โดย พลเอก เอกชย ศรวลาศ ผอ านวยการส านกสนตวธและธรรมาภบาล

สถาบนพระปกเกลา

www.elifesara.com ekkachais@hotmail.com

การเรยนรตามรอยพระยคลบาท:การพฒนาคณธรรมและจรยธรรมในการท างาน

2

“ คณธรรมหมายถงคณลกษณะทท าใหปจเจกบคคลมงไปสความส าเรจของชวต อนเปนจดมงหมายแหงชวตของตน ทงทเปนจดมงหมายตามธรรมชาต ”

3

บรบทของปรชญากรก

นยามวา “คณธรรมเปนสงทส าคญสงสด”

คณธรรม ยอมด าเนนไปเพอบรรลหนาทอนเหมาะสม

ของแตละสง

ความดหรอคณธรรมของสงตางๆ จะแตกตางกน

ออกไปตามสภาพความเปนจรงของแตละสงนน เพราะแต

ละสงยอมมจดมงหมายในตนเองทงสน

4

นกปรชญาชาวกรกใหค านยาม“คณธรรม”วา

“คณธรรมหมายถงลกษณะทท าใหปจเจกบรรลถง

หนาทของตนในสงคม”

5

การปลกฝงคตธรรม ๗ ประการตงแตวยเยาว

๑. สจจะ พดความจรง (Truth)๒. ความซอสตยสจรต (Honesty)๓. ความระลกในหนาท (Sense of duty)๔. ความอดกลน (Patience)๕. ความเปนธรรม (Fair play)๖. ความเอาใจเขามาใสใจเรา (Consideration for others) ๗. เมตตาธรรม (Kindness)

6

Tony Blair นายกรฐมนตรขององกฤษ

สนใจในการปฏบตงานของสวนราชการตางๆ ไดประชม

หารอกบรฐมนตรกระทรวงตางๆ ในการตรวจสอบผลการปฏบตงาน

วาบรรลเปาหมายหรอไม

การปฏบตนนไดรบการยกยอง จาก Steve Kelman อาจารยมหาวทยาลย Harvard วา “สหราชอาณาจกร คอ ประเทศทมพลงความคดของการปรบปรงการปฏบตงานภาครฐ”

7

Integrity- การยดมนในความถกตองชอบธรรม (ศ.ธานนทร กรยวเชยร)- Wholeness หรอ ความเปนคนเตมคน

ศาสตราจารยสตเฟน แอล. คารเตอร แหงมหาวทยาลยเยล

สหรฐอเมรกาเสนอวา การทบคคลจะม “Integrity” จะตองมการปฏบตครบ 3 ขนตอน

„ พนจพเคราะหแยกแยะวาสงใดเปนสงทถกตอง

„ ปฏบตตามสงทตนเชอวาถกตองอยางเครงรด

„ ประกาศใหผอนไดรบทราบโดยทวกนวาตนไดปฏบตเชนนน

ฆราวาสธรรมมขอปฎบต ๔ ประการ คอ

สจจะ : ความซอสตยตอกน ทมะ : การรจกขมใจ ขนต : ความอดทนทงกายและใจ จาคะ : ความรจกเสยสละและบรจาคใหแกบคคลทควรให

มรรค ๘ แหงการสงเสรมคณธรรม - จรยธรรม ประกอบดวย

• ผปกครองทกๆ ระดบตองตงอยในความถกตอง

• ครอบครวอบอน

• ชมชนเขมแขง

• การมสมมาชพเตมพนท

• การมสปรตแหงการเปนอาสาสมครเตมแผนดน

• สงเสรมการพมนาจตใหเปนวถชวต

• การศกษาทเขาถงความด

• การสอสารความด

10

การปลกฝงคตธรรม ๗ ประการตงแตวยเยาว

๑. สจจะ พดความจรง (Truth)๒. ความซอสตยสจรต (Honesty)๓. ความระลกในหนาท (Sense of duty)๔. ความอดกลน (Patience)๕. ความเปนธรรม (Fair play)๖. ความเอาใจเขามาใสใจเรา (Consideration for others) ๗. เมตตาธรรม (Kindness)

11

ป ค.ศ. 1990 จากผลการรายงานของธนาคารโลก (World Bank) ประธานาธบด Mitterand ของฝรงเศส กลาวกบผน าชาตตางๆ ในแอฟรกาวา “ภาวการณดอยพฒนาของทวป

แอฟรกาเกดจากการขาดธรรมาภบาล”

ธนาคารโลกใหความหมายธรรมาภบาลวา เปนลกษณะและ

วถทางในการใชอ านาจจดการทรพยากรทางเศรษฐกจและ

ทางสงคมของประเทศเพอการพฒนาอยางยงยน

โดยการหลอหลอม และปลกฝงผานกระบวนการกลอม

เกลาทางสงคมโดย

การอบรมเลยงดในครอบครว

กระบวนการศกษา

คานยมทสงสมมาจากสงคม

มสมาธเกดสต

ปญญามาจากพนธกรรม

เกดความเชอ มความรสก ดวยการกระท าเปนพฤตกรรมในสวนด

เราจะครองแผนดนโดยธรรม

เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม

ธรรมมาภบาล

Good Governance

พระปฐมบรมราชโองการ ในพธบรมราชาภเษก ณ พระทนงไพศาลทกษณ ในพระบรมมหาราชวง (วนท 5 พฤษภาคม 2493)

ความเทยงธรรม(อวโรธนะ)

การไมเบยดเบยน(อวหงสา)

ความอดทน(ขนต)

ทศพธราชธรรม

ศล

ความไมโกรธ(อกโกธะ)

ความออนโยน(มททวะ)

ความซอตรง(อาชชวะ)

ความเพยร(ตบะ)

บรจาค(ปรจาคะ)

ทาน

๑. ทาน ไดแก การใหทาน

๒. ศล ไดแก การรกษาศล การมศล

๓. ปรจาคะ ไดแก การบรจาค และการเสยสละประโยชนสวนตน

๔. อาชชวะ ไดแก ความซอตรง ความจรงใจ ความเทยงธรรม

๕. มททวะ ไดแก ความสภาพ ออนโยน

๖. ตบะ ไดแก ความเพยร

๗. อโกธะ ไดแก การระงบความโกรธ

๘. อวหงสา ไดแก ความไมเบยดเบยน

๙. ขนต ไดแก ความอดทน

๑๐. อวโรธนะ ไดแก การหนกแนนในธรรมและความถกตอง

สอดคลองสภาพธรรมชาต

ภมสงคม

หลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

17

• เนนการพฒนาคน• ระเบดจากขางใน• ปลกจตส านก• พงตนเองได• ความพอเพยง• ขาดทนคอก าไร• ท างานอยางมความสข• คมคามากกวาคมทน• บรการรวมทจดเดยว • ปลกปาในใจคน• การให• ร รก สามคค

หลกการทรงงาน ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ศกษาขอมลอยางเปนระบบ

แกปญหาเรมจากจดเลก

ค านงภมสงคม

พฒนาอยางองครวม ครบวงจร /

บรณาการ

ไมตดต ารา ท าใหงาย มล าดบ

ขนตอน

มงประโยชนคนสวนใหญเปนหลก

ประหยด เรยบงายไดประโยชน

ใชธรรมชาตชวยธรรมชาต

การมสวนรวม

ซอสตยสจรต จรงใจตอกน

34

“..คณธรรมททกคนควรจะศกษาและนอมน ามาปฏบต„ การรกษาความสตย ความจรงใจตอตวเอง ทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม

„ การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเองใหประพฤตปฏบตอยในความสตยความดนน

„ การอดทน อดกลน และอดออม ทจะไมพระพฤตลวงความสตยสจรต ไมวาดวยเหตประการใด

„ การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวนนอยของตน เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง...”

๑. ทาน ไดแก การใหทาน

๒. ศล ไดแก การรกษาศล การมศล

๓. ปรจาคะ ไดแก การบรจาค และการเสยสละประโยชนสวนตน

๔. อาชชวะ ไดแก ความซอตรง ความจรงใจ ความเทยงธรรม

๕. มททวะ ไดแก ความสภาพ ออนโยน

๖. ตบะ ไดแก ความเพยร

๗. อโกธะ ไดแก การระงบความโกรธ

๘. อวหงสา ไดแก ความไมเบยดเบยน

๙. ขนต ไดแก ความอดทน

๑๐. อวโรธนะ ไดแก การหนกแนนในธรรมและความถกตอง

ทรงปฏบตตามหลกทศพธราชธรรมอยางเครงครด

ทรงเปนตนแบบตอพระโอรส

แนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยง ในหลวงทรงแนะน าและ

ปฏบตใหเปนแบบอยางตอพสกนกร

ชใหเหนวา สงคมทมความสข ไมใชจะตองเปนสงคมทมเงน

มากๆ

ความสขของสงคมเกดจากความมเสถยรภาพ มนคงใน

ชวตความเปนอย

“..คณธรรมททกคนควรจะศกษาและนอมน ามาปฏบต„ การรกษาความสตย ความจรงใจตอตวเอง ทจะประพฤตปฏบตแต

สงทเปนประโยชนและเปนธรรม

„ การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเองใหประพฤตปฏบตอยในความ

สตยความดนน

„ การอดทน อดกลน และอดออม ทจะไมพระพฤตลวงความสตย

สจรต ไมวาดวยเหตประการใด

„ การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวน

นอยของตน เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง...”

ความเจรญของประเทศชาต เปนความเจรญสวนรวม

ซงเกดจากผลงานหรอผลของการกระท าของคนทง

ชาต ถอไดวาทกคนแบงหนาทกนท าประโยชนใหแก

ชาต ตามความถนดและความสามารถ และเกอกลกน

และกน ไมมผใดจะอยไดและท างานใหแกประเทศชาตได

โดยล าพงตนเอง

(ในพธพระราชทานปรญญาบตรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๑๓)

<date/time><footer>

บานเมองของเราก าลงตองการการปรบปรงและการ

พฒนาทมประสทธภาพ ทางทเราจะชวยกนไดกคอ

การทท าความคดใหถกและแนวแน ในอนทจะยดถอ

ประโยชนของบานเมองเปนทหมาย ตองเพลาการ

คดถงประโยชนเฉพาะตว และความขดแยงกนในสงท

มใชสาระลง

(พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาสขนปใหม ๒๕๔๓)

<date/time><footer>

ถาทกคนสนใจในความรกประเทศชาต รกษาความด

เอาไว ไมตองไปตามอยางในสงทเราเหน วาไมนาทจะ

เจรญไมนาจะพฒนา เราตองรกษาแนวทางความคด

ตามทเรามอย แมจะเปนสงทตกทอดมาแตโบราณกาล

จากปยาตายายของเรา แตเปนระเบยบการหรอเปน

วธการทด จะไมลาสมย

(โอกาสเสดจฯ ทรงเยยมวทยาลยวชาการศกษาประสานมตร ๑๓ มนาคม ๒๕๑๔)

<date/time><footer>

การมเสรภาพนน เปนของทดอยางยง แตเมอจะใช

จ าเปนตองใชดวยความระมดระวง และมความ

รบผดชอบ มใหลวงละเมดเสรภาพของผอนทเขามอย

เทาเทยมกน ทงมใหกระทบกระเทอนถงสวสดภาพและ

ความเปนปกตสขของสวนรวมดวย

(พระราชทานแกผบงคบบญชาลกเสอ ๙ กรกฎาคม ๒๕๑๔)

<date/time><footer>

ในการปฏบตราชการนน ขอใหท าหนาทเพอหนาท

อยานกถงบ าเหนจรางวลหรอผลประโยชนใหมาก

ขอใหถอวาการท าหนาทไดสมบรณ เปนทงรางวลและ

ประโยชนอยางประเสรฐ จะท าใหบานเมองไทยของเรา

อยเยนเปนสขและมนคง

(เนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ๑ เมษายน ๒๕๓๓)

<date/time><footer>

คนเราถาพอใจในความตองการ กมความโลภนอย

เมอมความโลภนอยกเบยดเบยนคนอนนอย ถาทก

ประเทศมความคดวาท าอะไรตองพอเพยง หมายความ

วาพอประมาณ ไมสดโตง ไมโลภอยางมาก คนเรากอย

เปนสข

(พระราชทานแกคณะบคคลทเขาเฝาฯ ณ ศาลาดสดาลย ๔ ธนวาคม ๒๕๔๑)

<date/time><footer>

การด าเนนชวตโดยใชวชาการอยางเดยวยงไม

เพยงพอ จะตองอาศยความรรอบตวและหลก

ศลธรรมประกอบดวย

ผทมความรดแตขาดความยงคด น าความรไปใช

ในทางมชอบ กเทากบเปนบคคลทเปนภยแกสงคมของ

มนษย

(ในพธพระราชทานปรญญาบตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร๑๘ กนยายน ๒๕๐๔)

<date/time><footer>

ความคดนนเปนแมบทใหญของการพดและการกระท า

เพราะกจทจะท าค าทจะพดทกอยางลวนส าเรจมาจาก

ความคด การคดกอนพดและกอนท าจงชวยใหหบคคล

สามารถยบยงค าพดทไมสมควร หยดยงการกระท าท

ไมถกตอง

(พธพระราชทานปรญญาบตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๐ กรกฎาคม๒๕๔๐)

<date/time><footer>

คนไมมความสจรต คนไมมความมนคง ชอบแตมก

งาย ไมมวนจะสรางสรรคประโยชนสวนรวมทส าคญ

อนใดได ผทมความสจรตและความมงมนเทานน จงจะ

ท างานส าคญยงใหญทเปนคณประโยชนแทจรงได

ส าเรจ

(ในพธพระราชทานปรญญาบตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๒๒)

<date/time><footer>

การได อนใด ทเปนความทกขเดอดรอนของประชาชน ทกคน ทก

ฝาย จงตองถอเปนหนาท จะตองรวมมอกน ปฏบตแกไขใหเตมก าลง

โดยเฉพาะขณะน ประชาชนก าลงเดอดรอน ล าบากจากน าทวม จงขอ

จงชอบ ทจะรวมมอกน ปดเปาแกไขใหผานพนไปโดยเรว และจดท า

โครงการบรหารจดการน าอยางยงยน

อยางเชน โครงการตางๆ ทเคยพดไปนน กเปนการแนะน า ไมไดสง

การ แตถาเปนการปรกษากนแลว เหนวาเปนประโยชน คมคา และท า

ได กท า ขอส าคญ จะตองไมขดแยง แตกแยกกน หากจะตองให

ก าลงใจ ซงกนและกน เพอใหงานทท า บรรลผลทมประโยชน เพอ

ความผาสกของประชาชน และความมนคงปลอดภย ของประเทศชาต

(เสดจออกมหาสมาคม งานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช ๒๕๕๔ ณ พระท

นงอมรนทรวนจฉย วนจนทรท ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔) <date/time><footer>

ขาพเจาจงปรารถนาอยางยง ทจะเหนคนไทยมความสขถวน

หนากน ดวยการให คอใหความรกความเมตตากน ใหน าใจ

ไมตรกน ใหอภยกน ใหการสงเคราะห อนเคราะหกน โดยมง

ด มงเจรญตอกน ดวยความบรสทธ และจรงใจ ทกคน ทก

ฝาย จะไดสามารถรวมมอ รวมความคดอานกน สรางสรรค

ความสข ความเจรญมนคง ใหแกตน แกประเทศชาต อนเปน

สงทแตละคนตองการใหส าเรจผล ไดดงทตงใจปรารถนา

(พระราชทานแกปวงชนชาวไทย ในโอกาสวนขนปใหมประจ าป พ.ศ.๒๕๕๔ วนศกรท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๓)

<date/time><footer>

การด ารงชวตทดจะตองปรบปรงตวตลอดเวลา การ

ปรบปรงตวจะตองมความเพยรและความอดทนเปน

ทตง ถาคนเราไมหมนเพยร ไมมความอดทน กอาจจะ

ทอใจไปโดยงาย เมอทอใจไปแลว ไมมทางทจะมชวต

เจรญรงเรองแนๆ

(พระราชทานแกครและนกเรยน โรงเรยนจตรลดา ๒๗ มนาคม ๒๕๒๓)

<date/time><footer>

สจจวาจา นนเปนรากฐานของการท างาน หรอการ

ด ารงชวตทดทงามทมความกาวหนา มความส าเรจ

“สจ” เปนการตงใจ ตงจตใจ “วาจา” เปนค าพด

ออกมา แสดงถงค าพดนนตองออกมาจากใจ คอเปน

การตงใจทจะท าอะไรเพอความส าเรจในงานนน

(ในโอกาสทผพพากษาประจ ากระทรวงยตธรรมเฝาฯ ถวายสตยปฏญาณกอนเขารบ

หนาท ๑๘ มนาคม ๒๕๒๕)

<date/time><footer>

ผหนกแนนในสจจะ พดอยางไรท าอยางนน จงจะไดรบ

ความส าเรจ พรอมทงความศรทธา เชอถอ และความ

ยกยองสรรเสรญจากคนทกฝาย การพดแลวท า คอ

พดจรงท าจรง จงเปนปจจยส าคญ ในการสงเสรม

เกยรตคณของบคคลใหเดนชด

(พธพระราชทานปรญญาบตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๐)

<date/time><footer>

สามคค คอการเปนแกบานเมอง และชวยกนทกวธ

ทาง เพอทจะสรางบานเมองใหเขมแขง ดวยการเหน

อกเหนใจซงกนและกน ท างานดวยความซอสตยสจรต

แยงตรงไปตรงมา นกถงประโยชนสวนรวมนนคอ

ความมนคงของบานเมอง

(ในพธประดบยศนายต ารวจชนนายพล ๑๕ มกราคม ๒๕๑๙)

<date/time><footer>

การปดทองหลงพระนน เมอถงคราวจ าเปนกตองปด

วาทจรงแลวคนโดยมาก ไมคอยชอบปดทองหลงพระ

กนนก เพราะนกวาไมมใครเหน แตถาทกคนพากนปด

ทองแตขางหนา ไมมใครปดทองหลงพระเลย พระจะ

เปนพระทงามบรบรณไมได

(ในพธพระราชทานปรญญาบตรของ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๒๕

กรกฎาคม ๒๕๐๖6)

<date/time><footer>

ทรงเปนพระมหากษตรยทยงใหญของโลก พระองคทรงเปนตนแบบ

ในดานคณธรรมจรยธรรมของประเทศไทยและของโลก ดงจะเหนได

จากพระจรยวตรและพระราชกรณยกจของพระองคททรงปฏบตมา

อยางตอเนองตงแตทรงประกาศปฐมบรมราชโองการ “เราจะครอง

แผนดนโดยธรรมเพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” และทรงม

พระบรมราโชวาท และพระราชด ารสเกยวกบคณธรรม จรยธรรม

จ านวนมาก เพอใหพสกนกรของพระองคน าไปปฏบตอยางตอเนอง

กวาหกสบป

<date/time><footer>

ขาราชการทกคนจ าเปนอยางยงทจะตองนอมน าพระบรมราโชวาท

และพระราชด ารสททรง

พระราชทานในวโรกาสตาง ๆ มาปฏบต และด าเนนรอยตามเบอง

พระยคลบาทในดานคณธรรมจรยธรรม

อยางจรงจง ใหสมศกดศรของการเปนขาราชการในพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวอยางเตมภาคภม

<date/time><footer>

โดยเฉพาะขาราชการพฒนาชมชนทไดรบการปลกฝงและหลอหลอม

ใหมจตส านก และอดมการณพฒนาชมชน จะตองเปนแบบอยางท

ดในดานจรยธรรมใหกบขาราชการอน ๆ ดวยการสรางจตส านก

สรางอดมการณ และปฏบตตนใหมจรยธรรม หลงจากนนจงขยาย

เครอขายไปยงเพอนรวมงาน และทมงานในหนวยงานเพอใหทกคนม

จตส านก มอดมการณ และปฏบตตนใหมจรยธรรมตอไป

<date/time><footer>

๑. ตองยดมนในจรยธรรมและยนหยดกระท าในสงทถกตองและเปนธรรม

๒. ตองมจตส านกทดและความรบผดชอบตอหนาท เสยสละ ปฏบตหนาท

ดวยความรวดเรว โปรงใสและสามารถตรวจสอบได

๓. ตองแยกเรองสวนตวออกจากต าแหนงหนาทและยดถอประโยชนสวนรวม

ของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตน

๔. ตองละเวนจากการแสวงประโยชนทมชอบโดยอาศยต าแหนงหนาทและไม

กระท าการอนเปนการขดกนระหวางประโยชนสวนตนและประโยชน

สวนรวม

๕. ตองเคารพและปฏบตตามรฐธรรมนญและกฎหมายอยางตรงไปตรงมา

<date/time><footer>

(๖) ตองปฏบตหนาทดวยความเทยงธรรม เปนกลางทางการเมอง ใหบรการแกประชาชนโดย

ม

อธยาศยทดและไมเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

(๗) ตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยขอมลขาวสารของทางราชการอยางเครงครดและรวดเรว

ไมถวงเวลาใหเนนชาและใชขอมลขาวสารทไดมาจากการด าเนนงานเพอการในหนาท และให

ขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตอง ทนการณ และไมบดเบอนขอเทจจรง

(๘) ตองมงผลสมฤทธของงาน รกษาคณภาพและมาตรฐานแหงวชาชพโดยเครงครด

(๙) ตองยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

(๑๐) ตองเปนแบบอยางทดในการด ารงตน รกษาชอเสยงและภาพลกษณของราชการโดยรวม

<date/time><footer>

๑. สรางคายจรยธรรม ใหมจตส านกในดานจรยธรรมอยางแทจรง

ดวยการ

๑.๑ คดเลอกขาราชการทเปนแบบอยางทดในดานจรยธรรม เปนท

ยอมรบของคนในองคกร

ชมชน และสงคม มาเปนเครอขายจรยธรรม และวทยากรคาย

จรยธรรมของหนวยงาน

๑.๒ วางแผนและด าเนนการจดคายจรยธรรมทก ๓ เดอน เพอให

ขาราชการไดพฒนาในดานจรยธรรมอยางเขมขน

<date/time><footer>

๒. นอมน าพระบรมราโชวาทและพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวในดานจรยธรรมมาเปนแนวทางในการปฏบตอยางจรงจง

โดยเรมตนทผบงคบ บญชาสงสดของหนวยงานกอน หลงจากนน

จงขยายไปยงผใตบงคบบญชา เพอนรวมงาน ทมงาน ดวยการ

สรางเครอขายจรยธรรม และขยายผลไปยงผน ากลม องคกรชมชน

และเครอขายองคกรชมชนตาง ๆ

๓. เผยแพรความคดในดานจรยธรรมในการประชม สมมนา ฝกอบรม

และจดการความร เพอกระตนใหขาราชการทกคนตระหนกและเหน

ความส าคญของการมจรยธรรม มการตงปณธาน และปฏบตตาม

จรรยาขาราชการอยางจรงจง<date/time><footer>

๔. เผยแพรค าขวญดานจรยธรรมในสถานทท างาน หองประชม

เวบไซต เพอใหทกคนตระหนกถงความส าคญของการมจรยธรรม

๕ มอบรางวลขาราชการทเปนแบบอยางในดานจรยธรรมเดอนละ ๑

คน เพอเผยแพรทางสอมวลชน และเปนตนแบบในการพฒนา

จรยธรรม

๖. สงเสรมและสนบสนนใหขาราชการทนบถอพระพทธศาสนาเขาวด

ปฏบตธรรมทกวนพระหรอวนอาทตย สปดาหละครง

๗. สงเสรมและสนบสนนใหขาราชการทนบถอศาสนาตาง ๆ ปฏบต

ศาสนกจตามหลกธรรมค าสอนในศาสนาทตนนบถอ สปดาหละครง

<date/time><footer>

๘. สงเสรมและสนบสนนขาราชการทมจรยธรรมและมความร

ความสามารถ ใหมความกาวหนาในอาชพราชการเปนล าดบตน ๆ

๙. สรางภาพยนตรสนเกยวกบการพฒนาจรยธรรมขาราชการอยาง

ยงยน เผยแพรทางโทรทศนเวบไซต สปดาหละครง เพอใหสงคม

ตนตวและสนบสนนใหขาราชการมจรยธรรมอยางจรงจง

การพฒนาจรยธรรมขาราชการอยางยงยนเปนหนาทของ

ขาราชการในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทกคนทจะตองนอมน า

พระบรมราโชวาท และพระราชด ารสมาปฏบต และด าเนนรอยตาม

เบองพระยคลบาทในดานคณธรรมจรยธรรมอยางจรงจง โดย

ผบงคบบญชาตองประพฤตตนใหเปนแบบอยางทดแก

ผอยใตบงคบบญชา ควบคมผอยใตบงคบบญชาใหมจรยธรรม และ

ปฏบตตามประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน สนบสนนสงเสรม

ผอยใตบงคบบญชามจรยธรรมและปฏบตตามประมวลจรยธรรม

ขาราชการพลเรอนอยางจรงจง

<date/time><footer>

หากขาราชการทกคนมจรยธรรม สงคมไทยจะเปน

สงคมทมการพฒนาอยางยงยนในทกดานเพราะ

ขาราชการทมจรยธรรมคอแบบอยางทดของ

สงคมไทย และขาราชการทมจรยธรรมคอรากฐาน

ส าคญของการพฒนา

คานยมหลก

๑.การยดมนและยนหยดในสงท

ถกตอง

๒.ความซอสตยสจรตและรบผดชอบ

๓.การปฏบตหนาทดวยความโปรงใส

และตรวจสอบได

๔.การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบต

อยางไมเปนธรรม

๕.การมงผลสมฤทธของงาน

๖.การเปนพลเมองดของประเทศ

๗.การด าเนนชวตโดยหลกเศรษฐกจ

พอเพยง

จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

๑.เหตผลเชงจรยธรรมและลกษณะมงอนาคตควบคมตน

๒.แรงจงใจใฝสมฤทธเหตผลเชงจรยธรรมการควบคมตน

และ

พฤตกรรมซอสตยในงาน

๓.พฤตกรรมซอสตยในงาน และการมงอนาคตควบคมตน

๔.ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน เหตผลเชงจรยธรรม และ

แรงจงใจใฝสมฤทธ

๕.แรงจงใจใฝสมฤทธและพฤตกรรมมงผลสมฤทธ

๖.เอกลกษณแหงอโกดานชาตนยม เหตผลเชง จรยธรรม

พฤตกรรมประชาธปไตย

๗.เหตผลเชงจรยธรรม ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน

พฤตกรรมการคดเชงเหตผล

ในประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน ก าหนดใหม

คณะกรรมการจรยธรรมประจ าสวนราชการระดบกรมและจงหวด

ขน ท าหนาทสอดสองดแลใหกลไกจรยธรรมในสวนราชการ

บรรลผล

ส านกงาน กพ.

๑.ความซอสตยสจรตและรบผดชอบ

๒.การมงผลสมฤทธของงาน

๓.การเคารพบคคลและองคกร

๔.การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยาง

ไมเปนธรรม

๕.การยดมนและยนหยดท าในสงทถกตอง

๖.การด ารงชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง

๗.การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและ

สามารถตรวจสอบได

ส านกงานผตรวจการแผนดน

๑. การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม

๒. การมจตส านกทด ซอสตย สจรต และรบผดชอบ

๓. การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชน

สวนตน และไมมผลประโยชนทบซอน

๔. การยนหยดท าในสงทถกตอง เปนธรรม และถกกฎหมาย

๕. การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรว มอธยาศย

และไมเลอกปฏบต

๖. การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตอง

และไมบดเบอนขอเทจจรง

๗. การมงผลสมฤทธของงาน รกษามาตรฐาน มคณภาพ

โปรงใส และตรวจสอบได

๘. การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข

๙. การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร

ความซอสตยสจรตและรบผดชอบ

การมงผลสมฤทธของงาน

การเคารพบคคลและองคกร

การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

การยดมนและยนหยดท าในสงทถกตอง

การด ารงชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได

บทความชอ “Economic Initiation, Democracy and Development” การใหความส าคญกบการปฏรปเพอใหเกดเสรภาพทแทจรง

ทางเศรษฐกจ และตามมาดวยเสรภาพทางการเมอง

เปนสงทสงเสรมการสรางธรรมาภบาล และการลดการทจรต

คอรปชน เพราะกลมคนและบคคลทอาศยสายสมพนธสวนตว

กบนกการเมองและขาราชการมโอกาสใชอทธพลเพอสรางระบบ

ผกขาดนอยลง

ความถกตอง (integrity)

Minxim Pei พบวา การเพมขนทางเสรภาพทางการเมอง 1 หนวย หรอ เสรภาพทางเศรษฐกจ 1 หนวย มผลโดยตรงท

ท ำใหเกดธรรมำภบำล ถง 3 เทำ

- ความสจรต (honesty)

- การไมยอมใหผอนท าผด

จากบทความ“ The International Framework and

Economic Development”

พบวาประเทศทมลกษณะเปดทางการเมองสง หรอ

มความเปนประชาธปไตยมากจะสามารถเพมรายได

ประชาชาตตอปสงถงปละ ๒.๕๓ % ในขณะทประเทศม

ระบบการเมองปด จะเพมรายไดประชาชาตตอปได

เพยง ๑.๔๑ %

56

นกปรชญาชาวกรกใหค านยาม“คณธรรม”

วา

“คณธรรมหมายถงลกษณะทท าใหปจเจกบรรล

ถงหนาทของตนในสงคม”

เพงมการใชในรายงานธนาคารโลก เมอป ค.ศ.1989

หมายถง “การใชอ านาจในการบรการจดการทรยา

กรทางเศรษฐกจและสงคมเพอการพฒนาของประเทศ

หนงๆ”

โครงสรางการบรหารจดการเศรษฐกจและสงคมของ

แตละประเทศจะกอใหเกดผลลพธทตางกน

ลกษณะการใชอ านาจในการบรหารจดการทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคม เพอการพฒนาประเทศ

หลกธรรมาภบาลทส าคญประกอบดวย ๔ ประการ• การบรหารจดการภาครฐ • การสรางความรบผดชอบ • การยดหลกกฎหมายเปนหลกในการพฒนา • การแสดงถงความโปรงใส• การเปดเผยขอมลขาวสาร

อธบายวา ธรรมาภบาลเปนเรองของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระดบมหภาค• จะตองมความโปรงใส • มความรบผดชอบ • มการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ• มความชดเจนแนนอนในการก าหนดกตกา

หลกความมสวนรวมของผมสวนเกยวของ

หลกนตธรรม หลกความมประสทธผล หลกความเทาเทยมและไมเลอกปฏบต หลกการตอบสนองทเปนธรรม หลกความโปรงใส หลกความรบผดชอบ หลกความสอดคลองตอสวนรวม

• สรางระบบเศรษฐกจแบบเสรนยมทงในดานการคาและกลราคา

• สรางระบบความรบผดชอบทชดเจน• ระบบการคลงและงบประมาณตองมความโปรงใสตรวจสอบได มระบบบญช การตรวจสอบและรายงานผลทเปนมาตรฐานเปนทยอมรบของสากล

• ขจดปญหาทจรตและคอรปชน• เพมโอกาสใหคนจน/ผดอยโอกาสเขามารองเรยนตรวจสอบการท างานของรฐ

62

1993: U.S.-The Government Performance and Results Act (1993) 1994: U.S.-Government Management and Reform Act (1994) 1999: Canada-Results for Canadians 2001: U.S.-The President’s Management Agenda 2001: Japan-Government Policy Evaluation Act 2002: U.S. Sarbane-Oxley Act (Good Governance) 2002: France-La Loi Organique Relative Aux Lois de France 2002: U.S.-Program Assessment and Rating Tool 2003: Thailand-Principle and Practice of Good Governance 2003: Singapore Net Economic Value 2004: U.K. Public Service Agreement

ศ.ดร. ชยอนนต สมทวณช ใช “ประชารฐ”

อ. อมรา พงษพชญ ใช “ธรรมรฐ”

อนกรรมการบญญตศพททางการบรหารของ ก.พ.

ใช “สประศาสนการ”

มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI)

โดย ม.ร.ว.จตมงคล โสณกล ใช “ธรรมาภบาล”

แนวคดใหมใชในรายงานธนาคารโลกเมอป ๑๙๘๙

ประเทศไทยน ามาใชหลงมรฐธรรมนญ พ.ศ.๒๕๔๐

หลงวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมในป ๒๕๔๐

กองทนการเงนระหวางประเทศใหรฐบาลใหค ามนวาตองสราง

Good Governance ใหเกดขน

มองคประกอบ ๒ สวน

• สวนแรกเปนการจดสรรอ านาจเพอสงการใหมการใช

ทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคมใหเกดผลตามท

ตองการ

• สวนทสองคอ โครงสรางทางวฒนธรรม ระบบคณคาของ

สงคมทเปนเครองก าหนดพฤตกรรมของบคคลทาง

การเมอง เศรษฐกจและสงคม

ในป 2529 ใหความหมาย governance วา การกระท าหรอกระบวนการในการด าเนนการปกครอง ทเนนแนวทางในการใชอ านาจหนาทและการควบคม

ทางรฐศาสตร มรากศพทมาจากภาษากรกวา Kybernatas ภาษาลาตน หมายถง Gubernator การก ากบทศทาง การน าทาง การสงการ เพอด าเนนการใหถกทศทางอยางราบรน เพอประโยชนของปจเจกบคคลหรอสวนรวม

เปนลกษณะของการใชอ านาจทางการเมอง เพอจดการทรพยากร

ทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ใหมธรรมาภบาลในการฟนฟ

เศรษฐกจของประเทศ ใหรฐบาลสามารถบรการอยางม

ประสทธภาพ มระบบทยตธรรม ฝายนตบญญตและสอมวลชนทม

ความโปรงใส รบผดชอบและตรวจสอบได

เปนผลลพธทบคคลหรอสถาบนจดกจกรรม ทงรฐและเอกชนม

ผลประโยชนรวมกน เปนกระบวนการอยางตอเนอง น าไปสการ

ผสมผสานประโยชนทหลากหลาย มงความดงาม และเกดประโยชน

สงสดแกรฐ และประชนอยางทวถงและยตธรรม

69

การมสวนรวมของประชาชนและสงคมอยางเทาเทยมกน และ

มค าตอบพรอมเหตผลทสามารถชแจงได ธรรมาภบาลจงม

ความส าคญตอการอยรวมกนของมนษย เพราะเปนหลกการ

พนฐานในการสรางความเปนอยของคนในสงคมทกประเทศ

ใหมการพฒนาทเทาเทยมกนและมคณภาพชวตทดขน การ

ด าเนนการนตองเกดจากความรวมมอระหวางภาครฐและ

เอกชน เพอกระจายอ านาจใหเกดความโปรงใส

'ธรรมาภบาล' เพอปวงชนของแผนดนทมในหลวงทรงเปนศนยรวมจตใจคนไทย

พระจรยวตรอนงดงาม และการครองพระองคในฐานะทรง

เปนพระประมข

บรษทเรยกวา บรรษทภบาลในองคกร

การเมอง เรยกวา „รฐาภบาล‟

การรกษาความสจ ความจรงใจตอตนเองทจะปฎบตแตสงทเปน

ประโยชนและเปนธรรม

การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเองไมใหประพฤตลวงความสจรต ไมวาจะ

ดวยเหตประการใด

การอดทนอดกลนและอดออมทจะไมประพฤตลวงความสจรตไมวาจะ

ดวยเหตประการใด

การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกสละประโยชนสวนนอยของ

ตนเพอประโยชนสวนใใหญของบานเมอง

ในยามวกฤตตองคดพงตนเองกอน เทวดาจะชวยเฉพาะผทชวย

ตนเองกอนเทานน

การทจะประสบความส าเรจได ตองมความเพยรอนบรสทธ

เศรษฐกจทมนคงมาจากการอนรกษและเพมพนทรพยากรเทานน

ประเทศจะพฒนาได ตองปฎรปการเรยนรของมนษยใหหลดพนจาก

อวชชา

ทรง มพระจรยธรรม เมตตาธรรม ทรงหวงใย พสกนกร แม

ตองทรงเผชญกบความยากล าบากในถน ทรกนดาร

โดยพระอสรยยศแลว พระองคทรง มอ านาจมาก แตสง

หลอมรวมใหคนไทยทกหมเหลา จงรกภกด เคารพเทดทน

พระองคยงชวตตวเอง นนคอ พระบารม

สะทอนถงคณลกษณะทางบคคลของพระองค ซงกอปรไป

ดวยพระปรชาญาณและพระจรยวตรอนงดงาม

ทรงปฏบตตามหลกทศพธราชธรรมอยางเครงครด

ทรงเปนตนแบบตอพระโอรส

แนวคดเศรษฐกจแบบพอเพยง ในหลวงทรงแนะน าและ

ปฏบตใหเปนแบบอยางตอพสกนกร

ชใหเหนวา สงคมทมความสข ไมใชจะตองเปนสงคมทมเงน

มากๆ

ความสขของสงคมเกดจากความมเสถยรภาพ มนคงใน

ชวตความเปนอย

๑. ทาน ไดแก การใหทาน

๒. ศล ไดแก การรกษาศล การมศล

๓. ปรจาคะ ไดแก การบรจาค และการเสยสละประโยชนสวนตน

๔. อาชชวะ ไดแก ความซอตรง ความจรงใจ ความเทยงธรรม

๕. มททวะ ไดแก ความสภาพ ออนโยน

๖. ตบะ ไดแก ความเพยร

๗. อโกธะ ไดแก การระงบความโกรธ

๘. อวหงสา ไดแก ความไมเบยดเบยน

๙. ขนต ไดแก ความอดทน

๑๐. อวโรธนะ ไดแก การหนกแนนในธรรมและความถกตอง

พระองคปรารถนาสงใดกได แตพระองคกลบไมไดใชอภสทธตรง

นน

ทรงมพระจรยวตรทเรยบงาย สมถะ ซงถอเปนการสอนพสกนกร

ของพระองคอยางดทสด

ไมเคยมกฎหมายบญญตไววา เปนพระมหากษตรยแลวตอง

เสยสละพระองค ถงเพยงน

เราจะปกครองแผนดนโดยธรรมเพอประโยชนสขแหงมหาชนชาว

สยาม” หรอการด ารงพระองคปฏบตตามหลกทศพธราชธรรมกตาม ในฐานะพระประมขประกาศออกมาแลว ถาไมท าตามสง

เหลานน พระองคกสามารถท าได แตส าหรบพระองคทรงเลอกทจะ

ปฏบตตามกฎเกณฑอยางเขมงวดเรอยมา

ทรงปฏบตตามหลกทศพธราชธรรมอยางเครงครด

พระองคทรงเปนตนแบบตอพระโอรส

ตวอยางเรองแนวคด เศรษฐกจแบบพอเพยง สงทในหลวงทรง

แนะน าและปฏบตพระองคใหเปนแบบอยางตอพสกนกร ชใหเหนวา

สงคมทมความสขนน ไมไดแปลวา จะตองเปนสงคมทมงคงทสด

หรอมเงนมากๆ

ความสขของสงคมเกดจากความมเสถยรภาพ มนคงในชวตความ

เปนอย

พระองคทรงเตอนสตใหพวกเรารวา เงนทองไมใชสงส าคญทสด

การทรวยลนฟากใชวาเราจะไมมปญหา

การมสวนรวมของสงคม (participation) ความโปรงใสของกระบวนการตดสนใจ (transparency)ความรบผดชอบทตองตอบค าถาม(accountability) และถกวจารณได

79

หลกธรรมาภบาล 8 หลกการการมสวนรวม (participatory)นตธรรม (rule of law)ความโปรงใส (transparency)การตอบสนองตรงเปาหมาย (responsiveness)ความสอดคลอง (consensus oriented)ความเสมอภาค (equity and inclusiveness)การมประสทธภาพและประสทธผล (effectiveness and efficiency)ความรบผดชอบ (accountability)

(What is good governance: http://www.unescap.org/)

ธรรมมาภบาลเปนทงหลกการและเครองมอทจะชวยพฒนาสงคมให

มคณภาพและประสทธภาพโดยยดหลก ๖ ประการ

เพอสรางความเชอถอ เชอมนและใหเกดการไววางใจ

ธรรมรฐ คอการจดการทด

ธรรมะคอคณความด ความยตธรรมและความถกตองตาม

กฎเกณฑของสงคม

การอภบาลคอการบ ารงรกษา เปนวถการปกปองคณความดใหคง

อยในทกๆสวนหลกการนใชทง รฐ เอกชน ชมชนกระบวนการท า

ใหเกดคดด วางแผนด ปฏบตด ไดผลด มระบบประเมนผลด เปน

การดแลรกษาความด

81

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหาร

กจการบานเมองทด พ.ศ.๒๕๔๖

ประเมนผลการปฏบต

ราชการอยางสม าเสมอผลสมฤทธตอ

ภารกจของรฐ

ประชาชนไดรบ

ความสะดวก

ตอบสนองความตองการ

ปรบปรงภารกจของสวนราชการ

ใหทนตอสถานการณ

มประสทธภาพ

และเกดความคมคา

ในเชงภารกจของรฐ

ไมมขนตอนการปฏบตงาน

เกนความจ าเปน

เกดประโยชนสข

ของประชาชนม.๗ – ม.๘

ม.๒๐ – ม.๒๖

ม.๙ – ม.๑๙

ม.๒๗ – ม.๓๒ม.๓๓ – ม.๓๖

ม.๓๗ – ม.๔๔

ม.๔๕ – ม.๔๙

กพร.

1. การมระบบการเมองทมประสทธภาพในการจดการทท าใหระบบเศรษฐกจของประเทศมความมนคง

2. การมประสทธผลในการด าเนนงานของภาครฐ เพอผลประโยชนสาธารณะ(public interest)

3. การมความชอบธรรมทางการเมองภายใตกรอบของหลกนตธรรม (rule of law)

4. การมประสทธผลของการบรหารภาครฐ5. การมความรวมมอของภาครฐกบภาคประชาสงคม

มประสทธภาพและประสทธผล

มความโปรงใส ไมมคอรรปชนหรอผลประโยชน

ทบซอน

มความยตธรรมอยางทวถง

ประชาชนมสวนรวมอยางทวถง

84

น าคานยมขององคกรมาใชปฏบต ผบรหารองคกรประพฤตตนเปนตวอยางทด ผบรหารตดสนและวนจฉยอยางโปรงใสและเปดเผย บรหารงานอยางมประสทธภาพ

ผบรหารท าตวเปนตวอยางในการใหบรการแกประชาชนทกชนชนอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน

85

การตดสนใจทกครง ตองกระท าอยางโปรงใสและยตธรรม ใชขอมลทด รวมทงค าแนะน าและการสนบสนน ตองมนใจวามระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพ อยใน

ระบบการท างาน

ตองมระบบตรวจสอบการท างานทกอยาง เพอใหแนใจวาทกอยางด าเนนไปตามแผนการท างาน

มการตรวจสอบความถกตองของรายงานบญชการเงนรวมทงขอมลตางๆ ทผลตโดยองคกร

86

ตองมนใจวาผทไดเลอนต าแหนงขนมาเปนผบรหารจดการนน มทกษะ ความร และประสบการณทจ าเปนตองใชในหนาทนนๆ

พฒนาความสามารถของผทท าหนาทในสวนบรหาร รวมทง มการประเมนผลงาน ไมวาจะเปนรายบคคลหรอเปนกลมกได

มความเชอมโยงในการทดแทนบคลากรในสายบรหารจดการ เพอความตอเนองในการปฏบตงานขององคกร

ผบรหารจดการจะตองมความรบผดชอบในผลงาน โดยการประเมนผลงานเปนระยะๆ ทงนรวมทงการประเมนความตองการในการฝกอบรม

หรอการพฒนาทกษะทตองการใชในการปฏบตหนาท

87

ตองมความเขาใจถงขอบเขตของความรบผดชอบ รเรมการวางแผนทจะตดตอกบประชาชน เพอใหทราบถงหนาทและ

ความรบผดชอบในผลงานของตน รเรมการแสดงออกถงความรบผดชอบตอบคลากรภายในองคกร ประสานงานกบหนวยเหนอ หรอผบงคบบญชาอยางใกลชด

ธรรมาภบาล

หลกความ

รบผดชอบ

หลกความ

คมคา

หลกนตธรรม

หลกการม

สวนรวม

หลกคณธรรม

หลกความ

โปรงใส

กฎหมาย ระเบยบ ประมวลจรยธรรม การปฏบตงานทเปนเลศ วฒนธรรม

ความรบผดชอบ ตอบสนองตอความตองการมความโปรงใส สรางการมสวนรวม

โครงสรางและวธการ

ความสมดลและเปนธรรม ความ

สจรต ความมประสทธภาพ/ผล

สภาพแวดลอม

เปาหมาย

เปนหลกการพนฐานในการสรางความเปนธรรมในสงคม

ถามธรรมาภบาลในทกระดบจะท าใหเกดการพฒนาทยงยน โดย

มคนเปนศนยกลางทแทจรง

ธรรมาภบาล ชวยลด บรรเทา หรอแกปญหา ความขดแยงใน

องคกร

ธรรมาภบาลจะชวยใหสงคมมความเขมแขงในทกดาน ทงทาง

คณคาและจตส านกทางสงคม

ธรรมาภบาลจะชวยลดปญหาการฉอราษฎรบงหลวง

เปนแนวคดทเกอหนนสงคมประชาธปไตย จะท าใหประชาชนม

สวนรวมในการตดสนใจและมการตรวจสอบการท างาน

หลกนตธรรม

หลกความคมคา

หลกธรรมาภบาล6 ประการ

หลกคณธรรม

หลกความโปรงใสหลกความรบผดชอบ

หลกความมสวนรวม

Company Logo www.themegallery.com

เปาหมายและแนวทางในการบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาล

Company Logo www.themegallery.com

การสรรหาและการแตงตงคณะท างาน

การสรางความเขาใจรวมกน

จดท าหลกสตรฝกอบรมบคลากรทางการศกษาใหจดการศกษา

ต า ม

หลกธรรมาภบาล

เชดชเกยรตผปฏบตตามหลกธรรมาภบาล

ผบรหารใชเทคนคการบรหารองคกรรปแบบใหมในการพฒนา

สถานศกษา

เนนหลกปฏบตของผบรหารในฐานะตนแบบ