9.SınıfPsikoloji

3.Ünite Öğrenme,Bellek, Düşünme3.Ünite Öğrenme,Bellek, Düşünme

BİLİŞSEL ÖĞRENMEBİLİŞSEL ÖĞRENME

23.Hafta ( 03-07 / 03 / 2014 )23.Hafta ( 03-07 / 03 / 2014 )

2

BİLİŞSEL ÖĞRENME ; BİLİŞSEL ÖĞRENME ; Yaşantılar sonucu Yaşantılar sonucu ‘’bilgi işlemleme ‘’ de meydana gelen değişme ‘’bilgi işlemleme ‘’ de meydana gelen değişme olarak tanımlanır.olarak tanımlanır.

Bu öğrenmede :Bu öğrenmede :

..uyarıcılar,..uyarıcılar,

..onların ortaya çıkardığı davranışlar,..onların ortaya çıkardığı davranışlar,

..pekiştireçler,..pekiştireçler,

..cezalar..cezalar

YOKTUR.YOKTUR.

3

Diğer Bir Deyişle,Diğer Bir Deyişle,

Bireyin davranışlarını çevrede olup bitenler Bireyin davranışlarını çevrede olup bitenler değil,,değil,,

Çevrenin zihindeki temsilleri belirlemeye Çevrenin zihindeki temsilleri belirlemeye başlar.başlar.

……..Bu temsiller, bilişsel öğrenmenin yapı ..Bu temsiller, bilişsel öğrenmenin yapı taşlarıdır.taşlarıdır.

4

Hayvanlar üzerinde yapılan deney Hayvanlar üzerinde yapılan deney sonuçlarını insanlara genelleyen sonuçlarını insanlara genelleyen davranışçıların aksine, BİLİŞSEL davranışçıların aksine, BİLİŞSEL KURAMCILAR, merkeze insanı koyarlar ve bazı KURAMCILAR, merkeze insanı koyarlar ve bazı zihinsel süreçlerin sadece insana özgü zihinsel süreçlerin sadece insana özgü olduğunu iddia ederler.olduğunu iddia ederler.

5

Bilişsel Yaklaşım ;Bilişsel Yaklaşım ;

..uyarıcıların algılanması,..uyarıcıların algılanması,

..uyarıcıların kodlanması,..uyarıcıların kodlanması,

..yeni bilgilerin eskileri ile karşılaştırılması,..yeni bilgilerin eskileri ile karşılaştırılması,

..belleğe depolama,..belleğe depolama,

..hatırlama..hatırlama

gibi, bilişsel süreçlerle ilgilenir ve öğrenme gibi, bilişsel süreçlerle ilgilenir ve öğrenme sürecini bu şekilde açıklar.sürecini bu şekilde açıklar.

6

Bilişsel Öğrenme ;Bilişsel Öğrenme ;

1.) Örtük Öğrenme,1.) Örtük Öğrenme,

2.)Model Alarak Öğrenme,2.)Model Alarak Öğrenme,

3.) Kavrayarak Öğrenme3.) Kavrayarak Öğrenme

olmak üzere üç çeşittir.olmak üzere üç çeşittir.

7

1.) ÖRTÜK ÖĞRENME :1.) ÖRTÜK ÖĞRENME :

Bu öğrenme türünde, kişi öğrendiğinin farkında Bu öğrenme türünde, kişi öğrendiğinin farkında değildir.değildir.

Örneğin; kişiye bir kelime listesi gösterilir ve Örneğin; kişiye bir kelime listesi gösterilir ve her kelimedeki ünsüz harfleri sayması istenir.her kelimedeki ünsüz harfleri sayması istenir.

..Daha sonra, katılımcıya,kelimelerin ilk hecesi ..Daha sonra, katılımcıya,kelimelerin ilk hecesi gösterilir ve bu heceleri aklına gelen ilk gösterilir ve bu heceleri aklına gelen ilk kelimeye tamamlaması istenir.kelimeye tamamlaması istenir.

8

..Bu deneylerde katılımcıların büyük ..Bu deneylerde katılımcıların büyük çoğunlukla, heceleri ünsüz harfleri saydıkları çoğunlukla, heceleri ünsüz harfleri saydıkları kelimelere tamamladıkları görülmüştür.kelimelere tamamladıkları görülmüştür.

..Katılımcılar, kelimelerdeki ünsüzleri sayarken, ..Katılımcılar, kelimelerdeki ünsüzleri sayarken, bir yandan da bu kelimeleri farkına varmadan bir yandan da bu kelimeleri farkına varmadan öğrenmiştir.öğrenmiştir.

9

10

11

Örtük ÖğrenmeÖrtük Öğrenme, öğrenmenin bilinç altında , öğrenmenin bilinç altında değilse bile, bilinç öncesinde gerçekleşebildiğdeğilse bile, bilinç öncesinde gerçekleşebildiğ

ini göstermektedir.ini göstermektedir.

DEMEK Kİ,DEMEK Kİ,

İnsan zihni, bilinç olmadan da öğrenme gibi bir İnsan zihni, bilinç olmadan da öğrenme gibi bir bilişsel etkinliği gerçekleştirebilmektedir.bilişsel etkinliği gerçekleştirebilmektedir.

12

Merak Edilen Bir Başka Konu da:Merak Edilen Bir Başka Konu da:

İNSANLARIN UYKU SIRASINDA İNSANLARIN UYKU SIRASINDA ÖĞRENİP ÖĞRENEMEDİKLERİ olmuştur.ÖĞRENİP ÖĞRENEMEDİKLERİ olmuştur.

..Çok basit, kavramsal olmayan bazı bilgiler, ..Çok basit, kavramsal olmayan bazı bilgiler, uyku sırasında öğrenilebilir.uyku sırasında öğrenilebilir.

13

ANCAK ;ANCAK ;

.Öğrencilerin,.Öğrencilerin,

.İş adamlarının,.İş adamlarının,

.Öğretim üyelerinin .Öğretim üyelerinin

Bilmek istediği türden bilgiler,Bilmek istediği türden bilgiler,

UYKU SIRASINDA ÖĞRENİLEMEZ !!UYKU SIRASINDA ÖĞRENİLEMEZ !!

14

Şehrin hiç bilmediğiniz bir semtinde Şehrin hiç bilmediğiniz bir semtinde

oturan bir arkadaşınızın evine ilk oturan bir arkadaşınızın evine ilk kez gideceksiniz.kez gideceksiniz.

.Arkadaşınız, evin yerini size telefonla tarif .Arkadaşınız, evin yerini size telefonla tarif ediyor.ediyor.

.Bu tarife göre, evi kolayca bulursunuz..Bu tarife göre, evi kolayca bulursunuz.

ÇÜNKÜ,ÇÜNKÜ,

..Zihninizde bir bilişsel harita oluştu.Zihninizde bir bilişsel harita oluştu.

15

Genelde,erkeklerde , görsel mekan içeren bilişler Genelde,erkeklerde , görsel mekan içeren bilişler daha yüksektir. daha yüksektir.

ANCAK ;ANCAK ;

‘’ ‘’ yer öğrenme ‘’sadece insanlara özgü bir özellik yer öğrenme ‘’sadece insanlara özgü bir özellik değildir.değildir.

..E.C.Tolman hayvanlarda yer öğrenmenin bir ..E.C.Tolman hayvanlarda yer öğrenmenin bir bilişsel öğrenme olduğunu kanıtlamıştır.bilişsel öğrenme olduğunu kanıtlamıştır.

..bu deneyde,ödül gerekli ..bu deneyde,ödül gerekli değildir.Ödül,öğrenmeyi değil,performansı değildir.Ödül,öğrenmeyi değil,performansı etkiler.etkiler.

16

ÖrtükÖrtük Öğrenme Öğrenme ( gizil yada farkında olmadan )( gizil yada farkında olmadan )

İle ilgili ÖZET VE örnekler :İle ilgili ÖZET VE örnekler :

……bireyin isteyerek,bilerek yaptığı bir öğrenme bireyin isteyerek,bilerek yaptığı bir öğrenme değildir. Öğrenme,istem dışı gerçekleşir.değildir. Öğrenme,istem dışı gerçekleşir.

..gizil öğrenmenin varlığını ortaya çıkaran ..gizil öğrenmenin varlığını ortaya çıkaran kuramcı Tolman ‘dır.kuramcı Tolman ‘dır.

....bir bireye pekiştireç vermeden,ve dikkati bir bireye pekiştireç vermeden,ve dikkati başka bir yere odaklı iken bile,bir şeyler başka bir yere odaklı iken bile,bir şeyler öğretilebileceğini kanıtlamıştır.öğretilebileceğini kanıtlamıştır.

17

Bir gün otobüste giderken ,size otobüsün Bir gün otobüste giderken ,size otobüsün geçtiği cadde üzerinde eczane olup olmadığı geçtiği cadde üzerinde eczane olup olmadığı sorulur ve bir an sizden sorulur ve bir an sizden ‘’ evet,evet,önceki ‘’ evet,evet,önceki sokağa doğru giderseniz ,orada köşede bir sokağa doğru giderseniz ,orada köşede bir tane görürsünüz ‘’tane görürsünüz ‘’bu cevap çıkar.bu cevap çıkar.

..Oysa,daha önce o caddede hiç eczaneye ..Oysa,daha önce o caddede hiç eczaneye gitmemişsinizdir yada eczane ile ilgili herhangi gitmemişsinizdir yada eczane ile ilgili herhangi bir geçmişiniz yoktur.bir geçmişiniz yoktur.

..gizil öğrenme ile,otobüsle gidip ..gizil öğrenme ile,otobüsle gidip gelirken,farkında olmadan öğrendiniz.gelirken,farkında olmadan öğrendiniz.

18

2.) MODEL ALARAK ÖĞRENME ( gözleyerek ):2.) MODEL ALARAK ÖĞRENME ( gözleyerek ):

19

Bireyin,bir başkasını taklit ederek bazı Bireyin,bir başkasını taklit ederek bazı davranışlar kazanmasıdır.davranışlar kazanmasıdır.

Öğrencinin sevdiği sanatçı gibi giyinmesi, Öğrencinin sevdiği sanatçı gibi giyinmesi,

saçlarını kestirmesi, saçlarını kestirmesi,

Küçük kuşların, büyük kuşların ötüşünü Küçük kuşların, büyük kuşların ötüşünü taklit etmesi gibi..taklit etmesi gibi..

Model alarak öğrenmede, en önemli Model alarak öğrenmede, en önemli unsurlardan biri seçilen modelin bireyle olan unsurlardan biri seçilen modelin bireyle olan benzerliğidir.benzerliğidir.

20

Kız çocuk annesini,erkek çocuk babasını seçer Kız çocuk annesini,erkek çocuk babasını seçer

ve onun davranışlarını gözleyerek ve onun davranışlarını gözleyerek öğrenir.öğrenir.

Model alarak öğrenmede,her zaman Model alarak öğrenmede,her zaman istenen davranışlar kazanılmaz. Bazen istenen davranışlar kazanılmaz. Bazen öğrenilen zararlı alışkanlıklar model alarak öğrenilen zararlı alışkanlıklar model alarak öğrenmenin bir sonucudur.öğrenmenin bir sonucudur.

21

Model alarak öğrenmede PEKİŞTİRME söz Model alarak öğrenmede PEKİŞTİRME söz konusudur.konusudur.

..Örnek; babasının diğer insanlarla nazik ..Örnek; babasının diğer insanlarla nazik konuştuğunu gören çocuk, babasını model alır.konuştuğunu gören çocuk, babasını model alır.

..Bu modeli davranışlarında ..Bu modeli davranışlarında tekrarladığında ,yani babası gibi başkalarıyla tekrarladığında ,yani babası gibi başkalarıyla nazik konuştuğunda, takdir edilir ve sorunlarını nazik konuştuğunda, takdir edilir ve sorunlarını daha kolay çözümlediğini görürse, öğrenme daha kolay çözümlediğini görürse, öğrenme pekiştirilmiş olur.pekiştirilmiş olur.

22

23

24

25

26

Model almayı içermeyen, ancak yine de Model almayı içermeyen, ancak yine de başkalarının davranışlarını tekrarlamayı ,çeren başkalarının davranışlarını tekrarlamayı ,çeren bir öğrenme çeşidi de bir öğrenme çeşidi de gözleyerek öğrenme gözleyerek öğrenme dir.dir.

……Bu öğrenme, başkalarının öğrenmelerinden, Bu öğrenme, başkalarının öğrenmelerinden, deneyimlerinden ‘’ders çıkarma ‘’ şeklinde deneyimlerinden ‘’ders çıkarma ‘’ şeklinde olabilir.olabilir.

..ÖRNEK ; Zeynep, öğretmeni çok dikkatli ..ÖRNEK ; Zeynep, öğretmeni çok dikkatli dinliyor,evde de çok çalışması gerekmiyor. Ben dinliyor,evde de çok çalışması gerekmiyor. Ben de öyle yapmalıyım.de öyle yapmalıyım.

27

3.) KAVRAYARAK ÖĞRENME :3.) KAVRAYARAK ÖĞRENME :

28

29

Kavrayarak Öğrenmede ; Kavrayarak Öğrenmede ; hafızaya aynen hafızaya aynen geçirmeye ihtiyaç duyulmaz. Kavrayarak geçirmeye ihtiyaç duyulmaz. Kavrayarak öğrenmede, içeriğin bir çok ayrıntısı ,konunun öğrenmede, içeriğin bir çok ayrıntısı ,konunun özü iyice anlaşıldığı zaman, kolayca özü iyice anlaşıldığı zaman, kolayca hatırda(zihin) kalır.hatırda(zihin) kalır.

Gestalt Ekolü psikologlarından Gestalt Ekolü psikologlarından W.Köhler’in bir şempanzeyle yaptığı W.Köhler’in bir şempanzeyle yaptığı çalışma,kavrayarak öğrenmenin klasik çalışma,kavrayarak öğrenmenin klasik örneğidir.örneğidir.

30

31

…….Bu çalışmada Köhler kafesin dışına bir muz .Bu çalışmada Köhler kafesin dışına bir muz koyar,koyar,

……Kafeste biri diğerinin içine geçebilen iki sopa Kafeste biri diğerinin içine geçebilen iki sopa bulunmaktadır,bulunmaktadır,

……Şempanze muza ulaşmaya çalışır,Şempanze muza ulaşmaya çalışır,

……Sopaların her birini bu iş için, ayrı ayrı Sopaların her birini bu iş için, ayrı ayrı kullanır,kullanır,

……AMA BAŞARILI OLAMAZ.AMA BAŞARILI OLAMAZ.

32

33

Bir Süre Sonra;Bir Süre Sonra;

……Şempanze iki sopaya bakar,Şempanze iki sopaya bakar,

……Bunları eline alıp,birini diğerinin içine geçirir,Bunları eline alıp,birini diğerinin içine geçirir,

……Böylece uzayan sopayı Böylece uzayan sopayı kullanarak,uzanıp,muzu alır.kullanarak,uzanıp,muzu alır.

34

35

…….Bütün öğrenme türlerinde öğrenme,tekrar ve .Bütün öğrenme türlerinde öğrenme,tekrar ve yaşantı sonucunda yavaş yavaş olur.yaşantı sonucunda yavaş yavaş olur.

Kavrayarak öğrenmede ise ; Kavrayarak öğrenmede ise ; davranış davranış aniden ortaya çıkar. Bu öğrenme şeklinde, aniden ortaya çıkar. Bu öğrenme şeklinde, çözüm sanki aniden gelmektedir.çözüm sanki aniden gelmektedir.

36

37

ancak ;ancak ;

…………bu öğrenmede, doğrudan gözlenemeyen yoğun bu öğrenmede, doğrudan gözlenemeyen yoğun bir bilgi işlemleme gerçekleşmektedir.bir bilgi işlemleme gerçekleşmektedir.

..problemdeki öğeler düzenlenmekte,..problemdeki öğeler düzenlenmekte,

..yeniden yapılandırılmaktai..yeniden yapılandırılmaktai

..problem çözülmekte,..problem çözülmekte,

..çözüm bellekte depolanmaktadır...çözüm bellekte depolanmaktadır.

....

38

....oluşan bilgi benzeri durumlarda derhal oluşan bilgi benzeri durumlarda derhal hatırlanmakta, ve genellenmektedir.hatırlanmakta, ve genellenmektedir.

....kavrayarak öğrenmede,çoğu kez ‘’TAMAM, kavrayarak öğrenmede,çoğu kez ‘’TAMAM, BULDUM ‘’ gibi bir tepki oluşur.BULDUM ‘’ gibi bir tepki oluşur.

39

Edison’un ampulü keşfetmesi,Edison’un ampulü keşfetmesi,

Newton’un yerçekimini bulması,Newton’un yerçekimini bulması,

Arşimet’in suyun kaldırma gücünü Arşimet’in suyun kaldırma gücünü bulmasıbulması

Kavrayarak öğrenmeye en güzel örneklerdir.Kavrayarak öğrenmeye en güzel örneklerdir.

40

Bütünü Kavrayarak Öğrenme ;Bütünü Kavrayarak Öğrenme ;

1.) 1.) % 1 Tat Alarak,% 1 Tat Alarak,

2.) 2.) % 1.5 Dokunarak,% 1.5 Dokunarak,

3.) 3.) % 3.5 Koklayarak,% 3.5 Koklayarak,

4.) 4.) % 11 İşiterek,% 11 İşiterek,

5.)5.) % 83 Görerek % 83 Görerek

ÖĞRENİRİZ !ÖĞRENİRİZ !

41

42

43

44

45