1. ทปรกษา รศ.ดร.กตพงค มะโน คณบดคณะครศาสตรอตสาหกรรมและเทคโนโลย

คณะทางานวารสารครศาสตรอตสาหกรรม 2. กองบรรณาธการ 2.1 บรรณาธการ ผศ.ดร.ประเสรฐ เคนพนคอ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

2.2 กองบรรณาธการจากผทรงคณวฒภายนอก Professor Dr. Edward M. Reeve Utah State University, U.S.A. Professor Dr. Michio Hashizume Kyoto University, Japan Professor Dr.Jazlin Ebenezer College of Education Wayne State University, U.S.A Professor Woei Hung University of North Dakota Professor Yamada Shigeru Waseda University, Japan ศ.ดร.ชยยงค พรหมวงศ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร ศ.ดร.รววรรณ ชนะตระกล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ ศ.ดร.ศรศกด จามรมาน ราชบณฑตแหงบรเทนใหญ ศ.ดร.ศรชย กาญจนวาส จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รศ.ดร.กลยาณ จตตการณย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รศ.ดร.คารณ สระธนกล มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร รศ.ดร.จรสดาว อนทรทศน มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รศ.ดร.นรช สดสงข มหาวทยาลยนเรศวร รศ.ดร.ปรชญนนท นลสข มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รศ.ดร.ไพบลย เกยรตโกมล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รศ.ดร.สหกล กรรตนเสถยร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รศ.สมาล ชยเจรญ มหาวทยาลยขอนแกน

ผศ.ดร.ปทมา พฒนพงษ มหาวทยาลยมหดล ผศ.ดร.เพชรตน สรยะไชย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผศ.ดร.ยพณ ผาสก มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยาเขตปราจนบร ผศ.ดร.ศศธร สวรรณเทพ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ผศ.ดร.อนศษฏ อนมานะตระกล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

ผศ.ดร.สชาดา เกตด มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร ผศ.ปราโมทย อนนตวราพงษ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ

ดร.สมพร ศรวฒนพล มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ดร.ทศพร แสงสวาง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ดร.ปกรณ ประจวบวน มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ดร.สบพงษ ปราบใหญ มหาวทยาลยรามคาแหง

ดร.เสาวลกษณ แสงแก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ

วารสารครศาสตรอตสาหกรรม JOURNAL OF INDUSTRIAL EDUCATION ISSN 1685 - 3954 ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

2.3 กองบรรณาธการจากผทรงคณวฒภายใน สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ผศ.ดร.ประเสรฐ เคนพนคอ รศ.ดร.กนยา ตนตวสทธกล รศ.ดร.กาญจนา บญภกด รศ.ดร.จราภา วทยาภรกษ รศ.ดร.ปรยาภรณ ตงคณานนต รศ.ดร.ปนมณ ขวญเมอง รศ.ดร.ไพฑรย พมด รศ.ดร.ภคพงศ ปวงสข รศ.ดร.รชดากร พลภกด รศ.ดร.วสทธ สนทรกนกพงศ รศ.ดร.สมพล ดารงเสถยร

รศ.ปยะ ศภวราสวฒน รศ.อรรถพร ฤทธเกด

ผศ.ดร.จตรงค เลาหะเพญแสง ผศ.ดร.ณกญภทร จนดา ผศ.ดร.ธนนทร รตนโอฬาร ผศ.ดร.บญจนทร สสนต ผศ.ดร.วนย ใจกลา ผศ.ดร.ศราวธ อนทรเทศ ผศ.ดร.ศรรตน เพชรแสงศร ผศ.ดร.สมชาย หมนสายญาต ผศ.ดร.อคพงค สขมาตย

ผศ.สนต ตนตระกล ผศ.พชญสน มะโน ผศ.นดา ลาภศรสวสด

ดร.ราตร ศรพนธ ดร.ภทราภรณ ภทรรงสฤษฏ ดร.สมเกยรต ตนตวงศวาณช

3. ฝายศลปและจดทารปเลม พสจนอกษรภาษาไทย ผศ.สรยา ทบทน

พสจนอกษรภาษาองกฤษ อาจารยณกรณ บญฤทธ อาจารยธนสน จตตพานชย อาจารยเชดพงศ อตตะมะ ออกแบบปก อาจารยชเกยรต แซตง

ฝายระบบสารสนเทศ รศ.ปยะ ศภวราสวฒน อาจารยใหม เจรญธรรม นายประยทธ ขนทอง นางจนทน ทรพยแสนด

4. ฝายรบสมาชกวารสาร นางจนทน ทรพยแสนด

5. ฝายทะเบยน นางจนทน ทรพยแสนด

6. ฝายผชวยบรรณาธการบรหาร นางจนทน ทรพยแสนด

กาหนดออก : ปละ 3 ฉบบ ฉบบท 1 เดอน มกราคม – เมษายน ฉบบท 2 เดอน พฤษภาคม – สงหาคม ฉบบท 3 เดอน กนยายน – ธนวาคม

กาหนดการรบและพจารณาบทความ : รบพจารณาบทความอยางตอเนอง

วตถประสงค : 1. รบพจารณาตพมพบทความวจย หรอบทความวชาการ ในสาขาวชาตางๆ ดงน - สาขาวชาครศาสตรเกษตร - การศกษาเพอการพฒนาคณภาพชวต - สาขาวชาครศาสตรวศวกรรม - เทคนคการสอน และการเรยนร - สาขาวชาครศาสตรสถาปตยกรรมและการออกแบบ - เทคนค และอาชวะศกษา - สาขาวชาครศาสตรอตสาหกรรม - สอและเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา - สาขาวชาศลปศาสตรประยกต - การบรหาร และการจดการทางการศกษา - การปฏรปการศกษา - การจดการอตสาหกรรม - โอกาสทางการเรยนร - สาขาอน ๆ ทเกยวของ

2. เพอเผยแพรความรทางวชาการและงานวจยแกผสนใจทวไป 3. เพอเปนแหลงหรอสอกลางใหอาจารย เจาหนาท นกศกษา และผสนใจไดนาบทความ ทางวชาการและบทความวจยทมคณคาทางวชาการมาตพมพ 4. เพอแลกเปลยนความรดานวชาการและงานวจยในทกสาขาวชา

“ขอคดเหน เนอหา รวมทงการใชภาษาในบทความถอเปนความรบผดชอบของผเขยน”

เกณฑการพจารณา บทความวารสารทตพมพผานการพจารณาจากผทรงคณวฒ 3 ทาน โดยมเกณฑดงน

บคคลภายในสถาบน -บคลากร

พจารณาบทความโดย ผทรงคณวฒภายนอกสถาบน 3 ทาน -นกศกษาระดบบณฑตศกษา พจารณาบทความโดย ผทรงคณวฒภายในสถาบน 1 ทาน ผทรงคณวฒภายนอกสถาบน 2 ทาน

บคคลภายนอกสถาบน -บคลากร

พจารณาบทความโดย ผทรงคณวฒภายในสถาบน 1 ทาน ผทรงคณวฒภายนอกสถาบน 2 ทาน - นกศกษาระดบบณฑตศกษา พจารณาบทความโดย ผทรงคณวฒภายในสถาบน 1 ทาน ผทรงคณวฒภายนอกสถาบน 2 ทาน

เวบไซต : http://www.inded.kmitl.ac.th/journal/ http://www.tci-thaijo.org/index.php/JIE

อเมล : journal.ided@kmitl.ac.th

เจาของ : คณะครศาสตรอตสาหกรรมและเทคโนโลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง เลขท 1 ซอยฉลองกรง 1 แขวงลาดกระบง เขตลาดกระบง กรงเทพฯ 10520 โทรศพท 0 2329 8000 ตอ 3720 โทรสาร 0 2329 8435

สารบญ หนา

บทความปรทศน มนแกว : คณสมบตเพอการผลตเครองดมฟงชนค JICAMA (YAM BEAN) : THE PROPERTIES FOR FUNCTIONAL BEVERAGES PRODUCTION ปนมณ ขวญเมอง PINMANEE KWANMUANG

1

บทความวจารณหนงสอ การออกแบบการสอนวชาเกษตร (INSTRUCTIONAL DESIGNS IN AGRICULTURAL SUBJECT) ภคพงศ ปวงสข Pakkapong Poungsuk

7

บทความวจย การตรวจวเคราะหคณภาพน าแขงจากรานจาหนายเครองดม ภายในสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง QUALITY ANALYSIS OF ICE FROM DRINKING SHOPS IN KING MONGKUT’S INSTITUTE OF TECHNOLOGY LADKRABANG ธรรมรตน พรมา ปานจต ปอมอาสา และจนตนา บนนาค Thammarat Pornma, Panjit Pomosa and Jintana Bunnak

12

การประยกตใชเทคนคการแปลงหนาททางคณภาพและกระบวนการวเคราะห เชงลาดบช นเพอปรบปรงคณภาพในการขนสงช นสวนเครองจกรกลการเกษตร THE APPLICATION OF QUALITY FUNCTION DEPLOYMENT AND ANALYTIC HIERARCHY PROCESS TECHNIQUES FOR QUALITY IMPROVEMENT OF AGRICULTURAL MACHINERY PARTS LOGISTICS ลลลธร มะระกานนท Lalinthorn Marakanon

21

การเปรยบเทยบผลคะแนนดานการทางานประสานกนระหวางมอ – ตาระหวางเดกทมภาวะบกพรอง ทางการเรยนรและเดกปกต THE COMPARISON OF VISUAL-MOTOR INTEGRATION SCORES BETWEEN LEARNING DISABILITY AND NORMAL CHILDREN ปยพงศ แซตง รพกรณ เปยมพช และมานกา วเศษสาธร

Piyapong Saetang, Rapeekorn Paimpuech and Manika Wisessathorn

29

การพฒนาการจดการเรยนรแบบสะเตมศกษา เรอง แหลงกาเนดไฟฟาพลงงานแสงอาทตย และการประยกตใชงาน สาหรบกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ช นมธยมศกษาปท 3 THE DEVELOPMENT OF A STEM LEARNING MANAGEMENT SYSTEM ON SOURCES OF SOLAR ENERGY AND ITS APPLICATION FOR THE LEARNING AREA OF CAREERS AND TECHNOLOGY FOR MATTAYOM SUKSA 3 STUDENTS สแพร ธรรมนาม กตพงค มะโน และปยะ ศภวราสวฒน Seeprae Trummanam, Kitipong Mano and Piya Supavarasuwat

38

สารบญ หนา

การพฒนากจกรรมเสรมหลกสตร รายวชาพฤกษศาสตร โดยใชแหลงเรยนรสวนมะมวงบางคลา จงหวดฉะเชงเทรา DEVELOPMENT OF LEARNING ENHANCEMENT ACTIVITIES IN BOTANY COURSE BY USING BANGKLA MANGO LEARNING CENTER, CHACHOENGSAO PROVINCE กมลธร แสงอทย ดวงพร ภผะกา และสถาพร ดยง Kamontorn Saeng-u-thai, Dongporn Pupaka and Sataporn Deeying

45

การพฒนาชดทดลอง เรองอปกรณไทรสเตอร วชาอปกรณอเลกทรอนกสและวงจร LABORATORY SET OF THYRISTER DEVICES ON ELECTRONIC DEVICE AND CIRCUIT ภทรดานนทน อนทรนช วสทธ สนทรกนกพงศ และปยะ ศภวราสวฒน Phattaradanan Innud, Wisuit Sunthonkanokpong and Piya Supavarasuwat

53

การพฒนาชดทดลองโทรทศนวงจรปด THE DEVELOPMENT OF CLOSED CIRCUIT TELEVISION LABORATORY อภวฒน พรหมดราช และประเสรฐ เคนพนคอ Apiwat Promdeerat and Prasert Kenpankho

59

การพฒนาบทเรยนอเลรนนงแบบผสมผสาน รวมกบการจดแผนการสอนแบบฐานสมรรถนะ ในรายวชา การบรหารและการบรการอนเทอรเนตสาหรบนกศกษาสาขาวชาคอมพวเตอรศกษา THE DEVELOPMENT OF A BLENDED E-LEARNNING PROGRAMS AND COMPLETENCY BASED PLAN FOR AN INTERNET ADMINISTRATION AND SERVICE COURSE FOR COMPUTER EDUCATION STUDENTS’ ภานวฒน ศรไชยเลศ และกฤช สนธนะกล Panuwat Srichailard and Krich Sinthanakul

66

การพฒนารปแบบการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมนกเรยน: กรณศกษาโรงเรยนบานหวยเสอ อาเภอทองผาภม สานกงานเขตพ นทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 3 THE DEVELOPMENT OF STUDENTS STRENGTHENING IN MORAL ETHICAL MODEL: A CASE STUDY OF BAN HUAY SUA SCHOOL, THONG PHA PHUM DISTRICT, OFFICE OF ANCHANABURI PRIMARY EDUCATION SERVICE AREA 3 ชศกด สสน พรชย หนแกว และจรวรรณ นาคพฒน Chusak Sisan, Pornchai nookaew and Jirawan Nakpat

75

การพฒนาเวบชวยสอนบนระบบการจดการเรยนรออนไลนตามแผนการสอนแบบฐานสมรรถนะ รวมกบการเรยนแบบผสมผสานโดยใชกระบวนการ MIAP วชา คอมพวเตอรกราฟกและแอนเมชน THE DEVELOPMENT OF WEB-BASED INSTRUCTION ON A LEARNING MANGEMENT SYSTEM FOR A COMPETENCY-BASED LESSON PLAN WITH BLENDED LEARNING AND MIAP PROCESS FOR A COMPUTER GRAPHICS AND ANIMATION COURSE อไรวรรณ ศรไชยเลศ และกฤช สนธนะกล Uraiwan Srichailard and Krich Sinthanakul

83

สารบญ หนา

การพฒนาสอประสมการเรยนการสอน วชางานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบ องตน THE DEVELOPMENT OF INSTRUCTIONAL MULTIMEDIA ON BASIC ELECTRICAL AND ELECTRONICS กลยา สนทราจารย และประเสรฐ เคนพนคอ Kanlaya Suntarajan and Prasert Kenpankho

92

การวเคราะหความตรงเชงโครงสรางของตวบงช ภาวะผนาเชงจรยธรรมของนกศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ANALYZE A STRUCTURAL‘S VALIDITY OF THE INDICATOR OF ETHICAL LEADERSHIP FOR THE STUDENT IN FACULTY OF INDUSTRIAL EDUCATION AND TECHNOLOGY OF KING MONGKUT'S INSTITUTE OF TECHNOLOGY LADKRABANG บญจนทร สสนต Boonchan Sisan

99

การศกษางานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน THE STUDY OF TRADITIONAL BASKETRY LAO-SONG APPLY FOR DECORATIVE PRODUCTS เอกพงศ อนเกอ Akapong Inkuer

108

การศกษาลกษณะมงอนาคตดวยทกษะชวตของนกศกษาระดบปรญญาตร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม THE STUDY OF FUTURE ORIENTATION WITH LIFE SKILL OF BACHELOR’S DEGREE STUDENTS IN FACULTY OF INDUSTRIAL EDUCATION, RAJAMANGALA UNIVERSITY OF TECHNOLOGY SUVARNABHUMI อนนท คมภรานนท และวไลวรรณ วงศจนดา

Anun Kumpiranon and Wilaiwan Wongjinda

117

การสรางแบบจาลองเชงสาเหตของการพฒนาวฒภาวะทางอาชพของนกจตวทยา A CAUSAL MODEL OF DEVELOPMENT OF CAREER MATURITY IN PSYCHOLOGIST เอออนช ถนอมวงษ และงามลมย ผวเหลอง Uea-anut Tanomwong and Ngamlamai Piolueang

126

การสรางแบบประเมนความสามารถทางคอมพวเตอร รายวชาการงานอาชพและเทคโนโลย สาหรบนกเรยนช นมธยมศกษาปท 1 CONSTRUCTION OF A COMPUTER COMPETENCIES ASSESSMENT SET FOR THE OCCUPATIONS AND TECHNOLOGY SUBJECT FOR MATTAYOMSUKSA 1 อเทน สขสงห ฉตรศร ปยะพมลสทธ และสตเทพ ศรพพฒนกล Uthen Suksing, Chatsirt Piyapimonsit and Sutithep Siripipattanakul

135

สารบญ หนา

การออกแบบลวดลายผลตภณฑจากการผสมผสานลวดลายงานศลปกรรมทางพระพทธศาสนาไทยกบทเบต THE PRODUCT PATTERNS DESIGN COMBINES FROM THAILAND AND TIBETAN BUDDHIST ARTS เหอ เจา และภาน สรวยสวรรณ He Zhao and Panu Suaysuwan

143

ความสมพนธของปจจยการยายถนฐานขามชาตของแรงงานตางดาวกบการบรหารแรงงานตางดาว ในจงหวดสมทรสาคร และจงหวดสมทรปราการ MIGRATION FACTORS OF FOREIGN WORKERS WITH MANAGEMENT IN SAMUTSAKON AND SAMUTPRAKAN PROVINCE ภสสร อศรางกร ณ อยธยา และอนนต ธรรมชาลย Patsorn Issarangkula Na Ayutthaya and Anan Thamchalai

152

ทศนคตตอการทประเทศไทยกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และการเตรยมความพรอม เพอพฒนาศกยภาพตนเองในการเขาสตลาดแรงงาน ATTITUDE ON THAILAND ENTRANCE TO ASEAN ECONOMY COMMUNITY (AEC) AND READINESS TO SELF-DEVELOPMENT FOR LABOUR MARKET วรนารถ แสงมณ Woranat Sangmanee

160

แนวทางการพฒนาคณลกษณะทพงประสงคของนสตครระดบช นปท 5 คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร GUIDED DEVELOPMENT OF DESIRABLE STUDENT TEACHER CHARACTERISTICS: YEAR 5 STUDENT TEACHERS IN THE FACULTY OF EDUCATION AT KASETSART UNIVERSITY Patchara Vanichvasin พชรา วาณชวศน

169

ประเมนความตองการจาเปนสมรรถนะของนกเรยนอาชวศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพ ระบบทวภาค สาขาวชาชางกลโรงงาน วทยาลยเทคนคเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล A NEEDS ASSESSMENT FOR THE STUDENTS’ COMPETENCIES OF VOCATIONAL CERTIFICATE (MACHINE SHOP MECHANICS), DUAL SYSTEM TECHNICAL COLLEGES IN BANGKOK AND VICINITY AREA ไพโรจน ชดวง กาญจนา บญภกด และสวรรณา อนทรนอย Pairote Chooduang, Kanchana Boonphak and Suwanna Innoi

178

ประสทธภาพของการรวมแรงรวมใจในโซอปทานผลตภณฑนมพรอมดมจงหวดสระแกว ในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนเพอรองรบการเขาสเขตเศรษฐกจพเศษสระแกว SAKAEO PROVINCE DAIRY MILK PRODUCT’S COLLABORATION SUPPLY CHAIN PERFORMANCE ON COMPETITIVE ADVANTAGE FOR ENTERING THE SAKAEO SPECIAL ECONOMIC ZONE ปรยาวด ผลเอนก และธนฎฐตฤณ บนนาค Pareeyawadee Ponanake and Tanattrin Bunnag

186

สารบญ หนา

ปจจยทสงผลตอการจดการความรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นทการศกษามธยมศกษาเขต 2 FACTORS AFFECTING KNOWLEDGE MANAGEMENT OF SCHOOLS IN THE SECONDARY EDUCATION OF SERVICE AREA OFFICE 2 กนกบงกช ศรสงคราม ปรยาภรณ ตงคณานนต และกาญจนา บญภกด Kanokbongkot Srisonkram, Pariyaporn Tungkunanan and Kanchana Boonphak

194

ผลของโปรแกรมการศกษานอกระบบดวยกจกรรมนนทนาการทมตอการเผชญความเครยด ของวยรนตอนตนในชนบท THE EFFECT OF NON-FORMAL EDUCATION PROGRAM WITH RECREATION ACTIVITIES ON COPING WITH STRESS OF RURAL EARLY ADOLESCENTS. สเมษย หนกหลง Sumate Noklang

201

บทความวชาการ การเปรยบเทยบการยอมและการทอผาของอสานและโอกนาวา A COMPARISON STUDY OF ISAN AND OKINAWAN DYEING AND WEAVING วารน บญญาพทธพงศ Warin Boonyaputthipong

209

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

การศกษางานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน THE STUDY OF TRADITIONAL BASKETRY LAO-SONG

APPLY FOR DECORATIVE PRODUCTS

เอกพงศ อนเกอ Akapong Inkuer

อาจารย สาขาวชาการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา akapong.in@ssru.ac.th

บทคดยอ

งานวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานลาวโซง 2) วเคราะหเอกลกษณของงานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน โดยการศกษาครงนเปนงานวจยเชงคณภาพ มการด าเนนการวจย 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานชาวลาวโซง ขนตอนท 2 วเคราะหขอมลทางกายภาพของงานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน ผลการวจยพบวา 1. งานจกสานทเปนเอกลกษณและแสดงถงการคงอยของลาวโซงคอ กะเหลบ ขมก และปานเผอน โดยเปนงานจกสานทยงคงใชในการประกอบพธกรรมของชาวลาวโซงตงแตอดตจนถงปจจบน ลกษณะทางกายภาพประกอบดวย สวนกน สวนกลางและสวนปาก โดยมการขนโครงสราง 2 วธ ไดแก 1) การขนโครงสรางแบบมแมแบบ 2) การขนโครงสรางรปแบบอสระ กระบวนการผลตม 3 ขนตอน 1) ขนตอนการเตรยมวสด 2) ขนตอนการขนโครงสรางและจกสาน และ3) ขนตอนการรกษาสภาพชนงาน 2. ลกษณะทางกายภาพทนาสนใจน าไปประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน คอสวนปาก ของกะเหลบ ขมกและปานเผอน ไดแก การจบงานบรเวณปากของงานจกสานโดยใชวธการมดหวาย คอ กระดกง หลงปลาชอน (สนปลาชอน) การพบเกบขอบและมดหวายค การวจยครงนศกษาถงเอกลกษณและเทคนคทนาสนใจในกระบวนการผลตของลาวโซงในพนทลมน าภาคกลาง และน ามาประยกตใชในการออกแบบของตกแตงบาน โดยใชแนวทางการผสมผสานวสดคอเซรามคกบเทคนคการจบงานบรเวณปากของงานจกสานดวยหวายและไมไผ เพอใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงในปจจบน ซงอาจจะเปนประโยชนและเปนตวอยางในการเพมมลคาและรกษาเอกลกษณของทองถนตอไป ค าส าคญ: ลาวโซง งานจกสาน ผลตภณฑของตกแตงบาน ประยกต

Abstract The purposes of this study were 1) to study the physical characteristics and production process of Lao-Song basketry 2) to analyze the identity of Lao-Song basketry in the design of decorative products. This study was conducted by qualitative research. Two steps were taken that were; step 1. to study physical characteristics and production process of Lao- Song basketry, and step 2. to analyze the physical data of Lao Song basketry to be applied in the design of decorative products. The research found that; 1. The unique and existence of Lao Song's woven basket is Kaleb, Kamuk and Panpuan. The physical appearance consists of 3 parts; the bottom, the central, and the top. There are two types of structures; 1) structured with template and 2) freeform structure. The production process consists of 3 steps; 1) the material preparation, 2) the structure and basketry and 3) the work pieces maintenance. 2. The interesting physical characteristics applied in the design of home decorative products were the top part which included rattan woven techniques.

108

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

This study investigates the unique and interesting techniques in the Lao Song production process in the Central Region Basin, and applied to contemporary decoration products with emphasis on material blend. This may be useful and exemplary in adding value and preserving local identity.

Keywords: Lao-song; Traditional Basketry; Decorative Products; Apply 1. บทน า เครองมอเครองใชทมนษยสรางสรรคขนตงแตอดตจนถงปจจบน หรอทเรยกวางานหตถกรรมสามารถเปนสงตงตนในการตงค าถามถงความสมพนธตางๆของคนในยคนนๆ ทงหนาทการใชสอยในการด ารงชวต จนกระทงหนาททางสงคม เชน เครองใชในงานพธกรรมตางๆ เปนตน สะทอนใหเหนถงวถชวตของชมชนจากงานหตถกรรมเหลานน นอกจากนน งานหตถกรรม มการปรบตวเปลยนแปลงตลอดเวลาตงแตอดตจนกระทงปจจบน เพอใหเขากบบรบทปจจบนในมมมองของผวจยนอกจากจะสบทอดรกษารปแบบของงานหตถกรรมอนเปนภมปญญาทองถนแลวการปรบปรงใหเขากบบรบทปจจบนเปนแนวทางทนาสนใจและมความเปนไปไดในการทจะพฒนา ในงานวจยชนนผวจยมงเปาไปท “งานจกสาน” ไทด า หรอ ไทยทรงด า หรอ ลาวทรงด า หรอ ลาวโซง (Thai Dam, Black Tai) มถนฐานอยแถบลมแมน าด าและแมน าแดง ในแถบสบสองจไท เมองแถง (เดยนเบยนฟ) ในประเทศเวยดนามปจจบน เคลอนยายเขามาในประเทศไทยตงแตสมยกรงธนบร แตเคลอนยายครงใหญในสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ตอมาในรชกาลพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวกมการกวาดตอนอกครง โดยใหตงชมชนอยทจงหวดเพชรบร [1] เหตผลทเลอก ลาวโซงเปนกลมชาตพนธในการในการหาแนวทางการออกแบบผลตภณฑนน นอกจากลาวโซงจะมเอกลกษณทสามารถรบรไดชดเจนจากการแตงกาย หรอสถาปตยกรรมแลว งานจกสานของชาวลาวโซงยงมลกษณะเฉพาะตวทแสดงออกถงอตลกษณอยางชดเจนและยงมเหลอสบตอมาจนถงทกวนนมากกวาชาตพนธอนๆ อยางไรกดดวยกาลเวลาทเปลยน แปลงไป การปรบตวกบบรบทปจจบนจงท าใหงานจกสานของ ลาวโซงคอยๆ จางหายไป ในปจจบนพบวางานจกสานของลาวโซงแทบจะไมมผสบทอด ซงเปนทเขาใจไดส าหรบคนในทองถนวางานจกสานเปนงานทละเอยด ใชเวลาและความอตสาหะและทส าคญคอรายไดนอยหากเทยบกบการไปท างานในโรงงานหรอประกอบอาชพอนๆ ในงานวจยชนนไมไดเปนงานวจยเพอการอนรกษแตตองการยกระดบภมปญญาทองถน ประยกตใชความคดสรางสรรคเปนเครองมอในการเพมมลคาตงแตกระบวนการเตรยมวตถดบ กระบวนการผลต [2] ใหงายตอการเขาใจเขาถงการใชงานของผบรโภคเพอเพมมลคากบภมปญญาทองถนและงายตอการปรบตวเปลยนแปลงในกระบวนการผลตของชมชน งานวจยนผวจยเลอกทจะศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานลาวโซงเพอน ามาประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน โดยใชกระบวนการออกแบบและความคดสรางสรรคทเปนระบบซงนาจะเปนประโยชนในการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงในปจจบน และผลลพธจะท าใหคนรนใหมกลบมาสนใจงานจกสานอนเปนภมปญญาทองถนของชาตพนธตนเองโดยใชกระบวนการและเทคนคทไมไดเปลยนแปลงไปจากวถชวตของทองถนมากนกซงเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน 2. วตถประสงค 1. ศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานชาวลาวโซง 2. วเคราะหเอกลกษณของงานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน

3. ขอบเขตการวจย 1. ประมวลองคความรเกยวกบงานจกสานของชาวลาวโซง จาก หนงสอ งานวจย เอกสารทางวชาการ และแหลงขอมลภาคสนามในพนท จงหวดเพชรบร จงหวดนครปฐม และราชบร เปนหลก เพอใหทราบถงลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลต งานจกสานชาวลาวโซง โดยแบงการศกษาดงน 1.1 ลกษณะทางกายภาพ ศกษาดานโครงสราง รปทรง ลวดลาย และการจบขอบเกบงาน 1.2 กระบวนการผลต โดยศกษาจาก ชางจกสานชาวลาวโซงในเขตพนทจงหวดเพชรบร จงหวดนครปฐมและจงหวดราชบร

109

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

2. วเคราะหเอกลกษณทส าคญของงานจกสานลาวโซงจากลกษณะทางกายภาพหรอกระบวนการผลตเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน 4. วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพโดยมวตถประสงคเพอหาเอกลกษณ เทคนคและกระบวนการผลตงานจกสานของชาวลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน โดยเลอกใชงานจกสานลาวโซงในพนทจงหวดเพชรบร ราชบร และนครปฐม จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา พนทดงกลาวเปนแหลงชมชนของชาวลาวโซงในพนทภาคกลางทหนาแนนและยงคงรกษาเอกลกษณของชาตพนธตนเองมากทสด คนหาดวยวธการส ารวจและสมภาษณเชงลกกบชางจกสานดวยการสมแบบไมเฉพาะเจาะจง ในงานวจยชนนแบงออกเปน 2 ระยะ ไดแก ระยะท 1 ศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานชาวลาวโซง อธบายโดยใชการส ารวจงานจกสานและการสมภาษณเชงลกของชางจกสานในพนท โดยใชกรอบของการศกษางานศลปหตถกรรมพนบานไดแก ลกษณะทางกายภาพของงานจกสานและกระบวนการผลต - ประชากรไดแก ชาวลาวโซงในพนทภาคกลางของประเทศไทย - กลมตวอยาง ไดแก ชาวลาวโซงในพนท 3 จงหวดของภาคกลาง ไดแก อ าเภอเขายอย จงหวดเพชรบร อ าเภอปากทอ จงหวดราชบร อ าเภอบางเลน จงหวดนครปฐม โดยใชการสมกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ระยะท 2 วเคราะหเอกลกษณของงานจกสานลาวโซงเพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน วเคราะหจากผลของการศกษาในระยะท 1 และน ามาประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน 5. ผลการวจย เครองจกสานเปนเครองมอเครองใชทมนษยท าขนใชทวโลกกอนทจะมเครองมอเครองใชทผลตดวยเครองจกรและเทคโนโลยทนสมยเขามาแทนท การท าเครองจกสานโดยทวไป มกรรมวธในการสานและรปแบบคลายคลงกนเปนสวนใหญ แตใชวตถดบแตกตางกนไปตามสภาพภมศาสตรของทองถน เครองจกสานทวๆ ไปจะมรปแบบตามความนยมขนบประเพณ ชวตความเปนอยของผคนแตละทองถน [3] งานจกสานลาวโซง โดยปกตของงานจกสานตงแตสมยโบราณ มกเกดขนเพอตอบสนองการใชงานของมนษยในการด ารงชวตเปนอนดบแรก เรมจากอาจเปนเครองมอการลาสตวและเครองมอการประกอบอาชพ เชน การท านา ท าไร เพราะวสดทใชในการจกสาน เชน ไมไผ หวาย เปนวสดทองถนทสามารถหาไดงายและสามารถดดแปลงเปนรปทรงไดคอนขางงาย โดยไมตองมเทคโนโลยหรอเครองมอทซบซอนในการผลต ตอมาจงพฒนาเปนเครองใชในครวเรอน เชน กระบง กระจาด และจากความเชอ ประเพณ วฒนธรรมของทองถน เครองจกสานจงถกน าไปใชในความหมายของพธกรรมดวยเชนกน จากการเกบรวบรวมขอมลทงเอกสารและการลงพนทพบวา เครองจกสานทส าคญทแสดงอตลกษณของลาวโซงอยางชดเจนสามารถแบงออกไดดงน 1 ) สงของเครองใช ไดแก กะเหลบ หมวะ โฮ สมก ขมก กระบง หาบเขง กองขาว วพด กม ซาหลอดและกระบงลาว (รปท 1 และรปท 2) 2) เครองมอจบสตวน า ไดแก ของปากเปด ของปลาชอน ตม กะแบม สม ของใสเขยด 3) ใชในการประกอบพธกรรม ไดแก ปานเผอน กะเหลบ สมก ขมก แตในปจจบนเครองจกสานเหลานแทบจะไมถกใชในชวตประจ าวนของลาวโซงอกตอไปดวยการเปลยนแปลงของเวลา เหลอเพยงแคเครองจกสานทใชในการประกอบพธกรรมเทานน

110

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

ดวยความเชอของลาวโซงทคอนขางมระเบยบแบบแผนในการประกอบพธกรรม ซงเปนเอกลกษณชดเจน และถกสงตอจากรนสรนผานกาลเวลาอนยาวนานอยางเครงครด ถงแมประเพณบางอยางจะหายไปแลวในปจจบนแตการ “เสน” (พธการไหวผ บรรพบรษของชาวลาวโซง) ยงคงปรากฏและยดมนมาอยางมนคงตลอดมา นนท าใหงานจกสานทแสดงความเปนลาวโซงยงถกอนรกษไมสญหายไปตามกาลเวลา ถงแมวาปจจบน ชางจกสานจะเหลอนอยมากกตาม

รปท 1 รปสงของเครองใชของลาวโซง (a) ซาหลอด (b) กองขาว (c) หมวะ (d) กระบงลาว (e) โฮ (f) กระบง [5]

จากการสมภาษณหมอซม คมสวสด [4] ถงเครองจกสานทเปนสวนประกอบส าคญในพธกรรมของลาวโซงคอ (รปท 2) 1) ปานเผอน ปานขวญ (ใชส าหรบใสของในการเซนไหวผเรอน การเสนเรอน เรยกขวญ ท าขวญแตงงาน ชาวไทยโซงจะตองจดพธไหวผบรรพบรษของตน ซงเรยกวาเสนเรอนเปนประจ าในชวง 2-3 ป ตอครงเสมอ ดงนนปานเผอนจะตองเปนเครองใชประจ าบาน และจะไมน าปานเผอนนไปใชนอกเหนอจากการเซนไหวโดยเดดขาด 2) สมก (ขมก) ใชส าหรบใสผาของลาวโซง นอกจากน เวลาสงตวเจาสาว ขมกจะเปนเครองใชในการสงตวดวย หรอพธเกยวกบคนตาย ขมก จะใสฟกหมอน เพอใชในการประกอบพธ 3) กะเหลบ เปนทใสของใชประตวของสาวลาวโซงเมอตองเดนทางออกนอกบาน นอกจากนในพธแตงงานเจาสาวตองสะพานกะเหลบทเจาบาวสานเอง ชายใดจะขอสาวลาวโซงแตงงานตองสานกะเหลบเปนเพราะถอวาหากสานกะเหลบไดเครองจกสานอยางอนกนาจะท าไดแสดงถงสามารถดแลเจาสาวได กลาววาชายใดสานกะเหลบไดแสดงวาชายผนนมอายพรอมเปนผน าครอบครว ในพธแตงงานฝายชายจะตองจดหากะเหลบใสหมากพลในขบวนขนหมาก 2 ค และใหเจาสาวสะพายอก 1 ใบ ดวย

รปท 2 งานจกสานทบงบอกถงความเปนลาวโซงอยางชดเจนจากซายไปขวา ไดแก ขมก (สมก), ปานเผอนและกะเหลบ [5]

111

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

กระบวนการผลตงานจกสานลาวโซง จากการสมภาษณหมอพน อยสข [6] งานจกสานของลาวโซง สวนใหญแลวจะเปนงานของชางผชาย สงเกตไดจากประเพณการสานกะเหลบของชายหนมทสามารถแสดงความเปนผน าครอบครว จงจ าเปนตองรถงวตถดบ เครองมอ และวธการผลต ฝกหดจนช านาญ แมในปจจบนชายหนมจะไมสามารถสานกะเหลบเองไดแลว แตในประเพณแตงงานยงคงใชกะเหลบอยจนถงปจจบน ชางสานกะเหลบมกเปนคนชราและท างานจกสานเองทกขนตอน ตงแตเตรยมวตถดบ จก และเกบงาน เนองจากปจจบนไมมผสบทอดการสานกะเหลบแลว เกรงวาในอนาคต กะเหลบจะสญหายไปจากวถชวตของชาวลาวโซง วสดในงานจกสาน 1. วสดหลก ในงานจกสานของลาวโซง ไดแก ไมไผและหวาย ในอดตจะเปนวสดทหาไดงายในทองถน พบมากบรเวณพนทรมน า โดยไมไผทลาวโซงน ามาท างานจกสานคอ ไมไผสสก ซงเปนไผขนาดใหญ มขนาดล าตนประมาณ 8-12 เซนตเมตร ล าตนสงประมาณ 15-20 เมตร เปนไมปลองยาว ขนเปนกอ ล าตนสเขยวสด ผวเปนมน บรเวณขอกงของโคนตนมหนามแหลมคม สวนปลายกงไมมหนาม เมอน ามาจกเปนเสนตอกแลวจะมความเงางาม เสนตอกยาวตรงเสมอกน ไมขาดและไมแตกงาย ไมไผทใชงานไดดตองมอายไมเกน 2 ป [7] สวนหวาย ใชมากในการผก มด จบเกบขอบ ใหเกดความแขงแรง หวายมความทนทานและยดหยนด ปจจบนไมสามารถหาหวายไดในทองถนตองซอจากแหลงอน 2. วสดเสรม ในงานจกสานลาวโซงวสดเสรมทพบคอเชอก เปนวสดใหมทมกน ามาใชเพอเพมความสวยงามและความสะดวก เชน น ามาท าสายสะพายของกะเหลบ เปนตน 3. เครองมออปกรณ งานจกสานลาวโซง (รปท 3) มเครองมอทใชอยเพยง 4 ชนด หลก โดยใชมาตงแตอดต อกทงยงมการประยกตดดแปลงเครองมอขนเองเพอความสะดวกในการท างาน ประกอบดวย 3.1 พรา มหนาทหลกในการตดไมไผ ผาไมไผ ชางบางคนอาจใชพราในการเหลาตอก คนโบราณมกมพราเปนเครองมอประจ าบาน เพราะสามารถใชงานไดเกอบทกอยาง เชน ถางหญา ตดไม ปอกผลไม สารพดประโยชน 3.2 มดเหลาตอก ใชส าหรบการเหลาไผใหเปนตอกเพอเปนวตถดบในการสาน 3.3 เหลกซ มลกษณะเปนเหลกปลายแหลม หนาทไวส าหรบแทงและเขยตอกหรอหวาย ใหอยในลวดลายทตองการและสวยงาม 3.4 เครองเลยด เปนอปกรณทชางมกจะดดแปลงขนมา เพอเลยดหวายใหมลกษณะกลม ขนาดเทากน โดยมากจะใชฝากระปองเจาะเปนรเลกๆ เพอใสเสนหวายแลวดงออก

รปท 3 รปเครองมออปกรณงานจกสานลาวโซง (a) พรา (b) มดเหลาตอก (c) เหลกซ (d) เครองเลยด [5] กระบวนการผลตงานจกสานลาวโซง เมอมองลกลงไปจะเหนไดวา หลกของกระบวนการจกสานทเปนทกษะของภมปญญาชาวบานคอ “สาน” และ “ถก” เพอสรางรปทรง โดยทกษะเหลานมกเปนการถายทอดจากรนสรนฝกโดยช านาญสามารถสรรคสรางงานไดหลายรปแบบแลวแตความคดสรางสรรค กระบวนการผลตงานจกสานของลาวโซงยงใชวธการสานแบบดงเดมโดยไดรบการถายทอดจากรนสรน มขนตอนทส าคญ 3 ประการ คอ ขนตอนทหนง การเตรยมวสด ขนตอนทสอง การขนโครงสรางและสานลวดลาย

112

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

ขนตอนทสาม การรกษาสภาพงานจกสาน โดยจะอธบายดงน 1. ขนตอนการเตรยมวสด งานจกสานของลาวโซงนนใชไมไผและหวายเปนวสดหลกในการจกสาน ในปจจบนขนตอนนหากไมมการยอมส ชางเพยงแตคดเลอกไมไผทมอาย 2-3 ป เพราะหากไผออนจนเกนไปจะถกมอดกดกนไดงายหรอหากแกจนเกนไปกจะเปราะหกงายไมเหมาะส าหรบงานจกสาน แลวจงจกตอกและเลยดใหไดขนาดทตองการเพยงเทานน ไมไดมกระบวนการในการรกษาเนอไมในการปองกนมอดหรอเชอราเชน การตมโดยใชก ามะถนหรอโซดาไฟ การแชน าหรอน าใบสะเดา การรมควน 2. ขนตอนการขนโครงสรางและจกสาน ในงานจกสานลาวโซงมการขนโครงสรางหลกอย 2 แบบ คอ (รปท4) (1) การขนโครงสรางแบบมแมแบบ เปนการขนรปโครงสรางทอาศยการสานทบลงไปบนแมแบบ หรอแบบ ทท าจากไมแกะ สามารถถอดประกอบไดเมอสานจนเตมจงถอดเอาแบบออก ไดรปตามตองการ (2) การขนโครงสรางรปแบบอสระ เปนการขนรปโครงสรางทใชไผเปนโครงสรางทเรยกวา “เสา” เชน การสานเขง เปนตน ชางตองมทกษะและความช านาญมาก (ตารางท 1) โดยขอดของการขนโครงสรางแบบมแมแบบนน คอไดรปทรงทมขนาดแนนอน ขอเสยคอตองท าการแกะแมแบบใหมทกครงทมการคดรปทรงใหม ขณะทการขนโครงสรางแบบอสระ ขอดคอ สามารถปรบเปลยนรปทรงไดตามจนตนาการและฝมอเชงชางของชางสาน ขอเสยคอไมสามารถควบคมขนาดของชนงานใหเทากนได

รปท 4 รปแสดงการขนโครงสรางของงานจกสาน (a) แมแบบในการขนโครงสรางแบบมแมแบบ (b) การขนโครงสรางรปแบบอสระ [5]

ตารางท 1 แสดงขอดขอเสยของรปแบบการขนโครงสรางงานจกสาน รปแบบการขนโครงสราง ขอด ขอเสย

ขนโครงสรางแบบมแมแบบ -ไดรปทรงทมขนาดแนนอน -หากตองการรปแบบใหมตองแกะแบบใหม

-ไมยดตดกบชางมากนก

ขนโครงสรางแบบอสระ -ขนรปไดตามตองการ -ขนาดชนงานไมเทากน

-สามารถปรบเปลยนรปแบบได -ตองใชความช านาญมาก

งานจกสานลาวโซงจะพบเหนโครงสรางสวนตาง ๆ ในงานจกสานทส าคญ 3 สวน คอ สวนกน เรมจากกนหรอฐาน สวนกลาง อาจเรยกวาผนงเปนสวนแสดงใหเหนรปทรง เชน ทรงกระบอก ทรงกลม และสวนปากหรอสวนขอบจบงานจกสานเปนสวนสดทายในการท างานจกสาน 3. ขนตอนการรกษาสภาพ งานจกสานลาวโซงในปจจบนไมไดมกระบวนการเตรยมวตถดบทสามารถทนตอมอดไดด เนองจากการตมหรอการรมควนนนเปนขนตอนทยงยากในการเตรยมวตถดบ ผนวกกบในปจจบนมวสดสมยใหมทงายในการรกษาสภาพคอการใชแลคเกอรทาเคลอบผวของงานจกสานเพอเปนการรกษาสภาพ ซงการใชแลคเกอรทาผวนนท าใหความงามของวสดลดลงเนองจากมสทกระดาง แขง และเกดคราบจากการทาทไมสม าเสมอ บางบรเวณมการจบตวเปนกอนแขงท าใหความงามของงานจกสานลดลงทนท

113

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

วเคราะหเอกลกษณงานจกสานลาวโซง จากการอธบายงานจกสานลาวโซงดงทไดกลาวมาแลว ผวจยจงไดวเคราะหงานจกสานของลาวโซงโดยใชเกณฑ 4 ประการ คอ 1) โครงสราง 2) รปทรง 3) ลวดลาย 4) การจบขอบเกบงาน โดยใชงานจกสานทแสดงเอกลกษณของลาวโซงคอ กะเหลบ ปานเผอน และขมก (ตารางท 2) ซงงานจกสานเหลานยงคงถกใชในการประกอบพธกรรมของชาวลาวโซงอยในปจจบน ในขณะทงานจกสานประเภทอนๆ ไดสญหายไปกบกาลเวลาและถกแทนทดวยวสดอปกรณสมยใหมเรยบรอยแลว

ตารางท 2 แสดงการอธบายลกษณะทางกายภาพของงานจกสานลาวโซง รป ชนดงานจกสาน โครงสราง รปทรง ลวดลาย การจบขอบเกบงาน

กะเหลบ ขนรปแบบมแมแบบ ปากกลมทรงสงคลายโอง ฐานเปนสเหลยม

ลาดสอง ลายไพล

หลงปลาชอน, กระดกง

ขมก

ขนรปอสระ กลองสเหลยมผนผา มฝาครอบ

ลายสอง การพบเกบขอบ

ปานเผอน ขนรปอสระ ทรงกระบอกเตย ลายเฉลวเกรดเตา ลายเฉลวหก

มดหวายมดค

จากการวเคราะหเอกลกษณงานจกสานของลาวโซง ผวจยสนใจเทคนคในกระบวนการจบขอบเกบงานของโครงสรางปากงานจกสานลาวโซง ไดแก เทคนคการจบเกบขอบแบบหลงปลาชอน กระดกง การพบเกบขอบและมดหวายค ซงเปนเพยงบางสวนของงานจกสานลาวโซงเทานน ดวยวธเกบขอบสามารถน าไปพฒนาประยกตเพอใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบานตอไป

6. สรปผลและอภปราย สรปผล 1. ศกษาลกษณะทางกายภาพและกระบวนการผลตของงานจกสานชาวลาวโซง พบวางานจกสานของลาวโซงทยงคงหลงเหลออยในปจจบน เปนงานจกสานทเกยวของกบพธกรรม ซงถอเปนเอกลกษณทส าคญของลาวโซง และท าใหลาวโซงยงคงเปนกลมชาตพนธทเขมแขงในปจจบน พบงานจกสานทส าคญ 3 ชนด ไดแก 1) กะเหลบ 2) ขมก 3) ปานเผอน สามารถอธบายลกษณะทางกายภาพทส าคญ 3 ประการคอ รปทรง ลายสานและการจบขอบชนงาน ไดดงน (ตารางท 2) กะเหลบ รปทรงมลกษณะคลายลกจนทรหรอโองใสน า กนเปนรปสเหลยม ปองกลาง ปากกลม ลายสาน สวนกนสานลายสองแบบดคว า สวนถดไปทมลกษณะปองสานลายไพลตอลอดจนถงปาก การจบขอบชนงาน จบดวยการสานลายหลงปลาชอน ลายกระดกง ขมก รปทรงมลกษณะเปนสเหลยมผนผามฝาปด ลายสานใชลายสองทงตวและฝาปด การจบขอบชนงานใชวธการพบเกบขอบ ปานเผอน รปทรงกระบอกเตยมการขนรปทรงอสระลวดลายในการสานใชลายเฉลวเกรดเตาและลายเฉลวหกสวนปากการจบขอบเกบงานดวยมดหวายค สวนของกระบวนการผลตนน ชางชาวลาวโซงจะผลตงานจกสานล าพงเพยงคนเดยวตงแตตนจนจบจงเปนเหตผลหนงทท าใหคนรนใหมไมสนใจจะสบทอดงานจกสานลาวโซง เนองจากตองใชความประณต ความช านาญ และเวลาทคอนขางมากในการผลต เรมตงแตการเตรยมวตถดบ ตดไผ เหลาตอก เลยดตอก จกสาน และเกบรกษาสภาพชนงาน โดยมเครองมอเพยงแค พรา มดจกตอก เครองเลยด และเหลกซ เพยงเทานน 2. เอกลกษณทนาสนใจในงานจกสานลาวโซงปรากฏอยในสวนประกอบโครงสรางทง 3 สวน ไดแก สวนกน สวนกลาง และสวนปาก งานวจยครงนผวจยเลอกใชสวนปากซงมการจบขอบเกบงานทนาสนใจไดแก กระดกง หลงปลาชอน(สนปลาชอน) การพบเกบขอบ และมดหวายมดค (รปท 5) เพอประยกตใชในการออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน

รปท 5 (a) มดหวายค (b) หลงปลาชอน (c) กระดกง [8] (d) พบเกบขอบ [5]

114

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

7. อภปรายผล ปจจบนชาวลาวโซงแทบจะไมใชงานจกสานในชวตประจ าวน เนองจากการเขามาของวสดจากโรงงานอตสาหกรรม เชน เขงเปลยนเปนพลาสตกจากโรงงานอตสาหกรรม กะเหลบเปลยนเปนกระเปาราคาถกหลากหลายรปแบบ เปนตน การเปลยนความหมายหรอหนาทของงานจกสาน งานจกสานลาวโซงในปจจบน พบไดเพยงในพพธภณฑหรอศนยการเรยนร พบเหนตามบานเรอนนอยมากในลกษณะการใชงาน นอกเสยจากในการประกอบพธกรรม งานจกสานกลายเปนของสะสม กลายเปนของตกแตงบานหรอของใชในเทศกาล การศกษาครงน ปญหาทพบคอการขาดแคลนชางจกสาน ปจจบนชางจกสานเหลอนอยมากและจะท างานจกสานตงแตตนจนจบเพยงล าพง คนรนใหมไมสนใจงานจกสานเนองจากเหนวางานจกสานนนตองใชความประณตและความช านาญในการจกสานมาก กวาจะไดงานจกสานใชเวลานานรายไดไมคมคากบการท างานโรงงานหรอการเกษตร การออกแบบผลตภณฑของตกแตงบานรวมสมยจากงานจกสานชาวลาวโซง ผวจยมแนวทางในการรกษางานจกสานของลาวโซง แตไมใชการอนรกษ ประเดนททดลองทส าคญคอการเพมมลคาใหกบงานจกสานในกระบวนการผลตทไมยากจนเกนไป ซงอาจท าใหคนรนใหมหนมาสนใจงานจกสานอกครงหนง แนวทางของกระบวนการหตถอตสาหกรรมผนวกกบการใชความคดสรางสรรคในการพฒนารปแบบผลตภณฑ โดยงานจกสานหนงชนใชการผสมผสานวสด โดยชางหนงคนจะท าเพยงหนาทเดยวในการผลต และเลอกใชเทคนคการสานเลอกใชเพยงบางเทคนค เชน การจบเกบขอบ (รปท 6) เพอทจะไมตองใชความช านาญหรอทกษะมากเกนไปในการผลตชนงาน

รปท 6 ภาพรางตวอยางกระถางตนไมตงโตะจากการทดลองใชเซรามคกบเทคนคการจบขอบเกบงาน (a) มดหวายค (b) หลงปลาชอนและกระดกง (c) พบเกบขอบ [5]

จากการศกษาแสดงใหเหนวา การจะด ารงอยของงานจกสานนนประกอบดวยหลายองคประกอบ การออกแบบและพฒนางานจกสานลาวโซง องคประกอบทส าคญอกประการคอ ชาง ชางทหลงเหลอลวนมอายมากทงสน ไมมชางวยหนมสาวเนองจากไปประกอบอาชพอนๆ เพราะฉะนนการสรางกระบวนการผลตทไมซบซอนและสรางแรงจงใจ เชนจากมลคา ทมกจะพดถงในการเพมมลคาใหกบภมปญญาทองถน ผวจยใชกระบวนการของการออกแบบในการสรางสรรคผลตภณฑของตกแตงบาน แตตองตระหนกถงวถชวตของชาตพนธและน าเอกลกษณของชาตพนธน าเสนอในผลงานการออกแบบ โดยใชทฤษฎทส าคญคอแนวทางการออกแบบโดยผสมผสานวสด พนฐานทางศลปะ และประโยชนใชสอยของผลตภณฑ เปนแนวทางเบองตนในการขบเคลอนการเพมมลคาของงานจกสาน โดยตองประยกตใหเขากบสภาพสงคมในปจจบน อาศยภมปญญาดงเดม ปรบปรงเพมเตมเพยงบางสวน การสามารถเพมมลคาของงานจกสาน รวมทงกระบวนการผลตทไมซบซอนและไมใชเวลานาน นาจะเปนแนวทางทสามารถดงคนรนใหมใหหนมาสนใจภมปญญาทองถนเพอสบสานงานหตถกรรมใหอยกบสงคมไทยไดแนวทางหนง

115

เอกพงศ อนเกอ วารสารครศาสตรอตสาหกรรม ปท 16 ฉบบท 3 เดอนกนยายน – ธนวาคม 2560

เอกสารอางอง [1] Kreangkrai Kirdsiri. 2010. Historical Background of Tai-Lao Settlement and Movement to

Thailand. Najua Journal, (7), p.103. [2] Thitiporn Chanawangsa and Sitthichai Samannachart. 2013. A study on the potential

development and evolution of handicrafts made from jute within a community in Northeast Thailand. Journal of Industrial Education, 13(1), p. 63.

[3] Wiboon Lisuwan. 1998. Thai Basketry. Bangkok: Kurusapa Businees Organization. [4] Sum Kumsawat. (2017, 12 January). Lao-Song Basketry. [interview]. [5] Akapong Inkuer. 2017. The Study of Traditional Basketry of Tai-Lao Ethnic in the Central

Region Basin of Thai for Contemporary Decoration Products : Laosong’s Traditional Basketry. Suan Sunandha Rajabhat University.

[6] Pan Sukyu. (2017, 25 January). Lao-Song Basketry. [interview]. [7] Prathbjai Sikka. 2007. Study of Lao Theung Wickerwork for Contemporary Products

Design and Development. Doctor of Philosophy Major Product Design Faculty of Applied Art and Design Ubon Ratchathani University.

[8] Nikorn Nutjaruanpol. 1982. Basketry Pattern. (N.P.).

116