DÜŞÜNMƏDƏ 6 PAPAQ NƏZƏRİYYƏSİ

EDVARD DE BONNO

NƏZƏRİYYƏNİN ƏSAS İDEYYASI

Bu metod- hər hansı bir qrup işi zamanı hər hansı bir böyük problemin 45 dəq ərzində öz həllini tapmmağa kömək etmiş olur.

Bu metotda heç bir insanın fikirinə müdaxilə edilmir. Heç kim özünün ağıllı olduğunu sübut etməyə çalışmır.

Bu yanaşma nəticəsində konfliktlər aradan qalxmış olur. Burda aparılan fikir yürütmə zamanı əsas bir şey nəzərə

alınır. Sən hər hansı bir papağı öz başında necə gəzdirirsən.

Altı papaqda düzgün istifadəsi zamanı lazımi qərarı çıxartmaq üçün, ayrılan vaxt iki dəfədən də çox qısalır.

Son anda bütün qəti qərarlar əslində qırmızı şlyapaların qərarları və yaxud emosional qərarla olur.

Altı papağın metodunun mühüm təyinatı ondan ibarətdir ki, təfəkkürü elə sadələşdirək ki, biz bir dəfəlik bir ideya ilə qarşılaşaq.

Metodun ikinci və ən əsas təyinatı ondan ibarətdir ki, tez dəyişmə mexanizmini mümkün etmək.

Altı şlyapanı istifadə etmək təfəkkürü təhlükə altına alır və oyun kimi, qəbul edilə bilər.

6 Papaq, 6 Rəng

Ağ rəng- neytral və obyektivlik. Bu əsasən özündə faktlar və statistik rəqəmləri əks etdirir.

Qırmızı rəng – emosional qiymətləndirmələr və hislər ətrafında gedir

Qara rəng- Bu ehtiyatlılığı özündə cəmləşdirir. O, diqqəti əsasən çatışmayan fikirlərə yönəldir.

Sarı rəng- pozitiv və optimist fikirləri özündə əks etdirir. Yaşıl rəng- Yeni yaradıcılıq ideyyaların yaranmasına kömək

edir. Göy rəng- Bu əsas rəngdir. Bu bir növ Göy qübbəsinin

rolunu oynayır. Digər rənglərə nəzarət edir.

Papaqlardan İstifadə Qaydaları

Prakrikada biz papaqların rənglərinə görə rəftar etməliyik.

Papaqlar istifadə olunarkən, insanların təfəkkürünün obrazlarını dəyişməlidir.Hər bir insan başında gəzdirdiyi papağın rənginə uyğun obraza girməli və öz rolunu oynamalıdır.

Paqaqlar növbə ilə istifadə oluna bilər. Hər bir papağı siz nəqədər istəyirsinizsə, o qədər istifadə edə bilərsiniz.

Tapşırığın verilməsi

Təqdimat zamanı ilk olaraq, göy papaq başlayır və sonda da o bitirir.

Vaxt Getdi: Hər bir papağa hazırlaşmaq üçün 1 dəqiqə verilir. Bu

da o deməkdir ki, 5 papaq varsa o zaman 5 dəqiqə vaxt veriləcək.Əgər görsəniz ki, yeni ideyyalar gəlir, o zaman papaqların vaxtını siz uzada bilərsiniz. Yox əksinə əgər görsəniz ki, yeni ideyyalar özünü görsətmir, o zaman siz növbəti papağa keçə bilərsiniz.

GÖY PAPAQ

İlk öncə göy papaq başlayır.İlk öncə göy papaq görüşün səbəbini izah edir.

Onlara əldə etmək istədikləri nəticə haqqında məlumat verir. Əsas problem açıqlanır. Bu papaq hər bir əldə edilə biləcək ideyyaları planlaşdırır. Bu papaq strategiya və qanunları auditoriya üçün elə bir

şəkildə qoyulur ki, iştirakçılar öz papaqlarına uyğun formada hərəkət etsinlər.

Bəzi hallarda siz göy papğın əvəzinə qırmızı papağı geyərək, insanlardan mövcud problem haqqında nə düşünürlər. Onlara ümumi müzakirələr, gördükləri iş barəsində müraciət edə bilərsiniz.

AĞ PAPAQ

Bu papğı geyindikdən sonra əsasən istiqamət üçün açar sözlərdən istifadə etmək lazımdır.

Faktlar burda əsas önəmli bir hissə daşıyır. Nəzərə almaq lazımdır ki, 2 cür faktlar var.

1. Yoxlanılmış 2. Yoxlanılmamış Ağ papaq bu faktları istifadə edərkən, elə göstərməli

deyil ki, bu faktlar yoxlanılmayıb. Ağ papaq ədalətli neytral mövqedə durur.

Şayələr və təsadüflər ağ papğın önündə təslim olur Fikir yürütmə zamanı fikir, mühakimə, əsas təcrübələrdə

özünü göstərir.

Provokasiya (təhrik) yaşıl şlyapanın elə metodudur ki, nəzakətsiz hərəkətləri etməyə təşəbbüs göstərir. Məsələn: “provokasiyanı” avtomobillərin dörd künc təkərləri olardı, “provokasiya” təyyarələrin yerə enərkən aşağıdan yuxarı gedərdilər.

“Provokasiya” menecerləri özləri öz vəzifələrini böyüdə bilərdilər. Təşəbbüskar öz rolunu ifa edir və təklif olunmuş ideyaların koordinasiyasını, mükafatlandırılmasını və yığılmasına görə məsuliyyət daşıyır. Yaşıl şlyapanın istifadə seansları zamanı yaranan ideyalar, sonralar sarı şlyapanın nöqteyi nəzərindən birləşdirib və qiymətləndirirlər.

Qırmızı papağın nöqteyi nəzərindən təfəkkür ən son mərhələdir. Təxminən bu cür suallar verə bilərsiniz:

Bu ideya sizin xoşunuza gəlirmi?; O, sizi ilhamlndırırmı?.

YAŞIL PAPAQ

Yaşıl papaq yeni ideyaların, inkişafın və enerjinin şlyapasıdır. Hər kəsə yaradıcı addımını qüvvətləndirmək üçün, müəyyən vaxt ayrılır. Hər kəs bir ideya təklif etməlidir, bu tək bir “fantazyorun” borcu deyil. Yaşıl şlyapanı geyindikdə hər bir kəs öz ideyasını irəli sürməlidir, əks halda susmalıdır. Yaşıl şlyapa imkanını tədqiq edir.

Yaşıl papaq dəyişiklikləri əhatə edir; Yaşıl papaq problemlərin həllini fərqli nöqteyi nəzərdən

baxışları bağlıdır. Yaşıl papaq təfəkkür təklifə tamamilə yeni münasibətlə

bağlıdır. Loteral təfəkkür və yaxud təfəkkür modelinin çevrilməsi o, zaman işləyir ki, mütəfəkkir “evrikanın” effektini yaratsın.

QARA PAPAQ

Qara papaq –sıxışdırılma və xəbərdarlıq şlyapasıdır. Bu papaq çox tez –tez istifadə olunandır. Qara papaq cui istifadəetmək ədəbsizliyə və insanların hər

şeyəirad tutmağına gətirib çıxarır. Qara papaq fikirlərdə, mülahizələrdə olan səhvlərə işarə

edir. O,həmişə məntiqə söykənir. Qara papaq ancaq lazımi vaxtda məntiqi fikirləri

söyləməkdə istifadə olunur. Qara olmayan papaq seansını qara şlyapanın nöqteyi nəzəri

ilə kəsmək olmaz. Qara papaq təhlükəni və problemləri , çətinlıkləri, maneləri

işarə etmək üçün istifadə olunur.

Moderatdar bu papağın istifadə nizam-intizamını elə saxlamalıdır ki, insanlar bir-birinin sözünü kəsməsin.

Bəzi insanlar məntiq etməyi sevirlər ,ancaq bunubla belə heç bir konkret əməli fikir təklif edə bilmirlər.

Qara papaq hədsiz istifadə etməkdən çəkinin. Otracaq stulun diyaynın tənqid etmək cəin deyil, ancaq öz

dizaynını, həmdə ondan yaxşısınıtəklif etmək çətindir. Tənqid alternativ variantnan müşahidə olunmalıdır.

SARI PAPAQ

Sarı papaq qara şlyapaya nisbətən geyinmək çətindir, çünkı bizim beynimiz eləqurulub ki, ancaq qara şlyapada fikirləşəbilirik.

Qara papaq insanları ehtiyat və risk idarə etmə qaydalarına rayət etmək sahəsində yaşamaqda və inkişaf etməkdə kömək edir.

Sarı papaq ona körə mühümdür ki, o ,” nailiyyətlərə hissiyatı” təmin edir.

Əgər siz yaxışı br ideyanı bilmirsinizsə, öz yaradıcı bacarığınızı göstərməyə heç cəhd də etməyin- bu boş vaxt itirmək deməkdir.

Sarı papaq üstünlüklər axtarır, ona görə də hətta ilk baxışdan cəlb edici olmayanideyalar da böyük yer verilir.

Siz pozitiv ola bilərsiniz, əgər bunu özünüz istəsəniz. Bütün müvəffəqiyyətli insanların yeganə ümümi cəhti varsa,

o da onların nəticəyə nail olmaq istəyidir. Optimizimin ən yüksək nöqtəsi mövcuddur. Məsələn , insan var ki, insanlar var ki, ömrü boyu lotoreyada udmaq ümüdü ilə yaşayırlar.

Sarı şlyapa optimizmin dərrəkakı hissəsinə çağırır. Sarı şlyapanın nöqteyi nəzərindən təffəkur mümkün olan sərf cəhətlərin və onların əsaslarının tədqiqatı ilə bağlıdır.

Sarı şlyapanı geyinəndə hərkəs öz şəxsi planınnı və ideyasını təklif etməlidir.

Sarı papaq təklif irəli sürmək arzusunda olmağı tələb edir,hətta bu təkliflər adi olsalarda. Sarı şlyapa olan təfəkkür müsbət qiymətlə bağlidir.