(ก)

ช�อเร�อง : สภาพปญหาและความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

ช�อผวจย : พระไพรเวศน จตตทนโต หวหนาโครงการวจย

ปท�ทาวจย : 2554

ผสนบสนนการวจย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

บทคดยอ

วตถประสงคของการวจย

1. เพ�อทราบถงสภาพปญหาของนสตและการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

2. เพ�อทราบถงระดบความคดเหนของนสตท� มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

3. เพ�อประมวลปญหาและขอเสนอแนะของผท�เก�ยวของในการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย วธการดาเนนการวจย

ผวจยไดเกบขอมลจากประชากรกลมตวอยางท�เปนนสต จานวน 191 รป จากประชากร

ท�เปนพระนสตภาค 2 ปการศกษา 2551 ของวทยาลยสงฆ เคร�องมอท�ใชในการเกบขอมลเปนแบบสอบถาม การวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปจากคอมพวเตอร คานวณหาคารอยละ คาเฉล�ย คาเบ�ยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธ�สหสมพนธ ผลการศกษาวจย

การวจยคร�งน� ใชกลมประชากร ไดแก นสตวทยาลยสงฆเลยท�ศกษาในภาคเรยนท� 2 ป

การศกษา 2554 โดยใชแบบสอบถาม จานวน 200 ชด แบบสอบถามท�ไดรบคนจานวน 191 ชด คณะผวจยไดศกษาทบทวนแนวคดทฤษฎและเอกสารผลงานท�เก�ยวของ โดยแบงแบบสอบถาม

ออกเปน 4 ตอน คอ ตอนท� 1 ขอมลพ� นฐานของนสต ตอนท� 2 ขอมลปญหาของกลมประชากรท�

ใชในการศกษา ตอนท� 3 ขอมลความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอน แบงออก

เปน 6 ดาน ไดแก ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการ

สอน ดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอนตอนท� 4 ขอเสนอแนะเพ�มเตมของนสตในดานตางๆ ซ�งเปนคาถามลกษณะปลายเปด

(ข)

ขอมลพ� นฐานของนสตกลมตวอยาง จากผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามจานวน

191 ชด ผตอบแบบสอบถามสวนมากมสถานภาพเปนพระภกษ จานวน 1�� รปและท�เหลอเปน

สามเณร จานวน 8 รป และคฤหสถ จานวน �� คน รวมจานวน 1�� รป/คน ขอมลท�เก�ยวกบปญหาของนสต จากการวเคราะหแบบสอบถาม พบวา นสตสวนใหญมาเรยนโดยใชทนสวนตวในการศกษา ดานการฉนเพลจะเตรยมภตตาหารมาจากวด นสตสวนใหญเดนทางมาเรยนไป-กลบ

จะโดยรถโดยสารประจาทาง ใชเวลาเดนทางประมาณ 1 ช �วโมง งานท�มอบหมายกจะทาทกคร�ง สวนปญหาท�สาคญท�สดคอการขาดปจจยสนบสนนการเรยน เชน คาเดนทาง คาเทอม คาภตตาหาร เปนตน ขอมลท�เก�ยวกบดานความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลยสงฆเลย

1. ดานผสอน นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ - ความคดเหนตออาจารยผสอนในดานอาจารยมความเปนกนเอง

- อาจารยพดจาสภาพและเหมาะสม - เปดโอกาสในช�นเรยนใหพระนสตซกถาม และใหคาแนะนาในดานการเรยน สวนความคดเหนของนสตในเชงลบแตอยในระดบมาก ไดแก อาจารยเปนคนตรง

ตอเวลาในการเขาสอนและเลกสอนใหโอกาสนอกช�นเรยนแกพระนสตเขาพบและใหคาแนะนาในดานการเรยน

2. ดานหลกสตร นสตมความคดเหนในระดบมากโดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ - ความคดเหนตอประโยชนของหลกสตรสามารถนาไปใชในการพฒนาสงคมได - หลกสตรท�เรยนเปนหลกสตรท�ทาใหไดรบความรอยางกวางขวาง - มการแจงตารางเรยนใหพระนสตทราบกอนลวงหนา สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก มการประเมนประสทธภาพของผสอน

จากนสต มการจดวชาลงในแตละภาคการศกษาอยางเหมาะสม

3. ดานระบบการจดการศกษา นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชง

บวก ใน 3 อนดบ ไดแก - ช �วโมงการบรรยายแตละกระบวนวชามความเหมาะสมกบจานวนหนวยกต - เจาหนาท�เตมใจใหบรการแกพระนสต - หลกสตรมการปรบปรงและพฒนาใหกาวทนการเปล�ยนแปลงของสงคมอยเสมอ สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก การเปดโอกาสใหนสตเขาไปมสวนรวมใน

การจดการศกษาตามความเหมาะสมนอย

4. ดานวธการสอน นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ ไดแก

- ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนการบรรยาย การสาธต สมมนา อภปรายรวม

(ค)

- มแผนการสอนโดยกาหนดวตถประสงค เน� อหา ส�อ และวธการประเมนผล - มเอกสารประกอบการสอนท�ตรงกบเน� อหาวชาในกระบวนวชาท�เรยน สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก มการสงเสรมใหผเรยนใชเทคโนโลย

ผสมผสานการศกษาเพ�อชวยในการเรยนอยางสม �าเสมอ

5. ดานอาคารสถานท� นสตมความคดเหนในระดบมากโดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ ไดแก

- แสงไฟภายในหองเรยนสวางอยางเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอน

- ลกษณะของหองเรยนมความปลอดภย

- บรรยากาศของหองเรยนมความโปรงสบาย สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก สภาพแวดลอมของอาคารมการจดการ

ดแลอยางเปนระเบยบ สวยงาม และมการบารงรกษาสถานท�เพ�ออานวยความสะดวกแกพระนสตสม �าเสมอเปนอยางด

6. ดานส�อการเรยนการสอน นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชง

บวกใน 3 อนดบ ไดแก

- อาจารยผสอนมความสามารถใชส�อการสอนไดเปนอยางด

- ส�อท�อาจารยผสอนนามาใชมความทนสมยเหมาะสมกบรายวชา

- ส�อท�มอยชวยใหผเรยนเรยนไดเรวข� น สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก ส�อการสอนและอปกรณการศกษาไมมความเพยงพอและทนสมย

7. ขอเสนอแนะของนสตดานกจกรรมนสต ในเชงบวกนสตมความเหนวา ไดแก

- ควรสงเสรมกจกรรมนสตใหมความหลากหลายประเภท

- ผบรหารคณาจารยควรใหความรวมมอในการจดกจกรรมของนสต รวมท�งรวมการวางแผน การสนบสนนการมสวนรวมในการจดกจกรรม

สวนในเชงลบ คอ ควรมท�ทางานของคณะกรรมการนสตเปนสดสวน

(ง)

กตตกรรมประกาศ

การวจยน� ไดรบการสนบสนนจากผบรหารท�เลงเหนความสาคญในการวจยเพ�อท�จะพฒนาการจดการศกษาของวทยาลยสงฆเลย รวมท�งไดรบความกรณาใหคาแนะนาในการวจยจากนสตท�งหลายจนทาใหการวจยฉบบน� สาเรจลงไดดวยความสมบรณ ขอขอบคณประชากรกลมตวอยาง ท�ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามท�เปนผ มสวนทาใหงานวจยคร�งน� สมบรณท�สด และขอขอบคณผบรหารท�สนบสนนการวจยในคร�งน�

ผวจย

(จ)

สารบญ บทคดยอ (ก) กตตกรรมประกาศ (ง) สารบญ (จ) สารบญตาราง (ช) สารบญกราฟ (ซ)

บทท� 1 บทนา............................................................................................................ 1

1.1 ความเปนมาของปญหา..................................................................................... 1

1.2 วตถประสงคการวจย......................................................................................... 2

1.3 สมมตฐานการวจย............................................................................................. 2

1.4 ขอบเขตการศกษา.............................................................................................. 2

1.5 นยามศพทเฉพาะ.................................................................................................. 3

1.6 ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ.................................................................................... 4

บทท� 2 แนวคด ทฤษฎและผลงานวจยท�เก�ยวของ...................................................... 5

�.� แนวคดการกอต�งวทยาลบสงฆเลย.................................................................. 5

�.� แนวคดการจดการเรยนการสอน..................................................................... 7

2.3 แนวคดเก�ยวกบบณฑตท�พงประสงค................................................................ 29

�.� งานวจยท�เก�ยวของ..................................................................................... 31

�.� กรอบแนวคดท�ใชในการวจย....................................................................... 36

บทท� 3 วธดาเนนการวจย........................................................................................... 37

3.1 ตวแปรในการวจย.............................................................................................. 37

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง................................................................................ 37

3.3 เคร�องมอในการวจย.......................................................................................... 37

�.� วธการเกบรวบรวมขอมล................................................................................. 38

�.� การวเคราะหขอมลและสถตท�ใชในการวจย..................................................... 38

บทท� 4 ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................... 40

4.1 ผลการวเคราะหขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม......................................... 40

4.2 ผลการวเคราะหขอมลปญหาของกลมประชากร................................................ 43

4.3 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนของนสต 6 ดาน.......................................... 45

1. ความคดเหนดานอาจารยผสอน................................................................. 45

(ฉ)

สารบญ (ตอ)

เร�อง หนา

2. ความคดเหนดานหลกสตร.......................................................................... 46

3. ความคดเหนดานระบบการจดการศกษา.................................................... 47

4. ความคดเหนดานวธการสอน...................................................................... 48

5. ความคดเหนดานอาคารสถานท�.................................................................. 49

6. ความคดเหนดานส�อการเรยนการสอน....................................................... 50

4.4 ขอเสนอแนะเพ�มเตมของนสตดานตางๆ.......................................................... 51

4.5 ผลการทดสอบสมมตฐาน................................................................................. 51

บทท� 5 การอภปรายผล

.......................................................................................................

54

5.1 บทสรป............................................................................................................... 54

5.2 อภปรายผล........................................................................................................ 56 5.3 ขอเสนอแนะ....................................................................................................... 58

บรรณานกรม……………………………………………………………………………….… 59

ภาคผนวก.................................................................................................................................. 62

ภาคผนวก. ก. แบบสอบถามการวจย........................................................................... 62 ภาคผนวก. ข.ประวตผวจย............................................................................................ 69

(ช)

สารบญตาราง

ตารางท� หนา

2.1 เปรยบเทยบแนวคดเก�ยวกบหลกการสอนของนกศกษา 24 �.� แสดงสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม �� �.� แสดงพรรษาของผตอบแบบสอบถาม �� �.� แสดงช�นปท�ศกษาของผตอบแบบสอบถาม �� �.� แสดงเกรดเฉล�ยผตอบแบบสอบถาม �� �.� แสดงสาขาวชาของผตอบแบบสอบถาม �� �.� แสดงแหลงท�มาของทนในการศกษาของนสต �� �.� แสดงการฉนภตตาหารเพล �� �.� แสดงวธการเดนทางไป-กลบในการเรยน �� �.� แสดงระยะเวลาท�ใชในการเดนทาง ��

�.�� แสดงการทางานท�ไดรบมอบหมาย �� �.�� แสดงคาเฉล�ย สวนเบ�ยงเบนมาตรฐานและความหมายของปญหาการ

เดนทางนสต

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหน

ของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานอาจารยผสอน

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ยและคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานหลกสตร

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ยและคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานระบบการจดการศกษา

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหน

ของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานวธการสอน

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหน

ของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานอาคารสถานท�

�� �.�� แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหน

ของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานส�อการเรยนการสอน

�� �.�� แสดงการเปรยบเทยบคาเฉล�ยระดบความคดเหนของนสตท�มสถานภาพ

แตกตางกนท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานตางๆ

�� �.�� แสดงการเปรยบเทยบคาเฉล�ยระดบความคดเหนของนสตท�มพรรษาแตกตาง

กนท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานตางๆ

��

(ซ)

สารบญภาพ

ภาพท� หนา �.� แสดงความหมายของการเรยนร � �.� แสดงความสมพนธระหวางองคประกอบของการเรยนการสอน �� �.� แสดงองคประกอบของระบบท�สมบรณ �� �.� แสดงระบบการเรยนการสอน �� �.� ระบบการเรยนการสอนของเกลเซอร (Glaser, ����) ��

�.� ระบบการเรยนการสอนของเกอรลคและอลาย (Gerlach and Dly) ��

�.� แสดงรปแบบการจดกระบวนการเรยนการสอนของกรมวชาการ และเขตการศกษา

��

�.8 กรอบแนวคดท�ใชในการวจย 36

บทท� �

ปฐมบท

1.1 ความเปนมาของปญหา

วทยาลยสงฆเลยเปนสถาบนการศกษาของคณะสงฆไทยแหงหน�ง เปนสวนงานหน�งของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตขอนแกน สงกดกระทรวงศกษาธการ ไดกอต�งข� นเพ�อการขยายโอกาสทางการศกษาแกพระภกษสามเณรในเขตการปกครองคณะสงฆภาค � เพ�อสงเสรมการศกษาแกบคลากรทางศาสนา มประวตความเปนมาโดยสงเขปคอเม�อ พ.ศ.2539 สภามหาวทยาลยมมตอนมตใหวทยาเขตขอนแกน จดต�ง "ศนยการศกษาวดศรวชยวนาราม" ณ วดศรวชยวนาราม ตาบลกดปอง อาเภอเมอง จงหวดเลยโดยมพระสนทรปรยตเมธเปน "ผชวยอธการบด" ทาหนาท�บรหารประจาศนยการศกษา ตอมาเม�อ พ.ศ.2541 ไดมการ

ประชมสภามหาวทยาลยคร�งท� 8/2541 มมตใหยกฐานะศนยการศกษาเลยเปน “วทยาลยสงฆเลย” ปจจบนไดเปดการเรยนการสอนหลกสตรพทธศาสตรบณฑต ๓ คณะ ไดแก คณะพทธศาสตร สาขาวชาพระพทธศาสนา คณะครศาสตร สาขาวชาการอสนภาษาไทย และคณะสงคมศาสตร สาขาวชารฐศาสตร วชาเอกการปกครอง นอกจากน� ยงเปดการเรยนการสอนหลกสตรประกาศนยบตร คอ หลกสตรประกาศนยบตรการบรหารกจการคณะสงฆ(ปบ.ส.) ปจจบนวทยาลยสงฆเลยไดยายสถานศกษาจากวดศรวชย มาอยท� เลขท� ��� หมท� � บานทาบง ตาบลศรสองรก อาเภอเมอง จงหวดเลย โดยมวตถประสงคในการกอต�ง ดงน� 1 1. เพ�อสงเสรมการศกษาดานพระพทธศาสนา 2. เพ�อการเผยแผพระพทธศาสนา 3. เพ�อเปนแหลงการศกษาพระไตรปฎกและวชาช�นสงสาหรบพระภกษสามเณรและคฤหสถในภมภาคน� 4. เพ�อขยายโอกาสทางการศกษาแกพระภกษสามเณร 5. เพ�อสนองนโยบายในการกระจายโอกาสบางการศกษา และเปดโอกาสใหบคลากรในทองถ�น ไดมสวนรวมดาเนนการจดการศกษา ในการจดการเรยนการสอนน�น วทยาลยสงฆเลยมพนธกจท�สาคญในการผลตบณฑตใหมความเปนเลศทางวชาการดานพระพทธศาสนา บณฑตท�สาเรจการศกษามความเปนผนาทางจต และปญญา มศรทธาทจะอทศตนเพ�อพระพทธศาสนา มคณธรรม จรยธรรม เสยสละเพ�อสวนรวม การสงเสรมพระพทธศาสนาและบรการวชาการแกสงคม ดวยการสรางความร

1 วทยาลยสงฆเลย, วตถประสงคการกอต �ง, http://www.mcu.ac.th/site/college/coll_index.php. สบคนเม�อวนท� � กนยายน ����.

�

ความเขาใจในหลกคาสอนทางพระพทธศาสนาแกประชาชน และสนบสนนงานกจการคณะสงฆ เสรมสรางและพฒนาแหลงเรยนรด านการทานบารงศลปวฒนธรรม และการอนรกษส�งแวดลอม สนบสนนใหมการนาภมปญญาไทยและภมปญญาทองถ�นมาเปนรากฐานการพฒนา สงเสรมการวจยและพฒนางานวชาการ เนนการพฒนาองคความรในพระไตรปฎก การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ และพฒนาความรทางพระพทธศาสนามาประยกตใชแกปญหาดานศลธรรมและจรยธรรมของสงคม เพ�อใหเปนไปตามวตถประสงคในการจดต�งดงกลาว วทยาลยสงฆเลยไดจดการศกษาโดยการพยายามท�จะผลตบณฑตท�มคณภาพออกไปรบใชสงคม ในขณะเดยวกนกเพ�อผลตบคลากรทางศาสนาท�มคณภาพ มความตระหนกถงบทบาทหนาท�ของตนในฐานะผนาทางจตวญญาณ แตการท�ผลตพระบณฑตท�มคณภาพดงกลาว จาเปนท�ตองทราบปญหาและอปสรรคในจดการศกษาเลาเรยน ดงน� น วทยาลยสงฆเลยจงไดดาเนนการวจยสารวจปญหาและอปสรรคของนสตเพ�อทราบถงขอมลท�จะนาไปสการกาหนดแนวทางในการจดการศกษาตอไป ปญหาท�จะหยบยกมาเปนประเดนหลกท�จะคนหาคาตอบใหไดกคอ นสตคดอยางไรในเร�องเหลาน� คอ ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอน

1.2 วตถประสงคการวจย

1.2.1 เพ�อทราบถงปญหาของนสต และการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

1.2.2 เพ�อทราบถงระดบความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย 1.2.3 เพ�อประมวลปญหาและขอเสนอแนะของผท�เก�ยวของในการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

1.3 สมมตฐานการวจย

1.3.1 นสตท�มสถานภาพแตกตางกน มความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกน 1.3.2 นสตท�มพรรษาแตกตางกน มความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกน

1.4 ขอบเขตการศกษา

1.4.1 ขอบเขตดานประชากร

ประชากรท�ใชในการวจยคร�งน� คอ นสตท�กาลงศกษาอยในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ภาคการศกษาท� 2/2554

�

1.4.2 ขอบเขตดานเน� อหา

การศกษาคร�งน� ผวจยกาหนดศกษาเน� อหาการจดการศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ในดานตางๆ 6 ดาน คอ 1. ดานอาจารยผสอน 2. ดานหลกสตร

3. ดานการจดการศกษา 4. ดานวธการสอน 5. ดานอาคารสถานท�

6. ดานส�อการเรยนการสอน

1.5 นยามศพทเฉพาะ

ความคดเหน หมายถง การแสดงออกถงความรสก ความเขาใจและการรบรของพระนสตตอการจดการศกษาของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ในดานตางๆ ท�ง 6 ดาน คอ ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� ดานส�อการเรยนการสอน นสต หมายถง นสตของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

ท�ลงทะเบยนเรยนในภาคการศกษาท� 2/2554

สถานภาพ หมายถง ลกษณะของเพศบรรพชต จาแนกเปนพระภกษและสามเณร

อาจารยผ สอน หมายถง อาจารยประจาผ ท�บอกในรายวชาท� เปดสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย หลกสตร หมายถง แผนการจดการศกษาระดบปรญญาตรของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย การจดการศกษา หมายถง การจดและดาเนนการเก�ยวกบการจดการศกษาของ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ใน 6 ดาน คอ ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� ดานส�อการเรยนการสอน วธการสอน หมายถง วธการท�ชวยใหผเรยนสามารถเรยนรไดโดยอาศยความสามารถ

ของผสอนและการใชเทคนคตางๆ ในการถายทอดเน� อหาสาระใหนาสนใจ อาคารสถานท� หมายถง สถานท�ท�ใชจดการศกษาระดบปรญญาตรของมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ส�อการเรยนการสอน หมายถง ส�อการสอนเปนเคร�องมอชวยส�อความหมายใดๆ กตามท�จดโดยอาจารยและนสต เพ�อเสรมการเรยนร เคร�องมอการสอนทกชนดเปนส�อการสอน เชน หนงสอในหองสมด โสตทศนวสดตาง ๆ ทรพยากรจากชมชน เปนตน

�

1.6 ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1.6.1 ไดทราบถงสภาพการจดการศกษาในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

1.6.2 ไดทราบถงระดบความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย 1.6.3 ไดรบสารสนเทศท�เก�ยวของกบปญหาและขอเสนอแนะของผท�เก�ยวของในการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

บทท� �

แนวคดทฤษฎและผลงานวจยท�เก�ยวของ

ในการวจยเร�อง “สภาพปญหาและความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอน

ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย” ผวจยไดทาการศกษาแนวคดทฤษฎและผลงานวจยท�เก�ยวของ ดงน�

�.� แนวคดการกอต�งวทยาลบสงฆเลย �.� แนวคดการจดการเรยนการสอน

2.3 แนวคดเก�ยวกบบณฑตท�พงประสงค �.� งานวจยท�เก�ยวของ �.� กรอบแนวคดท�ใชในการวจย

�.� แนวคดการกอต�งวทยาลยสงฆเลย วทยาลยสงฆเลยเปนสวนงานสงกดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตขอนแกน ต�งอยเลขท� เลขท� ��� หมท� � บานทาบง ตาบลศรสองรก อาเภอเมอง จงหวดเลย มประวตการกอต�งโดยยอคอ เม�อ พ.ศ.���� พระสนทรปรยตเมธ(พรหมา จนทโสภโณ) สมณศกด� ในขณะน�น ซ�งเปนเจาคณะจงหวดเลยรวมกบพระสงฆาธการในเขตจงหวดเลย ไดเสนอโครงการกอต�งวทยาลยสงฆเลยตอมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตขอนแกน และไดรบอนมตใหกอต�งศนยการศกษาเลย สงกดวทยาเขตขอนแกน ตอมาเม�อวนท� �� สงหาคม พ.ศ.���� ไดรบการอนมตจากสภามหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ใหยกฐานะศนยการศกษาเลยเปนวทยาลยสงฆเลย วตถประสงคในการกอต�งวทยาลยสงฆเลย

เพ�อตอบสนองความตองการของศกษาของพระภกษสามเณร เพ�อสนองนโยบายของรฐบาลในการกระจายโอกาสทางการศกษาใหท �วถงแกผดอยโอกาส เพ�อเปดโอกาสใหบคลากรในทองถ�นไดมสวนรวมดาเนนการศกษาระดบบาลอดมศกษาใหเกดประโยชนแกพระภกษสามเณรในชนบท และสามารถนาความรดงกลาวไปประยกตใชในการเผยแผพระพทธศาสนาไดอยางพงประสงค และมประสทธภาพ ดงน� �. เพ�อพฒนาทรพยากรบคคลทางพระพทธศาสนาในทองถ�น ใหมคณธรรม มจรยธรรม มความสามารถและมศกยภาพในการบรหารกจการคณะสงฆและสงคม �. เพ�อขยายโอกาสใหพระสงฆาธการ ครสอนพระปรยตธรรม และ พระภกษสามเณรท�สนองงานคณะสงฆในทองถ�น ไดศกษาวชาการดานพระพทธศาสนาในระดบอดมศกษา �. เพ�อผลตบณฑตท�มความร ความสามารถดานพระพทธศาสนา �. เพ�อเปนแหลงบรการดานพระพทธศาสนา ทานบารงศลปวฒนธรรม

6

ปจจบนท�วทยาลยสงฆเลยไดเปดหลกสตรและจดการเรยนการสอน ๔ สาขาวชา คอ 1. สาขาวชาการสอนภาษาไทย 2. สาขาวชาพระพทธศาสนา 3. สาขาวชารฐศาสตร วชาเอกการปกครอง

ปจจบนมโครงการหลกสตรประกาศนยบตร คอ โครงการหลกสตรประกาศนยบตรการบรหารกจการคณะสงฆ (ปบ.ส.)

โดยมพนธกจตามพนธกจของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในดานตางๆ ดงน�

ดานการผลตบณฑต

ผลตและพฒนาบณฑตใหมคณลกษณะอนพงประสงค ๙ ประการ คอ มปฏปทานาเล�อมใส ใฝรใฝคด เปนผนาดานจตใจและปญญา มความสามารถในการแกปญหา มศรทธาอทศตนเพ�อพระพทธศาสนา รจกเสยสละเพ�อสวนรวม รเทาทนความเปล�ยนแปลงของสงคม มโลกทศน กวางไกล มศกยภาพท�จะพฒนาตนเอง ใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม

ดานการวจยและพฒนา

การวจยและคนควา เพ�อสรางองคความรควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน เนนการพฒนาองคความรในพระไตรปฎก โดยวธสหวทยาการแลวนาองคความรท�คนพบมาประยกตใช แกปญหา ศลธรรม และจรยธรรมของสงคม รวมท� งพฒนา คณภาพงานวชาการดานพระพทธศาสนา

ดานการสงเสรมพระพทธศาสนาและบรการวชาการแกสงคม สงเสรมพระพทธศาสนาและบรการวชาการแกสงคม ตามปณธานการจดต� งมหาวทยาลย ดวยการปรบปรงกจกรรมตางๆ ใหประสานสอดคลอง เอ� อตอการสงเสรม สนบสนนกจการคณะสงฆ สรางความร ความเขาใจหลกคาสอนทางพระพทธศาสนา สรางจตสานกดานคณธรรม จรยธรรมแกประชาชน จดประชม สมมนา และฝกอบรม เพ�อพฒนาพระสงฆและบคลากรทางศาสนา ใหมศกยภาพในการธารงรกษา เผยแผหลกคาสอน และเปนแกนหลกในการพฒนาจตใจในวงกวาง

ดานการทานบารงศลปวฒนธรรม เสรมสรางและพฒนาแหลงการเรยนรดานการทานบารงศลปวฒนธรรม ใหเอ� อตอการศกษา เพ�อสรางจตสานกและความภาคภมใจในความเปนไทย สนบสนนใหมการนาภมปญญาทองถ�น มาเปนรากฐานของการพฒนาอยางมดลยภาพ เปาประสงคของวทยาลยสงฆเลย �. จดการศกษา สงเสรม และพฒนาวชาการทางพระพทธศาสนาประยกตเขากบศาสตรตางๆ เพ�อการผลตและพฒนาคณภาพบณฑต และทรพยากรมนษยใหเปนท�ยอมรบของสงคม

7

�. เพ�อใหมโครงสรางท�กะทดรดและมระบบการบรหารท�มความคลองตว สามารถดาเนนงานทกดานไดอยางมประสทธภาพ เกดประสทธผล โปงใส ตรวจสอบได �. เพ�อใหบคลากรทกระดบในวทยาเขตขอนแกน เปนผมความรความสามารถใหทนตอความเปล�ยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ส�งแวดลอม และเปนผช� นาทางวชาการดานพระพทธศาสนา �. เพ�อใหสามารถปฏบตภารกจหลกในดานการบรหาร การจดการศกษา การวจย การสงเสรมพระพทธศาสนาและบรการวชาการแกสงคม และการทานบารงศลปวฒนธรรมไดตามเปาหมาย �. เพ�อพฒนาวทยาลยสงฆเลยใหเปนศนยกลางการศกษาดานพทธศาสนา สะสม อนรกษ และพฒนาภมปญญาทองถ�น พฒนาองคความรดานศลปะและวฒนธรรม เพ�อมงสการเปนศนยกลางการพฒนาองคความร และเปนผนาดานการวจยดานพระพทธศาสนา ปรชญา ศลปะและวฒนธรรมในภมภาคน� �. เพ�อใหสามารถระดมทนจากแหลงตางๆ ใหมเพยงพอตอการจดหาและพฒนาอาคารสถานท� บคลากร ครภณฑทางการศกษาและเทคโนโลยสารสนเทศ โดยใหภาคเอกชน ชมชนและสงคมมสวนรวมรบผดชอบในการจดการศกษาของคณะสงฆเพ�มมากข� น 2.2 แนวคดเก�ยวกบการจดการเรยนการสอน

การเรยนการสอน เปนคาท�คนเคยกนดในแวดวงการการศกษา เปนคาท�มาจากคาวา

“การเรยน” และ “การสอน” เน�องมาจากคาท�งสองมกระบวนการท�สมพนธกน เก�ยวเน�องกนจนกระท �งไมสามารถแยกกนอยได และกระบวนการท�งสองเก�ยวของกบผมบทบาทสาคญของการศกษา คอ บทบาทของผสอนและผเรยน ดงน�นในฐานะของผสอนซ�งถอวาเปนบทบาทในการท�จะสงเสรมใหผเรยนเกดความเจรญเตบโต มความงอกงามท�งทางรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม จงควรมความร ความเขาใจเก�ยวกบความหมาย องคประกอบ หลกการสาคญและลกษณะท�ดของการสอนการเรยนร ตลอดจนความสมพนธระหวางหลกการเรยนรและหลกการสอนเพ�อจะสามารถนาไปปฏบตจนเกดผลด และมประสทธภาพตอการจดการศกษาตอไป

2.2.1 ความหมายของการเรยน

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ����1 ไดใหความหมายของการเรยนไววา “เปนการศกษาเพ�อใหเจนใจ จาได ใหเกดความร ความเขาใจหรอความชานาญ” น�นเปนความหมายโดยท �วไป ซ�งการเรยนสามารถเกดข� นไดทกเวลา และทกสถานท� เกดข� นไดตลอดชวต เกดข� นท�งท�ต�งใจและบงเอญ

1 ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. (กรงเทพมหานคร : สานกพมพอกษรเจรญทศน,2526)

หนา 690

8

ความหมายของการศกษาในทศนะของทานพทธทาส 2 ใหแนวความคดไววา “การเรยนเปนการพฒนาวญญาณ ใหสามารถรบร ส�งตาง ๆ ไดตรงตามความเปนไปท�แทจรงของธรรมชาต โดยไมมการปรบแตงหรอปราศจากอวชชา”

สวสด� จตตจนะ3 ไดใหความหมายของการเรยนวา “เปนปฏกรยาท�มตอประสบการณ

ซ�งจะแสดงออกใหเหนในลกษณะของพฤตกรรมท�เปล�ยนแปลงไป” นอกจากน�นยงกลาววา การเรยนมความหมายแตกตางไปจากการเรยนร กลาวคอ การเรยนเปนการกระทา สวนการเรยนร เปนผลของการกระทา การเรยนจงเกดข� นกอน และการเรยนรจะเกดข� นไดในโอกาสตอมา

สพน บญชวงศ4 ไดแสดงความคดเหนไววา “การเรยน” เปนคาส�น ๆ ของคาวา “การเรยนร” มาจากคาภาษาองกฤษวา learning ซ�งเปนคาท�ใชในศาสตรทางจตวทยาเปนกระบวนการท�บคคลมการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมอนเน�องมาจากประสบการณ

ซ�งเปนความคดท�สอดคลองกบ อาภรณ ใจเท�ยง5 ท�กลาววา การเรยนร เปนคาท�ใช ในศาสตรทางจตวทยา เม�อนามาใชคกบการสอน จะเรยกส�น ๆ วา “การเรยน”

ดงน�น การเรยน หรอ การเรยนร จงมความหมายท�แยกกนไมได เน�องจากเปนเหตเปนผลตอกน ซ�งจะนาความคดเหนของนกการศกษาท�ใหความหมายไวมานาเสนออก ดงน�

คาเตอร ว.กด (Cater V. Good) 6 ไดใหความหมายของการเรยนรไววา เปนการเปล�ยนปฏกรยาตอบสนอง หรอพฤตกรรม อนเน�องมาจากบคคลไดรบประสบการณ ในขณะท�มสตสมปชญญะสมบรณ แตบางคร�งกอาจเปนประสบการณท�เกดข� นโดยไมรตว

กนยา สวรรณแสง7 ใหความหมายไววา “การเรยนร คอ กระบวนการท�ประสบการณตรง และ ประสบการณทางออม กระทาในอนทรย เกดการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมท�คอนขางถาวร แตไมรวมถงการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมอนเน�องมาจากเหตอ�น ๆ เชน ความเจบปวย ฤทธ�ยาและสารเคม ฯลฯ

อาภรณ ใจเท�ยง8 ใหความหมายวา “การเรยนร คอกระบวนการท�บคคลเกดการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร อนเน�องมาจากประสบการณหรอการฝกหด” โดยสามารถแสดงภาพได ดงน�

2 สวสด � จตตจนะ.หลกการสอน.(พษณโลก:ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบลสงคราม,2537) หนา5 3 เร�องเดยวกน หนา 5 4 สพน บญชวงศ. หลกการสอน. (กรงเทพมหานคร : ฝายเอกสารตารา สถาบนราชภฎสวนดสต,2539) หนา 2 5 อาภรณ ใจเท�ยง. หลกการสอน. (กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2537 )หนา 13 6 อภวนท ชาญวชย. หลกการสอน.(ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบลสงคราม,2540) หนา3 7 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 13 8 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 7

9

ภาพท� 2.1 แสดงความหมายของการเรยนร

จากความหมายของการเรยนรท�กลาวมาขางตน จงพอสรปไดวา “การเรยนเปนความ

พยายามของบคคลหรอผเรยนท�จะตอบสนองส�งแวดลอม หรอประสบการณท�ไดจนกระท �งเกดกระบวนการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร ซ�งเรยกวา การเรยนร”

2.2.2 ความหมายของการสอน

การสอนเปนกระบวนการท�สลบซบซอนมากกวาการเปนเพยง “กจกรรมหรอบทบาทของผสอน” การเปนภาระกจท�ตองใชศาสตรและศลป จงจะกอใหเกดประสบการณและส�งแวดลอมท�มความหมายตอการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมของผเรยน

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ����9 ใหความหมายของการสอนไววา “เปนการบอกวชาความร การแสดงใหเขาใจโดยวธบอกหรอทาใหเหนเปนตวอยาง เพ�อใหรดรช �ว”

พทธทาสภกข10 ไดย�าใหเหนหนาท�ของการสอนไววา “เปนการนาวญญาณ ซ�งหมายถง การนาทางใหผเรยนมความรท�ตรงกบความจรงของธรรมชาต เหนความเปล�ยนแปลงของธรรมชาต เพ�อการดารงชวตท�ปราศจากทกข

คารเตอร ว.กด 11 ใหความหมายของการสอนไว � ประการ ดงน� �. การสอนในความหมายกวาง ๆ คอ การจดสภาพการณ สถานการณ หรอจด

กจกรรมท�จะชวยใหการเรยนรของผเรยนดาเนนไปอยางราบร�น ซ�งรวมท�งกจกรรมท�จดอยางมระเบยบ แบบแผนและกจกรรมท�จดข� นเพ�อใหเกดการเรยนรอยางไมมพธรตอง

�. การสอนในความหมายแคบ คอ การอบรม ส �งสอนผเรยนในสถานการศกษาท �วไป

ธระ รญเจรญ12 ใหความหมายของการสอนไววา การสอนหมายถงกระบวนการท�ผสอนและผเรยนรวมกนสรางส�งแวดลอมทางการเรยนร รวมท�งการสรางคานยม และความเช�อตาง ๆ ในอนท�จะชวยใหผเรยนบรรลเปาหมายท�ต�งไว

9 ราชบณฑตยสถาน. เร�องเดยวกน, หนา 784 10 สวสด � จตตจนะ.เร�องเดยวกน, หนา 7 11 กาญจนา บญรมย.หลกการสอน.(อบลราชธาน : คณะครศาสตร วทยาลยครอบลราชธาน,2536) หนา 6

ผเรยนไดรบ

ประสบการณหรอ

การฝกหด

เกด

การเรยนร

มการเปล�ยนแปลง

พฤตกรรมท�ถาวร

10

อาภรณ ใจเท�ยง13 ใหความหมายไววา การสอนคอกระบวนการปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยน เพ�อทาใหผเรยนเกดการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมตามจดประสงคท�กาหนด ซ�งตองอาศยท�งศาสตรและศลปของผสอน

สพน บญชวงศ14 ใหความหมายวา การสอนเปนกระบวนการท�ทาหนาท� เปนเคร�องมอชวยใหคนไดมประสบการณท�ด มการเปล�ยนแปลงในทางท�ดข� น จนสามารถดารงชพไดอยางราบร�น เปนประโยชนแกตนเองและสวนรวม

สรปแลวการสอนคอ “กระบวนการท�ผสอนตองใชความสามารถในการจดประสบการณ

หรอสรางส�งแวดลอม ใหผเรยนเกดการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมตามจดประสงคท�กาหนด”

2.2.3 องคประกอบของการเรยนการสอน

การเรยนการสอนเปนกระบวนการของผเรยนและผสอน ท�ตองเก�ยวของสมพนธกน จงตองอาศยองคประกอบหลายดาน ซ�งนกการศกษาหลายทานใหทรรศนะไว

สพน บญชวงศ15 กลาวถงองคประกอบของการสอนไว � ประการ ไดแก ครนกเรยนและส�งท�สอน สรปไดดงน�

�. คร เปนองคประกอบท�ขาดไมได บคลกภาพและความสามารถของผสอนท� มอทธพลตอการเรยนรของผเรยน ผสอนควรมบคลกภาพท�ดและรจกเลอกใชวธสอนท�เหมาะสมเพ�อสงเสรมใหผเรยนประสบผลสาเรจในการเรยนร

�. นกเรยนหรอผเรยน เปนองคประกอบท�สาคญเทากบผสอน ความสาเรจในการศกษาเปนเปาหมายท�สาคญของผเรยน ผสอนจงควรเปนผแนะแนว แนะนา และจดมวลประสบการณใหผเรยนเกดการเรยนรไดมากท�สด

�. ส�งท�จะสอน ไดแก เน� อหาวชาตาง ๆ ครจะตองจดเน� อหาใหมความสมพนธกน นาสนใจ เหมาะสมกบวย ระดบชนช�นและสภาพแวดลอมตาง ๆ ของการเรยนการสอน

ลาพอง บญชวย16 กลาวถงองคประกอบของการเรยนการสอนไว � ประการพรอมท�งแสดงแผนภมประกอบไวดงน�

�. ครผสอน �. ผเรยน �. หลกสตร �. วธสอน �. วตถประสงคของการเรยน �. ส�อการสอน

12 ธระ รญเจรญ. การเรยนการสอนในระดบประถมศกษา. (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช,2525) หนา 3 13 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 2 14 สพน บญชวงศ. เร�องเดยวกน,หนา 3 15 เร�องเดยวกน,หนา 4 16 ลาพอง บญชวย. การสอนเชงระบบ. (ปทมธาน: วทยาลยครเพชรบรวทยาลงกรณ, 2530) หนา 1

11

วธสอน

ส�อการสอน

�. การประเมนผล ซ�งองคประกอบเหลาน� จะสมพนธเก�ยวของกน ดงแสดงในแผนภม

ภาพท� 2.2 แสดงความสมพนธระหวางองคประกอบของการเรยนการสอน

อาภรณ ใจเท�ยง17 วเคราะหและแยกยอยเปนองคประกอบของการเรยนการสอนเปน 2

ดาน ไดแก �. ดานองคประกอบยอย หมายถง องคประกอบดานโครงสรางท�มาประกอบกนเปน

การสอน อนประกอบดวย �.� คร หรอผสอนหรอวทยากร �.� นกเรยน หรอผเรยน �.� หลกสตร หรอส�งท�จะสอน �. องคประกอบยอย หมายถง องคประกอบดานรายละเอยดของการสอนซ�งจะตอง

ประกอบดวยกระบวนการเหลาน� จงจะเปนการสอนท�สมบรณ ไดแก 2.1 การต�งจดประสงคการสอน 2.2 การกาหนดเน� อหา 2.3 การจดกจกรรมการเรยนการสอน

2.4 การใชส�อการสอน 2.5 การวดผลและประเมนผล

ซ�งองคประกอบของการเรยนการสอนท�งองคประกอบรวมและองคประกอบยอยน�น เม�อพจารณาแลวจะเหนวา องคประกอบรวมเปนสวนสรางใหเกดการเรยนการสอน สวน

17 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 6

ผเรยน

วตถประสงค

หลกสตร

คร

การฝกประเมน

12

องคประกอบยอยเปนสวนเสรมใหการเรยนการสอนมความสมบรณ มประสทธภาพและมคณคาแกผเรยนมาก

นอกจากน�น กฤษณา ศกด�ศร18 ยงกลาวถงองคประกอบสาคญของการเรยนการสอนท�เก�ยวกบผเรยนไวอยางชดเจนวา การเรยนการสอนจะบรรลเปาหมาย กตองอาศยองคประกอบ

จากผเรยน หรอองคประกอบของการเกด “การเรยนร” ซ�งมหลายประเดน ดงน� �. แรงขบ (Drive) ม � ประเภท คอ แรงขบปฐมภม (Primary Drive) เชน

ความหวกระหาย แรงขบทตยภม (Secondary Drive) เปนเร�องของความตองการทางจตใจและสงคม เชน ความวตกกงวล ความตองการความรก ความปลอดภย ฯลฯ แรงขบท�งสองประเภท มผลใหเกดปฏกรยา อนจะนาไปสการเรยนร

�. ส�งเรา (Stimulus) เปนตวการทาใหบคคลมปฏกรยาโตตอบออกมาเปน

ตวกาหนดพฤตกรรมวาจะแสดงอาการตอบสนองออกมาในลกษณะใด ส�งเราอาจเปนเหตการณหรอวตถ และอาจเกดภายในหรอภายนอกรางกายกได เชน เสยงนาฬกาปลกเราใหต�น กาหนดวนสอบเราใหเตรยมตวสอบ

�. อาการตอบสนอง (Response) คอ พฤตกรรมท�แสดงออกมาเม�อไดรบการกระตนจากส�งเรา หรอพดวา คอผลทางพฤตกรรมของส�งเรา เปนการกระทาของรางกายและอาจเปนไดชดหรอไมชดกได ซ�งมกจะเกดตามหลงส�งเราเสมอ

�. ส�งเสรมแรง (Reinforcement) คอส�งท�มาเพ�มกาลงใหเกดการเช�อมโยงระหวางส�งเรากบอาการตอบสนอง เชนรางวล การทาโทษ ซ�งมผลตอการเรยนรมาก อาจแบงส�งเสรมแรงออกไดเปน � ประเภท คอ

�.� ส�งเสรมแรงปฐมภม เปนส�งเสรมแรงท�เกดข� นตามธรรมชาตและบาบดความตองการ หรอลดแรงขบโดยตรง เชน อาหารเปนส�งเสรมแรงแกบคคลท�กาลงหว

�.� ส�งเสรมแรงทตยภม เชน เงน ช�อเสยง เม�อพจารณาจากองคประกอบของการเกดการเรยนรขางตน ยงสามารถกลาวเพ�มเตม

เก�ยวกบองคประกอบท�จะชวยใหเกดการเรยนรไดดอก คอ �. วฒภาวะ (Readiness) หมายถง ความเจรญเตบโตทางดานรางกาย สตปญญา

อารมณและสงคมของผเรยน �. ความพรอม (Readiness) หมายถง ความพรอมในวฒภาวะ หรอความสามารถใน

การรบประสบการณหรอส�งท�จะเรยนร �. ความแตกตางระหวางบคคล (Individual Differences) หมายถง ความสามารถ

เฉพาะบคคลซ�งมความแตกตางกนไป �. การฝกหด (Exercise) หมายถง การทาซ�าๆ หลายๆ คร�งเพ�อใหเกดความชานาญ

�. ผลลพธ (Effect) หมายถง ผลยอนกลบท�ผเรยนทราบผลทางการเรยน ผสอนทราบผลความกาวหนา จะทาใหเกดความพงพอใจทกฝาย

18 กฤษณา ศกด �ศร. จตวทยาการศกษา.(กรงเทพมหานคร: บารงสาสน,2530) หนา 481

13

2.2.4 ระบบการเรยนการสอน

การทากจกรรมหรองานใด ๆ กตาม ถาทาอยางมระบบ กจะชวยใหทาไดอยางสะดวกทาไดสาเรจเรยบรอยอยางมประสทธภาพ การมระบบกคอการทาหนาท�หรอจดไวอยางเปนระเบยบของสวนประกอบตาง ๆ ในระบบน�น ๆ มความสมพนธหรอเสรมกน เพ�อใหบรรลเปาหมายท�ไดกาหนดไว ซ�งจาเปนท�ผทาหนาท�สอนจะตองพฒนาการสอนของตนอยเสมอ ในการพฒนาการสอนจาเปนตองจดการเรยนการสอนของตนอยเสมอ

ทศนา แขมมณ19 ไดกลาวถง องคประกอบของระบบวามองคประกอบดงน� �. ตวปอน (Input) คอองคประกอบตางๆ ของระบบน�นหรออกนยหน�งกคอส�งตางๆ

ท�เก�ยวของกบระบบน�น องคประกอบตางๆ ของระบบใดระบบหน�งจะมจานวนและความสาคญมากนอยเพยงใด มกข� นอยกบความร ความคด และประสบการณของผจดระบบ

�. กระบวนการ(Process) หมายถงการจดความสมพนธขององคประกอบตางๆ ของ

ระบบ ใหมลกษณะท�เอ� ออานวยตอการบรรลเปาหมาย ระบบใดระบบหน�งอาจมองคประกอบเหมอนกน แตอาจมลกษณะของการจดความสมพนธแตกตางกนได แลวแตความคด ความร และประสบการณของผจดระบบ

�. ผลผลต (Product) ผลผลต คอผลท�เกดข� นจากกระบวนการดาเนนงาน หากผลท�

เกดข� นเปนไปตามเปาหมายท�กาหนดไว แสดงวา ระบบน�นมประสทธภาพ หากผลท�เกดข� นไมเปนไปตามท�คาดหวง แสดงวาระบบน�นยงมจดบกพรอง ควรท�จะพจารณาแกไขปรบปรงกระบวนการหรอตวปอนซ�งเปนเหตใหเกดผลน�น

สวนประกอบท�ง � สวนน� ถอวาเปนสวนประกอบเบ� องตนของระบบ ระบบท�สมบรณ ควรจะมสวนสาคญเพ�มข� นอก � สวน คอ

�. กลไกควบคม (Control) คอกลไกหรอวธการท�ใชในการควบคมหรอตรวจสอบ

กระบวนการใหเปนไปอยางมประสทธภาพ �. ขอมลปอนกลบ (Feedback) หมายถงขอมลท�ไดจากการวเคราะหความสมพนธ

ระหวางผลผลตกบจดมงหมายซ�งจะเปนขอมลปอนกลบไปสการปรบปรงกระบวนการและตวปอน ซ�งสมพนธกบผลผลตและเปาหมายน�น

19

ทศนา แขมมณ. ศาสตรการสอน.พมพคร �งท� 4. (กรงเทพมหานคร : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2548).หนา 199-200.

14

ระบบท�สมบรณแบบ จงมลกษณะดงน�

ภาพท� 2.3 แสดงองคประกอบของระบบท�สมบรณ

ดงน�น หากนาองคประกอบของระบบขางตนมาประยกตใชในการพฒนาการสอน กจะไดองคประกอบการจดการสอนดงน� ตวปอน กระบวนการ ผลผลต

การตดตามประเมนผลและปรบปรง

ภาพท� �.4 แสดงระบบการเรยนการสอน ท�มา : นามาจาก บญชม ศรสะอาด. การพฒนาการสอน. (กรงเทพฯ :สวรยาสน, ����,) หนา �.

หากพจารณาเน� อหาเก�ยวกบระบบกาเรยนการสอนท�นกวชาการพยายามนาเอาวธคดเชง

ระบบมาประยกตใชกพอจะอธบายความหมายของระบบการเรยนการสอนไดดงน� สงด อทรานนท20 กลาววา “ระบบการเรยนการสอน คอ การจดองคประกอบของการ

เรยนการสอนใหมความสมพนธกน เพ�อสะดวกตอการนาไปสจดหมายปลายทางของการเรยนการสอนท�ไดกาหนดไว”

20 สงด อทรานนท. เร�องเดยวกน,หนา 5

กลไกควบคม

ตวปอน

กระบวนการ ผลผลต

ขอมลปอนกลบเพ�อ

ปรบปรงแกไข

ท ผสอน

ท ผเรยน

ท หลกสตร

ท ส�งอานวยความสะดวก

- การดาเนนการสอน

- การตรวจสอบและเสรมพ� นฐาน

- การสรางความพรอมในการ

เรยน

- การใชเทคนคการสอนตาง ๆ

ผลการเรยนร - ดานพทธพสย - ดานจตพสย - ดานทกษะพสย

15

สรปแลวระบบการเรยนการสอน หมายถง การจดองคประกอบหรอรปแบบของการเรยนการสอนใหสมพนธกน เพ�อใหการจดกจกรรมการเรยนการสอนบรรลตามจดหมายปลายทางของการเรยนการสอนท�กาหนดไว

บญชม ศรสะอาด21 ไดนาเอาวธการเชงระบบตามตวแบบขางตนมาอธบายข�นตอนของระบบการเรยนการสอนไวดงน�

ตวปอน (Input)

ตวปอน หรอปจจยนาเขาระบบ คอสวนประกอบตาง ๆ ท�นาเขาสระบบ ไดแก ผสอน ผเรยน หลกสตร ส�งอานวยความสะดวก ผสอน หรอคร เปนองคประกอบสาคญท�จะทาใหการเรยนการสอนบรรลผลตามวตถประสงค ซ�งข� นอยกบคณลกษณะหลายประการไดแก คณลกษณะดานพทธพสย เชน ความรความสามารถ ความรจาแนกเปนความรในเน� อหาสาระท�สอน ความรในเทคนคการสอนตาง ๆ ความรในสภาวะแวดลอมอ�น ๆ ข� นอยกบคณลกษณะดานจตพสย เชน ความต�งใจในการสอน ฯลฯ ผเรยน ผ เรยนเปนองคประกอบท�สาคญท� สดในระบบการเรยนการสอน ซ�งจะบรรลผลสาเรจไดยอมข� นอยกบคณลกษณะของผเรยนหลายประการ เชน ความถนด ความร พ� นฐานเดม ความพรอม ความสนใจและความพากเพยรในการเรยน ทกษะในการเรยนร ความสามารถในการเขาใจส�งท�เรยน ฯลฯ หลกสตร หลกสตรเปนองคประกอบหลกท�จะทาใหผเรยนเกดการเรยนร หลกสตรประกอบดวยองคประกอบพ� นฐาน � ประการ คอ วตถประสงคการเรยนร เน� อหาสาระท�เรยนกจกรรมการเรยนการสอน (รวมวธสอนและส�อการเรยนการสอน) และการประเมนผล ส�งอานวยความสะดวก อาจเรยกอกอยางวา “ส�งแวดลอมการเรยน” เชน หองเรยนหรอสถานท�เรยน ซ�งประกอบดวย โตะ เกาอ� แสงสวาง อณหภม กระดานดา ฯลฯ

กระบวนการ (Process)

กระบวนการในระบบการเรยนการสอนกคอการดาเนนการสอนซ�งเปนการนาเอาตวปอน ซ�งเปนวตถดบในระบบมาดาเนนการเพ�อใหเกดผลผลตตามท�ตองการ ในการดาเนนการสอนอาจมกจกรรมตาง ๆ หลายกจกรรม ไดแก การตรวจสอบและเสรมพ� นฐาน การสรางความพรอมในการเรยน การใชเทคนคการสอนตาง ๆ ในการใชกจกรรม การตรวจสอบและพ� นฐาน เปนกจกรรมท�ทาใหผสอนรจกผเรยน และไดขอสนเทศท�นามาใชชวยเหลอผเรยนท�ยงขาดพ� นฐานท�จาเปนกอนเรยน ใหไดมพ� นฐานท�พรอมท�จะเรยนโดยไมมปญหา ใด ๆ ซ�งถาหากไมไดรบการชวยเหลอดงกลาว ผเรยนอาจเรยนไมรเร�องทาใหขาดความสนใจในการเรยนเร�องน�น และประสบการณลมเหลวในการเรยน สงผลในการเรยนในเร�องตอ ๆ มามปญหาโดยตลอด การตรวจสอบ อาจทาไดโดยการซกถามใหผเรยนคดตอบ คาถามท�ใชถามจะเปนเร�องท�เปนพ� นฐานสาคญตอการเรยนในเร�องท�จะดาเนนการสอนแตวธท�ดกวาน� คอ

21 บญชม ศรสะอาด. การพฒนาการสอน. (กรงเทพฯ : สวรยาสน, ����), หนา 6-9.

16

ใชแบบทดสอบวดความรพ� นฐานของผเรยนทกคนแลวทาการเสรมพ� นฐานสาหรบผท�มปญหา ซ�งมหลายวธ วธท�งายและใชเวลาไมมากนกกคอ การเฉลยคาตอบของขอสอบทกขอ โดยใชวธอภปรายและซกถามคาตอบจากผเรยน การตรวจสอบและเสรมพ� นฐานและทาคร�งเดยวในช �วโมงแรกท�พบผเรยน การสรางความพรอมในการเรยน เม�อเร�มช �วโมงเรยน โดยท �วไปแลว จะมผเรยนท�

ยงไมพรอมท�จะเรยน เชน พดคยกน คดถงเร�องอ�นๆ ท�ไมเก�ยวกบวชาท�เรยน ฯลฯ ถาผสอนเร�มบรรยายไปเร�อยๆ อาจไมไดผลตามท�ตองการโดยเฉพาะในชวงตนช �วโมงน�น จงควรดงความสนใจของผเรยนใหเขาสการเรยนโดยเรว ซ�งทาไดหลายวธ เชน - ใชคาถาม ถามนาใหผเรยนคดตอบ โดยถามในเร�องท�เก�ยวกบการเรยนเร�องน�น ถาม เหตการณปจจบน ขาว ถามใหระลกถงส�งท�เรยนไปแลวในช �วโมงกอน ฯลฯ - ใชโสตทศนปกรณชวยเราความสนใจ เชน ใหฟงเทป ใหดวดทศน ภาพ แผนภมของจรงฯลฯ - ยกเร�องท�เก�ยวของท�นาสนใจมาเลานาเขาสบทเรยน ในการสรางความพรอมไมควรใชเวลามากเกนไป นาจะใชเวลาไมเกน � นาท และทาทกคร�งท�สอน เม�อพบวาผเรยนยงไมพรอม หรอเหนวาทาแลวจะบงเกดผลดข� น การใชเทคนคการสอนตางๆ วธสอนแตละวธหรอรปแบบการสอนแตละรปแบบจะมกจกรรมตาง ๆ แตกตางกนไป บางวธจะมกจกรรมเดยว บางวธมหลายกจกรรม ผสอนควรพจารณากจกรรมตางๆ ท�จะเสรมกบวธสอน

ผลผลต (Output)

ผลผลตคอผลท�เกดข� นในระบบซ�งเปนเปาหมายปลายทางของระบบ สาหรบระบบการเรยนการสอนผลผลตท�ตองการกคอการเปล�ยนแปลงของผเรยนไปในทางท�พงประสงค เปนการพฒนาท�ดในดานพทธพสย(Cognitive) จตพสย (Effective) และทกษะพสย (Psychomotor) ผลดานพทธพสย กคอผเรยนเกดความร ความเขาใจในเน� อหาสาระท�เรยน สามารถคดเปรยบเทยบโยงความสมพนธหรอท�เรยกวาคดวเคราะห สามารถนาความรท�ไดไปใชประโยชนสามารถใชวจารณญาณตดสนลงสรปช� ขาด ประเมนคาได สามารถคดรเร�มสรางสรรคใหมส�งใหมเกดข� นได เปนตน ผลดานจตพสย กคอผเรยนเกดเจตคตท�ดท�เหมาะสม เชน มเจตคตท�ดตอการเรยนตอวชาเรยน ตอเพ�อนๆ ตอชมชน ตอประเทศชาต เปนตน มความสนใจในส�งท�เรยน มคานยมท�เหมาะสม เปนตน ผลดานทกษะพสย กคอผ เรยนมความคลองแคลว ชานชานาญ ในทางการเคล�อนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย เชน การใชมอ ใชสายตา ฯลฯ ทกษะดานพมพดด เลนดนตร เลนกฬา ทกษะในการสรางผลผลต ดานศลปะ หตถกรรม การชาง อตสาหกรรม การเกษตร เปนตน

17

การตดตาม ประเมนผล และปรบปรง เพ�อใหการเรยนการสอนบรรลผลอยางมประสทธภาพ ผ สอนจะตองพจารณาองคประกอบ ตาง ๆ ท�งหมดในระบบ โดยพจารณาผลผลตวาไดผลเปนไปดงท�มงหวงไวหรอไม มจดบกพรองในสวนใดท�จะตองแกไข ปรบปรง

ไดมนกวชาการจานวนมากพยายามออกแบบระบบการเรยนการสอนเพ�อนาไปพฒนาการเรยนการสอนจรง ซ�งในท�น� ผวจยขอนาเสนอระบบการเรยนการสอนของนกวชาการท�คาดวาจะเหมาะสมในการประกอบการวจย

ระบบการเรยนการสอนของเกลเซอร (Glaser)22

ระบบของเกลเซอร (Glaser, 1965) มความคลายคลงกบระบบของไทเลอรมาก แตมองคประกอบมากกวา คอ ( ก) จดประสงคของการสอน (ข) การประเมนสถานะของผเรยนกอนสอน (ค) การจดกระบวนการเรยนการสอน (ง) การประเมนผลการเรยนการสอน และ (จ) ขอมลปอนกลบ

ระบบการเรยนการสอนของเกลเซอร มลกษณะดงแสดงในแผนภาพท� �.� ดงตอไปน�

ขอมลปอนกลบ

ภาพท� �.5 ระบบการเรยนการสอนของเกลเซอร (Glaser, 1965)

22

ทศนา แขมมณ. ศาสตรการสอน.พมพคร �งท� 4. (กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2548).หนา 206.

จดประสงคของการสอน

การประเมนสถานะของผเรยนกอนสอน

การจดกระบวนการเรยนการสอน

การประเมนผล

18

ระบบการเรยนการสอนของเกอรลคและอลาย (Gerlach and Dly)23

เกอรลคและอลาย (Gerlach and Ely, 1971) ไดจดข�นตอนสาคญๆ ของการจดการเรยนการสอนไว � สวนดวยกนคอ (�) การกาหนดวตถประสงค (�) การเลอกเน� อหาวชา (�) การประเมนพฤตกรรมกอนการเรยน (�) การดาเนนการสอนซ�งครอบคลมการพจารณากลวธการสอน การจดกลมผเรยน การจดหองเรยน การจดเวลาเรยน และการเลอกแหลงวทยากร (�) การประเมนผลการเรยน และ (�) การวเคราะหขอมลเพ�อปอนกลบไปใชในการปรบปรงสวนตางๆ ของระบบ

ภาพท� �.6 ระบบการเรยนการสอนของเกอรลคและอลาย (Gerlach and Dly)

2.2.5 หลกการพ� นฐานของการเรยนการสอน

การเรยนการสอนมผสอนและผเรยนเปนองคประกอบสาคญดงกลาวแตในองคประกอบน�น กยอมมความแตกตางระหวางบคคลและกจกรรมท�จดข� นมา ดงน�น การดาเนนงานเพ�อจดการเรยนการสอน จงจาเปนตองมหลกการพ� นฐานเปนเคร�องกาหนดทศทาง เพ�อใหการเรยนการสอนดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ตรงตามเปาหมายท�หลกสตรตองการ

ชยยงค พรหมวงศ24 กลาวถงหลกการพ� นฐานในการจดการเรยนการสอนไว � ประการใหญ ดงน�

�. หลกการเตรยมความพรอมพ� นฐาน ไดแก การเตรยมความพรอมท�จะทาใหการเรยนการสอนมคณภาพ ไดแก การมความรในเน� อหาวชาท�สอนด การมทกษะการสอนด และมความรเก�ยวกบหลกสตรท�จะสอนอยางด

23

เร�อเดยวกน,หนา 208. 24 ชยยงค พรหมวงศ. หนวยท� 1 การสอนในฐานะวทยาการ. เอกสารการสอนชดวชาวทยาการการสอน หนวยท� 1-7.

(กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ,2525) หนา 35

การกาหนดยทธวธในการ

การจดกลม

ผเรยน การจดเวลาเรยน

การจดหองเรยน

การเลอก

แหลงวทยากร

การเลอก

การกาหนด

วตถประสงค

การประเมน

พฤตกรรม

กอนการเรยน

การประเมนผลการเรยน

การวเคราะห

ขอมลปอนกลบ

19

นอกจากน�น สพน บญชวงศ25 ยงเสนอวา ผสอนควรมความรเร�องปรชญาการศกษา ซ�งสรปแนวความคดของปรชญาการศกษาได � แนวคด ดงน�

�) ปรชญาสาระนยม เปนปรชญาการศกษาท�มงเนนการถายทอดเน� อหาวชาเปนแกน เปนหลกของความร ในดานทกษะกมงฝกทกษะท�จาเปนตอการแสวงหาความร การเรยนการสอนจะเนนผสอนเปนจดศนยกลาง โดยใชวธสอนท�จะทาใหการถายทอดวชาการเปนไปอยางมระเบยบการวดผลจะวดความสามารถทางวชาการเปนสาคญ

�) ปรชญาสจจนยม มแนวความคดคลายปรชญาสาระนยม แตเนนการใชความคดอยางมเหตผล มากกวาการยอมรบดวยความศรทธาแบบปรชญาสาระนยม ดานการเรยนการสอนจะใชวธสอนท�มงใหผเรยนเรยนดวยการทดลอง พสจนและปฏบตมากข� น ไมใชเรยนจากการทองจาหรอฟงคาบรรยายอยางเดยว

�) ปรชญาพพฒนาการนยม เปนปรชญาท�นาแนวคอทางจตวทยามาใชประกอบการเรยนการสอนมากข� น โดยคานงถงการพฒนาบคคลทกดาน และคานงถงความแตกตางระหวางบคคล การสอนมงใหผเรยนเรยนดวยการปฏบตดวยตนเอง โดยผสอนเปนผช� แนะแนวทางหรอจดสถานการณ

�) ปรชญาปฏรปนยม เปนแนวคดคลายปรชญาพพฒนาการนยม แตมจดมงหมาย

ของการเรยนการสอนท�กวางไกลกวา ไมมงพฒนาตวผเรยนเทาน�น แตพฒนาใหสอดคลองกบความจาเปนและความตองการของสงคม มงปฏรปสงคมใหเปนสงคมแบบประชาธปไตย

�) ปรชญาสวภาพนยม ปรชญาน� มงใหอสระทางแนวคดและการตดสนใจแกผเรยน เพ�อใหผเรยนสามารถปรบตวใหเขากบสภาวะของสงคมท�เปล�ยนแปลงอยตลอดเวลา ถอวาเน� อหาวชามใชส�งสาคญ เปนเพยงเคร�องมอท�จะชวยพฒนาผเรยนเทาน�น สวนการเรยนการสอนยดตามแนวปรชญาพพฒนาการนยมและปฏรปนยม

�. หลกการวางแผนและการเตรยมการสอน เปนการดาเนนการเก�ยวกบการเรยน

การสอนซ�งตองใหเกดคณภาพสงสด ผสอนจงควรวางแผนและเตรยมการตามหลกการสาคญ � ประการ ดงน�

�) ตองเขยนแผนการสอนท�ครอบคลมช�อเร�องท�จะสอน หวเร�อง กาหนดความคดรวบยอด จดประสงค กจกรรมการเรยน ส�อการสอนและการประเมนผล

�) ตองการวางแผนผลตหรอจดหาสาระท�จะสอน ตามหวเร�องและความคดรวบยอด จดประสงคท�ไดกาหนดไวในแผนการสอน

�) ตองมการวางแผนผลตหรอจดหาส�อการสอนเพ�อใชในกจกรรมตามท�กาหนดไวในแผนการสอน

�) ตองเตรยมแบบทดสอบสาหรบใหผเรยนทาแบบทดสอบกอนและหลงเรยน

25 สพน บญชวงศ. เร�องเดยวกน,หนา 4

20

�) ตอง “ซอม” สอนเพ�อจดลาดบข�นการสอนใหตนเองแนใจวาจะสอนผเรยนไดด และมประสทธภาพ

3. หลกการใชจตวทยาการเรยนร เปนการนาเอาทฤษฎตาง ๆ ในศาสตรหลก

จตวทยาการเรยนรมาใช และชวยในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพ�อจะชวยสรางสภาพการณหรอประสบการณท�เอ� อใหผเรยนเกดการเปล�ยนแปลงพฤตกรรม หรอเกดการเรยนรท�ดข� น

พรรณ ช. เจนจต26 กลาวถง ทฤษฎการเรยนรท�เก�ยวของกบการเรยนการสอนไวดงน� �) ทฤษฎพฤตกรรม (Behaviorism) ทฤษฎน� มความเช�อวา พฤตกรรมและ

ปฏกรยาตอบสนองของคนเราน�นเกดข� นเน�องจากส�งเรา ฉะน�นการสอนจงจาเปนจะตองใชอปกรณการสอนและการวางเง�อนไขตาง ๆ ของผเรยน ใหผเรยนเกดความสนใจ ต�งใจเรยน และแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ตามท�เราตองการ เชน ผสอนใหรางวล ไดแก คะแนนเปนเง�อนไขกระตนใหผเรยนสนใจต�งใจ ขยนหม �นเพยรในการเรยนการทางานและการปฏบตตนใหด

�) ทฤษฎมนษยนยม (Humanism) ทฤษฎน� เช�อวา เราจะเกดการเรยนรและพฒนาตนเองไปสจดหมายสงสดไดเม�อบคคลน�นมเสรภาพ จากหลกน� จงทาใหจดการเรยนการสอนเนนการใหผเรยนเปนศนยกลาง ครไมใชผสอนโดยตรง แตเปนผอานวยความสะดวก จดสภาพการณท�เหมาะสม เพ�อใหผเรยนสามารถเกดการเรยนรไดโดยดวยตนเอง

�) ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญา (Cognitivism) ทฤษฎน� มความคดวา เดกสามารถท�จะคดอยางมเหตผลกบส�งท�เปนนามธรรม สามารถต�งสมมตฐานอยางสมเหตสมผล และสามารถท�จะต�งกฎเกณฑและแกปญหา ดงน�นวธการสอนท�ดท�สดคอ เดกควรจะไดรบเลอกประสบการณเรยนเอง การจดการเรยนการสอนจงจดใหมศนยกจกรรมตาง ๆ เปดโอกาสใหเดกไดมโอกาสเลอกหาวธท�ด คอ เปดโอกาสใหเดกไดอธบายเก�ยวกบความคดน�น ๆ โดยเฉพาะอยางย�งในส�งท�เปนนามธรรม ซ�งจะชวยใหครเขาใจความคดตาง ๆ ของเดกไดด

นอกจากน�น อาร สณหฉว27 กลาวไวในท�ประชมสมมนาการฝกประสบการณวชาชพ วาสถานการณการเรยนร อก � ประการท�ชวยใหผเรยนซ�งเปนองคประกอบท�สาคญเกดการเรยนรไดด คอ

�) หลกการของการมสวนรวม (Active Participation) หมายถง ผเรยนจะเกดการเรยนรไดดมประสทธภาพ หากไดรบประสบการณตรงโดยมสวนรวม ไดกระทากจกรรมดวยตนเอง

�) หลกของการเรยนร (Feedback) หมายถงการรผลการเรยน หรอผลการกระทาของตนเอง เพ�อคดแกไข ปรบปรงผลการกระทาคร�งตอไป

�) หลกของความสาเรจ (Reinforcement) หมายถง การรบทราบความสาเรจ ทาได

ถกตอง ซ�งเปรยบเสมอนรางวล จะทาใหเกดแรงจงใจ เกดความภาคภมใจ ช�นชมในความสาเรจของตนเอง ดงน�นกจกรรมจงควรคานงถงความยากงายดวย

26 พรรณ ช. เจนจต. จตวทยาการเรยนการสอน.(กรงเทพมหานคร: อมรนทรการพมพ,2528) หนา 96 27 นอย ลายคราม. การเรยนการสอน.( พษณโลก : คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบลสงคราม,2537) หนา 8

21

�) หลกของการประมาณทละนอย(Gradual Approximation) หรอการจดเปนข�นตอนเลกๆ ส�นๆ หมายถงการจดกจกรรมการเรยนการสอนท�มข�นตอนส�น ๆ ใหเหมาะกบเวลาและผเรยน จะชวยใหการเรยนรมความหมายมากกวากจกรรมท�ใชเวลานาน นาเบ�อหนาย

�. หลกการประเมนและรายงาน เปนกจกรรมท�กระทาหลงการจดกจกรรมการเรยนการสอน แตผสอนกตองวางแผนไวลวงหนาเชนกน ซ�งมหลกการสาคญเก�ยวกบการวดผลประเมนผล � ประการ ดงน�

�) หลกการกาหนดจดประสงคเชงพฤตกรรม เปนการเขยนจดประสงคท�ยดพฤตกรรมท�วดหรอสงเกตโดยกาหนดเง�อนไขและเกณฑไวอยางชดเจน

�) หลกการสรางและการใชเคร�องมอประเมน ผสอนตองทราบวธการออกขอสอบท�งแบบปรนยและแบบอตนย ใหเปนขอสอบท�วดพฤตกรรมตามเง�อนไขและเกณฑท�กาหนดไวในจดประสงค นอกจากน� ยงตองทราบวธการประเมนแบบตางๆ ดวย

�) หลกการตความหมายรายงานผลการประเมน เม�อผสอนวดผล (การเกบขอมลเปนตวเลข) แลวผ สอนกจะตองตความสามารถในการประเมน คอ วเคราะหขอมลและตความหมาย แลวรายงานผลใหผเรยนและผปกครองทราบ

อาภรณ ใจเท�ยง28 ไดประมวลหลกการสาคญของการจดการเรยนการสอนไว � ชวง ดงน�

�. กอนการสอน ผสอนตองเตรยมการสอนในหวขอตอไปน� �.� ศกษาหลกสตร คมอคร และเอกสารประกอบการสอนตาง ๆ เพ�อจดทา

แผนการสอน �.� ศกษาผเรยนใหทราบถงความรพ� นฐาน ประสบการณเดม ความสามารถ

ความสนใจ ฯลฯ เพ�อเปนขอมลสาหรบการเตรยมการสอน �.� เขยนแผนการสอนใหมครบทกขอ ไดแก ก. จดประสงคการสอน ข. เน� อหาสาระสาคญของบทเรยน ค. วธการจดกจกรรมการเรยนการสอน ง. ส�อการเรยนการสอน จ. การวดผลประเมนผล

�.� เตรยมส�อการเรยนการสอน เอกสารหรอขอทดสอบ ตลอดจนส�งท�เอ� ออานวยความสะดวกตางๆ ไวใหพรอมกอนเสมอ

�. ขณะสอน ผสอนดาเนนการสอนโดยคานงถงขอตอไปน�

�.� ใหเปนไปตามลาดบข�นตอนท�วางไวในแผนการสอน �.� ใชทกษะการสอนท�เหมาะสม เชน การอธบาย การใชวาจา กรยา ทาทาง

การเขยนกระดานดา ฯลฯ

28 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 10

22

�.� ใชเทคนควธสอนท�สงเสรมการเรยนการเรยนรของผเรยน ทาใหผเรยนเกดการเรยนรไดดท�สด โดยใชวธสอนหลายรปแบบและดาเนนการสอนอยางเปนกระบวนการ

�.� เนนการใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ใหไดลงมอปฏบตดวยตนเอง

�.� ใชส�อการเรยนการสอนท�เหมาะสมสอดคลองกบบทเรยนและสงเสรมการเรยนร

�.� ใชหลกจตวทยาการเรยนรใหถกตอง เชน การเสรมกาลงใจ การจงใจ การฝกหด การใหงานตามความสามารถ ความถนดของแตละบคคล การสอนจากงายไปหายาก ฯลฯ

�.� สรางบรรยากาศสงเสรมการเรยนรท�งดานวตถและดานจตใจ เชน หองเรยนสะอาด สวาง กวางขวาง ครผสอนใจด ไมเขมงวดดดน ฯลฯ

�.� จดวธการวดผลประเมนผลท�สอดคลองกบจดประสงค �. หลงการสอน ผสอนควรดาเนนการดงน� �.� พจารณาผลการเรยนการสอนวา ผ เรยนเกดการเรยนร บรรลตาม

จดประสงคท�กาหนดไวมากนอยเพยงใด ถามเพยงสวนนอยท�ไมบรรล ควรไดจดสอนซอมเสรมให แตถาผเรยนจานวนมากท�ไมบรรล แสดงวาการสอนตลอดจนการวางแผนการสอน มขอบกพรองท�ตองปรบปรงแกไข

�.� ปรบปรงแกไขโดยหาสาเหตท�เกดขอบกพรอง แลวแกไขจดบกพรองน�น หลกพ� นฐานในการสอนท�ง � ขอน� เปนส�งจาเปนสาหรบผสอน ถาผสอนม

หลกการเหลาน� เปนพ� นฐานและไดใชประโยชนในการปฏบตจรง ยอมชวยใหการเรยนการสอนประสบผลสาเรจไดดงประสงค

2.2.6 ลกษณะของการเรยนการสอนท�ด

เม�อพจารณาถงหลกการพ� นฐานของการเรยนการสอนจากท�กลาวมาขางตน ผเขยนไดประมวลมาเปนลกษณะการเรยนการสอนท�ด ซ�งจากการคนควาผลงานของ สพน บญชวงศ29 อาภรณ ใจเท�ยง30 กาญจนา บญรมย31 และบญญต ชานาญกจ32 ไดเน� อหาท�สอดคลองกนดงตอไปน�

�. มการเตรยมการเปนอยางดครบองคประกอบของการเรยนการสอน เชน การต�งจดมงหมาย การจดเน� อหาสาระ การจดกจกรรมการเรยนการสอน การใชส�อ การวดประเมนผล

�. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนท�สมพนธกบวชาอ�น ๆ ในหลกสตรโดยใช กจกรรมในรปแบบตาง ๆ ท�เหมาะสม

29 สพน บญชวงศ. เร�องเดยวกน,หนา 8 30 อาภรณ ใจเท�ยง. เร�องเดยวกน,หนา 11 31 กาญจนา บญรมย.เร�องเดยวกน,หนา 6 32 บญญต ชานาญกจ.หลกการสอน.(กาแพงเพชร: คณะครศาสตร สถาบนราชภฎกาแพงเพชร,2536) หนา 8

23

�. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนท�ทาใหผเรยนไดพฒนาความร ความคด แกปญหา วเคราะห วจารณและแสวงหาความรอยางตอเน�องมทกษะกระบวนการ

�. มการสงเสรมผเรยนดวยการกระทากจกรรมดวยตนเองมสวนรวมในกจกรรมดวยตนเอง มสวนรวมในกจกรรมซ�งถอวาเปนประสบการณตรง จะทาใหผเรยนเกดความกระตอรอรนในการเรยนมากข� น

�. มการสงเสรมใหผเรยนไดทางานเปนกลม เปนการฝกใหรจกทางานรวมกบผอ�น ไดแสดงความคดเหน แลกเปล�ยนและยอมรบความคดเหนซ�งกนและกน

�. มการสงเสรมใหผเรยนไดใชความคดอยเสมอ โดยการซกถาม ต�งปญหา ใหแสดงความคดเหน หาเหตผล คดเปรยบเทยบ คดหาความสมพนธระหวางส�งตาง ๆ หรอใหคดรเร�ม สรางสรรคส�งใหม ๆ ไมลอกเลยนแบบใคร

�. มการจดกจกรรมท�เราความสนใจ โดยใชส�อการเรยนการสอน ใชคาถามกระตนใหคด หรอสรางแรงจงใจ เชน การใหรางวล การชมเชย การสอบ การแขงขน การใหคะแนนหรอเคร�องหมายแสดงการกระทาด

�. มการจดกจกรรมการเรยนการสอนท� มบรรยากาศสงเสรมการเรยนร และบรรยากาศแบบประชาธปไตย โดยใหผเรยนมอสระในการแสดงความคดเหน การทางาน ฝกการเปนผนาและผตาม ฝกการทางานตามระบบกลม ฝกระเบยบวนยในตนเอง

จากลกษณะของการเรยนการสอนดงกลาว ในฐานะของบทบาทผสอนซ�งเปนผดาเนนการวางแผนเพ�อใหการเรยนการสอนเกดประสทธภาพสงสด จงควรคานงถงแนวคดสาคญเก�ยวกบ “หลกการสอน” ซ�งเปนหวใจของการจดกจกรรมการเรยนการสอนของทกระดบช�น ทกวชาหรอแมกระท �งการจดการเรยนการสอนนอกระบบสถาบนการศกษากตาม

24

2.2.7 แนวคดเก�ยวกบหลกการสอน

สภา อกษรดษฐ33 และบญญต ชานาญกจ34 ไดรวบรวมแนวความคดเก�ยวกบหลกการสอนของนกการศกษาไวและสามารถจดเขาตารางเปรยบเทยบไดดงน�

แนวคดเก�ยวกบหลกการสอน พระพทธ

เจา

Herbert

Spenser T.Remon

Percival

When

สอนจากส�งท�รแลวไปยงส�งท�ไมร / / / / สอนจากรปธรรมไปหานามธรรม / / /

สอนจากส�งท�เขาใจงายไปหาส�งท�เขาใจยาก / /

สอนจากส�งท�มตวตนไปหาส�งท�ไมมตวตน / /

สอนจากส�งท�เขาใจงายไปหาส�งท�ซบซอน / /

สอนจากส�งท�ไมแนนอนไปหาส�งท�แนนอน / /

สอนใหเปนไปตามธรรมชาต / /

สอนจากส�งท�ผเรยนไดพบเหนเองไปหาเหตผล / /

สอนจากวธวเคราะหไปหาวธสงเคราะห /

สอนจากส�งจาเพาะไปหาส�งท �วไป /

สอนโดยวธใชเหตผลใหเหมาะสมกบจตใจของเดก /

สอนใหผานประสาทสมผสท�งหา / /

สอนใหรจกใชความสงเกต /

สอนใหเรยนจาการกระทา /

โดยวธอปมาน /

สอนโดยใหสนกและนาสนใจ /

สอนโดยวธสงเสรมใหผเรยนเรยนดวยตนเอง /

สอนโดยศกษาพ� นฐานของบคคลท�จะสอน /

สอนโดยเลอกธรรมะท�เหมาะกบผเรยน /

สอนโดยการเปรยบเทยบ /

สอนดวยปญญา /

สอนโดยการกระทาใหดเปนตวอยาง /

สอนโดยใหเกดความคดเอง

สอนโดยใชส�อการเรยน /

ตารางท� �.� เปรยบเทยบแนวคดเก�ยวกบหลกการสอนของนกศกษา

33 สภา อกษรดษฐ.หลกการสอนและการเตรยมประสบการณวชาชพภาคปฏบต.(พษณโลก: คณะครศาสตร วทยาลยพบล

สงคราม, 2539 )หนา 41-43. 34 บญญต ชานาญกจ.เร�องเดยวกน,หนา 9

25

2.2.8 ความหมายของกระบวนการเรยนการสอน

กระบวนการเรยนการสอน มความสาคญตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน และมความสาคญสาหรบนกศกษาคร เพราะจะไดใชเปนแนวทางในการดาเนนกจกรรมการเรยนการสอน ดงน�นนกศกษาจงตองศกษาความหมายของคาวา “กระบวนการสอน” ซ�งมผใหความเหนไว ดงน�น คอ

ธระ รญเจรญ35 กลาววา “กระบวนการเรยนการสอนหรอรปแบบการสอนเปนกระสวนหรอแผนงานท�ใชในการจดหลกสตร การเลอกการเรยน และการกาหนดกจกรรมของครผสอน”

สงด อทรานนท36 กลาววา “กระบวนการสอน หมายถง การเรยนการสอน

(Teaching and Learning Process) เปนแผนปฏบตการหรอกจกรรมเพ�อเปล�ยนแปลงพฤตกรรมผเรยนผสอน โดยใชหลกสตรและทรพยากรตาง ๆ อยางมระบบและมข�นตอน เพ�อนาไปสความสาเรจตามวตถประสงคท�กาหนดไว กระบวนการเรยนการสอนถอวาเปนระบบยอยในระบบการศกษา ซ�งมอยดวยกน � สวน คอ ตวปอนเขา (Input) กระบวนการ (Process) และผลลพธ ผลผลต (Output) ซ�งท�ง � ระบบยอยน� มความสมพนธซ�งกนและกนอยางตอเน�อง” นอย ลายคราม37 กลาววา “กระบวนการเรยนการสอน เปนกจกรรมเพ�อเปล�ยนแปลงพฤตกรรมของผเรยนผสอน โดยใชหลกสตรและทรพยากรทางการเรยนการสอนสนบสนนใหเปนไปตามวตถประสงคอยางมข�นตอน ปราชญและนกการศกษาไดสรางแนวทางกระบวนการเรยนการสอนไวหลายรปแบบ ซ�งแตละรปแบบกมการต�งจดหมายศกษาพฤตกรรมผเรยนกอนนอน เตรยมแผนการสอนและเคร�องมอ ลงมอทาการสอน วดผลประเมนผลและตรวจสอบขอผดพลาดเพ�อปรบปรงแกไข ท�งน� กเพ�อชวยใหครผสอนสามารถดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางถกตองและมข�นตอน”

สรปแลวกระบวนการเรยนการสอน หมายถง การจดกจกรรมการเรยนการสอน หรอเปนการวางแผนการปฏบตงานอยางมข�นตอน เพ�อเปล�ยนแปลงพฤตกรรมท�งผเรยนและผสอนโดยการนาหลกสตรและส�อการเรยนมาใชอยางมระบบ รปแบบของกระบวนการเรยนการสอนนยมต�งจดประสงคหรอจดมงหมายในการสอนกอน เพ�อนาไปเตรยมจดกจกรรมการเรยนการสอนและประเมนผลการเรยนการสอน ถาผลการเรยนการสอนของนกเรยนเปนไปตามจดประสงคแสดงวาท�งครและนกเรยนศกษาประสบผลสาเรจ แตถาไมประสบผลสาเรจ ครจะตองพจารณาวาบกพรองตรงไหนแลวจงนาไปแกไขปญหาในจดน�น ๆ เพ�อใหการเรยนการสอนบรรลตามจดประสงคปลายทางท�ต�งไว

35 ธระ รญเจรญ. การประถมศกษา.(ขอนแกน: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน,2519) หนา 212 36 สงด อทรานนท. การจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบ.(กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2525 ) หนา 118 37 นอย ลายคราม. เร�องเดยวกน, หนา 8.

26

ผลสะทอนกลบ

2.2.9 รปแบบการจดกระบวนการเรยนการสอน

มนกการศกษาและบคคลสาคญ ๆ ไดเสนอรปแบบการจดการเรยนการสอนเพ�อใหครผสอนไดพจารณานาไปใชประกอบการจดการเรยนการสอนมรปแบบตาง ๆ ดงน� ชนโอสถ หสบาเรอ38 ไดสรปแนวคดของพระพทธเจา พระองคทรงแบงกระบวนการเรยนการสอนไว � ข�น คอ ข�นปรยต ปฏบต และปฏเวธ กอนถงข�นปรยตทรงวางจดประสงคดวยฌาณ คอ รวาจะสอนใครและจะบรรลผลข�นใด พระองคทรงแบงผเรยนออกเปนบว � เหลามาใหรบฟงธรรมะกอน แลวจงดาเนนการตามกระบวนการตามกระบวนการเรยนการสอน

กรมวชาการและเขตการศกษา39 เสนอผงรปแบบการเรยนการสอนและการประเมนผลตามหลกสตรใหม และขอสรปคาช� แจงโดยยอดงน� คอ

ภาพท� 2.7 แสดงรปแบบการจดกระบวนการเรยนการสอนของกรมวชาการ และเขตการศกษา

�. จดมงหมายในการเรยนการสอน คอ ผลผลตทางการเรยนการสอนท�มงหวงจะใหนกเรยนเกดข� นภายหลงจากการสอนแลว ซ�งจดมงหมายน� จะตองครอบคลมพฤตกรรมทางดานความรและการคด (Cognitive Domain) พฤตกรรมทางดานความรสก (Affective Domain) และพฤตกรรมทางดานการประพฤต (Psychomotor Domain) วธการกาหนดจดมงหมายจะตองกาหนดใหเฉพาะเจาะจง ควรกาหนดในลกษณะจดมงหมายเชงพฤตกรรม ซ�งมสวนประกอบ � ประการ คอ ใครทาอะไร ดอยางไร ภายใตสถานการณใด ตวอยางเชน “เม�อกาหนดรายช�ออาหารได �� ชนด นกเรยนบอกไดวา อาหารชนดใดมประโยชนมโทษได � ชนด ดงตวอยางของพฤตกรรมสามารถแยกไดดงน� �.� ใคร.........นกเรยน �.� ทาอะไร....สามารถบอกไดวาอาหารชนดใดมประโยชนและมโทษ �.� ดอยางไร.......ไดถกตอง � ชนดใน �� ชนด �.� ภายใตสถานการณใด......เม�อกาหนดรายช�ออาหารให �� ชนด ผสอนจะตองเอาจดมงหมายของแตละรายวชาท�งจดมงหมายทางดานความร ความคด ความรสก และดานปฏบตเขยนเปนจดมงหมายเชงพฤตกรรม และเน�องจากจดมงหมายเชง

38 ชนโอสถ หวบาเรอ. เทคนควธการเผยแพรธรรมของพระพทธเจา ใน คมอการฝกอบรมวทยากร หลกสตรสรางเสรม

จรยธรรมขาราชการ เพ�อพฒนาชนบท.(กรงเทพมหานคร: เรองแสงการพมพ. 2531) หนา 26 39 วชาการ, กรมและเขตการศกษา. แนวทางปฏบตในเร�องการเรยนการสอนและการประเมนผล.( กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

การศาสนา,ม.ป.ป), หนา 15-20

จดมงหมายใน

การเรยนการสอน

พฤตกรรมพ� นฐาน

ของผเรยน

กระบวนการเรยนการสอน

การประเมน

ผลรวม

27

พฤตกรรมเปนจดมงหมายท�ถายทอดมาจากจดมงหมายของรายวชา ดงน� นในการเขยนจดมงหมายเชงพฤตกรรม จงควรสรางตารางวเคราะหหลกสตรข� นกอน ซ�งตารางวเคราะหหลกสตรน� จะแสดงเฉพาะพฤตกรรมปลายทาง หลงจากไดพฤตกรรมปลายทางแลวจงเขยนเปนจดประสงคเชงพฤตกรรม

�. พฤตกรรมพ� นฐานของผเรยน เปนสภาพความพรอมในดานตาง ๆ ของผเรยนร โดยเฉพาะอยางย�งพ� นฐานดานความรทศนคต เศรษฐกจ สงคม ฯลฯ ดงน�นผสอนจงควรตรวจสอบความรพ� นฐานและทกษะเบ� องตน เพ�อศกษาดสภาพพ� นฐานของผเรยนวาเกง ออนในลกษณะใดบาง การสอบวดในตอนน� จงไมไดเปนการวดผลสมฤทธ�เพราะไมไดมการเรยนการสอนในเร�องน�น แตเปนการวดเพ�อจะจดสถานการณการสอนใหเหมาะสมกบผเรยนแตละคน การวดผลกอนการเรยนการสอนจงมความสาคญและจาเปนมาก ท�งน� เพ�อ

2.1 พจารณาการมหรอขาดความรพ� นฐานอะไรบาง ตรงจดใด 2.2 พจารณากลมเดกวาเกง - ออน ชา เพ�อประกอบการตดสนใจในเร�องการสอนและใชอปกรณ �.� เพ�มเตมความรและทกษะท�จาเปนสาหรบการเรยนการสอนตอไป โดยอยในรปของการซอมเสรม การใหงานพเศษ การศกษารอง ฯลฯ �.� เพ�อการจดกลมสอนเดกตามความสามารถ �. กระบวนการเรยนการสอน จะเร�มต� งแตพฤตกรรมท� เปนพ� นฐานกอนและดาเนนการตอเน�องจนกระท �งถงพฤตกรรมปลายทางการเรยนการสอนจะบรรลผลหรอเปน ไปอยางราบร�นใครท�ยงไมบรรลกตองชวยใหบรรล ซ�งโดยหลกการน� จาเปนตองจดลาดบข�นของการเรยนการสอนใหเปนไปตามลาดบข�นการเรยนรการประเมนผลรวม หมายถง การประเมนผลท�งรายวชาเน�องจากระเบยบการประเมนผลใชในช�นมธยมศกษา กลาววา ผเรยนจะไดหนวยการเรยนของรายวชาท�เรยนเม�อไดผลระดบการเรยน � ถง � และคะแนนท�นามาคดในการใหระดบผลการเรยนใหคดจากคะแนนระหวางป / ภาค รวมกบคะแนนปลายป / ภาค ตามอตราสวนท�กาหนดไว สมมตวาในรายวชา ท ��� กาหนดอตราคะแนนระหวางภาคกบปลายภาคเปน �:� หมายความวาพฤตกรรมท�ง �� พฤตกรรมจะมคะแนนระหวางภาคเปน � สวน ดงน�นผสอนจะตองพจารณาวาแตละพฤตกรรมจะมคะแนนเกบอยางไรใหพจารณาจากความสาคญของแตละพฤตกรรมจะมคะแนนเกบอยางไร ใหพจารณาจากความสาคญของแตละพฤตกรรม คะแนนสอบปลายภาคอก � สวน จะไดจากการสอบซ� งครพจารณาวาจะจดจดมงหมายเชงพฤตกรรมท�ง �� หรอเลอกเฉพาะท�สาคญท�ยอมทาไดเปาหมายของการศกษา ไมตองการจะดวาใครเกงกวาใคร แตคงจะตองการดวานกเรยนไดบรรลถงเปาหมายท�กาหนดไว หรอยง ดงน�นในการประเมนผลการเรยนจงควรเลอกวธการประเมนแบบองเกณฑจะเหมาะกวาท�จะไปเลอกวธการองกลม ดงน�นจงไมจาเปนจะตองแปลคะแนนดบใหเปนคะแนนทกอน เพราะคะแนนทน�นอยในระบบการประเมนผลแบบองกลม

28

ทศนา แขมมณ 40 ไดรวบรวมแนวคดเก�ยวกบการศกษาท�ออกแบบโดยนกการศกษาของไทยไวเพ�อแสดงใหเหนวา การศกษามวธการคดท�หลากหลายและเปนระบบ ในท�น� จะแสดงเปนเพยงบางแนวคดท�มความสาคญตอการออกแบบการวจย ดงน�

กระบวนการทางปญญา โดย ประเวศ วะส ประเวศ วะส นกคดคนสาคญของประเทศไทย ผมบทบาทอยางมากในการกระตนให

เกดการปฏรปการศกษาข� น ทานไดเสนอกระบวนการปญญา ซ�งควรฝกฝนใหแกผ เรยน ประกอบดวยข�นตอน �� ข�น ดงน�

�. ฝกสงเกต ใหผเรยนมโอกาสสงเกตส�งตางๆ ใหมากใหรจกสงเกตส�งแวดลอมรอบตว �. ฝกบนทก ใหผเรยนสงเกตส�งตางๆ และจดบนทกรายละเอยดท�สงเกตเหน �. ฝกการนาเสนอตอท�ประชม เม�อผเรยนไดไปสงเกตหรอทาอะไรหรอเรยนรอะไรมา

ใหฝกฝนนาเสนอเร�องน�นตอท�ประชม �. ฝกการฟง การฟงผอ�นชวยใหไดความรมา ผเรยนจงควรไดรบการฝกใหเปนผฟงท�ด �. ฝกปจฉา – วสชนา ใหผเรยนฝกการถาม – การตอบ ซ�งจะชวยใหผเรยนเกดความ

แจมแจงในเร�องท�ศกษา รวมท�งไดฝกการใชเหตผล การวเคราะหและการสงเคราะห �. ฝกต�งสมมตฐานและต�งคาถาม ใหผเรยนฝกคดและต�งคาถาม เพราะคาถามเปน

เคร�องมอสาคญในการไดมาซ�งความร ตอไปจงใหผเรยนฝกต�งสมมตฐาน และหาคาตอบ �. ฝกการคนหาคาตอบ เม�อมคาถามและสมมตฐานแลว ควรใหผเรยนฝกคนหา

คาตอบจากแหลงตางๆ เชน หนงสอ ตารา อนเทอรเนต หรอไปสอบถามจากผร เปนตน �. ฝกการวจย การวจยเปนกระบวนการหาคาตอบท�จะชวยใหผเรยนคนพบความร

ใหม �. ฝกเช�อมโยงบรณาการ บรณาการใหเหนความเปนท�งหมด และเหนตวเองเม�อ

ผเรยนไดเรยนรอะไรมาแลว ควรใหผเรยนเช�อมโยงใหเหนความเปนท�งหมด และเกดการรตวเองตามเปนจรงวาสมพนธกบความเปนท�งหมดอยางไร อนจะทาใหเกดมตทางจรยธรรมข� น ชวยใหผเรยนไดเรยนรการอยรวมกนอยางสนต

��. ฝกการเขยนเรยบเรยงทางวชาการ หลงจากท�ไดเรยนรเร�องใดแลว ควรใหผเรยน ฝกเรยบเรยงความรท�ได การเรยบเรยงจะชวยใหความคดประณตข� น ทาใหต องคนควาหาหลกฐานท�มาของความรใหถ�ถวนแมนยาข� น การเรยบเรยงทางวชาการเปนวธการสาคญในการพฒนาปญญาของตน และเปนประโยชนในการเรยนรของผอ�นในวงกวางออกไป

กระบวนการคด โดย ชยอนนต สมทวณช

ชยอนนต สมทวณช นกรฐศาสตร ราชบณฑต สานกธรรมศาสตรและการเมอง และเปนผบงคบการวชราวธวทยาลย นกคดผมช�อเสยงของประเทศไทย ซ�งหนมาสนใจและพฒนางานทางดานการศกษาอยางจรงจง ไดแสดงความคดเหนเก�ยวกบเร�องของการคดไววา การคด

40

ทศนา แขมมณ. ศาสตรการสอน.พมพคร �งท� 4. (กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.2548).หนา 300-308.

29

ของคนเรามหลายรปแบบ โดยทานไดยกเปนตวอยางมา � แบบ เปนแนวทางในการสอนเพ�อสงเสรมความสามารถในการคดของผเรยนได ดงน�

�. การคดแบบนกว เคราะห(Analytical) ผ สอนสามารถชวยผ เรยนใหพฒนาความสามารถในการคดแบบน� ไดโดยการฝกใหผเรยนแสวงหาขอเทจจรง (fact) ดตรรกะ (logic) หาทศทาง (direction) หาเหตผล (reason) และมงแกปญหา (problem - solving)

2. ความคดแบบรวบยอด (conceptual) ผ สอนสามารถชวยผ เรยนใหพฒนาความสามารถในการคดแบบน� ไดโดยการฝกใหผเรยนคดวาดภาพในสมอง สรางความคดใหมจากขอมลท�ถกตองแนนอน หรอมองขอมลเดมในแงมมใหม และสงเสรมใหผเรยนกลาคดกลาทา

�. ความคดแบบโครงสร าง (Structural thinking) การฝกใหผ เรยนแยกแยะสวนประกอบ ศกษาสวนประกอบ และเช�อมโยงขอมล จดเปนโครงสราง จะทาใหผเรยนมการคดอยางเปนระบบ สามารถตดสนวา ควรจะทาอะไรอยางไร

�. การคดแบบผนาสงคม (Social thinking) การฝกใหผเรยนปฏสมพนธพดคยกบผอ�น ทาตนเปนผอานวยความสะดวก (facilitator) ฝกทกษะกระบวนการทางานรวมกนเปนทม (group process) และฝกใหคด � ดาน ท�เรยกวา “PMI” คอดานบวก (plus) ดานลบ (minus) และดานท�ไม

บวกไมลบ แตเปนดานท�สนใจ (interesting) กระบวนการสอนคานยมและจรยธรรม โดย โกวท ประวาลพฤกษ โกวทย ประวาลพฤกษ นกวชาการคนสาคญทานหน� งในวงการศกษาไดเสนอ

ความคดเก�ยวกบการพฒนาคานยมและจรยธรรมไววา ควรเร�มตนดวยการพฒนาเหตผลเชงจรยธรรม ผเรยนสามารถพฒนาไดดวยการฝกประเมนปญหาเชงจรยธรรม และดาเนนการสอนตามลาดบข�นตอน ดงน�

1) กาหนดพฤตกรรมทางจรยธรรมท�พงปรารถนา 2) เสนอตวอยางพฤตกรรมในปจจบน 3) ประเมนปญหาเชงจรยธรรม 4) แลกเปล�ยนผลการประเมน 5) ฝกพฤตกรรมโดยมผลสาเรจ 6) เพ�มระดบความขดแยง 7) ใหผเรยนประเมนตนเอง 8) กระตนผเรยนยอมรบตวเอง

2.3 แนวคดเก�ยวกบบณฑตท�พงประสงค

2.3.1 คณลกษณะบณฑตท�พงประสงคของทบวงมหาวทยาลย

ทบวงมหาวทยาลยพจารณาเหนสมควรกาหนดคณลกษณะของบณฑตท�พงประสงคเพ�อเปนเปาหมายในการพฒนานสตนกศกษา ของสถาบนอดมศกษาในสงกดและกากบทบวงมหาวทยาลย ดงน�

30

�. เปนผมความรอบรในวชาการท�งภาคทฤษฎและปฏบตมความสามารถในการคด และวเคราะหอยางเปนระบบ

�. เปนผมคณธรรม จรยธรรม สามารถครองตวอยในสงคม ไดอยางเตมภาคภม �. เปนผมความรในศาสตรท�เก�ยวของกบการดารงชวตในสงคมปจจบน ไดแก

- มความรพ� นฐานดานคอมพวเตอรเพยงพอท�จะใชงานได - มความสามารถในการเลนดนตรไดอยางนอย � ชนดหรอมความสามารถในเชง

ศลปะและวรรณกรรม - มความสามารถในการกฬาอยางนอย � ชนดกฬา - มความสามารถทางภาษาตางประเทศอยางนอย � ภาษา

�. เปนผมความรบผดชอบตอสงคม และดารงชวตดวยความเหมาะสม การดาเนนการเพ�อใหบรรลเปาหมายท�ง � ประการน� จาเปนท�จะตองไดรบความ

รวมมอจากทกฝายอนไดแก มหาวทยาลย อาจารย และนสตนกศกษา ท�จะรวมกนจดใหมระบบการเรยนการสอนและกจกรรมท�กลอมเกลา สรางสรรค และพฒนาใหนกศกษาเปนบณฑตท�พงประสงคไดอยางท�มงหวง41

2.3.2 คณลกษณะของบณฑตท�พงประสงคของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย นอกจากจะผลตบณฑตเพ�อรบใชสงคมแลว

สถานภาพของมหาวทยาลยจะตองผลตธรรมทายาทท�ดเพ�อทาหนาท�ในการธารงรกษาและเผยแผหลกธรรมขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ภาระกจของบณฑตของมหาวทยาลยจงมสองดานท�สาคญไปพรอม ๆ กน ดงน�นมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยจงไดกาหนดลกษณะของบณฑตท�พงประสงคของมหาวทยาลยไวดงน�

“มความเปนเลศทางวชาการดานพระพทธศาสนา สามารถประยกตเขากบศาสตรสาขา ตางๆ มปฏปทาท�นาเล�อมใส ใฝรใฝคด มความเปนผนาทางจตใจและปญญา มความคดรเร�มสรางสรรค มโลกทศนกวางไกล สามารถกาวทนความเปล�ยนแปลงของโลก มศรทธาทจะอทศตนเพ�อพระพทธศาสนา มคณธรรม จรยธรรม และเสยละเพ�อสวนรวม ดวยรปแบบและเทคโนโลยสมยใหมท�มมาตรฐานระดบสากล”42

41 http://www.ubu.ac.th/~inforeducation/curriculum.html 42 กองแผนงาน. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. แผนพฒนามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในชวง

แผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษาระยะท� 9 (พ.ศ. 2545-2549). (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย.2547), หนา คานา

31

2.4 งานวจยท�เก�ยวของ

การวจยเร�อง “ศกษาความคดเหนจองพระนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนสาขาวชาศาสนาและปรชญา” มผลงานวจยท�เก�ยวของและเปนแนวทางในการดาเนนการวจยเพ�อนาไปสการคนหาผลการท�วจยท�นามาใชประโยชนในการพฒนาการเรยนการสอนของสาขาวชาศาสนาและปรชญา ดงน�

พระสมนก ตะรงษ (สมจตโต)43 ไดทาการวจยเร�อง “การศกษาของพระภกษ

สามเณรในสภาการศกษามหามกฎราชวทยาลย สภาพการศกษาปญหาและการแกปญหา” โดยมจดมงหมายเพ�อการศกษาสภาพการศกษา ปญหาและการแกปญหาการศกษาของพระภกษในสภาการศกษามหามกฏราชวทยาลย ผลการวจยพบวา ปญหาการศกษาท�พบ ไดแกสภาพแวดลอมภายในมหาวทยาลยคอนขางจะแออดขาดอาจารยผสอนท�มความรความสามารถวชาเฉพาะ คร - อาจารยเขาใจระบบการบรหารงานเฉพาะหนาท�ท�ปฏบตเทาน�น ปญหาขาดอปกรณการการเรยนการสอน หองสมดมหนงสอคอนขางเกามาก หนงสอท◌◌มอยตามหลกสตรใหมไมเพยงพอ หองน�าหองสวมขาดการดแลรกษาท�ดไมมสถานพยาบาล

แนวทางแกไขปญหาน�นพบวา มหาวทยาลยควรขยายหรอตอเตมอาคารใหม จดหาคร - อาจารย ภายนอก (อาจารยพเศษ) ท�มความชานาญเฉพาะสาขาวชามาสอน ประชมคร - อาจารยและเจาหนาท�เพ�อช� แจงการบรหารงานบอยคร�ง เพ�มงบประมาณในการจดการหาส�อการเรยนการสอน หนงสอเรยน อปกรณการเรยน ดแลรกษาหองน� าหองสวมสม �าเสมอและควรสถานพยาบาลประจา และตลอดจนควรปรบปรงสวสดการดานตาง ๆ ของคร - อาจารย และนกศกษาดวย

กาจด จนทรวงษโส44 ไดทาการวจยเร�อง “การศกษาความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยนหลกสตรระดบช�นสง ของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร” โดยมความมงหมายในการศกษาคนควา เพ�อศกษาความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยนตามหลกสตรระดบช�นสง ของศนยการศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร และเพ�อเปรยบเทยบความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยนหลกสตรระดบช�นสง ของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร จาแนกตามเพศ ระดบการศกษาในระบบโรงเรยนของผเรยน ผลสมฤทธ�ทางการเรยนในระบบโรงเรยนปการศกษาท�ผานมา สาเหตของการเขาเรยนในหลกสตรของศนย ฯ สถานภาพของผปกครองระดบการศกษาของผปกครอง อาชพของผปกครอง และฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว

43 สมนก ตะรงษ(สมจตโต).พระมหา. “การศกษาของพระภกษสามเณรในสภาการศกษามหามกฎราชวทยาลย สภาพ

การศกษาปญหาและการแกปญหา”.วทยานพนธศาสนศาสตรมหาบณฑต.(ภาควชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย สภา

การศกษามหามกฎราชวทยาลย. 2535).หนาบทคดยอ. 44 กาจด จนทรวงษโส. “การศกษาความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยนหลกสตรระดบช �นสง

ของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร”.ปรญญานพนธมหาบณฑต.(จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

2536).หนาบทคดยอ.

32

ผลการวจยพบวา 1. ศกษาความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน ของผเรยนหลกสตร

ระดบช�นสงของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร ดงน� 1.1 ผเรยน มความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวมม

คะแนนเฉล�ยอยระดบปานกลาง 1.2 ผเรยน มความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนดานเน� อหา

ของหลกสตร มคะแนนเฉล�ยอยในระดบต �าสด 2. เม�อเปรยบเทยบความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยน

หลกสตรระดบช�นสงของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร จาแนกตามตวแปร เพศ ระดบการศกษาในระบบโรงเรยนของผเรยน ผลสมฤทธ�ทางการเรยนในระบบโรงเรยน ปการศกษาท� ผานมา สาเหตของการเข าเรยนในหลกสตรของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย สถานภาพของผปกครอง ระดบการศกษาของผปกครอง อาชพของผปกครองและฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว พบผล ดงน�

2.1 ผเรยนเพศชายและเพศหญงมความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวมและรายดาน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

2.2 ผเรยนท�มระดบการศกษาในระบบโรงเรยนแตกตางกนมความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

2.3 ผเรยนท�มผลสมฤทธ�ทางการเรยนในระบบโรงเรยนปการศกษาท�ผานมาแตกตางกน มความคดเหนเก�ยวกบการสจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวมและรายไดแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

2.4 ผเรยนท�มสาเหตของการเขาเรยนในหลกสตรของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

2.5 ผเรยนท�ผปกครองมสถานภาพแตกตางกน มความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .๐๕

2.6 ผเรยนท�ผปกครองมสถานภาพแตกตางกน มความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวมและรายได แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

2.7 ผเรยนท�ผปกครองประกอบอาชพแตกตางกน มความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 ตามลาดบ

2.8 ผเรยนท�มฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวแตกตางกนมความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยรวม แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตผลการวจยวเคราะหเปนรายดาน พบวา ดานการประเมนผล ผเรยนมความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

3. ความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน และประโยชนท�ไดรบจากการเขาเรยน

33

3.1 ผเรยนสวนใหญเหนวา ดานเน� อหาของหลกสตรมความเหมาะสมสงสดรองลงมาคอ ดานวธสอน และดานการประเมนผล สาหรบดานอปกรณการสอน ผเรยนสวนมากเหนวา มนอยหรอเกอบไมมเลย

3.2 ผเรยนสวนใหญเหนวา ไดรบประโยชนจากการเขาเรยนในหลกสตรของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย

โสภา สทธสรวง45 ไดทาการวจยเร�อง “ความคดเหนของครสงคมศกษาเก�ยวกบ

ปญหาการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนาในวทยาลยเทคนคสงกดกรมอาชวศกษา” โดยมวตถประสงคเพ�อศกษาความคดเหนของคร-อาจารยท�ทาหนาท�สอนวชาพระพทธศาสนาเก�ยวกบปญหาดาน ตาง ๆ ตอไปน� คอ 1. ปญหาเก�ยวกบการใชหลกสตรเพ�อการเรยนการสอน 2. ปญหาดานเน� อหาวชา 3. ปญหาดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน

4. ปญหาดานการใชส�อการสอนและแหลงวชาการ 5. ปญหาดานการวดผล

ผลการวจยพบวา 1. ปญหาดานหลกสตร พจารณาโดยสวนรวมปรากฏวา

ครสวนใหญไมเคยผานการอบรมเพ�มเตมการสอนวชาพระพทธศาสนา สวนใหญมช �วโมงสอนมากกวา 20 คาบข� นไป โดยตองสอนทกรายวชาท�เปดสอน คอ ชรล. 0001, ชรล. 0002

และ ชรล. 0003 การใชหนงสอเรยนวชาพระพทธศาสนาน�นครสวนใหญใชหนงสอเรยน ของสานกพมพวฒนาพานช (ว.พ.) และมวธแสวงหาความรทางดานพระพทธศาสนา โดยศกษาดวยตนเองจากตาราตาง ๆ สวนเหตผลในสอนวชาพระพทธศาสนาน�นครสวนใหญสมครใจท�จะสอนเอง และครสงคมศกษาท�สอนวชาพระพทธศาสนาสวนใหญยงตองปฏบตหนาท�อ�นนอกเหนอจากการสอนอกดวย

ตอนท� 2 ความคดเหนของครสงคมศกษาเก�ยวกบปญหาการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนา ในวทยาลยเทคนคสงกดกรมอาชวศกษา

1. ปญหาดานหลกสตร พจารณาโดยสวนรวมปรากฏวา ครสงคมศกษามความคดเหนพบวาเปนปญหานอย และเม�อพจารณารายละเอยดปรากฏวา ครสงคมศกษามความคดเหนวาเร�องท�เปนปญหามาก คอ นกเรยนไมเขาใจวตถประสงคของการเรยนวชาพระพทธศาสนาจานวนหนวยการเรยนการสอนและเวลาเรยนท�หลกสตรกาหนดไมเหมาะสมกบปรมาณเน� อหาวชา

2. ปญหาดานเน� อหา พจารณาโดยสวนรวมปรากฏวา ครสงคมศกษามความคดเหนวา เปนปญหานอยและเม�อพจารณารายละเอยดปรากฏวา ครสงคมศกษามความคดเหนวา เร�องท�เปนปญหามากคอ เน� อหาวชาพระพทธศาสนาซ�าซ อนกบเน� อหาวชาในระดบมธยมศกษา

45 โสภา สทธสรวง. “ความคดเหนของครสงคมศกษา เก�ยวกบปญหาการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนาใน

วทยาลยเทคนค สงกดกรมอาชวศกษา”.ผลงานวจยสวนบคคล. (กรมอาชวศกษา. 2536). บทคดยอ.

34

ตอนตน เน� อหาวชาเปนนามธรรมมากไป ยากแกการสอนใหเกดความคดรวบยอดท�ถกตองได เน� อเร�องไมมการยกตวอยางเปรยบเทยบท�จะใหนกเรยนเขาใจธรรมะแตละขอไดอยางชดเจน เน� อหาวชาเนนความรความจามากกวาการนาไปปฏบต และสานวนท�ใชในหนงสอการเรยนอานเขาใจออก ทาใหเกดความเบ�อหนาย

3. ปญหาดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน พจารณาโดยสวนรวมปรากฏวา ครสงคมศกษามความเหนวาเปนปญหามาก และเม�อพจารณารายละเอยดพบวาครสงคมศกษามความเหนวา เร�องท�เปนปญหามาก คอ คร - อาจารย มความเคยชนกบการเรยนการสอนแบบบรรยายมากกวาแบบอ�น ครผสอนไมไดรบการเตรยมตวเพ�อใหสอนวชาพระพทธศาสนาโดยตรง การกจกรรมเสรมหลกสตรไมไดรบความรวมมอจากฝายบรหาร คณะคร - อาจารยและนกเรยน การจดกจกรรมเก�ยวกบปฏบตจรงทาไดยาก และครไมมความรในวชาเน� อหาและประสบการณการสอนวชาพระพทธศาสนาดพอ

4. ปญหาดานการใชส�อการสอนและแหลงวชาการ พจารณาโดยสวนรวมปรากฏวา ครสงคมศกษามความเหนวาเปนปญหามาก และเม�อพจารณาปรากฏวา ครสงคมศกษามความเหนวา เร�องท�เปนปญหามากคอ หองสมดมเอกสารประกอบการสอนววชาพระพทธศาสนาไมเพยงพอ ขาดแคลนส�อการสอนประเภทโสตทศนศกษา ไมมแหลงวชาการอ�นท�จะศกษาคนควา วทยาลยไมมหองกจกรรมทางพระพทธศาสนา และครไมมความรและทกษะในการใชส�อการสอนใหเหมาะสมกบเน� อหาวชาพระพทธศาสนา

5. ปญหาดานการวดผล พจารณาสวนรวมปรากฏวา ครสงคมศกษามความคดเหนวาเปนปญหามาก และเม�อพจารณารายละเอยดพบวาครสงคมศกษามความเหนวาเร�องท�เปนปญหามากคอ ครไมสามารถตดตามผลพฤตกรรมของนกเรยนไดอยางท �วถงและตอเน�อง การวดผล เนนความรความจามากกวาการนาไปปฏบต การวดผลและการประเมนผลโดยการสงเกตนกเรยนตอการเขารวมกจกรรมในหองเรยนทาไดยาก เพราะมเวลาจากดการวดผลและประเมนผลการนาความรประยกตใช ในชวตประจาวนของนกเรยนได

ตอนท� 3 ความคดเหนอ�น ๆ เก�ยวกบปญหาและขอเสนอแนะ ในการแกปญหาการเรยนการสอน วชาพระพทธศาสนาวทยาลยเทคนค สงกดกรม

อาชวศกษาไดแก 1. ปญหาดานหลกสตร หลกสตรเนนทฤษฎมากเกนไปและไมสอดคลองกบความ

ตองการของทองถ�น และสงคมปจจบน จานวนหนวยการเรยน และอตราเวลาเรยนท�กาหนดไวในหลกสตรไมเหมาะสมกบปรมาณเน� อหาวชา ซ�งครสงคมศกษาไดเสนอแนะวา ควรไดมการปรบปรงหลกสตรเสยใหมใหมปรมาณเน� อหาวชาท�เหมาะสมกบจานวนหนวยการเรยนและสภาพสงคมปจจบน

2. ปญหาดานเน� อหาวชา เน� อหาวชามลกษณะเปนนามธรรมมากเกนไป ซ�งครสงคมศกษาไดเสนอแนะวา ควรไดมการผลตคมอครคมอการสอบเพ�อเปนแนวทางในการเรยนการสอน

3. ปญหาดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน กจกรรมเก�ยวกบพทธศาสนามนอยไปและไมไดรบความรวมมอ ครไมเขาใจหลกพระธรรมคาสอนลกซ� งและไมมประสบการณการสอน

35

วชาพระพทธศาสนาดพอ ซ�งครสงคมศกษาไดเสนอแนะวธการแกไขปญหา คอ จดใหมการฝกอบรมครสงคมศกษาท�สอนวชาพระพทธศาสนาเพ�อแลกเปล�ยนความร จดทาชดการสอนและครควรทาตวเปนแบบอยางท�ด ปรบปรงวธการสอนใหนาสนใจและทนสมยมากข� น

4. ปญหาดานการใชส�อการสอนและแหลงวชาการ สภาพของหองเรยนไมเหมาะสมกบการใชส�อชนดตาง ๆ ซ�งครสงคมศกษาไดเสนอแนะวธการแกไขปญหาวา ควรใหมหองปฏบตธรรมโดยเฉพาะและจดวทยากรพเศษมาบรรยายเปนคร�งคราว

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะสาหรบกระทรวงศกษาธการและกรมอาชวศกษา 1. กระทรวงศกษาธการควรปรบปรงหลกสตรและเน� อหาวชาพระพทธศาสนาให

สอดคลองกบสภาพและความตองการของสงคมปจจบน กาหนดวตถประสงคใหชดเจน เพ�อใหนกเรยนสามารถนาความรไปใชในชวตประจาวนได

2. กระทรวงศกษาธการควรปรบปรงหลกสตร เร�องหนวยการเรยนและอตราการเรยนของวชาพระพทธศาสนาใหเหมาะสมกบปรมาณเน� อหาวชาพระพทธศาสนา

3. กระทรวงศกษาธการควรปรบปรงหลกสตร เร�องเน� อหาวชาพระพทธศาสนาในระดบตาง ๆ คอ ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ใหมความตอเน�องและสอดคลองกนไมซ�าซอนกน เพ�อนกเรยนจะไดเกดความเขาใจเน� อหาวชาพระพทธศาสนา แตละดบไดอยางถกตองและเหมาะสมกบวย

4. กระทรวงศกษาธการควรเรงผลตส�อการสอน คมอคร แบบเรยน เอกสารประกอบอ�นๆ ใหแกครสงคมศกษาท�สอนวชาพระพทธศาสนา เพ�อเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนและนกเรยนประสบผลสาเรจในการเรยนจดมงหมายของหลกสตรวชาพระพทธศาสนา

5. กระทรวงศกษาธการ ควรมนโยบาย โครงการ และงบประมาณสงเสรมและสนบสนนใหครสงคมศกษาไดรบการฝกอบรมเพ�มเตมเพ�อการสอนวชาพระพทธศาสนา หรออบรมสมมนาภายในกลม หรอเขตการศกษา เพ�อศกษาปญหาและแกไขปญหาการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ เพ�อแลกเปล�ยนความคดเหน และเสรมสรางความรวมมอระหวางครสงคมศกษาท�สอนวชาพระพทธศาสนาดวยกน

6. กระทรวง ศกษาธการมนโยบายรบสมครท� มความร ค วามสามารถทางพระพทธศาสนาโดยตรง หรอผท�มลกษณะพเศษ ท�งดานคณธรรมและบคลกภาพสมเปนแบบอยางท�ดแกนกเรยนเขามาทาการสอนวชาพระพทธศาสนา

จากการประมวลแนวคด ทฤษฎและงานวจยท�เก�ยวของเพ�อทาการศกษาเร�อง “ศกษา

ความคดเหนของพระนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนสาขาวชาศาสนาและปรชญา” คณะผวจยจงไดกาหนดรายละเอยดของระเบยบวธวจยในบทท� 3 ตอไป

36

สถานภาพของกลมประชากร

- สถานภาพ - พรรษา - ช�นปท�กาลงศกษา - สาขาวชา - เกรดเฉล�ย

ปญหาของกลมประชากร - ทนการศกษา - คาใชจายภตตาหาร - การเดนทาง - ระยะเวลาเดนทาง

- งานท�มอบหมาย

ความคดเหนของพระนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลยสงฆเลย � ดาน

�.� กรอบแนวคดท�ใชในการวจย จากการทบทวนแนวคดเก�ยวกบการจดการเรยนการสอนของนกการศกษา และนกวชาการท�งหลาย คณะผวจยจงนามากาหนดตวแปรท�เก�ยวกบการจดการเรยนการสอน จานวน 6 ตวแปร ดงน� ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน และดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอน ในการวจยเร�อง “การศกษาสภาพปญหาและความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย” คณะผวจยไดกาหนดตวแปรเปน 2 ประเภท ดงน� �. ตวแปรอสระ (Independent Variable) ประกอบดวยตวแปร ดงน� ขอมลท �วไปของนสต ไดแก สถานภาพ (พระภกษ, สามเณร) พรรษา ช�นปท�เรยน สาขาวชา และเกรดเฉล�ย ปจจยท�เก�ยวของกบปญหาของนสต ไดแก ทนท�ใชเรยน คาใชจายภตตาหาร การเดนทาง ระยะเวลาเดนทาง งานท�ไดรบมอบหมาย และปญหาในการเรยน �. ตวแปรตาม (Dependent Variable) คอ ความคดเหนของพระนสตท�มตอการ

จดการเรยนการสอน 6 ดานคอ ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอน

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ภาพท� �.8 กรอบแนวคดท�ใชในการวจย

บทท� �

ระเบยบวธการวจย

จากการศกษาแนวคดทฤษฎและผลงานวจยท�เก�ยวของ ผวจยจงไดกาหนดกรอบแนวคด

การวจยเร�อง “สภาพปญหาและความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลย

สงฆเลย” เปนการวจยเชงสารวจ (Survey Research) เพ�อใหเปนตามวตถประสงคท�ไดกาหนดไว คณะผวจยจงไดกาหนดวธการในการดาเนนการวจยดงน�

3.1 ตวแปรในการวจย 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.3 เคร�องมอในการวจย �.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

�.5 การวเคราะหขอมลและสถตท�ใชในการวจย

�.� ตวแปรท�ใชในการศกษา

คณะผวจยไดกาหนดตวแปรในการศกษาออกเปน � ตวแปร ไดแก �.�� ตวแปรอสระ (Independent Variables) แบงออกเปน � กลม คอ �) ตวแปรลกษณะกลมประชากรท�ใชในการศกษาเก�ยวกบสภาพของนสตประกอบ

ดวยตวแปรดานตางๆ ไดแก สถานภาพปจจบน พรรษา ช�นป สาขาวชา และเกรดเฉล�ย �) ตวแปรท�เก�ยวของกบปญหาของกลมประชากรท�ใชในการศกษา ไดแก ทนท�ใช

เรยน คาใชจายภตตาหาร การเดนทาง ระยะเวลาเดนทาง และงานท�ไดรบมอบหมาย �.�.� ตวแปรตาม (Dependent Variables) ไดแก ความคดเหนของนสตท�มตอการเรยน

การสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ท�ง 6 ดาน �.� ประชากรและกลมตวอยาง

ในการศกษาวจยเร�องน� กลมตวอยางท�ใชในการศกษาคอ นสตช�นปท� � – � ท�ลงทะเบยนเรยนภาคท� 2 ปการศกษา 2554 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

จานวน 191 รป

38

�.� เคร�องมอท�ใชในการวจย

�.�.� ลกษณะของเคร�องมอท�ใชในการวจย เปนแบบสอบถาม ซ�งแบงออกเปน � ตอนดงน� ตอนท� � ปจจยท�เก�ยวของกบสภาพท �วไปของนสตวทยาลยสงฆเลย ประกอบดวยตวแปรดานตางๆ ไดแก สถานภาพปจจบน พรรษา ช�นป สาขาวชา และเกรดเฉล�ย ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) มคาถามใหเลอกตอบตามลาดบและคาถามใหเลอกตอบหลายคาตอบ

ตอนท� � ปจจยท�เก�ยวของกบปญหาของนสต ไดแก ทนท�ใชเรยน คาใชจายภตตาหาร การเดนทาง ระยะเวลาเดนทาง งานท�ไดรบมอบหมาย และปญหาในการเรยน ลกษณะแบบ สอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) มคาถามใหเลอกตอบตามลาดบและคาถามใหเลอกตอบหลายคาตอบ ตอนท� 3 ปจจยท�เก�ยวของกบความคดเหนของนสต ท�มตอการจดการเรยนการสอนของ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตรวดประมาณคา � ระดบ คอ มากท�สด มาก ปานกลาง นอย และนอยท�สด

ตอนท� 4 ขอเสนอแนะและความคดเหนของนสต

�.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามใหนสตกลมตวอยางกรอกแบบสอบถามทกช�นป

�.5 การวเคราะหขอมลและสถตท�ใชในการวจย

�.5.� การวเคราะหขอมลพ� นฐานของผตอบแบบสอบถามดวยการแจกแจงความถ� และคา

รอยละ สวนแบบสอบถามความคดเหนของนสตใชการวเคราะหหาคาเฉล�ย (Mean) และสถตวดการกระจายของขอมลมาตรวดประมาณคา คอสวนเบ�ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) �.5.� สถตเพ�อทดสอบสมมตฐานดวยวธการทดสอบ T-Test

3.5.3 สถตทดสอบการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) เกณฑการวดคาตวแปร

-เกณฑในการใหคะแนนของแบบสอบถามความคดเหน เก�ยวกบปญหาการเดนทางของนสต ซ�งเปนคาถามแบบมาตรวดประมาณคา � ระดบ ดงน� มากท�สด เทากบ � คะแนน มาก เทากบ � คะแนน ปานกลาง เทากบ � คะแนน นอย เทากบ � คะแนน นอยท�สด เทากบ � คะแนน

39

-เกณฑการวดระดบความคดเหนของการเดนทาง ปญหาของนสตและการจดการเรยนการสอน กาหนดคาเฉล�ย(Mean) ดงน� �.�� - �.�� หมายถง ความคดเหนในเร�องน�นๆ อยในระดบสง 3.42 – 4.22 หมายถง ความคดเหนในเร�องน�นๆ อยในระดบคอนขางสง 2.61 – 3.41 หมายถง ความคดเหนในเร�องน�นๆ อยในระดบปานกลาง �.�� – �.�.� หมายถง ความคดเหนในเร�องน�นๆ อยในระดบคอนขางต �า �.�� – �.�� หมายถง ความคดเหนในเร�องน�นๆ อยในระดบต �า -สาหรบคาถามแบบเลอกตอบน�น ผวจยไดกาหนดเกณฑการใหคะแนน ดงน� เลอก ใหคะแนน � คะแนน ไมเลอก ใหคะแนน � คะแนน

-เกณฑในการใหคะแนนของแบบสอบถามความคดเหนเก�ยวกบปญหาการจดการเรยนการสอนซ�งเปนคาถามแบบมาตรวดประมาณคา � ระดบ ดงน� มากท�สด เทากบ � คะแนน มาก เทากบ � คะแนน ปานกลาง เทากบ � คะแนน นอย เทากบ � คะแนน นอยท�สด เทากบ � คะแนน

บทท� 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเร�อง “สภาพปญหาและความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลยสงฆเลย” คณะผวจยไดดาเนนการจดเกบขอมลจากนสตภาคปกตโดยการสงแบบสอบถาม

จานวน 200 ชด แบบสอบถามท�จดเกบได จานวน 191 ชด จากขอมลแบบสอบถามท�งหมด คณะผวจยนาเสนอผลการวเคราะหขอมล โดยจาแนกการนาเสนอ ดงน� 4.1 ผลการวเคราะหขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม 4.2 ผลการวเคราะหขอมลปญหาของกลมประชากรท�ใชในการศกษา 4.3 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนของนสต 6 ดานซ�งไดแก

1) ความคดเหนดานอาจารยผสอน 2) ความคดเหนดานหลกสตร 3) ความคดเหนดานระบบการจดการศกษา

4) ความคดเหนดานวธการสอน 5) ความคดเหนดานอาคารสถานท� 6) ความคดเหนดานส�อการเรยนการสอน

4.4 ขอเสนอแนะเพ�มเตมของนสตในดานตางๆ 4.5 ผลการทดสอบสมตฐาน 4,1 ขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม

ผลการศกษาขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก สถานภาพของนสต พรรษา ช�นป เกรดเฉล�ย และสาขาวชาท�ศกษา มรายละเอยดปรากฏในตารางท� 4.1-4.5

ตารางท� 4.1 แสดงสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

สถานภาพ จานวน รอยละ

พระภกษ ��� ��.� สามเณร 8 4.18

คฤหสถ �� ��.�

รวม 191 100.0

41

จากตารางท� 4.1 แสดงถงสถานภาพของกลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถาม พบวา กลมท�

มเปนพระภกษมจานวนมากกวากลมท�มเปนสามเณร โดยพระภกษมจานวน ��� รป คดเปนรอยละ ��.� และคฤหสถ �� คน คดเปนรอยละ 11.5 ตารางท� 4.2 แสดงพรรษาของผตอบแบบสอบถาม

พรรษา จานวน รอยละ

พรรษาระหวาง 1-10 พรรษา 108 56.54

พรรษาระหวาง 11-20 พรรษา 42 21.99

พรรษาต�งแต 21 พรรษาข� นไป 19 9.95

คฤหสถ 22 11.52

รวม 191 100.0

จากตารางท� 4.2 พบวา กลมตวอยางมพรรษาเฉล�ยซ�งสวนใหญมพรรษาอยระหวาง 1-10

พรรษา มจานวน 108 รป คดเปนรอยละ 56.54 กลมอ�น ๆ คอ อยในชวงพรรษา 11-20 พรรษา มจานวน 42 รป คดเปนรอยละ 21.99

ตารางท� 4.3 แสดงช�นปท�ศกษาของผตอบแบบสอบถาม

ช�นปท�ศกษา จานวน รอยละ

ช�นปท� 1 58 30.37

ช�นปท� 2 54 28.27

ช�นปท� 3 51 26.70

ช�นปท� 4 28 14.66

รวม 191 100.0

จากตารางท� 4.3 พบวา กลมตวอยางสวนใหญกาลงศกษาอยในช�นปท� 1 จานวน 58

รป/คน คดเปนรอยละ 30.37 รองลงมาคอ ช�นปท� 2 มจานวน 54 รป คดเปนรอยละ 28.27 ช�นปท� 3 มจานวน 51 รป คดเปนรอยละ 26.70 และช�นปท� 4 มจานวน 28 รป คดเปนรอยละ

14.66 ตามลาดบ

42

ตารางท� 4.4 แสดงเกรดเฉล�ยผตอบแบบสอบถาม

เกรดเฉล�ย จานวน รอยละ

เกรดเฉล�ยระหวาง 1.00-2.49 2 1

เกรดเฉล�ยระหวาง 2.50-3.00 51 24.3

เกรดเฉล�ยระหวาง 3.01-4.00 96 45.7 ไมตอบ 42 29.0

รวม 191 100.0

จากตารางท� 4.4 พบวา กลมตวอยางมเกรดเฉล�ย ซ�งสวนใหญอยระหวาง 3.01-4.00 ม

จานวน 96 รป คดเปนรอยละ 45.7 รองลงมาคอกลมท�มเกรดเฉล�ยระหวาง 2.50-3.00 มจานวน 51 รป คดเปนรอยละ 24.3 สวนกลมท�มเกรดเฉล�ยต �า ซ�งมเกรดเฉล�ยระหวาง 1.00-2.49 มจานวน 2 รป คดเปนรอยละ 1.0

ตารางท� 4.5 แสดงสาขาวชาของผตอบแบบสอบถาม

สาขาวชาท�กาลงศกษา จานวน รอยละ

สาขาวชาการสอนภาษาไทย 21 11.0

สาขาวชารฐศาสตร 55 28.8 สาขาวชาพระพทธศาสนา 115 60.2

รวม 191 100.0

จากตารางท� 4.5 พบวา กลมตวอยางท�ตอบแบบสอบถามกาลงศกษาอยในสาขา

พระพทธศาสนา จานวน 115 รป คดเปนรอยละ 60.2 และกาลงศกษาอยในสาขาวชารฐศาสตร จานวน 55 รป คดเปนรอยละ 28.8 และสาขาวชาการสอนภาษาไทย จานวน 21 รป คดเปนรอยละ11.0

43

4.2 ผลการวเคราะหขอมลปญหาของกลมประชากรท�ใชในการศกษา

ตารางท� 4.6 แสดงแหลงท�มาของทนในการศกษาของนสต (N=191)

แหลงท�มาของทนการศกษา จานวน รอยละ

ทนสวนตว 113 59.16

เจาอาวาสสนบสนน 19 9.96 โยมอปถมภ 21 10.99 ทนของครอบครว 29 15.18

ไดทนการศกษา 9 4.71 รวม 191 100.0

จากตารางท� 4.6 พบวา แหลงท�มาของทนการศกษาของนสตวทยาลยสงฆเลย สวนมาก

เปนทนสวนตว รอยละ 59.16 รองลงมาคอทนจากครอบครวนสต คดเปนรอยละ 15.18 ตามลาดบ

ตารางท� 4.7 แสดงการฉนภตตาหารเพล (N=147)

ประเดน จานวน รอยละ

กลบไปฉนท�วด 20 13.60

ซ� อ 13 8.84 จดภตตาหารมาเอง 112 76.19

ไมฉน 2 1.37 รวม 147 100.0

จากตารางท� 4.7 พบวา นสตสวนมากฉนภตตาหารเพลโดยจดหามาเอง คดเปนรอยละ

76.19 รองลงมาคอกลบไปฉนท�วด คดเปนรอยละ 13.60 ตามลาดบ ตารางท� 4.8 แสดงวธการเดนทางไป-กลบในการเรยน (N=150)

ประเดน จานวน รอยละ

เดน 21 14.0

น�งรถรบจาง 10 6.67 รถประจาทาง 78 52.0 รถรบสงสวนตว 36 24.0

อ�นๆ 5 3.33 150 100.0

จากตารางท� 4.8 พบวา นสตสวนมากเดนทางไป-กลบเพ�อเรยนโดยน �งรถยนตโดยาร

ประจาทาง คอเปนรอยละ 52.0 รองลงมาคอน�งรถรบสงสวนตว คดเปนรอยละ 24.0 ตามลาดบ

44

ตารางท� 4.9 แสดงระยะเวลาท�ใชในการเดนทาง (N=172)

ประเดน จานวน รอยละ

ประมาณไมเกน 15 นาท 42 24.44

ประมาณ 16 - 30 นาท 23 13.37

ประมาณ 31 - 45 นาท 31 18.02

ประมาณ 46 – 60 นาท 32 18.60

ประมาณ 60 นาทข� นไป 44 25.57 รวม 172 100.0

จากตารางท� 4.9 พบวา นสตใชเวลาเดนทางไป-กลบจากการเรยนในแตละวน สวนมาก

จะใชเวลาเดนทางประมาณ 1 ช �วโมง คดเปนรอยละ 25.57 รองลงมาคอใชเวลาเดนทางประมาณ 46 – 60 นาท คดเปนรอยละ 18.60 ตามลาดบ

ตารางท� 4.10 แสดงการทางานท�ไดรบมอบหมาย (N=183)

ประเดน จานวน รอยละ

ทาทกคร�งท�ไดรบมอบหมาย 165 90.16 ทาเกอบทกคร�ง 12 6.56

หลายคร�งไมไดทา 5 2.73 ไมเคยทาเลย 1 0.55 รวม 183 100.0

จากตารางท� 4.10 พบวา นสตสวนมากทางานท�ไดรบมอบหมายจากอาจารย คดเปนรอยละ 90.16 รองลงมาคอ ทาเกอบทกคร�ง คดเปนรอยละ 6.56 ตามลาดบ

ตารางท� 4.11 แสดงคาเฉล�ย สวนเบ�ยงเบนมาตรฐานและความหมายของปญหาการ

เดนทางนสต

ขอคาถาม คาเฉล�ย สวนเบ�ยงเบน

มาตรฐาน ความหมาย

ทานมปญหาในการเดนทางเพยงใด 2.54 1.106 คอนขางต �า

ความยงยากในการเดนทางจากดชวตทานมากนอยเพยงใด

2.55 1.108 คอนขางต �า

รวม 2.55 1.107 คอนขางต �า

จากตารางท� 4.11 พบวา การคมนาคมคอนขางจะไมใชอปสรรคสาหรบการเรยนในวทยาลยสงฆเลย แตสงเกตจากขอมลแบบสอบถามแสดงใหเหนวา ความคดเหนของกลมนสตท�ตอบแบบสอบถามตางกนมากในเร�องการคมนาคม (คาเบ�ยงเบนมาตรฐาน = 1.107)

45

4.3 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนของนสตใน 6 ดาน

ผลความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนใน 6 ดาน ไดแก ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอน จากการวเคราะหขอมลท�ไดจากแบบสอบถาม ปรากฎผลตามตารางท� 4.6 -

4.10 ดงตอไปน� ตารางท� 4.12 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานอาจารยผสอน

ความคดเหนดานอาจารยผสอน เหนดวย

อยางย�ง

เหน

ดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

มการแจงใหพระนสตทราบและเขาใจเก�ยวกบกฎเกณฑของการเรยนการสอนท�ชดเจนต�งแตเร�มตน

43 (22.5)

83 (43.5)

56 (29.3)

5 (2.6)

3 (1.6)

3.83 .863 มาก

มความสม �าเสมอในการสอนตามท�กาหนดในตารางสอน

28

(14.7)

80

(41.9)

66

(34.6)

12

(6.3)

5

(2.6) 3.60 .906 มาก

อาจารยเปนคนตรงตอเวลาในการเขาสอนและเลกสอน

32

(16.8)

63

(33.0)

72

(37.7)

17

(8.9)

6

(3.1) 3.52 .980

ไมแนใจ

อาจารยผสอนเปนคนมเหตผลและเช�อถอได

43

(22.5)

84

(44.0)

55

(28.8)

7

(3.7)

2

(1.0) 3.83 .854 มาก

เปดโอกาสในช�นเรยนใหพระนสตซกถาม และใหคาแนะนาในดานการเรยน

70 (36.)

67 (35.3)

39 (20.5)

11 (5.8)

3 (1.6)

4.00 .976 มากท�สด

ใหโอกาสนอกช�นเรยนแกพระนสตเขาพบและใหคาแนะนาในดานการเรยน

70 (36.8)

67 (35.3)

39 (20.5)

11 (5.8)

3 (1.6)

3.65 .956 มากท�สด

อาจารยมความสามารถตรงกบกระบวนวชาท�สอน

33

(17.4)

79

(41.6)

65

(34.2)

10

(5.3)

3

(1.6) 3.68 .877 มาก

อาจารยพดจาสภาพและเหมาะสม

57

(29.8)

93

(48.7)

30

(15.7)

8

(4.2)

3

(1.6) 4.01 .877 มาก

อาจารยมความรความเขาใจในเน� อหารายวชา

48

(25.1)

75

(39.3)

58

(30.4)

8

(4.2)

2

(1.0) 3.83 .890 มาก

อาจารยมความสามารถในการนาเสนอเน� อหา

37

(19.4)

71

(37.2)

70

(36.6)

12

(6.3)

1

(0.5) 3.69 .874 มาก

อาจารยมความต�งใจและทมเทในการสอน

54

(28.3)

81

(42.4)

48

(25.1)

4

(2.1)

4

(2.1) 3.93 .897 มาก

อาจารยมทศนคตท�ดตอพระนสต 56

(29.3)

84

(44.0)

39

(20.4)

7

(3.7)

5

(2.6) 3.94 .938 มาก

อาจารยเปดใจกวางและยอมรบฟงความคดเหนของพระนสต

42

(22.0)

87

(45.5)

49

(25.7)

9

(4.7)

4

(2.1) 3.81 .906 มาก

46

ความคดเหนดานอาจารยผสอน เหนดวย

อยางย�ง

เหน

ดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

มความสามารถประยกตความร ในสาขาวชาท�สอนใหเขากบศาสตรสมยใหมได

35

(18.3)

82

(42.9)

61

(31.9)

8

(4.2)

5

(2.6) 3.70 .906 มาก

อาจารยมความเปนกนเอง 59 (30.9)

90 (47.1)

31 (16.2)

10 (5.2)

1 (0.5)

4.03 .855 มาก

มงานและแบบฝกหดใหทาตามความเหมาะสม

32 (16.8)

100 (52.4)

44 (23.0)

8 (4.2)

7 (3.7)

3.74 .913 มาก

รวม - - - - - 3.799 .904 มาก

จากตารางท� 4.12 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานอาจารยผสอน ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยระดบสงสด ไดแกความคดเหนตออาจารยผสอนในดานอาจารยมความเปนกนเอง คาเฉล�ยรอยละ 4.03 รองลงมา คอ อาจารยพดจาสภาพและเหมาะสม คาเฉล�ยรอยละ 4.01 และเปดโอกาสในช�นเรยนใหพระนสตซกถาม และใหคาแนะนาในดานการเรยน คาเฉล�ยรอยละ 4.00 ตามลาดบ สวนความคดเหนในระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบปานกลาง ไดแก อาจารยเปนคนตรงตอเวลาในการเขาสอนและเลกสอนคาเฉล�ยรอยละ 3.52 ตารางท� 4.13 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ยและคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของนสตท�

มตอการจดการเรยนการสอนดานหลกสตร

ความคดเหนดานหลกสตร เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

จานวนหนวยกตตลอดหลกสตรมความเหมาะสม

32 (16.8)

103 (53.9)

44 (23.0)

6 (33.1)

6 (3.1)

3.78 .873 มาก

เน� อของกระบวนวชาในตลอดหลกสตรมความเหมาะสม

36 (18.8)

83 (43.5)

56 (29.3)

11 (5.8)

4 (2.1)

3.72 .910 มาก

การวดและการประเมนผลการเรยนในหลกสตรมความเหมาะสม

27

(14.6)

89

(46.6)

54

(28.3)

12

(6.5)

3

(1.6) 3.68 .861 มาก

ประโยชนของหลกสตรสามารถนาไปใชในการพฒนาสงคมได

46 (24.1)

104 (54.5)

31 (16.2)

8 (4.2)

2 (1.0)

3.96 .817 เหนดวยมาก

หลกสตรท�เรยนเปนหลกสตรท�ทาใหไดรบความรอยางกวางขวาง

46 (24.3)

92 (48.7)

37 (19.6)

11 (5.8)

3 (1.6)

3.88 .898 มาก

เน� อหาของหลกสตรตรงกบความตองการในการใชงาน

30

(25.8)

90

(47.4)

55

(28.9)

12

(6.3)

3

(1.6) 3.69 .868 มาก

หลกสตรสนบสนนวธคดของผเรยนไดอยางเปนระบบ

30

(15.7)

84

(44.4)

62

(322.8)

10

(5.3)

3

(1.6) 3.68 .861 มาก

มการจดวชาลงในแตละภาคการศกษาอยางเหมาะสม

30 (16.0)

82 (42.9)

61 (32.6)

10 (5.2)

4 (2.1)

3.66 .885 มาก

47

ความคดเหนดานหลกสตร เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

การจดกระบวนวชาในแตละภาคการศกษามความสอดคลองสมพนธกน

31

(16.2)

90

(47.1)

56

(29.3)

9

(4.7) 5\(2.6) 3.70 .890 มาก

มการแจงตารางเรยนใหพระนสตทราบกอนลวงหนา

64 (33.5)

64 (33.5)

44 (23.0)

10 (5.2)

9 (4.7)

3.86 1.089 เหนดวยมาก

มการประเมนประสทธภาพของผสอนจากนสต

24

(12.8)

70

(37.4)

62

(32.5)

20

(10.7)

11

(5.9) 3.41 1.035 มาก

มคมอนสตท�เปนลายลกษณอกษร 23 (12.2)

64 (33.9)

66 (34.9)

20 (10.6)

16 (8.5)

3.31 1.087 ไมแนใจ

มการแตงต�งอาจารยท�ปรกษาแกนสต

53 (28.3)

59 (31.6)

49 (26.2)

16 (8.4)

10 (5.2)

3.69 1.131 มาก

รวม - - - - - 3.69 9.39 มาก

จากตารางท� 4.13 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดาน

หลกสตร ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยระดบสงสด ไดแกความคดเหนตอประโยชนของหลกสตรสามารถนาไปใชในการพฒนาสงคมได คาเฉล�ยรอย 3.96 รองลงมา ไดแก หลกสตรท�เรยนเปนหลกสตรท�ทาใหไดรบความรอยางกวางขวางคาเฉล�ยรอยละ 3.88 และมการแจงตารางเรยนใหพระนสตทราบกอนลวงหนา คาเฉล�ยรอย 3.86 ตามลาดบ สวนความคดเหนในระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบปานกลาง ไดแก มคมอนสตท�เปนลายลกษณอกษร คาเฉล�ยรอยละ 3.31 ตารางท� 4.14 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ยและคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของนสตท�

มตอการจดการเรยนการสอนดานระบบการจดการศกษา ความคดเหนดานระบบการจด

การศกษา

เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

หลกสตรมการปรบปรงและพฒนาใหกาวทนการเปล�ยนแปลงของสงคมอยเสมอ

35

(18.3)

76

(39.8)

63

(33.0)

11

(5.8)

6

(3.1) 3.64 .951

เหนดวยมาก

เจาหนาท�เตมใจใหบรการแกพระนสต

51 (26.7)

77 (40.3)

46 (24.1)

14 (7.3)

3 (1.6)

3.83 .959 เหนดวยมาก

ช �วโมงการบรรยายแตละกระบวนวชามความเหมาะสมกบจานวนหนวยกต

41

(21.7)

90

(47.6)

47

(24.6)

8

(4.2)

3

(1.6) 3.84 .869

เหนดวยมาก

ใหพระนสตเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาตามความเหมาะสม

25 (13.1)

78 (40.8)

64 (33.5)

19 (9.9)

5 (2.6)

3.52 .934 เหนดวยมาก

รวม - - - - - 3.73 .920 มาก

48

จากตารางท� 4.14 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดาน ระบบการจดการศกษา ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยระดบสงสด ไดแก ช �วโมงการบรรยายแตละกระบวนวชามความเหมาะสมกบจานวนหนวยกต คาเฉล�ยรอย 3.84 สวนความคดเหนในระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบมาก ไดแก ใหพระนสตเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาตามความเหมาะสม คาเฉล�ยรอยละ 3.52

ตารางท� 4.15 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานวธการสอน

ความคดเหนดานการสอน เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

มแผนการสอนโดยกาหนดวตถประสงค เน� อหา ส�อ และวธการประเมนผล

33

(17.3)

91

(47.6)

50

(26.2)

14

(7.3)

3

(1.6) 3.72 .891

เหนดวยมาก

ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน การบรรยาย การสาธต สมมนา อภปรายรวม

39 (20.5)

90 (47.1)

50 (26.3)

4 (2.1)

7 (3.7)

3.79 .919 เหนดวยมาก

ผสอนเนนผเรยนเปนศนยกลางการเรยนร

27

(14.2)

86

(45.3)

63

(33.2)

8

(4.2)

6

(3.2) 3.63 .891

เหนดวยมาก

บรรยากาศในการเรยนนาสนใจและตดตามการเรยนไดอยางตอเน�อง

20 (10.5)

75 (39.3)

82 (42.9)

10 (5.2)

4 (2.1)

3.51 .833 เหนดวยมาก

มการช� แนะแหลงวทยาการตาง ๆ สงเสรมใหผเรยนสบคนขอมลและศกษาดวยตนเอง

34 (17.8)

83 (43.5)

55 (28.8)

13 (6.8)

6 (3.1)

3.66 .954 เหนดวยมาก

มการสงเสรมใหผเรยนใช เทคโนโลยผสมผสานการศกษาเพ�อชวยในการเรยนอยางสม �าเสมอ

20 (10.5)

75 (39.3)

65 (34.10)

25 (13.10)

6 (3.1)

3.41 .952 ไมแนใจ

มการแจกเอกสารประกอบการสอนท�ตรงกบเน� อหาวชาในกระบวนวชาท�เรยน

40 (20.9)

78 (40.8)

51 (26.7)

18 (9.4)

4 (2.1)

3.69 .975 เหนดวยมาก

มการนาเสนอวธการสอนท�นาสนใจตลอดช �วโมงการสอน

28

(14.7)

76

(39.8)

66

(34.6)

14

(7.3)

7

(3.7) 3.54 .955

เหนดวยมาก

วธการสอนเหมาะสมกบเน� อหา 30

(15.7)

76

(39.8)

71

(37.2)

12

(6.3)

2

(1.0) 3.63 .860

เหนดวยมาก

รวม - - - - - 3.73 .920 มาก

จากตารางท� 4.15 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดาน

วธการสอน ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยระดบสงสด ไดแก ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน การบรรยาย การสาธต สมมนา อภปรายรวม คาเฉล�ยรอย 3.79 รองลงมา ไดแกมแผนการสอนโดยกาหนดวตถประสงค เน� อหา ส�อ และวธการประเมนผล คาเฉล�ย

49

รอย 3.72 ตามลาดบ สวนความคดเหนในระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบปานกลางไดแก มการสงเสรมใหผเรยนใชเทคโนโลยผสมผสานการศกษาเพ�อชวยในการเรยนอยางสม �าเสมอ คาเฉล�ยรอยละ 3.41

ตารางท� 4.16 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานอาคารสถานท�

ความคดเหนดานอาคารสถานท� เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

หองเรยนมความเพยงพอ สามารถจดการไดอยางเหมาะสม

36

(18.8)

19

(9.9)

45

(23.6)

82

(42.9)

9

(4.7) 3.61 1.050

ไมเหนดวย

สภาพแวดลอมและบรรยากาศของหองเรยนเอ� อตอการจดการศกษา

30

(15.7)

14

(7.3)

77

(40.3)

64

(33.5)

6

(3.1) 3.51 .951 ไมแนใจ

มแผนการใชหองเรยนอยางชดเจน 35

(18.3)

63

(33.0)

71

(37.2)

12

(6.3)

10

(5.2) 3.57 1.028 ไมแนใจ

หองเรยนสามารถรองรบพระนสตไดอยางไมแออด

13

(6.8)

7

(3.7)

52

(27.2)

79

(41.4)

40

(20.9) 3.69 .997

ไมเหนดวย

สภาพแวดลอมของอาคารมการจดการดแลอยางเปนระเบยบ สวยงาม

13 (6.8)

19 (9.9)

71 (37.2)

58 (30.4)

30 (15.7)

3.38 1.079 ไมแนใจ

สภาพท �วไปของหองเรยนมความสะอาดเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอน

31 (16.2)

64 (33.5)

79 (41.4)

11 (5.8)

6 (3.1)

3.54 1.079 ไมแนใจ

บรรยากาศของหองเรยนมความโปรงสบาย

30

(15.7)

84

(44.0)

67

(35.1)

6

(3.1)

4

(2.1) 3.68 .851

เหนดวยมาก

สภาพโดยรวมของหองเรยนดนาเขาไปศกษา

7

(3.7)

34

(17.8)

69

(36.1)

75

(39.3)

6

(3.1) 3.62 .927

ไมเหนดวย

ลกษณะของหองเรยนมความปลอดภย

37

(19.4)

80

(41.9)

59

(30.9)

10

(5.2)

5

(2.6) 3.70 .929

เหนดวยมาก

แสงไฟภายในหองเรยนสวางอยางเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอน

50 (26.2)

75 (39.3)

53 (27.7)

8 (4.2)

5 (2.6)

3.82 .957 เหนดวยมาก

มการบารงรกษาสถานท�เพ�ออานวยความสะดวกแกนสตสม �าเสมอเปนอยางด

34 (17.8)

51 (26.7)

72 (37.7)

25 (13.1)

9 (4.7)

3.40 1.071 ไมแนใจ

รวม - - - - - 3.59 .993 มาก

จากตารางท� 4.16 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดาน

ดานอาคารสถานท� ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยระดบสงสด ไดแก แสงไฟภายในหองเรยนสวางอยางเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอน คาเฉล�ยรอย 3.82 รองลงมา

ไดแก ลกษณะของหองเรยนมความปลอดภย คาเฉล�ยรอย 3.70 ตามลาดบ สวนความคดเหนใน

50

ระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบปานกลางไดแก สภาพแวดลอมของอาคารมการจดการดแลอยางเปนระเบยบ สวยงาม คาเฉล�ยรอยละ 3.38

ตารางท� 4.17 แสดงจานวน รอยละ คาเฉล�ย และคาเบ�ยงเบนมาตรฐานในความคดเหนของ

นสตท�มตอการจดการเรยนการสอนดานส�อการเรยนการสอน ความคดเหนดานส�อการเรยนการ

สอน

เหนดวย

อยางย�ง เหนดวย ไมแนใจ

ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางย�ง

คา

เฉล�ย S.D.

ความ

หมาย

ส�อการสอนและอปกรณการศกษามความเพยงพอและทนสมย

13 (6.8)

37 (19.4)

72 (37.7)

46 (24.1)

23 (12.0)

2.85 1.082 ไมแนใจ

บคลากรมความร ทกษะ ในการผลตและพฒนาส�อการสอนรวมกบอาจารยไดอยางมประสทธภาพ

14

(7.3)

76

(39.8)

71

(37.2)

22

(11.5)

8

(4.2) 3.35 .927

เหนดวยมาก

การตดตอขอใชส�อการเรยนการสอนมความสะดวกสบาย

9 (4.7)

54 (28.6)

79 (41.8)

28 (14.7)

19 (10.1)

3.03 1.015 ไมแนใจ

บคลากรใหบรการ และอานวยความสะดวกดวยความเปนกนเองในการตดตอใชส�อการเรยนการสอน

19

(9.9)

61

(31.9)

78

(40.8)

23

(12.0)

10

(5.2) 3.29 .983 ไมแนใจ

อาจารยผสอนมความสามารถใชส�อการสอนไดเปนอยางด

40 (21.2)

62 (32.5)

63 (33.3)

19 (9.9)

5 (2.6)

3.60 1.014 ไมแนใจ

ส�อท�มอยชวยใหผเรยนเรยนไดเรวข� น

22 (11.5)

67 (35.1จ

70 (36.6)

22 (11.5)

10 (5.2)

3.36 1.005 ไมแนใจ

ส�อท�อาจารยผสอนนามาใชมความทนสมยเหมาะสมกบรายวชา

18 (9.4)

70 (36.6)

79 (41.4)

13 (6.8)

11 (5.8)

3.37 .953 ไมแนใจ

นสตมแผนการจดหาส�อเพ�อใชในการเรยนการสอนเองตามความเหมาะสม

19

(9.9)

67

(35.1)

76

(39.8)

20

(10.5)

9

(4.7) 3.35 .961 ไมแนใจ

รวม - - - - - 3.28 .992

ปานกลาง

จากตารางท� 4.17 พบวา ความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานส�อ

การเรยนการสอน ระดบความคดเหนโดยภาพรวมอยในระดบมาก ระดบสงสดไดแก อาจารยผสอนมความสามารถใชส�อการสอนไดเปนอยางด คาเฉล�ยรอย 3.60 รองลงมา ไดแก ส�อท�อาจารยผสอนนามาใชมความทนสมยเหมาะสมกบรายวชา คาเฉล�ยรอย 3.37 ตามลาดบ สวนความคดเหนในระดบต �าสด แตมคาเฉล�ยระดบปานกลางไดแก ส�อการสอนและอปกรณการศกษามความเพยงพอและทนสมย คาเฉล�ยรอยละ 2.85

51

4.4 ขอเสนอแนะเพ�มเตมของนสตดานตางๆ

- ดานการบรหาร ควรจดใหมการประชมระหวางคณาจารย เจาหนาท�และแกนนานสต เพ�อรบทราบปญหาตางๆ รวมกน การแตงต�งอาจารยท�ปรกษาแตละช�นปควรตดประกาศไวใหชดเจน วทยาลยควรมการระดมทนจากกจกรรมหรอโครงการตางๆ เพ�อต�งเปนกองทนการศกษาสาหรบนสต - ดานอาคารสถานท�

ควรปรบปรงภมทศนบรเวณนอกและภายในหองเรยน ควรบรการน�าด�มใหเพยงพอ ควรกวดขนเร�องความสะอาดของหองน�าหองสขา ควรจดท�น �งพกผอนใหเพยงพอ - ดานการเรยนการสอน

คณาจารยควรสอนตามหลกสตร ปรบปรงวธการสอนใหสอดคลองกบยคสมย คณาจารยควรใชส�อการสอนท�ทนสมยและหลากหลายมากข� น ควรเพ�มวารสารท�ทนสมยภายในหองสมด ควรมการบรการอนเทอรเนทและเคร�องพมพไวบรการภายในหองสมด - ดานกจกรรมของนสต ควรจดโอกาสใหนสตทากจกรรมสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง ในดานตางๆ เชน การวจยภมปญญาทองถ�น ประเพณวฒนธรรมทองถ�น และการศกษาเพ�อรบรปญหาทองถ�น เปนตน ควรจดงบประมาณเพ�ออดหนนกจกรรมของคณะกรรมการนสต ควรใหอสระแกนสตในการจดกจกรรมและกระตนใหนสตจดกจกรรมทางวชาการมากข� น ควรจดใหมการทศนศกษาดงานนอกสถานท�แกนสต

4.5 ผลการทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐานขอท� 1 นสตท�มสถานภาพแตกตางกนมความคดเหนตอการจดการเรยนการ

สอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกน ผลสมมตฐานขอท� 1 นสตมความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท� .05

52

ตารางท� 4.18 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉล�ยระดบความคดเหนของนสตท�มสถานภาพแตกตางกน

ท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานตางๆ

ความคดเหน สถานภาพ Mean S.D. t Sig.

อาจารยผสอน พระภกษ คฤหสถ

3.7983 3.8047

.69465

.64038 -.026 -.028

.980

.979 ดานหลกสตร พระภกษ

คฤหสถ 3.7604

3.6563

.71448

.54996

.407

.517

.685

.619 ดานระบบการจดการศกษา พระภกษ

คฤหสถ 3.6509 3.5833

.76402

.47047 .248 .385

.805

.710

ดานวธการสอน พระภกษ คฤหสถ

3.6238 3.5139

.76208

.56324 .403 .531

.688

.610 ดานอาคารสถานท� พระภกษ

คฤหสถ 3.6046

3.3409

.80485

.36606

.921

1.851

.358

.093 ดานส�อการเรยนการสอน พระภกษ

คฤหสถ 3.2764 3.2031

.79832

.76747 .255 .264

.799

.799

สมมตฐานขอท� 2 นสตท�มพรรษาแตกตางกนมความคดเหนตอการจดการเรยนการสอน

ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกน ผลสมมตฐานขอท� 2 นสตมความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลยไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท� .05 ตารางท� 4.19 แสดงการเปรยบเทยบคาเฉล�ยระดบความคดเหนของพระนสตท�มพรรษาแตกตาง

กนท�มตอการจดการเรยนการสอนในดานตางๆ

ความคดเหน ระดบพรรษา Mean S.D. F Sig.

อาจารยผสอน 1-10 พรรษา

11-20 พรรษา 21 พรรษาข� นไป รวม

�.���� �.���� �.���� �.����

.�����

.�����

.�����

.�����

.148

.287

.210

.085

.863

.593

.647

.771

ดานหลกสตร 1-10 พรรษา 11-20 พรรษา 21 พรรษาข� นไป รวม

�.���� �.���� �.���� �.����

.�����

.�����

.�����

.�����

.292

.346. 125

.458

.747

.557

.724

.500

53

ความคดเหน ระดบพรรษา Mean S.D. F Sig.

ดานระบบการจดการศกษา 1-10 พรรษา 11-20 พรรษา 21 พรรษาข� นไป รวม

�.���� �.���� �.���� �.����

.�����

.�����

.�����

.�����

1.572 2.127 3.010

.135

.211

.147

.085

.714 ดานวธการสอน

1-10 พรรษา 11-20 พรรษา

21 พรรษาข� นไป รวม

�.���� �.���� �.���� �.����

.�����

.�����

.�����

.�����

.031

.003

.022

.041

.969

.954

.883

.840 ดานอาคารสถานท� 1-10 พรรษา

11-20 พรรษา 21 พรรษาข� นไป รวม

�.���� �.���� �.���� �.����

.�����

.�����

.�����

.�����

.782

1.561 1.281 .283

.459

.213

.259

.596

ดานส�อการเรยนการสอน 1-10 พรรษา 11-20 พรรษา 21 พรรษาข� นไป รวม

3.2625 3.2138 3.2554 .

3.2483 .

.81000

.72784

.90883

.79821

.059

.001

.028

.090

.943

.970

.867

.764

บทท� 5

สรปผลการวจย

จากการวเคราะหขอมลท�ไดจากแบบสอบถามในการวจย เร�อง “สภาพปญหาและความ

คดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลยสงฆเลย” ซ�งมวตถประสงคเพ�อศกษาสภาพปญหาของนสตและการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย และเพ�อศกษาระดบความคดเหนของนสต ท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย

5.1 บทสรป

การวจยคร�งน� ใชกลมประชากร ไดแก นสตวทยาลยสงฆเลยท�ศกษาในภาคเรยนท� 2 ป

การศกษา 2554 โดยใชแบบสอบถาม จานวน 200 ชด แบบสอบถามท�ไดรบคนจานวน 191 ชด คณะผวจยไดศกษาทบทวนแนวคดทฤษฎและเอกสารผลงานท�เก�ยวของ โดยแบงแบบสอบถาม

ออกเปน 4 ตอน คอ ตอนท� 1 ขอมลพ� นฐานของนสต ตอนท� 2 ขอมลปญหาของกลมประชากรท�ใช

ในการศกษา ตอนท� 3 ขอมลความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอน แบงออกเปน 6 ดาน ไดแก ดานอาจารยผสอน ดานหลกสตร ดานระบบการจดการศกษา ดานวธการสอน ดานอาคารสถานท� และดานส�อการเรยนการสอนตอนท� 4 ขอเสนอแนะเพ�มเตมของนสตในดานตางๆ ซ�งเปนคาถามลกษณะปลายเปด

ขอมลพ� นฐานของนสตกลมตวอยาง จากผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามจานวน

191 ชด ผตอบแบบสอบถามสวนมากมสถานภาพเปนบรรพชต จานวน 161 รปและคฤหสถ จานวน

�� คน และสามเณร จานวน 8 รป รวม ��� รป/คน

ขอมลท�เก�ยวกบปญหาของนสต จากการวเคราะหแบบสอบถาม พบวา นสตสวนใหญมาเรยนโดยใชทนสวนตวในการศกษา ดานการฉนเพลจะเตรยมภตตาหารมาจากวด นสตสวนใหญเดนทางมาเรยนไป-กลบจะโดยรถ

โดยสารประจาทาง ใชเวลาเดนทางประมาณ 1 ช �วโมง งานท�มอบหมายกจะทาทกคร�ง สวนปญหาท�สาคญท�สดคอการขาดปจจยสนบสนนการเรยน เชน คาเดนทาง คาเทอม คาภตตาหาร เปนตน

55

ขอมลท�เก�ยวกบดานความคดเหนตอการจดการเรยนการสอนของวทยาลยสงฆเลย

1. ดานผสอน นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ ไดแก

- ความคดเหนตออาจารยผสอนในดานอาจารยมความเปนกนเอง - อาจารยพดจาสภาพและเหมาะสม - เปดโอกาสในช�นเรยนใหพระนสตซกถาม และใหคาแนะนาในดานการเรยน สวนความคดเหนของนสตในเชงลบแตอยในระดบมาก ไดแก อาจารยเปนคนตรงตอ

เวลาในการเขาสอนและเลกสอนใหโอกาสนอกช�นเรยนแกพระนสตเขาพบและใหคาแนะนาในดานการเรยน

2. ดานหลกสตร นสตมความคดเหนในระดบมากโดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบไดแก

- ความคดเหนตอประโยชนของหลกสตรสามารถนาไปใชในการพฒนาสงคมได - หลกสตรท�เรยนเปนหลกสตรท�ทาใหไดรบความรอยางกวางขวาง - มการแจงตารางเรยนใหพระนสตทราบกอนลวงหนา สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก มการประเมนประสทธภาพของผสอนจาก

นสต มการจดวชาลงในแตละภาคการศกษาอยางเหมาะสม

3. ดานระบบการจดการศกษา นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชง

บวก ใน 3 อนดบไดแก - ช �วโมงการบรรยายแตละกระบวนวชามความเหมาะสมกบจานวนหนวยกต - เจาหนาท�เตมใจใหบรการแกพระนสต - หลกสตรมการปรบปรงและพฒนาใหกาวทนการเปล�ยนแปลงของสงคมอยเสมอ สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก การเปดโอกาสใหนสตเขาไปมสวนรวมใน

การจดการศกษาตามความเหมาะสมนอย

4. ดานวธการสอนนสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชงบวกใน 3 อนดบ ไดแก

- ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนการบรรยาย การสาธต สมมนา อภปรายรวม - มแผนการสอนโดยกาหนดวตถประสงค เน� อหา ส�อ และวธการประเมนผล - มเอกสารประกอบการสอนท�ตรงกบเน� อหาวชาในกระบวนวชาท�เรยน สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก มการสงเสรมใหผเรยนใชเทคโนโลย

ผสมผสานการศกษาเพ�อชวยในการเรยนอยางสม �าเสมอ

5. ดานอาคารสถานท�นสตมความคดเหนในระดบมากโดยมความคดเหนเชงบวกใน 3

อนดบ ไดแก

- แสงไฟภายในหองเรยนสวางอยางเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอน

- ลกษณะของหองเรยนมความปลอดภย

56

- บรรยากาศของหองเรยนมความโปรงสบาย สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก สภาพแวดลอมของอาคารควรมการจดการ

ดแลใหเปนระเบยบ สวยงาม และมการบารงรกษาสถานท�เพ�ออานวยความสะดวกแกนสตอยางสม �าเสมอ

6. ดานส�อการเรยนการสอน นสตมความคดเหนในระดบมาก โดยมความคดเหนเชง

บวกใน 3 อนดบไดแก

- อาจารยผสอนมความสามารถใชส�อการสอนไดเปนอยางด

- ส�อท�อาจารยผสอนนามาใชมความทนสมยเหมาะสมกบรายวชา

- ส�อท�มอยชวยใหผเรยนเรยนไดเรวข� น สวนความคดเหนของนสตในเชงลบ ไดแก ส�อการสอนและอปกรณการศกษาไมมความเพยงพอและทนสมย

7. ขอเสนอแนะของนสตดานกจกรรมนสต ในเชงบวกนสตมความเหนวา

- ควรสงเสรมกจกรรมนสตใหมความหลากหลายประเภท

- ผบรหารคณาจารยควรใหความรวมมอในการจดกจกรรมของนสต รวมท�งรวมการวางแผน การสนบสนนการมสวนรวมในการจดกจกรรม

สวนในเชงลบ คอ ควรมท�ทางานของคณะกรรมการนสตเปนสดสวน

5.2 อภปรายผล จากผลการศกษาความคดเหนของนสตท�มตอการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย อธบายผลการวจยดงน� ดานอาจารยผสอน นสตมความคดเหนสวนใหญอยระดบมาก คอ คณาจารยของ

มหาวทยาลย ตองทาหนาท�ท�งดานการบรหารและดานการสอนในเวลาเดยวกน เน�องจากนสตมจานวนมากคณาจารยจานวนนอยทาใหผบรหารมองเหนปญหาตางๆ ไดไมดพอ ซ�งนาไปสการเอาใจใสดแลความเปนอยของนสต จากการทาหนาท�ท�งสองประการ ทาใหนสตมองผบรหารและคณาจารยในลกษณะเชงลบ คอ อาจารยเปนคนไมตรงตอเวลาในการเขาสอนและเลกสอน ใหโอกาสนอกช�นเรยนแกพระนสตเขาพบ และใหคาแนะนาในดานการเรยน เปนตน ซ�งตามความเปนจรงแลวคณาจารยทกรป/คนของวทยาลยสงฆเลย ตองทาหนาท�อ�นๆ อกตามท�ไดรบมอบหมายภาระงานจากผบรหาร นอกเหนอจากภาระงานประจาคอการสอน ซ�งอาจเปนเหตทาใหนสตมองผบรหารและคณาจารยในเชงลบ

ในดานหลกสตร นสตมความคดเหนในระดบด โดยเฉพาะประเดนเร�องความคดเหนในดานประโยชนของหลกสตรซ�งสามารถนาไปใชในการพฒนาสงคมได และเม�อศกษาแลวทาใหไดรบความรอยางกวางขวาง สามารถนาความรท�ไดรบไปใชประโยชนตอการพฒนาทองถ�น การพฒนาวด การเผยแผพระพทธศาสนาใหสอดคลองกบความตองการของสงคมได ซ�งสอดคลองกบ

57

นโยบายการศกษาและพนธกจของมหาวทยาลย ท�งน� เพราะมหาวทยาลยตระหนกถงความสาคญในเร�องน� โดยเฉพาะดานการประกนคณภาพการศกษา วทยาลยสงฆเลยกไดจดการเรยนการสอนตามหลกสตรของมหาวทยาลย ท�ไดรบการปรบปรงในสอดคลองกบนโยบายของมหาวทาลยตลอดเวลา และนอกจากน� วทยาลยสงฆเลยกไดทาอนทนการศกษาโดยกาหนดวนเวลาเรยนและการสอบใหนสตทกรป/คนท�ลงทะเบยนเรยนและมการประเมนการสอนของอาจารยทกภาคการศกษาเพ�อปรบปรงและพฒนาอาจารยใหดย�งข� น

ดานระบบการจดการศกษา นสตมความคดเหนในระดบด โดยเฉพาะในเร�อง การช �วโมงการบรรยายแตละกระบวนวชามความเหมาะสมกบจานวนหนวยกต และเร�องของการบรการของเจาหนาท�เตมใจใหบรการแกนสต เพราะผบรหารของวทยาลยสงฆเลยไดใหความสาคญในเร�องมารยาทของการบรการแดพระภกษสามเณรแกคณาจารยเจาหนาท�อยเสมอ สวนในเชงลบคอการเปดโอกาสใหนสตไดเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาตามความเหมาะสมน�น ไดแก การจดกจกรรมดานการพฒนาความรท�งภายใน และ ภายนอกมหาวทยาลย แนวทางแกปญหาพบวาควรเปดโอกาสใหนสตไดมสวนรวมในการจดกจกรรมนอกหองเรยน เชน การจดการศกษาและดงานนอกสถานท� การสรางเครอขายนสตระหวางวทยาลยสงฆ เปนตน

ดานวธการสอน นสตมความคดเหนในระดบดมาก โดยเฉพาะเร�องการเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน การบรรยาย การสาธต การสมมนา และ อภปรายรวมภายในหองเรยน คณาจารยมแผนการสอนโดยกาหนดวตถประสงค เน� อหา ส�อ และวธการประเมนผลและมเอกสารประกอบการสอนท�ตรงกบเน� อหาวชาท�เรยน นสตสวนมากใหความสาคญดานน� เพราะตองการมสวนรวมในการเรยนการสอน การบรรยาย การสาธต การสมมนา และอภปรายมากกวาการฟงอาจารยบรรยายดานเดยว สอดคลองกบการศกษาของโสภา สทธสรวง

(2536) ท�ศกษาเร�อง “ความคดเหนของครสงคมศกษาเก�ยวกบปญหาการเรยนการสอนวชา

พระพทธศาสนาในวทยาลยเทคนคสงกดกรมอาชวศกษา” โดยพบวา เร�องท�เปนปญหามากกคอคร-อาจารย มความเคยชนการสอนแบบบรรยายมากกวาแบบอ�น สวนความคดเหนของนสตในเชงลบท�เหนวาเปนปญหาคอเร�องการสงเสรมใหผเรยนใชเทคโนโลยผสมผสานการศกษาเพ�อชวยในการเรยนอยางสม �าเสมอ ปญหาการใชบรการใชหองคอมพวเตอรไมสะดวก ไมมการใหบรการ

สบคนขอมลทางอนเทอรเนตในหองสมด ซ�งสอดคลองกบการศกษาของพระสมนก ตะรงษ(2535)

ท�ศกษาเร�อง“การศกษาของพระภกษสามเณรในสภาการศกษามหามกฏราชวทยาลย:สภาพ

การศกษาปญหาและการแกปญหา” โดยพบวามหาวทยาลยยงขาดแคลนอปกรณการเรยนการสอนท�ทนสมย หองสมดมหนงสอคอนขางเกา หนงสอท�มตามหลกสตรใหมไมเพยงพอ

สวนในดานอาคารสถานท� นสตแสดงความคดเหนโดยเฉพาะประเดนท�เหนวาเปนปญหาท�พบคอสภาพแวดลอมของคอนขางจะคบแคบและขาดสถานท�เพ�ออานวยความสะดวกแกนสต แนวทางการแกไขน�น พบวา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาลยสงฆเลย กาลงเตรยมดาเนนการโครงการกอสรางอาคารเรยนแหงใหม ตลอดจนปรบปรงสวสดการตางๆ ของนสตดวย

58

สวนดานการจดกจกรรมของนสต นสตมความคดเหนในระดบด โดยเฉพาะเร�องของการสงเสรมกจกรรมนสตใหมความหลากหลายประเภทมากข� น ผบรหาร และคณาจารยใหความรวมมอในการจดกจกรรมของนสตมากข� น รวมท�งการมสวนรวม และ สนบสนนในการจดกจกรรมตางๆ สวนขอคดเหนโดยเฉพาะประเดนท�เหนวาเปนปญหาคอ สถานท�ทางานของคณะกรรมการนสตยงไมมการกาหนดเปนสดสวน

5.3 ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะอ�นๆ ของนสต

1) การใหงานนสตไปดาเนนการ อาจารยควรมอบหมายใหพรอมกบการแนะนาวธการทาอยางชดเจน จนนสตเกดความเขาใจ สามารถทางานท�ไดรบมอบหมายไดสาเรจ

2) วทยาลยสงฆเลยควรรณรงคใหนสตเขาใชบรการหองสมด และ มการจดกจกรรมการคนควาในหองสมดมากข� น

3) วทยาลยสงฆเลยควรมการระดมทนจากกจกรรม หรอ โครงการตางๆ เพ�อนามาต�งเปนกองทนสาหรบการศกษาของนสต

ขอเสนอแนะดานการสอน

1) อาจารยควรใชส�อการสอนท�ทนสมยและหลากหลายใหมากข� น

2) ควรมการบรการอนเทอรเนทตลอดเวลาเพ�อสนบสนนการเรยนการสอน

ขอเสนอแนะดานอาคารสถานท�

1) ควรปรบปรงภมทศนบรเวณภายนอก ภายในหองเรยน และ ควรจดท�น �งพกผอนใหเพยงพอ

2) ควรบรการน�าด�มใหเพยงพอ

ขอเสนอแนะดานกจกรรมของนสต

1) ควรใหนสตทาการวจยสภาพปญหาของทองถ�น กจกรรมสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง ในดานตางๆ เชน ภมปญญาทองถ�น ประเพณวฒนธรรมทองถ�น และการศกษาเพ�อรบร ปญหาทองถ�น

2) ควรจดงบประมาณเพ�ออดหนนกจกรรมของคณะกรรมการนสต

3) ควรจดใหมการทศนศกษาดงานนอกสถานท�แกนสต

บรรณานกรม

60

บรรณานกรม

กองวชาการ. คมอการประกนคณภาพ. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจากดไทยรายวนการพมพ.

2547. กองแผนงาน. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. แผนพฒนามหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลยในชวงแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษาระยะท� 9 (พ.ศ. 2545-

2549).กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2547.

กาญจนา บญรมย. หลกการสอน. อบลราชธาน : คณะครศาสตร วทยาลยครอบลราชธาน, 2536.

กฤษณา ศกด�ศร. จตวทยาการศกษา. กรงเทพมหานคร : บารงสาสน, 2530.

กาจด จนทรวงษโส. “การศกษาความคดเหนเก�ยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของผเรยน

หลกสตรระดบช�นสง ของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขต

กรงเทพมหานคร”.ปรญญานพนธมหาบณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2536.

ชยยงค พรหมวงศ. หนวยท� 1 การสอนในฐานะวทยาการ. เอกสารการสอนชดวชาวทยาการ

การสอนหนวยท� 1-7. กรงเทพมหานคร : รงศลปการพมพ, 2525.

ชนโอสถ หวบาเรอ. เทคนควธการเผยแพรธรรมของพระพทธเจา ใน คมอการฝกอบรมวทยากร

หลกสตรสรางเสรมจรยธรรมขาราชการ เพ�อพฒนาชนบท. กรงเทพมหานคร: เรองแสงการพมพ. 2531.

ทบวงมหาวทยาลย. คณลกษณะบณฑตท�พงประสงคของทบวงมหาวทยาลย. http://www.ubu.ac.th/

~inforeducation/ curriculum.html สบคนเม�อวนท� 20 กนยายน ���� ทศนา แขมมณ. ศาสตรการสอน. พมพคร�งท� 4. กรงเทพมหานคร : สานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.2548.

ธระ รญเจรญ. การประถมศกษา. ขอนแกน : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2519.

___________. การเรยนการสอนในระดบประถมศกษา. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช,

2525.

นอย ลายคราม. การเรยนการสอน. พษณโลก : คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบลสงคราม, 2537.

บญชม ศรสะอาด. การพฒนาการสอน. กรงเทพมหานคร :สวรยาสน, ����.

บญญต ชานาญกจ. หลกการสอน. กาแพงเพชร: คณะครศาสตร สถาบนราชภฎกาแพงเพชร, 2536.

พรรณ ช. เจนจต. จตวทยาการเรยนการสอน. กรงเทพมหานคร: อมรนทรการพมพ, 2528.

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, พฒนาการพระราชบญญตมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย, กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2540.

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพมหานคร : สานกพมพ

อกษรเจรญทศน,2526. วทยาลยสงฆเลย, วตถประสงคการกอต�ง, http://www.mcu.ac.th/site/college/coll_index.php.

สบคนเม�อวนท� � กนยายน ����

61

ลาพอง บญชวย. การสอนเชงระบบ. ปทมธาน: วทยาลยครเพชรบรวทยาลงกรณ, 2530.

สงด อทรานนท. การจดการเรยนการสอนอยางเปนระบบ. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2525. สถาบนวจยพทธศาสตร. รายงานการวจยเร�อง การปรบโครงสรางสถานภาพและบทบาท

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย, 2542. สวสด� จตตจนะ. หลกการสอน. พษณโลก : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร สถาบน

ราชภฎพบลสงคราม, 2537. สมนก ตะรงษ, พระมหา. การศกษาของพระภกษสามเณรในสภาการศกษามหามกฎราชวทยาลย

: สภาพการศกษาปญหาและการแกปญหา. วทยานพนธมหาบณฑตภาควชา

พระพทธศาสนา สภาการศกษามหามกฎราชวทยาลย, 2535. สมพงษ ดอกไม. สภาพแวดลอมมหาวทยาลยกรงเทพในทศนะของผบรหาร อาจารย และ

นกศกษา. มหาวทยาลยศรนครนทราวโรฒ. 2534.

สชาต ประสทธรฐสนธ. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒน

บรหารศาสตร. 2534. สพน บญชวงศ. หลกการสอน. กรงเทพมหานคร : ฝายเอกสารตารา สถาบนราชภฎสวนดสต,2539

สภา อกษรดษฐ. หลกการสอนและการเตรยมประสบการณวชาชพภาคปฏบต. พษณโลก:

คณะครศาสตร วทยาลยพบลสงคราม, 2539. โสภา สทธสรวง. ความคดเหนของครสงคมศกษาเก�ยวกบปญหาการเรยนการสอนวชา

พระพทธศาสนาในวทยาลยเทคนค สงกดกรมอาชวศกษา. ผลงานวจยสวนบคคล กรมอาชวศกษา.

อภวนท ชาญวชย. หลกการสอน. ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร สถาบนราชภฎพบล

สงคราม,2540. อาภรณ ใจเท�ยง. หลกการสอน. กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2537.