9 1st generation modules - version 2bnvhsmodules.com/wp-content/uploads/2020/10/ap-9-q1...9 araling...

Araling Panlipunan Unang Markahan – Modyul 3:

Iba’t ibang Sistemang Pang-Ekonomiya

9

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Subject to further validation for IP compliance, this material is for first quarter use only. Circulation shall be limited to public schools within the jurisdiction of the Division of Cebu Province. LR-PIPCV

Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang

Alternative Delivery Mode

Unang Markahan – Modyul 3: Iba’t ibang Sistemang Pang-ekonomiya

Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng

karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan

muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito

ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay

ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand

name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito

ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang

makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at

mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay

kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones

Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________ Department of Education – Region VII, Division of Cebu Province

Office Address: IPHO Bldg., Sudlon Lahug Cebu City

Telefax: (032) 255-6405; (032) 255-4401

E-mail Address: [email protected]

Editor Development Team of the Module

Manunulat : Violeta S. Rosacena

Tagasuri : Elma M. Larumbe (QA, Moderator)

Tagapamahala

Schools Div. Superintendent : Marilyn S. Andales

Asst. Schools Div. Supt. : Leah B. Apao

: Ester A. Futalan

: Cartesa M. Perico

CID Chief : Mary Ann P. Flores

EPSVR in LRMDS : Isaiash T. Wagas

EPSVR – AP : Rosemary N. Oliverio

1st

GENE

RATIO

N MOD

ULES

- VER

SION 2

.0


9 Araling Panlipunan Unang Markahan – Modyul 3:

Iba’t ibang Sistemang Pang-Ekonomiya

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


ii

Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode

(ADM) Modyul para sa araling Iba’t ibang Sistemang Pang-ekonomiya.

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa

pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang

matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12

habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa

pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at malayang

pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong

matulungan ang mag-aaral upang makamit ang ika-21 siglong mga kasanayang habang

isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito sa

pinakakatawan ng modyul:

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral kung

paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila

habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto.

Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang

isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul

ukol sa Iba’t-ibang Sistemang Pang ekonomiya.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong

matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong

madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Mga Tala para sa Guro Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-aaral.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


iii

Alamin

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat

mong matutuhan sa modyul.

Subukin

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na

ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung

nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%),

maaari mong laktawan ang bahaging ito ng

modyul.

Balikan

Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang

aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala

sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang

kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin,

gawain o isang sitwasyon.

Suriin

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan

kang maunawaan ang bagong konsepto at mga

kasanayan.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


iv

Pagyamanin

Binubuo ito ng mga gawaing para sa mapatnubay

at malayang pagsasanay upang mapagtibay ang

iyong pang-unawa at mga kasanayan sa paksa.

Maaari mong iwasto ang mga sagot mo sa

pagsasanay gamit ang susi sa pagwawasto sa

huling bahagi ng modyul.

Isaisip

Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan

ang patlang ng pangungusap o talata upang

maproseso kung anong natutuhan mo mula sa

aralin.

Isagawa

Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa

iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o

kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng

buhay.

Tayahin

Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat

ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng

natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain

Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong

kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


v

Susi sa Pagwawasto

Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng

mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anomang marka o sulat

ang anomang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga

pagsasanay.

2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing

napapaloob sa modyul.

3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.

4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at sa

pagwawasto ng mga kasagutan.

5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.

6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang sagutin

lahat ng pagsasanay.

Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag mag-

aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka ring humingi ng

tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga

kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-

iisa.

Umaasa kaming, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang

pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mga kompetensi.

Kaya mo ito!

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

paglikha o paglinang ng modyul na ito.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


1

Alamin

Isang katotohanan ang dapat nating tanggapin na walang hangganan ang

kagustuhan at pangangailangan ng tao sa harap ng kakapusan ng mga pinagkukunang-

yaman. Isa ito sa mga dahilan kung bakit pinag-aaralan natin ang Ekonomiks. Kailangan ng

isang mekanismo para maipamahagi nang maayos ang mga limitadong pinagkukunang-

yaman. Ito ay tinatawag na alokasyon.

Sa pagtatapos ng araling ito, ang mag-aaral ay inaasahang:

1. Nasusuri ang mga mekanismo ng alokasyon sa iba’t ibang sistemang pang-

ekonomiya bilang sagot sa kakapusan.

2. Natutukoy ang mga katangian ng bawat sistemang pang-ekonomiya.

3. Napalalawak ang kaalaman sa mga pamamaraang ginagamit ng mga bansa para

tugunan ang mga pangangailangan at kagustuhan ng mga mamamayan.

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang pangungusap. Piliin ang titik na tumutukoy

sa tamang sagot. Isulat ito sa inyong sagutang papel.

1. Ito ay ang mekanismo sa pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman, produkto at

serbisyo.

A. Alokasyon B. Pagkonsumo C. Produksyon D. Tradisyon

2. Upang matiyak na efficient at maayos ang pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman

dapat itong sumagot sa apat na mga pangunahing katanungang pang-ekonomiko. Alin sa

mga sumusunod ang hindi kabilang dito?

A. Ano-anong produkto at serbisyo ang gagawin?

B. Paano gagawin ang naturang produkto at serbisyo?

C. Para kanino gagawin ang mga produkto at serbisyo?

D. Sino ang gagawa ng mga produktong ito?

Subukin

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


2

3. Ito ay isang institusyonal na kaayusan at paraan upang maisasaayos ang paraan ng

produksiyon, pagmamay-ari at paglinang ng pinagkukunang-yaman at pamamahala ng

gawaing pang-ekonomiko ng isang lipunan.

A. Patakarang Pang-ekonomiya C. Sistemang Pang-ekonomiya

B. Polisiyang Pang-ekonomiya D. Sistemang Panlipunan

4. Sistemang pang-ekonomiya ito bagamat walang tiyak na batas ukol sa alokasyon, may

maliwanag na pagkakaunawa ang mga tao sa paraan nito.

A. Command Economy C. Mixed Economy

B. Market Economy D. Tradisyunal na Ekonomiya

5. Ang sistemang pang-ekonomiya na nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon

ng pamahalaan.

A. Command Economy C. Market Economy

B. Controlled Economy D. Mixed Economy

6. Ang sistemang pang-ekonomiya na kinapapalooban ng magkaugnay na katangian ng

dalawang sistemang tulad ng malayang pakikilahok at pagkontrol ng pamahalaan.


B. Market Economy D. Traditional Economy

7. Ito ay isa sa mga katangian na naglalarawan ng Mixed Economy.

A. Nakabatay sa tradisyon ng mga patakaran

B. Pantay ang pagkakaloob ng mga pangangailangan sa mga nasasakupan.

C. Pinahihintulutan ang pribadong pagmamay-ari

D. Walang malinaw na batas ukol sa alokasyon

8. Ang sistemang pang-ekonomiya na ginagabayan ang kasagutan sa pangunahing

katanungang pang-ekonomiko na ginagabayan ng mekanismo ng malayang pamilihan.


B. Market Economy D. Traditional Economy

9. Ito ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili at kung

gaano karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga prodyuser.

A. Alokasyon B. Demand C. Kagustuhan D. Presyo

10. Aling mga bansa sa kasalakuyang nagpapatupad ng sistemang Command Economy?

A. USA at Canada C. Vietnam at Philippines

B. Cuba at North Korea D. China at Singapore

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


3

Balikan

Gawain: SANG – AYON O HINDI

Panuto: Basahin ang pangungusap. Lagyan ng tsek (√) kung sang-ayon sa pangungusap at ekis (x) naman kung hindi. Isulat ito sa iyong sagutang papel.

1. Ang pangangailangan ng tao ay may katapusan at hangganan. 2. Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay nakatutulong para maunawaan ang mga programa

at batas na may kinalaman sa pambansang suliranin. 3. Dahil sa kakapusan hindi kailangan ng mekanismo ng pamamahagi ng mga

pinagkukunang-yaman ng bansa. 4. Ang kakapusan ay tumutukoy sa limitadong pinagkukunang-yaman na kaakibat na

ng buhay ng tao. 5. Ang Ekonomiks ay isang sangay ng Agham Panlipunan na nag-aaral kung paano

tutugunan ang tila walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao.

Tuklasin

Gawain: FOUR PICS ONE WORD Panuto: Hanapin ang susing salita na tinutukoy ng mga larawan. Punan ang kahon ng

angkop na titik mula sa ibinigay na talaan upang mabuo ang nakatagong

salita.

S Q A L K

Y N O W O

A

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


4

Pamprosesong Tanong:

1. Alin sa mga larawan ang nagbigay sa iyo ng ideya upang matukoy ang salita?

2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng salitang nabuo?

Suriin

Matapos mong malaman ang mga pangunahing impormasyon tungkol sa aralin,

ngayon naman ay iyong lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng mga teksto at mga

gawaing inihanda upang maging batayan mo ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng

bahaging ito ay matutunan mo bilang mag-aaral ang ideya o konsepto ng alokasyon at

mekanismo nito sa ilalim ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya. Halina’t umpisahan mong

muli ang iyong pag-aaral.

KAUGNAYAN NG ALOKASYON SA KAKAPUSAN, PANGANGAILANGAN, AT

KAGUSTUHAN

Itinuturing na pangunahing suliraning pangkabuhayan ang kakapusan. Sa katunayan,

pinag-aaralan ang ekonomiks dahil may kakapusan ang karamihan sa mga pinagkukunang-

yaman. Sabi nga ni John Watson Howe, “There isn’t enough to go around”. Ito ang kasabihang

sumasalamin sa suliranin ng kakapusan. Ito rin ang naglalahad ng katotohanang limitado ang

mga pinagkukunang-yaman kung kaya’t kailangang gumawa ng tamang desisyon kung paano

gagamitin nang mahusay ang mga ito upang matugunan ang nagtutunggaliang

pangangailangan at kagustuhan ng tao.

Ang mekanismo ng pamamahagi ng pinagkukunang-yaman, produkto at serbisyo ay

tinatawag na alokasyon. Ang alokasyon ay isang paraan upang maayos na maipamahagi at

magamit ang lahat ng pinagkukunang-yaman ng bansa. Ito rin ang paraan upang ang lipunan

ay makaagapay sa suliraning dulot ng kakapusan.

Kailangang isaalang-alang ang paggamit at paglinang ng lahat ng pinagkukunang-

yaman ng bansa upang makamit ng tao ang pinakamataas na antas ng kasiyahan at

kapakinabangan mula rito. Nararapat itong bigyang pansin dahil sa katotohanang may

kakapusan ang mga pinagkukunang-yaman. Ang mapanagutang paggamit nito ang titiyak na

may magagamit pang pinagkukunang-yaman ang susunod na henerasyon.

Upang matiyak na efficient at maayos ang alokasyon ng mga pinagkukunang-yaman,

dapat itong sumagot sa apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko.

1. Ano-anong produkto at serbisyo ang gagawin?

2. Paano gagawin ang naturang produkto?

3. Para kanino gagawin ang mga produkto at serbisyo?

4. Gaano karami ang gagawing produkto at serbisyo?

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


5

ANG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA

Ang sistemang pang-ekonomiya ay tumutukoy sa isang institusyonal na kaayusan at

paraan upang maisaayos ang paraan ng produksiyon, pagmamay-ari, at paglinang ng mga

pinagkukunang-yaman at pamamahala ng gawaing pang-ekonomiko ng isang lipunan. Mithiin

ng bawat sistemang pang-ekonomiya na makaagapay ang lipunan sa mga suliranin ng

kakapusan at kung paano episyenteng magagamit ang mga pinagkukunang-yaman ng bansa.

Bawat lipunan ay may sinusunod na sistemang pang-ekonomiya upang matugunan

ang mga suliraning nakapaloob sa produksyon at alokasyon ng mga produkto at serbisyo.

Matatandaang ang sistemang pang-ekonomiya ay sumasagot sa apat na pangunahing

katanunganng pang-ekonomiko. Una, ano-anong produkto at serbisyo ang gagawin?

Pangalawa, paano gagawin ang naturang produkto at serbisyo? Pangatlo, para kanino

gagawin ang mga produkto at serbisyo? Panghuli, gaano karami ang gagawing produkto at

serbisyo?

IBA’T IBANG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA

Ang mga sumususunod ay ang iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya na umiiral sa

daigdig.

1. Tradisyunal na Ekonomiya

Ang unang anyo ng sistemang pang-ekonomiya ay ang tradisyunal na ekonomiya. Ang

kasagutan sa pangunahing katanungang pang-ekonomiko ay nakabatay sa tradisyon, kultura,

at paniniwala. Ang tanong na anong lilikhaing produkto ay hindi mahirap sagutin sapagkat ang

pangangailangan ng tao ay umiikot lamang sa pangunahing pangangailangan tulad ng damit,

pagkain at tirahan. Maging ang suliraning kung paano lilikha ng produkto ay simple lamang

na tinutugunan dahil ang paraan ng produksiyon ay batay sa sinaunang pamamaraang

itinuturo ng matatanda sa pangkat. Sa tradisyunal na ekonomiya, bagamat walang tiyak na

batas ukol sa alokasyon, may maliwanag na pagkakaunawa ang mga tao sa paraan nito. Ang

anomang produkto na kanilang malilikha ay ipamamahagi ayon sa kanilang pangangailangan

at kung sino ang dapat gumamit.

2. Market Economy

Sa market economy, ang kasagutan sa pangunahing katanungang pang- ekonomiko

ay ginagabayan ng mekanismo ng malayang pamilihan. Sa ganitong sistema ang bawat

kalahok-konsyumer at prodyuser, ay kumikilos alinsunod sa kanilang pansariling interes na

makakuha ng malaking pakinabang. Ang mga nasa lakas-paggawa ay maaaring makapamili

ng kanilang nais na papasukang trabaho. Ang pangunahing katanungang pang-ekonomiko ay

sinasagot ng puwersa ng pamilihan. Ang market economy ay nagpapahintulot sa pribadong

pagmamay-ari ng kapital, pakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng presyo at pangangasiwa ng

mga gawain.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


6

Presyo ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga

mamimili at kung gaano rin karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga prodyuser.

Sa kabuuan, ang dami ng produktong nais ibenta ng mga prodyuser ay may katumbas na

dami ng produkto na nais bilhin ng mga mamimili. Sa madaling salita, presyo ang nagsisilbing

pambalanse sa interaksiyon ng konsyumer at prodyuser sa loob ng pamilihan.

Samantala, tungkulin naman ng pamahalaan ang pagbibigay ng proteksiyon sa

kapakanan ng mga pag-aaring pampribado, kabilang ang mga batas na mangangalaga sa

karapatan, ari-arian, at kontratang pinapasukan ng mga pribadong indibidwal.

3. COMMAND ECONOMY

Sa command economy, ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol

at regulasyon ng pamahalaan. Ang pagkontrol ay alinsunod sa isang planong nauukol sa

pagsusulong ng ekonomiya na pinangangasiwaan mismo ng sentralisadong ahensiya (central

planning agency).

Katunayan, ang pagpapasya sa proseso ng mga gawing pang-ekonomiya ay

sentralisado o nasa kamay ng pamahalaan lamang. Tinutukoy rin ang mga gagamiting

pinagkukunang-yaman sa paglikha ng mga kapital. Samantala, madaling nalalaman ang

distribusyon ng kita ng lipunan sa pamamagitan ng pagtatakda ng pasahod para sa iba’t ibang

uri ng hanapbuhay. Ang kita naman mula sa lupang sakahan ay maaaring matukoy sa

pamamagitan ng pagtatakda ng halaga ng mga produktong nagmumula rito.

Ang mga patakaran sa command economy ay ipinatupad sa dating Soviet Union. Sa

kasalukuyan, nananatiling may ganitong sistemang pang-ekonomiya ang Cuba at North

Korea.

4. MIXED ECONOMY

Ang mixed economy ay isang sistemang kinapapalooban ng elemento ng market

economy at command economy. Walang maituturing na isang kahulugan ang mixed

economy. Ito ay kinapapalooban ng magkaugnay na katangian ng dalawang sistema tulad ng

malayang pakikilahok sa mga gawaing pangkabuhayan. Ang salitang mixed economy ay

nalikha upang tukuyin ang isang sistemang nabuo at may mga katangiang bunga ng

pagsasanib o kombinasyon ng command at market economy. Hinahayaan dito ang malayang

pagkilos ng pamilihan subalit maaaring manghimasok o makialam ang pamahalaan sa mga

usaping nauukol sa pangangalaga sa kalikasan, katarungang panlipunan, at pagmamay-ari

ng estado. May pribadong pagmamay-ari sa mga salik ng produksyon, imprastraktura, at mga

organisasyon. Ang sistemang mixed economy ay nagpapahintulot din na makagawa ng mga

pribadong pagpapasya ang mga kompanya at indibidwal. Gayunpaman, ito ay hindi

nangangahulugang ganap na awtonomiya para sa kanila sapagkat ang karamihan sa mga

desisyong ito ay ginagabayan ng pamahalaan.

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


7

Gawain 1. TANONG AT SAGOT

Panuto: Punan ang kahon sa Hanay A ng mga angkop na pangunahing katanungang pang-ekonomiko batay sa mga ibinigay na halimbawa sa Hanay B.

HANAY A (Mga Katanungan) HANAY B (Mga Halimbawa)

1. Palay, mais, kotse, o computer

2. Tradisyunal na paraan o paggamit ng

teknolohiya

3. 500 kilong bigas o 200 metrong tela

4. mamamayan sa loob o labas ng bansa (OFW)

Gawain 2. PAGBUBUO NG TSART

Panuto: Magbigay ng dalawang mahahalagang katangian ng bawat Sistemang Pang-

ekonomiya na naisulat sa unang hanay ng tsart.

Mga Sistemang Pang-Ekonomiya Mga Katangian

1. Tradisyunal na Ekonomiya

2. Market Economy

3. Command Economy

4. Mixed Economy

Pagyamanin

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


8

Isaisip

Gawain: SAGUTIN MO!

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan gamit ang tatlo hanggang limang

pangungusap.

1. Ano ang pagkakaiba ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya na tinutukoy sa binasang

teksto?

Sagot: _________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

2. Batay sa binasang teksto, paano nakaagapay ang lipunan sa mga suliranin ng kakapusan

sa pamamagitan ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya?

Sagot: _________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Gawain: MY EXIT SLIP

Panuto: Kumpletuhin ang mga sumusunod na pahayag upang mataya ang natutunan mula sa

modyul na ito.

1. Ang natutunan ko sa alokasyon ay_________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________.

2. Ang alam ko tungkol sa Sistemang Pang-ekonomiya ay ________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________.

3. Upang matiyak na efficient at maayos ang alokasyon ng mga pinagkukunang-yaman dapat ___________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________.

Isagawa

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


9

Tayahin

Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong at isulat lamang ang titik ng tamang sagot sa inyong sagutang papel.

1. Ito ay isang paraan upang maayos na maipamahagi at magamit ang lahat ng mga pinagkukunang-yaman ng bansa.

A. Alokasyon B. Mekanismo C. Polisiya D. Produksiyon

2. Alin sa apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko ang hindi kabilang?

A. Ano-anong mga produkto at serbisyo ang gagawin?

B. Gaano karami ang gagawin?

C. Para kanino gagawin?

D. Saan ito gagawin?

3. Ito ay isang institusyonal na kaayusan at paraan upang maisaayos ang paraan ng produksiyon, pagmamay-ari at paglinang ng pinagkukunang -yaman at pamamahala sa

mga gawaing pang-ekonomiko.

A. Alokasyon B. Pagkonsumo C. Produksiyon D. Sistemang Pang-ekonomiya

4. Alin sa mga sumusunod ang batayan sa kasagutan sa pangunahing katanungang pang- ekonomiko sa tradisyunal na ekonomiya?

A. batas, kultura at pamumuno

B. kultura, pribadong pagmamay-ari at batas

C. tradisyon, kultura at batas

D. tradisyon, kultura at paniniwala

5. Ang sistemang pang-ekonomiya na kung saan ang pangunahing katanungang pang-ekonomiko ay ginagabayan ng mekanismo ng malayang pamilihan.


B. Market Economy D. Tradisyunal na Ekonomiya

6. Ang sistemang pang-ekonomiya na nasa ilalim ng komprehensibong control at regulasyon ng pamahalaan (central planning agency)

A. Command Economy C. Market Economy

B. Mixed Economy D. Tradisyunal na Ekonomiya

7. Sa market economy ito ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili at kung gaano karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga prodyuser.

A. demand B. presyo C. palitan ng dolyar D. pagkonsumo

8. Ang mixed economy, ay isang sistemang kinapapalooban ng mga elementong________.

A. market at tradisyunal na ekonomiya

B. market at command economy

C. tradisyunal at command economy

D. tradisyunal at hindi tradisyunal na ekonomiya

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


10

9. Sa command economy ang pagpapasya sa proseso ng mga gawaing pang-ekonomiya ay sinasabing_______________.

A. di-organisado B. malaya C. planado D. sentralisado

10. Isa sa mga tampok na katangian ng mixed economy ay ______________.

A. nagbibigay ng malawak na pamahalaan sa pagpapatakbo ng mga kompanya

B. nagbibigay restriksiyon sa isahang pagmamay-ari

C. nagpahintulot sa pribadong pagpasya ang mga kompanya at indbidwal

D. nagsusulong sa monopoly sa pamilihan

Karagdagang Gawain

Panuto: Magsaliksik ukol sa mga bansang sumasailalim sa mga Sistemang Pang-ekonomiya

na nasa kaliwang bahagi ng tsart. Magbigay ng tatlong bansa at isulat sa kanang

hanay ng tsart.

SISTEMANG PANG-EKONOMIYA MGA BANSA

Tradisyunal na ekonomiya

Market Economy

Command Economy

Mixed Economy

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


11

Subukin

1.A 2.D 3.C 4.D 5.A 6.C 7.C 8.B 9.D 10.B

Balikan

1.x 2.√ 3.X 4.√ 5.√

Tayahin

1.A 2.D 3.D 4.D 5.B 6.A 7.B 8.B 9.D 10.C

Susi sa Pagwasto

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


12

Sanggunian

http://clipart-library.com/clipart/1106012.htm

https://link.quipper.com/en/organizations/547ffad6d2b76d0002002282/curriculum#curriculum

Balitao,B.,Garcia,E., at Marcos L.2006Gabay ng Guro sa Pagtuturo ng Araling Panlipunan IV (EKONOMIKS). Pilipinas. Department of Education (DepEd)-Philippine Deposit Insurance Corporation (PDIC).

Balitao,B.,Garcia,E.,Cervantes M.Dr,et al 2012 Araling Panlipunan Serye IV.Ekonomiks

:Mga Konsepto at Aplikasyon. Department of Education

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


13

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: [email protected] * [email protected]

1st GE

NERA

TION M

ODUL

ES - V

ERSIO

N 2.0


9 1st generation modules - version 2bnvhsmodules.com/wp-content/uploads/2020/10/ap-9-q1...9 araling...

Documents