9.sinif ili ve turk d edebiyati sorular kitabi · lafı uzatmayayım da sen soruları çözmeye...

9.SINIF

sorular kitabi“Sana özel, senin yanında”

• Sorulardan önce Bilgi Köşesi

• Farklı farklı sorular

• Seçenekli sorular (seviye 1)

• Seçenekli sorular (seviye 2)

• Seçenekli sorular (genel)

• Yazılı için sorular

TURK DILI VEEDEBIYATI

Merhaba Dostum,İzin verirsen önce kendimi tanıtayım: Ben ArKi. Kirpigillerdenim. Sana, bu kitabı çalışmayı istediğin süre boyunca arkadaşlık etme niyetindeyim. Tabii izin verirsen...Belki şöyle diyeceksin: “Sen de nereden çıktın, niye bana arkadaşlık etmek istiyorsun ki?”Canı sıkılan ve arkadaş ortamlarını seven biriyim her şeyden önce. Bir de çalışma sürecinin nasıl sıkıcı, nasıl itici bir şey oldu-ğunu iyi bilirim. Az çekmedim ben de derslerden!Hâlbuki test aralarında insanın birkaç laf edebileceği biri olsa fena mı olur? Bence olmaz :)Tabii bir de konuşmak kadar okumayı da sevdiğimi söylemeliyim. Yani dil ve edebiyat benim ilgi alanım. Eskiden okumazdım pek çok arkadaş gibi. Hikâyeler, romanlar bana göre şeyler değilmiş gibi gelirdi. Sonra bir arkadaşımın ısrarıyla ilk kitabımı okudum. Meğer ben ön yargılıymışım dostum! Nasıl keyif aldım, anlatamam.İşte seninle okuma maceralarımı, sorularla ilgili düşüncelerimi paylaşıp senin çalışma serüvenine biraz renk katmak istiyo-rum. Umarım sen de benim gibi hissedersin.Bir özel merakım da sanatla edebiyatla uğraşan bu garip adamlar... Ben aslında okumaya yönelmemi biraz da onların ilginç hâllerine borçluyum. Ya, adam tutuyor eşyaları insanlar gibi konuşturup kurmaca bir dünya yaratıyor mesela. Her şeyi o kadar gerçekmiş gibi yapıyor ki hayran olmamak elde değil. Bakıyorum, insanların hiç keşfetmediğim yanlarını keşfetmiş, ince ince anlatıyor. Nasıl bakmış da görmüş bu detayları hayret! Gerçekten bizim bakmadığımız yerlere bakmayı biliyor bu adamlar. Seviyorum kendilerini :)İşte dostum, sohbetimle yanında olmak istiyorum. Öyle sanıyorum ki dostluğumuzun ilk adımını attık. Baksana, kitabı elin-den bırakmadın. Çalışma masanda bana da bir yer ayırdığın için şimdiden teşekkür ediyorum.İçeride görüşmek üzere, şimdilik Hoşça Kal.

İmza: ArKiNot: Beni İnstagram hesabımdan takip etmeyi unutma :)

ürün adı 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sorular Kitabı

ürün no OK00-9.02SKT01

isbn 978-605-2175-47-7

yazarlar Meltem Ünal - Büşra Arslan

katkıda bulunanlar Adem Topçu - Fatma Danışmaz

dizgi-mizanpaj ve grafik Test Okul Dizgi ve Grafik Servisi

yayın editörü Özge Burhan

yayın yönetmeni Nilgün Aydoğan

baskı Aykut MatbaasıFiruzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No. 24/26 A Blok Avcılar/İstanbul

tlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

iletişim www.testokul.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No: 15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy/İST. tlf: 0 212 275 00 35

Copyright © Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın

yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde

gerekli yasal mevzuat uygulanır.

KİTABIMIZ HAKKINDA

ArKi Der ki, #arkiderki

KİTABIMIZI TANIYALIM

BİLGİ KÖŞESİTestlere başlamadan

yani sorulardan önce,

kısa bir konu özetiyle hatırlama yapalım.

Üni

teni

n ka

zanı

mla

rı

Ünitenin kavramları

FARKLI FARKLI SORULARKonuları tam kavramak

için farklı farklı sorular da çözmelisin.

Ünitenin numarası

ve adı

SEÇENEKLİ SORULARKolaydan zora dizilmiş

seçenekli sorular (seviye 1)ile konuyu kavramaya

hazırsın.

Bir de bunun seçenekli sorular (seviye 2)

olanı var. Mor renkli bu sayfalarda biraz

zorlanabilirsin, haberin olsun.

Sana bir de yazılı sınavlar için sorular

hazırladık. Bu bölüm-deki sorularla yazılı sınavlarına hazırlık

yapmış olacaksın.

ArKi’nin tavsiyelerine bir göz at derim.

Bir de burada cevaplarını işaretleyebileceğin optik alan var. Bunu süs diye koymadık merak etme. Yaptığın işaretlemeler “Bulut Okuma”

uygulamasında cevaplarını takip edebilmen, çözemediklerinin videosunu izleyebilmen için veri sağlıyor.

KİTABIMIZIN İÇİNDEKİLER

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞBİLGİ KÖŞESİ: EDEBİYAT NEDİR? EDEBİYATIN BİLİMLERLE VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ -

METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI ................................................................................................................................ 10

FARKLI FARKLI SORULAR ............................................................................................................................................ 11

SEÇENEKLİ SORULAR ................................................................................................................................................... 12

BİLGİ KÖŞESİ: NİÇİN YAZIYORUZ, NASIL YAZMALIYIZ? - İLETİŞİM - DİLE İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR ................. 22



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 34

1.ÜNİTE

HİKÂYEBİLGİ KÖŞESİ: HİKÂYE ..................................................................................................................................................... 38



BİLGİ KÖŞESİ: HİKÂYE YAZMA - SUNU HAZIRLAMA .................................................................................................. 54



BİLGİ KÖŞESİ: İSİM (AD) - YAZIM KURALLARI - NOKTALAMA İŞARETLERİ ........................................................... 60



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 74

2.ÜNİTE

ŞİİRBİLGİ KÖŞESİ: ŞİİR ........................................................................................................................................................... 78



BİLGİ KÖŞESİ: SIFAT (ÖN AD) ........................................................................................................................................ 98



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 110

3.ÜNİTE

MASAL / FABLBİLGİ KÖŞESİ: MASAL-FABL .......................................................................................................................................... 114



BİLGİ KÖŞESİ: MASAL VE FABL NASIL YAZILIR? ETKİLİ DİNLEME, EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM ................................... 124



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 138

4.ÜNİTE

ROMANBİLGİ KÖŞESİ: ROMAN ................................................................................................................................................... 142



BİLGİ KÖŞESİ: HAZIRLIKLI KONUŞMA - ZAMİR (ADIL) .............................................................................................. 160



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 170

5.ÜNİTE

TİYATROBİLGİ KÖŞESİ: TİYATRO .................................................................................................................................................. 174



BİLGİ KÖŞESİ: KISA OYUN YAZMA AŞAMALARI - ZARF (BELİRTEÇ) ........................................................................ 188



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 198

6.ÜNİTE

BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİBİLGİ KÖŞESİ: BİYOGRAFİ - OTOBİYOGRAFİ ............................................................................................................. 202



BİLGİ KÖŞESİ: ÖZ GEÇMİŞ VE PORTRE NASIL YAZILIR? - SÖZLÜ ANLATIMIN İLKELERİ - FİİL (EYLEM) ......................... 210



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 216

7.ÜNİTE

MEKTUP / E-POSTABİLGİ KÖŞESİ: MEKTUP - E-POSTA ................................................................................................................................ 220



BİLGİ KÖŞESİ: MEKTUP, DİLEKÇE, TUTANAK NASIL YAZILIR?- AÇIK OTURUM - FİİL (EYLEM) ............................. 228



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 244

8.ÜNİTE

GÜNLÜK / BLOGBİLGİ KÖŞESİ: GÜNLÜK - BLOG ..................................................................................................................................... 248



BİLGİ KÖŞESİ: FİİL (EYLEM) ............................................................................................................................................ 258



YAZILI SORULARI .......................................................................................................................................................... 270

9.ÜNİTE

CEVAP ANAHTARI

FARKLI FARKLI SORULARIN CEVAP ANAHTARLARI ............................................................................................ 274

SEÇENEKLİ SORULARIN CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................. 283

8

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA

GİRİŞ

1.ÜNİTE

İşte burdayım! Ve tabii ki hep burada olacağım.Öyle ya, etrafta bir sürü tekinsiz soru dolaşıyor. Kimisi tuzaklı, kimisi çok zor, kimisi gereksiz uzun. (Biliyo-rum, öğretmen çok sever böyle sorular yazıp seni uğraştırmayı. Hayır, anlamıyorum ki amaç ne?) Neyse, ben ünite boyunca sayfanın kenarcığından sana bakıyor olacağım.İnsanlar, bilmem nedendir, anlatmayı çok seviyor. Binlerce yıldır kendinizi, etrafınızda olup bitenleri an-latma çabanız sürüp gidiyor. Sanat diye bir şeyler var, onlarla uğraşıp ha babam anlatıyorsunuz. Edebiyat da bu sanatlardan biriymiş, içeride öyle yazıyor. Ben sevdim bu edebiyat denen şeyi. Romanlar, hikâyeler, şiirler... Ne de olsa benim “ince” bir kişiliğim var. Bakma sen sırtımdaki dikenlere, özüm pek romantiktir. Mesela dikenlerimi beni kızdıran olursa ona doğru çok sanatsal bir şekilde fırlatabiliyorum. Öyle ki göv-desine dikenlerimle kalp çiziyorum. Lafı uzatmayayım da sen soruları çözmeye başla. Önce “özet”ler var, onları ihmal etme Dostum! Önemli şeyler! Sonra etkinlikler var, bence onlar çok iyi ısınma hareketleri. Ardından sorular geliyor, en arkada da yazılı soruları var. (İlla yazılı yapar bu öğretmenler, biliyorsun, illa!) Haydi iş başına, görevimiz tehlike!

İmza: ArKi

9

Ünitenin Kavramları

Ünitenin Kazanımları

Sanat

Güzel Sanatlar

Zanaat

Edebiyat

Bilim

Edebî Metin

Öğretici Metin

İletişim

Dil

Ağız

Şive

Lehçe

Argo

Jargon

OKUMA

• Edebiyatı tanımlar ve edebiyat kelimesinin kökenini bilir.

• Edebiyatın bilimlerle ve güzel sanatlarla ilişkisini saptar.

• Metinleri sınıflandırır.

YAZMA • “Niçin yazıyoruz?” ve “Nasıl yazmalıyız?” sorularına ce-vap bularak metinler yazar.

SÖZLÜ İLETİŞİM • İletişim ve ögelerini, bunların işlevlerini açıklar.

DİL BİLGİSİ • Standart dil, ağız, şive, lehçe, argo, jargon kavramlarını açıklar.

BİLGİ KÖŞESİ

10

Oku

ma

Kaza

nım

ları

Sorulardan önce

EDEBİYAT NEDİR?Sanat, insanın güzellik karşısında duyduğu heyecan ve hayranlığı uyandırmak için ortaya koyduğu yaratıcılıktır.Edebiyat, bu güzel sanatların bir koludur. Sözde, yazıda, düşüncede, hayalde güzellik demektir. Edebiyatın temel malzemesi dildir.İnsanlarda güzel çağrışımlar uyandıran, sanatçının kendine özgü duygu, heyecan, hayal gücü ve yeteneklerini yan-sıttığı; insanın duygu, düşünce ve hayal dünyasını geliştiren eserlere sanat eseri denir. Edebiyatın malzemesi dil olduğuna göre tüm bu duygu, düşünce ve hayal dünyasını dil ile ifade eden sanat eserine de edebî eser (metin) denir.

Edebî Metinlerin Özellikleri:• Hayal gücüyle ortaya çıkar.• Amacı, doğru ve yararlı bilgiler vermek değil, insanda estetik bir haz uyandırmak ve güzellik sunmaktır.• Açıklayıcı, bilgilendiricidir, nesnel değil, özneldir; özgün ve etkileyicidir.• Evrenseldir. Roman, hikâye, şiir, destan, efsane, tiyatro vb. edebî metinlere örnektir.• Kurmacadır. Olay, mekân, zaman ve kişi ögeleriyle kurmaca bir dünya yaratılır.

Öğretici Metinlerin Özellikleri:• Edebî amaçla, estetik zevk vermek amacıyla yazılmayan metinlerdir.• Açıklamak, bilgi vermek, öğretmek amacıyla yazılırlar.• Anlatımlarında kısa ve kesin ifadeler kullanılır; dil, genellikle göndergesel işlevindedir.• Söz sanatlarına, kelimelerin mecaz ve soyut anlamlarına pek yer verilmez.• Verilen bilgi, örneklerle, sayısal verilerle, tanık göstermelerle vb. pekiştirilir.• Makale, deneme, fıkra, biyografi vb. öğretici metinlere örnektir.

EDEBİYATIN BİLİMLERLE VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİEdebiyat, ürünlerini ortaya koyarken ve değerlendirirken farklı bilim dallarıyla da ilişki kurar.

Edebiyat-Tarih İlişkisi:

Her edebî metnin oluştuğu tarihsel bir dönem vardır ve edebî metinler tarihsel bir olayı da konu edinebilir. Anla-tılan olayın doğru edebî esere yansıması ve doğru değerlendirilmesi için tarihî olayları iyi bilmek, tarihsel araştır-malardan faydalanmak yani tarih bilimine başvurmak gerekir.

Edebiyat-Coğrafya İlişkisi:

Edebî metinlerdeki her olay belli bir mekânda geçer ve her yazar bir çevrede doğmuş, yaşamıştır.

Edebiyat-Sosyoloji İlişkisi:

Edebiyatın temel konusu insandır. İnsan da başka insanlarla aynı ortamda yaşayan, onlarla sürekli iletişim hâlinde bulunan yani toplumsal bir varlıktır. Sosyoloji de insanın toplum içindeki yaşayışını her yönüyle inceleyen bir bilim dalı olduğundan edebiyat, sosyoloji biliminin çalışmalarından faydalanır.

Edebiyat-Psikoloji İlişkisi:

Edebî eserler insanı her yönüyle ele alır, insanın ruh dünyası da buna dâhildir.

Edebiyat-Felsefe İlişkisi:

Bazı edebî metinler bir düşünce üzerine kurulur. Evrenin oluşumu, yaşamın kaynağı... Bu durumlarda edebiyat, insanı ve dünyayı çeşitli yönleriyle inceleyen bir düşünce sistemi olan felsefeden faydalanır.

Edebiyat-Bilim-Teknik İlişkisi:

Bilim ve teknikteki gelişmeler, doğrudan ya da dolaylı olarak edebiyatın gelişmesini de etkilemiştir. Örneğin; mat-baanın bulunması, edebî eserlerin insanlara ulaşmasını kolaylaştırmış ve hızlandırmıştır.

METİNLERİN SINIFLANDIRILMASIMetinler; amaçlarına, üsluplarına göre sınıflandırılır. Öncelikle “sanatsal” ve “öğretici” olarak iki gruba ayrılan metinler sonrasında daha alt gruplara ayrılır.

11

Şişş

t bur

aday

ım. T

am sa

yfan

ın k

enar

ında

. Kar

izm

amın

onu

nkin

i göl

gede

bıra

kaca

ğını

iyi b

ilen

öğre

tmen

tara

fında

n bu

raya

sıkı

ştırı

ldım

.

Fark

lı Fa

rklı

Soru

lar

EDEBİYAT NEDİR? EDEBİYATIN BİLİMLERLE VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ

BOŞLUK DOLDURMA SORULARI

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1. Sanatın temelinde ............................ vardır.

2. İnsan, yazıyla .....................................; sesiyle

............................; renklerle .............................,

yaşadığı yeri estetik ve kullanışlı kılma isteğiyle

............................ yönelmiştir.

3. Edebiyat, insanın içindeki ............................ ve

............................ duygusunu ortaya çıkarır.

4. Edebiyatın malzemesi ...................... .

5. Edebî eserin amacı, .........................................

.................................................... değildir.

6. Bilimsel metinlerde dil ............................ işlev-

de kullanılır.

7. Öğretici metinler; ............................................,

............................... ........................................

....................................... gibi amaçlarla yazılır.

8. Öğretici metinlerde dilin ....................... ve

....................... olması gerekir.

9. Edebî eserler, yazıldığı dönemin özelliklerini

...................................... .

10. Edebiyat, insanın olaylar karşısındaki ruhsal du-

rumunu tasvir etmesi sebebiyle .......................

biliminden faydalanır.

11. İnsanın duygu, düşünce, hayal ve isteklerini

estetik kaygılarla anlatan dil ürünlerine ............

....................... denir.

12. Öğretici metinler, edebî metinlerden farklı ola-

rak ....................... olmayı amaçlar.

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarını D, yanlış olan-larını Y ile gösteriniz.

1. Sanatsal metinlerde dil, sadece gönder- gesel işlevde kullanılır.

2. İnsan, yaratılışından bugüne kadar çe- şitli yollarla kendini, duygularını, düşün- celerini ifade etmeye çalışmıştır.

3. Metinlerin bir kısmı, bilgilendirmek; bir kısmı da sanatsal zevk uyandırmak için yazılır.

4. Güzel sanatlar ortaya konurken toplumsal fayda gözetilmektedir.

5. Öğretici metinler, bir amaç doğrultusun- da yazılmaz.

6. Edebî metin yazarı, dış dünyadan aldı- ğı gerçekleri eserinde olduğu gibi yan- sıtmaz.

AÇIK UÇLU SORULAR

Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Edebî ve öğretici metinler arasındaki farkları ya-zınız.

2. Edebiyat ve tarih arasında nasıl bir ilişki vardır, açıklayınız.

12

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

1)01

1. Olay, düşünce, duygu ve imajların dil aracılığıyla bi-çimlendirilmesine ---- denir.

Bu cümledeki boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?

A) sanat B) edebiyat

C) konuşma D) estetik

E) bilim

2. Edebiyat; insanların iç dünyalarına, doğal çevreleri-ne, toplumsal yaşamlarına, kültürel varlıklarına ayna tutması yönüyle ---- , - - - - , - - - - , - - - - bilim dallarıyla yakından ilişkilidir.

Bu cümledeki boş bırakılan yerlere, altı çizili sözlerle paralel olacak şekilde sırasıyla aşağıda-kilerden hangisi getirilmelidir?

A) sosyoloji - psikoloji - felsefe - tarih

B) psikoloji - coğrafya - sosyoloji - felsefe

C) psikoloji - coğrafya - sosyoloji - tarih

D) psikoloji - sosyoloji - coğrafya - tarih

E) felsefe - sosyoloji - tarih - coğrafya

3. I. Tarih

II. Felsefe III. Bilim ve teknik IV. Ekonomi Yukarıdaki numaralanmış alanlardan hangileri

edebiyatla ilişki hâlindedir?

A) I ve II B) III ve IV

C) I, II ve III D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

4. Edebî eserler, insanı tüm yönleriyle incelemeyi ve tanıtmayı amaçlar, geniş ruh çözümlemeleri yapar, insanın iç dünyasını, duygu ve hayallerini anlatır. Böylece insan, edebî eserlerde çok yönlü olarak ele alınmış olur.

Bu parçada edebiyatın, aşağıdaki bilim dalların-dan hangisiyle ilişkisinden bahsedilmiştir?

A) Psikoloji B) Sosyoloji

C) Felsefe D) Tarih

E) Antropoloji

5. Aşağıdakilerden hangisi bir edebî metin olabilir?

A) “Hünkârbeğendi” yemeğinin tarifini anlatan bir metin

B) Farklı kuş cinslerini analiz eden bir metin

C) Öğrencilerin başarısını ölçen bir metin

D) Sevilen bir kente duyulan özlemi dile getiren bir metin

E) Güneş tutulmasının etkilerini değerlendiren bir metin

6. Bir edebî yapıt; duygusal, düşünsel, biçimsel özel-likleri ile toplumu kendine çekmeli; albenili, cazip olmalıdır. Aynı zamanda toplumun duygusal ve dü-şünsel yaşamını etkileyip onu eylemli kılmalıdır.

Böyle söyleyen bir yazar, sanat eserinin;

I. nesnellik, II. çekicilik, III. etkileyicilik, IV. özgünlük, V. gerçekçilik

özelliklerinin hangilerinden bahsetmiştir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) III ve V

EDEBİYAT NEDİR?EDEBİYATIN BİLİMLERLE VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107876

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

13

Bura

dan

“Öğr

eTm

eN” k

işisin

e se

slen

iyor

um: S

en b

u so

rula

rı, b

u ze

ki, b

u ça

lışka

n, b

u ze

hir ç

ocuk

çöz

emez

mi s

andı

n! P

eh!

7. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı var-dır?

A) Edebiyat, insanın hayal dünyasını zenginleştirir.

B) Bilim alanında kaydedilen gelişmelerin bir kısmı edebiyatı doğrudan etkiler.

C) Edebî eserler; insan ilişkilerine, toplumun duyuş ve düşünüş şekillerine göre şekillenir.

D) Edebî eserlerde dönemin siyasi ve askerî geliş-melerine değinilmemeye özen gösterilir.

E) Edebiyat, sosyal bilimlerle ilişki hâlinde olduğu gibi bilim ve teknikle de ilişkilidir.

8. Aşağıdakilerden hangisi edebiyatın özelliklerin-den değildir?

A) Malzemesi kelimeler ve bunların özgün biçim-lendirilişiyle ortaya konan dildir.

B) Orijinallik esas alınır.

C) Türü ne olursa olsun, genellikle, temel konusu insandır.

D) Değeri, sanatçının ve okuyucunun estetik zevki-ne bağlıdır.

E) Sosyal hayatı ve somut dünyayı daima soyutlaş-tırarak konu edinir.

9. İnsanlar kendilerini farklı şekillerde ifade edebilir-ler. Bu yollardan biri de sanattır. Bazı sanatlar dil ve sese, bazıları maddeye, bazıları ise harekete dayalı olarak oluşturulur.

Buna göre;

I. edebiyat, II. minyatür, III. bale, IV. ebru, V. müzik

sanat dalları ikişerli gruplandırıldığında hangisi dışta kalır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. Aşağıdaki eserlerden hangisi bir sanat eseri ola-rak değerlendirilemez?

A) Ayşe’nin dokuduğu kilim

B) Mehmet’in yaptığı ebru tablosu

C) Fırat’ın bestelediği şarkı

D) Zeki’nin çektiği film

E) Canan’ın yazdığı oyun

11. I. Mimari

II. Hat Görsel sanatlar III. Tiyatro Dramatik sanatlar IV. Dans V. Edebiyat

Yukarıdaki numaralanmış güzel sanatlardan hangisi, karşıdaki gruplardan biriyle ilişkilendi-rilemez?


12. Aşağıdakilerden hangisi ritmik sanatlardan de-ğildir?

A) Tiyatro B) Dans C) Müzik

D) Opera E) Bale

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

2)

14

02 EDEBİYATIN BİLİMLERLE VE GÜZEL SANATLARLA İLİŞKİSİ1. Aşağıdakilerden hangisi sanatın ilkelerinden

olamaz?

A) Öznellik B) Orijinallik

C) Evrensellik D) Estetik/Güzellik

E) Gerçekçilik

2. Sanat ve zanaat çok uzun zaman aynı kavramlar olarak görülmüştür. 19. yüzyıla kadar bu böyle de-vam etmiştir. Oysa zanaat ve sanat birçok noktada ayrılır.

Aşağıdakilerden hangisi sanat ile zanaat arasın-daki farklardan biri olarak kabul edilemez?

A) Sanat ürünlerinde ulusal nitelikler ön plandadır ancak zanaat ürünleri evrenseldir.

B) Sanatta soyut, zanaatta ise somut bir faydadan söz edilir.

C) Sanatta yaratıcılık ön planda iken zanaatta orta-ya konan yapıt bir el becerisinin ürünüdür.

D) Sanat eserinin eşi benzeri yokken zanaatkârın ortaya koydukları birbirine benzer.

E) Sanat estetiği; zanaat ise kullanışlılığı önceler.

3. I. Rodin heykeli

II. KuğuGölübalesi III. Karmenoperası IV. Mona Lisa tablosu V. Memleket Hikâyeleri VI. Beethoven’in5.Senfonisi Bu sanat eserleriyle ilgili aşağıdakilerden hangi-

si yanlıştır?

A) I. ve IV. plastik sanatlara örnektir.

B) II. ve III. insan hareketleri ve gösterime dayanır.

C) V. ve VI. fonetik sanatlar grubunda yer alır.

D) III. karma sanatlara örnek olarak gösterilebilir.

E) I. ve V. aynı sanat grubunda yer alır.


A) Nasıl ki ressam, boya, fırça; heykeltıraş, sera-mik, mermer gibi malzemeler kullanarak sanat yapıyorsa yazar ve şair de dili kullanarak edebi-yat eserini ortaya koyar.

B) Aynı konuda, değişik malzemelerle değişik sa-nat eserleri ortaya konabilir.

C) Güzel sanatları birbirinden ayıran ve farklı isim-lendirilmelerine neden olan temel unsur, kullan-dıkları malzemelerdir.

D) Sanatı evrensel kılan, gerçekliğe yaslanıyor ol-masıdır.

E) Dilin millî bir değeri varken demir, taş, boya gibi malzemeler evrenseldir.


A) İnsan doğası gereği kendini, çevresini, içinde yaşadığı toplumu, dünyayı güzelleştirme ihtiyacı duyan bir varlıktır.

B) Sanat; insanların gördüklerini, duyduklarını, duygularını, düşüncelerini sesten, dilden ya da görsellikten yararlanarak heyecan ve hayranlık uyandıracak şekilde yeniden ifade etmektir.

C) Sanatsal güzellik; insanın ortaya koyduğu değil, zaten doğada bulunan bir güzelliktir.

D) Sanat eseri bilgilendirici olmak zorunda değildir.

E) Sanatçı, eserini dünyaya kendi penceresinden bakarak ortaya koyar.

6. Bir oyunun bir perdesini bir hafta görüp öbür perde-sini ertesi haftaya bırakabilir misiniz? Bir senfoninin üç bölümünü dinlemeyi, üç günde tamamladığınız oldu mu? Olmaz, öyle değil mi?

Bu parçada sanat eseriyle ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kişiyi yönlendirdiği

B) Ayrıntılı anlatımlara dayandığı

C) Öznel bir yaklaşımın ürünü olduğu

D) Bütünsellik özelliği taşıdığı

E) Anlaşılmasının güç olduğu

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107877


15

Şu 10

. sor

uya

bak!

Uzu

n so

rmak

tan

keyi

f mi a

lıyor

sunu

z, a

nlam

ıyor

um k

i...

Am

a KA

NKİ

, sor

u hi

ç zo

r değ

il, e

min

ol!

Uzu

n so

rup

zor h

avas

ı ver

iyor

lar.

KAN

MA

!

7. Bilim nasıl ki akla, mantığa, düşünmeye yönelikse sanat ve edebiyat da ---- yöneliktir.

Bu cümledeki boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilemez?

A) ruhu doyurmaya

B) güzelleştirmeye

C) estetik zevk vermeye

D) öğretmeye

E) hissettirmeye

8. Sözüne, yazısına (edebiyat); sesine (müzik); kul- I II

lanabildiği renklere (mimarlık); yaşadığı mekâna III

(resim); işleyebildiği taşlara (heykeltıraş) güzellik IV V vermek, insanoğlunun yaşam felsefesidir ve bu da

güzel sanatların dallarını oluşturmuştur.

Bu cümledeki bilgi yanlışının giderilebilmesi için numaralanmış ifadelerden hangilerinin yer de-ğiştirmesi gerekmektedir?

A) I ile II B) I ile IV C) II ile V

D) III ile IV E) III ile V

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Osman Hamdi Bey’in “Kaplumbağa Terbiyecisi” tablosu görsel sanatlara ait bir eserdir.

B) Orhan Pamuk’un “Kar” romanı işitsel (fonetik) sanatlara özgü nitelikler taşır.

C) Shakespeare’in “Romeo ve Juliet” adlı tiyatrosu hem görsel hem işitsel özellikler barındırır.

D) Mimar Sinan’ın yaptığı Mihrimah Sultan Camii plastik sanatlara örnektir.

E) Kuğu Gölü balesi işitsel sanatlar kategorisinde değerlendirilir.

10. • İskender Pala’nın Katre-i Matem romanı Osmanlı’nın 18. yüzyıldaki saray insanlarının, Lale Devri’nin zevk ve safa âlemlerini ve Patro-na Halil İsyanı’nı edebiyat dili ile anlatır.

• MehmetRauf’unEylüladlıromanında,aşküç-genininyarattığıgerilimininsanınruhhâliüze-rindekietkisirahatlıklagörülebilir.

• Turgenyev’in Babalar veOğullar adlı romanı-nınkahramanıBazarovnihilistbirgençtir;onunkonuşmalarıvedavranışlarınihilisthayatgörü-şünüörneklerniteliktedir.

• Dostoyevski’nin ünlü kahramanı Raskolnikov;hırsı,suçameyli,vicdanmuhasebesigibiyön-leriyle başarıyla yansıtılmış bir edebî karakterolarakkarşımızaçıkar.

• OrhanKemalveYaşarKemal’inromanlarındaÇukurova insanı farklıyönleriyleanlatılır.Kimiyerde ağa-köylü ilişkisi, kimi yerde sanayileş-meninoluşturduğu yeni işçi sınıfı, onların du-rumu,bazendebatılinançlarıvecahillikleriyleköylülerayrıntılarıylaaktarılır.

Yukarıdaki ifadeler, aşağıdaki bilim dallarından hangisinin edebiyat ile ilişkisini örneklememek-tedir?

A) Tarih B) Felsefe

C) Sosyoloji D) Psikoloji

E) Bilim ve teknik

11. Roman, insanlar arasında şaşırtıcılıklarla dolu ilişki-ler ağını çözümleme gayretidir.

Bu söz, edebiyat ile aşağıda verilen bilim dalla-rından hangisi arasındaki ilişkiye işaret etmekte-dir?

A) Coğrafya B) Tıp

C) Sosyoloji D) Psikoloji

E) Felsefe

16

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

1)03

1. Aşağıdakilerin hangisinde edebî ile öğretici me-tinlerin karşılaştırılmasında bir yanlışlık yapıl-mıştır?

A) Edebî metinler kurmacaya dayanırken öğretici metinler gerçeği temel alır.

B) Öğretici metinlerde dil göndergesel işlevdeyken edebî metinlerde kullanılan dil sanatsaldır.

C) Yoruma açık metinler edebî, nesnel bir anlatı-mın söz konusu olduğu metinlerse öğreticidir.

D) Edebî metinlerin okuyucuda estetik haz uyandır-ma amacı öğretici metinlerde de görülür.

E) Öğretici metinlerde bilgi verme ön plandayken edebî metinlerde sanatsal bir kaygı öne çıkar.

2. Aşağıdakilerin hangisi sanat eserinin özellikle-rinden değildir?

A) Değişmez ve kabul görmüş doğruları anlatır.

B) İnsanlar arasında ilişkiyi sağlayan bir iletişim va-sıtasıdır.

C) Biçimleri, yöntemleri çağdan çağa, toplumdan topluma değişir.

D) Amacı; duygulandırmak, sezdirmek, bir etki bı-rakmaktır.

E) Gerçekliğin yeniden yorumlanmasıyla oluşur.

3. Sanatsal metinlerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

A) Bu metinlere edebî metinler de denir.

B) Estetik ön planda tutulur.

C) Sezdirmek ve hissettirmek esastır.

D) Her okunduğunda yeniden yorumlanmaya açık-tır.

E) Genellikle açıklayıcı, kanıtlayıcı anlatımlardan yararlanılır.

4. I.

Etrafınıza şöyle bir bakınız. Kinler, hiddetler, kavga-lar, kıskançlıklar içinde ömürlerini tüketen zavallılar göreceksiniz. Öyle insanlar vardır ki bir hiç yüzün-den başkalarının kalplerini kırmaktan çekinmezler. Öyle insanlara rastlarsınız ki yüreklerindeki kin on-ları tutuşturduğu için etrafındakileri kasıp kavururlar. Kısacık ömürlerini başkalarına fenalık etmek, kıs-kançlığın keskin dişleriyle başkalarını ısırmak için fırsat kollamakla geçirirler. Karşımıza çıkan insanları sevmek yerine onlarla kavgaya tutuşmak olur mu şu kısacık hayatta!

II.

Güneş yeni kızıllaşıyordu. Ateşle oynayan pervasız bir pehlivanın kolundan fırlamış kızgın bir disk gibi boşlukta dönerek harelenmekte, yaklaştığı yerleri muhteşem bir pembeliğe bulamaktaydı. Erguvan renkli bahardan bir tüle bürünmüş uzak tepelerin üzerinde rüzgâr, kocaman bir demirci ocağını üflü-yor sandım. Geldiği tarafta yer yer yanan meşaleler varmış gibi üzerinde uzun akislerin kıvrandığını gör-düğüm nehir, nar suyundan tatlı bir akıntıya benzi-yordu.

Bu metinlerin karşılaştırılması ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) I. metin, öğretici metinlere; II. metin, sanatsal metinlere örnektir.

B) I. metinde, bir düşünceyi açıklamak; II. metinde, bir izlenim kazandırmak amaçlanmıştır.

C) I. metinde, açık, tek ve yalın bir anlam amaç-lanırken; II. metinde imgelerden, çağrışımlardan yararlanılmıştır.

D) Her iki metinde de eylem cümlelerine yer veril-miştir.

E) I. metin, romandan; II. metin, makaleden alın-mış olabilir.

5. Öğretici metinler, - - - - amacıyla yazılır.

Bu cümledeki boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilemez?

A) açıklamak

B) kanıları değiştirmek

C) öğretmek

D) eğlendirmek

E) tanıtmak

METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI - 1

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107878


17

Hey

! Sev

gili Ö

ğreT

meN

im, (

canı

m b

enim

/ ca

nım

ben

im/s

eni b

en p

ek ço

ok, p

ek ço

k sev

erim

) bu

çocu

ğa n

iye “K

itap

oku!

” dey

ip d

uruy

orsu

n ki?

Za

ten

bu so

rula

rın h

er b

iri ki

tap

gibi

! Bak

şu 4

ve 9

. sor

ular

a, b

ak! H

aksız

mıyı

m so

nra

söyl

e!

6. - - - - ; kullanılan dilin özellikleri, ele alınan konular, anlatım tarzları gibi ögelerle dönemin zihniyetini yansıtır. Ayrıca bu metinler; kültür, sanat, toplum meseleleri vb. ile ilgili konuların dile getirildiği, oku-yucunun bilgilendirilmeye çalışıldığı metinlerdir. Bu bakımdan, söz konusu metinler, yazıldığı dönemin bu konulara bakış açısını da az veya çok yansıtan kaynaklardır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?

A) Sanatsal metinler

B) Göstermeye bağlı metinler

C) Olay çevresinde oluşan metinler

D) Anlatmaya bağlı metinler

E) Öğretici metinler

7. Olay çevresinde oluşan edebî metinlerle ilgili olarak,

I. Kurmacabiryapıyasahiptirler. II. Mekân ve zaman ögeleri her zaman belirlidir. III. Sanatsalmetinlerdir. IV. Tümü,mensuryanidüzyazıtüründekieserler-

dir. genellemelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) III ve IV

8. -------------------------------

Kişisel HayatıKonu Alanlar

Gazete ÇevresindeGelişenler

Bu şemada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?

A) Anlatmaya Bağlı Metinler

B) Bilimsel Metinler

C) Olay Çevresinde Oluşan Metinler

D) Öğretici Metinler

E) Tarihî Metinler

9. Aşağıdakilerin hangisi öğretici metin örneği ola-rak gösterilemez?

A) Şakaklarından soğuk terler akmaya başlar. Men-diliyle yüzünü siler. Sabah olmaktadır. Ayağa kalkar, usul usul giyinir. Otelin kapısından çıkar, tramvaya biner ve yalısına gelir. Kapıyı hizmetçi kız açar.

B) Yakup Kadri, Sodom ve Gomore’de Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’da yaşayan bir züm-reyi ve bu zümre içindeki insanların ilişkilerini anlatarak ahlak ve toplum değerlerini ele alır ve sorgular.

C) Cep telefonu kullanımının sürücülerde kaza riski-ni artırdığı kanıtlanmıştır. Kaza riski sürücünün yaşı ile orantılı olarak artmakta ve risk, kanda %0,05 alkol bulunması durumundaki düzeye ulaşmaktadır.

D) Hipnoz, eski Yunan tanrısı Hipnoz’dan dolayı bu adla anılır. Hipnozla insanın, bilinç denen ve yar-gılayan beyin bölümü devre dışı bırakılarak belli bir düşünceye yönelmesi sağlanabilir.

E) Öğrenme süresini etkileyen faktörlerden biri de söz konusu bilgiyle önceden karşılaşmış olup ol-madığınızdır. Ayrıntıları ya da alt başlıkları bilin-mese de karşılaşılmış bir bilgi, tümüyle yabancı olan bir bilgiye kıyasla daha çabuk öğrenilmekte-dir.


A) Sanatsal metinlerde, yan anlam değeri taşıyan ve okuyucunun sezgisine bırakılan bölümlere yer verilir.

B) Metinler sınıflandırılırken yazılış amaçları, işlev-leri, gerçeklikle ilişkileri dikkate alınır.

C) Öğretici metinler; estetik haz uyandırmak, çağrı-şım yaratmak, duygulandırmak amacıyla yazılır.

D) Sanatsal metinlerde gerçeklik, dönüştürülerek yansıtılır.

E) Öğretici metinlerde, genellikle, anlamın yoruma kapalı olmasına, anlatılanlardan tek anlama ula-şılmasına dikkat edilir.

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

2)

18

04 METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI - 21. Deli Davut şaştı kaldı. Rüzgâr dindi, sular karardı,

ada geceye kaydı, ay çıktı. Adanın üzerindeki bir buluttan ince bir nur iniyordu. Serinlik ve fısıltıdan ibaret bir duvaktı. Adaya sükût serpiyordu. Deli Da-vut da odada ayrılığını kaybediyordu. Gündüz gülüş gülüşe gelmişlerdi. Ay ışığında ise aynı gülümseme onları birbirine sarıyordu. Dünya kendi yolunda, on-lar da rüzgârında döne döne gidiyorlardı.

Bu parçanın anlatımı ile ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?

A) Sanatlı bir söyleyiş benimsenmiştir.

B) Bir hikâye ya da romandan alınmıştır.

C) Kahraman ile tabiat özdeşleştirilerek anlatılmıştır.

D) İkileme ve yansımaya yer verilmiştir.

E) Açıklayıcı anlatım tekniği kullanılmıştır.

2. Aşağıdakilerin hangisinde, yazınsal bir söylem-den söz edilemez?

A) Serin ve karanlık eylül gecesinin yıldızsız se-ması altında Selanik, sanki gürültüden yorulmuş gibi, baygın ve sakin uyumaktadır. Rıhtım tenha-dır.

B) Sonbaharda ne hazin bir yalnızlıkla yerlere ya-yılan yapraklar ne kupkuru kalmış dallar hüzün-lendirirdi onu. Onu en çok gökyüzünü kaplayan siyah lekeler, göçmen kuşlar hüzne boğardı.

C) Üzerinde iki beden büyükmüş gibi orasından burasından sarkık duran bir ceket vardı. Gözleri koyu yeşil bir şapkanın altından gölgeli bir or-man kuytusuydu sanki.

D) Nihayetsiz mor bir kubbeyi andıran dumanlı gökten, sonsuzluğun geçmiş saatlerini hatırlatır gamlı guguk sesleri aksediyordu.

E) Yapılan ölçümler, bölgede yağışın yıllık ortala-manın altında olduğunu gösteriyor. Bu durum canlı yaşamını son derece olumsuz etkiliyor.

3. Metinler

Öğretici metinler------- I -------

---- II ----şiir

Bu şemada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

I II

A) Anlatmaya bağlı Tiyatro metinler

B) Edebî metinler Olay çevresinde gelişen metinler

C) Göstermeye bağlı Anlatmaya bağlı metinler metinler

D) Edebî metinler Anlatmaya bağlı metinler

E) Kişisel hayatı konu Olay çevresinde alan metinler gelişen metinler

4. Aşağıdakilerin hangisi öğretici metinler ile sa-natsal metinlerin ortak bir özelliği olabilir?

A) Her biri, okurla yazar arasında gerçekleşen ileti-şimin ögesidir.

B) Genellikle dilin göndergesel işlevinden yararla-nılarak yazılırlar.

C) Olay örgüsü, zaman, mekân ve kişiler ortak un-surlar olarak ortaya çıkar.

D) Anlatımın açık, çağrışımlardan uzak olmasına özen gösterilir.

E) İlk örnekleri 16. yüzyılda Avrupa’da ortaya çık-mıştır.

5. Sanatsal metin yazarı aşağıdakilerin hangisini yazılarında önemsemez?

A) Gerçeklere sıkı sıkıya bağlı kalmayı

B) Kişisel yanlarını belirtmeyi

C) Estetik ögeleri güçlendirmeyi

D) Yazısını bir plan dâhilinde oluşturmayı

E) İfadelerinde çağrışımlara açık olmayı

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107879


19

Dos

tum

, ArK

i der

ki s

en 1

ve 2

. sor

ular

ı doğ

ru ç

özdü

ysen

büy

ük b

i’ kişi

sin. V

alla

hi B

RAVO

! Şah

sen

ben

pek

bi’ ş

ey a

nlam

adım

.

6. Adalet, insan olma yolculuğumuzda sahip olmamız gereken bir erdemdir. Adaleti sağlamakla yükümlü insanların ölçüyü kaçırmaları, itidali elden bırakma-ları, onların adil olmadıklarının en açık belirtisidir. Adil tutum; görüşü, kimliği ne olursa olsun insanla-ra eşit, hak gözeterek, hukuku koruyarak muamele yapmayı gerektirir. Öteki türlüsü kayırmacılık, ahlak-sızlık, hukuk tanımazlık olur.

Bu parçanın yazarıyla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

A) Bir konudaki düşüncelerini açıklamıştır.

B) Yazısında kurmaca bir yapı oluşturmamıştır.

C) Kişilerini gerçekçi bir yaklaşımla kurgulamıştır.

D) Amacı, okurlarını inandığı konuda yanına çeke-bilmektir.

E) Açık, anlaşılır; çağrışım ve imgelerden uzak bir dil kullanmıştır.

7. Öğretici metinler - - - - amacıyla yazılır.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümledeki boş bıra-kılan yere getirilemez?

A) okurları bir konuda ikna etmek

B) bir konuda okurları eğitmek

C) okurların bir meseleyle ilgili fikirlerini etkilemek

D) bir konuyu estetik değer de katarak farklı farklı yorumlatmak

E) bir meselenin çözümünü açıklamak

8. Bir edebî eserin herkeste farklı çağrışımlar uyandırmasının nedenlerinden biri, aşağıdakile-rin hangisinde belirtilmiştir?

A) O güne dek işlenmemiş bir konuyu ele alması

B) Yazarının dünyasından izler taşıması

C) Kendisinden önce oluşturulmuş birikimden yani gelenekten etkilenmesi

D) Yazarının öğretmek değil; sezdirmek, hissettir-mek amacıyla hareket etmesi

E) Oluşturulduğu toplumun sosyal, kültürel, dinî ögelerinden beslenmesi

9. “Aradan uzun bir zaman geçtikten sonra Büyük Ağrı Dağı, ordusunu toplayıp çok uzun süren bir savaşa gitmiş. Savaş bu, ne zaman biteceği belli olur mu? Onlar savaşırken Kafdağı’nın sağlığı bozulmuş. Çok yaşlı olduğu için dermanının tükendiğini anlayarak çevresindeki dağ oğullarına, dağ torunlarına duru-munun iyi olmadığını bildirmiş.”

Bu parça ---- unsurlar taşıyan konu ve kahramanlar üzerine kurulduğu için ---- bir metindir.

Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) olağanüstü-fantastik

B) düşsel-öğretici

C) gerçekçi-mizahi

D) olağanüstü-kanıtlayıcı

E) gerçekçi-tartışmacı

10. Gazetenin bu kadar büyük önemi olması nereden geliyor? Önce eski çağlarda var olmayan bir toplan-ma tarzı yaratılmasından. Gazetenin doğmasından önce, yalnız bir türlü toplanma tarzı vardı: O da in-sanların kapalı bir salonda ya da açık bir meydanda toplanıp birlikte duyması, düşünmesiydi. Gazeteden doğan yeni bir toplanma tarzı ise “âmme-publique” adını alır. Âmme, sözlü değil, yazılı bir topluluktur. Evinizde otururken yalnız günün gazetesini oku-makla, göze görünmez toplantının, manevi bir top-luluğun içine girmiş olursunuz. Çünkü her gün aynı gazeteyi okuyanlar, aynı biçimde duymaya, düşün-meye, ortaklaşa bir vicdana sahip olmaya başlarlar. Bundan başka gazete uluslararası kamuoyunun ay-nasıdır.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Açıklayıcı anlatım ağır basmaktadır.

B) Yazarın amacı, kanıları değiştirmektir.

C) Anlatımda imgelerden yararlanılmamıştır.

D) Kurmaca bir yapısı yoktur.

E) Parçanın devam edeceği anlaşılmaktadır.

Seçe

nekl

i Sor

ular

(gen

el)

20

05

1. Edebiyat, müzik, resim, heykel, mimarlık, tiyatro vb. insanda coşku ve hayranlık uyandıran yaratıcı alana ---- denir.

Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) güzel sanatlar

B) edebî metin

C) zanaat

D) olay çevresinde gelişen edebî metinler

E) sanatsal metin

2. Bilimsel metinlerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi edebî metinlerde de her zaman bulunur?

A) Bilgi verme

B) Belli bir plan dâhilinde yazılma

C) Kesin, açık bir dile sahip olma

D) Açıklayıcı anlatımdan yararlanma

E) Faydalı olmayı amaçlama

3. (I) Edebî metinler anlam açısından zenginlikler içer-diğinden, okuyan her kişi bunlardan farklı anlamlar çıkarabileceği gibi aynı okuyucu da başka okuyuş-larında farklı anlamlar çıkarabilir. (II) Edebî metinleri anlamlandırmada, okuyanın bilgisi, görgüsü ve psi-kolojik durumu rol oynar. (III) Eserin kişisel yakla-şımla, farklı şekilde anlamlandırılmasına yorum de-nir. (IV) Bir edebî metin yorumlanırken metnin; yapı, anlatım ve temadan bağımsız düşünülmesi gerekir. (V) Metin yorumlanırken parça bütünle, bütün par-çayla irtibatlandırılıp anlamlandırılmalıdır.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?


4. Göstermeye bağlı metinleri, anlatmaya bağlı metin-lerden ayıran özellik bunlarda ---- bulunmayışıdır. Bu metinlerdeki dramatik örgü, diyaloglarla anbean yaşanarak geliştirilir. Kişilerin birbirleriyle konuşma-sıyla olay akışı sağlanır.


A) olay örgüsünün

B) anlatıcının

C) mekân ve zaman ögelerinin

D) karakter tahlillerinin

E) betimleyici ögelerin

5. Evliya Çelebi, 10 ciltlik Seyahatname’si ile yalnız-ca Türk edebiyatında değil, dünya edebiyatında da saygın bir yere sahiptir. Daha 17. yüzyılda, Osmanlı Devleti’nin üç kıtaya yayılan topraklarında yıllarca gezmesi ve buralardaki yaşam tarzlarını, insan iliş-kilerini en ince noktalarına kadar yazması, çok bü-yük önem taşımaktadır.

Aşağıdakilerin hangisinde, parçada tanıtılan eserde edebiyatla ilişkilendirilen bilim dalları ve-rilmiştir?

A) Psikoloji-felsefe

B) Sosyoloji-coğrafya

C) Psikoloji-coğrafya

D) Tarih-psikoloji

E) Felsefe-coğrafya

6. Metinlerin türlere ayrılmasında aşağıdakilerden hangisi etkili değildir?

A) Ortaya çıktıkları dönem

B) Gerçeğe yaklaşımları

C) Yazılış amaçları

D) Kullanılan dil

E) Anlatım biçimleri

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107880


21

Am

maa

an, s

ürek

li çö

z çö

z ne

reye

kad

ar! H

aydi

bira

z ha

va a

lmay

a çı

kalım

. Dön

ünce

yap

arız

. Hem

baz

ı sor

ular

çok

gıc

ıktı.

Öğr

eTm

eNe

dedi

m a

slın

da, y

azm

a bö

yle

soru

lar!

Din

ler m

i! N

eym

iş, ö

nem

li ay

rıntıl

ar b

arın

dırıy

orla

rmış.

Peh

!

7. I. Heykel

II. Edebiyat III. Dans IV. Mimari V. Bale Yukarıdaki sanatlardan hangileri somut bir mad-

deye biçim verilmesiyle oluşur?

A) Yalnız II B) I ve IV C) II ve IV

D) I, II ve V E) II, III ve V

8. Bir tarih, fizik, felsefe metni ile bir şiir roman, hikâye arasında her bakımdan önemli farklar olduğu görü-lür. Birinci tür metinlerde temel amaç, ---- iken ede-biyat eserlerinde amaç, ---- .

Bu parçadaki boş bırakılan yerlere sırasıyla aşa-ğıdakilerden hangisi getirilemez?

A) bir konuya açıklık getirmek - etkileyiciliktir

B) bilgi vermek - güzeli ortaya koymaktır

C) yönlendirmek - yol göstermektir

D) düşündürmek - estetik duygu uyandırmaktır

E) tanıtmak - okuyucuyu yaratılan dünyaya çek-mektir

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Edebî metinlerde bir plana bağlı kalınmaz, bun-lar anlık hislerle oluşturulur.

B) Öğretici metinler, çağrışımlara kapalıdır; bunlar, genellikle herkes tarafından aynı şekilde anlaşı-lır.

C) Edebî metinlerde genellikle betimleyici ve öykü-leyici anlatım kullanılır.

D) Edebî metinler, anlatmaya ve göstermeye bağlı metinler olmak üzere ikiye ayrılır.

E) Öğretici metinlerde kelimeler, genellikle gerçek anlamıyla kullanılır.

10. Aşağıdakilerden hangisi, anlatmaya bağlı edebî metinlerin özelliklerinden değildir?

A) Yaşanmış ya da tasarlanmış olayları konu edi-nirler.

B) Gerçekler, durumlar, olaylar, yazar tarafından değiştirilerek verilir.

C) Olay örgüsü; kişiler, yer, zaman ögelerinin belli bir düzen içinde verilmesiyle oluşturulur.

D) Bu tarz metinlerde, olay örgüsü asıl unsurdur.

E) Sahnede canlandırılmak üzere yazılırlar.

11. Son dönemlerde üzerinde yoğun olarak çalışılan ve öğrenme-öğretme sürecinde son derece etkili olan değişkenlerden biri de öğrenme stilleridir. Öğrenme stillerini ele alan birçok öğrenme modeli bulunmak-tadır. Temeli yaşantısal öğrenme kuramına dayalı Kolb öğrenme stili, yaygın olarak kullanılan mo-dellerden biridir. Bu modelde ayrıştıran, değiştiren, özümsenen ve yerleştiren olmak üzere dört temel öğrenme stilinden söz edilmektedir. Bu, öğrencile-rin öğrenme stillerini ve öğrenme düzeylerinin farklı olup olmadığını belirlemek üzere yürütülen bir ça-lışmadır.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

A) Bilimsel bir metinden alınmıştır.

B) Dil, göndergesel işlevindedir.

C) Anlatım, farklı anlamlara ve yorumlara kapalı şekilde oluşturulmuştur.

D) Yazarın amacı okuyucuya bir konu hakkında bil-gi vermektir.

E) Sözcükler bağlamda, genellikle, yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılmıştır.

BİLGİ KÖŞESİ

22

Sorulardan önce

Yazm

a, S

özlü

ilet

işim

, Dil

Bilg

isi K

azan

ımla

rı

NİÇİN YAZIYORUZ? NASIL YAZMALIYIZ?

“Yazma” isteği, insanın içindeki anlatma, anlaşılma, anlama çabasının bir sonucudur. Yazmak, bu isteğin eyleme dönüşmüş hâli... Yazarların çoğu neden yazdıkları konusuna kesin bir cevap veremez, bu sorunun cevabı olsa da kişiseldir. Her insan kendince bir sebepten yazar.

Yazmak “hazırlıklı” bir eylemdir. Hazırlık aşamasında yazmanın amacı, yöntemi belirlenir; konunun iyice belir-ginleşmesi sağlanır. Sonrasında konuyla ilgili bilgi toplanır, bu bilgiler ışığında ve metnin türüne göre plan yapılır. Planlama, yazmanın önemli bir basamağıdır. Son aşamada yazma süreci başlar. Bu süreç yazarın yaratıcı gücüyle şekillenir.

İLETİŞİM

İletişim, gönderici ve alıcı konumundaki en az iki insan arasında gerçekleşen duygu, düşünce, davranış ve bilgi alışverişidir. Gönderici, alıcı, ileti, kanal, bağlam, dönüt gibi ögeleri vardır.

İnsan, toplum içinde yaşayan bir varlık olduğu için, farkında olsun veya olmasın, sürekli iletişim hâlindedir.

İnsanlar; bedensel ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılamak, duygu, düşünce, beklenti, vb. dile getirmek, başka insanlarla anlaşmak, bilgi alışverişi yapmak, toplumsal düzeni sağlamak, kuralları sağlıklı şekilde yerine getirmek için iletişim kurmak zorundadır.

İletişim; dille, jest ve mimiklerle, resim, şekil, çizgi gibi görsellerle ve simgelerle gerçekleştirilebilir.

Kendi dışında başka bir şeyi gösteren, düşündüren şekil, ifade, görüntü vb.ne “gösterge” adı verilir. Göstergeler de iletişim araçlarından biridir.

DİL

Aynı milletten olan ve aynı toplulukta yaşayan insanların anlaşabilmelerini sağlayan en gelişmiş iletişim aracıdır.

Ana dil: İnsanın doğup büyüdüğü aile ve ortamda çevresinden öğrendiği, bilinçaltına kodladığı, toplumla ara-sındaki en kuvvetli bağdır.

Lehçe: Bir dilin tarihsel gelişimi içinde yazılı kaynaklarla izlenemeyen dönemlerde ayrılmış koludur. Çuvaş Türk-çesi, Yakut Türkçesi, Türkçenin lehçelerindendir.

Şive: Bir dilin köklerinden çok fazla uzaklaşmamış, kendisiyle birçok benzerlik taşıyan koludur.

Ağız: Bir şive içinde aynı dilin farklı konuşma şekilleridir: Karadeniz ağzı, Sivas ağzı, Konya ağzı...

Argo: Belirli toplulukların ses, yapı, söz dizimi ve anlam bakımından farklılıklar gösteren kelime dağarcığıdır. Çoğunlukla kaba bir söyleyiş özelliği gösterir. “Çakmak: sınavda başarısız olmak”, “Sallamamak: Önem verme-mek”...

Jargon: Farklı meslek gruplarının kendi aralarında kullandıkları mesleki dil: Eks olmak, tıp dilinde ölmek anla-mına gelir.

Standart Dil: Bir ulusun yaygın olarak kullanılan ortak alana hâkim dilidir. Ulusun yazılı dili, medya dili, kamusal alandaki dili standart dil çerçevesindedir.

23

Isın

ma

turla

rı ba

şlas

ın b

akal

ım! T

estle

rden

önc

e bu

sayf

a he

rkes

e iy

i gel

ir!

BOŞLUK DOLDURMA SORULARI

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun

ifadelerle tamamlayınız.

1. Göndericinin aktardığı duygu, düşünce, istek

ve bilgilere .......................... denir.

2. İletişimin meydana geldiği ortam, ..................

olarak adlandırılır.

3. Konuşmada kanal, .................... .

4. Yazmanın önemli bir aşaması olan ..................,

bilgi toplama sürecini de içerir.

5. Kişinin ................... ve ................... ihtiyaçlarını

karşılamak için iletişim oldukça önemlidir.

6. İnsan, duygu ve düşüncelerini en etkili biçimde

................ ile anlatır.

7. Duygu, düşünce ve isteklerini aktaran kişi, ......

.................................... .

8. Bir dilin, uzak geçmişte, bilinmeyen zamanlar-

da ayrılmış koluna ...................... denir.

9. Resim, şekil, jest, mimik, işaret, hareketler

................................. göstergelerdir.

10. İletişim en az ....................... insan arasında

gerçekleşir.

11. Edebî metinler bir iletişim aracıdır; göndericisi

............................., alıcısı .............................

12. Konusu insan, malzemesi dil olan; duygu ve

düşüncelerin estetik şekilde ortaya konduğu

sanat dalına ................................ denir.

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarını D, yanlış olan-larını Y ile gösteriniz.

1. Dil, kültürel değerlerin korunmasını

sağlar.

2. İnsanlar, sosyal çevrelerinde sağlıklı ve

mutlu bir yaşam sürebilmek için çevre-

sindekilerle iletişime geçerler.

3. “Jargon”, dilin çeşitli gruplar veya mes-

lek mensupları arasında kullanılan özel

şeklidir.

4. İnsanlar arasında iletişim yalnızca söz-

lü olur.

5. Trafik lambasında yeşil ışık yanması,

sosyal göstergedir.

6. Yazmak, yazarın yaratıcı gücüyle şekil-

lenir ve yazmaya başlamadan önce ha-

zırlık yapılması gerekir.

KISA CEVAPLI SORULAR

Aşağıdaki soruların cevaplarını kutucuklara yazınız.

1. Bir dilin kısa zaman önce, yazılı metinlerle izle-nebilen dönemlerinde, kendisinden ayrılan, hem ses hem biçim olarak benzerlikler içeren kolu-dur.

2. Adem, gittiği restoranda garsondan bir fincan çay istemiştir. Garson; çayın yeni demlendiğini, hazır olduğunda getireceğini söylemiştir.

Bu iletişimin bağlamı nedir?

3. Göndericinin iletisine karşılık veren kişiye ne de-nir?

Fark

lı Fa

rklı

Soru

lar

NİÇİN YAZIYORUZ, NASIL YAZMALIYIZ? - İLETİŞİM -DİLE İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR

24

06Se

çene

kli s

orul

ar (s

eviy

e 1)

İLETİŞİM VE İLETİŞİMİN ÖGELERİ - 11. Aşağıdakilerden hangisi, iletişime gerek duyma

nedenlerinden değildir?

A) İnsanın kullandığı dili sürekli geliştirmek ve gü-zel konuşmak zorunda olması

B) Günlük hayatın iletişimle akıyor olması

C) İnsanın duygu ve düşüncelerini paylaşmak iste-mesi

D) İhtiyaçların ancak iletişimle karşılanabilmesi

E) İnsanın doğası gereği sosyal bir varlık olması

2. Aşağıdakilerin hangisinde iletişimle ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) Gönderici tarafından iletilen bilginin alıcı tarafın-dan anlaşıldığı bir ortamda gerçekleşir.

B) Gerçekleşmesi için tarafların ortak bir dili olmalı-dır.

C) Tam ve sağlıklı bir iletişimde geri bildirim bulu-nur.

D) Bedensel ihtiyaçları gidermek için bir araç oldu-ğu gibi ruhsal ihtiyaçları gidermek için de olmaz-sa olmaz bir ihtiyaçtır.

E) Toplumsal hayatta iletişim yalnızca karşılıklı ko-nuşma ile sağlanır.

3. I. Oğuz’un cep telefonuyla arkadaşı Hakan’a bu-luşma yerini mesaj atması

II. BuluşmayerindeOğuz’unarkadaşınındoğumgünüiçinaldığısaationavermesi

III. DoğumgünühediyesinialanHakan’ınarkada-şıOğuz’ateşekküretmesi

IV. İki arkadaşın bu mutlu günü paylaşmak içinözçekim(selfie)yapıpbunukişiselsayfalarınakoyması

V. Oğuz’unevinedönmekiçinaceleyleişlerinibi-tirmesi

Yukarıda numaralanmış bölümlerden hangisi iletişim kavramıyla açıklanamaz?


4. Duygu ve düşüncelerin sözlü ve yazılı olarak dile getirilmesine ---- denir ve bu ---- ile gerçekleşir. Özellikleri, amacına göre değişir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) kültür-eğitim B) sanat-metin

C) metin-kültür D) iletişim-kültür

E) anlatım-dil

5. I. Yapmacık konuşma ve hareketlerden uzak dur-mak

II. Göztemasıkurmak III. Jest ve mimikleri uygun kullanmak IV. Sürekli yüksek, gür, canlı bir ses tonuyla ko-

nuşmak Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangile-

ri, etkili bir iletişimde bulunmaz?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II

D) II ve IV E) III ve IV

6. İletişim; anlaşabilmeyi, kendimizi ifade edebilmeyi ve sorunları hâlledebilmeyi sağlar. Ancak bu, doğru iletişim ile mümkündür. İletişim, nasıl kullanacağımı-zı bildiğimizde bizim için önemli bir araçtır. Örneğin, karşımızdaki kişinin konuşması bitinceye kadar onu beklemek ve saygı göstermek gerekir. Doğru iletişim kurabilen bireyler, genellikle, düşünebilen, empati kurabilen, hayat tecrübesine sahip bireylerdir. Bu insanlar çevreleriyle sağlıklı bir birliktelik yürütürler.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisi vurgulanmış-tır?

A) İletişimin önemi

B) İletişimin kuralları olduğu

C) İletişimin farklı yollarla gerçekleşebildiği

D) İletişimin evrensel nitelik taşıdığı

E) İletişimin sosyal bir kavram olduğu

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107881


25

Şişş

t! İl

etişi

m k

ural

ım m

ı? S

enin

le il

etişi

m k

urm

amı ç

ekem

eyen

ler (

Onl

ar k

endi

ni b

ilir.)

ben

i say

fanı

n şu

ken

arcı

ğına

sıkı

ştırd

ı. A

ma

ben

sana

her

türlü

ula

şırım

KA

NKİ

!

7. İnsanlar, duygu ve düşüncelerini karşısındakine ak-tarmak isterler. Bu durum, sosyal yaşantının olmaz-sa olmazıdır. Öyle ki dünyada her olay, her düşünce, her fikir, bu şekilde yani iletişim ile aktarılarak orta-ya çıkar. Varoluştan bugüne kimi zaman harflerle, kimi zaman seslerle, kimi zaman işaretlerle iletişim kurulmuştur. Günümüzde en çok kullanılan iletişim şekli ise konuşmadır. Her gün birçok kişi ile konuşup düşüncelerimizi başkalarına aktarırız. Konuşmanın, iletişimin olmadığı bir dünya düşünün! Nasıl yaşar-dık? Sadece insanlar değil, hayvanlar da sürekli iletişim hâlindedir. Hayvanlar, çıkardıkları sesler ve yaptıkları davranışlar ile birbirleriyle iletişim kurarlar.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşıla-maz?

A) İnsanların iletişim kurmadan yaşamaları olduk-ça zordur.

B) İletişimin çeşitli yöntemleri vardır.

C) İletişim sosyal hayatın temelini oluşturur.

D) İnsanlar arasındaki tek iletişim yöntemi, konuş-madır.

E) Duygu ve düşüncelerini paylaşma, insan için bir ihtiyaçtır.

8. I. Konuyu saptırmak

II. Yargılamak III. Suçlamak IV. Yolgöstermek V. Deneyimlerden bahsetmek Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangileri

iletişimde yapılan hatalardandır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) III ve IV

D) I, II ve III E) III, IV ve V

9. İnsanlar- - - - birvarlıkolmalarındandolayıbirbirle-rindenuzakkalamazlar,heraniletişimhâlindedirler.İletişiminsağlıklıyürümemesihâlindetoplumsalso-runlarortayaçıkar.


A) özel B) duygusal C) sosyal

D) evrensel E) konuşkan

10. İletişim, üç temel unsur üzerinden gerçekleşir: Ko-nuşma, yazma, dinleme. Bu üç unsur üzerinden in-sanlar kendilerini ifade ederler, birbirlerini anlar ve paylaşımda bulunurlar. Kısaca bir insan kalabalığın-dan topluma dönüşürler.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşıla-bilir?

A) İletişim, yalnızca duyguların ifade edilmesiyle sınırlıdır.

B) İnsanlar bir arada yaşayarak ve iletişim hâlinde olarak bireysellikten çıkar, sosyalleşirler.

C) İletişimin gerçekleşmesi için iletişimin bütün ögelerinin bulunması gerekir.

D) Bilgi aktarmanın en etkili yolu, dinlemedir.

E) İnsanlar yalnızca konuşarak anlaşırlar.

11. I. Kendini ifade etmek

II. Diğerinsanlarıanlamak III. Arkadaşedinmek IV. Ruhsalvebedenselgereksinimler Yukarıdaki numaralanmış ihtiyaçlardan hangile-

ri iletişimi gerekli kılar?

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

26

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

1)07 İLETİŞİM VE İLETİŞİMİN ÖGELERİ - 2

1. Baba:

“Ne düşünüyon hanım?” dedi, “Doktor anası olaca-ğını mı?”

Kadın güldü:

“Onu ben değil, sen düşünüyon asıl.”

“Heye vallaha hanım. Bizim de bir konağımız olur, temiz bir elbisem. Löküs bir kahvede nargile tokur-datmak. Doktor babası olacam kolay mı?”

Bu parçada Adanalı çiftin konuşmasındaki fark-lılık aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklana-bilir?

A) Ağız B) İletişim C) Simge

D) Argo E) Jargon

2. Babası, baş ucuna asılı lambanın ışığında gazete-nin birinci sayfa başlıklarını okumaktadır.

Onun yanına, yere çömelen ve aynı şeyi yapan Ser-dar sorar:

– Baba makale ne demek?

– Bilmiyorum ki ben de. Geç oldu yatmalısın artık.

Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle-nemez?

A) İletişimde dönüt ögesi bulunmaktadır.

B) Gönderici oğuldur.

C) Baba, alıcı konumdadır.

D) İletişim kanalı sözlüdür.

E) Dil, estetik amaç güdülerek kullanılmıştır.

3. Duygu ve düşüncelerin kullanılabilecek her türlü yol-la (yazı, söz, işaret, resim, vb.) bir başkasına aktarıl-ması genel anlamda ---- olarak adlandırılır.

Bu tanımda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ikon B) simge C) iletişim

D) etkileşim E) bağlam

4. Hastaneye ziyaretime gelen arkadaşım, iyi görün-düğümü söyleyince keyfim yerine geldi.

Bu cümlede sözü edilen iletişimde, bağlam aşa-ğıdakilerin hangisidir?

A) Arkadaş B) Sözlü anlatım C) Hastane

D) Sağlık durumu E) Sorma eylemi

5. – Bana dün söz verdiğin gibi derslerine sıkı çalı-şacaksın, değil mi kızım?

– Evetbaba,elimdengeleniyapacağım. Bu iletişimle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi

söylenemez?

A) İletişimde dönüt yoktur.

B) İletişim kanalı sözlüdür.

C) Babanın sözleri, iletidir.

D) Gönderici babadır.

E) Kız, alıcı konumdadır.

6. İzin ver hey ağam, ben de varayım

Ah çekip de arkam sıra ağlar var

Bakarım bakarım sılam görünmez

Ara yerde yıkılası dağlar var

Bu dörtlükte aşağıdaki iletişim ögelerinin hangi-si yoktur?

A) İleti B) Gönderici C) Alıcı

D) Dönüt E) Kanal

7. İletişimin bazı unsurları vardır; bunlar olmayınca ile-tişim gerçekleşmez. (I) Gönderici; duygu, düşünce veya isteğin aktarılmasında sözü ileten kimse veya topluluktur. (II) İletilen sözü dinleyen, yazıyı okuyan kişi veya topluluk ise alıcıdır. (III) Göndericinin alıcı-ya vermek istediği bilgi, istek, düşünce veya duygu, ileti adını alır. (IV) İletişimin gerçekleştiği ortama ise kanal adı verilir. (V) İletiye verilen her türlü cevap, dönüt yani geri bildirim olarak adlandırılır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisin-de bir bilgi yanlışı vardır?


Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107882


27

Bizi

m P

eDer

Le a

ram

ızda

ki il

etişi

m g

enel

likle

şöyl

e: “N

ered

esin

bu

saat

e ka

dar?

” “A

rkad

aşla

rlayd

ım b

aba.”

“Kim

inle

sin d

emed

im, n

ere-

desin

ded

im.”

“Ee

tam

am iş

te, a

rkad

aşla

rday

dım

bab

a, b

en d

e on

u sö

yled

im.”

“Ark

adaş

lar n

ered

eydi

?”...

8. İletişim

BağlamMüze

Sinan Fırat"Var mı artıran?" "2,300 TL"

V

I IVII III

Gönderici İleti Dönüt Alıcı

Bir müzede gerçekleşen açık artırmaya katılan ko-leksiyoncu Sinan, müzayedeyi yöneten Fırat’ın elin-deki tablo için salondakilere “Var mı artıran?” deme-si üzerine “2.300 TL” diyerek tabloyu satın almıştır.

Bu iletişimin ögelerinin gösterildiği numaralan-mış yerlerin hangilerinde bir yanlışlık yapılmış-tır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III

D) III ve V E) IV ve V

9. Betül, kitap fuarında takip ettiği yazarın kitaplarının yayımlandığı yayınevinin standına gelir ve görevli-ye: “Mustafa Kutlu’nun Anadolu Yakası adlı kitabı yayımlandı mı?” diye sorar.

Bu iletişimde aşağıdaki ögelerden hangisi yer almamıştır?

A) Dönüt B) Kanal C) Bağlam

D) İleti E) Gönderici

10. Aşağıdakilerden hangisi bir iletişim eylemi sayıl-maz?

A) Gişeden akşamki oyuna bilet istemek

B) Parkta oyun oynayan çocukları izlemek

C) Öğrencilere ders anlatmak

D) Sevdiği bir şairin şiirlerini okumak

E) Komşuların sohbetine ortak olmak

11. İletişimin gerçekleşmesi için gönderici, ileti, kanal, alıcı, dönüt ve bağlam adı verilen ögelere ihtiyaç vardır. Gönderici, iletiyi gönderen; ileti, verilmek is-tenen mesaj; kanal, bu mesajın ne yolla (yazılı mı, sözlü mü) iletildiği; alıcı, iletiyi alan; dönüt, alıcının göndericiye verdiği karşılık ve bağlam da bütün bu ögelerin anlam kazandığı ortam olarak tanımlana-bilir.

I II III IV

Öğretmen → Adıl nedir? → Öğrenci → İsmin yerini

tutan

kelimelerdir.

Bu iletişim örneğinde numaralanmış yerlere aşa-ğıdakilerin hangisinde verilen iletişim ögeleri getirilmelidir?

I. II. III. IV.

A) Gönderici İleti Alıcı Dönüt

B) Alıcı Kanal İleti Dönüt

C) Kanal Dönüt Alıcı İleti

D) Gönderici İleti Dönüt Kanal

E) Alıcı Kanal Gönderici İleti

12. İletişimle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söy-lenemez?

A) İletişim sırasında insanlar, sadece bilgiyi değil duyguyu da aktarırlar.

B) Amacı olmadan, kendiliğinden ortaya çıkan ileti-şim parçalarına sosyal gösterge denir, trafik lev-haları buna örnektir.

C) Mimikler, beden hareketleri, bakış ve duruşlarla da iletişim sağlanır.

D) Kişi, ruhsal ve bedensel ihtiyaçlarını iletişim ku-rarak giderebilir.

E) İnsanlar arasında iletişim yazılı ve sözlü olabile-ceği gibi bir görselden alınan mesajla da iletişim sağlanabilir.

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

2)

28

08 İLETİŞİM VE İLETİŞİMİN ÖGELERİ - 31. Gazete ve dergilerde yer alan makale, fıkra gibi öğ-

retici metinlerde önemli olan ---- , kurmaca metinler-de pek önemli değildir. Kurmaca metinlerde bunun ne olduğundan çok dile getiriliş tarzı önemlidir.

Parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisinin getirilmesi en uygundur?

A) bağlam B) ileti

C) gönderici D) dönüt

E) kanal

2. Göndericiden alıcıya taşınan bilgi, duygu, istek vb. şeyleri ifade eden öge aşağıdakilerden han-gisidir?

A) İleti B) Dönüt C) Bağlam

D) Kanal E) Gösterge

3. Masallar, hikâyeler, menkıbeler ve mesellerden alı-nacak çokça ders vardır. Kitapların hazine sandıkla-rından çıkartılıp bugüne taşınması aradaki yüzyıllar veya bin yılları göz ardı etmezse de bir gerçeği orta-ya koyar: İnsan duyguları geçmişte neyse bugün de odur! O hâlde geçmişten bile bugüne dair alınacak dersler olabilir.

Bu parçadaki altı çizili sözler aşağıdaki iletişim ögelerinden hangisini ifade eder?

A) Gönderici B) Alıcı C) İleti

D) Dönüt E) Bağlam

4. Bir öğretmen, sınıfta dersini anlatıyor; dersi bazıları tümüyle anlıyor, bazıları anlatılanların çoğunu anlı-yor, bazıları çok azını anlıyor, bazıları da dersi hiç anlamıyor.

Parçada sözü edilen öğrenciler, iletişimin hangi ögesini oluşturmaktadır?



5. Sanatta neyin niçin anlatıldığından çok nasıl anlatıl-dığı önemlidir. Bazı sanatçılar kendilerini sözcükler-le, bazıları müzikle bazıları da çizgilerle ifade eder.

Parçada sözü edilen “nasıl” sorusunun iletişimde karşılığı aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) İleti B) Dönüt C) Kanal

D) Gönderici E) Alıcı

6. Bazı öğrenciler, “Ben sınıf etütlerinde daha iyi çalı-şabiliyorum, evde ders çalışamıyorum.” diyor.

Böyle söyleyen bir öğrenci için iletişimin ögele-rinden hangisi daha önemlidir?



7. Matematik dersini anlamayan bir öğrenci, öğretmen değişikliği sonucu dersi seviyor ve anlamaya başlı-yor.

Yukarıda sözü edilen öğrencinin dersi anlama-sında iletişim ögelerinden hangisi etkilidir?



8. İletişimde gönderici, alıcıya iletisini göstergeler yar-dımıyla iletir. Yani iletişimin gerçekleşmesinde gös-terge, temel kavramlardan biridir. Çünkü iletişimde varlık ve objeler değil onların sembolü olan göster-geler kullanılır.

Yukarıdaki metinde iletişimin hangi ögesinden söz edilmemiştir?


D) Dönüt E) Kanal

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107883


29

Ben

şimdi

sana

“Bu

test

te k

aç d

oğru

n va

r?” d

iye

sora

rsam

sen

de b

ana

“Hep

si do

ğru!

” der

sen

bu b

ence

GÜ

ZEL

bir i

letiş

im o

lur.

Ben

bunu

n ög

eler

inde

n fa

lan

anla

mam

.

9. Bir televizyon kanalında sunucunun “İstanbul’da tra-fik sorunu her geçen gün büyüyor.” diyerek kurdu-ğu iletişimin ögeleriyle ilgili olarak aşağıda veri-len bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Gönderici: Sunucu

B) Alıcı: İzleyici

C) Kanal: Televizyon

D) Dönüt: Bulunmuyor

E) İleti: İstanbul’da trafik sorununun büyümesi

10. Bir araştırmaya göre okuduklarımızın yüzde on, dinlediklerimizin yüzde yirmi, yaptıklarımızın yüzde otuzunu anlayabiliyoruz.

Bu cümleye göre anlamada en önemli olan aşa-ğıdakilerden hangisidir?


D) Dönüt E) Kanal

11. Ders anlatmaya başlayan öğretmen, on dakika geç-tikten sonra bazı öğrencilerin dersten koptuğunu anlayınca, “Bu konuyu bir daha anlatayım mı?” diye sordu. Öğrencilerin çoğu, “Anlatsanız iyi olacak.” ce-vabını verince konuyu yeni baştan bir daha anlattı.

Yukarıdaki cümlede öğretmene cevap veren öğrenciler iletişim ögelerinden hangisini kullan-mıştır?

A) Dönüt B) İleti C) Alıcı

D) Bağlam E) Kanal

12. Bu bendeki bir dert ki anlatamam kimseye

Kulak verip de beni dinler misin kardelen?

Sardı tüm benliğimi, mecalim yok gülmeye

Sen de benle ağlayıp inler misin kardelen?

Bu dizelerle ilgili olarak;

I. Gönderici,şairdir. II. İletişim,engeletakılmıştır. III. Okuyucu,alıcıkonumundadır. IV. Bağlamaçıkşekildebelirtilmiştir.

yargılarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


13. – Sen biraz da olsa uyudun, ben daha gözümü kırpmadım. Ferit, ne yapacağız bu çocuğu? Sü-rekli ağlıyor, çok endişeliyim, yapabileceğim her şeyi yaptım. Doktora mı gitsek?

– Bukadınlardaiyikidoktoruöğrenmiş,zırtpırtdoktoramıgidiliryahu?Gazıfalanvardıröncegazınıçıkar!SerşubattaniyeyideNalan’ıbir-likte sallayalım, uyutamazsak doktora götürü-rüz.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

A) Ferit’in cümleleri, dönüttür.

B) Gönderici annedir.

C) Alıcı, Ferit’tir.

D) İletişim, sözlü gerçekleşmiştir.

E) İletişimde gürültü söz konusudur.

30

Seçe

nekl

i Sor

ular

(sev

iye

1)09

1. Dünya üzerindeki dillerin hiçbiri olduğu gibi kalma-mıştır. Bu değişmeler sonucunda, bir dilin bilinme-yen tarihsel dönemlerinde kendisinden ayrılmış, süreç içinde oldukça farklılaşmış “----” doğmuştur. Kendi ülkesinin sınırları içinde bile dil, bölgelere, yö-relere göre farklı söyleyiş özellikleri kazanmış yani dilin “--- - ” ortaya çıkmıştır.

Bu parçadaki boş bırakılmış yerlere aşağıdaki-lerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) şiveleri - ağızları

B) lehçeleri - aksanları

C) lehçeleri - şiveleri

D) şiveleri - jargonları

E) lehçeleri - ağızları

2. Türkiye’de günümüzde, Türkiye Türkçesi kullanıl-maktadır. Ancak kullanılan dil bölge bölge, il il hat-ta aynı illere ait ilçeler, köyler içerisinde bile farklı söyleyiş özellikleri göstermektedir. Söz gelimi “ge-liyorum” fiilini Türkiye’nin değişik yerlerinde değişik telaffuzlarla duymak mümkün: celeyrum, celirem, gelirem, geliyorum, geliyem, celiyem... Bu tarz ---- farklılıkları Türk diline özgü değildir, başka dünya dillerinde de benzer durumlara rastlanır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki kav-ramlardan hangisi getirilmelidir?

A) şive B) ağız C) lehçe

D) yazı dili E) konuşma dili

3. Aşağıdakilerin hangisi dilin özelliklerinden de-ğildir?

A) Durağan değildir, çeşitli sebeplerle değişime uğ-rar.

B) Bir iletişim aracıdır, varlığı insanlık kadar eskidir.

C) Kültürün taşıyıcısıdır, onu gelecek kuşaklara ak-tarır.

D) Ulusal özelliktedir ve başka ulusların etkilerine kapalıdır.

E) Ait olduğu ulusun tarihinden, sosyal yapısından, kültüründen izler taşır.

4. Türkiye’deki insanlarla Türkmenistan’daki insanların dillerindeki farklılıklar - - - - ; Trabzonlu biriyle Sivaslı birinin konuşmalarında ortaya çıkan farklılıklar ise ---- olarak adlandırılır.

Bu cümledeki boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) şive - ağız B) lehçe - aksan

C) lehçe - şive D) ağız - lehçe

E) ağız - aksan

5. I. Toplumların yaşayışlarındaki farklılıklar dile yansımaz.

II. Dilde, farklıbölgelerdesöyleyiş farklılıklarıor-tayaçıkabilir,bunlaraağızdenir.

III. Jargon,aynımeslekveyatopluluktakiinsanla-rınkullandığıortakdildir.

IV. Lehçe,ağız farklılıklarınagöredahayakınbirzamandaortayaçıkandildekisesdeğişikliğidir.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV


6. Bir ülkede anayasa ve kanun ile kabul edilen dile ---- denir.

Bu cümledeki boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) ana dil B) resmî dil C) ağız D) lehçe E) argo

DİL NEDİR? DİLE İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107884


31

Sahi

, ben

sana

“KA

NKİ

” diy

orum

ya,

bu

ne ç

eşit

bir d

il ol

uyor

? Şi

ve fa

lan

mı?

Bir

de şu

PaN

Pa, M

oRuK

, Ada

Mım

fala

n va

r. Ee

e, o

nlar

ne

ki?

7. Aşağıdakilerden hangisi argonun özelliklerinden değildir?

A) Yapısı bakımından doğal dilden ayrılmaz.

B) Gündelik sözcüklere farklı anlamlar yüklenme-siyle oluşur.

C) Her kesimin anlayabileceği bir anlam zinciri var-dır.

D) Sözcüklerin anlamlarının değiştirilmesiyle oluş-turulabileceği gibi sözcüklerin başına ya da so-nuna anlamsız eklemeler yapılmasıyla da oluş-turulabilir.

E) Dilin, kaba hâlidir; aydın kesim tarafından genel-likle kullanılmaz.

8. Belli meslek, sanat ve topluluğa mensup kişiler ara-sındaki ortak ve onlara özgü dildir. Örneğin bir mah-kemede, hâkimin “Dava düşmüştür.” sözleri - - - - .


A) argodur B) jargondur C) lehçedir

D) ağızdır E) şivedir

9. “Biliyorum” sözcüğünün Ege yöresinde “Biliyom” olarak kullanılması ---- örnektir.

Bu cümledeki boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) ağıza B) argoya C) ana dile

D) lehçeye E) şiveye

10. “Gelmek” kelimesi; Azerbaycan Türkçesinde “Gal-mak”, Kazak Türkçesinde “Kelüv”, Uygur Türkçe-sinde “Kalmak” şeklinde telaffuz edilir. Bu durumun sebebi, - - - - farklılığıdır.


A) jargon B) argo C) şive

D) ağız E) ana dil

11. Belli bir kesimin, genellikle de belli meslekten olan kişilerin konuştukları ve diğer insanların yabancılık çektiği özel dile ---- adı verilir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) argo B) jargon C) lehçe

D) ağız E) dönüt

12. Aşağıdakilerin hangisi standart dili tanımlar?

A) Bir dilin yazılı metinlerdeki hâlidir.

B) Dilin genel kullanımdan farklı, topluluklar arasın-da kullanılan özel şeklidir.

C) Bir dilden ayrılıp değişmiş, kendi özgün kuralla-rını oluşturmuş dildir.

D) Bir dilin, ülkenin aydınlarınca kullanılan seçkin şeklidir.

E) Dilin, onu toplum olarak kullananlarca benim-senmiş, kuralları belli, ortak hâlidir.

Seçe

nekl

i Sor

ular

(gen

el)

32

10

1. İletişim, anlaşmak isteyen insanlar arasında bir köp-rüdür. Bu köprüyü sağlamlaştırmak, gidiş gelişi sağ-lamlaştıracaktır. Bu köprünün çürük olması ise gidiş gelişi veya alışverişi azaltacaktır. Bu nedenle her insanın iyi bir iletişim becerisine sahip olması gere-kir. İyi bir iletişim kabiliyetine sahip olabilmek için de insanın öncelikle dilini iyi bilmesi gerekir.

Bu parçada vurgulanmak istenen, aşağıdakilerin hangisidir?

A) İnsanlar arası ilişkilerde iletişimin önemi

B) Toplumsal düzeni korumada bireylere düşen gö-revler

C) Dili iyi kullanmanın faydaları

D) Dilin, kültürü gelecek kuşaklara aktaracak bir araç olduğu

E) Dili doğru kullanma becerisinin nasıl gelişeceği

2. Nurcan, kardeşi Gülcan’a WhatsApp’tan “Bugün bir kargom gelecek. Öğlen saatlerinde evde ol, olur mu?” diye mesaj attı. Yarım saat sonra Nurcan, ko-nuşma ekranındaki tikin mavi renk olduğunu gördü.

Bu iletişimle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Gönderici öge, Nurcan’dır.

B) Alıcı öge, Gülcan’dır.

C) Mavi tik, göstergedir.

D) Kanal, sözlüdür.

E) İletişimde dönüt yoktur.

3. Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal gösterge-lere denir. Gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki nedenlidir. Örneğin; dumanın görülmesi, ateşin ol-duğunu gösterir.

Bu parçada anlatılan gösterge aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dil göstergeleri

B) Belirtke

C) Belirti

D) Simge

E) İkon

4. Uçun kuşlar uçun, doğduğum yere

Şimdi dağlarında mor sümbül vardır

Ormanlar koynunda bir serin dere

Dikenler içinde sarı gül vardır.

O çay ağır akar, yorgun mu bilmem

Mehtabı hasta mı, solgun mu bilmem

Yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem

Yüce dağ başında siyah tül vardır

Bu dizelerle ilgili olarak,

I. Gönderici, alıcıda farklı duygular uyandırmakistemiştir.

II. Gönderici, dili kendi isteğine göre şekillendir-miştir.

III. Benzetmeyapılmıştır. IV. Öğreticimetinörneğidir. V. Dil, edebî metinlere özgü şekilde kullanılma-

mıştır.

yargılarından hangileri söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IV

D) IV ve V E) III, IV ve V

5. Aşağıdakilerden hangisi, iletişimin ögelerinden biri değildir?

A) Dönüt B) Bağlam C) Kanal

D) Alıcı E) Gösterge

6. Sokakta karşılaşan Hakan ve Oğuzhan arasında şöyle bir konuşma geçer:

Oğuzhan: N’aber Hakan. Akşam birlikte sinemaya gidelim mi?

Hakan: İyidir. Güzel olurdu ama gelemem ki.... Ak-şam halamlara gideceğiz.

Bu iletişimle ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-lıştır?

A) Gönderici, Oğuzhan’dır.

B) İleti, sinemaya gelip gelmeyeceğine yönelik so-rudur.

C) Dönüt yoktur.

D) Alıcı, Hakan’dır.

E) Bağlam, sokaktır.

İLETİŞİM VE ÖGELERİDİL NEDİR? DİLE İLİŞKİN BAZI KAVRAMLAR

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

107885


33

ArK

i der

ki:

1. ün

iteyi

biti

rdin

! Büy

üksü

n ab

i!

7. Aşağıdakilerden hangisi yanında verilen kav-ramla uyumlu değildir?

A) İletiyi gönderen kişidir. / Gönderici

B) Gönderilmek istenen bilgi, düşünce ve duygu vb.dir. / İleti

C) İletişimin gerçekleştiği ortamdır. / Kanal

D) Alıcı tarafından iletiye verilen tepkidir. / Dönüt

E) İletinin gönderildiği kişidir. / Alıcı

8. Denizlili bir öğretmenimiz vardı. Bize ne zaman kız-sa: “Kızdırmayın bene, şindi tahtaya kaldırıp sıfıra bascen.” derdi. Ama biz korkmak yerine kıs kıs gü-lerdik.

Bu parçadaki tırnak içindeki cümle dilin hangi kavramıyla ilişkilendirilebilir?

A) Aksan B) Jargon C) Lehçe

D) Şive E) Ağız

9. Batuhan, kardeşi Furkan’a cep telefonundan “An-nemler eve geldiler mi?” mesajını gönderdi. Furkan, ağabeyinin mesajını, “Hayır, henüz gelmediler.” diye cevapladı.

Bu iletişimle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Gönderici, Batuhan’dır.

B) Alıcı, Furkan’dır.

C) “Annemler eve geldiler mi?” iletidir.

D) “Hayır, henüz gelmediler.” dönüttür.

E) Kanal sözlüdür.

10. I. Sohbaharda yaprakların sararması

II. Trafiklambaları III. Görgükuralları IV. Yağmuryağması Yukarıdaki numaralanmış göstergelerden hangi-

leri sosyal göstergedir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IV


11. Geceleyin bir ses böler uykumu,

İçim ürpermeyle dolar: Neredesin?

Arıyorum yıllar var ki ben onu,

Âşığıyım beni çağıran bu sesin.

Bu dizelerle ilgili olarak,

I. Şair,göndericidurumundadır. II. İleti,alıcıyaulaşmamıştır. III. Sanatsalmetinlereörnektir. IV. Nesnelanlatımsözkonusudur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV


12. Aşağıdakilerin hangisinde dille ilgili olarak bir bilgi yanlışı vardır?

A) İletişimin tek olmasa da en temel vasıtasıdır.

B) Kültürün taşıyıcısıdır, onu gelecek kuşaklara ak-tarır.

C) Durağandır, değişmesi kolay kolay mümkün ol-maz.

D) Kelimeleri, bir toplumun kültürel ve toplumsal kodlarını barındırır.

E) İhtiyaçtan doğmuştur, insanların çeşitli ihtiyaçla-rı, bunları ifade etme zorunluluğu yaratmıştır.

Yazı

lı sın

avla

r içi

n so

rula

r

34

Soru 1 (10 puan)

Edebî (sanatsal) metinlerin özelliklerini sıralayınız.

Soru 2 (10 puan)

İletişimin ögelerini açıklamalarıyla birlikte yazınız.

Soru 3 (10 puan)

Dilden atılması gereken yabancı asıllı kelimeler, karşılığı yaşayan dilde bulunan ve nüans taşımayan kelimelerdir. Dili sadeleştirmek ve millîleştirmek; onu fakirleştirmek, ifade imkânlarından mahrum bırakmak demektir. Alman şair Geothe’nin dediği gibi, “Bir dilin kudreti, kendine yabancı olan şeyleri atmakta değil, onları yutup hazmet-mekte görülür.”

Yukarıdaki metin hangi özelliklerinden dolayı öğreti-ci metin sınıfına girer?

Soru 4 (10 puan)

Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal göstergeler var-dır. Bu göstergelerde gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki, nedenlidir.

Bu parçada anlatılan göstergenin ne olduğunu belir-terek bir örnek veriniz.

Soru 5 (10 puan)

Çekingen adımlarla sessiz ve ürkek

Bir gün sokaklardan bir giz gibi geldin

O büyülü şarkılarını söyleyerek

Gençliğimi geri getirdi ellerin

Yukarıdaki dizeler hangi özelliklerinden dolayı edebî metin sınıfına girer?

Soru 6 (10 puan)

Lehçe ve şive kavramlarını tanımlayınız.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

35

Ata

larım

ızda

n bi

ze k

alm

ış en

büy

ük M

İRA

S! Y

aZıL

ı SO

RULA

RI...

:( Ö

mür

bite

r, ya

zılıl

ar b

itmez

. Am

a bu

nlar

iyi s

orul

ar b

ence

. Çöz

ki

sınav

a ha

zır o

l.

Soru 7 (10 puan)

Bir basketbol maçını yöneten hakem, maç süresi dolun-ca düdüğü çalarak maçı bitirir. Bunun üzerine oyuncular, oynamayı bırakıp soyunma odasına giderler.

Yukarıdaki iletişimin ögelerini yazınız.

Gönderici:

Alıcı:

Mesaj:

Kanal:

Bağlam:

Dönüt:

Soru 8 (10 puan)

Aşağıda verilen göstergelerin türlerini yazınız.

Çiçeklerin açması:

Görgü Kuralları:

Kelimeler:

Resim:

Soru 9 (10 puan)

Bernard Shaw, İngiltere’nin en çok kazanan yazarların-dan biriydi. Yazdığı her sözcük için bir şilin alırdı. Ama bunu da az görür, Amerika’da basılacak yazılarındaki her sözcük için bir dolar isterdi. Bir gün Amerikalı yayıncılar-dan biri muziplik olsun diye yazara bir dolar gönderdi ve “Bir kelime yollar mısınız?” notunu ekledi. Bernard Shaw, doları aldı ve kâğıdın üzerine şu tek kelimeyi yazarak yayıncıya gönderdi. “Mersi!”

Yukarıdaki iletişimde altı çizili bölüm, iletişimin hangi ögesini karşılamaktadır?

Soru 10 (10 puan)

Yazma sürecinin aşamalarını sırasıyla yazarak “hazırlık” aşamasında neler yapıldığını belirtiniz.

9.sinif ili ve turk d edebiyati sorular kitabi · lafı uzatmayayım da sen soruları çözmeye...

Documents