sr.Mitrovica 16.165* 8 Srbobran 4.100 9 Sr.Karlovci 2.760 10 Temerin 6.927* 20.940 20.188 34.245 50.120 3.774 28.315 49.275

Tabela 29 (nastavak) Kapaciteti iznad 100.001 ES

R.B Severnobačka

oblast Zapadnobačka

oblast Severnobanatska

oblast Južnobačka

oblast Srednjobanatska

oblast Južnobanatska

oblast Sremska oblast

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1 Subotica 23.500* Sombor 25.740 -------- 0 Novi Sad 45.260* Zrenjanin 19.180* Pančevo 18.920 ------- 0 2 Vrbas 19.980* 23.500 25.740 0 65.240 19.180 18.920 0

Tabela 29 (nastavak) REKAPITULACIJA

R.B Severnobačka

oblast Zapadnobačka

oblast Severnobanatska

oblast Južnobačka

oblast Srednjobanatska

oblast Južnobanatska

oblast Sremska oblast

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1 Subotica 54.020 Sombor 70.558 Kikinda 49.605 Novi Sad 151.106 Zrenjanin 45.679 Pančevo 84.840 S.Mitrov 91.885 Ukupan zbir : 547.693.000 €


95

6. BENEFITI RAZVOJA Realizacija sistema sakupljanja, odvođenja i prečišćavanja komunalnih otpadnih voda donosi značajne prednosti (benefite) u široj i užoj oblasti ove komunalne infrastrukture. Predmet ove Studije se odnosi na jedinstveno rešavanje komunalnih otpadnih voda, kao dela jednog kompleksnog infrastrukturnog sistema unutar uređenih (urbanizovanih) površina života stanovništva. Takav sistem predstavlja deo uređenih prostorno planskih činilaca, koje čine visok kvalitet života stanovništva. Uređenje ove komunalne infrastrukture u proteklom periodu do danas ne odlikuje se značajnim pozitivnim rezultatima. Dostignuti stepen razvoja izgrađenosti i priključenosti na kanalizacione sisteme od oko 45% i stepen izgrađenosti i prečišćenosti otpadnih voda od oko 15% predstavljaju izuzetno skromna dostignuća. Nepovoljne posledice ovog stanja odražavaju se na:

- prosečno nizak konfor stanovanja - potencijalne i učestale rizike po životnu sredinu - rizike od pojava hidričnih epidemija, - ugroženost neposredne životne sredine - smanjen kvalitet života - ugroženost po zdravlje stanovništva - značajno i kontinualno zagađivanje resursa voda (podzemne i površinske vode) - značajno umanjenje kvaliteta voda u resursu, kao predpostavke mogućnosti razvoja - ograničenost statusa voda vodoprijemnika sa aspekta razvoja zasnovanog na dobrom

statusu voda - propagacija ugroženosti životnog prostora sa neposrednog lokaliteta na širi lokalitet - ugrožavanje i sprečavanje perspektive nekih oblasti delovanja koji su upućeni na ove

resurse u pogledu korišćenja voda (navodnjavanje, industrija, turizam i rekreacija i sl.) - deponovanje nepoželjnih produkata prirodnih procesa prečišćavanja otpadnih voda

unutar vodoprijemmnika, - kumuliranje štetnih i opasnih materija unutar vodnih resursa, koji sprečavaju ili

ograničavaju ponovnu upotrebljivost tih voda - ostali nepovoljni uticaji neprečišćenih voda na životnu sredinu (nekontriolisana

dispozicija gasovitih produkata i čvrstih produkata ) a posebno na zagađivanje vazduha i tla.

Realizacija tehničkog sistema kanalisanja i prečišćavanja komunalnih otpadnih voda je

uslovljena spletom zakonskih i podzakonskih akata. Cilj kome se teži je sakupljanje svih otpadnih voda , odvođenje od mesta nastajanja do mesta prečišćavanja i prečišćavanje na odgovarajućim postrojenjima. Dosadašnji dostignuti stepen razvoja ukazuje na disproporciju između izgrađenih sistema kanalisanja koji opslužuje oko 45% stanovništva i izgrađenih postrojena za prečišćavanje, kojima se prečišćava svega oko 15% otpadnih voda. Ovo znači da trenutno oko 55% otpadnih voda dospeva u vodne resurse mimo izgrađenih sistema kanalisanja , odnosno da oko 85% otpadnih voda dospeva u vodoprijemnika bez prečišćavanja. S obzirom na okolnost da se institucionalni sistemi kanalisanja grade uglavnom poslednjih oko 60 godina, rezultati su prilično skromni.


96

Projekcija razvoja sledećeg planskog perioda u ovom trenutku nije vremenski oročena, ali se postavljaju ciljevi kojima težimo. Nesporno je da će se okolnosti u kojima će se realizovati razvoj bitno razlikovati od od onih iz proteklog perioda. Neadekvatno stanje na terenu, očekivani poboljšani potencijali za realizaciju razvoja i skora očekivanja pristupanja naše države Evropskoj uniji su razlozi za optimizam u projekciji razvoja sledećeg planskog perioda. Ciljevi kojima treba težiti su dostizanje izgrađenosti sistema kanalisanja u svim naseljima sa brojem stanovnika iznad 2.000 i obezbeđenje visokog stepena priključenosti na kanalizaciju od najmanje 85% broja stanovnika. U pogledu prečišćavanja otpadnih voda, cilj razvoja je prečišćavanje svih otpadnih voda koja se sistemom kanalisanja prikupljaju, odnosno izgradnja postrojenja u svim naseljima sa brojem stanovništva iznad 2.000 . Postavljeni ciljevi u oblasti kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda su slični onima, koji su neke zemlje iz našeg okruženja u prošlosti postavili u sličnom trenutku u kom se nalazi i naša država. Polazeći od njihovih iskustava, ostvarenja ovakvih ciljeva u vremenskom periodu od 20-25 godina su prilično realna. Ovako postavljeni ciljevi se odnose samo na komunalne otpadne vode , a u sklopu razvoja sveukupne komunalne infrastrukture naselja u AP Vojvodini. Pored ovih producenata otpadnih voda, posebnu kategoriju čine i otpadne vode industrije koje svoje obaveze rešavaju mimo centralnih postrojenja za prečišćavanje komunalnih otpadnih voda. Strategija rešavanja njihovih otpadnih voda je veoma izričita, odnosno vlada primena principa „zagađivač plaća“. Takvi subjekti su direktno odgovorni za brzu i efikasnu realizaciju njihovih obaveza. Očekivani efekti (benefiti) realizovanog razvoja prema ovde proklamovanim postavljenim ciljevima bi se ogledali u sledećem;

- visok konfor stanovanja - smanjeni rizici po životnu sredinu - eliminacija hidričnih epidemija, - poboljšan kvalitet života - značajno smanjenje zagađivanja resursa voda (podzemne i površinske vode) - značajno poboljšanje kvaliteta voda u resursu, - poboljšane predpostavke korišćenja resursa baziranih na boljem statusu voda - besprekoran status voda vodoprijemnika sa potencijalom dobrog statusa voda - sprečena propagacija ugroženosti životnog prostora sa neposrednog na širi lokalitet - obezbeđenje perspektive onih korisnika koji su upućeni na resurs sa dobrim statusom - dosledno ispunjavanje zakonskih i podzakonskih odredbi - uticaj povećane investicione aktivnosti na pokazatelje nacionalne ekonomije - uticaj realizacije programa na zapošljavanje i sl.


97

7. SMERNICE Realizacija programa kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda podrazumeva veoma složenu, dugotrajnu i krupnu investicionu aktivnost. S obzirom na karakter investicija i na potencijalne izvore finansiranja, očekuje se odvijanje aktivnosti u okruženju i sadejstvu inostranih institucija. Pod sadašnjim uslovima organizovanosti ove oblasti domaći nosioci zadatka su 45 lokalnih samouprava, odnosno institucija osnovanih od strane tih lokalnih samouprava. S obzirom na različit kapacitet lokalnih samouprava u vođenju ovakvih aktivnosti nužno i neophodno je postojanje horizontalne i vertikalne kordinacije. Sadašnja povezanost subjekata u ovoj oblasti se ogleda uglavnom samo u postojanju određenih strategija razvoja oblasti, usklađenost sa prostorno -planskim dokumentima (nivoa naselja, Opštine, Pokrajine i Republike), uslovljenost sa dokumentima raznih Institucija (na nivou Pokrajine i Republika), inspekcioni nadzori shodno zakonskim odredbama , procedurama propisanim u Zakonu o planiranju i izgradnji, Zakonu o zaštiti životne sredine i drugih Zakona sl. U prethodnim poglavljima ove Studije, nagoveštene su određene okolnosti koje predstavljaju određene nedoumice za vođenje racionalne, efikasne i ekonomične aktivnosti realizacije ovog razvoja. U nastavku ovog teksta ponavljaju se neke nužne i neophodne Smernice od značaja za ovu oblast komunalne infrastrukture. - preispitivanje i inoviranje svih opredelenja utvrđenih na nivou lokalnih samouprava, vezanih za sisteme kanalisanja i prečišćavanja komunalnih otpadnih voda. Tokom ove aktivnosti treba učiniti napor da se glavna opredelenja za definiciju strateških pravaca razvoja ove oblasti usaglase na nivou globalne organizovanosti (Pokrajina, Republika). Cilj ove Smernice je postizanje jedinstvene metodologije pristupa realizaciji, unifikaciji i standardizaciji parametara sistema, tamo gde je to moguće. U realizaciji ovih Smernica postoje raniji Strateški dokumenti (na primer Vodoprivredna osnova Srbije i sl.) , podložni kontinualnom preispitivanju i inovaciji. - preispitivanje i inoviranje postojećih izbora sistema kanalisanja i sistema kanalisanja gde još ne postoje takva opredelenja. - razmatranje statusa uzročno-posledične veze izbora sistema kanalisanja i izbor vodoprijemnika. Posebno poglavlje ovog razmatranja treba da se odnosi na statuse osetljivih i manje ostljivih vodoprijemnika i na vodoprijemnike u zakonom zaštićenim prirodnim dobrima, ekološkim koridorima i sl. - sprovođenje analize izbora optimalnog broja sistema kanalisanja i postrojenja za prečišćavanje po tehničkim i ekonomskim principima, - povećanje kapaciteta nadležne organizacije za vođenje pripremnih radnji na realizaciji složenih, dugotrajnih i krupnih investicionih aktivnosti u međunarodnom okruženju - pokušaj uvođenja BAT tehnologija (najbolje raspoložive tehnologije) primerenih lokalnim uslovima u AP Vojvodine


98

- pokušaj uvođenja principa unifikacije i standardizacije tehnologije, opreme i objekata sa ciljem racionalnijih i ekonomičnijih tehničkih rešenja u pogledu investicije i eksploatacije - razvoj jedinstvenog informacionog sistema baze podataka sistema kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda ( verovatno zajedno sa sistemom vodosnabdevanja ) - uspostavljanje jedinstvenog i efikasnog sistema identifikacije stanja kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda (baza podataka) i uvođenje sistema kontinualnog nadzora nad realizacijom razvoja nove izgradnje. - uspostavljanje efikasnog i kontinualnog monitoringa funkcionisanja sistema kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda (obnavljanje baze podataka) - razvoj obrazovnog sistema u pogledu kadrova u oblasti hidrotehničkog komunalnog sistema (vodosnabdevanje i kanalisanje, prečišćavanje) na svim nivoima obrazovanja


99

8. GALERIJA FOTOGRAFIJA


100

PPOV Sombor - Digestori

PPOV Sombor - Biološki bazeni


101

PPOV Subotica - Pre rekonstrukcije

PPOV Subotica - Posle rekonstrukcije


102

PPOV - Krivaja - u izgradnji

PPOV - Horgoš


103

PPOV- Pećinci

PPOV - Kanjiža


104

PPOV- Ruma

PPOV - Vršac


105

PPOV- Bečej

PPOV - Senta

5. projekcija razvoja185.166.125.151/sites/default/files/07_ pogl 5 + pogl 6 + pogl 7...

Documents