50 წიგნი: მოპასანი - ლამაზი მეგობარი
TRANSCRIPT
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar
wigni 27
gamomcemloba palitra L
Tbilisi, 2012
UDC (uak) 821.133.1-31m-841
`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~
es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.
sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs
50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.
saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi
adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli
wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-
oTekad aqcia.
es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-
oTekis nawilia.
© gamomcemloba palitra L, 2012
yvela saavtoro ufleba daculia.
ISSN 1987-9628
ISBN 978-9941-19-337-8
lamazi megobari
gi de mopasani
mixeil javaxiSvilis Targmani
5
nawili pirveli
Tavi pirveli
JorJ diuruam molarisgan xuTi frankis xurda miiRo da
restornidan gamovida.
bunebiTve tanadi, naunteroficrali Wabuki welSi gas-
worda, ulvaSi mxedrulad aigrixa, Segvianebul mosadilee-
bs swrafad da gakvriT gadaxeda da iseTi lamazi, vaJkacuri
Tvali moavlo, romelic qoriseburad uceb ipyrobs xolme
yovelives.
restoranSi sami qali ijda da samivem Tvali gaayola:
musikis Suaxnis maswavlebelma _ binZurma da daudevrad da-
varcxnilma, mudam Slapamtvrianma, mudam mrudekabianma, _
da orma burJua dedakacma, romelTac qmrebic Tan axldnen.
yvelani am iaffasiani sasadilos SeCveuli muStrebi iyvnen.
roca Wabuki trotuarze gamovida, erTxans Sedga da Cafiqr-
da, Tu ra eqna, saiT wasuliyo. 28 ivnisi iyo, jibeSi ki Tvis
bolomde mxolod sami franki da ormoci santimiRa darCeno-
da. am fuliT orjer isadilebda an orjer isauzmebda. ar-
Cevani masze iyo. iangariSa: radgan sauzme erTi franki da aTi
santimi Rirda, xolo sadili _ erT-naxevari franki, gadaw-
yvita mxolod esauzma da erTi franki da oci santimi kidev
darCeboda. am fuliT saRamoTi puriT da ZexviT danayrdeboda
da bulvarebze or ludsac gadahkravda, es iyo misi mTavari
xarjic da saRamos siamec. iangariSa da notrdam de loretis
quCaze daeSva.
daeSva da axlac maSindeliviT midioda, roca husaris
mundiri ecva. mkerdamozneqili da odnav galajuli, TiTqos
es-es aris Camoxta cxenidano, xalxiT savse quCaSi uxeSad mi-
abotebda, gzas mxrebiT ikafavda, mimavalT awydeboda, magram
gezs mainc ar icvlida. sakmaod gacveTili cilindri odnav
win Camoefxata. midioda da quslebs miabakunebda. pirisaxeze
iseTi ieri edo, TiTqos yvela da yvelaferi ezizReboda _
amayi ieri jariskacisa, romelic ubralo moqalaqeebSi mohyva.
6
Tumca samocfrankiani tanisamosi ecva, mainc koxta ieri
hqonda _ myvirala da odnav bediTi, magram mainc koxta. maRali,
Casxmuli, qera, TiTqmis wiTuri iyo, agrexili ulvaSi TiTqos
ahqafeboda, Tvalebi _ cisferi, naTeli, pawawina gugebiT. Tma
_ xuWuWi da Suaze gayofili _ aseTi iyo JorJ diurua, ro-
melic Zalian hgavda bulvaruli romanis mTavar gmirs.
zafxulis iseTi saRamo idga, roca parizs haeri aklia
xolme. abanosaviT cxeloda da Ramis buRisgan qalaqi da quCe-
bi TiTqos oflSi iwureboda. marcvedis milebis xaxebidan Sx-
amiani sunTqva gamodioda da quCas edeboda, sardafebSi Camal-
uli samzareuloebis sazizRari suni _ narecxisa da dampali
narCenebisa _ dabali fanjrebidan amodioda da iqaurobas ay-
rolebda.
perangis amara mekareni WiSkrebis win Calis skamebeze Camom-
sxdariyvnen da Cibuxs abolebdnen. moTenTili adamianebi nela
moabijebdnen, qudebi xelSi eWiraT.
bulvarze rom gavida, JorJ diurua erTxel kidev Seyoyman-
da: ar icoda, ra eqna da sad wasuliyo.
axla survili hqonda, elises mindvrebze gasuliyo, iqi-
dan ki bulonis tyeSi gaevlo da iq, tyis CrdilSi, cotaodeni
sufTa haeri SeesunTqa. magram amave dros erTi wyurvilic
axrCobda _ wyurvili qalze nadirobisa.
jer ar icoda, rogor da vis Sexvdeboda, magram ager, sami
Tvea im qals yoveldRe, yovel saRamos elodeboda. marTalia,
Tavisi silamazisa da koxta tanis wyalobiT aqa-iq ukve ram-
denjerme moipara siyvaruli, magram es ar hyofnida, mudam me-
tisa da ukeTesis imedi hqonda.
jibecarieli da sisxlamRvreuli, quCis romelime kuTxeSi
rogorc ki vinme meZavs gaexaxuneboda, TaviT fexebamde aiwvebo-
da. _ wamomyvebi, lamazo? _ uCurCulebdnen meZavni. magram ver
misdevda. fuli ar hqonda da, garda amisa, sxva ramesac eZebda:
sxvanair kocnas, sxvanair dedakacs, arc amdenad gacveTilsa
da vulgaruls.
diuruas uyvarda kaxpebiT savse adgilebi, maTi mosalxeni
darbazebi, yavaxanebi da quCebi. uyvarda maT Soris torRiali,
7
maTTan ybedoba, SenobiT laparaki, mZafri sunamoebis Seynosva
da maTTan axlo yofna. rac unda iyos, isinic, siyvarulis mon-
azvnebic, qalebi iyvnen da JorJ diuruas srulebiTac ar exa-
muSeboda es meZavebi, rogorc Tandayolili zizRiT ejavrebaT
xolme isini colSvilian mamakacebs.
madlenis quCisken Seuxvia da sicxisgan ilajgawyvetil br-
bos talRas ahyva. xalxiT gaWedili didi yavaxanebi TiTqos
trotuarebze gadmoRvriliyo. msmeli sazogadoeba brwyin-
vale da kriala fanjrebis Suqze saqveynod gamofeniliyo. am
xalxs patara mrgval an oTxkuTxa magidebze wiTeli, mwvane,
yviTeli da yovelnairi feris siTxiT savse Wiqebi edga, xolo
minis grafinebSi Cawyobili, didroni, kriala da gamWvirvale
yinuli sufTa, ankara wyals agrilebda.
diuruam nabijs uklo, radgan usmelobiT yeli uSreboda.
wyurvili axrCobda, wyurvili zafxulis Ramisa. pirSi civi
sasmlis gemoc ki igrZno. magram am saRamos Tund ori Wiqac rom
daelia, xval upovar sauzmeze xeli unda aeRo da Tvis dasas-
ruls erTxel kidev egrZno ukve mravaljer nacadi SimSili.
`aT saaTamde movicadoT da mere erTi Wiqa amerikul yavaxa-
naSi davlioT, _ uTxra Tavis Tavs da daumata, _ daswyevlos
eSmakma, rogor momwyurda!~
gaxeda magidebis irgvliv msxdomT, romelTac imdenis dal-
eva SeeZloT, ramdensac moisurvebdnen. gaxeda da Caiara. kvlav
yoCaRad da mxiarulad miabijebda, yavaxanebSic icqireboda,
yvelas garegnobiT, tanisamosiT afasebda da Tan angariSobda,
jibeSi vis ramdeni fuli unda hqonoda.
am mosvenebul, gatylarWul xalxs rom umzerda, gulSi
brazi ugubdeboda. jibeebi rom mouCxrikos, ramden oqros,
vercxlsa da spilenZs upovis! saSualod TiTos ori luidori
mainc eqneba. yavaxanaSi, sul cota, asi kaci mainc iqneboda.
asjer ori luidori oTxi aTas franks Seadgens.
`Rorebo!~ _ waiCurCula da avaruli grexiT ganagrZo gza.
romelime am `RorisTvis~ sadme kuTxeSi, bnel alagas rom mies-
wro, RmerTmani, uyoymanod mougrexda kisers _ swored ise, ro-
gorc didi aRlumis dros glexebis frinvels ugrexda xolme.
8
ori wlis samsaxuri gaaxsenda afrikaSi, alJiris samxreTiT,
patara sadarajoebze, sadac arabebs Zarcvavda xolme. uceb
erTi TareSi moagonda uledalanis tomis qveyanaSi da sastikma
Rimilma gadaurbina tuCebze. am TareSma sami arabi sicocxles
gamoasalma, xolo diuruas da mis megobrebs oTxi qaTami, ori
cxvari, bajaRlo oqro da eqvsi Tvis saoxunjo masala misca.
ra Tqma unda, moTareSeni ver aRmoaCines. arc uZebniaT, radgan
arabebi jariskacebis TiTqmis bunebriv nadavlad miaCndaT.
parizSi ki sul sxva saqmea, aq ar SeiZleba ise marjved Zarc-
va-gleja, isic revolveri rom xelSi geWiros, xmali gverdze
gekidos, rogorc iq, samoqalaqo sasamarTlosgan moSorebiTa
da Tavisufali TareSiT. iq diurua jariskacis yvela ulagmo
instinqts grZnobda, im jariskacisas, romelic dapyrobil
qveyanaSi gairyvna. mxedari axla siamiT igonebda udabnoSi
gatarebul or weliwads da fiqrobda: `neta iq davrCenili-
yavi~. keTili, magram dabrunebisas xom ukeTess moeloda!.. mere
ra miiRo? kargi ambavi ki daemarTa, ara?
ena odnav gaawlakuna, TiTqos misi gaSrobis dadastureba
undodao.
daRlil-daqanculi xalxi irgvliv kvlav midi-modioda, is
ki isev fiqrobda: `ai, namdvili naxiri! am pirutyvebs yvelas
Jiletis jibeSi fuli moepoeba!~ is ki... is kvlav mimavalT
awydeboda da mxiarulad ustvenda. mis mier mxarnakravi mamak-
acebi ukan ixedebodnen da raRacas burtyunebdnen, dedakacebi
ki iZaxdnen: `ra pirutyvi vinmea!~
vodevilis Teatrs auara da amerikuli yavaxanis win Sedga.
fiqrobda, Sesuliyo da erTi WiqiT gagrilebuliyo. magram
sanam Sesvlas gadawyvetda, ganaTebul saaTs Sexeda, romelic
Sua gzaze, boZze idga. aTis TxuTmeti iyo. vaJi Tavis Tavs kar-
gad icnobda: daudgamen Tu ara erT kaTxa luds, umalve gaday-
lapavs, mere ki ra qnas TerTmet saaTamde?
gaiara. `madlenis eklesiamde gavivli, _ uTxra Tavis Tavs,
_ da neli nabijiT davbrundebi~.
operis moednis kuTxes rom miaRwia, erT tansrul axal-
gazrdas Seejaxa da umalve bundovnad gaaxsenda, rom misi saxe
9
sadRac hqonda nanaxi. im ucnobs gahyva. Tavs Zalas atanda,
cdilobda, gaexsenebina da TavisTvis imeorebda: `daswyevlos
eSmakma, sad minaxavs es kaci?~
tvins Zalas atanda, magram verafriT gaixsena. Semdeg mex-
sierebis ucnauri Jinis wyalobiT uceb Tvalwin daudga: maSin
es kaci naklebmsuqani iyo, ufro axalgazrdac da husaris mun-
dirSi gamowyobili, moagonda da xmamaRla daiZaxa:
_ marTla, forestie unda iyos!
nabijs umata da undoda win mimavlisTvis mxarze xeli dae-
kra. ucnobi mobrunda, Sexeda da hkiTxa:
_ ra gnebavT, batono?
diuruas gaecina.
_ ver micani?
_ vera, ver gicaniT.
_ JorJ diurua var, husarTa meeqvse polkidan. gagaxsendi?
forestiem xelebi gaSala.
_ ho, Cemo kargo, rogora xar?
_ mSvenivrad, Sen?
_ me ki kargad vera var, warmoidgine, guli papie-maSed ga-
dameqca. weliwadSi eqvs Tves vaxveleb, radgan oTxi wlis wi-
naT, davbrundi Tu ara, maSinve gavcivdi buJivalSi.
_ marTla? keTili, magram ieri mainc mSvenieri gaqvs.
forestiem Zvel megobars mklavSi xeli gauyara da lapara-
ki gauba. uambo Tavis avadmyofobaze, diagnozebze, eqimebis
rCeva-darigebasa da yvela im dabrkolebaze, romlebic xels
uSlida, maT mier daniSnuli wamloba Seesrulebina. maT ur-
Cies zamTari samxreTSi gaetarebina, magram sad SeuZlia! coli
hyavs, Jurnalistia, mSvenieri alagi uWiravs.
_ me politikuri ganyofilebis gamge var gazeT `safrange-
Tis cxovrebisa~. senatis sxdomebis angariSebs vaZlev `xsnas~
da drogamoSvebiT literaturul qronikas vawvdi ̀ planetas~.
rogorc xedav, gza gavikafe.
diurua gaocebuli Sescqeroda. forestie Zlier gamoc-
vliliyo, dakacebuliyo, misi siaruli, mixra-moxra da
tanisamosic mogagonebdaT damjdar adamians, sakuTari Zal-
10
Ronis damjers. uwin gamxdari iyo, Txeli, Wirveuli da Sfo-
Tiani, mudam mxiaruli da moZravi. parizma ki sam weliwadSi
sul gamocvala: gaasuqa, daadinja da, Tumca ocdaSvidi wlisa
Zlivs iqneboda, safeTqlebSi ukve WaRara gauria.
_ sad midixar? _ hkiTxa forestiem.
_ arsad, _ miugo diuruam, _ davseirnob, sanam Sin dav-
brundebode.
_ keTili. maS, iqneb ̀ safrangeTis cxovrebis~ redaqciamde mi-
macilo. werils Sevasworeb, Semdeg ki TiTo kaTxa ludi davlioT.
_ siamovnebiT gamogyvebi.
da xelixelgayrilebi _ iseTi msubuqi silaRiT wavidnen,
rogoric ase advilad iRviZebs xolme skolis megobarTa da
polkis uwindel TanamSromelTa Soris.
_ ras akeTeb parizSi? _ hkiTxa forestiem.
diuruam mxrebi aiCeCa.
_ ubralod rom giTxra, SimSiliT vkvdebi. samsaxuri rom
gavasrule, parizisken wamovedi... bedis saZebnelad, ufro ki
sacxovreblad. ager eqvsi Tvea CrdiloeTis rkinigzis sam-
marTveloSi vmsaxurob da weliwadSi aTas xuTas franks viReb,
meti araferi.
_ maS, msuqnad ver yofilxar, _ waiCurCula forestiem.
_ agrea. magram meti rogor viSovo? marto var. arc nacnobi
myavs, arc mfarveli. survili didi maqvs, SemiZlia kidevac,
magram mosarCle aravina myavs, rom gza miCvenos.
megobarma ise SeaTvaliera TaviT fexamde, TiTqos afasebda
da dajerebuli xmiT uTxra:
_ ici, ras getyvi, Cemo kargo? aq yvelaferi faxiT da
rixiT keTdeba. xelmarjve da moxerxebuli kaci ministro-
bas ufro advilad iSovis, vidre saqmeTa mmarTvelis alags.
oRond saWiroa STabeWdileba moaxdino da arasodes iTxovo.
mainc magaze ukeTesi alagi rogor ver iSove?
_ yvelgan veZeb, magram veraferi vipove, _ miugo diuruam,
_ amJamad zogi ram mainc meguleba. pelerenis maneJSi mTxoven
cxenosnobis maswavleblad Sevide. sul cota, sami aTas franks
momcemen.
11
forestie Sedga.
_ aTi aTasic rom mogcen, mag sisuleles nu Caiden. am nabi-
jiT uceb Caiketav momavlis kars. axlandel samsaxurSi dam-
aluli mainca xar. aravin gicnobs da Tu Zala Segwevs, SegiZlia
gamoxvide da sxva gza ipovo. magram Tu cxenosnoba daiwye, ma-
Sinve gaTavdebi. eg xeloba udris metrdotelad dadgomas im
sastumroSi, sadac mTeli parizi sadilobs. Tu cxenosnobas
warCinebulT da maT Svilebs aswavli, isini arasodes TavianT
tolad aRar migiCneven. _ gaCumda, cota xans dafiqrda da
hkiTxa: _ bakalavris gamocda Cabarebuli gaqvs?
_ ara. orjer CamWres.
_ eg umniSvneloa, radgan kursi ukve gavlili gaqvs. Tu
vinicobaa ciceronze an tiberiusze Camovarda sityva, daax-
loebiT mainc xom ici, vin iyvnen?
_ vici, daaxloebiT.
_ Zalian kargi. magaze meti arc sxvebma ician, garda
ociode uniWosi, romelTac sxva araferi SeuZliaT. sulac
ar aris Zneli Wkvian kacad moaCveno Tavi. umTavresi is aris,
rom umecrebaSi ar dagiWiron. moxerxebuli unda iyo, Znels
moerido, dabrkolebas mouaro da saenciklopedio leqsiko-
ni droze ixmaro. yvelani batebiviT sulelebi da TevziviT
umecrebi arian.
forestie wynari oxunjobiT laparakobda, radgan cxovre-
bas icnobda da Tanac gamvlel-gamomvlelT RimiliT aTva-
lierebda. magram uceb daaxvela da Sedga, raTa xvela moenel-
ebina. Semdeg uimedo xmiT ganagrZo:
_ saSinelebaa, es xvela ver momiSorebia. Sua zafxulSi as-
e Ti xvela? kmara! am zamTars mentonaSi1 mivdivar samkurnalod.
rac iqneba, iqneba! jer saRi jani da mere danarCeni.
puasonieris bulvarze gavidnen da erT did minis kars mi-
adgnen. kars ukan gazeTi iyo gakruli. sami kaci gaCerebuliyo
da kiTxulobda, karis Tavze kiviliviT parpaSebda airiT ga-
naTebuli didi warwera: `safrangeTis cxovreba~. vinme gamv-
1 mentona _ safrangeTis cnobili klimaturi kurorti xmelTaSua zRvis
sanapiroze.
12
leli am sityvebiT ganaTebul alagze sibnelidan rom gamovi-
doda, uceb ise mkafiod da naTlad gamoCndeboda, TiTqos dRe
yofiliyo da isev wyvdiadSi CainTqmeboda xolme.
forestiem kari SeaRo. `Semodi~, _ uTxra da win gauZRva.
diuruac auyva mdidrul da WuWyian kibes, romelic mTlianad
moCanda quCidan da talanSi Sevida. orma msaxurma mis mego-
bars Tavi daukra. forestie erT WuWyian da mtvrian oTaxSi Se-
Cerda. misaReb oTaxs hgavda. kedlebze akruli yalbi, gacveTi-
li, mwvane xaverdi ise iyo daCvretil-dalaqavebuli, TiTqos
Tagvebs gauxravTo.
_ dajeqi, _ uTxra forestiem, _ xuT wuTSi gamoval, _ da
meore oTaxSi gavida.
redaqciis suni idga _ ucnauri, Taviseburi, gamouTqmeli.
diurua uZravad ijda. odnav dabneuli iyo, ufro ki gaoce-
buli. drogamoSvebiT vinme swrafad gauvlida win da sanam
diurua mis gasinjvas moaswrebda, is ukve meore karSi gavar-
deboda. gamvleli an axalgazrda TanamSromeli iyo _ saqmi-
ani ieriT, xelSi rom qaRaldis furclebi uSrialebT xolme,
an amwyobi, romelsac tilos xalaTis qveS perangis sakmaod
TeTri sayelo da xeiriani Sarvali mouCanda. maT frTxilad
mihqondaT jer kidev sveli, axaldabeWdili sakoreqturo
furclebi.
xandaxan vinme patara batonic gaivlida xolme. metismetad
sufTad Cacmuli, welSi Zlier moWerili serTuki ecva, Sar-
valic nametnavad viwro hqonda, fexsacmelic nametnavad wve-
tiani _ albaT, reportiorebi iyvnen da zemourTa wreebidan
saRamos qronika mohqondaT.
sxvanairi xalxic modioda: warCinebulni, medidurebi, maT
iseTi afraganieri cilindrebi exuraT, TiTqos mTeli kaco-
briobisgan am cilindrebiT surdaT gamorCeuliyvnen.
forestie isev gamoCnda. xelixelgayrili mosdevda viRa-
cas _ maRal, gamxdar, ormociode wlis mamakacs, romelsac
Savi fraki ecva da TeTri sayelo ekeTa. metad Savgvremani iyo,
Txeli, agrexili ulvaSi hqonda, xolo saxe _ kmayofili da
kadnieri.
13
_ mSvidobiT, Zvirfaso maestro! _ uTxra forestiem.
man xeli CamoarTva:
_ naxvamdis, Cemo keTilo! _ da kibeze daeSva, Tan ustvenda
da lamazi, wvrili joxi iRliiT mihqonda.
diuruam hkiTxa:
_ eg vin aris?
_ Jak rivalia. ar gagigonia? ganTqmuli qronikioria, du-
elisti, Tavis koreqturas gadaxeda. gareni, monteli da eg
kaci parizis saukeTeso qronikiorebi arian. maxvili kalami
aqvT da TavianTi saqmis didi mcodnenic arian. kviraSi or wer-
ils gvaZlevs, weliwadSi ocdaaTi aTass iRebs.
gamosvlis dros erT mamakacs Sexvdnen _ msuqans, grZelT-
mians, WuWyians. qSeniT amodioda kibeze. forestiem dabla
daukra Tavi.
_ norber de varenia, _ Tqva, _ poeti, ̀ mkvdari mzis~ avto-
ri. magisTana xalxs axla didi fasi aqvs. TiTo misi moTxroba
samasi franki gviRirs, xolo yvelaze didi oras striqons
ar aRemateba. aba, SevixedoT `napolitenSi~, Torem wyurvili
maxrCobs!
miusxdnen Tu ara magidas, forestiem daiZaxa:
_ ori ludi! _ da Tavisi wili kaTxa erTi moyudebiT da-
cala. diurua ki TiTo ylupiT svamda, TiTqos iSviaT neqtars
sinjavda.
misi megobari gaCumda, TiTqos raRacaze Cafiqrda da uceb
hkiTxa:
_ ar ginda Jurnalistoba scado?
diuruam jer gaocebiT gadaxeda megobars da Semdeg miugo:
_ magram me... arasodes... arasodes araferi damiweria.
_ mere ra! daiwye, scade. mec gamomadgebodi, cnobebs momi-
grovebdi, davalebas Semisrulebdi, aqa-iq gaggzavnidi, jerje-
robiT oras ormocdaaT franks daginiSnavT. sasiarulo xar-
jic Cveni iqneba. ginda direqtors movelaparako?
_ ra Tqma unda, Zalian minda.
_ maS yuri migde. xval sadilad CemTan moxval. xuTi an
eqvsi stumari meyoleba, meti ara: gazeTis patroni batoni
14
valteri, misi coli, Jak rivali, norber devareni, romelic
weRan gaCvene da Cemi colis megobari qali. maS, SevTanxmdiT?
diurua yoymanobda. daibna, gawiTlda. bolos waiCurCula:
_ saqme is aris, rom... xeiriani tanisamosi ara maqvs.
forestie gaocda:
_ tanisamosi ara gaqvs? daswyevlos eSmakma! metad saWiro
ram gklebia. icode, jobia parizSi logini ara gqondes, vidre
tanisamosi.
mere uceb Jiletis jibe moiCxrika, oqroebi amoiRo, ori
luidori Zvel amxanags win dauwyo da megobrulad uTxra:
_ roca SeZleb, damibruneb. tanisamosi qiriT aiRe an iy-
ide da nawil-nawil gadaixade. erTi sityviT, moaxerxe rame da
mewvie, rvis naxevarze, fontenis quCa, 17.
gulaCuyebulma diuruam fuli akrifa da waiburtyuna:
_ Zalian gulkeTili xar... didad gmadlob. darwmunebuli
iyavi, ar damaviwydeba.
meorem Seawyvetina:
_ kargi, kmara, kidev davlioT? _ da daiZaxa: _ garson,
ori ludi!
Semdeg, roca dalies, Jurnalistma hkiTxa:
_ ginda, erTi saaTi kidev vixetialoT?
_ rasakvirvelia, minda.
da isev madlenis quCisken wavidnen.
_ axla sad wavideT, rogor gavataroT dro? _ hkiTxa for-
estiem, _ amboben, borialis msurveli parizSi gasarTobs mu-
dam iSoviso. marTali ar aris. saRamoobiT saxetialod rom
gamoval xolme, arasodes vici, sad wavide. bulonis tye kargi
gasarTobia, Tu qalic migyavs, qali ki mudam rogor geyoleba
gverdiT. kafe-SantanSi1 marto Cemi farmacevti da misi meuRle
Tu ipovian siamovnebas, me ki _ arasodes. maS ra vuyo, raRa
damrCa? araferi. monsos msgavsi sazafxulo baRi mainc gaaS-
enon, dilamde Ria rom iyos, saukeTeso musika ismino da xeebis
qveS grili ram dalio. aseTi alagi samxiarulo ki ar unda
1 kafe-Santani _ restorani estradiT, sadac sruldeba msubuqi, uxamsi
simRerebi da cekvebi.
15
iyos, aramed drois gasatarebeli. lamazi qalebis mosazidad
Sesasvleli fasic Zviri unda iyos. qviSamoyril xeivnebSi
vivlidiT. irgvliv yovelive eleqtroniT iqneboda gaSuqe-
buli. roca musikis mosmenas movisurvebdiT, axlos an Sors
davsxdebodiT. odesRac miuzars1 hqonda msgavsi baRi, magram
iq yvelafers vulgaruli ieri edo da metad xSirad ukravd-
nen xolme sacekvaos. ar arsebobda sakmao didi alagi, sakmao
Crdili da sakmao bindi. saWiroa mSvenieri baRi, Zalian didi
baRi. didebuli ram iqneboda. Tqvi, axla sad ginda wasvla?
diurua gaSterebuli iyo. ar icoda, ra pasuxi gaeca. bo-
los gadawyvita:
_ foli-berJeri2 jer ar minaxavs. didi siamovnebiT gaviv-
lidi.
_ foli-berJeri? _ wamoiZaxa forestiem, _ iq erbo-kver-
cxiviT movixrakebiT. Tumca iyos neba Seni! iq mudam ipoveba
mosalxeni.
da fexis quslebze motrialdnen fobur-monmartris quCaze
asasvlelad.
Senobis fasadi dResaviT iyo ganaTebuli da mis win gaSlil
oTxive quCaze Zlier Suqs isroda. etlebis grZeli rigi muS-
tris gamosvlas elodeboda.
forestie Sevida. diuruam SeaCera:
_ bileTebis yidva dagvaviwyda.
man medidurad upasuxa:
_ vinc me momyavs, fuls ar ixdis.
rom Sediodnen, foresties samive kontroliorma salami
misca. Jurnalistma hkiTxa:
_ erTi kargi loJa geqnebaT?
_ ra Tqma unda, batono forestie.
1 miuzari (1793-1859) _ frangi musikosi, romelic XIX saukunis 30-40-iani
wlebis parizSi marTavda balebsa da maskaradebs. 2 foli-berJeri (`mwyemsuri giJobani~) _ Tavdapirvelad erqva parizis ̀ mcire
formaTa~ Teatrebs, romlebSic idgmeboda operebi da baletebi (pirveli ̀ foli~
1831 wels daarsda), xolo SemdegSi isini gadaiqcnen Cveulebriv kabareebad anu
kafeebad da restornebad, sadac saWmel-sasmelic iyideba da sxvadasxva xasiaTis
sacekvao, sasimRero, musikaluri an sacirko warmodgenebic idgmeba.
16
kuponi gamoarTva, tyavgadakruli kari SeaRo da oriveni
darbazSi Sevidnen.
irgvliv yvelani sigarebsa da papirosebs eweodnen da maTi
boli msubuqi nisliviT idga darbazis boloSi, mis Soreul
kuTxeebsa da scenaze. boli Txeli, TeTri WavlebiviT adioda
zeviT da vrceli gumbaTis qveS grovdeboda. xalxiT gaWedili
qandaris pirveli rigis zemoT ekida uzarmazari WaRi, ro-
melic RrubliT Semosil mzes hgavda.
Sesasvleli karidan mrgval, did da Ria oTaxamde farTo
talani midioda. im oTaxSi mamakacTa muq talRaSi niadag da-
borialeben gamopranWuli dedakacebi, xolo talanSi qalebis
meore jgufi axalmosulebs elodeba. es qalebi Camwkrivebuli-
yvnen erT-erT daxlTan, sadac sami CaTqvirebuli da fer-uma-
riliT Seglesili qali sasmelsa da siyvaruls yidda. qalebis
ukan maRal sarkeebSi maTi zurgebi da gamvlelebi moCanda.
forestie swrafad miarRvevda brbos da im adamianiviT miiw-
evda win, visac pativis ufleba aqvs xolme. kapeldiner qals
miuaxlovda da hkiTxa:
_ sad aris meCvidmete loJa?
_ aqeT mobrZandiT, batono.
da orive stumari xis patara, Ria yuTSi Caketa. igi wiTliT
iyo akruli. gverdigverd imave feris oTxi skami idga. maT So-
ris Zlivs gaivlidi. megobrebi dasxdnen. marjvniv da marcxniv
Camwkrivebuli iyo aseTive galiebis wyeba, romelic orive
mxridan scenas ebjineboda. sxva galiebSic stumrebi isxdnen
da mxolod Tavi da mkerdi uCandaT.
scenaze sami axalgazrda vaJi gamosuliyo: maRali, saSua-
lo da dabali. samives triko ecva da rig-rigad trapeciaze
varjiSobdnen.
jer maRali gamovida. RimiliT, mokle da swrafi nabijiT win
wamodga da xeliT sazogadoebas iseTi salami miuZRvna, TiTqos
kocnas ugzavniso. trikos qveS xel-fexis kunTebi uCanda. didi
muceli rom mieCqmala, mkerds irkalavda. garegnobiT parikmax-
ers hgavda, radgan Tma Suaze hqonda gayofili. sxartad Sextebo-
da xolme trapeciaze, xelebze Camoekideboda da etlis Tvali-
17
viT trialebda. an kidev sworad gaSverili xelebiT horizontu-
lad gaiWimeboda, haerSi uZravad gaiSoteboda da uZrav svetze
erTaderT sabjenad mxolod sakuTari Zvlebis ZalaRa hqonda.
Semdeg isev Camoxta, xalxs RimiliT xelaxla Tavi daukra
da taSiT gacilebuli, scenis siRrmeSi Sevida, Tan yoveli
nabijis gadadgmaze fexis kunTebs aaSkaravebda.
mere meore gamovida, ufro dabali da mkvrivi da igive sa-
varjiSo gaimeora. mesamemac igive Seasrula da taSi moipova.
diuruas warmodgena ar ainteresebda. Tavi ukan miebrune-
bina da foiesken ixedeboda, romelic mamakacebiTa da roskip-
ebiT iyo savse.
forestiem moixeda da diuruas uTxra:
_ Tvali gadaavle parters. marto burJuebi arian TavianTi
col-SviliT. tutucebi, aqaurobis sanaxavad mosulan. loJeb-
Si bulvarelebi, zogierTi mxatvari da saSualo qalebi arian,
Cven ukan yovelnairi nazavia xalxisa, romelic parizSi uxvad
moipoveba. vin aris es xalxi? daakvirdi: vinc ginda, yvelas
aq naxav, yoveli xelobisas da yoveli wodebisas, magram isev
moqeife sWarbobs. ager mosamsaxureni _ bankebis, maRaziebis,
saministroebis. ai, reportiorebi, suteniorebi, samoqalaqo-
tansacmliani oficrebi, frakiani frantebi, ro melTac duqneb-
Si isadiles, operaSic Seixedes da Semdeg, aqedan rom gavlen,
italielebTanac SexvdebiT1 da agreTve uamravi saeWvo xalxi,
iseTebi, rom ver ityvi, vin aris da riT cxovrobs. dedakacebi
ki erT yalibze arian gamoWrili: amerikul yavaxanaSi sadilo-
ben, TavianT Tavs oriode luidorad yidian, ucxoelebs xu-
Tiode luidorisTvis dasdeven da roca Tavisufali dro aqvT,
TavianT mudmiv muStars ibareben. eqvsi weliwadia yvelani am
qalebs icnoben da yovel saRamos, mTel weliwads, erTsa da
imave alagas xedaven _ garda im droisa, roca isini higienuri
mizezebis gamo sen-lazarSi2 an lursinSi3 gadadian xolme.
1 italielebTanac SexvdebiT _ igulisxmeba parizis italiuri saopero
Teatri.2 sen-lazari _ meZavTa cixe parizSi. 3 lursini _ parizis cixe.
18
diurua yurs aRar ugdebda. erTi am qalTagani maT loJas
daebjina da mas aTvalierebda. msuqani, Savgvremani, magram
fer-umariliT gaTeTrebuli dedakaci iyo. mogrZo, xelovnu-
rad amoSavebuli Tvalebi da xeliTve daxatuli veeba warbebi
hqonda. metad savse ZuZuebs muqi gulispiri gamoeberaT, iar-
asaviT wiTeli tuCebi pirutyvis iers aZlevda, avxorculs,
magram mainc sandomiansa da mimzidvels.
man Soriaxlos gavlil megobar qals, msuqansa da qeras, Ta-
vis daqneviT mouxmo da xmamaRla, raTa misi naTqvami loJaSic
gaegonaT, uTxra:
_ Sexede, ra lamazi vaJkacia! Tu aTi luidori gaimeta da
momindoma, uars ar vetyvi.
forestiem moixeda, gaiRima da JorJs muxlze xeli dahkra:
_ megobaro, qalebSi gasavali gqonia. momilocavs.
naunteroficrali gawiTlda da TiTebi uneburad Jiletis
jibeze moicacuna, sadac ori oqro edo.
farda CamouSves. orkestrma valsi daukra.
_ iqneb cotaodeni gaviaroT? _ Tqva diuruam.
_ rogorc genebos.
gamovidnen da umalve moseirneTa talRebSi Cacvivdnen. orives
awvebodnen, mujlugunebs hkravdnen, Wyletdnen, gezs urevdnen,
isini ki Zlivs miiwevdnen da Slapebis tyis garda veRarafers
xedavdnen. qalebi mamakacTa xrovaSi wyvil-wyvilad modiodnen,
advilad moapobdnen da idayvebs, mkerdebsa da zurgebs Soris
ise mardad, Sinaurulad sxltebodnen da xvadebis nakadSi Ta-
vianT Tavs ise laRad grZnobdnen, rogorc Tevzi wyalSi.
diurua aRtacebuli iyo da mTvraliviT isrutavda haers _
moSxamuls Tambaqos boliT, adamianis sxeulis suniT da ur-
cxvi qalebis nelsurnelebiT. forestie ki oflSi iwureboda,
qSinavda da axvelebda.
_ baRSi gavideT, _ uTxra diuruas.
marcxniv Seuxvies da gavidnen Caketil baRSi, romelsac ori
uSno Sadrevani agrilebda. did kasrebSi biotebi da urTxele-
bi idga. am xeebis qveS, liTonis magidebTan, qalebi da mamak-
acebi isxdnen da gamagrilebel sasmels Seeqceodnen.
19
_ TiTo ludi kidev davlioT? _ ikiTxa forestiem.
_ didi siamovnebiT.
dasxdnen da moseirne sazogadoebas Tvali gaayoles. dro-
gamoSvebiT romelime dedakaci Sedgeboda da ugvani RimiliT
sTxovda xolme maT:
_ batonebo, xom ar dampatiJebT?
forestie upasuxebda:
_ ager, im auzidan Wiqa wyali inebeT.
_ ai, namdvili Rori, _ burtyunebda qali da Sordeboda.
Savgvremani, sqeli qali, weRan rom loJaze iyo miyudebuli,
xelaxla gamoCnda. meore, qera da msuqani, xelixelgayrili
mohyavda da rixianad modioda. marTlac, mSvenivrad SerCeuli,
jiSiani qalebis wyvili iyo.
diurua rom dainaxa, ise gauRima, TiTqos TvalebiT raRac
saidumlo ukve eTqvaT erTmaneTisTvis. skami aiRo, diuruas
magidas arxeinad miujda, megobaric moisva da SesZaxa:
_ garson, ori grenadini!
gaocebulma forestiem uTxra:
_ namusic kargi saqonelia, qalbatono!
_ Seni megobris bralia, _ upasuxa Savgvremanma. _ lamazi
vaJkacia. RmerTmani, gamagiJebs.
alanZulma diuruam ar icoda, ra eTqva. xuWuWi ulvaSi ai-
grixa da dabneulad gaiRima. laqiam sirofi moitana. qalebma
uceb gadaylapes da wamodgnen. Savgvremanma diuruas megobru-
lad dauqnia Tavi, marao xelze odnav dahkra da uTxra:
_ gmadlob, Cemo fisuni. vwuxvar, rom ena ara gqonia.
da oriveni gavebis rxeviT wavidnen.
_ megobaro, qalebSi marTla didi gasavali gqonia, _ gaic-
ina forestiem, _ isargeble. SeiZleba, Sors waxvide.
gaCumda da Semdeg ise Tqva, TiTqos TavisTvis xmamaRla
fiqrobda:
_ saukeTeso gzac eg aris.
da radgan diurua isev Cumad iRimeboda, hkiTxa:
_ kidev darCebi? me meyofa. waval.
diuruam waiburtyuna:
20
_ ho, cota xans kidev davrCebi. jer gviani ar aris.
forestie wamodga:
_ maS mSvidobiT iyavi. xvalamde. ar daiviwyo: fontenis
quCa, Cvidmeti, rvis naxevarze.
_ usaTuod. xvalamde. madlobeli var.
erTmaneTs xeli CamoarTves da Jurnalisti wavida.
daSorda Tu ara megobari, diuruam Tavisufleba igrZno da
jibeSi or oqros xelaxla siamiT moucacuna. mere wamodga,
xalxSi gaeria da guldasmiT dauwyo sinjva.
male orive dedakaci SeamCnia, Savgvremanic da qerac,
romelnic isev amayi glaxebis ieriT dadiodnen. pirdapir
imaTken gaswia, magram rom miuaxlovda, isev daibna.
Savgvremanma hkiTxa:
_ ha, ra qeni, ena ipove?
diuruam waiburtyuna:
_ daswyvevlos RmerTma! _ da meti veRaraferi Tqva.
samiveni isev ise idgnen, rogorc Sedgnen da gezi ucvales
xalxs, romelic am jgufs irgvliv uvlida. maSin Savgvremanma
ubralod hkiTxa:
_ wamomyvebi?
diurua survilisgan TrToda da ukmexad miugo:
_ minda, magram erT luidorze meti ar maqvs.
qalma gulgrilad upasuxa:
_ ara uSavs ra.
da davlasaviT mohkida xeli.
roca midiodnen, diurua fiqrobda, rom danarCeni oci
frankiT xvalindeli sadilisTvis advilad iqiravebda fraks.
Tavi meore
_ batoni forestie aq cxovrobs?
_ meoTxe sarTuli, marcxniv, _ upasuxa mekarem zrdilo-
biani kiloTi, romelSic mobinadrisadmi pativi ismoda. JorJ
diu rua kibeze avida.
21
odnav morcxvobda, dabneuli iyo da uxerxulobas grZnob-
da, fraki Tavis sicocxleSi pirvelad Caecva da am tanisamo-
sis saerTo ieri awuxebda. yvelafers nakli hqonda: fexsac-
meli sakmaod kargi iyo, magram ulaqo, diurua ki fexs mudam
anebivrebda da lamazad inaxavda. arc gaxamebuli perangi var-
goda, dRes diliT luvrSi rom iyida oTx-naxevar frankad.
sayelo metad Txeli iyo da ukve daiWmuWna. danarCeni per-
angebi, yoveldRe rom atarebda, sakmaod gacveTili iyo da maT
Soris saukeTesoc ki, aRar vargoda.
metad ganieri Sarvali fexebs kargad ver gamosaxavda, TiTqos
wvivze naoWdeboda da sakmaod nacvamis ieri hqonda, is ieri,
romelic adasturebda, rom Sarvali SemTxveviT iyo nayidi da
ucxo tanze Sekerili. marto fraki edga xeirianad, radgan maR-
aziaSi swored misi zomisa upoves.
kibeze nela adioda, odnav SiSiT Sepyrobili. guli ucemda.
yvelaze metad imis eSinoda, vinmesTvis sasacilo ar yofili-
yo. uceb pirispir waawyda erT lamazad Cacmul kacs, romelic
mas aTvalierebda. ukve imdenad miuaxlovdnen erTmaneTs, rom
diuruam ukan daixia da gaocebuli Sedga, Tavisi Tavi icno, sa-
kuTari Tavi dainaxa maRal sarkeSi, romelic meore sarTulis
baqanze idga da grZeli derefnis lands qmnida. diurua ucbad
mozRvavebuli sixaruliT akankalda, radgan igi gacilebiT
ukeTesi aRmoCnda, vidre aqamde egona.
vinaidan Sin mxolod pawawina sarke hqonda ulvaSebisTvis,
Tavis Sezavebul tanisamoss mxolod nawil-nawil xedavda, ima-
sac uvargisad, amitom yovel mcire manks azviadebda da SiSis-
gan Tavbru exveoda, rom uSnod aravis mosCveneboda.
axla ki Tavisi Tavi moulodnelad sarkeSi dainaxa da verc
ki icno. sxva vinmed moeCvena, warCinebul adamianad moelanda,
romelic, erTi SexedviT, saucxood iyo Cacmuli.
Semdeg artistiviT Tavisi oreulis Seswavlas Seudga: iR-
imeboda, xels iSverda, imanWeboda, saxavda gaocebas, siames,
mowonebas da eZebda Rimilisa da Tvalis yovelnair iers, raTa
qalebs lamaz vaJkacad mosCveneboda da egrZnobinebina, rom
TviTonac moswonda isini da surda kidec.
22
zeviT kibeze kari gaaRes. SeeSinda, manWiobaze ar mieswroT
da swrafi nabijiT auyva kibes, Tan eWvobda, vinme stumarma xom
ar dainaxa, roca sarkis win ipranWeboda.
erTi sarTulic rom aiara, meore sarke SeniSna da nabiji
Seanela, raTa Tavisi TavisTvis erTxel kidev Seevlo Tvali.
gasinja da metad lamazi moeCvena. koxta siaruli hqonda. uceb
sakuTari Tavisadmi usazRvro ndobiT ganimsWvala. laparaki ar
unda, aseTi taniT, SeupovrobiT, aseTi Tavneba xasiaTiT diurua
Tavisas gaitans. roca meoTxe sarTulze adioda, ukve sirbilis
da xtunvis Jinma Seipyro. mesame sarkis winac SeCerda, naCvevi
fandiT ulvaSi Seiswora, cilindri moixada, Tmaze xeli moisva
da Taviseburad dabali xmiT warmoTqva:
_ sarke mSvenieri gamogonebaa.
Semdeg xeli gaiSvira da zari Camoreka.
kari TiTqmis umalve gauRes da diurua aRmoCnda mediduri,
gaparsuli laqiis win, romelsac galaquli fexsacmeli da Savi
tanisamosi ecva. mas iseTi saucxoo mixra-moxra hqonda, rom axa-
lmosuli xelaxla dafrTxa. TviTonac ar icoda, rad da saidan
moeria es grZnoba: iqneb imitomac, rom uneburad Seadara Tav isi da
im msaxuris tanisamosi. diuruas xeliT eWira palto da eSinoda,
misi laqebi ar gamoCeniliyo. laqiam CamoarTva da hkiTxa:
_ rogor movaxseno?
da gadaxsna sastumro oTaxis mZime farda, sadac diurua
unda Sesuliyo da misi gvari daasaxela.
diuruas uceb niri ecvala da igrZno, rom siZabunem Sei-
pyro. suli Seugubda, swored maSin Seugubda, roca pirveli
nabiji unda Seedga axal cxovrebaSi, romelsac ase moeloda
da razec amdens ocnebobda.
mainc Sevida. axalgazrda qera qali zeze idga da elodebo-
da. marto iyo did da naTel oTaxSi, romelic oranJereasaviT
yvavilebiT iyo savse.
diurua sul daibna da uceb Sedga, vin aris es qali, mas rom
uRimis? Semdeg gaaxsenda, rom forestie coliani iyo. `maS es
lamazi, moxdenili qera qali misi megobris coli iqneba~. am
azrma sabolood gaaSeSa.
23
_ qalbatono, me gaxlavarT... _ wailuRluRa diuruam.
_ vici, batono, _ gaawyvetina da xeli gauwoda, _ Sarlma Tqve-
ni wuxandeli Sexvedra miambo, didad nasiamovnebi var, rom bedn-
ieri azri daebada, romelmac dRes CvenTan mogiyvanaT sadilad.
stumari yurebamde gawiTlda, aRar icoda, ra eTqva da
imave dros grZnobda, rom diasaxlisi mas TaviT fexamde aTva-
lierebda, swavlobda, afasebda.
diuruas survili awvalebda _ bodiSi moexada da Tavisi
tanisamosis urigoba gaemarTlebina, magram veraferi moigona
da verc gabeda am usiamovno sagans mihkareboda.
diasaxlisma skami uCvena. diurua Camojda da roca igrZno,
rom mis qveS skamis moqnili da nazi xaverdi Caizniqa, roca
igrZno, Tu rogor miiRo man igi, rogor Caiwia da moexvia,
rogori silbiliT moawva mas skamis funCula zurgi da fo-
Cebi, moeCvena, TiTqos axal da saucxoo sacxovrebelSi Sevida,
TiTqos is raRac saamuri daipyro, TiTqos TviTonac vinmed
gadaqceuliyo da gadarCeniliyo. diuruam axeda qalbaton
foresties, romelic mas Tvals ar aSorebda.
diasaxliss ecva cisferi qiSmiris kaba, romelic mis mo-
qnil tansa da savse mkerds mkafiod gamokveTda, misi yelis
da SiSveli mklavebis xorci TiTqos amodioda TeTri arSiebis
qafidan, romelic gulispirs da mokle saxeloebs hqondaT
Semovlebuli. Tma maRla aewia, kefaze odnav exveoda da kiser-
Tan baci da msubuqi RinRliviT iRrubleboda.
misi mzeris wyalobiT diuruas gambedaoba emateboda, is ki
ar icoda, ratom emateboda. es mzera moagonebda mzeras meore
dedakacisas, romelic guSin, foli-berJerSi gaicno. Tva-
lebi WroRa hqonda, cisfer anarekliani, romelic Tavisebur
momxibvlel iers aZlevda. cxviri _ Txeli, tuCebi _ msuqa-
ni, nikapi _ odnav sruli, xolo saxe _ usworo, samagierod,
jadosnuri, alersiani da mzakvruli. zogierTi qalis saxis
yovel xazs aqvs Taviseburi mSveneba, romelic savsea xolme
idumalebiT; yovel mis moZraobaSi raRac naubari da naCumari
livlivebs. qalbaton foresties swored aseTi saxe hqonda. man
mcire dumilis Semdeg diuruas hkiTxa:
24
_ didi xania parizSi brZandebiT?
diurua Tavs TandaTan ipyrobda.
_ sul ramdenime Tve iqneba, _ upasuxa. _ rkinigzis sam-
marTveloSi vmsaxurob. magram forestiem imedi momca, rom
misi daxmarebiT SeiZleba Jurnalistad viqce.
diasaxlisma ufro saamurad gaiRima da Cumi xmiT uTxra:
_ vici.
zari xelmeored darekes. msaxurma moaxsena:
_ qalbatoni de mareli.
patara Savgvremani dedakaci Semovida. msubuqi nabijiT mo-
dioda. Savi da metad sada kaba ecva, romelic tanze mWidrod
Semoewkipa da daxatul suraTs hgavda. Tvals mxolod TmaSi
CarTuli wiTeli vardi itacebda, romelic mxiaruli feriT
da gansakuTrebuli ieriT daRavda mis pirisaxes: xazgasmiT
acxadebda mis Tavisebur xasiaTs _ sasiamovno simkvircxles
da sificxes aCenda.
ukan moklekabiani patara qaliSvili mosdevda. qalbatoni
forestie maTken gaeqana:
_ gamarjoba, klotilda!
_ gamarjoba, madlen!
erTmaneTs akoces. mere pataram diasaxliss mozrdili qa-
lis gambedaobiT SeuSvira Subli da Tqva:
_ gamarjoba, deida!
qalbatonma forestiem akoca. mere stumrebi erTmaneTs ga-
acnes:
_ Sarlis megobari, JorJ diurua... qalbatoni de mareli,
Cemi megobari da Soreuli naTesavi, _ Semdeg daumata: _ ba-
tono diurua, Cven aq ubralod viqceviT, upretenziod. Tqvenc
xom Tanaxma xarT?
vaJma Tavi daukra.
kari xelaxla gaiRo. dabali, sqeli, Camrgvalebuli kaci
Semovida da xelixelgayrili dedakaci Semoiyvana. qali qmarze
gacilebiT tanadi iyo, ufro axalgazrda, maRali da lamazi,
mSvenieri mimoxra da mediduri ieri hqonda. maTi gvari _ val-
teri. qmari deputati iyo, finansisti, mdidari, saqmosani,
25
ebraeli, samxreTeli da `safrangeTis cxovrebis~ gamomceme-
li. misi colic bankir bazil-ravalos qaliSvili iyo.
Semdeg erTmaneTs mohyvnen metad turfa Jak rivali da nor-
ber de vareni, romelsac grZeli Tma sayeloze scemda, qertli
Camosdioda da amis gamo frakis sayelo odnav qoniani, mbrwy-
inavi da daqertlili hqonda.
yelsabami mruded hqonda Sekruli da netarebis ieri edo.
lamazi bebris mixra-moxriT mivida diasaxlisTan da majaze
eambora. roca daixara, misi grZeli Tma axalgazrda qalis xe-
lze talRebiviT CaiSala.
bolos TviTon forestiec Semovida da dagvianebisTvis
bodiSi moixada. morelis saqmem redaqciaSi daagviana. moreli
deputati iyo, radikali da es-es aris SekiTxva misca ministrs
alJiris kolonizaciisaTvis moTxovnili Tanxebis gamo.
mosamsaxurem moaxsena:
_ sadili mzad gaxlavT.
yvelani sasadiloSi gavidnen.
diurua qalbaton de marelis da misi qaliSvilis Sua
dasves. xelaxla igrZno morcxvoba: eSinoda, Canglis, danisa
da Wiqebis xmarebis wesi ar daerRvia. win oTxi Wiqa edga, erTi
maTgani cisferi iyo. neta ras svamen am WiqiT?
wvnians uxmod Seeqceodnen. mere norber de vareni alaparakda:
_ waikiTxeT goties gasamarTlebis angariSi? ra sasacilo
ambavia!
da mohyvnen am SemTxvevis garCevas, sadac sayvarelTa ambavs
SantaJi arTulebda. amis gamo iseTi kiloTi ki ar lapa ra-
kobdnen, rogorc ojaxebSi, sadac igi gazeTebSi amoi kiTxes,
aramed ise, rogorc eqimebi raime senze, an mebostneebi
mwvanilze laparakoben xolme. aravin iyo arc SeSfoTebuli,
arc gaocebuli, am ambis idumal mizezebs profesiuli cno-
bismoyvareobiT da sruliad gulgrilad eZebdnen, Tan cdi-
lobdnen zedmiwevniT gaegoT yoveli calke saqcieli da gane-
martaT fsiqikuri xveulebi dramisa, romelic maTTvis Sedegi
iyo sulieri viTarebis, mecnierebis mier ukve Secnobilis da
aRricxulisa.
26
kvleva-Ziebam qalebic gaitaca. mere axal ambebze gadavidnen:
Cxrekdnen, komentatorobdnen, yovelmxriv sinjavdnen da praqti-
kulad afasebdnen, Tanac ise wonidnen, rogorc wonis xolme ax-
ali ambebiT movaWre, romelic adamianTa komedias striqonebad
axurdavebs. swored ase yovelmxriv sinjavs da afasebs meduqne
saqonels, romelic ganzraxuli aqvs, muStars SesTavazos.
Semdeg erT duelze Camovarda laparaki, pirveloba Jak ri-
valma igdo xelSi, radgan dueli misi xeloba iyo da amaze mis
garda aravis SeeZlo msjeloba.
diurua ver bedavda saubarSi Tundac erTi sityva CaerTo.
drogamoSvebiT mezobel dedakacs gadaxedavda xolme, misi
mrgvali kiseri macdur Jins hgvrida. yuris bibiloze oqros
ZafiT ekida brilianti, romelic tanze davardnil kurcxals
hgavda. qalbatoni de mareli saubarSi iseT SeniSvnas CaurTavda,
romelic saerTo Rimils iwvevda xolme. misi oxunjoba mudam
sasacilo, maxvili da moulodneli iyo, rogorc oxunjoba ga-
mocdili celqisa, romelic yvelafers udardelad Sescqeris
da yovelives eWviani qarafSutobiTa da gulkeTilobiT sjis.
diurua cdilobda, Tundac erTi qaTinauri moegona misTvis
da radgan veraferi ipova, mis qaliSvils miubrunda: wyals
usxamda, saWmels sTavazobda, yovelnairad emsaxureboda. pa-
tara qali dedaze ufro susxiani iyo: mezobels Tavs ukravda
da madlobas eubneboda:
_ metad gulkeTili brZandebiT, batono... didad gmadl-
obT, _ da balRurad Cafiqrebuli, kvlav yurs ugdebda
ufrosTa saubars.
sadili metad gemrieli iyo da yvela gaitaca. valteri msu-
nagiviT Wamda, xmas TiTqmis ar iRebda da SeTavazebul saWmels
saTvalis qvevidan almacerad sinjavda. norber de vareni val-
ters ar CamorCeboda da perangis gulispirs xSirad wunwkle-
biT isvelebda.
forestie dinji RimiliT aTvalierebda yvelafers. is da
misi coli drogamoSvebiT mravalmniSvnelovnad gadaxedavd-
nen erTmaneTs im ori amxanagiviT, romlebic mZime saqmes as-
rulebdnen, es saqme ki kargad midioda.
27
stumrebs pirisaxe aelanZaT, xmebsac auwies. laqia ufro
xSir-xSirad CasCurCulebda maT:
_ `kordoni~ gnebavT? `Sato-larozi~?1
diuruas `kordoni~ moewona da Wiqas mudam avsebinebda. saa-
murma mxiarulebam moicva igi. kuWidan TavSi TiTqos siTbo
amosdioda, mTel sxeulSi iRvreboda da saamod elamuneboda.
srul kmayofilebas grZnobda _ fizikursa da gonebrivs, sxe-
ulisas da sulisas.
uceb survili aReZra, laparaki daewyo da yuradReba daepy-
ro. undoda, misTvisac ise moesminaT da daefasebinaT, rogorc
danarCenebs afasebdnen da yovel maT sityvas angariSs uwevdnen.
laparaki Seuwyvetliv mimdinareobda, erTi azridan meor-
eze gadadioda, erTi Temidan meoreze daxtoda da zogjer
romelime sityvas, romelime wvrilmans ebRauWeboda. dRiuri
ambebi ukve amowures, gakvriT aTas sxva sakiTxs mosdes ena da
bolos, xelaxla daubrundnen morelis SekiTxvas alJiris
kolonizaciis gamo.
valterma Zlivs amoiRo xma. erTi saWmlidan meoreze rom
gadadioda, cinikuri eWvianobiT ramdenjerme gaixumra. for-
estiem yvelas Tavisi xvalindeli werilis Sinaarsi uambo. Jak
rivalma moiTxova, koloniaSi xelisufleba samxedro pirebi-
sTvis gadaecaT, xolo yvela im oficrisTvis, vinc iq ocdaaT
weliwads imsaxurebda, miwa miecaT.
_ amrigad, _ ambobda rivali, _ Tqven xels SeuwyobT
Seiqmnas moqmedi mosaxleoba, romelic Seiyvarebs da Seiswav-
lis im qveyanas, ecodineba iqauri ena da SeZlebs gaarkvios
yvela adgilobrivi mniSvnelovani saqme, romelTa gageba metad
eZnelebaT xolme axalmosulebs.
norber de varenma Seawyvetina:
_ diax, diax. yvelaferi ecodinebaT, garda miwaTmoq-
medebisa. isini iswavlian arabuls, samagierod, verc Warxals
dargaven da verc xorbals daTesaven. farikaobac ecodinebaT,
magram odnavadac ver moaxerxeben mindorSi sasuqis Setanas.
piriqiT, am qveyanaSi yvelas farTod unda gavuRoT kari. Wkvi-
1 `kordoni~, `Sato-larozi~ _ franguli Rvinis markebi.
28
ani xalxi Tavis adgils daiWers, danarCenebi ki CamoSordebi-
an. aseTia socialuri kanoni.
yvelani wuTiT daCumdnen da gaiRimes.
JorJ diuruam piri gaaRo da laparaki daiwyo, magram ise
gaukvirda sakuTari xmis, TiTqos pirvelad esmoda.
_ iqaurebs Tavdapirvelad kargi miwa akliaT, noyieri miwa
aqaurze iafad ar fasobs. mdidari parizelebi mas yidulo-
ben, radgan xelsayrelia kapitalistisaTvis, xolo namdvil
kolonistebs, Raribebs, romelTac lukmapurisTvis samSoblo
miatoves, udabnoRa SerCaT. uwylobis gamo igi arafers iZleva.
yvelam diuruas gadaxeda. man igrZno, rom gawiTlda. val-
terma hkiTxa:
_ kargad icnobT alJirs?
_ diax. ocdarva Tve gavatare im qveyanaSi da sam provin-
ciaSi vicxovre.
norber de varenma morelis saqme daiviwya da uceb alJiris
zne-Cveulebis gamokiTxva dauwyo, romelic erTi oficrisgan
hqonda gagonili. nametnavad surda, rame gaego patara arabuli
respublikis, mzabis1 Sesaxeb, romelic saharaSi, am ucxelesi
udabnos yvelaze xmel kuTxeSi aRmocenda.
diurua orjer iyo mzabSi da am SesaniSnavi qveynis yofa-
cxovrebaze uambo. iq wyals Turme oqros fasi aqvs. yoveli
mosaxle sazogado muSaobis monawilea da iqauri komerci-
uli sindisi gacilebiT ufro mtkicea, vidre ganaTlebuli
xalxisa.
odnavi baqiT da gatacebiT laparakobda, radgan RviniT da
TavmowonebiT iyo aforiaqebuli. uambo yazarmuli anekdotebi,
samxedro Tavgadasavali da arabebis cxovrebac daaxasiaTa. ram-
denime feradovani Tqmac ki ipova im bneli da SiSveli trama-
lebis asawerad, romelic mwvave mzisgan srulebiT gadamwvari
da usazRvrod sasowarmkveTia.
1 patara arabuli respublika mzabi mopasanma dawvrilebiT aRwera afrikaSi
1881 wels Tavisi mogzaurobis Sesaxeb narkvevSi `mzis qveS~ (1884), sadac sx-
vaTa Soris, vkiTxulobT: `mzabi aris respublika an, ufro sworad, respublikis
msgavsi komuna, romlis daarsebac 1871 wels parizis revolucionerebma scades~.
29
yvela qali diuruas umzerda. qalbatonma valterma xmadab-
la Tqva:
_ SesaZlebelia, Tqveni mogonebidan ramdenime mSvenieri
werili gamoiWras.
da misma qmarmac saTvalis zevidan umal diuruas gadmoxeda.
ase icqireboda valteri, roca visime saxis garCeva undoda,
xolo maTlafas mudam saTvalis qvevidan sinjavda xolme.
forestiem dro ixelTa:
_ Zvirfaso patrono, dRes zogi ram giambeT JorJ diuru-
aze da gTxovdiT, es kaci politikuri qronikisaTvis TanaSem-
wed mogecaT CemTvis. rac marambom Tavi dagvaneba, saswrafo da
saidumlo cnobebisTvis veRaravin gamigzavnia. amis gamo gazeTi
zaraldeba.
valteri Rrmad Cafiqrda, moiRuSa, saTvale moixsna, di-
urua guldasmiT SeaTvaliera da Tqva:
_ ueWvelia, baton diuruas originaluri Wkua hqonia. Tu
keTili ineba da xval sam saaTze momelaparaka, yvelaferi moxerx-
deba. _ cota xniT dadumda da Semdeg pirdapir axalgazrda kacs
mimarTa: _ axlave damiwereT patara, fantas tikuri werilebis
seria alJirze. Tqvens mogonebas Tavi mou yareT da koloniur
sakiTxebs gadaabiT, swored ise, rogorc axla gviambeT. saWir-
boroto sakiTxia, Cveni sadReiso Wiria da, darwmunebuli var,
Cvens mkiTxvels moewoneba. oRond nu gadasdebT. pirveli werili
xvalisTvis an zegisTvis minda. saWiroa mkiTxvelis yuradReba
mivizidoT, sanam deputatTa palataSi magaze laparakoben.
misma colma seriozuli alersiT daumata _ im alersiT,
romelic mudam Tan dahqonda da mis sityvebs wyalobis iers
aZlevda:
_ ai, mSvenieri saTauric: `afrikeli jariskacis mogone-
bebi~. ras ityviT, batono norber?
moxucma poetma gvian miaRwia aRiarebas, amitom yvela ax-
albeda sZulda, maTi SiSi hqonda da ugemurad miugo:
_ diax, kargia, oRond saWiroa danarCenic amave stiliT
iyos dawerili. umTavresi swored es aris. Sesaferi stili da
musikis swori kilo erTi da igivea.
30
qalbatonma forestiem diuruas mowyale TvaliT gadmoxe-
da. mcodne iyo da misi Tvali TiTqos ambobda, Sors waxvalo.
qalbatoni de marelic ramdenjerme moubrunda. oqros Zafze
Camokidebuli brilianti SeuCerebliv TrToda mis yurze, ro-
gorc namis wveTi, romelic sacaa unda moswydes da Camovardes.
misi patara qali uZravad ijda da seriozulad dascqeroda
maTlafas.
laqia sufras kvlav irgvliv uvlida da cisfer WiqebSi io-
hanisbergs asxamda. forestiem valters Tavi daukra da war-
moTqva:
_ es Wiqa `safrangeTis cxovrebis~ dRegrZelobisa da ay-
vavebisa iyos.
moRimar patrons yvelam Tavi daukra. gamarjvebiT mTvral-
ma diuruam Wiqa erTi moyudebiT dacala. mzad iyo Tund erTi
Cafic daelia, mTeli xari SeeWama da lomi daexrCo, radgan
sxeulSi zekacur Rones, uryev gambedaobas da amouwurav imeds
grZnobda.
axla am xalxSi Tavisi Tavi Sin egona. es-es aris, maT So-
ris adgili daimkvidra. yvelas gabedulad Sescqeroda. mis
TvalebSi axali TviTrwmena Canda da Tavis mezobel dedakacs
pirvelad Sehkadra:
_ qalbatono, aseTi lamazi sayure jer arsad minaxavs.
mezobeli RimiliT moubrunda:
_ es Cemi mogonilia. brilianti aviRe da Zafze ubralod
Camovkide. namis wveTsa hgavs, xom marTalia?
vaJs eSinoda, sisulele ar eTqva da Tavisive gambedaobiT
SemkrTalma, xmadabla miugo:
_ saucxooa, magram... zogjer yuric amSvenebs xolme sayures.
qalma madloba TvaliT gadauxada, im qaluri TvaliT, ro-
melic zogjer gulis siRrmes swvdeba xolme. diuruam Zlivs
moaswro Tvalis moSoreba. misi Tvalebi umalve Sexvda qalba-
ton foresties Tvalebs, romelic weRandeliviT mowyale iyo,
magram moeCvena, TiTqos iq saamuri mxiaruleba, eSmakoba da
waqezeba axla ufro metad gamokrToda.
mamakacebi ukve erTad laparakobdnen, xelebs iqnevdnen da
31
zogjer xmasac uwevdnen. baasi Camovarda uzarmazar metrop-
olitenze. tkbileuli rom miirTves, saubari maSinRa daas-
rules, radgan yvelas hqonda saTqmeli parizSi neli moZrao-
bis, uxerxuli tramvais, autaneli omnibusebisa da meetleTa
Tavxedobis Sesaxeb.
mere yavis dasalevad sasadilodan sastumro oTaxSi gavid-
nen. diuruam patara qals xumrobiT mklavi gauSvira. man medi-
durad gadauxada madloba da TiTis wverebze Sedga, rom Tavisi
mezoblis idayvs Camohkideboda.
roca diurua sasadiloSi Sevida, xelaxla oranJerea gaax-
senda. oTaxis oTxive kuTxeSi idga didi palmebi, romelTac
lamazi foTlebi gaeSalaT, Weramde aweuliyvnen da iq CanCqere-
biviT ibneodnen.
buxris orive mxares svetiviT swori ori fikusi idga da
TavianTi muqi foTlebi erTmaneTze mtevnebiviT SeeyaraT. pia-
ninoze ori ucnobi, mrgvali mcenare yvaviliT iyo akunwuli,
erTi sul TeTri, xolo meore vardisferi da orive xelovnur,
saocnebo mcenares hgavda, radgan cocxali yvavilisTvis me-
tismetad lamazebi iyvnen.
sufTa haeri iseTi gaurkveveli da tkbili surnelebiT
gaJRenTiliyo, rom ar SeiZleboda gagerkviaT da raime saxeli
dagerqmiaT misTvis.
diuruas Tavi axla ukve xelT hqonda. oTaxi guldasmiT gas-
inja. didi ar iyo. mcenareebis garda Tvals araferi sWrida,
mxiaruli feri arafers edo, magram yvelgan siame da myudroe-
ba sufevda da siwynaresa da mosvenebas iwvevda. igi rogorRac
nazad exveoda iq myofT da saamurad alersiani iyo.
kedlebs Zveleburi, gaxunebuli, iasamnisferi qsovili
hqonda akruli, romelic patara xalebiT da yviTeli abreSu-
mis yvavilebiT iyo dawinwkluli.
karze molurjo, jariskacuri maudis fardebi ekida. zed
wiTeli abreSumiT ramdenime wiTeli yvavili amoeqargaT. mra-
valnairi zomisa da moxatulobis savarZlebi uwesrigod dae-
dgaT. aq yvelaferi ipoveboda: kuSeti, veeba da mcire savar-
Zeli, taxti, Sezlongi da tabureti, _ lui XVI-is stilze
32
nakeTebi da an abreSumiT, an lamazi, Calisferi xaverdiT gada-
kruli da Zowisfer arSiamovlebuli.
_ batono diurua, yava ara gnebavT?
diasaxlisma savse finjani gauwoda megobruli RimiliT.
_ madlobeli gaxlavarT, qalbatono.
finjani CamoarTva da roca SiSiT daixara, raTa vercxlis
maSiT erTi natexi Saqari amoeRo saSaqridan, romelic patara
qalma gauwoda, qalbatonma forestiem Cumi xmiT uTxra:
_ qalbaton valters gauarSiydiT.
da sanam diurua etyoda rames, zurgi Seaqcia da moSorda.
jer yava dalia, eSinoda, xaliCaze ar daeRvara. Semdeg guls
moeSva da sababs dauwyo Zebna, raTa Tavisi axali patronis
colTan misuliyo da musaifi gaeba.
uceb SeniSna: valteris cols carieli finjani eWira. magi-
dis moSorebiT ijda da ar icoda, sad daedga. diurua swrafad
mieSvela:
_ neba miboZeT...
_ didad gmadlobT.
finjani waiRo da isev daubrunda:
_ neta icodeT, ramdeni siame magrZnobina `safrangeTis
cxovrebam~ iq, udabnoSi. roca safrangeTSi ara xar, marto am
gazeTis wakiTxva SeiZleba, radgan yvela sxva gazeTze ufro Si-
naarsiani, cocxali da mravalferovania, am gazeTSi yvelaferi
moipoveba.
dedakacma Tavaziani gulgrilobiT gaiRima da seriozulad
upasuxa:
_ arc imdenad advili iyo valterisTvis iseTi gazeTis Se-
qmna, romelic axal moTxovnilebas daakmayofilebda.
saubari gaabes, diuruas azrebi Tavisufali da gacveTili
hqonda, xma _ Tilismuri, Tvali _ saamuri, xolo misi ulva-
Sis jados veravin gauZlebda.
zemo tuCze mdidrulad da lamazad naxvev xSir, qera ul-
vaSs oqrosferi gadahkravda, xolo ajagrul wveroebze mT-
lad Ria ieri edeboda.
isaubres parizis, misi midamoebis, senis napirebis, agara-
33
kebis, sazafxulo siamis Sesaxeb da yvelaferze, razedac ki
dauRalavad da dausrulebliv SeiZleba laparaki, mere ki,
roca norber de vareni movida da Tan pawawa Wiqa liqioric
moitana, diurua mokrZalebiT moSorda.
qalbatonma de marelma, romelic is iyo qalbaton fores-
tiesTan saubars morCa, diurua rom dainaxa, dauZaxa:
_ maS egre, _ ubralod hkiTxa, _ gindaT Jurnalistoba
daiwyoT, ara?
diuruam jer zogadi sityvebiT gaacno Tavisi gegma, Sem-
deg ki iseTive saubari gaaba, rogoric qalbaton valterTan
hqonda. Tema axla ukeT hqonda SeTvisebuli da upiratesobac
gamoiCina, radgan sityvasityviT imeorebda yvelafers, rac
weRan gaigona, Tanac mosaubris Tvalebs Tvals ar aSorebda,
TiTqos Tavis naTqvams raRac Rrma azrs aZlevda.
Tavis mxriv, qalbatoni de mareli qaluri gatacebiT uambob-
da anekdotebs da iseTi kiloTi laparakobda, etyoboda, Tavi
Wkuamaxvil qalad miaCnda da surda oxunjis saxeli moexveWa.
lazRandarobac ki daiwyo: mklavze xels adebda da zogjer
CurCulebda, raTa mcire ram eTqva da mis naTqvams amis gamo
saidumlos ieri eZleoda. vaJs ki am qalis mikareba, romelic
arTobda, Tavbrus asxamda da sisxls umRvrevda. survili
aReZra Tavi gaewira misTvis, eCvenebina Tavisi fasi, daecva igi,
xolo Cumi xma ukve mis zraxvebsa da gulisnadebs amJRavnebda.
uceb qalbatonma de marelma daiZaxa:
_ lorina!
Svili dedas miuaxlovda.
_ aq dajeqi, Svilo, albaT, Segcivda fanjarasTan.
diuruas bavSvis kocnis wyurvili moeria, TiTqos am koc-
nidan mis dedas raRac unda gadasdeboda da uceb mamobrivi da
Tavaziani kiloTi hkiTxa:
_ SeiZleba, gakocoT?
gogonam gaocebuli Tvalebi SeanaTa, qalbatonma de marel-
ma ki siciliT uTxra:
_ upasuxe: dRes SeiZleba, ramdenime wlis Semdeg ki _ vn-
axoT-Tqo.
336
sarCevi
nawili pirveli Tavi pirveli................................................................................5
Tavi meore...................................................................................20
Tavi mesame...................................................................................34
Tavi meoTxe.................................................................................52
Tavi mexuTe..................................................................................67
Tavi meeqvse................................................................................103
Tavi meSvide...............................................................................135
Tavi merve..................................................................................153
nawili meore Tavi pirveli.............................................................................175
Tavi meore.................................................................................199
Tavi mesame.................................................................................214
Tavi meoTxe...............................................................................235
Tavi mexuTe................................................................................249
Tavi meeqvse................................................................................271
Tavi meSvide...............................................................................281
Tavi merve..................................................................................300
Tavi mecxre................................................................................312
Tavi meaTe..................................................................................325
`kviris palitris~ biblioTeka
wigni 27
redaqtori elene salariZe
koreqtorebi: nana antonova-iluriZe
marina inaniSvili
daviT oragveliZe
kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani
ydis dizaini eTer gziriSvili
proeqtis menejeri TinaTin asaTiani
gamomcemloba palitra L, 2012
misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 238-38-71
E-mail: [email protected]
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar
wigni 1
onore de balzaki
Sagrenis tyavi
wigni 2
jek londoni
martin ideni
wigni 3
SoTa rusTaveli
vefxistyaosani
wigni 4
aleqsandre diuma
sami muSketerior tomad
igni 1
seriis winaseriis winawignebiwignebi
wigni 5
uiliam Seqspiri
hamleti
wigni 6
Jiul verni
80 000 kilometri wyalqveS
wigni 7
mixail bulgakovi
ostati da margarita
wigni 8
oskar uaildi
dorian greis portreti
wigni 10
erix maria remarki
triumfaluri TaRi
wigni 9
Carlz dikensi
devid koperfildi
wigni 11
frederik begbederi
99 franki
wigni 12
edgar po
moTxrobebi
wigni 13
homerosi
odisea
wigni 14
main ridi
uTavo mxedari
wigni 15
Tomas mani
budenbrokebior tomad
wigni 16
mark tveni
tom soieris Tavgadasavali
wigni 17
konstantine gamsaxurdia
didostatis marjvena
wigni 18
migel de servantesi
don kixotior tomad
wigni 19
o ’ henri
moTxrobebi
wigni 20
Stefan cvaigi
mariam stiuarti
wigni 21
mario piuzo
naTlia
wigni 22
gustav floberi
madam bovari
wigni 23
jorj orueli
1984
wigni 24
stendali
wiTeli da Savi
wigni 26
ernest heminguei
mSvidobiT, iaraRo!
riunoske akutagava
moTxrobebi
seriis momdevnoseriis momdevnowignebiwignebi
wigni 25
fiodor dostoevski
Zmebi karamazovebior tomad
uiliam Tekerei
amaoebis bazarior tomad