บทท 3การดแลความตองการพนฐานของบคคลดานการทรง

ตว การเคลอนไหว การจ ากดการเคลอนไหว การเคลอนยาย และการจดทา

อ.กรวรรณ สวรรณสาร

การทรงตว

การทรงตวอยางถกตอง หมายถง ความมนคงและความสมดลของรางกายในทกอรยาบถ ไมโอนเอยงหรอลมลง โดยมกระดกสนหลงท าหนาทรองรบสวนตาง ๆ ของรางกาย

ทายนทด

ทายนทด

คอ การยนตวตรงในทาทสบาย น าหนกตกลงทสวนโคงของเทา เทาท ง 2 ขาง วางขนานกนและแยกหางจากกนประมาณ 4-8 น ว (10-20 เซนตเมตร) (Timby, 2006, p. 518) ปลายเทาช ไปขางหนา เขางอเลกนอย ขอเทาท ามมฉากกบปลายเทา สะโพกอยในระดบเดยวกน หลงตรง อกผาย แขมวกลามเน อหนาทอง ไหลอยในแนวเดยวกบสะโพก แขนท ง 2 ขาง วางขนานกบล าตว ขอศอกและน วมออยในทางอเลกนอย ศรษะยดตรงไมกมหรอเงยหนา กระดกสนหลงโคงเวาถกต าแหนง

ทานงทด

ทานงทด

คอ ศรษะยดตรงไมกมหรอเงย อกผาย หลงตรง โคงกระดกสนหลงอยในลกษณะเชนเดยวกบทายน น าหนกของรางกายตกลงทกนและตนขาดานบน เทาท ง 2 ขาง วางบนพ น ขอเทางอในลกษณะท ามมฉากกบขา ขอพบเขางอและอยหางขอบเกาอ ประมาณ 1 น ว ตนขาอยในแนวราบบนเกาอ และแขนวางบนทพกแขน

ทานอนทด

ทานอนทด

คอ ลกษณะกระดกสนหลงอยในทาทถกตองเชนเดยวกบการยน หลงตรง เขางอเลกนอย แขนวางขางล าตว ขอศอก และน วมองอเลกนอย

การเคลอนไหว

1. คงไวซงแนวปกตของรางกายและการทรงตวทด

2. ถอสงของทเคลอนยาย ใหอยใกลกบรางกาย

3. ใชกลามเน อมดใหญในการท างานทตองใชก าลงมาก

4. ใชน าหนกตนเองในการชวยเคลอนยายวตถ สงของ

5. ใชการดน การดง หรอการหมนผลกสงของแทนการยก

การเคลอนไหว

6. ถอสงของอยกงกลางจดศนยกลางของแรงถวง

7. ขณะยกสงของควรแยกเทาออก เพอใหมความมนคง

8. หลกเลยงการยดกลามเน อ หรอการบดกลามเน อขณะเคลอนยายสงของ

9. การยกสงของอยในทาหลงตรง และยอเขา แทนการกมหลง

การเคลอนไหว

10.มการหยดพกเปนชวง ๆ ในระหวางการท ากจกรรม

11.หาผชวยเหลอหรออปกรณผอนแรง

12. เกรงกลามเน อหนาทองและกลามเน อสะโพกกอนยกสงของเพอปองกนการบาดเจบของกลามเน อหลง

13.เคลอนไหวรางกายอยางนมนวล ประสานกน และเปนจงหวะ

การตอบสนองดานการเคลอนไหวรางกาย

1. การออกก าลงกายเพอเพมพสยของขอ (range of motion exercise)

2. การออกก าลงกายเพอเพมความแขงแรง และความคงทนของกลามเน อ (exercise for strength and endurance)

การออกก าลงกายตามผออกแรง แบงออกเปน 4 ประเภท

1. Active exercise

2. Passive exercise

3. Active assistive exercise

4. Passive stretching exercise

การจ ากดการเคลอนไหว

1. การจ ากดการเคลอนไหวอยางสมบรณ

2. การจ ากดการเคลอนไหวเพยงบางสวน

3. การจ ากดการเคลอนไหวเพอใหรางกายไดพกผอน

ความส าคญของการจ ากดการเคลอนไหว

1. บรรเทาความเจบปวด

2. สงเสรมการหายของแผล

3. ปองกนไมใหรางกายหรออวยวะทไดรบบาดเจบเกดความเสยหายเพมข น

4. อวยวะตาง ๆ ท าหนาทนอยลง ท าใหรางกายกลบสสภาวะปกตไดเรวข น

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

1. ระบบผวหนง เกดแผลกดทบ

การพยาบาล

• ประเมนผวหนงและพลกตะแคงตว อยางนอยทก 2 ชวโมง

• ดแลสภาพผวหนงใหชมช น

• รกษาความสะอาดของผวหนง อยาใหเปยกช น

• ดแลใหไดรบอาหารและน าอยางเพยงพอ

• นวดปมกระดกบอย ๆ

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

2. ระบบกระดกและกลามเน อ

2.1 กระดกเปราะบาง

2.2 การประสานงานของกลามเน อแขน-ขาลดลงหรอไมสมพนธกน

2.3 กลามเน อออนแรง

2.4 ขอตดแขง

2.5 ปวดหลง

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

3. ระบบหวใจและหลอดเลอด

3.1 หวใจท างานมากข น

3.2 มการคงของเลอดในหลอดเลอดด าทขา

3.3 เกดลมเลอดในหลอดเลอดด า

3.4 ความดนโลหตต าขณะเปลยนทา

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

4. ระบบทางเดนหายใจ

4.1 ปอดขยายตวลดลง

4.2 มการคงของเสมหะมากข น

5. ระบบทางเดนอาหาร

5.1 ผลตอการรบประทานอาหาร ท าใหเบออาหาร

5.2 ผลตอการขบถายอจจาระ

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

6. ระบบทางเดนปสสาวะ

6.1 การตดเช อในทางเดนปสสาวะ

6.2 เกดนวในไต และในกระเพาะปสสาวะ

7. ดานจตใจ

การเคลอนยาย

สงทตองประเมนกอนท าการเคลอนยาย

1. ความสามารถในการชวยเหลอตนเองของผปวย

2. ทาทเปนขอหามส าหรบผปวย

3. อวยวะสวนทออนแรงหรอพการ

4. ความมนคงในการคงทาของผปวย

5. สวนทตองใหอยนง ๆ

6. อปกรณทตดตวผปวย

7. ความออนเพลยของผปวย

8. ความตองการการเคลอนยาย เปลยนทา และความสขสบายของผปวย

แนวทางการปฏบตการเคลอนยาย

1. กรณทผปวยชวยเหลอตนเองไมได ควรหาผชวยเหลอในการเคลอนยาย

2. กรณพยาบาล 1 คน ใหยนดานเดยวกนกบดานทจะเคลอนยายผปวย

3. ยนในทาทรงตวทถกตอง

4. ถาผปวยมอปกรณสวมพยงตว ใหสวมใหเรยบรอยกอนท าการเคลอนยาย

5. ผอนแรงในการยก โดยยนอยใกลผปวยมากทสด

6. ใหขาผปวยดานทออนแรง อยใกลดานรถเขนนง

7. ใชอปกรณชวยเพอผอนแรง

8. ใหสญญาณในการเคลอนยาย

9. อธบายใหผปวยทราบข นตอนคราว ๆ และใหชวยออกแรงเทาทสามารถท าได

การจดทา

แนวปฏบต1. ผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดตองเปลยนทานอนอยางนอยทก 2 ชวโมง

2. ปรบระดบความสงของเตยงใหเหมาะสม โดยอยระดบขอศอกของพยาบาล

3. น าหมอนและเครองนอนออก กอนการจดทา

4. ตรวจสอบสายตาง ๆ ไมใหตดอยกบทนอน

5. พลกใหล าตวเคลอนพรอมกน เพอปองกนการบดของกระดกสนหลง

6. ขอตาง ๆ อยในทางอเลกนอย

7. จดทานอนใหคงไวซงแนวปกตของรางกาย

8. จดพยงสวนตาง ๆ ของรางกายดวยมวนผา หรอหมอน

9. ตรวจสอบสภาพผวหนง และนวดปมกระดกทรบน าหนกตว

10.ดแลเตยงใหสะอาด เรยบตงหลงการจดทา

การจดทา

ทานอนหงาย (dorsal position/ supine position)

ทานอนตะแคง (lateral position)

การจดทา

ทานอนหงายศรษะสง (Fowler’s position)

ทา semi-Fowler’s position

การจดทา

ทานอนตะแคงซายกงคว า

(Sim’s position)

ทานอนคว า(prone position)

การจดทา

ทานอนคว าคกเขา(knee-chest position)

ทานอนศรษะต าปลายเทาสง (Trendelenburg position)

การจดทา

ทานอนหงายชนเขา (dorsal recumbent

position)

ทานอนหงายพาดเทาบนขาหยง

(lithotomy position)

จบการน าเสนอบทท 3นกศกษาสามารถศกษาเพมเตมไดจากเอกสารประกอบการสอน และ

หนงสอตามทปรากฏรายชออยในบรรณานกรมทายบทท