T.C. MLL ETM BAKANLII

MEGEP (MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMES PROJES)

NAAT TEKNOLOJS

BOYAYA HAZIRLIK

ANKARA 2006

3

RENME FAALYET1

Uygun ortam salandnda boyay tanyacak, macun hazrlayabilecek, macunu duvara uygulayabilecek ve boya yapma aralarn tekniine uygun kullanabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Boyay, macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda baz firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Aratrma ilemleri iin boya, macun ve bu ilerde kullanlan ara-gereleri satan maazalar gezerek bilgi toplaynz. Boya, macun ve boya aralar ile aralarn kullanm ekil ve amalar iin ise bu aralar kullanan kiilerden de nbilgi edininiz.

1. ARA - GERE HAZIRLAMA

1.1. Boya

1.1.1. Tanm

Bir yzey zerinde tatbik edildiinde, dekoratif ve koruyucu bir tabaka (film) oluturan kimyasal bir malzemedir. Genel ve basit hali ile bu ekilde tarif edilen boya, uygulama yerine gre cinsi, kullanma ekli gibi farkllklar gsterir. Elbette ki her yere her boyay uygulamak mmkn deildir. rnein duvara srlmek iin hazrlanm bir plastik boya ile sandalye ve kap boyanamayaca gibi, mobilya iin hazrlanm bir boya ile de duvar boyanamaz. Her boya forml kullanlaca yere gre ayr ayr tesbit edilmitir. Doru ve uygun ekilde kullanlrsa, en iyi sonucu verir, yllarca korur ve gzelletirir.

1.1.2. Boyalarn Genel zellikleri

Binalarn esasn oluturan kaba inaat elemanlar ile bunlar tamamlayan ince inaat elemanlarndan bazlarnn grnlerini gzelletirmek ve korumak zere badana ve boya yaplr. Binalarn ince sval duvar ve tavan yzeylerinin grnlerini gzelletirmek zere eitli renklerde sv halde hazrlanan fra ve rulo ile srlerek veya makinalar ile pskrtlerek yaplan bir kaplamadr. Boya kuruduktan sonra k geirmeyen bir film haline dnr. Boya belirli prensiplere gre formle edilen ve bnyesinde 4 esas madde bulunan bir karmdr. Bunlar;

rtc ve renklendirici maddeler,Balayc ve yaptrc maddeler,zc ve inceltici maddeler,Kurutucu ve yardmc kimyasal maddelerdir.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

4

Tablo 1. Boyalarn genel zellikleri

Uygulamadan nce sahip olmas gereken zellikler Uygulama zellikleri

Uygulamadan sonra sahip olmas gereken zellikler

Grn

Kesilme ve phtlama

kme

Depolanabilme

Parlama noktas

Kuruma sresi

Kaplama gc

Fra ile uygulamazellii

Pskrtmemakinesi ile uygulama zellii

Renk

Parlaklk

rtme gc

Yapma

Esneklik

Suya dayankllk

1.1.3. eitleri 1.1.3.1. Kurumalarna Gre Boya eitleri

Havada kuruyan boyalar

Solvent buharlamas ile kuruyan boyalar

Is etkisi ile kuruyan boyalar

Kimyasal reaksiyon ile kuruyan boyalar

1.1.3.2. Parlaklklarna Gre Boyala eitleri

Parlak boyalar

Yar parlak boyalar

Mat boyalar

1.1.4. Kullanld Yerler Boya genellikle deiik yzeyde kullanlr.

Beton yzeyler i ve d duvarlar, kolon, baca, beton, sva, al, imento.

Ahap yzeyler; kap, pencere, pervaz, raf, dolap, trabzan, tavan.

Metal yzeyler; kap, pencere, pervaz, raf, dolap, merdiven, parmaklk, radyatr,boru.

5

1.1.5. Boyann Snflar

1.1.5.1.Bnyesindeki Balayc Tipine Gre Boya Snflar Badana usul

Yal boyalar

Kurutma yalar

Reineler

Solventler

Plastik boyalar

Sentetik boyalar

Sellozik boyalar

Emlsiyon boyalar

Renk ac boyalar.

1.1.5.2.Kullanm Alanlarna Gre Snflandrlmas

Mimari boyalar

Endstri boyalar

Deniz boyalar

Artistik boyalar

1.2. Boya ncelticileri 1.2.1. Tanm

Boya incelticileri; boyalarn kvamn oluturan uygulamada boyalarn dzgn bir yzey oluturmasna olanak salayan maddelerdir. Boya trlerine bal olarak su ve tinerin en ok kullanlan boya incelticisi olduu grlmektedir. 1.2.2. eitleri 1.2.2.1. Sentetik Tinerler

Kullanld yerler: Binalarn i ve d cephelerinde her trl ahap ve metal yzeylerde dekoratif ve korucu amal kullanlr.

1.2.2.2. Sellozik Tinerler

Kullanld yerler: Sellozik boya ve verniklerin tm esitlerinin inceltilmesinde ve bu uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle kullanlr.

6

1.2.2.3. Poliretan Tinerler

Kullanld yerler: Poliretan boya ve verniklerin tm esitlerinin inceltilmesinde ve bu uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle kullanlr.

1.2.2.4. Endstriyel Tinerler

Kullanld yerler: Endstriyel bazl tm esitlerinin inceltilmesinde ve bu uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle kullanlr.

1.3. Macun 1.3.1. Tanm

Dzgn olmayan, derin atlak ve boluklar bulunan yzeylerde dzgn bir yzey elde etmek iin boyadan nce yzeylere uygulanan bir yzey dzeltici malzemedir. 1.3.2. eitleri

Cam macunlar

Sentetik macun

Dier Macunlar

Bezirya macunu

nce ve kaln stbe

1.3.3. Hazrlan

1.3.3.1 Yal Boya Macunu Hazrlanmas: Yal boya uygulanacak metal, ahap ve i-d cephe yzeyler iin hazrlanan bir macun trdr. 2 kg Kalsit ile hazrlanacak macun iin gerekli malzemeler aada verilmitir

Gerekli malzemeler;

Kaln bezir ya (Osmanl nevi ifte kaynatlm)

nce bezir yai (ngiliz nevi)

inko

Kalsit

Karm oranlar;

1Kg ince bezir + 2 Kg Kalsit + Kg inko (toz) + 250 Gr kaln bezir

. Yukarda karm oranlar verilen ve piyasadan temin edilen malzemeler byk bir kap ierisine boaltlarak macun kvamna gelinceye kadar spatula yardmyla kartrlr ve kullanma hazr hale getirilir.

7

1.3.3.2 Plastik Boya Macunu

Cephe Macunu: cephe plastik boya ile yaplacaksa ncelikle duvar ilkdefa boyanacaksa sva als ile hazrlanacak macunla svanmaldr. Eer duvarlardaha nceden boyanm ise kabarm yerler kaznmal ve yzey saten al ilehazrlanan macun ile dzgn hale getirilip kuruduktan sonra zmparalanmaldr.Binalarn i cephelerindeki her trl ince sval duvar yzeyinde, przsz, dzgnbir yzey elde etmek iin ince sasparit macun uygulanr. Piyasada deiikmarkalarda bulunabilecei gibi kendimizde hazrlayabiliriz.

nce Sasparit Esasl Macun Hazrlanmas

Gerekli malzameler

Kalsit Glitolinli su Beyaz tutkal (PVA esasl) Su

25 Kg lk kalsit iin karm oranlar;

25 Kg Kalsit +150 Gr Glitolin +5 litre su +250 Gr tutkal

Yukarda karm oranlar verilen ve piyasadan temin edilen malzemeler byk bir kap ierisine boaltlarak macun kvamna gelinceye kadar mala ve spatula yardmyla kartrlr ve kullanma hazr hale getirilir.

D Cephe Macunu: Binalarn i ve d cephelerinde gzenek ve izlerindzeltilmesinde, atlaklarn doldurulmasnda ve dzgn bir yzey elde etmek iinkullanlr. Piyasada hazr galonlar halinde bulunabildii gibi kendimizdehazrlayabiliriz.

Hazrlan

Yeteri kadar ince mil, imento balayc olarak PVA esasl tutkal veya glitolin su ile kartrlarak sva harc kvamna getirilir.

1.3.4. Macunlarn Kullanld Yerler

Yzeyin dzgn olmad zamanlarda dzgn yzey elde etmek iin uygulanr. Yzeylerde derin atlaklar ve boluklar varsa bunlarn bir defada kapatlmas zor olur. Bunun iin bu atlak ve boluklar her boyama katndan sonra macun yaplarak doldurulur. Macun kurumal ve kuruduktan sonra zmparalanarak ikinci kat atlmaldr. Buna yoklama macunu diyebiliriz. kinci kat astar uygulanmadan son kat boya uygulanmamaldr. Zira macun zerine gelen son kat boya emilerek son katn yzey dzgnln ve parlakln kaybettirir.

8

1.4. Boya Yapma Aralar 1.4.1. Tanm

Boya yapmnda uygulama ve dekoratif amal kullanlan tm ara ve gerelere boya yapma aralar denir. 1.4.2. eitleri 1.4.2.1. Kestirme ve Yal Boya Fralar

Kestirme fras (ekil.1)

Plastik ve yal boya fralar (ekil.2)

Robot yal ve plastik boya fralar (ekil.3)

ekil.1 ekil.2 ekil.3

1.4.2.2. Rulolar

Normal Rulo: Sperlks rulo, d cephe boyamalarnda kullanlmak zere retilmitir. Soleventten etkilenmez. Kullandka verimi artan uzun mrl rulodur. (ekil.4)

Posteki Rulo: Profesyonel ustalarn kullanmna uygun olarak doal kuzu ve koyun postundan i ve d cephe boyalarnda kullanlmak zere imal edilmitir. (ekil.5)

Kadife Rulo: Vernik, yal boya uygulamalar ve muhtelif ilerde kullanlr. Sk

dokumal ve dikisiz olan Kadife Rulo solventten etkilenmez. (ekil.6)

Snger Kristalli Delikli Rulo: Dekorasyon amal olup akrilik esasl d cephe boyalarnda byk gren yapar.(ekil.7)

ekil.4 ekil.5 ekil.6 ekil.7

9

Snger Kristalli D Cephe Rulosu: Akrilik esasl boya uygulamalarnda

dekoratif amal kullanlr. D cephelerde kullanlr. (ekil.8)

Ke Rulosu: Boya yapm srasnda normal rulolarla ulalamayan dar blgeler ve kelerin boyanmasnda kullanlr. (ekil.9)

ekil.8 ekil.9 1.4.2.3. Badana Fralar

ve d cephelerde su esasl boyalar, kire, latex ve balayc boyalarda kullanlr. (ekil.9)

1.4.2.4. Boya Pskrtme makineleri

zel boya pskrtme makinas. (ekil.10) Kompresrler Boya tabancas

Alttan depolu (ekil.11) stten depolu (ekil.12)

ekil.10 ekil.11 ekil.12

10

1.4.2.5. Yardmc Gereler

Spatulalar ve Sistreler: Spatulalar ve sistreler boyanacak yzeylerinkaznmasnda temizlenmesinde ve macun ekilmesinde kullanlr. Kazyc ve kestirme spatulalar (ekil.13) Eri sapl mastar ve macun ekme spatulalar (ekil.14) Aa sistre (ekil.15) Kazma raspa (ekil.16) Eri raspa (ekil.17)

ekil.13 ekil.14

ekil.15 ekil.16

ekil.17

Boya Kartrclar: Boya kartrma ular (ekil.18) sratma zelliiolmayan darbesisiz matkaba taklarak (ekil.19) kullanlan boyac aracdr.

ekil.18 ekil.19

11

Plastik Boya Szgeci: Rulo ile boya yaplrken rulo zerindeki fazla boyalarnalnmas iin rulonun zerinde gezdirildii bir boyac aracdr. (ekil.20)

Plastik Boya Tavas: Rulo zerindeki fazla boyalarn szge ile boyalaralnrken boyann birikmesi iin altna konulan veya fazla boyalarn alnmas iinde sadece kendisinin de kullanlabildii boyama gerecidir (ekil.21).

ekil.20 ekil.21

Fra Sap: Boya uygulamas yaplrken ulalamayan yksekliklerde fralarnahap veya plastik olan ksmlarna monte edilerek yksek ksmlar ve tavanlarnboyanmasnda kullanlr (ekil.22).

ekil.22

Fra Robotu: Kestirme yaplmas gereken yerlerde, almas dar ve zoralanlarda, merdiven gerekmeden bir srk ucuna taklarak oynar bal ile boyauygulamasn kolaylatran bir boyac gerecidir (ekil.23).

ekil.23

Zmpara kd: Zmpara ktlar demir ve tahta zerinde kullanlmak zereiki eittir. 0, 1, 2, 3 ve 4 numara olarak deiik kalnlk llerinde yaplr. (0) enincesi, (4) en kalndr. 3 ve 4 numara yzey hazrlamada, 2 numara macunzmparasnda, 1 numara astar tatbikatnda ve 0 numara boya zmparasndakullanlr.

12

1.4.2.6. Gvenlii Malzemeleri: Boya yapma esnasn da boyann ierisinde zarar verici maddelerden korunmak iin kullanlan ara ve gerelerdir.

Tek filtreli maske (ekil.24) ift filtreli maske (ekil.25) Eldiven (ekil.26) elbisesi (ekil.27)

ekil.24 ekil.25 ekil.26 ekil.27 1.3.4. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar 1.4.3.1. Fra Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar:

Yeni fra astar Uygulamasnda kullanlarak ular bu ekilde altrlmaldr. Fra, boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrlmaldr. Srlmeden nce kutunun kenarna syrlarak boyann fazlas aktlmaldr.

Boyama srasnda mola verilecek ise, fra boyann iine daldrlm olarak

braklmamal, kutunun stne yatrlmaldr. Boya ii bittikten sonra, fra mutlaka temizlenmelidir. Sentetik boya ( halk dilinde

yal boya) kullanldysa sentetik tiner veya serebentin ile plastik boya kullanldysa su ile temizlenmelidir.

Plastik boya yapp daha sonra su ile temizlediimiz fray asarak kurutmak ve yeniden kullanlaca zaman bir sre su iinde tutmak yararl olur.

Sentetik boya yaptktan sonra tiner veya terebentin ile temizlediimiz fray, yine

terebentin karm iinde saklamak, frann en iyi ekilde korunmas iin uygundur. Bu ekilde saklanacak fra tekrar kullanlaca zaman iyice kurutulmaldr.

Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya franz

kullanmaynz. Bu ii daha ucuz bir fra ya da bezle yapnz.

13

ekil.28 Fralar ile ilgili bu genel bilgileri verdikten sonra hangi boy frann nerede

kullanlacan belirtmekte fayda var. Fralarda l, in hesabna gredir. 1/2, 1 ve 1 1/2, in fralar kap ve pencere doramasnda, 2, 3 inlik fralar, geni yzeylerin boyanmasnda, 4, 5 inlik fralar duvarlarn boyanmasnda kullanlr.

1.4.3.2. Rulo kullanmnda dikkat edilecek hususlar:

Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir. Rulo kullanm iin sratini arttrabilir. Ancak rulo boyaya daldrldktan sonra boya fazlasnn uygun rulo tablalarnda alnmamas halinde, uygulanmas zor bir alet haline gelebilir. zellikle damlama ve srama sorun yaratabilir. eitli rulo tipleri vardr, Plastik boyalar snger rulo ile sentetik boyalar moher rulo ile uygulanr. Ayrca her iki amaca da hitap eden koyunyn rulolar bulmak mmkndr. Rulolar da fralar gibi i bittikten sonra iyice temizlenip kurutularak kullanm iin saklanabilir. Boyama iine, yukardan balayarak, aaya doru devam ediniz. Kaln tek kat boya tatbik etmek yerine, ince iki kat uygulamay yeleyiniz.

ekil.29 ekil.30

1.4.3.3. Spatula Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar:

Eski boyalarn kaznmasnda, bozuk yzeylere al ekilmesinde ve yzeye macun ekilmesinde kullanlr. Eski yzeyleri kazrken sert paralarn kopartlmas iin spatulann sap ksmn sert cisimlerle vurmaynz. Spatulalar kullanlrken yzeye 45 dereceden daha dik tutmaynz. Spatulay kullanrken sk sk temizleyerek ucunda topaklanma olumasn engelleyiniz.

14

ekil.31

1.4.3.4. Pskrtme Tabancas Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar

Pskrtme tabancalar stten depolu, alttan depolu, dzenli beslemeli ve dekor tabancas eklinde olabilir. Boya ilemine balamadan nce deneme amacyla bir pskrtme yaplmaldr. Tabanca bir noktada tutulmal ve tetik st ste birka kez ekilip braklmaldr. Daha sonra uygulama hzn grmek amacyla kk bir alan boyanmaldr. Alana yaylan boya miktar az ise ayar vidas alarak daha ok boya gelmesi salanr. Fazla boya gelmesi halinde ise ayar vidas kslmal veya hava basnc drlmelidir.

1.4.3.5. Genel uyarlar

Kirli ve yal yzeyler boyanmadan nce mutlaka temizlenmelidir.Parlak yzeyler boyanmadan nce zmparalanmaldr.5oCnin altndaki yzey ve ortam scaklnda uygulama yaplamldr.Yamurlu havalarda d yzeylere uygulama yaplmamaldr.Islak ve rutubetli yzeylere uygulama yaplmamaldr.Kullanlmadan nce iyice kartrlarak boyann homojen hale gelmesisalanmaldr.Ambalaj etiketlerindeki talimatlara tamamen uyulmaldr.Boya uygulamas yukardan aaya doru yaplmaldr.Artan boyalarn tekrar kullanlabilmesi iin, sentetik boyalarn zerine sentetiktiner, su ile incelen krilik ve plastik boyalarn zerine su ilave edilipkartrlmadan kapa skca kapatlarak aklanmaldr.Uygulama aralar sentetik boya uygulamasndan sonra sentetik tiner ile plastik veakrilik boya uygulamalarndan sonra su ile hemen temizlenmelidir.Ambalaj 5oCnin altnda ve direkt olarak gne alan yerlerdedepolanmamaldr.Ambalaj kapaklarnn hava almayacak ekilde kapal olmasna dikkat edilmelidir.

17

RENME FAALYET2

Uygun ortam salandnda proje zerinden l alabilecek, malzeme isimlerini alabilecek, teknik uygulama bilgilerin renecek ve ilerin yaplaca yerleri belirleyebileceksiniz. l, lek ve proje kavramlarn tanyacak l alma aletlerini kullanabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:

Piyasada hizmet veren mimarlardan bir mimari proje edinip inceleyiniz.

Edindiiniz proje zerinde l alma almalar yapnz.

Mimarlk brolarndan kat planlar, kesit, grn, at plan rnekleri edininiz.

Kazanm olduunuz bilgi ve deneyimleri arkada gurubunuz ile paylanz.

2. PROJE DETAYLARINI OKUMAK2.1. Proje

2.1.1. Tanm

nsanlarn iinde barnp oturaca, alaca, elenecei ve eitli faaliyetleri yapaca fiziki tesislere ihtiyac vardr. Bu ihtiyalarn karlanabilmesi amac ile ina edilecek tesislerin yaplmas iin nceden yaplan tasarm almalar sonucunda ortaya kan izimlere proje denir.

2.1.2. eitleri

Mimari ProjelerStatik ProjeTesisat Projeleri Elektrik projesi Shhi tesisat projesi

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

18

2.1.3. l

l; belirleyici bir kurala gre herhangi bir bykle saysal bir deer atanmasdr. Bal bana bir disiplini olan l, teknik bilginin en temel ve zorunlu uzantsdr ve lsz herhangi bir teknoloji de dnlemez.

2.2. Mimari Proje

2.2.1. Tanm

Yaplacak yapnn planlar, d grn, kitlelerin birbirleriyle oran, i tertipleri ve tm ayrntlar hakknda bilgi veren projelere mimari proje denir.

2.2.2. zellikleri

Bir bina projesi yaplrken bu binaya ait projeler aadaki sra izlenerek elde edilir.

2.2.2.1. lk ncelemeler:

Mimari projelere balanmadan nce z nnde bulundurulmas gereken almalarn tmne ilk inceleme denir. Bunlar maddeler halinde yazacak olursak:

Mimar, pojeyle ilgili istek ve imknlar gz nnde bulundurarak ihtiya proramyapar.

Mimar, yerinde inceleme yaparak: Arsann apa uygunluunu kontrol eder. Arsann yol ebekesi, kanalizasyon, elektrik ve bunlarla ilgili balantlar kontrol

eder. Arsann kuzey yn ve manzara durumunu kontrol eder. Arsada varsa aalar, kuyu, havuz, sarn vb kontrol eder. Toporafik durumunu inceler.mar durumunu karr.Proje herhangi bir zellik arz ediyorsa (fabrika, retim iftlii vb gibi) uzmankiilerden gerekli bilgileri alr.klim artlarn inceler.

Mimar, bu veriler nda, mesleki bilgi ve becerisini kullanarak bir balant emas ortaya karlr.

2.2.2.2. Eskizler

Mimari projenin en nemli alma dnemidir ve bu izimlere taslak da denir. Eskiz hazrlanrken dikkat edilmesi gereken kurallar aagdaki gibi sralanmtr.

19

Taslaklar serbest elle kareli ve eskiz ktlarna yaklak lde izilir.Yapnn byklne gre plan kesit ve grnler 1/100-1/200, oturu planlar1/500-1/1000 lei kullanlarak izilir.Duvar kalnlklar biraz farkl olsada tek izgi olarak izilir.Bilirkiilerin fikirleri alnr.Mhendislerle bilgi alverii yaplr.Civardaki mimari gz nnde bulundurulur.Kullanacak olanlarn yaant, rf, adet, gelenek ve grenekleri gz nndebulundurulur.Taslak, insan, hayvan, aa ve ara gibi sembollerle donatlr.Gerekli grlm ise perspektif izilir ve maket hazrlanr.

2.2.2.3. n proje

Bu dnemde, eskizlerle yeterince olgunlaan ve btn ynleriyle olumlu bulunan projenin, aralarla izimine geilir. Avan proje, belirli bir konunun verilen prorama ve arsa durumuna gre uygun bir zmn bulunarak, ana fikirlerin uygun bir lekle (1/500,1/200,1/100) durum plan, kat planlar yap grn ve kesit resimleri halinde kada izilmesiyle hazrlanan ve mal sahibine verilen bir projedir. Kesin projede bulunan planlar aada maddeler halinde verilmitir.

Vaziyet (oturu-durum) PlanlarPlanlar(kat planlar)KesitlerGrnlerat panlar

2.2.2.4. Kesin Proje

Avan proje mal sahibine verildii zaman mal sahibi bunu beenmi olabilecei gibi, beenmemi olmas veya zerinde bir takm deime isteinde bulunmasda mmkndr. Keza mimari proje almalara paralel olarak devam eden statik ve tesisat ilerine ait almalar da ilerledikce daha kesin durumlara gelindii iin, avan proje zerinde bu konulardan dolay da bir takm deime grlebilir. Problemler btn ilgilileri tatmin edecek ekilde zmlere kavuturulur. Projede kesinlik kazanp zerinde esasl deiiklik yaplmasn gerektirecek bir problem kalmam olur. Bu hale gelen projeye kesin proje denir 1/50 veya bina byklne gre 1/100 leinde izilir. Kesin projede bulunmas gereken planlar unlardr.

Vaziyet planlarPlanlar (kat planlar)KesitlerGrnlerat planlarAsma tavan planDetay listesi

20

2.2.2.5. Uygulama Projesi

Yaplan tm mimarlk, mhendislik proje almalarnn amac; inas istenilen yapnn, dnld gibi olmasn salamaktr. Bu nedenle de yaplacak uygulamalarn tm ayrnt ve detaylarn gsterilecei bir proje izilir, izilen bu projeye uygulama projesi denir. Uygulama projesinde bulunmas gereken detay ve planlar aada verilmitir.

Detay Resimleri: Detay blmlerinden oluan bu blmdeki resimler plan, kesit ve grnlerden nce eskizi yaplrsa, uygulama projesinin esas resimleri olan plan, kesit ve grnler, daha doru bir ekilde elde edilebilir. Kesin proje dneminde hazrlanan listedeki detaylar yine ayn listede belirtilen lekler kullanlarak izilir. Bu dnemde; yapm iin gerekli at detaylar, merdiven, dorama, deme, duvar ve tavan kaplamas; boya badana, aydnlatma stma havalandrma ve klimal cihazlarn mimari ile ilgili detaylar; dilatasyon, sabit mobilya ve tesisat projelerinde gsterilen yap elemanlarnn detaylar ile bahe dzenlemesine ait detay resimlerini ierir. 1/10 veya 1/20 leinde izilir. Detay resimleri 8 balk altnda izilir:

Genel sistem detaylar Ksmi detay sistemleri at detaylar Merdiven detaylar Dorama detaylar Asma tavan detaylar Duvar kaplama ve lambri detaylar Yapnn fonksiyonu ile ilgili zel imalat detaylar Boya ve kaplama detaylar

Planlar: Yapnn ina edilebilmesi iin, gerekli tm projenin blmlerini

meydana getiren ve belirli lekler ve kuralarla izilen resimlerdir. Uygulama projesinde izilen planlara kat planlar da denir. Kat planlar binann bykl veya kkl gz nne alnarak 1/50-1/100 leklerinde izilirlese de en ok kulanlan lek 1/50 leidir. Kat planlarnn uygulama srasnda uygulaycya her trl kolayl salyacak ekilde izilir. Planlarda tm odalar ve mstakil alanlar numaralandr. Planlar zerinde mstakil blmlerin alanlar, lleri, yaplacak kaplamalarn cinsi, yaplacak boyalarn cinsi, eyalarn yerleimi gsterilir. Kat Planlar 6 ad altnda izilirler.

Bodrum kat plan Zemin kat plan Normal kat planlar (1. kat- 2. kat vb) Asma kat plan ekme kat plan at planlar

21

Kesitler: Esas giri bitimi deme st kodu 0.00 alnp btn farklyksekliklerin verilerek ve her blok iin en az bir tanesinin hem merdiven hem dedk demeden geirilmesi gereken ve en az 2 adet izilen dey planlardr.Projenin byklne gre 1/50 veya 1/100 leinde izilir. Kesit planlarnabaktmzda kap ykseklii, pencere alt ykseklii, pencere ykseklii, oda iiduvar ykseklii gibi gerekli ykseklikleri kolayca grebiliriz.

Grnler: Bulunduklar dey dzlemlere gre farkl izim teknii ile tmcephelerden baklarak izilen planlardr. Grnler zerinde kap, pencere,balkon, yamur oluklar, denizlik altlar, kalkan duvarlar, mahya, saaklar vebacalar izilerek kodlandrlr. Ayrca cephe kaplama malzemesi ve renler yazlr,cephedeki hareketlilik belirtilir ve gerekiyorsa not alnr.

2.3. l ve llendirme

2.3.1. Tanmlar

2.3.1.1. l

Projede l; cisimlerin uzunluklar, genilikleri ve enlerini anlayabimemiz iin bu boyutlara atanm saysal deerdir.

2.3.1.2. llendirme

Projeler genellikle 1/50 leinde izilir demitik. Eer biz projelerimizi 1/50 leinde izmemi olsaydk, yani 1 metre olan duvar kt zerinde yine 1 metre izseydik,20 metrelik uzunluk iin 20 metre kt gerekecekti. Bu nedenle planlar izilirken lek kullanlr. 1/50 denildiinde 50 birim uzunluun, 1 birim izildii anlalr. Ustalarn resimler zerinden l alp baz hesaplar yaptktan sonra gerek bykl doru olarak bulmas hemen hemen imknszdr; bu nedenle de proje llendirilirken yazlan ller gerek deerlerdir.

llendirme Kurallar ve Elemanlar

Yatay llendirme (Kat Planlar)

o l izgisi: ls verilecek boyuta paralel olarak izilen ve zerine lrakam yazlan igidir.

Dtan bina cephesine doru, birinci izgide blok uzunluu.

kinci izgide cephe hareketleri (Girinti ve kntlar).

nc izgide ise dolu ve bo ksmlar llendirilir.

22

o Balama izgisi: l izgisini, ilgili olduu boyuta balayan ve lsverilen boyutun nereden balayp nereye kadar gittiini gsteren izgidir.

o l izgisi Snrlar: l izgisi ile baplama izgisinin kesitii yeribelirten veya ls verilen boyutun nereden balayp nereye kadar gittiidaha belirgin bir ekilde ifade etmeye yarayan iarettir.

o l Rakam: ls verilecek boyutun deerini gsteren ve genelliklel izgisinin ortasna ve biraz stne yazlan rakamdr.

o llere Eklenen Harf ve Semboller: Baz zel hallerde l rakamnnneyi ifade etmek istediini belirtmek ve izimle anlatm gcn arttrmakiin iin kullanlan harf ve sembollerdir.

Dikey llendirme (Kesit ve Grn)

o KesitlerdeEsas giri bitmi deme st kodu 0.00 alnarak farkl yksekliktekidemeler kotlandrlr (ekil.111).

Demeden sahanla,

Sahanlktan demeye llendirilir

Bir l izgisi zerinde kat ykseklikleri verilir.

Bir l izgisi zerinde ise denizlik at, pencere ykselii ve kiri aitidindeme altina kadar olan mesafe verilir.

o GrnlerdeEsas giri bitmi deme st kodu 0.00 alnarak kotlamaya balanr.

0.00 kotundan pecere altna,

0.00 kotundan pencere stne,

0.00 kotundan balkon veya kiri altna,

0.00 kotundan deme stne,

Yap ok katli ise ayn sistematik devam ettirilir,

0.00 kotundan son deme stne,

0.00 kotundan, varsa mahya hizasna yoksa parapet stne kadar

0.00 kotundan at stne kadar kodlandrlp lleri yazlr

23

2.3.2. l Alma Kurallar 2.3.2.1. Gerekli Ara Gereler:

Cetvel, Not defteri, Kalem, Silgi, Hesap makinesi

2.3.2.2. Kurallar: ls alnacak mahalin i cephe olduu varsayalm;

Kat plan zerinden X yn uzunluu kat planndan okunur, not edilir, Kat plan zerinden Y yn uzunluu alnr ve not edilir, X+Y toplanr. Karlkl duvarlarda fark yok ise 2 ile arplarak mahallin toplam duvar uzunluu

bulunur. Bulunan toplam uzunluk kesit planndan alnacak kat ykseklii ile arplr ve

kabaca boyanacak yzey bulunur. Daha sonra detay planlarna veya kat planlarna baklarak kap ve pencerelerin

kaplad alanlar bulunur. Son olarak daha nce bulmu olduumuz kaba boya alanndan boluk miktarn

kardmzda net boyama alann buluruz

24

5

4

2 3

1

ekil.32

25

ekil.33

2.4. Proje zerinden Malzeme Belirleme

2.4.1. Cinsi Daha nce de belirtildii proje zerinden kullanlacak olan boyalarn cinsleri (saten,

plastik, kire) ve renkleri alnabilir. Kat planlarna bakarak i cephe boyalarnn cinsleri hakknda bilgi edinilebilir. D cepheler iin ise grn resimlerine bakarak boya trleri belirlenebilir. Dier yap elemanlar iin boyanacak yzey ve cinsleri hakkndaki bilgileri detay resimleri veya detay notlarndan belirlenir.

26

ekil.34

27

2.4.2. Rengi

Boyalarn cinslerinin belirlenmesinde olduu gibi proje zerinde boyalarn renkleri de belirtilmitir. Kat planlarna bakarak i cephe boyalarnn renkleri hakknda bilgi edinilir. D cepheler iin ise grn resimlerine bakarak boyann renkleri hakknda bilgi salanr. Dier yap elemanlar iin boyanacak yzey ve bu yzeylerin boyanaca boyann rengi detay resimleri veya detay notlarndan alnr. Renk seerken temelde kiisel beeni rol oynasa da uygulanacak renk, meknn zelliklerine gre belirlenir. rnein: Koyu renkler emerek i meknlar olduundan kk gsterir. Alak tavanl kk odalarda snrlar hafifletmek ve mekn ferahlatmak iin, beyaz ya da pastel renkler kullanlr. Buna karlk, yksek tavanlar, duvarlara gre bir-iki ton koyu boyanarak alaltlabilir. Korni ve pencere pervazlarn farkl renklerle boyamak ise, uzun bir odann boyutlarn belirginletirir.

2.4.3. Listesi

Proje zerinde belirli sembollerle ve rakamlarla verilmi olan mahallerin listesi karlr. karlan listede her mahallin kapland alan ve bu mahaller denk gelen astar, macun, boya eitleri, zellikleri, renkleri, uygulama ara ve gereleri listelenir. Ayrca boyanacak kap pencere ve dier yap elamanlar ve onlar iin gerekli olacak malzeme ara gere ve miktarlar listelenir.

2.5. Uygulama Yeri

2.5.1. Tanm

Proje zerinde yaplan almalar sonucunda elimizde yaplacak i iin gereken boyalarn cinsi miktar, zellikleri listesi yaplr ve bunlar temini edilir. Temin edilen bu malzemelerin sarf edilecei yere uygulama alan ya da i sahas denir.

2.5.2. Proje Yn

Planlar, pafta veya paftalar zerinde, ayn bak ynnde yer alr. Her paftada hakim rzgar, manzara ve kuzey yn ayn yerde olarak gsterilir.

2.5.3. Yap Elemanlar

2.5.3.1. Beton Yzeyler

ve d duvarlar,Kolon,Deme,Tavan,

28

2.5.3.2. Ahap Yzeyler

Kap,Pencere,Pervaz,Raf,Dolap,Trabzan,Ahap tavanAhap deme

2.5.3.3. Metal Yzeyler

Kap,Pencere,Pervaz,Raf,Dolap,Merdiven,Parmaklk,Radyatr,Boru.

T.C.MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

SELLOZK BOYA582YIM141

Ankara, 2011

3

RENME FAALYET - 1AALYET - 1

Uygun ortam salandnda macun ekebilecek, astar ahap veya metal yzeylereuygulayabilecek; astar, boyay ve fray tekniine uygun kullanabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:

Boyay, macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda belirli

firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Boya ilemine balamadan

nce alnmas gereken tedbirleri aratrnz. Aratrma ilemleri iin boya,

macun ve bu ilerde kullanlan ara gereleri satan maazalar gezerek bilgi

toplaynz. Boya, macun ve boya aralar ile aralarn kullanm ekil ve

amalar iin ise bu aralar kullanan kiilerden n bilgi edininiz ve

aratrmalarnz rapor hline getirerek snfta arkadalarnzla paylanz.

1. FIRA LE SELLOZK BOYAUYGULAMA

1.1. Macun ekme (Ahap ve Metal Yzeyler)

Yzeyleri boyaya hazrlamak ve yzeyi dzeltmek iin yaplan perdahlama iidir.

1.1.1. Kurallar

Salk ve gvenlik nlemleri alnz. Gerekli olan ara ve gereleri hazrlaynz. Rahat bir alma ortam iin evrede bulunan almaya engel tekil edecek

eyalar ortamdan uzaklatrnz. Metal yzeylerde pas ve kabarklar iin tel fra kullanmna nem gsteriniz

(Resim 1.1).

RENME FAALYET - 1

AMA

ARATIRMA

4

Macun ekilecek yzeyi tozdan, pastan ve yadan arndrnz. Spatula ve scakhava tabancas yardmyla macun ekilecek yzeydeki kabarklk veatlaklklar kazynz (Resim 1.2, 1.3).

Kaznan yzeyi tekrar temizleyiniz. Kaln zmpara ile yoklama zmparas yapnz. Tekrar temizleyerek kuru ve temiz olarak macun ekmeye hazr hle getiriniz. Boyama ilemine balamadan nce evrede bulunan eya vb.yi korumaya alnz.

Resim 1.1: Tel fra Resim 1.2: Spatula Resim 1.3: Scak hava tabancas

1.1.2. Yzey Hazrlama (Ahap)

Boya sisteminin yzeye yapmasn artrmak iin temizliin ok iyi yaplmasgereklidir. Yzeydeki budak ve reineli ksmlar mmknse yaknz ve sellozik tiner ileiyice siliniz.

Yzeydeki toz, ya ve kirleri temizleyiniz. Tam dzgn bir yzey iin zmpara yapnz(Resim 1.4). Zmparay aacn suyu ( lifleri) ynnde yapmak yararldr. Astar tatbikatndannce, ahabn lifleri arasna girerek ahabn direncini ve astarn yapmasn artran, kf vemantarn olumsuz etkilerini azaltan koruyucu zellikte bir doyurucu ve koruyucu malzemekullanmak, sonucun mkemmelliini garanti eder. Bu i iin genellikle bezir kullanmyaygndr.

Resim 1.4: Ahap yzey zmparalama

Bu ise nemli bir hatadr. Zira bezir zellikle bakteri olumasn salayacak ortamyaratr ve hzlandrr. Bu yzden kesinlikle bezir kullanmaynz. Ham tahta koruyucu veyadekoratif tahta koruyucu bu i iin ideal malzemelerdir.

1.1.3. Birinci Kat Astarlama (Ahap)

Macun ekmeden nce ahabn macun iindeki maddeleri emerek macunun zelliini

bozmamas iin macunlama ileminden nce bir kat astar boya yaplr (Resim 1.5). Bylece

5

ham tahta koruyucu veya dekoratif tahta koruyucu ile doyurulmu yzey, birinci kat astar

uygulamasna hazr demektir.

Resim 1.5: Astar srmek

Astarn amac; boyaya daha dzgn bir yzey hazrlamak, sistemin kalnlnartrarak koruyuculuunun uzun srmesini salamaktr. Ahap zerine uygulanabilecekeitli astarlar vardr. Sellozik esasl astarlar abuk kuruduklar iin tercih edilir. Birinci katastardan sonra sra macun ve ikinci kat astarlama ilemine gelir. Kullanlan macunun dasellozik bazl olmasna dikkat edilmelidir.

Gerekli durumlarda ikinci kat yaplacaksa iki kat arasnda hava scaklna gre en az2 - 3 saat gemelidir. Fra ile uygulama ekil 3.2de anlatlmtr.

1.1.4. Macunun Yapl

rn kullanlmadan nce ambalaj iinde homojen hle gelinceye kadarkartrlmaldr (Gerektiinde sellozik tiner ile % 10 orannda inceltilmelidir.).

Uygulama yaplacak yzeylerde gerekli temizlik koullar salanmaldr.

Resim 1.6: Macun yapl

Yzey kuru olmaldr. Yzeyde seviye fark yaratan ukurlarn doldurulmas veya dzgn bir yzey

hazrlanmas amac ile kullanacanz macun inceltilmeden spatula ileuygulanmaldr.

Elde edilen tm macunlar dolgu ve dzeltme yaplacak yzeye spatula, macunkrei yardm ile srlr.

Daha byk yzeylerde elik malalardan da faydalanlr.

6

Spatula macun srlecek zemine yukardan aaya bastrlarak macunun dahaderin noktalara gitmesi salanr (Resim 1.6).

Yzeyden taan veya artan macunlar spatula ve macun krei yardm iletoplanr.

Kuruma sresi 25Cde 3 - 5 saat arasndadr. Macun kuruduktan sonrazmpara kd yardm ile yzey zmparalanp macun tozu fra yardm ilealnr.

kinci bir dzeltme macunu yaplmak istenirse ilem sras yine ayn ekildeuygulanmaldr.

1.2. Astar Fra ile Uygulama

1.2.1. Kurallar

Scak sathlara astar srmeyiniz. Yal kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz. Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz. Astar ar derecede inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi,

talimatna uygun olarak kullannz. Seilecek astar rengi, yaplacak boya renginden farkl olmal ki boya yaplrken

boya filminin eit ve homojen bir ekilde daldn grerek uygulama yapnz. Salk ve gvenlik nlemlerini alnz. Boyaya Hazrlk modlnden yararlanarak eyalarn korunmasn salaynz.

1.2.2. Yapl

Yeni bir fra; tozunun giderilmesi, kopuk ve zayf tutunmu kllarntemizlenmesi iin kesinlikle ykanmamal, bklerek ve silkelenerek tozualnmaldr.

Kullanlmam yeni fra, tercihen nce astar uygulamasnda kullanlmal, ularaltrlmaldr.

Fra boyaya, kllarn yarsna gelecek ekilde sokulmal, boyann damlamasnnlemek iin kutunun az ksmna srlerek fazlas alnmaldr.

Boyama esnasnda mola verilecek ise fra astarn iine daldrlm olarakbraklmamal, kutunun stne yatrlmaldr.

Boya ii bittikten sonra fra mutlaka temizlenmelidir.

1.2.3. Astarn nemi

Boya yaplacak yzeyler yeni veya sorunlu yzeyler olabilir. Her iki durumda dayzeyin daha iyi ve daha sorunsuz bir ekilde boyanabilmesi iin astarlama ilemi muhakkakyaplmaldr. Yanl yaplan astarlama sonucunda boyanm yzeylerde boya kabarmalar veatlaklar oluabilir. Boya ncesi kullanlmas gereken astar, mutlaka zerine uygulanacakboyaya uygun olarak seilmelidir.

7

Astarn balca grevi aadaki gibidir:

Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans(yapmay) artrr.

nce yapsnda dolay yzeye derinlemesine nfuz eder. Boya filminin rtclne yardmc olur. Astar genellikle beyazdr, boya altna astarn srldn gsterir. Koyu rengi

bir miktar krar. Altyapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler. Yzey emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn azaltr. Astar boyacnn radr, uygulama srasndaki alttaki hatalar ustaya gsterir.

1.3. Sellozik Boyay Fra ile Uygulama

Sellozik esasl boyalar, sentetik ve su bazl boyalara gre inaat alannda pek yaygnkullanlmamaktadr. Bunun sebebi ierdii zararl kimyevi maddeler ve inceltilmesindekullanlan tinerin selloz esasl olmasdr. Sellozik boyalar genellikle metal ve ahapyzeylerde kullanlr. zc buharlamas yolu ile abuk kuruduklar ve dayankl olduklariin zellikle tercih edilebilir. Yanc ve solunmas salk asndan sakncal olduu iinuygulamaya balamadan nce gerekli tedbirlerin alnmas gerekmektedir.

1.3.1. Kurallar

Salk ve gvenlik tedbirlerini alnz. allacak ortamn aydnlatma ve havalandrma sistemini hazrlaynz. Scak sathlara boya srmeyiniz. Boya firmasnn belirttii ortam scaklnda uygulama yapnz. Yal kirli, kabarm yzeyleri boya srmeden nce temizleyiniz. Parlak sathlara boya yapmadan nce daha salkl bir aderans (yapma ) iin

yzeyi zmparalaynz. Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz. Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz. Boyay astardan hemen sonra deil, retici firmann belirledii zaman

aralnda uygulaynz. Boyaya Hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salaynz.

1.3.2. Yapl

Boyayacanz yzeylerde iyi sonu alabilmeniz iin mutlaka iyi bir franzolmaldr. stelik iyi bir fray yllarca kullanabilirsiniz. Boyanz alrkenboyanacak meknn farkl boyutlardaki yzeylerine uygun fralar alarak tambir set oluturunuz.

rnein kap ve doramalar iin 0,5 - 1 ya da 1,5 inlik fralar, geni yzeyleriin 2 ya da 3 inlik fralar, duvarlar iin 4 ya da 5 inlik fralarkullanabilirsiniz. En iyi fralar, domuz klndan yaplanlardr (Resim 1.7).

8

Resim 1.7: Boyama ileminde farkl yzeylerde kullanlan fra eitleri

Uzun fralarn kaliteli fralara oranla daha sert kllar vardr ve bkldnde dahasert yaylanr. Yeni satn alnan bir fray boyay kolayca srecek bir hle gelinceye kadarnce astar uygulamalarnda kullanarak altrmalsnz. Boya srasnda, fra kllarnnyarsn amayacak kadar boyaya batrmal ve boya fazlasn mutlaka syrmalsnz. Frasrekli olarak yukardan aaya doru kullanlmal fra izi kalmamas iin apraz srmeleryaplmadr. Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarntemizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur. Sellozik boya yaparkenmutlaka gerekli olan gvenlii salaynz. Maskesiz kesinlikle almaynz. Ortamn rahatbir ekilde havalandndan emin olunuz, ate yakmayanz.

Uygulamaya balamadan nce ambalaj zerindeki uyarlar dikkate alnz. Yeni fray nce astar uygulamasnda kullanmanz ve ularn bu ekilde

altrmanz tavsiye edilir. Fray boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrnz. Srlmeden nce

kutunun kenarna syrarak boya fazlasn alnz (Resim 1.8 ,a -b). Boyamay kk alanlar seerek yapnz. Fray yukardan aa istikamette srnz. Daha sonra apraz ve helezonik srmler yaparak fra izlerinin giderilmesini

salaynz. Boyama esnasnda mola verilecek ise fray astarn iine daldrlm olarak

brakmaynz, kutunun stne yatrnz (Resim 1.8 c). Boya ii bittikten sonra fray mutlaka temizleyiniz. Temizleme iini sellozik

tiner veya terebentin ile yapnz. Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya

franz kullanmaynz. Boya akmalarn ve damlamalarn temizleyiniz.

9

Resim 1.8: Boyama ileminde frann boyaya daldrlmas, syrlmas ve bekletilmesi

13

RENME FAALYET - 2

Uygun ortam salandnda sellozik astar ve sellozik boyay rulo yardmylayzeylere uygulayabileceksiniz.

nternet ortamnda ve piyasada rulo uygulama tekniklerini aratrnz.

nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde sellozik astar zelliklerini

aratrnz.

nternet ortamnda ve malzeme sat noktalar ve boya ustalarndan sellozik

boya zelliklerini aratrnz ve aratrma sonularnz snfta arkadalarnzla

paylanz.

2. RULO LE SELLOZK BOYAUYGULAMA

2.1. Astar Rulo ile Uygulama

2.1.1. Kurallar

Scak sathlara astar srmeyiniz. Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz. Kabarma olan yerlerde

spatula ile kazma veya gerekiyorsa boya skc likitlerden kullannz. Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz. Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz. Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz. Salk ve gvenlik nlemlerini alnz. evrenizde bulunan eyalar plastik koruyucu (naylon) vb. rnlerle koruma

altna alnz.

RENME FAALYET - 2

AMA

ARATIRMA

14

2.1.2. Yapl

2.1.2.1. Yzey Hazrlama

Bilindii gibi sellozik esasl boyalar, yap iinde hava kanallarn tkad ve salkasndan sakncal olduu iin yaam mahallerinde kullanlmamaktadr. Genellikle yaplardaahap ve metal ilerinde tercih edilir. Her boyama ileminde olduu gibi sellozik boyalardada daha kaliteli bir boyama elde etmek iin yzey hazrlamann nemi byktr. ncelikleilk astarn yaplmas gerekmektedir. Astar, boyanacak yzey ile son kat boya arasnda kprvazifesi gren, yzey emiciliini azaltan, son kat boyann yzeye daha kuvvetli yapmasnsalayan, effaf veya renkli olarak retilen rnlerdir. Metal yzeylerde pek olmasa da ahapyzeylerin boyay emmesi maliyeti artrmaktadr. Hem salkl bir boyama hem de maliyetindrlmesi iin astarlama ileminin muhakkak yaplmas gerekmektedir. Astar boyalarzemine stabil bir yapma zellii kazandrdklar gibi zeminin boyay emmesini de engeller.Astar ilemleri yaplrken koruyucu gzlk taklmal, astarlama ve kuruma sresincebulunduunuz ortam havalandrlmaldr. Astar boya dondan ve ar scaktan korunmal,direkt ateten uzak tutulmal ve arta kalan astar lavabo ve tuvalete dklmemelidir.

2.1.2.2.Birinci Astar

Boyamaya hazr duruma getirilmi yzey mutlak surette sellozik esasl astarlarlaastarlanmaldr. Bunun nedeni sellozik esasl astarlarn sentetik esasl astarlar zerekolumsuz boya sonularn dourmasdr. Bu ilem sentetik boyalar iin de geerlidir. Yzeyesentetik boya yaplacaksa kullanlacak astarn da sentetik esasl olmas gerekmektedir.

2.1.2.3. Macunlama ve kinci Kat Astar

Ahap yzeyler ister boyal, ister vernikli olsun, eski kabarm boya ve verniklermutlaka kaznmal ve temizlenmelidir. Eer eski yzeydeki boya ve vernik, ok salam vedzgn ise ok ince bir zmpara ekmek, boyama ncesi hazrlk iin yeterli olabilir. Eskiboyay veya vernii tamamen skmek istiyor, ancak bir trl kazyamyorsak iki yntemuygulanabilir. Birincisi, eski boyay scak hava tabancas ile yakmaktr (Resim 2.1). Bunakarlk, boya skc kullanlarak eski boyann kendiliinden kaldrlmas gayet kolay vemmkndr.

Resim 2.1: Boyay yakma

15

2.2. Sellozik Boyay Rulo ile Uygulama

2.2.1. Kurallar

Boya malzemesi ne olursa olsun uygulanacak yzeyde dikkat edilmesi gereken genelkurallar birbirlerine ok yakndr. Salkl bir boyama ilemi iin bu kurallara uyulmasgerekmektedir. Sellozik boyalarla ilgili kurallar unlardr:

Scak sathlara boya srmeyiniz. Yal kirli, kabarm yzeyleri boyamadan nce temizleyiniz. Parlak yzeyler ne kadar astarlansa da salkl bir boyama elde edilemez. Bu

yzeyleri boyamadan nce aderans (yapma) kabiliyetini artrmak iinzmparalaynz.

Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyitalimatna uygun olarak kullannz.

Kaln tek kat boya yerine, ince iki kat ile son kat boyay kullannz. Sellozik boya iin moher rulo kullannz. Salk ve gvenlik nlemlerini alnz. Boyaya Hazrlk modlnden faydalanarak eyalarn korunmasn salaynz.

2.2.2. Yapl

u ana kadar, boyama ncesi ilemlerden sz edildi. Yani birinci kat astar, macun veikinci kat astar ilemleri tamamlandktan sonra tercih edilen sisteme uygun son kat boyatatbikat ile yzeylere uygulanan boya sistemi ve kademeleri tamamlanr. Sellozik boyalarrulo ile tatbik ederken kullanlacak rulo eidi moher rulodur (Resim 2.2).

Resim 2.2: Moher rulo

16

Geni yzeylerde rulo kullannz. Rulo kullanm iin sratini artrr. Boyama ileminin 20-25 derece sdaki ve % 40-60 normal hava nemliliindeki

hava ortamnda, kuru yzeylere sellozik ve sentetik boya uygulamalaryaplmas idealdir. Boya reticisi firmalar, boya uygulama tavsiyelerini kurumave katlar aras bekleme sreleri hakknda bilgileri ambalaj etiket vebrorlerinde belirtmektedir.

Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeleri ncedenkestirme ve akrobat fralaryla boyaynz.

Boyanacak yzey ok genise 1 x 1 m2 eklinde boyanmasnda yarar vardr.

Rulonun kullanlmasn salayacak rulo tablalar da satlmakta olup rulotablalarnda rulodaki boyann fazlasnn alnmasna yarayan kanallarbulunmaktadr (Resim 2.3).

Ufak detaylarda parmak rulolar kullanlmaktadr (Resim 2.4). Rulo yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden

geecek ekilde srlr (Resim 2.5). Yzeyi boyarken rulonuzu diyagonal ve zikzaklar eklinde kullannz. Ruloya uygun bir sap takarak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat elde

ediniz. Sellozik ve sentetik boyada kullanlan rulo temizlenirken nce gazete kd

zerindeki boya mmkn olduu kadar alnr. Sonra tiner iinde ykanr vegazete zerinde yuvarlanarak kurutulur. Son olarak lk, sabunlu su ile ykanr,durulanr ve aslarak kurutulur.

Rulo tekrar kullanlrken tiner veya su ile nemlendirilip slatlr ve boya iinedaldrlarak doyurulur, zgarada fazla boya syrlp kullanlr.

20

RENME FAALYET - 3

Bu renme faaliyeti ile okul ii gerekli ortam saland takdirde, sellozik boyaymakine ile uygulayabileceksiniz.

nternet ortamnda ve piyasada makine uygulama tekniklerini aratrnz.

nternet ortamnda ve piyasada makine eitleri hakknda aratrma yapnz.

3. MAKNE LE SELLOZK BOYAUYGULAMA

3.1. Astar Makine ile Uygulama

3.1.1. Kurallar

Astar boya kullanlmadan nce iyice kartrlmaldr. Uygulama esnasnda ortamscakl 5-35C arasnda olmaldr. Her uygulamadan sonra boya makinesi yaplacakboyann cinsinden tiner ile temizlenmelidir. Sellozik astar boya uygulanan yzeyler 12 saatsreyle fiziksel ve kimyasal etkenlerden korunmaldr. Astar boya kesinlikle kanalizasyon vesu kanallarna boaltlmamaldr. Astar boyama ilemleri iin boyann her yere nfuz etmesiiin tercih edilen pskrtme yntemi hava destekli havasz dediimiz Air-Assisted AirlessSystemdir (Resim 3.1).

Scak sathlara astar srmeyiniz. Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz. Kabarma olan yerlerde

spatula ile kazynz veya gerekiyorsa boya skc likitlerden kullannz. Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz. Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz. Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz. Salk ve gvenlik nlemlerini alnz. Kullanlacak astar ambalaj alarak bir problemin olup olmad kontrol

edilmelidir. Bozuk olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr. Tm astar veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde

kartrlmaldr.

RENME FAALYET - 3

AMA

ARATIRMA

21

ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr (Aksitakdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler ortayakabilecektir.).

Astar veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.

Resim 3.1: Pskrtme boya makinesi

3.1.2. Yapl

Uygulama basnc dolgu ve astar iin 4 5 atmosfer olmaldr. Daha yksek basntauygulamalar, yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden olmaktadr. Astar vedolgu uygulamalarnda 1.5 1.7 mm apnda tabanca memesi kullanlmaldr. Havakompresrlerinde, hava ile birlikte ya ve su gelmesini nlemek iin muhakkak ya ve sufiltresi kullanlmaldr. Boya tabancas, yzeyden 20 25 cm uzakta ve yzeye mmknolduunca dik tutularak uygulanmaldr (Resim 3.2).

22

Resim 3.2: Boya tabancas

3.2. Sellozik Boyay Makine ile Uygulama

3.2.1. Kurallar

Boya ve vernikler ne kadar kaliteli olursa olsun boyanacak yzeyler gerektii venerildii gibi hazrlanmamsa boya veya vernik doru uygulanmamsa istenilen sonuelde edilemedii gibi istenmeyen maliyet artlar da ortaya kabilecektir. Bu nedenle yzeyhazrlama ve boya uygulamasnda gsterilecek zen en iyi sonucun alnmasn salayacaktr.

Kullanlacak boya alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmeli, bozukolduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.

Tm boya ve vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekildekartrlmaldr.

ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr. Aksitakdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler ortayakabilecektir.

Boya veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarda incelticikullanlmaldr.

Boya veya vernik uygulamalar yksek nemli ortamlarda yaplmamaldr. Krma olmamas iin yeterince kurumayan astar zerine boya yaplmamaldr.

3.2.2. Yapl

Uygulama basncn son kat iin 2 3 atmosfer olarak ayarlaynz. Daha yksekbasnta yaplan uygulamalar yzey hatalarna ve sarfiyatn fazlalamasnasebep olur.

Son kat boya uygulamalarnda 1.5-1.7 mm apnda tabanca memesi kullannz. Kullanlacak kompresrlerde muhakkak su ve ya filtresi kullannz. Boya tabancasn yzeye 25 30 cm uzaktan ve mmkn olduunca dik tutarak

pskrtme yapnz. Boya tabancas ile her geite bir nceki geiin % 50 zerinden geerek

pskrtme yapnz.

23

Boya tabancasnn memesini sk sk kontrol ediniz, gerekirse tiner iletemizleyiniz.

Dik ve eimli yzeylerde bir defada ok kaln boya pskrtmeyiniz. Bu,yzeyde akma ve sarkmalara neden olur. Byle yzeylerde ince olarak ikier katuygulama yapnz.

Boya tabancasnn boya atm kontroln aadaki ekillere gre yapnz

Normal uygulama ekli: Tabancaayarlar tam olarak yapldktan sonratabancann at ekli yandaki gibiolmaldr.

DORU EKL

Sada veya solda youn at nozul veyahava delikleri tkal, dikkatlicetemizleyiniz. Hava ayar vidasn 180derece dndrnz, gerekiyorsa havaayar vidasn, nozullar ve inesinideitiriniz.

Ortada youn at, viskozite ok yksek,hava veya malzeme ayar yanl,nozullar ok geni.

stte veya altta youn at, nozullarveya hava kapak tkal. Dikkatlicetemizleyiniz. Hava ayar vidasn 180derece eviriniz. Gerekiyorsa hava ayarvidasn, nozullar ve inesinideitiriniz.

Sada veya solda youn at, nozul veyahava delikleri tkal. Dikkatlicetemizleyiniz. Hava ayar vidasn 180derece dndrnz. Gerekiyorsa havaayar vidasn, nozullar ve inesinideitiriniz.

24

Ortada zayf at, malzeme az, hava ve /veya malzeme ayarlar hatal.

3.2.3. Dikkat Edilmesi Gereken Salk Kurallar

Boyama ilemi esnasnda ateten, tozdan ve dumandan korunmak iin gerekli mesafehesaplanmal ve temas eden yzeyler kapatlmaldr. iler uygun aspiratr veya gazmaskeleri ile tehiz edilmeli veya allan yer uygun vantilasyona tabi tutulmaldr.

Birok boya malzemeleri, genellikle birok kimseler iin ksa bir mddet temasedildii takdirde zararszdr. phesiz boyanm olan sahann hi olmazsa boya bitiminimteakip temizlenmesi icap edecektir. Keza boya dumanlarnn, buharnn, kokusunun ortaderecede teneffs edilmesi genellikle zararl olmaz.

Bununla beraber bu her ahsa gre deiir. Yine bu ortamda uzun mddet kalmamecburiyetinde olan veya sk sk bu ortama girmekle grevli olan ahslar bu gazlar ortadereceden daha fazla teneffs edebilir. Bu takdirde vcut bundan zarar grebilir. Pskrtmesuretiyle boyama yapan boyaclar ve kum pskrtcler, toz paracklarndan, boya gaz vezerreciklerinden korunmak iin maske takar ve btn vcutlarn koruyan bir tulum giyer.

Boyama iinin kapal yerlerde yaplmas hlinde, ieriye devaml surette temiz havatemin etmek iin uygun bir havalandrma tertibat dnlmelidir. Uygun bir vantilasyonhem zehirleyici gazlarn ar derecede teneffsne mani olur hem de maden ispirto, xyleneve ketones gibi yanc gazlarn bir yerde toplanmasn nler. Boyann deri zerinde birnoktada birikmesine mani olunmal bu gibi ksmlara koruyucu kremler srlmelidir.

Yaplan boya iine gre eldiven, nlk ve apka kullanmak zaruridir. Bilhassa yeniboyalar deri iin ok zararl olabilir. Bu boyalarn koruyucu zellii fazla olmas sebebiylekullanlma sahalar gittike genilemektedir. Hl byleyken zararlarndan kanabilmek iinde eitli tedbirler dnlmektedir. Bu boyann kullanlmas srasnda, plastik eldiven veelbiseler giyilmelidir. Etkiye maruz kalacak deri ksmlarn her tarafna koruyucu kremlersrlmelidir. Organik buharlar absorbe edecek filtreli maskeler kullanlmaldr. Kullanlanelbiseler sk sk deitirilmeli ve ykamaldr.

T.C.

MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

SENTETK BOYA 582YIM140

Ankara, 2011

3

RENME FAALYET1

Uygun ortam salandnda macun ekebilecek, astar; duvara, ahap veya metal

yzeylere uygulayabileceksiniz. Astar, boyay ve fray tekniine uygun

kullanabileceksiniz.

Boyay, macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda belirli

firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Aratma ilemleri iin boya,

macun ve bu ilerde kulanlan ara gereleri satan maazalar gezerek bilgi

toplaynz. Boya, macun ve boya aletleri ile aletlerin kullanm ekil ve amalar

iin ise bu aletleri kullanan kiilerden de n bilgi edininiz ve aratrmalarnz

rapor hline getirerek snfta arkadalarnzla paylanz.

1. FIRA LE SENTETK BOYA

UYGULAMASI Fra ile sentetik boya uygulamas aada belirtilmitir.

1.1. Macun ekme (Ahap ve Duvar Yzeyler)

1.1.1. Kurallar

Macun ekilecek yzey temizlenir.

Ispatula yardmyla macun ekilecek yzeydeki kabark ve atlatlar kaznr.

Kaznan yzey tekrar temizlenir.

Kaln zmpara ile yoklama zmparas yaplr.

Tekrar temizlenerek kuru ve temiz olarak macun ekmeye hazr hle getirilir.

Salk ve gvenlik nlemleri alnr.

Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmas salanr.

Resim 1.1: Ispatula ile macun ekmek

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

4

Resim 1.2: Przleri zmpara yapmak

Resim 1.3: Zmpara eitleri

1.1.1.1. Yzey Hazrlama (Ahap)

Boya sisteminin yzeye yapmasn artrmak iin temizliin ok iyi yaplmas

gereklidir. Yzeydeki budak ve reineli ksmlar mmknse yaknz ve sellozik tiner ile

iyice siliniz. Yzeydeki toz, ya ve kirleri temizleyiniz. Tam dzgn bir yzey iin zmpara

yapnz. Zmparay aacn suyu (lif ynnde) yapmak yararldr. Astar tatbikatndan nce,

ahabn lifleri arasna girerek ahabn direncini ve astarn yapmasn artran, kf ve

mantarn olumsuz etkilerini azaltan koruyucu zellikte bir doyurucu ve koruyucu malzeme

kullanmak, sonucun mkemmelliini garanti eder. Bu i iin genellikle bezir kullanm

yaygndr. Bu ise nemli bir hatadr. Zira bezir zellikle bakteri olumasn salayacak

ortam yaratr ve hzlandrr. Bu yzden kesinlikle bezir kullanmaynz. Ham tahta koruyucu

veya dekoratif tahta koruyucu bu i iin ideal malzemelerdir.

1.1.1.2. Birinci Kat Astarlama (Ahap)

Macun ekmeden nce ahabn macun ierisinde ki maddeleri emerek macunun

zelliini bozmamas iin macunlama ileminden nce bir kat astar boya yaplr. Yzey

hazrl bitirilmi ve ham tahta koruyucu veya dekoratif tahta koruyucu ile doyurulmu

yzey, birinci kat astar uygulamasna hazr demektir. Astarlama ekli aada anlatlmtr.

Resim.1.4: Astar ekmek

5

Astarn amac, boyaya daha dzgn bir yzey hazrlamak, sistemin kalnln

artrarak koruyuculuunun uzun srmesini salamaktr. Ahap zerine uygulanabilecek

eitli astarlar vardr. Birinci kat astardan sonra sra macun ve ikinci kat astarlama ilemine

gelir.

Gerekli durumlarda ikinci kat yaplacaksa iki kat arasnda hava scaklna gre en az

8 - 10 saat gemelidir. Fra ile uygulama ekli 3.2de anlatlmtr.

1.1.2. Macunun Yapl (Ahap-Kargir)

rn kullanlmadan nce ambalaj iinde homojen hle gelinceye kadar

kartrlmaldr (Gerektiinde sentetik tiner ile % 10 orannda inceltilmelidir.).

Uygulama yaplacak yzeylerde gerekli temizlik koullar salanmaldr.

Yzey kuru olmaldr.

Yzeyde seviye fark yaratan ukurlarn doldurulmas veya dzgn bir yzey

hazrlanmas amac ile kullanacanz macun inceltilmeden spatula ile

uygulanr.

Elde edilen tm macunlar dolgu ve dzeltme yaplacak yzeye spatula, macun

krei yardm ile srnz.

Daha byk yzeylerde elik malalardan da faydalannz.

Ispatula, macun srlecek zemine yukardan aaya bastrlarak macununun

daha derin noktalara gitmesi salaynz.

Tplerde olan hazr macun eitlerinde skma tabancalarndan faydalannz.

Yzeyden taan veya artan macunlar spatula ve macun krei yardm ile

toplaynz.

Kuruma sresi 25o Cde 4 - 8 saat arasndadr. Macun kuruduktan sonra zmpara

kad yardm ile yzey zmparalayp tozunu alnz.

kinci bir dzeltme macunu yaplmak istenirse ilem srasn yine ayn ekilde

uygulaynz

1.2. Astar Fra ile Uygulama (Ahap-Duvar)

1.2.1. Kurallar

Scak sathlara astar srmeyiniz.

Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.

Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz.

Astar ar derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz.

Seilecek astar rengi yaplacak boya renginden farkl olmal ki boya yaplrken

boya filminin eit ve homojen bir ekilde dalmas salanmaldr.

Salk ve gvenlik nlemlerini alnz.

Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salayn.

6

1.2.2. Yapl

Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarn

temizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur.

Yeni frann nce astar uygulamasnda kullanlmas ularnn bu ekilde

altrlmas tavsiye edilir.

Fra, boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrlmaldr. Srlmeden

nce kutunun kenarna syrlarak fazlas alnmaldr.

Resim 1.5: Astar fra ile uygulama

Boyama esnasnda mola verilecek ise fra astarn iine daldrlm olarak

braklmamal, kutunun stne yatrlmaldr.

Boya ii bittikten sonra fra mutlaka temizlenmelidir. Yal boya kullanldysa

sentetik tiner veya terbentin ile temizlenmelidir.

Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya

franz kullanmaynz.

1.2.3. Astarn nemi

Boya yaplacak yzey yeni ise imento reaksiyonun tamamlanmas iin beklenir (en

az drt hafta). Bu ilemden sonra astar uygulamas yaplr ve boyaya geilir. Daha nce

uygulanrsa boyada dklmeler oluur. Boyama ileminden nce en nemli konu yzey

hazrldr. Boya ncesi kullanlmas gereken astar, mutlaka zerine uygulanacak boyaya

uygun olarak seilmelidir.

Astarn, balca grevleri aadaki gibidir:

Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans

(yapmay) artrr.

nce yapsnda dolay yzeye derinlemesine nfus eder.

Boya filminin rtclne yardmc olur.

Astar genellikle beyazdr, boya altna astarn srldn gsterir. Koyu rengi

bir miktar krar.

Altyapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler.

Yzey emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn azaltr.

Astar boyacnn radr. Uygulama srasndaki alttaki hatalar ustaya gsterir.

7

1.3. Sentetik Boyay Fra ile Uygulama (Ahap)

1.3.1. Kurallar

Scak sathlara boya srmeyiniz. Yal, kirli, kabarm yzeylere boya srmeyiniz, nce temizleyiniz. Parlak sathlara zmpara yapmadan boya srmeyiniz. Boyay an derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz.

Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz (Resim 1.6). Boyay astardan 24 saat sonra uygulaynz. Salk ve gvenlik nlemlerini alnz. Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salayn.

1.3.2. Yapl

Boyayacanz yzeylerde iyi sonu alabilmeniz iin mutlaka iyi bir franz olmaldr.

stelik iyi bir fray yllarca kullanabilirsiniz. Boyanz alrken boyanacak meknn farkl

boyutlardaki yzeylerine uygun fralar alarak tam bir set oluturunuz. rnein, kap ve

doramalar iin 0,5 - 1 ya da 1,5 inlik fralar, geni yzeyler iin 2 ya da 3 inlik fralar,

duvarlar iin 4 ya da 5 inlik fralar kullanabilirsiniz. En iyi fralar, domuz klndan

yaplanlardr.

Resim.1.6: Fra ile sentetik boya uygulama

Uzun fralarn kaliteli fralara oranla daha sert kllar vardr ve bkldnde daha

sert yaylanr. Yeni satn alnan bir fray, boyay kolayca srecek bir hle gelinceye kadar,

nce astar uygulamalarnda kullanarak altrmalsnz. Boya srasnda, fra kllarnn

yarsn amayacak kadar boyaya batrmal ve boya fazlasn mutlaka syrmalsnz. Fra,

srekli olarak yukardan aaya doru kullanlmal, fra izi kalmamas iin apraz srmeler

yaplmaldr. Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarn

temizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur.

Yeni frann nce astar uygulamasnda kullanmanz ve ularnn bu ekilde altrlmasn tavsiye ederiz.

8

Fray, boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrnz. Srlmeden nce

kutunun kenarna syrrarak boya fazlasn aldrnz.

Boyamay kk alanlar seerek yapnz.

Fray yukardan aa istikametde srnz.

Daha sonra apraz ve helezonik srmler yaparak fra izlerinin giderilmesini

salaynz.

Boyama esnasnda mola verilecek ise fra astarn iine daldrlm olarak

brakmaynz, kutunun stne yatrnz.

Boya ii bittikten sonra fray mutlaka temizleyiniz. Temizleme iini sentetik

tiner veya terbentin ile yapnz.

Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya

franz kullanmaynz.

Boyann akt ve damlad yerleri temizleyiniz.

12

RENME FAALYET2

Uygun ortam salandnda sentetik astar ve sentetik boyay rulo yardmyla

yzeylere uygulayabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:

nternet ortamnda ve piyasada rulo uygulama tekniklerini aratrnz.

nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde sentetik astar zelliklerini

aratrnz.

nternet ortamnda ve malzeme sat noktalar ve boya ustalarndan sentetik

boya zelliklerini aratrnz ve sonularn snfta arkadalarnzla paylanz.

2. RULO LE SENTETK BOYA

UYGULAMASI

Rulo ile sentetik boya uygulamas ve aamalar aada srasyla verilmitir.

2.1. Astar Rulo ile Uygulama (Duvar)

2.1.1. Kurallar

Scak sathlara astar srmeyiniz.

Yal kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.

Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz.

Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz.

Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz.

Btn astarlar makine ile uygulanamazlar. Makineyle yaplacaksa buna uygun

astar seilmelidir.

Salk ve gvenlik nlemlerini alnz.

Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salayn.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

13

2.1.2. Yapl

2.1.2.1. Yzey Hazrlama

Yeni inaatlarda, beton, sva ve imento balaycl yzeyler, zerlerine srlen

boyay farkl emerler. Bylece hem boya ok sarf olur, hem de sonuta dalgal bir grnt

ortaya kar. Halk arasnda bunu nlemek iin kire bulamac kullanlr. Bu ok yanltr.

Kire bulamac duvara yapmaz, doyurucu deildir. Dklr ve boyann nfuzunu nler.

imentonun bazik etkisini azaltc hi bir etkisi yoktur. Bu i iin astar boya

mkemmel bir malzemedir. yi bir yapma salar. Astar boya, ilk defa uygulanacak

yzeylerde, doyurucu zelliiyle boyada byk tasarruf salar.

2.1.2.2. Birinci Astar

duvarda sentetik boya kullanlacaksa birinci astar grevini sentetik astar boya grr.

2.1.2.3. Macunlama ve kinci Kat Astar

Duvar macunlama, cam gibi dz bir duvar yzeyi elde etmek iindir. Zira normalde

her duvar, kum zerreciklerini gsterir. Eer duvara sentetik boya srlecekse sentetik macun,

geni azl spatula ile uygulanr. Eer duvara sentetik boya uygulanacaksa, iyice

kuruduktan sonra zmparalanp, zerine sentetik astar srmek gereklidir. D yzeylerde

atlak, oyuk varsa, bunlarn d cephe duvar macunu ile tamiri gerekmektedir. Eski boyal

yzeyler tekrar boyanrken nelere dikkat edilmelidir. Ahap yzeyler, ister boyal ister

vernikli olsun, eski kabarm boya ve vernikler mutlaka kaznmal ve temizlenmelidir. Eer

eski yzeydeki boya ve vernik, ok salam ve dzgn ise ok ince bir zmpara ekmek,

boyama ncesi hazrlk iin yeterli olabilir. Eski boyay veya vernii tamamen skmek

istiyor, ancak bir trl kazyamyorsak iki yntem uygulanabilir. Birincisi, eski boyay

yakmaktr. Ancak bu yntem tehlikelidir. Buna karlk, boya skc kullanlarak eski

boyann kendiliinden kaldrlmas gayet kolay ve mmkndr. Sentetik astarn yapl

1.2.2. deki gibidir.

2.2. Sentetik Boyay Rulo ile Uygulama ( ve D Yzeyler)

2.2.1. Kurallar

Scak sathlara astar srmeyiniz.

Yal kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.

Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz.

Boyay an derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz.

Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz.

Sentetik boya iin moher rulo kullannz.

Salk ve gvenlik nlemlerini alnz.

Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salayn.

14

2.2.2. Yapl

u ana kadar boyama ncesi ilemlerden sz edildi. Yani birinci kat astar, macun ve

ikinci kat astar ilemleri tamamlandktan sonra tercih edilen sisteme uygun son kat boya

tatbikat ile i ve d yzeylere uygulanan boya sistemi ve kademeleri tamamlanr.

Uygulanacak boya sentetik bir boyadr (Halk arasnda yal boya olarak adlandrlr.). D

yzeylerde yaplacak uygulamalarda, yar mat veya mat olanlara gre dayankllklar daha

fazla olduundan zellikle sentetik veya parlak sentetik boyalar tercih edilmelidir.

Resim. 2.1: Rulo ile sentetik boya uygulama

Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir.

Rulo kullanm iin sratini arttrr.

zellikle damlama ve srama sorun yaratabilir.

Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeler nceden

kestirme ve akrobat fralaryla boyaynz.

Duvar alann 1 x 1 metrelik alanlara ayrarak boyaynz.

Sramalarn nlemek iin boyaya daldrdnz rulo boya szgeci zerinde

gezdirerek fazla boyann akmasn salaynz.

Rulo yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden

geecek ekilde srnz.

Duvarlar boyarken rulonuzu diyagonel ve zikzaklar eklinde kullannz

Ruloya uygun bir sap takmak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat verir.

Resim.2.2: Kestirme fra uygulamas Resim.2.3: Rulo ile boya uygulama

18

RENME FAALYET3

Uygun ortam salandnda sentetik boyay makine ile uygulayabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:

nternet ortamnda ve piyasada makine uygulama tekniklerini aratrnz.

nternet ortamnda ve piyasada makine eitleri hakknda aratrma yapnz.

3. MAKNE LE SENTETK BOYA

UYGULAMA

Makine ile sentetik boya uygulamas aada anlatlmtr.

3.1. Astar Makine ile Uygulama (Ahap- duvar)

3.1.1. Kurallar

Astar boya kullanlmadan nce iyice kartrlmaldr. Uygulama esnasnda ortam

scakl 5 - 35 C arasnda olmaldr. Her uygulamadan sonra boya makinesi sentetik tiner

ile temizlenmelidir. Sentetik astar boya uygulanan yzeyler 12 saat sreyle fiziksel ve

kimyasal etkenlerden korunmaldr. Astar boya kesinlikle kanalizasyon ve su kanallarna

boaltlmamaldr.

Uygulama, aada belirtildii gibi yaplmaldr:

Scak sathlara astar srmeyiniz.

Yal kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.

Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz.

Boyay an derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi

talimatna uygun olarak kullannz.

Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz.

Kullanlan astar alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmelidir.

Bozuk olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.

Tm astar veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde

kartrlmaldr.

ki komponentli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr.

(Aksi takdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler

ortaya kabilecektir).

Astar veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA

19

3.1.2. Yapl

Uygulama basnc dolgu ve astar iin 4 - 5 atmosfer olmaldr (Daha yksek

basnta uygulamalar yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden

olmaktadr.).

Astar ve dolgu uygulamalarnda 1,5 - 2,0 mm apnda tabanca memesi

kullanlmaldr.

Kompresrlerde mutlaka ya ve su filtresi kullanlmaldr (Hava ile beraber

gelecek ya veya su yzey hatalarna sebep olacaktr.).

Boya tabancas yzeyden 20 - 30 cm uzakta ve yzeye dik olarak tutularak

uygulama yaplmaldr.

Resim 3.1: Boya makinesi

3.2. Sentetik Boyay Makine ile Uygulama

3.2.1. Kurallar

Boya ve vernikler ne kadar kaliteli olursa olsun boyanacak yzeyler gerektii ve

nerildii gibi hazrlanmamsa boya veya vernik doru uygulanmamsa istenilen sonu

elde edilemedii gibi istenmeyen maliyet artlar da ortaya kabilecektir. Bu nedenle yzey

hazrlama ve boya uygulamasnda gsterilecek zen en iyi sonucun alnmasn salayacaktr.

Kullanlacak boya alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmeli, bozuk

olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.

Tm boya veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde

kartrlmaldr.

ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr (Aksi

takdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler ortaya

kabilecektir.).

Boya veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.

20

3.2.2. Yapl

Uygulama basnc son kat iin 2 - 3 atmosfer olmaldr (Daha yksek basnta

uygulamalar yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden

olmaktadr.).

Son kat boya uygulamalarnda 1,5 2,0 mm apnda tabanca memesi

kullanlmaldr.

Kompresrlerde mutlaka ya ve su filtresi kullanlmaldr (Hava ile beraber

gelecek ya veya su yzey hatalarna sebep olacaktr.).

Boya tabancas yzeyden 20 - 30 cm uzakta ve yzeye dik olarak tutularak

uygulama yaplmaldr.

Boya tabancas her geide nceki getii yerin zerine % 50 binerek

gemelidir.

Normal uygulama ekli tabanca ayarlar

tam olarak yapldktan sonra tabancann

at ekli yandaki gibi olmaldr.

Sada veya solda youn at nozul veya

hava delikleri tkal dikkatlice

temizleyin. Hava ayar vidasn 180

derece dndrn, gerekiyorsa hava ayar

vidasn, nozullar ve inesini deitirin.

Ortada youn at viskozite ok yksek

hava veya malzeme ayar yanl nozullar

ok geni

stte veya altta youn at nozullar veya

hava kapak tkal. Dikkatlice

temizleyin. Hava ayar vidasn 180

derece evirin. Gerekiyorsa hava ayar

vidasn, nozullar ve inesini deitirin .

21

Sada veya solda youn at nozul veya

hava delikleri tkal. Dikkatlice

temizleyin. Hava ayar vidasn 180

Derece dndrn. Gerekiyorsa hava ayar

vidasn, nozullar ve inesini deitirin.

Ortada zayf at malzeme az hava ve /

veya malzeme ayarlar hatal

3.3. Dikat Edilmesi Gereken Salk Kurallar

Boyama ilemi esnasnda ateten, tozdan ve dumandan korunmak iin gerekli mesafe

hesaplanmal ve temas eden yzeyler kapatlmaldr. iler uygun aspiratr veya gaz

maskeleri ile tehiz edilmeli veya allan yer, uygun vantilasyona tabi tutulmaldr.

Birok boya malzemeleri, genellikle birok kimseler iin ksa bir mddet temas

edildii takdirde zararszdr. phesiz boyanm olan sahann hi olmazsa boya bitimini

mteakip temizlenmesi icap edecektir. Keza boya dumanlarnn, buharnn, kokusunun orta

derecede teneffs edilmesi genellikle zararl olmaz.

Bununla beraber bu her ahsa gre deiir. Yine bu ortamda uzun mddet kalmak

mecburiyetinde olan veya sk sk bu ortama girmekle grevli olan ahslar bu gazlar orta

dereceden daha fazla teneffs edebilir. Bu takdirde vcut bundan zarar grebilir. Pskrtme

suretiyle boyama yapan boyaclar ve kum pskrtcler, toz paracklarndan ve boya gaz ve

zerreciklerinden korunmak iin maske takarlar ve keza btn vcutlarn koruyan bir tulum

giyerler.

Boyama iinin kapal yerlerde yaplmas hlinde, ieriye devaml surette temiz hava

temin etmek iin uygun bir havalandrma tertibat dnlmelidir. Uygun bir vantilasyon,

hem zehirleyici gazlarn ar derecede teneffsne mani olur hem de madeni ispirto, xylene

ve ketones gibi yanc gazlarn bir yerde toplanmasn nler. Boyann deri zerinde bir

noktada birikmesine mani olunmal, bu gibi ksmlara koruyucu kremler srlmelidir.

Yaplan boya iine gre eldiven, nlk ve apka kullanmak zaruridir. Bilhassa yeni

boyalar deri iin ok zararl olabilir. Bu boyalarn koruyucu zellii fazla olmas sebebiyle

kullanlma sahalar gittike genilemektedir. Hl byleyken zararlarndan kanabilmek

iinde eitli tedbirler dnlmektedir. Bu boyann kullanlmas annda plastik eldiven ve

elbiseler giyilmelidir. Etkiye maruz kalacak deri ksmlarn her tarafna koruyucu kremler

srlmelidir. Organik buharlar absorbe edecek filtreli maskeler kullanlmaldr. Kullanlan

elbiseler sk sk deitirilmeli ve ykanmaldr.

T.C.MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

SU BAZLI BOYA582YIM142

Ankara, 2011

3

RENME FAALYET1

Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda, su bazl boyay frayla kuralna uygunyapabileceksiniz.

Su bazl boyalarda fra ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz.

Bu konuyu snfnzda tartnz.

1. FIRAYLA SU BAZLI BOYAUYGULAMA

1.1. Astar

1.1.1. Tanm

Yzey hazrlamalarn sonuncusu olan astar; temizlemi, tozu, kiri alnm, eski veyayeni yzeylerin, macun ekilmesi ile son bulan almalardan sonra boya hatalarn en azaindirmek iin yaplan uygulamadr. Bir tr n boya diyebiliriz.

1.1.2. eitleri

Tm astar eitleri boya uygulanacak yzeyin durumuna gre seilir ve uygulanr. Subazl boyalarda su bazl astarlar seilir (yeni yzey astarlar, eski boyal yzeyler iin geiastarlar).

Solvent bazl boyalarda solvent bazl astarlarn seilmesine dikkat edilmelidir.Boyalarda olduu gibi malzemesine ve uyguland yerlere gre;

Duvarlar, Ahaplar, Metaller olarak e ayrlr.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

4

1.1.3. levleri

Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans (yapmay)artrr. nce yapsndan dolay yzeye derinlemesine nfus eder. Boya filminin rtclneyardmc olur. Alt yapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler. Yzeyemiciliini azaltt iin boya sarfiyatn da azaltr.

1.2. Su Bazl Boyalar

1.2.1. Tanm

Su ile inceltilen boyalara su bazl boyalar denir.

1.2.2. zellikleri

Silinebilir. abuk kurur. Kokusuzdur. Uygulanmas kolaydr. Su ile kolayca temizlenir. Teneffs etme zelliine sahiptir. evreye ve insan salna zarar vermez. kinci kat boya bir ka saat iinde srlebilir. Uygulamadan ksa bir sre sonra boyanan meknlar kullanma alabilir.

1.2.3. eitleri

Su bazl plastik ve saten boyalar beton yzeylerde, parlak boyalar ise kap-pencere vemetal yzeylerde kullanlr.

Mat boyalar (plastik boya)Su bazl mat boyalara halk arasnda plastik boya denir. Plastik boyalar kaygan bir

yapya sahip deildir ve tam silinebilme zellikleri yoktur. Bu yzden, plastik boya ileboyanm duvarlarn ok sk ve slak bezle silinmesi boyann renk kaybna uramasna ya dalekelerin boya zerinde iz brakmasna neden olabilir.

Yar mat boyalar (saten boya)Yar mat boyalara halk arasnda saten boya denir. Saten boyalar, yzey hatalarn

gizleme zelliklerinden dolay macun ya da al ile dzeltilmi yzeylerde dekoratif amaluygulanr.

Kaygan bir yapda olan saten boyalar, tam silinebilme zelliine sahiptir. Su itme vebuhar geirgenlii zellikleri sayesinde suyun boya tarafndan emilmesine ve lekelerinsilinirken boyaya bulamasna izin vermezler.

5

Parlak boyalarKap, pencere ve metal yzeylerde parlak boyay tercih edenler iin su bazl parlak

boya olan solvent bazl yal boyalar yerine gelitirilen boya eitleridir.

6

Fra ile kuralna uygun boya yapm aadaki tabloda anlatld ekilde yaplmasgerekmektedir.

lem Basamaklar neriler Uygulama ncesi gvenlik

hazrlklarnz yapnz.

Gvenlik nlemlerini alnz.

kyafetinizi giyiniz. Gvenlik iin kullanacanz gzlnz

ve maskenizi takmay ihmal etmeyiniz. ve d cephelerde yapacanz

uygulamalarda kendi gvenliinizitehlikeye drecek maddeleri evrenizdenuzak tutunuz.

Zeminin kaygan olduu yerleri ve zerindealacanz merdiven veya iskeledegrdnz aksaklklar retmeninizebildiriniz.

Uygulama yzeyinde elektrik kablosu vebenzeri tehlike yaratacak eyleriretmeninize bildiriniz.

Sonucunu kavrayamayacanz tehlikelidurumlar kendi banza ortadankaldrmaya kalkmaynz.

Astar malzemesini hazrlaynz.

Fra eitleri

Fra yardm ile yzeye astar srnz.Boya uygulamalarndaki metotlarlaayn olup farkllk arz etmez.

Astar ambalaj zerindeki karm,kullanm ve gvenlik talimatlarnokuyunuz.

Su bazl boya ncesi astarlar su ileinceltilir. Bu kurala dikkat ediniz.

nceltme oran kutu zerinde rnek olarak1/ 10 veya %10 orannda inceltinizeklinde yazacaktr, uyarlar dikkatealnz.

nceltici temiz suyu kutu zerindeki orandhilinde kartrma kabna dknz.

yice homojen olana kadar kartrnz.Yerlere damlatmaynz.

7

Kesme frasyla kelerin kesilmesi

Fra ile uygulama

Ahap malzeme zerine uygulama

Astar uygulamasndan sonra en az 4saatlik bekleme sresinden sonra fraile boya uygulamasna geiniz.

1/2 veya 1 in fralar kap ve penceredoramalarnda; 2 ve 3 inlik fralar geniyzeylerin boyanmasnda; 4 ve 5 inlikfralar ise duvarlarn astarlanmas veboyanmasnda kullannz.

Fray astara tam daldrmadan klboyunun 1/3 gemeyecek ekilde astarabatrnz ve fazla olan astar kabn kenarnasrerek alnz.

Fradan astar malzeme ak durana kadarbekleyiniz ve boyanacak yzeyi astar ileboyaynz.

Tm uygulamalarda olduu gibi astaruygulamalarnda da nce duvar kenarksmlarn kesme fras srnz.

1. kat ve 2. kat uygulamalarnda katlararasnda en az 2 saat bekleyiniz.

1x1 mlik kareler hlinde yzeyiastarlaynz. Komu kareye geene kadarbir ncekinin kurumamasna dikkat edinizki kat izi olumasn.

Boyunuzun yetmedii yksekliklerdeuzatma sapn franz takarak uygulamayapnz. Dar alanlarda uzatma sapnnkullanm zor olduundan merdiven veiskelelerden faydalanabilirsiniz.

Ahap uygulamalarnda astar ahabn lifynlerinde srnz.

Metal yzeylere astar uygulama srasdier yzeylere uyguland gibidir,dikkate alnz.

8

Duvar kenarlarnn kesilmesi

Duvar kenarlarnn kesilmesi

Ahap zerine uygulama

Boyunuzun yetmedii yksekliklerdeuzatma sapn franz takarakuygulama yapnz. Dar alanlardauzatma sapnn kullanm zorolduundan merdiven ve iskelelerdenfaydalanabilirsiniz.

Boya ambalaj zerindeki karm,kullanm ve gvenlik talimatlarnokuyunuz.

Su bazl boyalar, su ile inceltilirler, bukurala uyunuz.

Kutu zerinde rnek olarak 1/ 10 veya %10 orannda inceltiniz eklindeyazacaktr. Uyarlar dikkate alnz.

nceltici temiz suyu kutu zerindeki orandhilinde kartrma kabna dknz.

yice homojen olana kadar kartrnz.Yerlere damlatmaynz.

Fray boyaya tam daldrmadan klboyunun 1/3 gemeyecek ekildebatrnz ve fazla olan boyay kabnkenarna srerek alnz.

Fradan boya ak durana kadarbekleyiniz ve yzeye srnz.

Tm uygulamalarda olduu gibi nceduvar kenar ksmlarn kesme fras ileboyaynz.

1. kat ve 2. kat uygulamalarnda katlararasnda en az 4 saat bekleme sresiolmaldr.

1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi boyayn.Komu kareye geene kadar bir ncekininkurumamasna dikkat ediniz ki kat iziolumasn.

Boyama yaptnzda yzey kurumadiin fra izleri boya yaken grlebilir.Tekrar tekrar ayn yzey ksmlarnboyamaynz, katlar aras boyann eitolmasna dikkat ediniz.

Ahap yzeylerde boyama yapyorsanzahabn lif ynlerinde srme ilemiyapnz.

Metal yzeylere boya uygulama srasdier yzeylerede olduu gibidir, dikkatealnz.

13

RENME FAALYET-2

Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda su bazl boyay rulo ile kuralna uygunyapabileceksiniz.

Su bazl boyalarda rulo ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz. Bu konuyu

snfnzda tartnz.

2. RULO LE SU BAZLI BOYA UYGULAMA2.1. Tanm

Astar ve boya uygulamalarnda malzemeyi yzeye srmede kullanlan silindirbiiminde yzeyi eitli malzemelerle kaplanm boyama gerecidir. Rulo kullanmuygulama hzn artrmakla beraber, fazla boyann rulodan alnmamas hlinde damlatma vesratma sorunlar yaratabilir.

2.2. eitleri

Pelu rulo Snger rulo Mercan rulo Delikli rulo Posteki rulo Kadife rulo

2.3.Yapl

D ve i yzeylerde yaplacak uygulamalarda, astara veya boyaya rulo, st yzeyinikapataca kadar boyaya daldrlr. Boyann fazlal alnr. Rulo yzeye aadan yukar-yukardan aaya ve perdah iin yzeye diyagonal olarak bask uygulamandan tm yzeyboyanr.

Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir. Rulo kullanm iin sratini artrr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

14

zellikle damlama ve srama sorun yaratabilir. Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeleri nceden

kestirme ve akrobat fralaryla boyaynz. Duvar alann 1 x 1 metrelik alanlara ayrarak boyaynz. Sramalar nlemek iin boyaya daldrdnz ruloyu boya szgeci zerinde

gezdirerek fazla boyann akmasn salaynz. Ruloyu yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden

geecek ekilde srnz. Duvarlar boyarken rulonuzu diyagonel ve zikzaklar eklinde kullannz. Ruloya uygun bir sap takmak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat verir. Rulolar da fralarda olduu ekilde boyama ii bittikten sonra temizlenmelidir.

Resim 2.1: Rulo ile boya uygulama

15

UYGULAMA FAALYETRulo ile kuralna uygun boya yapm aadaki tabloda anlatld ekilde yaplmas

gerekmektedir.

lem Basamaklar neriler

Uygulama ncesi gvenlik hazrlklarnzyapnz.

kyafetinizi giyiniz. Gvenlik iin kullanacanz

gzlnz ve maskenizi takmayihmal etmeyiniz.

ve d cephelerde yapacanzuygulamalarda kendi gvenliinizitehlikeye drecek maddelerievrenizden uzak tutunuz.

Zeminin kaygan olduu yerleri vezerinde alacanz merdiven veyaiskelede grdnz aksaklklarretmeninize bildiriniz.

Uygulama yzeyinde elektrik kablosu vebenzeri tehlike yaratacak eyleriretmeninize bildiriniz.

Sonucunu kavrayamayacanz tehlikelidurumlar kendi banza ortadankaldrmaya kalkmaynz.

Astar malzemesini hazrlaynz.

Boyama rulolar

Astar ambalaj zerindeki karm,kullanm ve gvenlik talimatlarnokuyunuz.

Su bazl boya ncesi astarlar su ileinceltilir. Bu kurala dikkat ediniz.

nceltme oran kutu zerinde rnekolarak 1/ 10 veya %10 oranndainceltiniz eklinde yazacaktr. Uyarlardikkate alnz.

nceltici temiz suyu, kutu zerindekioran dhilinde kartrma kabnadknz.

yice homojen olana kadar kartrnz.Yerlere damlatmaynz.

16

Rulo yardm ile yzeye astar srnz.

Rulo ve kab

Ke noktalarn kesilmesi

Rulo uygulamas

Metal yzeylere uygulama

5 cm veya 10 cm snger rulolar kap,pencere ve metal yzeylerde; 20 cm ve30 cm pelu rulolar geni yzeylerinboyanmasnda; 30 cm st rulolar dahageni d cephe boyamalarndakullannz.

Astar uygulamalarnda nce duvar kenarksmlarn kesme fras ile srnz.

Rulonun batrma kabna astar koyunuz. Rulonuzu batrma kabna daldrnz. Kabn trtkl yzeyine rulo zerindeki

fazla astar almak ve eit ekilde yaymakiin rulonuzu srnz.

Rulonuzu boyama yzeyine srnz. Fazla bastrmadan ar hareketlerle

yzey zerinde rulonuzu gezdiriniz. 1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi

astarlaynz. Komu kareye geene kadarbir ncekinin kurumamasna dikkatediniz ki kat izi olumasn.

Boyama yaptnzda yzey kurumadiin rulo izleri boya yaken grlebilir.Tekrar tekrar ayn yzey ksmlarnboyamaynz, katlar aras boyann eitolmasna dikkat ediniz.

Boyunuzun yetmedii yksekliklerdeuzatma sapn rulonuza takarakuygulama yapnz. Dar alanlarda uzatmasapnn kullanm zor olduundanmerdiven ve iskelelerdenfaydalanabilirsiniz.

Ahap uygulamalarnda astar ahabn lifynlerinde srnz.

Metal yzeylere astar uygulama srasdier yzeylere olduu gibidir, bunudikkate alnz.

17

Astar uygulamasndan sonra en az 4saatlik bekleme sresinden sonra rulo ileboya uygulamasna geiniz.

Ke noktalarn kesilmesi

Rulo uygulamalar

Boya uygulamalarnda nce duvar kenarksmlarn kesme fras ile srnz.

Rulonun batrma kabna boya koyunuz. Rulonuzu batrma kabna daldrnz. Kabn trtkl yzeyine rulo zerindeki

fazla boyay almak ve eit ekildeyaymak iin rulonuzu srnz.

Rulonuzu boyama yzeyine srnz. Fazla bastrmadan ar hareketlerle

yzey zerinde rulonuzu gezdiriniz. 1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi

boyaynz. Komu kareye geene kadarbir ncekinin kurumamasna dikkatediniz ki kat izi olumasn.

Boyunuzun yetmedii yksekliklerdeuzatma sapn rulonuza takarakuygulama yapnz. Dar alanlarda uzatmasapnn kullanm zor olduundanmerdiven ve iskelelerdenfaydalanabilirsiniz.

Ahap uygulamalarnda boyay ahabnlif ynlerinde srnz.

Metal yzeylere boya uygulama srasdier yzeylere olduu gibidir, bunudikkate alnz.

23

RENME FAALYET -3

Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda, su bazl boyay makine ile kuralna uygunyapabileceksiniz.

Su bazl boyalarda makine ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz. Bu konuyu

snfnzda tartnz.

3. MAKNE LE SU BAZLI BOYAUYGULAMA

3.1. Boya Uygulama Makineleri

3.1.1. Tanm

Boya ve kaplama malzemelerinin sadece insan gc ile sathlara uygulanmas okzaman alr. ok da emek gerektiren bu ilem maliyetleri artrr. Yzeyi byk alanlarda boyauygulamalar yapmak, iilik maliyeti ve zamandan da tasarruf salamak amac ilegelitirilmi boya uygulamalarnda kullanlan makinelerdir.

3.1.2. eitleri

Genel olarak marka ve yzeye uygulanacak malzemelere gre ok eitlilik arzetmekle beraber alma prensiplerine gre iki eittir.

Elektirik, benzin ve hava pompas prensibi ile alan makineler

Kullanld yerler ve avantajlaro ilik zamann minimuma indirir.o ou zaman 1 kat uygulama yeterlidir.o Mkemmel sonular elde edilmesini salar.o Hafif ve rahat kullanl olup tek kiilik iler iin idealdir.o Duvarlarn, tavanlarn, zeminlerin boyanmasnda kullanlr.o Boyalar, astarlar, yal boyalar, vernikler vb. rnler uygulanabilir.

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA

24

o Fra ve rulo iilii zayf olan boyacnn daha iyi i karmasnsalar.

o Dakikada 1 ile 5 arasnda malzemeyi sprey eklindepskrtebilen eitleri bulunur.

o Konut yaplarnn i ksmlarnda alma temizlii ve fazla boyakullanm nedeni ile tercih edilmezler.

El kuvveti ile alan makineler

alma prensibi bakmndan makinelerde olduu gibi alan ve kas gc ile basnelde edilip pskrtme salanan makinelerin dnda mevcut sv malzemeyi bir mandalvastas ile pompalayarak bir hortumun ucundaki rulo veya fraya aktaran eitleri demevcuttur. Bu ilemde ama boya kabna rulo veya fray batrmadan damlatma yapmadanhzl bir ekilde ii bitirmektir. Bizlerin daha ok uygulamada kullanacamz makineler bugruba giren makinelerdir.

T.C.

MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

YALITIM VE BOYA 582YIM291

Ankara, 2011

3

RENME FAALYET1

Yaltm malzemelerini hazrlayarak uygulayabileceksiniz.

Binalarda, yaltm yapmann avantajlarnn neler olduunu aratrp snf

ierisinde retmeninizle deerlendiriniz.

Yaltm malzemeleri hakknda katalog ve bror getirerek snf ierisinde

arkadalarnzla paylanz.

1. YALITIM

1.1. Yaltm Malzemeleri

Yap elemanlarn ve iinde bulunan canl cansz tm varlklar, her trl istenmeyen

etkiden korumak maksadyla kullanlan malzemelerdir.

1.1.1. Su Yaltm Malzemeleri

Su ve rutubetin ahap, metal, ta, tula, beton gibi yap elemanlar ve yap iinde

bulunan gereler zerindeki olumsuz etkilerine kar uygulanr.

Su ve rutubete kar tabii asfalt, suni asfalt, mastik asfalt, bitm, katran, bitm

emlsiyonu, ruberoit (asfaltla doyurulmu karton), asfaltl cam tl, yaltm pestili, asfaltl

cam dokuma yaltm pestili, katran, srme esasl yaltm vb. ile kullanlan kanavie ve jt

bezi kullanlan malzemelerdir. Harlar ierisine % 2-15 oranlarnda katk maddesi katlarak

su yaltm salanr.

Resim 1.1: Su ve rutubete kar at yaltm

RENME FAALYET1

ARATIRMA

AMA

4

1.1.2. Is Yaltm Malzemeleri

Yap s yaltmnda cam yn, plastik kpk (polistren, poliretan, vb.) perlit, mantar,

sentetik elyaflar, odun lifi, yonga, rende tala, vb. prese edilmi kam levhalar, amyant

levha, boluklu beton, gaz beton, delikli tula, boluklu briket, bims tulalar, asmolen gibi

malzemeler kullanlr.

Resim 1.2: Is yaltm ve yapda s yaltm malzemeleri

1.1.3. Ses Yaltm Malzemeleri

Bir ses dalgas geliigzel bir spektrumda yer alyorsa ya da dier bir deile

istenmeyen bir ses ise buna grlt ad verilir. nsan sal ve konforu zerinde olumsuz

etkileri olan grlt, iitme hasarlarnn yan sra vcut aktivitesinde kan basncnn artmas,

kaslarn istem d kaslmas gibi fizyolojik; huzursuzluk sinirlilik gibi psikolojik tesirler ve

i veriminin dmesi gibi performans tesirleri olan ok nemli bir olgudur.

Ses yaltm malzemeleri drt ana grupta toplanmaktadr. Bunlar: