1

การพฒนาหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท.

จากหลกสตร พ.ศ. 2519 ถง หลกสตร พ.ศ. 2551

ผเขยน ดร.ประมวล ศรผนแกว อ.บญชย ตนไถง

เรยบเรยงโดย อ.รกษพล ธนานวงศ หลกสตรวชาฟสกสทประกาศใชกอนหลกสตรท สสวท. พฒนาขน คอ หลกสตรพทธศกราช 2503 ซง

มเนอหาแบงออกเปน 3 รายวชา คอ กลศาสตร แมเหลก-ไฟฟา และ ความรอน-แสง-เสยง ภาคปฏบตสอนแยกจากภาคทฤษฎ วธสอนภาคทฤษฎสวนใหญเปนการบรรยายและอธบายตวอยาง แลวใหนกเรยนท าแบบฝกหด โดยเฉพาะอยางยงแบบฝกหดทเปนโจทยซบซอนทางฟสกส ภาคปฏบตมกไมไดสอนกนอยางจรงจง เนองจากขาดเครองมอและหองปฏบตการสอการเรยนการสอนทมอยขณะนน คอ หนงสอเรยนและคมอปฏบตการซงเขยนขนโดยเอกชนเพยงสองสามคน ไมมคมอครส าหรบแนะแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางละเอยด และไมมการผลตอปกรณขายอยางกวางขวาง

ชวงปลายป พ.ศ. 2512 พบวาหลายประเทศโดยเฉพาะในยโรปและอเมรกา ไดด าเนนการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทส าคญ ๆ ไดแก

1. หลกสตรวชาฟสกสทพฒนาขนในประเทศสหรฐอเมรกา โดย Physical Science Study Committee

(PSSC) ถอไดวาเปนจดเรมตนทกระตนใหมการเปลยนแปลงการเรยนการสอนวชาฟสกสอยางมากหลกสตรนเรมพฒนาขนเมอ พ.ศ. 2499 โดยกลมผมประสบการณทางดานการเรยนการสอนวชาฟสกสหลายรอยคน สวนใหญเปนอาจารยทสอนในโรงเรยนและมหาวทยาลย

การเรยนการสอนวชาฟสกสของ PSSC ไมเพยงแตกลาวถงเนอหาเทานน แตม งใหศกษากระบวนการซงมนษยใชในการท าความเขาใจกบธรรมชาตเชงกายภาพดวย สอการเรยนการสอนวชาฟสกสของ PSSC ประกอบดวยหนงสอเรยน คมอการสอน คมอปฏบตการ อปกรณทดลองใหม ๆ ราคาถก ภาพยนตรประกอบการสอน แบบทดสอบประจ าบท และหนงสออานประกอบในสาขาทเกยวของ

2. Harvard Project Physics (HPP) เปนโครงการพฒนาหลกสตรวชาฟสกสส าหรบระดบมธยมศกษา

ตอนปลายในประเทศสหรฐอเมรกาทม ชอเสยงอกโครงการหน ง เรมตนเมอ พ.ศ.2503 ท มหาวทยาลยฮารวาด มผรวมงานจ านวนมากจากทวประเทศสหรฐอเมรกา ประกอบดวยครทสอน วชา

2

ฟสกสระดบมธยมศกษา นกวทยาศาสตรแขนงตาง ๆ นกปรชญา นกจตวทยา นกการศกษา และนกการศกษาวทยาศาสตร คณะพฒนาหลกสตรคณะนพยายามท าใหการเรยนการสอนวชาฟสกส มความหมาย นาสนใจ มประโยชน และสนกสนานแกผเรยนทกคน ไมวาจะเขาเรยนตอในสาขาวชาชพใดในมหาวทยาลย สอการเรยนการสอนวชาฟสกสทโครงการนพฒนาขน ไดแก หนงสอเรยน คมอการสอน แบบเรยนดวยตนเอง ฟลมลปและภาพยนตร แผนโปรงใส อปกรณทดลอง และหนงสออานประกอบมากมาย

3. Nuffield Project Physics เปนโครงการพฒนาสอการเรยนการสอนวชาฟสกสของประเทศองกฤษ ซงไดรบการสนบสนนจากมลนธ Nuffield เรมตนเมอ พ.ศ.2505 โดยเกดจากความตองการของครจ านวนมาก สมาคมการศกษาวทยาศาสตรตลอดจนหนวยงานทางการศกษาอน ๆ มความมงหมายทจะสอนวชาฟสกสในลกษณะของ “ฟสกสเพอปวงชน” (Physics for All) คอเปนสวนหนง ของการศกษาพนฐานทวไปของประชาชน เนนการสอนใหเกดความเขาใน ไมใชมงสอนใหจดจ าขอเทจจรง กฎเกณฑตาง ๆ หรอแกปญหาโจทยทซบซอนทางฟสกส

หลกสตรวชาฟสกสลกษณะดงกลาวนจดไวส าหรบนกเรยนทไมตองการเรยนตอทางสายวทยาศาสตร และนกเรยนทเตรยมตวทจะเปนนกวทยาศาสตรในอนาคต สอการเรยนการสอนท Nuffield Project Physics พฒนาขน ประกอบดวยหนงสอเรยน คมอคร หนงสอค าถาม และคมอปฏบตการซงจดใหอยในรปของกจกรรมทผสมผสานกบการสอนเนอหา

4. UNESCO Pilot Project on Teaching Physics เปนโครงการทดลองเกยวกบเทคนคการสอนวชา

ฟสกสแบบใหม เรมตนทดลองเมอ พ.ศ.2506 ทประเทศบราซล โครงการนไดรบการสนบสนน โดยองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดทดลองสรางชดการเรยนในเนอหาเกยวกบแสงชอวา Physics of Light เพอเปนแนวทางใหครไปสรางชดการเรยนในเนอหา อน ๆ ชดการเรยนนเปนแบบเรยนดวยตนเอง ประกอบดวยเนอหาการทดลองและกจกรรมการเรยน อน ๆ ผสมผสานกนไป มงใหนกเรยนทดลองดวยตนเองเพอฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ใน พ.ศ. 2512 มการเคลอนไหวทจะด าเนนการเกยวกบการเรยนการสอนวชาฟสกสในระดบ

มธยมศกษาตอนปลายขนในประเทศไทย โดยคณาจารยของภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดมการประชมปรกษาหารอกนในเรองน ทประชมดงกลาวตระหนกวาการน าเอาหลกสตรวชาฟสกสของตางประเทศ เชน ฟสกสของ PSSC มาใชโดยตรงในประเทศไทยคงจะไมไดรบการเหนชอบจากครเปนสวนใหญ จงควรมการพฒนาขนมาใชเองเพอใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ตอมาใน พ.ศ. 2513 มกลมผสนใจจะใหมการพฒนาหลกสตรวชาฟสกสในระดบมธยมศกษาตอนปลายและในปนเอง ไดมการจดประชมเชงปฏบตการขนในเดอนเมษายน พ.ศ. 2513 ทภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยไดรบการสนบสนนจาก UNESCO ซงไดเชญศาสตราจารย E.J. Wenham จากประเทศ

3

องกฤษมาเสนอรายละเอยดของ Nuffield Project Physics และศาสตราจารย Jack Miller จากประเทศสหรฐอเมรกามาเสนอรายละเอยดของ Harvard Project Physics นอกจากนนไดมการเสนอรายละเอยดของ UNESCO Pilot Project on Teaching Physics ดวย

ผเขารวมประชมสวนใหญเปนชาวไทยซงประกอบดวยอาจารยทสอนวชาฟสกสในมหาวทยาลย อาจารยจากวทยาลยคร และ ครจากโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศกษานเทศกวทยาศาสตร และผสนใจทางดานการพฒนาหลกสตร จดประสงคส าคญของการประชมครงน คอเพอศกษาหลกสตรวชาฟสกส 3 หลกสตรดงกลาว ซงเปนหลกสตรทนาสนใจและ รจกกนดในชวงเวลานน

ผลทไดจากการประชมนบวาเปนประโยชนอยางยง การประชมครงนอาจถอไดวาเปนการเตรยมคณะท างานเพอพฒนาหลกสตรวชาฟสกสในโอกาสตอไปดวย และเมอไดมการจดตงสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ขนในป พ.ศ. 2515 บคลากรทมสวนรวมอยางส าคญในการจดประชมครงนนกไดเปนแกนหลกของคณะกรรมการพฒนาหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท.

1. หลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ.2519 งานพฒนาหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. เรมตนดวยการเชญคร ทสอนวชาฟสกสในระดบมธยมศกษาตอนปลายทวประเทศ อาจารยจากมหาวทยาลย วทยาลยคร และ เจาหนาทจากหนวยงานอน ๆ ทเกยวของมาประชมปรกษาหารอกนและก าหนดเคาโครงของการเรยนรวชาฟสกสตงแตระดบประถมถงระดบมธยมศกษา หลงจากนนคณะกรรมการพฒนาหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. จงเรมยกรางรายละเอยดของเนอหาและกจกรรมการเรยนการสอนรวมทงสรางตนแบบอปกรณการทดลอง เมอประชมปรกษาหารอเกยวกบรายละเอยดของสอการเรยนการสอนจนเปนทพอใจระหวางคณะกรรมการฯ แลวจงไดเชญนกฟสกสทมประสบการณทางดานการเรยนการสอนมาประชมพจารณาอกครงหนง หลงจากนนจงไดน าไปทดลองสอนในโรงเรยนจ านวนหนง ท าใหไดขอมลส าหรบการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ใหสมบรณขน กอนทจะประกาศใชทวประเทศในปการศกษา 2519 รายละเอยดของหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ.2519 และขนตอนทส าคญในการพฒนาหลกสตรดงกลาวมดงน 1.1 จดประสงคของหลกสตร หลกสตรวชาฟสกสทพฒนาขนน มงทจะใหเรยนรหลกการและทฤษฎ

พนฐานทางฟสกส เพอน าไปสความเขาใจแนวคดของฟสกสยคใหม คอ ฟสกสของอะตอมและนวเคลยสและ ใหสามารถน าหลกการทางฟสกสบางอยางไปใชประโยชนในชวตประจ าวนได หลกสตรนมงหวงใหเกดประโยชนแกนกเรยนทงผทไมตองการเรยนวชาฟสกสหรอวทยาศาสตรแขนงอนตอไป และนกเรยนทตองการเรยนตอทางสายวทยาศาสตร การจดกจกรรมการเรยนการสอนวชาฟสกสมจดมงหมายเดยวกนกบวชาวทยาศาสตรทกสาขาวชา กลาวคอเพอใหผเรยน

• เกดความเขาใจหลกการและทฤษฎพนฐานของวชาวทยาศาสตร

• เกดความเขาใจในลกษณะ ขอบเขต และวงจ ากดของวชาวทยาศาสตร

4

• เกดเจตคตทางวทยาศาสตร

• เกดทกษะทส าคญในการศกษาคนควาทางวทยาศาสตร

• เกดความเขาใจถงอทธพลทางวทยาศาสตรทมตอมวลมนษยและสงแวดลอม

1.2 เนอหา เนอหาวชาฟสกสทพฒนาขนมลกษณะเปนวชาเดยว (unified subject) ไมแยกออกเปน รายวชายอยเหมอนเนอหาวชาฟสกสในหลกสตร ฉบบ พ.ศ.2503 ส าหรบการทดลองนนไดแทรกไวในเนอหาใหผสมผสานกนไป โครงสรางของเนอหาวชาจดไวเปนลกษณะดงแสดงในแผนภาพท 1 ในหนาถดไป

จากแผนภาพ เนอหาของคอลมน 3 คอลมนดานบนเปนเนอหาในฟสกสแบบฉบบ (classical physics) ซงเปนพนฐานทจ าเปนส าหรบน าไปใชท าความเขาใจกบเนอหาใน 2 คอลมนดานลาง ซงเปนเนอหาในฟสกสยคใหม (modern physics) เพอใหเหมาะสมในการจดการเรยนการสอนเปนภาคการศกษา จงไดแบงเนอหาเปนตอนหรอเลมส าหรบใชสอน ภาคการศกษาละ 1 เลม

1.3 การด าเนนการใชหลกสตรในโรงเรยนกลมตวอยาง คณะกรรมการด าเนนการพฒนาหลกสตรวชา ฟสกสไดใชเวลาประมาณ 3 ป ในการพฒนาสอการเรยนการสอน ซงประกอบดวยหนงสอเรยน คมอคร อปกรณการทดลอง และอปกรณการสอนอน ๆ แลวจงน าไปทดลองใชสอนในโรงเรยนกลมตวอยาง ในระหวางปพ.ศ. 2516 - 2518 โรงเรยนกลมตวอยางในปแรกมทงหมด 10 โรงเรยน รวม 20 หองเรยน ซงเปนโรงเรยนในกรงเทพมหานคร ส าหรบปตอมาไดมการน าหลกสตรไปทดลองสอนกบโรงเรยนกลมตวอยางในตางจงหวดอก 10 โรงเรยน รวมเปน 20 โรงเรยน

ในการด าเนนการทดลองสอนน สสวท. ไดจดสอการเรยนการสอนทงหมดใหกบโรงเรยน ส าหรบเครองมอการปฏบตการทดลองนนจดให 15 ชด ตอ 1 โรงเรยน กอนการทดลองสอน ไดมการจดประชมเชงปฏบตการใหกบครเพอศกษาสอการเรยนการสอนวชาฟสกส และหลงจากไดด าเนนการสอนเสรจเรยบรอยแลว ไดมการจดการประชมปรกษาหารอกนเสมอ ๆ เพอใหครแตละคนไดรายงานความกาวหนาและปญหาตาง ๆ และรวมกนพจารณาแกปญหาทเกดขน นอกจากน คณะกรรมการพฒนาหลกสตรฯ ยงไดไปเยยมและสงเกตการทดลองสอนดวยหลกสตร ทโรงเรยนในบางโอกาสอกดวย จากการสอนตามโครงการดงกลาวนท าใหไดขอมลทมประโยชนมากในการปรบปรงแกไขหนงสอเรยน วธการทดลอง การออกแบบการทดลอง ตลอดจนวธสอน ใหเหมาะสมยงขนกอนประกาศใชทวประเทศ

โครงการทดลองสอนดงกลาวนนบวามคณคาและมความส าคญมากในการพฒนาหลกสตร ซงตองตดตอประสานงานกบหลายฝายดวยกน เชน จะตองสรางความเขาใจกบอาจารยใหญ ผปกครองของนกเรยนและคร ตลอดจนการท าความตกลงกบทบวงมหาวทยาลยเรองการสอบคดเลอกเขามหาวทยาลยส าหรบนกเรยนในกลมทดลอง เปนตน

5

โครงสรางเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2519

แผนภาพท 1 โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2519

6

1.4 ลกษณะการน าเสนอในการเรยนการสอนวชาฟสกส หลกสตรนมงสอนทงเนอหาและวธการทไดมา ซงความรทางฟสกส โดยยดการน าเสนอแบบใชการทดลองเปนหลก (experimental approach) เนนวธสบเสาะหาความรและการน าเขาสบทเรยนโดยการสาธตหรออภปรายในสงทนาสนใจเพอกระตนใหนกเรยนอยากรอยากเหนและพรอมทจะเรยนรตอไป ในการเรยนการสอนเนนทจะใหนกเรยนเขาใจหลกวชามากกวาการทองจ าและการค านวณทซบซอน การทดลองถอเปนสวนส าคญทจะใหเขาใจหลกวชารวมทงวธการและกระบวนการทางวทยาศาสตร นอกจากนนยงเปนประสบการณทมประโยชนยงทจะชวยพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและชวยพฒนาใหนกเรยนเกดเจตคตทางวทยาศาสตร

การสอนวชาฟสกสในลกษณะทเปนวชาเดยวจะชวยใหนกเรยนไดเรยนหลกวชาฟสกสอยางเปนระบบทสมพนธกนและตอเนองกน ซงจะท าใหเขาใจไดงายขน ล าดบของเนอหาจงถอวาส าคญมากในการสรางมโนคต (concept) ทส าคญทางฟสกส หลกสตรนไดพยายามล าดบเหตผลและแนะใหนกเรยนคด ผสอนจะตองไมเปนฝายบอกขางเดยว แตควรพยายามใหนกเรยนคนหาเหตผลและหลกความจรงดวยตนเอง โจทยแบบฝกหดไดรบการจดไวใหเปนแนวทใหนกเรยนคดโดยใชหลกทเรยนมาใชแกปญหาโจทยนน

รป 1 ปกของแบบเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ.2519

7

1.5 การประกาศใชหลกสตร ในชวงทมการทดลองใชหลกสตรในโรงเรยนกลมตวอยางนน คณะกรรมการ พฒนาหลกสตรไดปรบปรงแกไขสอการเรยนการสอนโดยใชขอมลทไดจากโครงการสอนดงกลาว การปรบปรงไดส าเรจเรยบรอยกอนปการศกษา 2519 ซงเปนปแรกทกระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรวชาวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาตอนปลายทพฒนาขนโดย สสวท.

กอนทจะมการใชหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ทวประเทศ สสวท. ไดจดใหมการประชมเชงปฏบตการเพออบรมการใชสอการเรยนการสอนวชาฟสกสใหแกครทสอนวชาฟสกสในชวงปดภาคฤดรอน พ.ศ. 2519 โดยใชเวลาประมาณ 3 สปดาหส าหรบอบรมการใชสอการเรยนการสอนวชาฟสกสชน ม.ศ. 4 และในภาคฤดรอนของปตอมา กจดใหมการประชมปฏบตการเชนเดยวกนส าหรบการอบรมชน ม.ศ. 5 ในการประชมปฏบตการดงกลาวไดจดใหครไดมโอกาสไดศกษาเนอหาและท าการทดลองอยางละเอยด และแนะน าการสอนทกขนตอนตลอดจนแนวทางในการวดและประเมนผล

หลงจากทไดการใชหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ทวประเทศมาเปนระยะเวลาหนง สสวท. ไดด าเนนการตดตามผลโดยการใชแบบสอบถาม การเยยมโรงเรยน และการประชมสมมนา เพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะส าหรบการปรบปรงหลกสตรในโอกาสตอไป ตลอดจนหาทางแกไขปญหาตาง ๆ ในชวงทมการใชหลกสตร หลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2519 นมการใชอยเปนระยะเวลาประมาณ 5 ป จงไดมการปรบปรงเปนหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524

1.6 สอเสรมการเรยนการสอนวชาฟสกส งานสวนใหญของการพฒนาหลกสตรวชาฟสกส คอ การจดท าสอ

การเรยนการสอน ซงอาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ สอการเรยนการสอนหลกซงไดแก หนงสอเรยน คมอคร อปกรณการทดลอง และสอเสรมการเรยนการสอน ซงไดแก หนงสออานประกอบส าหรบนกเรยนและคร คมอการสอน และโสตทศนอปกรณ เปนตน ส าหรบสอการเรยนการสอนหลกไดกลาวไวแลวในตอนตน ในทนจงจะกลาวแตเฉพาะสอเสรมการเรยนการสอนวชาฟสกสเทานน

ในหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 คณะกรรมการพฒนาหลกสตรฯ ไดสรางสอเสรมไวดงตอไปน (1) หนงสออานประกอบส าหรบนกเรยน ม 3 เรอง คอ เวกเตอร คลน และการเขยนการอานกราฟของ

การเคลอนท หนงสออานประกอบทจดท าขนนมลกษณะเปนแบบเรยนดวยตนเองเพอเสรมประสบการณ เนนค าถามและแบบฝกหดใหเขาใจเนอหา

(2) คมอการใชอปกรณฟสกส เปนการแนะน าลกษณะและสวนประกอบของอปกรณฟสกส รวมทงวธใช และการดแลรกษา ซอมแซม ดวยตนเอง

(3) ตวอยางขอสอบ เปนการเสนอตวอยางขอสอบทสอดคลองกบจดประสงคของการเรยนการสอน เพอเปนแนวทางส าหรบครในการสรางขอสอบทมคณภาพดวยตนเอง

(4) เทปบนทกภาพ จดท าขนส าหรบใชในการอบรมคร ซงมงเสนอเทคนคในการสอนและการทดลองเปนเทปขาว-ด า เรองตาง ๆ ดงน คอ แรงระหวางกระแสไฟฟา การใชค าถามทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การสอนแบบสบเสาะหาความรโดยการสาธต การเคลอนทแบบโพรเจกไทล สนามแมเหลกของโซเลนอยด สเปกตรมของไอปรอท โมเมนตของขดลวดทอยในสนามแมเหลก

8

(5) สไลด-เทป เปนสไลดประกอบเสยง จดท าขนเพอเปนการเสรมความรและประสบการณใหแกนกเรยน มเรองตาง ๆ ดงน คอ กฎของนวตน กฎของคลอมบ กราฟและการเคลอนท เครองชงกระแสไฟฟา ปรากฏการณโฟโตอเลกทรก คลนแมเหลกไฟฟา การตดตงถาดคลน อะตอมและอเลกตรอน การชนของอะตอมกบอเลกตรอน การแทรกสอดและเลยวเบนของคลนเสยง และพลงงานนวเคลยร

2. หลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 เหตผลทตองมการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 ท าใหเปลยนมาเปนหลกสตรวชา ฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 กลาวไดดงน คอ

• ใน พ.ศ. 2521 กระทรวงศกษาธการไดประกาศเปลยนแปลงระบบการศกษาใหม จากระบบ 7 : 3 : 2 มาเปน 6 : 3 : 3 ในระบบการศกษาใหมนระดบชนมธยมศกษาตอนปลายเพมขนอก 1 ชน เปนชน ม. 4 ม.5 และ ม.6 อายของนกเรยนทเขาเรยนชน ม.4 นอยกวาเดม 1 ป

• ขอมลทไดจากการตดตามผลหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 ชบงวามสงทควรปรบปรง แกไขหลายอยางทงในหนงสอเรยนและเครองมอทใชในการทดลอง ทงนเพอใหการเรยนการสอนมประสทธผลยงขน

• ในชวงเวลา 5 ปนบตงแตเรมใชหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 วทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดกาวหนาขนอกมาก

ดวยเหตผลดงกลาว สสวท. จงไดด าเนนการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2519 เรมตงแต พ.ศ. 2523 เปนตนมา โดยไดมการเปลยนแปลงคณะกรรมการด าเนนการปรบปรงหลกสตรเสยใหมซงประกอบดวยผทเคยรวมงานในชดคณะกรรมการฯ เดม และผทเขามารวมงานใหมในอตราสวนประมาณ 1 ตอ 1 คณะกรรมการชดใหมนประกอบดวยบคลากรประมาณ 11-15 คน บคลากรเหลาน สวนหนงเปนพนกงานประจ าของ สสวท. และอกสวนหนง เปนอาจารยจากมหาวทยาลย วทยาลยคร และครในโรงเรยน ซงไดมการตดตอใหมาชวยท างานใหกบ สสวท. เปนเวลาถง 4 ป

รายละเอยดของการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 มดงตอไปน 2.1 แนวทางในการปรบปรงหลกสตร กอนด าเนนการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสครงน สสวท. ไดเชญ ผท

เกยวของกบการใชหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 โดยเฉพาะอยางยงครผสอน ผมประสบการณในการพฒนาหลกสตร ตลอดจนอาจารยในมหาวทยาลยและวทยาลยครมารวมประชมพจารณาปญหาและใหขอเสนอแนะในการปรบปรงหลกสตร นอกจากนน UNESCO ยงไดสนบสนนให สสวท. จดการประชมระดบชาตในเรองการจดการเรยนการสอนฟสกสใหสอดคลองกบชวตจรง ขอมลทไดจากการประชมครงนนบวามประโยชนมากในการปรบปรงหลกสตร คณะกรรมการด าเนนการปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสไดวางแนวในการปรบปรงสอการเรยนการสอนวชาฟสกสไวดงตอไปน

9

(1) ปรมาณของเนอหาตองเหมาะสมกบความสามารถของนกเรยนเปนสวนใหญและตองสอดคลองกบเวลาทมส าหรบการเรยนการสอนจรง ๆ

(2) เนอหาตองใชภาษาทชวยใหอานเขาใจงาย ใชภาษาทเหมาะสมกบนกเรยน (3) พยายามสรางมโนมตพนฐานใหเกดขนกบนกเรยนอยางเปนขนตอนโดยละเอยด (4) เพมเตมเนอหาททนสมยในสวนทนกเรยนจะสามารถท าความเขาใจได (5) ปรบปรงใหการทดลองไดผลดขนและจะไมเพมเตมเครองมอทดลองใหมมากนกเพอไมใหเปน

ภาระแกโรงเรยน (6) ปรบปรงวธการเรยนการสอนใหเปนแบบสบเสาะหาความรมากขน (7) เพมเตมตวอยางทนาสนใจใหมากขน (8) เนนเนอหาทเกยวของกบชวตจรงมากขน (9) ใหความรเพมเตมส าหรบครในคมอครใหมากขน

2.2 จดประสงคของหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 มดงตอไปน คอ

(1) เพอใหเขาใจหลกการและทฤษฎพนฐานทางฟสกส อนจะน าไปสแนวคดเกยวกบฟสกสของอะตอม (2) เพอใหเขาใจลกษณะ ขอบเขต และขอจ ากดของฟสกส (3) เพอใหเกดเจตคตทางวทยาศาสตร (4) เพอใหเกดทกษะส าคญในการศกษาคนควาทางฟสกสและน าไปใชในชวตประจ าวน (5) เพอใหเขาใจอทธพลของฟสกสทมตอมวลมนษย สภาพแวดลอม และการพฒนาเทคโนโลย

จดประสงคของหลกสตรวชาฟสกส พ.ศ. 2524 นสวนใหญแลวเปนเชนเดยวกบของหลกสตร วชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 โดยมสวนทแตกตางส าคญคอการเนนในเรองบทบาทของฟสกสตอการพฒนาเทคโนโลยมากขน

2.3 เนอหาและการน าเสนอ เนอหาในหนงสอเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรฉบบ พ.ศ. 2524 ยงคงมลกษณะ

เดมคอ ถอวาฟสกสเปนวชาเดยว และแบงออกเปนตอนหรอเลมเพอสะดวกในการสอนแตละภาคเรยน โดยไดแบงออกเปน 6 เลม ๆ ละ 2 หนวยกต ใชเวลาสอนสปดาหละ 4 คาบ เนองจากนกเรยนมเวลาเรยนมากกวาเดมอก 1 ป จงเพมเตมเนอหาเขาไปอก 2 บท จากเนอหาในหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 คอ เรองสมบตของของเหลวและของแขง และฟสกสกบเทคโนโลย โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรฉบบ พ.ศ. 2524 แสดงในแผนภาพท 2 ในหนาถดไป

ส าหรบการน าเสนอเนอหายงคงยดการทดลองเปนหลกเชนเดม แตพยายามเนนใหนกเรยนท าการทดลองกอนใหศกษาหลกการและทฤษฎ เพอใหนกเรยนศกษาความสมพนธระหวางปรมาณตาง ๆ ทางฟสกส ซงบางครงนกเรยนจะรสกวาไดคนพบความจรงหรอหลกการทางฟสกสดวยตนเอง ในขนตอนตาง ๆ ของการสอนไดแทรกค าถามเขาไปใหมากขนเพอใหนกเรยนคดหาเหตผลตงสมมตฐานและอภปราย

10

โดยเฉพาะอยางยงค าถามทายการทดลอง นอกจากนนยงไดพยายามแทรกเรองทนกเรยนจะสามารถน าไปใชประโยชนในชวตจรงใหมากขน

2.4 การประกาศใชหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 ปการศกษา 2524 เปนปแรกทมการใชหลกสตรวชา

ฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 คณะกรรมการปรบปรงหลกสตรไดปรบปรงสอการเรยนการสอนส าหรบชน ม.4 เสรจในปนนและในปตอมาจงไดปรบปรงสอการเรยนการสอนส าหรบชน ม.5 และ ม.6 แลวเสรจตามล าดบ กอนทจะมการน าสอการเรยนการสอนชดใหมไปใช สสวท. ไดจดประชมปฏบตการอบรมครเพอใหทราบและคนเคยกบสอการเรยนการสอนทปรบปรงขนใหมในภาคฤดรอนของแตละป โดยมการอบรม 2 ลกษณะดวยกน คอ การประชมระยะสน 3 วน ซงจดขนส าหรบครทเคยสอนวชาฟสกสตามหลกสตรฉบบ พ.ศ. 2519 การอบรมนจดขนทศนยบรการการสอนฯ ในวทยาลยคร 6 แหง คอ ศนยบรการการสอนฯ ทวทยาลยครพระนคร วทยาลยครลพบร วทยาลยครนครราชสมา วทยาลยครเชยงใหม และวทยาลยครสงขลา การอบรมนมความมงหมายทจะใหผเขาประชมไดศกษารายละเอยดของหลกสตรสวนทมการเปลยนแปลง สวนการอบรมอกลกษณะหนงจดขนส าหรบครทยงไมเคยสอนวชาฟสกสตามหลกสตรฉบบ พ.ศ. 2519 มากอน การอบรมประเภทหลงนใชเวลา 6 วน จดขนท สสวท. มความมงหมายทจะใหผเขารบการอบรมไดศกษารายละเอยดของหลกสตรทปรบปรงใหมโดยเฉพาะแนวการสอนการท ากจกรรม ฯลฯ

รป 2 ปกของหนงสอเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524

11

แผนภาพท 2 แผนผงแสดงโครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ.2524

โครงสรางเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2524

12

2.5 สอเสรมการเรยนการสอนวชาฟสกส สอเสรมทจดท าขนส าหรบหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2519 สวนใหญยงคงเหมาะสมทจะใชกบหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 อยางไรกตามคณะกรรมการปรบปรงหลกสตรฯ ไดพจารณาจดท าสอเสรมเพมเตมขนอกส าหรบหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 ดงน

(1) คมอการสอนส าหรบครฟสกส เปนหนงสอทกลาวถงการพฒนาหลกสตรวชาฟสกส เทคนคการสอน และการประเมนผลวชาฟสกสและการจดการเกยวกบหองปฏบตการและอปกรณ ซงเนนตวอยางทเกยวกบฟสกส

(2) ตวอยางขอสอบ เปนการเสนอตวอยางขอสอบและแนวการสรางขอสอบทสอดคลองกบวตถประสงค (3) สไลด-เทป จดท าขนเพอใชประกอบการสอน มทงหมด 6 เรอง คอ การผลตพลงงานไฟฟา การใช

ไฟฟาในบานเรอน การทดลองหยดน ามนของมลลแกน คลน แสงส และกมมนตภาพรงส (4) แผนโปรงใส จดท าขนเพอใชประกอบการสอนวชาฟสกสสวนทเปนการบรรยายเปนภาพสแสดง

รายละเอยดของสวนทตองการอธบายใหชดเจน มทงแบบธรรมดาและแบบวางทบ จดท าไวทงหมด 60 ภาพ

(5) เทปบนทกภาพ เปนเทปแสดงตวอยางของการสอนวชาฟสกส ถายท าจากการเรยนการสอนในชนเรยนจรง จดท าขนส าหรบใชประกอบในการสอนวธสอนวชาฟสกส ม 2 เรอง คอ เรองหมอแปลงไฟฟา และสมดลของแรง

การจดท าสอการเรยนการสอนหลกส าหรบหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 แลวเสรจโดยสมบรณเมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2526 ซงเปนปทประกาศใชสอการเรยนการสอนส าหรบชน ม.6 อยางไรกตามคณะกรรมการปรบปรงหลกสตรยงมงานทจะตองท าตอไปอกหลายอยาง เชน การจดท าสอเสรมการเรยนการสอนเพมเตม การพฒนาสอการเรยนฟสกสส าหรบนกเรยนทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตร การตดตามผลการใชหลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 เปนตน นอกจากนนยงมงานบรการอน ๆ เพอสนบสนนการเรยนการสอนวชาฟสกสอกมาก ตลอดจนการเตรยมการเพอปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสในโอกาสตอไป

3. หลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) จากการประกาศใชหลกสตรมธยมศกษาตอนปลาย พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ของกระทรวงศกษาธการ สาขาฟสกส สสวท. ไดน าผลจากการเตรยมการเพอปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสมาปรบใชในโรงเรยนทวประเทศตามชนป ตงแตปการศกษา 2534 เปนตนไป (โดยใชครบทง 3 ชนป ในปการศกษา 2536) รายละเอยดของหลกสตรมดงน

13

3.1 จดประสงคของหลกสตร เปนไปตามจดประสงครวมของหลกสตรวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาตอนปลาย พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) โดยน ามาก าหนดเปนจดประสงคเฉพาะของหลกสตรวชาฟสกส ดงตอไปน (1) เพอใหเขาใจในปรากฏการณทางธรรมชาต หลกการ กฎ และทฤษฎทเปนพนฐานของวชาฟสกส

(2) เพอใหเขาใจความสมพนธระหวางขอมลทสงเกตไดจากปรากฏการณจรงกบค าอธบายทางทฤษฎ (3) เพอใหเขาใจและยอมรบในขอบเขตของขอมลทได วาขนกบขดความสามารถของเครองมอวด

(4) เพอใหเกดทกษะในการศกษาคนควาและแกปญหาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย (5) เพอใหสามารถใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการน าหลกการทางฟสกสไปประยกตในดาน

ตาง ๆ ทงเชงความคดและเชงปฏบต

(6) เพอใหมความสนใจใฝรในเรองราวทางวทยาศาสตร (7) เพอใหมความใจกวาง คดและปฏบตอยางมเหตผล

(8) เพอใหสามารถวเคราะหผลดและผลเสยตอสงคม ในการน าความรทางฟสกสและเทคโนโลยมาประยกตในดานตาง ๆ

(9) เพอใหตระหนกในอทธพลของสงคมทมตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

3.2 ลกษณะทวไปของหลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ปรบปรง พ.ศ. 2533) หลกสตรวชาฟสกสทปรบปรงใหมประกอบดวย 6 รายวชา โดยจดเปนวชาบงคบเลอก 1 รายวชา คอ ว 421 และเปนวชาเลอกเสรอก 5 รายวชา คอ ว 021 ว 022 ว 023 ว 024 และ ว 025 แตละรายวชาม 2 หนวยการเรยน (4 คาบ/สปดาห)

เนองจากหลกสตรวชาฟสกสฉบบน มงส าหรบนกเรยนทตองการเนนหนกไปทางวทยาศาสตร จงไดรวบรวมความร แนวคด และกระบวนการทเปนพนฐานส าคญของวชาฟสกสไวทงหมด โดยจดแบงและเรยงล าดบเนอหาใหเหมาะสมกบระดบอายในแตละชนและเปนล าดบตามหลกเหตและผล นกเรยนทมงศกษาตอทางวทยาศาสตรในระดบสงขนไปจงควรเรยนวชาฟสกสทง 6 รายวชา

ลกษณะส าคญของหลกสตรวชาฟสกสทปรบปรงใหมนยงคงเนนการผสมผสานระหวางเนอหาความรและกระบวนการทางวทยาศาสตรทจ าเปนตองใชในการเสาะแสวงหาความรและในการแกปญหาตาง ๆ ทงในเชงทฤษฎและเชงปฏบต อกทงมการมงเนนใหเหนคณคาในดานการน าความรทางฟสกสไปใชเปนพนฐานในการพฒนาเทคโนโลยใหม ๆ มากขน

เนอหาความรและกระบวนการทเปนพนฐานของวชาฟสกสตามหลกสตรฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533 น ในภาพรวมแลวแตกตางจากหลกสตรเดม พ.ศ. 2524 ไมมากนก โดยมการเพมและลดเนอหาบางสวน อยางไรกตาม ถาพจารณาในเชงของการน าเสนอเนอหาแลว จะมการเปลยนแปลงไปจากหลกสตรเดมคอนขางมาก เพราะมการจดแบงและเรยงล าดบเนอหาวชาเปลยนไปจากเดม เพอใหมความเหมาะสมยงขน ซงแนวในการปรบปรงครงนคอ

• ปรบลดปรมาณเนอหาในชน ม.4 และ ม.5 และเพมปรมาณเนอหาในชน ม.6 เชนการเคลอนทแบบหมน หลกของแบรนลล และ ไฟฟากระแสสลบ

14

• การกระจายเนอหาเชงกลศาสตรใหม ใหมเรยนทกระดบชน และยายการวเคราะหเชงเวกเตอรจากชน ม.4 ไปไวในชน ม.5 และ ม.6

• ปรบหวขอปรากฏการณคลน ใหเนนในเชงปรากฏการณมากกวาการวเคราะหเชงคณตศาสตร และยายไปไวในชน ม.4

• ยายหวขอแสงเชงเรขาคณตไปไวในชน ม.4 และเนนศกษาสมบตของแสงจากปฏบตการ

• ยายหวขอแสงเชงฟสกสไปไวในชน ม.6 รวมกบคลนแมเหลกไฟฟา

• ยายหวขอเสยงไปไวในชน ม.4 และเนนศกษาสมบตของเสยงจากปฏบตการ

• ตดการวเคราะหเชงคณตศาสตรทยงไมจ าเปนในระดบนออก เชน การค านวณเลนส การค านวณอตราเรวโมเลกลของแกส

โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) แสดงไดดงแผนภาพท 3 ในหนาถดไป

3.3 เนอหาและการน าเสนอ เนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรน ยงคงมลกษณะถอวา ฟสกสเปนวชาเดยว แบง

การน าเสนอเปนหนงสอเรยน 6 เลม ส าหรบใชสอนภาคการศกษาละ 1 เลม มเนอหาในแตละระดบชนตามล าดบของเนอหาวชาฟสกสดงน ระดบชน ม.4 ภาคการศกษาท 1 ว 421 ประกอบดวย บทน า การวดและการแปลความหมายขอมล แสงและการเหน และปรากฏการณคลน ภาคการศกษาท 2 ว 021 ประกอบดวย เสยงและการไดยน การเคลอนทแนวตรง แรง มวล และกฎการเคลอนท ระดบชน ม.5 ภาคการศกษาท 1 ว 022 ประกอบดวย สมดลกล งานและพลงงาน และ การชนและโมเมนตม ภาคการศกษาท 2 ว 023 ประกอบดวย ไฟฟาสถต ไฟฟากระแส และ แมเหลก-ไฟฟา ระดบชน ม.6 ภาคการศกษาท 1 ว 024 ประกอบดวย การเคลอนทแบบตาง ๆ สมบตเชงกลของสาร ความรอน สมบตของแกสและทฤษฎจลน ภาคการศกษาท 2 ว 025 ประกอบดวย ไฟฟากระแสสลบ คลนแมเหลกไฟฟา และสมบตของแสงเชงฟสกส ฟสกสอะตอม และ ฟสกสนวเคลยร

15

โครงสรางเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533)

1. บทน า

3. แสงและการเหน 2. การวดและการแปล

ความหมายขอมล

6. การเคลอนทแนวตรง

7. แรง มวลและกฎการเคลอนท

8. สมดลกล

4. ปรากฏการณคลน

5. เสยงและการไดยน

10. การชนและโมเมนตม

14. การเคลอนทแบบตาง ๆ

9. งานและพลงงาน

11. ไฟฟาสถต

12. ไฟฟากระแส

13. แมเหลก - ไฟฟา

17. คลนแมเหลกไฟฟา และสมบตของแสงเชงฟสกส

6. ความรอน สมบตและทฤษฎจลนของแกส

5. สมบตเชงกลของสาร

18. ฟสกสอะตอม

19. ฟสกสนวเคลยร

แผนภาพท 2 โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533)

16

เนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ยงคงน าเสนอโดยเนนใหนกเรยนไดเรยนรภาคปฏบตซงเสนอแนะไวสองรปแบบคอ กจกรรม และการทดลอง ในการท ากจกรรม นกเรยนจะไดลงมอปฏบตจรงเพอสงเกตปรากฏการณทเกดขน แตไมตองบนทกขอมลอยางละเอยด เพอน ามาสรป เชน ในการท าการทดลอง นกเรยนจะไดฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทงหมด ไดฝกเขยนขนตอนการทดลองและตารางบนทกผลการทดลอง ดวยตวนกเรยนเอง ทงนกเพอทนกเรยนจะไดฝกออกแบบการทดลองในตอนทายการทดลองแตละเรอง นกเรยนจะไดฝกการสรปแนวความคดส าคญดวยตนเองจากการท าการทดลองแลวอภปรายรวมกนตามแนวค าถามทายการทดลอง

นอกจากการน าเสนอตามล าดบเนอหาในลกษณะดงกลาว ในป พ.ศ. 2534 สสวท. ไดรเรม

ด าเนนการปรบปรงหลกสตรวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาตอนปลายอกหนงโครงสราง ส าหรบผตองการเรยนเนนหนกทางวทยาศาสตรเปนพเศษ โดยมการเพมวชาเลอกเสร 2 รายวชา คอ

(1) รายวชาฟสกสขนสง (2) รายวชาโครงงานฟสกส

และไดมการเนนหนกทจดประสงคบางขอ โดยเฉพาะ ในขอ 4 และ ขอ 5 ไดแก

รป 3 ปกของหนงสอเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง 2533)

17

4. เพอใหเกดทกษะในการศกษาคนควาและแกปญหาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 5. เพอใหสามารถใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการน าหลกการทางฟสกสไปประยกตดานตาง ๆ ทงเชงความคดและเชงการปฏบต

หลกสตรน เรยกวา หลกสตรวชาฟสกส พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) “โครงสรางท 3”

โดยไดจดให หลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 เปนหลกสตร “โครงสรางท 1” สวน หลกสตรวชาฟสกสฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) เปน “โครงสรางท 2”

4. หลกสตรวชาฟสกสของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) โครงสรางท 3

หลกสตรโครงสรางท 3 น ประกอบดวย 7 รายวชา เปนวชาบงคบเลอก 1 รายวชา คอ ว 422 (1.5 หนวยการเรยน หรอ 3 คาบ/สปดาห) และเปนวชาเลอกอก 6 รายวชา คอ ว 026 ว 027 ว 028 และ ว 029 (แตละวชา 2 หนวยการเรยน หรอ 4 คาบ/สปดาห) ว 0210 ว 0211 (แตละวชา 1 หนวยการเรยน หรอ 2 คาบ/สปดาห/ภาคเรยน)

รายวชาตงแต ว 422 ว 026 ว 027 ว 028 และ ว 029 มเนอหาเทยบเทากบหลกสตรวชาฟสกสตามโครงสรางท 2 ซงเปนเนอหาทใชสอบศกษาตอในระดบอดมศกษา สวนเนอหาในรายวชา ว 0210 และ ว 0211 ไมใชส าหรบการสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา แตจะเปนพนฐานส าหรบการเรยนฟสกสในระดบสงตอไป โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรฯ โครงสรางท 3 แสดงไดในแผนภาพท 4 ในหนาถดไป

รป 4 ปกของหนงสอเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง 2533) โครงสราง 3

18

โครงสรางเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตร ฉบบ พ.ศ. 2524 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) โครงสรางท 3

ว 422 ฟสกส 1 ฟสกสพนฐาน

1. บทน า

2. การเคลอนทแนวตรง กฎการเคลอนทและสมดลของวตถ

3. งานและพลงงาน 5. ไฟฟาและแมเหลก

6. ความรอน

4. คลนและปรากฏการณคลน

ว 026 ฟสกส 2

กลศาสตร

7. อะตอมและกมมนตภาพรงส

ว 027 ฟสกส 3

คลน

ว 028 ฟสกส 4

ไฟฟาและแมเหลก

ว 029 ฟสกส 5

สมบตของสสารฟสกสแผนใหม

ว 0210 ฟสกส 6

ฟสกสขนสง

ว 0211 ฟสกส 7

โครงงานฟสกส

แผนภาพท 4 โครงสรางของเนอหาวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2524

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) โครงสรางท 3

19

4.1 เนอหาและการน าเสนอ เนอหาตามหลกสตรโครงสราง 3 เฉพาะในสวนของรายวชา ว 422 ว 026

ว 027 ว 028 และ ว 029 ถอวามเนอหาเทยบเทากบเนอหาตามหลกสตรโครงสราง 2 แตล าดบในการน าเสนอเนอหาเปลยนแปลงไปมาก และเวลาทใชในการเรยนเนอหาเดยวกนลดลง แบงการน าเสนอเปน หนงสอเรยน 5 เลม ส าหรบใชสอนภาคการศกษาละ 1 เลม มเนอหาในแตละระดบชน ตามล าดบเนอหาวชาฟสกส ดงน ระดบชน ม.4 ภาคการศกษาท 1 ว 422 ฟสกส 1 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบกลศาสตร คลน ไฟฟาและแมเหลก สมบตของสสาร และ ฟสกสนวเคลยร เรยงตามล าดบดงน 1. บทน า 2. การเคลอนทแนวตรง กฎการเคลอนทและสมดลของวตถ 3. งานและพลงงาน 4. คลนและปรากฏการณคลน 5. ไฟฟาและแมเหลก 6. ความรอน 7. อะตอมและกมมนตรงส ภาคการศกษาท 2 ว 026 ฟสกส 2 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบกลศาสตร เรยงตามล าดบดงน 1. การเคลอนทในหนงมต 2. แรง มวล และการเคลอนท 3. สมดลกล 4. การเคลอนทในสองมต 5. งานและพลงงาน 6. การชนและโมเมนตม 7. การเคลอนทแบบหมน

ระดบชน ม.5 ภาคการศกษาท 1 ว 027 ฟสกส 3 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบคลน เรยงตามล าดบดงน 1. การเคลอนทแบบฮารมอนกอยางงายและคลน 2. เสยง 3. แรง ภาคการศกษาท 2 ว 028 ฟสกส 4 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบ ไฟฟาและแมเหลก เรยงตามล าดบ ดงน 1. ไฟฟาสถต 2. ไฟฟากระแสตรง 3. ไฟฟา-แมเหลก 4. ไฟฟากระแสสลบ 5. คลนแมเหลกไฟฟา

ระดบชน ม.6 ภาคการศกษาท 1 ว 029 ฟสกส 5 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบสมบตของสสารและฟสกสแผนใหม เรยงตามล าดบดงน 1. สมบตเชงกลของสาร 2. สมบตของแกสและทฤษฎจลน 3. ฟสกสอะตอม 4. ฟสกสนวเคลยร ภาคการศกษาท 2 ม 2 รายวชา ไดแก ว 0210 ฟสกส 6 ส าหรบการเรยนฟสกสในระดบสงตอไป ประกอบดวยหวตาง ๆ เชน ฟสกสเชงแคลคลส อนภาคมลฐาน ชวตและจกรวาล และ ว 0211 ฟสกส 7 ซงมเนอหาเกยวกบโครงงานฟสกส รายวชาทงสองน เปนเนอหาใหม ไมใชส าหรบการสอบเขาศกษาตอในมหาวทยาลยหรอระดบอดมศกษา แตจะเปนพนฐานส าหรบใหนกเรยนใชเรยนตอในระดบสงทางดานวทยาศาสตร โดยเฉพาะในสาขาฟสกสตอไป

20

เนอหาตามโครงสราง 3 ยงคงมกจกรรมและการทดลองใหนกเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง คอ ยงคงเนนการทดลองเปนหลกเชนเดม หลกสตรจงเปนทางเลอกใหมส าหรบนกเรยนทมความสามารถและสนใจวชาฟสกสเปนพเศษ เพราะนอกจากเวลาทใชส าหรบการเรยนเนอหาเกยวกบโครงสรางท 2 ลดลงแลว ยงมรายวชาใหเลอกเกยวกบฟสกสชนสงและโครงงานส าหรบไปเรยนตอในระดบมหาวทยาลยตอไป

หลกสตรวชาฟสกสทงสองโครงสรางด งกลาว ไดใชตอมาจนถงปการศกษา 2544 ซงเปนปทกระทรวงศกษาธการประกาศใชหลกสตรฉบบใหม คอ หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

5. หลกสตรวชาฟสกสตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 หลกสตรน กระทรวงศกษาธการก าหนดใหสถานศกษาจดท าหลกสตรสถานศกษาตามสาระและ

มาตรฐานการเรยนร ตลอดจนไดท าคมอและเอกสารประกอบหลกสตรอกหลายรายการ ในสวนของกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กระทรวงศกษาธการไดมอบหมายให สสวท. เปนผรบผดชอบก าหนดสาระและมาตรฐานการเรยนร ซงในสวนน สสวท. ไดก าหนดไว 8 สาระหลก และในแตละสาระหลก ไดก าหนดมาตรฐานการเรยนรการศกษาขนพนฐานทงหมด 13 มาตรฐาน โดยมสวนทเกยวของกบหลกสตรวชาฟสกส ดงน

สาระท 4 : แรงและการเคลอนท มาตรฐาน ว 4.1: เขาใจธรรมชาตของแรงแมเหลกไฟฟา แรงโนมถวง และแรงนวเคลยร มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชนอยางถกตองและมคณธรรม มาตรฐาน ว 4.2: เขาใจลกษณะการเคลอนทแบบตาง ๆ ของวตถในธรรมชาต มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร และน าความรไปใชประโยชน สาระท 5 : พลงงาน มาตรฐาน ว 5.1: เขาใจความสมพนธระหวางพลงงานกบการด ารงชวต การเปลยนรปพลงงาน ปฏสมพนธระหวางสารและพลงงาน ผลของการใชพลงงานตอชวตและสงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน นอกจากน สสวท. ยงไดจดท าคมอการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เพอแนะน า

ผเกยวของในการท าหลกสตรสถานศกษา ไดเหนแนวทางในการจดท าหลกสตรสถานศกษาของกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร และเพอใหครผสอนในกลมสาระนเกดความเขาใจตรงกน สามารถปฏบตตามแนวทางได สสวท. ไดจดประชมปฏบตการเพอชแจงอยางตอเนอง ในชวงป พ.ศ. 2545 ถง พ.ศ. 2547 อยางไร กตามสถานศกษามอสระในการก าหนดรายละเอยด เนอหา และการน าเสนอตามสาระและมาตรฐานการเรยนร ทก าหนดในหลกสตรไปจดท าหลกสตรสถานศกษา

21

จากการก าหนดใหสถานศกษาจดท าหลกสตรสถานศกษาดงกลาว สสวท. จงตองเปลยนบทบาทจากผจดท าหลกสตรมาเปนผก าหนดแนวทางในการจดท าหลกสตร การปรบปรงหลกสตรวชาฟสกสในชวงน จงไมไดพจารณาในเชงของการน าเสนอเนอหา ไมไดก าหนดเปนรายวชาทจะตองเรยนในแตละภาคการศกษา ดงทปรากฏในหลกสตรกอนหนาน อยางไรกตาม เพอใหโรงเรยนมสอการเรยนการสอนทไดรบการพฒนาอยางเหมาะสม เปนไปตามเปาหมายของหลกสตร ในสวนของหลกสตรฟสกส ไดพฒนาหนงสอเรยนและคมอคร รวมทงสอการเรยนการสอนอน ๆ

การพฒนาหนงสอเรยนทมเนอหาเพอใชสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาไมไดก าหนดเปนรายวชาทตองเรยนในแตละภาคการศกษา จงท าในลกษณะเปนหนงสอเรยนหลก ทถอวา ฟสกสเปนวชาเดยว แบงเนอหาเปนหนงสอเรยน 3 เลม ประกอบดวยเนอหาดงน

ฟสกสเลม 1 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบกลศาสตร ไดแก 1. บทน า 2. การเคลอนทในหนงและสองมต 3. แรง มวล และกฎการเคลอนท 4. การเคลอนทแบบตาง ๆ 5. งานและพลงงาน 6. โมเมนตมและการดล 7. การเคลอนทแบบหมน 8. สภาพสมดลและสภาพยดหยน ฟสกสเลม 2 ประกอบดวย เนอหาเกยวกบสมบตของสสารและคลน ไดแก 9. ของไหล 10.ความรอน (และอณหพลศาสตร) 11. คลนกล 12. เสยง 13. แสง 14. แสงและทศนอปกรณ ฟสกสเลม 3 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบไฟฟา-แมเหลก ฟสกสอะตอม ฟสกสนวเคลยร และอเลกทรอนกส ไดแก 15. ไฟฟาสถต 16. ไฟฟาและแมเหลก 1 17. ไฟฟาและแมเหลก 2 18. คลนแมเหลกไฟฟา 19. ฟสกสอะตอม 20. ฟสกสนวเคลยร 21. วสดอเลกทรอนกสและการใชงานทางวทยาศาสตร เนอหาดงกลาวทงในหนงสอเรยนและคมอครไดน าเสนอในลกษณะใหสถานศกษาใชประกอบในการจดท า

หลกสตรสถานศกษา กลาวคอ ขนอยกบสถานศกษาจะเลอกใชเนอหาและวธสอนใด กอน หลง อยางไร ในสวนของการทดลองและกจกรรม ไดแยกไวตอนทายของบทเรยน เพอใหสถานศกษาน าไปปรบใชตามทเหนวาเหมาะสม นอกจากน สสวท. ยงไดรวมกบสถาบนอดมศกษาจดท าหลกสตรกลางอก 3 หลกสตร ในการอบรมครใหไดมาตรฐานเดยวกนเปนเวลา 3 ปตอเนอง ในชวงป พ.ศ. 2550 ถง พ.ศ. 2552 ปละ 1 หลกสตร รวม 3 หลกสตร เพอใหครน าไปใชในการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ มรายละเอยดตวอยางหลกสตรท 1 ดงแสดงในตารางท 1 ในหนาถดไป

จากการตดตามและประเมนผลการใชหลกสตรหลงจากหลกสตรนใชไปแลวระยะหนง พบวา หลกสตรของแตละโรงเรยนมความแตกตางกนทงในสวนของรายวชา ตวชวดรายป และผลการเรยนรทคาดหวง เนองจากหลกสตรก าหนดเฉพาะกรอบหรอแนวทาง ขาดความชดเจนในการน าไปปฏบต เพอใหชดเจนขน หลกสตรนจงถกปรบปรงแกไขพรอมทงเปลยนชอหลกสตรเปน “หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551” โดยเรมใชในโรงเรยนน ารองในปการศกษา 2552 สวนโรงเรยนทวไป ใหเรมใชในปการศกษา 2553

22

รายละเอยดหลกสตรอบรมครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาตอนปลาย หลกสตรท 1 (วชาวทยาศาสตรพนฐาน สาระท 4 และ 5)

ท เรอง สาระ ชวโมง นาท 1. กระบวนการสบเสาะหาความรแบบ 5E (ใชเรอง waveform ของ

เสยงเปนตวอยางการสอนแบบ 5E ใหการบานผเขากบการอบรมเขยนแผนการสอนแบบ 5E หนงเรอง เพอน าเสนอในวนท 6)

- 3 15

2. การเคลอนทในแนวตรง (ใชเครองเคาะสญญาณเวลาเปนตวอยางการสอนแบบ 5E)

4 2 00

3. การเคลอนทแบบโพรเจกไทล 4 1 45 4. การเคลอนทแบบวงกลม (ใชเรองการเคลอนทแบบวงกลมเปน

ตวอยางการสอนแบบ 5E) 4 2 15

5. การเคลอนทแบบฮารมอนกอยางงาย (ใหผเขารบการอบรมฝกเขยนแผนการสอนแบบ 5E)

4 3 00

6. ผเขารบการอบรมน าเสนอแผนการสอนแบบ 5E เรอง การเคลอนทแบบฮารมอนกอยางงาย

4 1 45

7. สนามแมเหลก 4 1 45 8. สนามไฟฟา 4 1 30 9. สนามโนมถวง (ใชเรองสนามโนมถวงเปนตวอยางการสอนแบบ 5E) 4 3 45 10. คลนกล (ใชขดลวดสปรงประกอบการสอน) 5 1 45 11. องคประกอบของคลน (ฝกการทดลอง–การใชถาดคลน) 5 1 30 12. สมบตของคลน (ฝกการทดลอง-การใชถาดคลน) 5 2 00 13. เสยงและการไดยน (ใชเรองบตของเสยงเปนตวอยางการสอนแบบ

5E) 5 1 45

14. คลนแมเหลกไฟฟา 5 1 45 15. กมมนตภาพรงส (ใชเรองการทอดลกเตาเปนตวอยางการสอนแบบ

5E) 5 1 30

16. รงสกบมนษย 5 2 00 17. พลงงานนวเคลยร 5 1 45 18. การใชเครองเคาะสญญาณเวลา / ถาดคลน และ ออสซลโลสโคป - 3 15 19. ผเขารบการอบรมน าเสนอแผนการสอนแบบ 5E - 3 45

รวมจ านวนเวลาอบรม 42.00 ชวโมง

23

6. หลกสตรวชาฟสกสตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 หลกสตรน โดยภาพรวมยงคงมจดประสงคเชนเดยวกบทก าหนดกอนหนาน โดยมรายละเอยดอน ๆ

ดงทปรากฏในคมอคร ดงตอไปน 6.1 ลกษณะทวไปของหลกสตรวชาฟสกส หลกสตรวชาฟสกสชนมธยมศกษาปท 4 – 6 พ.ศ. 2551

ประกอบดวย 6 รายวชา แบงเปนรายวชาพนฐาน 1 รายวชา และรายวชาเพมเตม 5 รายวชา แตละรายวชามหนวยกตและจ านวนชวโมงตอสปดาห ดงน

รายวชาพนฐาน ฟสกส 1.5 หนวยกต 3 ชวโมงตอสปดาห

รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 1 2 หนวยกต 4 ชวโมงตอสปดาห

ฟสกส เลม 2 2 หนวยกต 4 ชวโมงตอสปดาห ฟสกส เลม 3 2 หนวยกต 4 ชวโมงตอสปดาห ฟสกส เลม 4 2 หนวยกต 4 ชวโมงตอสปดาห ฟสกส เลม 5 2 หนวยกต 4 ชวโมงตอสปดาห

อยางไรกตาม สถานศกษาอาจปรบลดจ านวนหนวยกตของแตละรายวชาไดตามความ

เหมาะสมของแตละสถานศกษา รายวชาพนฐาน ฟสกส ประกอบดวยความรวทยาศาสตรพนฐาน ตามมาตรฐานการเรยนร

สาระท 4 แรงและการเคลอนท และสาระท 5 พลงงาน สวนรายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 1 ถงฟสกสเลม 5 จดแบงเนอหาตามแขนงของวชาฟสกส กลาวคอ ฟสกส เลม 1 และฟสกส เลม 2 มเนอหาเกยวกบกลศาสตร ฟสกส เลม 3 มเนอหาเกยวกบคลน ฟสกส เลม 4 มเนอหาเกยวกบไฟฟาและแมเหลก และฟสกส เลม 5 มเนอหาเกยวกบสสารและฟสกสแผนใหม

ส าหรบหนงสอเรยนรายวชาพนฐานฟสกส เปนรายวชาซงนกเรยนทตองการเรยนเนนทางวทยาศาสตรตองเรยนทกคน เพอเปนการเตรยมความพรอมและใหนกเรยนไดคนเคยกบฟสกส ซงจะศกษาในรายวชาเพมเตม ฟสกส ตอไป เนอหาความรทจดไวประกอบดวย การเคลอนทแนวตรง สนามของแรง ปรากฏการณคลน กมมนตภาพรงสและพลงงานนวเคลยร

6.2 เนอหาและการน าเสนอ เนอหาตามหลกสตรน ในสวนของรายวชาเพมเตมถอวา มเนอหาเทยบเทา

กบหลกสตรกอนหนาน และเนองจากหลกสตรน ยงคงใหสถานศกษาจดท าหลกสตรสถานศกษา การน าเสนอเนอหาจงไมไดก าหนดเปนรายวชาทตองเรยนในแตละภาคการศกษา การพฒนาหนงสอเรยน คมอคร และสอการเรยนการสอนตาง ๆ ยงคงจดท าในลกษณะใหสถานศกษาน าไปปรบใชตามทสถานศกษาเหนวาเหมาะสม

24

การพฒนาหนงสอเรยนทมเนอหาเพอใชสอบเขาศกษาตอในระดบอดมศกษายงท าในลกษณะเปนหนงสอเรยนหลก ทถอวา ฟสกสเปนวชาเดยว แบงเนอหาเปนหนงสอเรยน 5 เลม ประกอบดวยเนอหาดงน

ฟสกสเลม 1 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบกลศาสตร ไดแก 1. บทน า 2. การเคลอนทแนวตรง 3. แรง และกฎการเคลอนท และ 4. การเคลอนทแบบตาง ๆ ฟสกสเลม 2 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบกลศาสตร ไดแก 5. งานและพลงงาน 6. โมเมนตมและการดล 7. การเคลอนทแบบหมน และ 8. สภาพสมดลและสภาพยดหยน ฟสกสเลม 3 ประกอบดวย เนอหาเกยวกบคลน เสยง และ แสง ไดแก 9. คลนกล 10. เสยง 11. แสงและทศนอปกรณ 12. แสงเชงฟสกส ฟสกสเลม 4 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบไฟฟา-แมเหลก ไดแก 13. ไฟฟาสถต 14. ไฟฟากระแส 15. ไฟฟาและแมเหลก และ 16. คลนแมเหลกไฟฟา

ฟสกสเลม 5 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบสมบตของสสาร ฟสกสอะตอม และฟสกสนวเคลยร ไดแก 17. ของไหล 18. ความรอนและทฤษฎจลนของแกส 19. ฟสกสอะตอม และ 20. ฟสกสนวเคลยร

รป 5 ปกของหนงสอเรยนวชาฟสกสตามหลกสตรของ สสวท. ฉบบ พ.ศ. 2551

25

การพฒนาหนงสอเรยน คมอคร และสอการเรยนการสอนตาง ๆ ส าหรบหลกสตรวชาฟสกส ฉบบ พ.ศ. 2551 ยงคงจดท าเชนเดยวกบหลกสตรกอนหนาน นอกจากน ยงมงานทคณะกรรมการปรบปรงหลกสตรฟสกสจดท าเพอสนบสนนการสอนอกหลายอยาง เชน การจดท าหนงสอเรยนอเลกทรอนกส การจดท าสอดจทล การจดท าตวอยางแบบฝกหดและตวอยางขอสอบทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร ตลอดจน การเตรยมการเพอพฒนาหลกสตรฟสกสฉบบตอไป

บรรณานกรม ประมวล ศรผนแกว. (2527). การพฒนาหลกสตรวชาฟสกส ใน 12 ป ของพฒนาการดานการศกษา วทยาศาสตรและคณตศาสตรในประเทศไทย. 60-69. กรงเทพฯ. โรงพมพชวนพมพ. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2538). คมอคร รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 5 ว 024

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนทเนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2541). คมอคร รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 4 ว 023

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนทเนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2546). คมอคร รายวชาพนฐาน ฟสกส เลม 1 กลมสาระ

การเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนทเนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2553). คมอคร รายวชาเพมเตม ฟสกส เลม 1 กลมสาระ

การเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนทเนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.