Canlıların Temel Bileşenleri 3

YAĞLAR (Lipitler)

­ Ders Notu ­ Hazırlayan: Ali DAĞDELEN

Karbonhidratları irdelediğimiz biyoloji konu anlatımımızın hemen ardından şimdi de yağları ele alıyoruz arkadaşlar. Yağların diğer adı Lipitlerdir kitapların bir kısmı Lipit , bir kısmı Yağ der sonuçta aynı anlamdadır.

YAĞLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

Yapılarında C, H ve O atomları bulunmaktadır ayrıca N ve P de içerebilirler.

Vücudun ikinci sıradaki enerji kaynağı lipitlerdir.(ilk karbonhidratlar)

Lipitler suda ya hiç çözünmez veya az çözünür

Eter kloroform, aseton gibi organik çözücülerde iyi çözünürler

Hormonların ve vitaminlerin yapısına da katıldıkları için düzenleyici, enerji

verdikleri için besin ve yağ dokuyu oluşturdukları için yapısaldırlar.

Önemli yağlar 3 tanedir Fosfolipitler , Steroidler , Trigliseritler

YAĞLARIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ

A , D , E , K vitaminleri yağda çözünmektedir bu nedenle yağlar çok önemlidir

Oksijenli solunumda en çok enerjiyi yağlar verir çünkü hidrojen sayısı daha

fazladır

Oksijenli solunum ile parçalandıklarında çok sayıda metabolik su açığa çıkar bu

nedenle kış uykusuna yatan Ayı gibi hayvanlar bol bol yağ depolar kış uykusu

boyunca hem enerji hem de su ihtiyaçlarını yağlardan karşılarlar.

Enerji ihtiyacı için kullanım sırası Karbonhidratlardan hemen sonradır.

Canlıda organların ve dokuların dışını sararak mekanik etkilere karşı korunmasını

sağlarlar deri altındaki yağ tabakası canlının ısı yalıtımını sağlar

Yağlar enerji verici olarak kullanılmalarının yanında hücre zarının hormonların ve

vitaminlerin yapısına katılabildiklerinden yapısal ve düzenleyicidir

1) FOSFOLİPİTLER

Fosfolipitler hücre zarının yapısına katılan lipit çeşitleridir. Hücre zarından yağda çözünen maddelerin daha kolay geçmesinin nedeni de yapısındaki çift katlı fosfolipit tabakasıdır. Yapısında ek olarak adından da analayabileceğiniz gibi Fosfor (P) elementi bulunur.

2) STEROİDLER

Steroidler ağılıklı olarak hormonların ve vitaminlerin yapısına katılan lipit

çeşitleridir.

Hormonlar ve vitaminler organizma için düzenleyici olarak görev yaptığından

steroidler de düzenleyici olmuş olur //düzenleyici nedir? organizmada gerçekleşen

büyüme , sindirim , solunum , üreme vb işleri düzenleyip kontrol eden bunların

rantabl çalışmasını sağlayan faktörlere düzenleyici deriz. Örneğin Kalsitonin

hormonu kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesini düzenler. Bazı vitaminler

koenzim olarak enzimlerin yapısına katılır ve kimyasal tepkimelerin

gerçekleşmesine ciddi katkıda bulunur//

Örneğin Erkek ve dişi eşey hormonları steroid yapıdadır

Kolesterol bir steroid çeşididir ve hücre zarının yapısına katılır. Sanırım steroidler

konusunda bu kadar bilgi sahibi olmamız yeterli olur.

3) TRİGLİSERİTLER (Basit Yağlar / Nötral Yağlar)

1 Trigliserit 3 Yağ Asidi ve 1 Gliserolden oluşur

Karbonhidrat ve proteinlerden daha çok enerji verir

Yağ asitleri ve gliserol birbirine ester bağıyla bağlanır

Nötral yağlar vücudumuzda en çok bulunan yağlardır.

Nötral yağlar yapısında bulunan Yağ Asitlerinin doymuş veya doymamış olması

durumuna göre Doymuş Yağlar ve Doymamış Yağlar şeklinde iki kısıma

ayrılmaktadır.

A) DOYMUŞ YAĞLAR: Hidrojene kimyasal olarak doymuş yağ asitlerinden oluşan tok gözlü yağlar Doymuş Yağlar’dır. Doymuş yağların özellikleri;

Genellikle hayvansal kaynaklı yağlardır tereyağı,iç yağı gibi..

Oda sıcaklığında katı haldedirler

Tok gözlüdürler :)

B) DOYMAMIŞ YAĞLAR: Hidrojene doymamış yağ asitlerinden oluşan aç gözlü yağlardır. Özelliklerine bakalım;

Genellikle bitkisel yağlardır, ayçiçek yağı, zeytinyağı,fındık yağı , palm

yağı vb

Oda şartlarında sıvı halde bulunurlar

MARGARİNLER Endüstriyel olarak doymamış yapların hidrojene doyurulmasıyla margarinler elde edilir. Örnek olarak ayçiçek yağı doymamış bir yağdır bunu hidrojene doyurduğunuzda katı margarin elde edersiniz. Margarinler yapay olup sağlığa sayısız zararları vardır.

Daha detaylı bilgi için:

http://www.biyolojihocasi.com/yaglar­lipitler­konu­anlatimi/