บทน าเสนอ วรรณคดเรองชนะสนทะไมปรากฏหลกฐานวาผใดเปนผแตง และแตงขนในสมยใด ผแตงม

จดมงหมายในการแตงเพอสงสอนจรยธรรมแกบคคลทกระดบวาควรปฏบตตนอยางไรในฐานะเปนพอ แม ลก สาม ภรรยา พ นอง นายจาง ขาทาส พอคา

รปแบคาประพนธ แตงดวยคาประพนธประเภทโคลงสาร หรอทเรยกวากลอนอาน มเนอเรองแบงออกเปนบน ๆ (ตอน) จานวน ๕๐ บน เชน บนเทศนาธรรม บนสอนคองเฮอน บนสอนราชา บนใหรจกคณพอแม เปนตน

มวธดาเนนเรอง โดยกลาวถงพญาปสเสน กษตรยเมองสาวตถ ปฏบตตนไมอยในฮตคอง มใจโฮดฮาย มวเมาในบาป พระอนทรเหนวาพญาปสเสนเปนผมบญจงดลใจใหพญาปสเสนพามเหส นางสนม และขาราชบรพารเสดจไปฟงธรรมจากพระพทธเจา ซงพระพทธเจาไดแสดงธรรมเทศนา โดยยกนทานเรองชนะสนทะกษตรยผครองเมองพาราณส ผซงปกครองเมองโดยปฏบตตนอยในศลธรรมและฮตคองของกษตรย พญาสนทะสงสอนศลธรรม การปประพฤตฏบตตนทดงามแกประชาชนทาใหเมองพาราณสรมเยนเปนสข

หลงจากไดฟงธรรมเทศนาจากพระพทธเจาแลว พญาปสเสนเกดดวงตาเหนธรรม ปฏบตตนอยในฮตคอง ตงอยในทศพธราชธรรม ปกครองประชาชนดวยความเมตตากรณา ทาใหบานเมองสงบสข

๒

วรรณคดอสาน

เรองชนะสนทะชาดก ๑. นะโม ตสสะ แกว ออาเปนทเพง ภนเต หมายเชงเจา คณแกวหนวยสาม ขอใหเวราฮาย หายเสยหนหลก อยาได เนาอยคาง คงขาสงใด ๒. เกสาผมเกศเกลา ตางดอกมาลา ทสะมอทงสบ ดงเทยนตามไต อนวาตนตวขา เปนฝางดวงประทป จตใจเปนดงนา มนไตฮงเฮอง ๓. กบทงจกขแกว ตาเฮยมทงค กด เปนประธปไต บชาแกวยอดคณ อนวาหทงสองกา บชาพทธบาท เปนดงขาวตอกเจา นางฟาหวานถวาย ๔. อนวาโทโสพรอม โลโภปตฆาต กด ขออยาไดเกยวของ ใจเนอแหงเฮยม แดถอน โจรงพรอม กมมงหลายสง กด อยาไดมาเบยดขา ประสงคตงตอบญ พระเอย ๕. สทธเดชพรอม ชยโยดวงประเสรฐ ศรสมงคเลศลา ตวขาอยกระเสรม แดเนอ สขวทฒโกพรอม ไชโยดวงยง ใหมาแนมแนบขา เสถยรลาอยยน… ๖. บดนขาจกแปลเขาพน ในธรรมไขอาน จรงแหลว ชนะสนทะราชตาน สอนขาไพรพล ขอใหขาฮาฮ ปญญาสวดแวนด แดถอน อยาใหหลงบาล พระปนแปลสอนไว ๗. อาจรโยเจา อาจารยนกปราชยญ กด ใหคอยฟงจอไว เอาเวาตอไป นนเนอ ฝงหมบณฑตผ เสนานอยใหญ กด ทงหมสาวบาวฮาง ฮามหมายคอยฟง ๘. ใหคอยมใจตง ฟงเอาจาจอ ยอมอแปะใสหนา หเจาคอยฟง นนเนอ

๓

ใจใหคอยคดตอตง อยาไดฮาคนงเคอง พเนอ ตาอยาเบอนไหล ใสชายฮามนอย ๙. อยาไดนนเนองตาน สวนความผอานอน อวนเอย กรรมจกหลงปองตาน ไขขอเทศนา อนวาสพพญเจา เปนครสอนโลก เฮาน นาสตวใหพน โภยฮายซตว ๑๐. พระกเนาสถตยง เชตวนอารามใหญ ภาวนาทกคาเชา เหนเผยนซอน พระกเนาจมใกล ปเสนใหญพระยาเมอง คนงหวลเหน เหตพระยาตงเผยน ๑๑. พระยานนโมโหดวย เงนคาทกสง ผเอาของไพรนอย ไหมฮอขมเหง เขาหากเปนนอย ตดใสสนหลาย กเลาทรงสรา ซวนมคราน ๑๒. กามคณกว วนคนบมขาด อโปวนขนาดแท ฟมกวแตผหญง กทอเอโกอาง เอาโตเปนใหญ บใหไผปากเจา พานถอยสงใด ๑๓. คดวาโตเปนเจา ตามใจตกแตง มกสงใดกกลาวตาน เอาแทซอน กบไปไหวเจา พทธบาทมหาคณ อฏฐะปญจะศล กบจาจงเออ ๑๔. ทอแตมวเมาเลน หงคลฮกหาบ คลองแตชาง ทรงมาไลงว ซวนเปาะนางเนอ ทกคาวนคน ไผบโดยนาองค โกรธเคมคากลา ๑๕. ทาแตปาณาเขา หาตวทกเมอ พระพทธเจา เหนแลวคดอด คดจกสอนสงให พระบาททรงศล เพอวาบญเหลอหลาย บใหมเวรตอง ๑๖. พระกมใจฮาย โมโหโลภลาย ทางบญมาบเออ สไปกวตงแตเวร พระฮาแลว เลยอยตณห

๔

ภาวนาสถต อยในอารามแกว ๑๗. แตนน ศลาแกว ของพระอนทรไหวหวน เลยกระดาง แขงกลาตางหลง อนทรจงหลงลาเยยม โลกลมโลก กจงเหนสพพญ เนาอยทรงศลแกว ๑๘. เหนปสเสนเจา มใจสาโหด ทาบาปทกคาเชา กนเหลาซวน อนทรกยนฮกเจา ปสเสนพระยาใหญ กจงบงเกดให ใจแจงตอบญ ๑๙. บใหเสยศลเจา บญหลงแตชาตกอน ใจหากเปนบาปกลา พาสรางแตเวร กจงบนดลให ใจพระยาครานเมอย หลงดเมองมงบาน สญเศราตางหลง ๒๐. อนนกบอนาฮตบาน เดมปบฮาณ โภยภยทงโรคา เกดมาหลายขอ พระกคนงใจแลว กนแหนงมมาก บดนกจกไปไหวเจา องคลาโลกลอ ๒๑. พระจงตานตอแกว นางนาทเทว ทงนงฮาม หมสนมสาวใช เสนาพรอม ชาวเมองนอยใหญ พระบาทให เตนตานซคน ๒๒. เขากชมชนแท ใจบญตงตอ ตกแตงไว ดาถวนซอน วนฮงเชา พระยาใหญเสวยโภชน กจงเดาดาตก แตงไปลงหอง ๒๓. พระกทรงรถแกว เทวเทยมพาง มาคเขา เทยมแลวแกไป พอคราวเถง ขวงอารามเซายง แตนนปสเสนเจา ราชาพระยาใหญ ๒๔. ลงรถแกว คนลอมแหไป เถงขวงกวาง อารามใหญองคพทโธ พระกยอมอทล ใสหวเลยไหว บรบวนยง สมควรนงอย

๕

๒๕. พลพวกลอม แฝงเจาคงนอง แตนนพทธบาทเจา ตานตอราชา พระกทรงพลมา เหตใดเดนน กจการโภยภยฮอน สนใดมาฮอด เฮาพ ๒๖. จงเดนลวงเขา อารามกวางแหงเฮา นเด เฮากเนาในหอง กฎทองหลงใหญ บหอนไดเหนหนา องคเจาพระยอดเมอง พระกลาวแลว เลยอยตณห ๒๗. พระยาปสเสนเลย เลายอมอไหว อนวาการเมองขา หนกหนาหลายสง จรงแหลว คาเจบคาเดอดฮอน ฝงนนเกดม พระเอย กจงบไดมาไหวเจา พทธบาทมหาคณ ๒๘. ฮามปเดอน บเหนจอมเจา บดน การเมองสราง เบาบางพออย กจงพาไพรพรอม มาไหวพระยอดคณ พระยากลาวแลว พทธบาทเทศนา ๒๙. ดรา พระยาปสเสนเอย คอยฟงเฮาตาน ตวเฮาน เปนครสอนสามโลก มนษยใตทะแหลงหลา ลอลาทอเฮา นแหลว เฮากเนาในหอง ภาวนาทกเชาคา ๓๐. โผดสตวใตลมฟา นาขนสสวรรค กบควรทพระบาทเจา ปราศจากสพพญ แทดาย อยาไดเอโก คดวาโตเปนเคา ครนวาเปนพระยาน หาไผเอาโทษมได ๓๑. มแตเวรบาปเขา ใจเจาหมนหมอง กบทงเทวดาพรอม อนทรพรหมสวรรคโลก เทงพน มาใหโทษแกเจา จอมไทกจงม แทดาย เปนพระยาน ใหอดสตวทกหม จรงดาย ๓๒. กรณาคนทกขไฮ ชาวบานไพรเมอง นนเนอ มทตาตาน คาควรหวานมวน จรงเทอญ อเบกขา ดและฮาย จอมเจาคอยฟง สลงไว ในคงอยามขาด ๓๓. ทานงใหหยาดนา ทานแทหมของ

๖

อนวาฝงไพรนอย เทยมดงบตรา นนแหลว ราชาคอ พอคงเขาแท จงไดไลเสยแท อคตทงส พระยาเอย ๓๔. โทสะทาโทษฮาย ฝงนอยาใหม โมหะอยาไดฮาย โกธากรวโกรธ ใหฮกฝงไพรนอย ชาวบานไพรเมอง ไพรพระยานน อยามใจฮกเบยง จรงดาย ๓๕. ใหเปนดงยอยชงเปง ชาวคาจงด ความโลภาให เอาใจเวนหลก จรงเทอญ อยาไดคดอยากได ของขาไพรเมอง ละอคตสได จงคอยสบเสวยเมอง แทดาย ๓๖. ทรงศลปฎบ ตกมนคงยนลา เปนพระยาให ใจคนงทกเชาคา จงดดาย เจาหากเปนชาตเชอ แนวแกวอยาเกลอกดน นนเดอ ใหฮาฮ ไตรเพทไตรปฎก ๓๗. สอนเสนา ไพรเมองอยามคราน กหากมผลาแท ปานไฟเฮองฮง พระยาเอย ครนวามรมงแลว เมอฟาบอนบญ พนเนอ อนหนงไผหากคดฮาฮ ในแหงหอระทย ๓๘. กบมคาสอน ฮาเพงเดยวได กทาการสราง ดวยตนตวมลมง บเอาของพนพ มากวเกลอกแกม กทาเวยกยาว การสงสนใด กด ๓๙. กบมใจหงสา หมชมชาวบาน พระหากมใจมน กทาไปตามซอ บมใจเบยงเบยว ไปแทตอไผ กหากตง ในคลองผดชอบ ๔๐. จาออนนอม คาฮายบม จากลาวตาน เสยงออนหวานห ทาตวถนอม ครอมคลองยายาน กทอเอาตวเวน ในกรรมทงแปด ๔๑. บเลนช เมยซอนทานผใด บโลภเลยว ลกสงเอาของ เพนนน

๗

บตวะบลวงพราง ใหเพนชงกนแท บฆาสตวแท มใจฮกยง ๔๒. บหยงเวา ลวงเลยวลายความ บหยาบชา เกนฮตคลองธรรม บจาคาเสกเสน วาโตดแท บกนเหลา สราเวนจาก ๔๓. แปดจาพวกน ไผเวนกแมนด แทดาย ไผหากมใจเลอม สอนคนในโลก เฮาน ใหฮาฮ ธรรมพระเจาซอน ในธรรมเจา สบประการแวนยง พระยาเอย ๔๔. ใหรกษาศลฟงธรรมภาวนาอยไจ ๆ ฝงนประเสรฐด แทดาย ฝงนเปนทางเทา นรพานสนกยง จรงแหลว หายโศกเศรา คาฮายซอน ไผผอปฏฐากเจา พอแมตายาย ๔๕. ทงครบา หมพระสงฆเณรนอย ไผหากยาแยงยาน ครบาเฒาแก ทงพระพทธเจา พระธรรมพรอมพราสงฆ ใหเจายาแยงยาน บดาปาแม ๔๖. ไผผเกดกอนแท ใหยายานซคน เถาะเนอ อนวาคลองฝงน กทาบญมากยง จรงดาย ใหทานสงและนอย บญยสงหลาย พระเอย อนหนง ใหหยาดนา ไปซตวสตว ๔๗. ฝงหมตกอเวจ ใหกดในเมองฟา แลวใหไปเถงเชอ วงศวานพอแม เทวดาอยฟา อนทรพรอมหมพรหม สตวมดกบมดกพรอม ทกสงแนวใด กด ๔๘. กบทงหนผาฝง หมดนพนาไม ฝนลมพรอม อากาศกลางหาว เดอนดาวทงตาวน หมไฟทงนา ฝงหมคงคาทาง หลายกระแสทางใหญ ๔๙. กบทงเขาเสมรอยกา เมองฟากสงเถง กบทงราชาเจา เสวยเมองพระยาใหญ กด ทงอยสทปพน ไปคาทวเถง

๘

กบทงเมขลาเจา อศรครทนาค ๕๐. กบทงธรณนาถนอย ผถอนาหยาดทาน กบทงสตตะบวระพนพรอม เขาหลวงหลายหนวย กด ใหหยาดนา หมายแททวเถง กบทงยกษเผดฮาย ฝงหมผสาง ๕๑. กบทงหมพานตคงคา กใหไปชคา อธษฐานให ยมภบาลกมภณฑใหญ ใหฮกสตวอยใช ในหมอโผดผาย สบหกชนฟา เทวดาอยในวมานกด ๕๒. อธษฐานไป ซองคซคา กบทงสบหาชน ใตตาธรณ อทสสะไปเถง อยาหลอหลงแท ไผผไปเหนแลว อธษฐานเสมอวา มาน ๕๓. เทยมดงสระบอนา อโนมากวางบขาดวง ผลาฝงน กวางแผกหลายประการ ใหทานพอสลง กหากคอทานแท เฮากเดยงคาให ราชาพอสนอย พระยาเอย ๕๔. ใหเจาคดฮาฮ เอาถอนซอน แตนน สพพญเจา เทศนาแลวอยา ฉนหมากเคยว องเทงอยเยน แตนน ปสเสนไหว นาโถหาเหต ๕๕. ยอมอยกใสเกลา วอนไหวเทศนา ขอพระเทศนาให สอนไปหลายสง ใหเปนดงสรเยศขน เฮองแจงสองใส นนเทอญ ใหทงหลายฮ วนคนเชาคา จรงเทอญ ๕๖. ทกวนคนคอเขา ถาเหวกวางมดมว พระยากอญชลนบ นงฟงพทโธเจา แตนน สพพญเจา เทศนาสอนสง เอาอตเต พาราณสตาน เปนเคาสบไป ๕๗. เอานามะปะรสเขา เปนปลายสอนสง เทศนาไปไจ ๆ บมไดขาดสาย ดราปสเสนไท ราชายศใหญ ฟงเทอญ อบาสกสกาพราพรอม ฟงแลวจอเอา

๙

๕๘. เฮาจกไขในหอง พทโธธรรมสอนสง มาดาย กหากหลายวาดเวา คาฮซอน ยงมพรหมทตทาว พระยาใหญปางปฐม ทรงเมองพาราณส ไพรไทยสราง ๕๙. โพธญาณเจา ทวระมานในโลก เทยวโผดสตวใตลมฟา ปางนนซตว พระกเอาปฏสนธตง ในทองแมเทว นานสบเดอน ออกมาเปนทาว ๖๐. ดงามลา คอคาทงแทง กบมบอนฮาย แกมกวเกลอกคง ราชาไท บดาตนพอ กบทงฝงโคตรเชอ แนวทาวหลงมา ๖๑. กจงหานามทาว กมารนอยออน ชอวาชนะสนทะราชเจา ลอลาฮปงาม เถงฤดได หลายปขนใหญ สบหกขวบเขา งามยอยดงพระอนทร ๖๒. เจาจงเดนดงดน เฮยนฮศาสตรศลป เดนไปเถงตกกะศลา ฮาเฮยนเลยได บระบวนแลว คนมาเมองพอ พอกฮกยงเพยง ปานแกวหนวยตา ๖๓. กจงหามาให กมารนางนาถ เปนเอกเคา เมยซอนแทบทรวง สาวสนมหนมนอย พอหมนโสภา บรวารหลาย อยเรยนระวงลอม ๖๔. แลวจงอภเษกทาว ในนามรชทาญาต เปนอปราชแท คอยทาสนงเมอง บรบวนแลว ทงหลายลาเลก เมองมงบาน ยสรางอยกระเสรม ๖๕. หลายปลา ราชาองคพอ เฒาแกแลว เลยเขาสสวรรค เขาจงหดสรงทาว เสวยเมองแทนพอ ชอวาชนะสนทะเจา ลอลาซแดน ๖๖. ผทศพธราชธรรมเขา ในใจภวนาถ

๑๐

ทานะสละไว ใจเจาบไล บรจจาคงพรอม อาชชะวงแทมแทบ มททะวงแนบเนอ คงเจาบไล ๖๗. ตปปงพรอม อกโกธงบเคงเคยด อะวหงสงบกลาวตาน เตยนถอยใสไผ ขนตเขา เทยมทรวงภวนาถ บหอนมอาจตาน คาฮายใสไผ ๖๘. อะวโระะนงให มใจตงตอ ฝงนพระหากเอาใสไว ใจเจาบหวนไหว เมตตาแท กรณาสตวสง มทตาชางเจา อเบกขาเจาบไล ๖๙. พระกทศราชแท ตงอยตามคลอง บมใจโมโห แกไผขนขา พระกคนงคาคา หาคณพอแม พระพอทงไพรนอย ชาวบานซคน ๗๐. บดนบญกได เสวยเมองแทนพอ ทงไพรนอย ขนขาเพงก กจกสอนเขาแท เฮยนคลองอนประเสรฐ จรแหลว วนหนาน เดอนไดสบหาเพง ๗๑. พระฮาแลว เตนปาวเสนา ใหปลกหอมมณฑป ทในกลางคม เมงหลายลน สนาดปลาด สาดออนซอน หมอนเทาอเนกนอง ๗๒. ดอกไมพรอม ทกสงมาลา ชงหางแขวน กระดาษเตมในคม เพดานกง ทางบนผามาน ประธปประทปไต เรยนไวฮงเฮอง ๗๓. ธงกระดาษลน เดยระดาดธวชย ฝงหมเสนาตก แตงดกะเลยแลว แตนน เถงยามเชา คนโฮมคบคง สนมหนมพรอม ขนเฒาหลงโฮม ๗๔. เขากพาทตาน ดอมกนซซว พระจกสอนสงให คาฮสงใด

๑๑

แตนน พระบาทเจา เสดจสเมงคา สถตเหนออาสนา ทควรพระองคเจา ๗๕. สสนหนา แดงงามดดอง เสยงออนออน ใจแจงซคน ดรา มนษยชาวเชอ ทงหลายจาจอ เอาเทอญ เฮาจกสอนสงให สแจงซอน นแหลว ๗๖. อนวาหญงชายหอง โลกกงโลก เฮาน ทากรรมอนบชอบแท ตายแลวเลาแขนง นนดาย คากนแหนงน มมากสบประการ แทดาย ใหคอยพากนฟง จอจาเอาไว ๗๗. ไผผยงขคราน บทาเวยกการเฮอน ดงนน ทงนาสวน ฝายไหมบมสราง กบทายงแท ภายลนกนแหนงมาก จรงดาย เถงเมอยามเพนได กนแหนงแทดงตาย ๗๘. ไผผมของแลว บกนทานแพงอย ทอแตทรงแตซ สาวนอยฮปงาม ทรงเลนเบย หมากรกทงสะกา ครนไดทรงสรา มวนเมามวเลน ๗๙. ฝงนเปนกรรมแท จบหายมมาก จรงดาย อนวาเงนและเบย หายเสยงบแกนถง แทแหลว ครนวาเถงเฒาแลว สโออาวกนแหนง เหตวาเสยของโต แตเมอยามเพงเนอ ๘๐. ครนวากแพงไว ยงสมนาเพอน จรงนา กหากมวแตเลน เงนเบยจงหาย แทดาย ฝงนครนวาตายไปได ตกอายทงส จรงแหลว เพราะวามนบฮ คาเหลนหากหลาย นนดาย ๘๑. ไผผยงทกขไฮ เงนคาบพอบาท มนเลาซอกแซกได อนใดแทใหทาน คนฝงน กทกขแตชมพ นแหลว ครนวามนตายไป สสวรรคเมองฟา ๘๒. ไผผมของลน บกนทานแพงอย ฉนนน ครนวาดบชาตแลว สไปคางอยอบาย พนจากนารกแลว มาเกดเปนคน กด

๑๒

หาสงกน นงทรงบมได ๘๓. ไผผเปนคนไฮ บกนทานตดตอ ไปนน ชาตหนาเลยเลาได แสนไฮทกขจน ไผผมของซา กนทานตดตอ ไปนน ชาตหนาเลยเลาได มแทกวาหลง ๘๔. อนวาของทานน บมเสยสญเปลา เจาเอย เทยมดงไปเซองไว ในพนแผนดน อนวาตวเฮาน เสมอดงเคหง เฮาดาย เปรยบตวเฮาคอเฮอน ทไฟพวมไหม ๘๕. ไผผเอาของไว ในดนซกเซอง ฝงนน ไฟบไหม ยงสไดตอทน สอยาคราน ใหทานทอดวางไป แทดาย ครนวาตายไป อยาใหมคาโอ ๘๖. อนวาคาพทโธน มจรงทดเทยง พระยาเอย ไผทาเพยรกอสราง บญนบหอนเสย แทดาย ไผผเปนคนใบ ปญญาชวใจเบา บผปองกนทาน ใหสวนบญชคา ๘๗. ภายลนซา เปนคนใบงาว เสยภายแสนทกขไฮ มาขอนแตโต อนวาเปนคนสราง สงสารเมองลม เฮาน ยงหนมนอย คาเลนหากหลาย ๘๘. ครนวาพอฮามแลว สอนตวฮฮต คลองนน อยาไดเหนแตเลน เซาถอนสเมอยโต ทานเอย ครนวาเฒาแกแลว สโออาวกนแหนง เงนคาของ บมสงสราง ๘๙. ครนวาโภยภยตอง บมสงเปนทเพง เทยมดงปลาอยนา หนองหญาบม นนแหลว ไผหากยงกลวยาน โภยเถงยามแก ไปนน ใหคอยแพงเชอมไว ของเขากจงด ๙๐. ครนวาโภยภยตอง ตนโตเชอโคตร กด ยงสไดมทอาง เสยแทงายดาย บไดไปเทยวก ของเพนมาเสวย เอาของโตไปเสย อยสบายหายฮอน

๑๓

๙๑. อนวาชวงน ทาเพยรเลยงยาก เฮาเอย ใหคอยอดออมเลยง โตไวชวชวง นนเทอญ ไผผอดสาเลยง ตนโตบมโทษ สนนน ชอวาอตตะมะแท คนนนประเสรฐด แทดาย ๙๒. ไผบมปญญาเลยง ดแลโตใหถวนทว สนนน ครนวาเถงเฒาแลว สแหนงโอเมอลน อนใดได โดยโตเปนความชอบ ใหกระทาเทยงแท ตามเจาเทศนา นนเนอ ๙๓. ครนวามบาทเบย ซกลาพอไพ กด ใหคอยทาเพยรยด ใสถงแพงไว หอมหยบไว หลายทยงจกมาก ไดดาย อยาไดเหนแกซอ ขายเลนจายไป นนเนอ ๙๔. ครนวามของแลว ซอเอาสงกไดงาย ครนจกซอชางมา กะเอาไดดงใจ แทดาย ฝงหมชมชาวบาน กยาแยงโอยออน ฝงหมทกขยากไฮ มาเขาเพงพา ๙๕. ไผบมของน ชาวเมองกดงาย จรงแหลว ตามแตไผอยากเวา คาเลนบกลว บดน โยตกาไว สจาไปบนใหม อยาเฮดขคราน ตาเจาอยากนอน นนดาย ๙๖. เฮาจกสอนสงให เฮยนฮศาสตรศลป นนเนอ ชายใดฟงคาสอน ฮาเฮยนดแท ศาสตรศลปน หลายประการมมาก จรงแหลว ตเงนแปลงซเชอ ขายแทสรางปอง ๙๗. ตทองได ขายไปทกสง ตคาขายจายซอ กนแทบขาดสาย แปลงฮปไม ขายจายหลายแนว แห มอง สาน ตงปลาขายได ๙๘. ตเหลกให เปนฝงงาวหอก มดและพรา ขายไดซอน สานฮปไม เปนโตกขนขาย กบทงบง สรรพสงมขายได ๙๙. กบทงเฮยนเขยนแตม ลงลายทกสง

๑๔

ควดฮปไม เปนแทซอน เฮยนเอาได เปนหมอยาปวพยาธ เฮยนบบคน เอนใหสวงด ๑๐๐. เฮยนเอาหอง หราฤกษใหญ ทงฤกษนอย ทวยควตอยาม เฮยนคงคอย คงหลาวงาวหอก เฮยนฮตเจา พทโธแทซอน ๑๐๑. เฮยนฮตบาน เมองแตงตามมา ฝงหมคลองเสนา แตงเมองเฮยนไว ฝงนชอวาศาสตรศลปแท ไผเฮยนแวนประเสรฐ จรงแหลว สจงฟงจอ ไวเอาถอนซคน ๑๐๒. บดนเฮาสสอนสงให ฮตหมคลองหญง สจงเอากนฟง จอเอาเฮยนไว เปนหญงให เฮยนคลองดอมเพอน ดดาย เปนหญงอยาไดคราน เขาสเวาเรองโต ๑๐๓. เปนหญงให แปลงโฉมอวนออน ดดาย ครนสปากใหกลาวตาน เสยงนอยคอยจา ครนจกลลายาย ไปมาใหคมเคยม ใหคอยวอนออนนอม ยายานพอแมตน ๑๐๔. แลวใหเฮยนดดฝาย นวลออนเปนผง ครนวาเอามาเขน เสนงามเสมอแท แลวใหเฮยนเขนฝาย เสมอดเลงแลบ จรงดาย สเอากอสราง ผนกวางกหากงาม ๑๐๕. แลวตาผา ลายตางภาษา ทงผนแพง นงทรงตวแท เฮยนปกไหมให ทาดดวงยอด สบพนธดอกไม ใหเฮยนไวซอน ๑๐๖. ฝงนศาสตรศลปแท ครอหญงใหจาจอ เอาถอน ไผบเปนหมน หญงฮายถอยคน แทแหลว อนหนง หญงชายพรอม ฝงมใจเบาเบยง สนนน มกโคบฮอ นาฮวไฮสวน ๑๐๗. ผปองให เขาเสยของดายชอ ผปากเวา เอาแลวแผวหน

๑๕

ผควรมโทษนน พลอยเลาเปนต เขาผเปนด เลยใหมโภยตอง ๑๐๘. เหนแกเงนคาจาง ศลทานของทาน สบสอให สหายแกวแตกกน อนใดเพนวาฮาย ยงเลาดนกระทา บมใจกลวเกรง บาปเวรคาฮาย ๑๐๙. มกเบยดเนอ สตวสงมงสง ใหเขาเสยชวง เพอโตกระทาฮาย ใจทรงเขา เปนโจรลกทาน ชางและมา ควายพรอมพราของ ๑๑๐. เขาฝงน มรณาลดชว ไปนน จกไดลงสพน อบายแทเทยงจรง ชอวา เวตระตกวาง กมภงหมอใหญ ปาณารกลอม แยงเจาอยคอย ๑๑๑. เขาเอาขอเหลกถม เกาะปากภายขวา ขอทองเกาะ ปากมนภายซาย ขอนนเปนไฟแท แดงเฮองฮอนเฮง เขากเกาแยกทน ดงลาวแกมา ๑๑๒. เขากเอายงกอน เหลกแดงหนกหมน ตพลกปลน หลายครงควาหงาย เขากแขวนตนขน เมอบนไกวอย หวตาวปลน ลงแทเวทนา ๑๑๓. ซาเลายอเอาสอม สามงามมาแทง ตนโตแดง เลอดนองไหลยอย พอคราวซา เอาลงหมอใหญ ซดแกวงถม ไปแทควาหงาย ๑๑๔. หลายเลากลวซา เอาออกมาต หวายเหลกแดง กระหนาลงบมเวน แลวเลาเอาหงายไว เทงแผนเหลกแดง คอดงไฟสมหลว ลกทวคงฮนฮอน ๑๑๕. บเปนบตายแท ตงตนดนดาว ๆ เขากแทงขมไว บมใหออกหน พอคราวนอย เอามาใหยนอย

๑๖

โทด ๆ เนอ เซนยานสนสาย ๑๑๖. คงเปอยฮาย เปนบาดหนอนเจาะ โลหตไหล หลงมาคอนา มนกกนหนอนพรอม ทงกนนาเนา เปนทเวาบได นาเจานาอด แทดาย ๑๑๗. หมาสบเหลกสบทองซา มากนนาเนา หมากขบยาดทน ดงลาวแกไป กาสบเหลกสบทองซา บนมาสบตอด แกยาดชน หนงหลดขาดกระจาย ๑๑๘. ไผผเอาไกพรอม นกตอชนกน กบทงเอาหวควาย ไลกนชนงาว ฝงนครนตายไปแลว ตกอบายหมอใหญ จรงแหลว ชอวา อสสทะนารกแท เวรฮายจองลง ๑๑๙. เขากเอาหวตง ชนกนหอยอย ทกคาเชา หวบบอบเพ เขากกนแหนงแท บมไผจาจอง จรงแหลว อยนรกฮอน หนเวนกะบเปน ๑๒๐. ไผหากยงฮแลว อยาไดดวนดนกระทา แทเนอ ใหคอยเอาตวกลาย บาปเวรอยามาของ ไผบมใจยาน คาอายผดชอบ สนนน หากวาคนถอยแท ไผกวบหอนด ๑๒๑. เทยมดงอาบนาแลว เทยวฮอมทางควาย นนดาย มนจกหมองหนงคง ถกตมควายกว ชายใดมวเมาเลน กนสราทกเชาคา ตเคยดฮาย ตฆาหมฝง มนนน ๑๒๒. ครนวาตายแลวลงไปไหม ในอบายจมอย กนแตไฟนรกฮอน ตามนาซวน ไผผมใจฆา สตวกนทกเชาคา มนนมรมงเมยน สลงไหมแผนแดง ๑๒๓. ครนวาสกลวยาน ตกอบายทงส ใหพากนหลกเวน คาฮายซอน ฆาสตวน กเปนกรรมอนยง จรงแหลว พระพทธเจา สอนไวสบมา

๑๗

๑๒๔. พระกสอนสงเจา ภกษหมสามเณร ตงแตปาณาตปาตา กหากเปนโตตน ชาตะร มวน เปนปลายสอนสง ไผผจาจอไว ฝงนกยอมยน แทดาย ๑๒๕. ไผผฮฮตซา แลวเลาพางาน คนนครนมนตายสไดลงไปไหม ในอบายหมอใหญ จมอยพน ในหมอแผนแดง ฝงหมกมภณฑพลเจา เหลกแดงซดใส ๑๒๖. ทงบาดชน หนงพรอมขาดใจ ยงแตเอนตอไว ตนยางไปมา ยมภบาลเอา กงลงในหมอ เหงนานซน ทงหนองซาตดตอ มานน ๑๒๗. นายกมพล ซาแทงพรกปลน เถอชนปาดหนง ผกเหยยดไว เหนอแผนเหลกแดง แลวเลาโจมยอซด ใสในวงกวาง ชอวาสญชวะนรกแท เปนเปลวแดงเฮอ ๑๒๘. เขากจมอยพน ในหมอพรานาน ทรงทกขได แสนปปลายหมน กจงพนจากหมอ มาใชสวงเวร เลยเลากลบเปลยนปลน เปนเปรตสวกาย ๑๒๙. ครนมนกลายกลบมา เกดเปนแนวเนอ เปนชางมา พรอมหมววควาย เปนแนวสตว ซตวหมดถวน แนวใดตวไปฆา นาเปนทกสง จรงแหลว ๑๓๐. แลวสงใดไดฮอยชาต นาใชซตว ใชหมสตวถวนแลว มาเกดเปนคน อายตามภาษาสตว แตเมอโตไปฆา สตวหากตายในหองใด กตายเสมอภาค กนดาย ๑๓๑. สตวหากมนจากหอง โตนนกดงเดยว สตวพอฮามแลว กทาการมรมง ไปนน ครนวาไดเกดแลวกตายซา ตาวปลนมาเกดเปนคน สพพะโรคาเขาเปน บาดมะเฮงดฮาย ๑๓๒. ชาตหนงเปนใบบา ตาฟางหหนวก

๑๘

ปากกกแท โฉมหนาดงผ ชาตหนงทกขมอดไฮ เทาชวมนตาย ชาตหนงเปนทาสา เพนตทกแลงเชา ๑๓๓. ชาตหนงตาบอดแท ตนมอบพรอมพรา กนนน ชาตหนงหนาปาว สบซาแหวงเสย ชาตหนงเปนมองแท ใจหนาสาโหด บฮจกธรรมพระเจา สอนแทสงใด นนแหลว ๑๓๔. ชาตหนงเปนคนหยาบ สงสอนยากบเอาความ เปนโมโห บกลวไผแท อนนชอวาชนะสนทะเจา ราชาพระยาใหญ สอนสงให ชาวบานแตปฐม ๑๓๕. ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฟงถอน ไผผกลวบาปแท ควรเวนอยากระทา ไผผทาเพยรเลยง ชวงตวเทาหมดชว กบมใจโลภเลยง ทาฮายใสไผ ๑๓๖. ครนวา ตายแลวได เมอสเมองสวรรค ทรงคาสข พรานานลอลา ครนไดกลบตาวปลน มาเกดชมพ กด จกไดเปนราชา นงเมองทรงสราง ๑๓๗. อายได ยนยาวเทาหมดชว ปากกลาวตาน ชาวบานยอมกลว บไดตายดวยนา ไฟหอกหลาวแหลม เสอสางสตว กมากระทาได ๑๓๘. เปนทฝงสตวพรอม ทงคนฮกยง เสยงออนแมง จาตานมวนห มพนองพรอม เชอเผาเหลอหลาย ทงหมอนทรพรหมฮก ลาแลหลงเยยม ๑๓๙. บหวนเปนคาทกขแท ดวยสงสนใด โภยภยทงโรคา บหอนมาเบยนได ชอวาพระยาชนะสนทะตาน สอนหมฝงคน ใหแกชาวเมองฟง กหากบรบวนแลว ๑๔๐. พระจงจาในหอง มจฉาจารอนถอย หญงใดใจเบยงเลยว มชจากผว

๑๙

ภายลนได ตกอบายทงส ชอวาสตมจฉานรกฮอน นอนกวดงควาย ๑๔๑. เถงหมนชาตแลว มาเกดเปนผ เปนสวกาย เผดหลวงโตฮาย จกไดกนแหนงแท ภายลนมมาก คดถงผวมงตน โตแทโอยหา ๑๔๒. ครนกบเลนช โลภจากผวตน ดงนน กบตกอเวจ อยทรงในหมอ มนครางโอ หาผวเชาคา กมภณฑยกษขมไว จมพนแผนแดง ๑๔๓. อนนเปนบทหอง อตถหญงปางกอน หญงใดใจเบยงเลยวมกเลนช ชายซอนพาบผว ฟงเอาถอน ฝงหญงนอยใหญ ฟงถอน อยาไดหวยมเปย หเจาใหคอยฟง พถอน ๑๔๔. บดน โยตกาไว จาไปบนใหม ฝงหมชายหนมนอย ขนเฒาใหคอยฟง นนเนอ ชายใดมกโลภเลยว เลนเมยขวญของทาน เปนดงหญงผนน จมพนบฟ แทแหลว ๑๔๕. เลยเลากนแหนงโอ ภายลนอยเชาคา จรงแหลว ฝงหมสาวมบแพ กบเลนถอยผญา แทนอ กกใจประสงคซอน เมยขวญของทาน กจงมบาปฮาย มาไหมแผนแดง นแหลว ๑๔๖. ครนใจกตง ดอมเมยดวยซอ กบเปนดงน จรงแทสอยด ดอกนา มนคนงแลว กาสบทองเลยตอด กมภณฑแทงฉกซา ลงหมอแผนแดง ๑๔๗. ชอวาโลรวะนรกแท พนปจมอย ไฟนรกเขาไหม ในเนอทงพง กมภณฑซา เอาเหลกแทงยยา ฝงหมหนงและชน เสยเสยงเปอยเพ ๑๔๘. คอสงเพยง ถานไฟมนเปนผง แทแหลว ภาคหนงคอดงเขาไถนา เปอยเพเสยเสยง บเปนบตายแท ตงตนดนดาว ๆ

๒๐

นายกมภณฑจบสอบได กมฆาไลแทง ๑๔๙. มนกปมขนไม หนหลกคาตาย หนามเลยหลบ ปนปลายลงพน ครนวาสตวนรกฝงนน ปนลงใตตา หนามตาวปลน ปลายขนเสยบแทง ๑๕๐. เลอดหยาดยอย ชนมนคงแดง คอดงเลายาปล ดงเดยวกนแท นายกมภณฑพรอม กนแทงทบทว มนซาผลดตาวปลน ลาไมหลกโภย ๑๕๑. เขากแขวนงาไม เวาอยฟางตาย โอย ๆ คราง เวทนาเสยงฮอง แตนนไฟนรกขนเกยว เอาเขาฝงเปรต พงขนไดสบหกโยชนแลว เลยปลนตาวลง ๑๕๒. กมพลซา เอาเหลกแดงแทงเสยบ เขากอยบได เลยซาขนตอไป เถงปลายไม ภายบนนงอย ทด ๆ เนอ เซนยานสนสาย ๑๕๓. แตนน ฝงหมแฮง โตใหญสบเหลก กบทงกาสบทอง ตอดคงกนซน สบหวพรอม เจาะตาแตกถอง เขากอยบได เลยปลนตางลง ๑๕๔. เถงดนแลว เขาเซานงอย หมาโตทอชาง ทะยานเตนแลนเถง ปากหมานน เปนไฟแดงเฮองเฮอ ขบคาบกนหมซน เอนเสนเปอยเพ ๑๕๕. เขากอยบได เลยปลนตาวเมอบน กาสบเหลก โตทอควายบนแสว ฝงหมแฮง โตใหญปานเหมอย เชยชมบน หลงมากนซน ๑๕๖. แฮงนนสบทองแท เปนไฟเฮองเฮอ สบตอดฝงบาปฮาย เขาไหซวแซว เขากเฮฮนดน เอาหวลงกอน ตกถกหลาวอยพน คาไวเสยบแทง

๒๑

๑๕๗. หลาวนนเปนไฟไหม ทงคงแดงเฮอ คอจงเฮาจดใต หลวแทดงเดยว เขาจงตงตนได เซไปลมถาว ฝงหมหนงและซน เลยเปอยเพพง ๑๕๘. แตนนกมพลซา เอาลงหมอใหญ หมอนนสบหกโยชนได ขงกวางขอบมน นานนเปนแนวเชอ ทองแดงเดอดพลาน แปวเปงฮอน ควนกมอยเรง ๑๕๙. ครนวาหมดเวรแลว มาเปนคนเกดอก บมไผฮกแท ชาวบานเพนหนายแหนง แมนสทาการสราง นาสวนนาเพน กด กบลลาภได เฮอนเหยาหมนหมอง ๑๖๐. มของขาว เงนทองสพพะสง กด หากมโจรลกดน เอาแทซอน เปนดงสพพเจา มจฉาจารเมยทาน ไดเกดเปนวอกเมา โฉมฮายบงาม ๑๖๑. ฝงวอกนอย พากนเคยดชงชง เขากขบหาเสย เลาเปนมองแท ฟงเอาถอน ฝงชายนอยใหญ ฟงถอน อยาไดไปเลนช เมยทานเพนแพง ๑๖๒. ภายลนยงจกได กนแหนงเสมอกลาว มาดาย อยาไดจากลาวเวา คานอยตอเมย เพนเนอ อนวาใจหญงน เทยมใจคอดอกทม จรงดาย ไผบใจหนวงยอเอาแท สตายคางอยลา นนแหลว ๑๖๓. ไผผเปหญงนน อยาเอาใจใสผวเพน หญงใดมกนงใกล ชายแทหากบสงค ชาตทเปนชายน เทยมใจดงแมตอ ไผหากไปลอใกล ไลสดนบสงค ๑๖๔. ชาตทศตรให เอาใจหนหลก อยาไดฝนหอกงาว ดวงกลาฆาแทง อนหนง เปนหญงน อยาลวนประสงคหนม ชาตทควายอยากนา เหนแลวบหอนกลาย ไดแหลว ๑๖๕. ไผบอนาคาเจา พทโธธรรมสอนสง มานน

๒๒

จกไดไปอยใช ในหมอแผนแดง ฟงเอาถอน หญงชายนอยใหญ ฟงถอน ใหพากนหลกเวน เวรฮายอยากระทา ๑๖๖. อนใดเพนวาฮาย แลวอยาดนกระทา ใหคอยพากนเฮยน ฮตคลองคณแกว บดน บรบวนแลว สจาไปบนใหม ใหสฟงจอตง ใจมงอยาหลง แทดาย ๑๖๗. อนหนงมของนน เลยแพงบทานทอด ทอแตของโอดอาง จาเวาวาโต ครนวาตายไปแลว สงอนสเพง บมดาย คนวาไดตาวปลน ไดเกดเปนคน ๑๖๘. เงนคาสง บมพอเสยว แลวเลามเดอดฮอน บงเกดกนแหนง ภายลนจก โอยครางบมแลว อนหนงไผผเตยนขวญเจา ภกขบณฑบาต ๑๖๙. ชางปากเวา อาบตเจาใสโต เหนเพนยอง หวตอแซว ๆ ดงนน ดอดวาโตมความ ชางจาเพนเลน ครนตายได ตกอบายทงส ๑๗๐. นรกฮอน คอยทาแตมน นนแหลว บดน ยอยกไว สจาไปบทใหม ไผผฮ ฟงถอนจอเอา อนวาพอแมน คณมากเหลอหลาย แทดาย ๑๗๑. ใหคอยยาแยงนบ อยาใหมคาคราน ไผหากเปนคนกลา บยาแยงพอแม สนนน ครนตายไปหากสฮ เหนแทซอน นนแหลว ไผหากอดสาหเลยง บดาพอแม ๑๗๒. เลยงทงฝงพนอง พงษเชอบไล คนนอนทรพรหมพรอม เทวดากหลงลา ซอวาอตตะมะแท ชานนนประเสรฐด ครนวามนตายแลว เมอเกดเมองสวรรค ๑๗๓. ทรงคาสข ดงใจจงอาง ไผบทาเพยรเลยง บดาพอแม ตนนน

๒๓

เอาแตใจอยากเลน ไปแทสงใด ฝงนชอวาหนะ สไปสอเวจ นนแหลว ๑๗๔. ไผอยาเอาตวเทยม ดงควายตมกว อนวาพอแมน คณมากเหลอหลาย แทดาย ใหเจาทาเพยรอด ปนปวอยามคราน แตเมอยามยงนอยยามเมอเฮาเนานอง อทรคพภะวก ๑๗๕. หนกหนวงทอง เดนยายคอยไป ครนวามมทองแลว เพยรปนบวระบด วนคนนอน ยบยามบมได ครนวาบตรา บมใจชมชน ๑๗๖. เหลอเพนเลยงยากแท เหงนานเจาจงใหญ หาอนใดเพยง ปนปานฮกลก บมแหลว คาหอมฝงดอกไม บมเพยงลกตน นแหลว ควรทยาแยงยาน บดาพอแม จรงดาย ๑๗๗. อยาไดอางโอดแท คากลาตอบความ นนเนอ บดน โยตกาไว สจาไปบนใหม อนหนง โตบฮ ใหหาเพนเปนคร กด วชาการเฮยนซอน ซวนจาไว ๑๗๘. แนวใดโตบฮ ถามเพนพอความ กด เขานนชอวาเปนครบา แกโตสอนให ครนไดยนเขาตาน ความใดใหจาจอ เอานน เฮยกวาครสงให คาฮกจกม แทดาย ๑๗๙. ควรใหมใจยอง อยาประมาทคาสอน นนเนอ มนจกเปนกรรมเวร ถกตนเมอหนา อยาไดวาจาตาน บเอาความไผบนบอก สนนน ขอยหากคดฮาฮผเดยวแท คานอยาจา แทดาย ๑๘๐. ชาตทเปนคนสราง สงสารในโลก เฮาน หากมครสงให คาฮกจงม อนหนง ไผขคราน บทาการจกสง มแตไปเทยวจาง ขอขาวเพนกน ๑๘๑. ครนยามมลกเตา นอยหนอหญงชาย กด จกบมผนแพง นงทรงบมได คากนนน บมสงอดอยาก

๒๔

เจาหากไปเทยวบาน ขอไดกหากกน ๑๘๒. เขากอยบได เลยเลาเดนหน กบมไผเนา อยดอมโตแท จกไดกนแหนงแท ภายลนมมาก จรงดาย คดฮอดลกเผาผ ตนแทโอยหา ๑๘๓. ฟงเอาถอน หญงชายนอยใหญ ฟงถอน อยาไดเบยงแตหนา หนนใหจอเอา บดน บรบวนแลว สจาไปบนใหม ใหสฟงจอบน จาไวอยาลม ๑๘๔. ยงมตดตาเถรเจา ปางปฐมองคหนง ไปเปนลกนอย พรานเฒาฮปงาม พรานนนปาณาฆา สตวกนทกเชาคา เอาแตหนงและซน ขายซอจายกน ๑๘๕. กบมเวยกหยา การสงสนใด มแตทาปาณา ซวนแนวเนอ พรานกไดเตาพรอม ทงลนแลนเปน เอามาวางให แกบาบญกวาง ๑๘๖. บากเอาไปถม วางเสยปะปลอย โผดใหเขาหลกพน โภยหฮายหลกเวร รานซาหาเอาได สตวสงทงเปน คดเถงบตราเนา อยเฮอนเอาให ๑๘๗. บาซาไปปลอยให สตวแลนบนหน นายพรานมน เลาโกธาฮาย มงหากดนทาแท หลายทปะปลอย ไปนน กจกหนจากแท ใหมงดนอยดาย ๑๘๘. พรานกลาวแลว จงดงหากน บาคาญเนา อยเฮอนคาหอง พรานซาหามาได ปลาเปนเลยหาบ มาแหลว บากเลยเลาถม ลงนาบหลอ แทแหลว ๑๘๙. แตนน พรานกโกธาฮาย เคง ๆ นาบดา พรานกจาฆาเจา บานอยเคยดเคม แตกอดสาหเลยง มงมาเหงยง จรงแหลว บเหนหาตอนซน มาใหสกน

๒๕

๑๙๐. กจกปะมงถม ตายเสยกะตามชาง มงถอน มงจงนอนแวบทอง กนแทตงแตลม นนถอน พรานกลาวแลว เลยลวงหนไป ไลบาคาญ อยเดยวในหอง ๑๙๑. บานนสอนเลน ไปมาสอนยาง พอปากตาน จาเลนแลนไว กบมไผเลยง บาคาญอดอย ทาวจงเดนดงดน ไปแทควขอ ๑๙๒. กจงไปพบเจา พทธบาทมหาคณ บาคาญเนา อยนาพทโธเจา แตนน สมพรานเนอ เพงงามขนใหม กจงขอบวชสราง ศลแกวคอยเพยร ๑๙๓. ชวมหากศลตรยะเถรเจา ตนดวเศษ จบไตรเพทได ธรรมเจาซอน พระกไปสอนให บดาพอแม บใหทาบาปฮาย สอนใหซอน ๑๙๔. นายพรานเฒา บเอาความตนลก กทอไปยาดฮอ เอาสงของทานนน กบทงไปกระทาฆา สตวกนทกเชาคา ตราบตอเทา ตายเขาแผนแดง ๑๙๕. มนจงกนแหนงโอ หาคณพทธบาท ลกหากสอนสงให กนบเชอฟง กจงมาทกขใช ในอบายทงส หนกะหนบได เวรฮายจองลง นแหลว ๑๙๖. อนน คาพรานเฒา กนแหนงครางโอย สเอย ปาณาทาบาปฮาย ฝงนบด ลกกยงตางแท ผประเสรฐกะมหลาย เขาหากสอนคาด กใหเอาคาแท ๑๙๗. บดน ยอวางไว สไขไปบทใหม จรงแหลว อยาไดปากกลาวตาน หวเลนใหคอยฟง ไผบอนาคาเจา พทโธธรรมสอนสง จกไดเขาสหอง ศาลากวางบอนกรรม ๑๙๘. เวสสวรรณเจา ยมภบาลหมาใหญ

๒๖

ใหนายกมพลพราพรอม มาเขยนขอไตถาม มงนยงไดทาบญสราง สนใดใหเวาตอ กถอน ยงไดอปฏฐากเจา พระสงฆแทดงใด นนเด ๑๙๙. ยงไดจาศลเจา ในคงจกเทอ กบทงธรรมพระเจา ไดฟงแทดงใด ยงไดภาวนาไหว เทงหวเชาคา นนบอ หรอไดทานทอดให ของแทสงใด นนเด ๒๐๐. ยงไดอปฏฐากเจา พอแมตายาย นนบอ ยงไดทานโภชนง แกพระสงฆเณรนอย นนบอ ยงใหขาวบณฑบาตเจา พระสงฆดงเดนไป มงใหทานอนใด บอกมาใหมนแจง ๒๐๑. มงหากไดทาการสราง กองบญเสมอวา มาน กจกสงขนฟา หาหองบอนบญ มนกปากบได แคนอยเสมอตาย นายกมพลเลยจบ กงลงในหมอ ๒๐๒. มนกกนแหนงแท หาอนใดสพอเพง บแหลว กทอทกขอยใช ในหมอพรานาน เจาเอย ทานทงหลายยงกลวยาน เปนเวรเสมอกลาว มาน ใหคอยทาสบสราง บญแทซอน … ๒๐๓. บดน บรบวนแลว สจาไปบนใหม อยาไดนอนนงเทง หวเวาใหคอยฟง เปนคนให รกษาทวารหกแหง จรงดาย คอวาหและปาก ดงพรอมพราตา ๒๐๔. ทวารอาจมพรอม ทวารตณหากามโลก ทวารหกแหงน รกษาไดกะจงด ทวารอาจมน มโภยสองสง จรงดาย ทบควรขให หนเวนหลกไกล ๒๐๕. อาจมน หนไกลไลแจบ อยาไดเฮดมอตน ชาวบานเพนสซง ลางทนน เขาจกไหมเอาโทษ เสยเงนคาคอบข โตแทบหอนด ๒๐๖. อนหนง อยาไดเปนโกนให เขาเหนสเปนโทษ เงนและเบย อาภรณผาบแกนถง

๒๗

บดนกลาวทวารหนงแลวซา สกลาวทวารสองกอนแหลว สจงจานาจต จอความเฮาเวา ๒๐๗. ทวารตณหาน โภยมสามสง จรงแหลว สงหนงใหหลกเวน หนแทแหงเมย ทานนน สงหนงนนอยาแปรให เขาเหนเอนหยอน โตเนอ ลางเทอเปนโทษแท เขาฮอโลภของ ๒๐๘. อนหนง เมอจกไปเยยวนน ใหฮฮอมทาผด อยาไดตามใจโต ลางจกเสยเงนเบย อนวาหเฮาน โทโสบดหนง ใหไดยนถถวน จรงแทจงฟง ๒๐๙. อยาไดวาจาตาน ตวงเอาเวาอก จรงดาย จกเปนกรรมบาปฮาย ลงไหมแผนแดง พนดาย อนวาตาเหนแจง มจรงกจงกลาว เหนบคกแนฟาว ไปเวาโทษม นนดาย ๒๑๐. อนวาดงเฮาน จองหองหลายสง หนงหอมเมยเพนอยาได ไปซอนอยดอม นนเนอ ครนบเปนโทษแท กเปนบาปหนกหนา ชาตทหนองมปลา ขวางแหหมานแท ๒๑๑. อนหนง อยากลาวตาน ไสสวกเมยสะหาย แทดาย ใหมใจแพงฮก ดงแนวนามนอง ฮกกนทาเถงเทา ชราการเฒาแก จงดดาย อนหนง อยาไดกขาวนา เงนแทจายกน นนเนอ ๒๑๒. ภายลนนน โตจกแทนกยนยาก อนใดหาไดนน โตซาอยากกน นนดาย เลยเลาบได กลวดหางเหนนาน กลายคาผด ดอกทนเขาขน ๒๑๓. กจกผดกนแท เสยคาฮกยง จรงแหลว กจงคดอาวโอ ภายหนาเมอลน นนดาย ฟงเอาถอน เสนาขนหมน ฟงถอน ทงหมฝงไพรนอย ชาวบานจอเอา นนเนอ ๒๑๔. บดนยอยกไว จกไขไปบนใหม อยาไดเคยวหมากตาน เบอนหนาตาวหน แทดาย อนหนงใหคอยพากนตง จาศลคลองประเสรฐ

๒๘

ศลหาไว ในเนออยาสไล นนเนอ ๒๑๕. ตงแตปาณาแท เปนศลโตทหนง อยาไดฆาหมเนอ ตายเมยนมงมรณ อทนนาน อยาลกเอาของทาน หากเปนศลขนาดแท พระธรรมตานถวนสอง ๒๑๖. กาเมนน อยาประสงคเมยทาน ธรรมกลาวไว ศลนถวนสาม มสาวาอยาไดตาน วาจาตวะลาย ศลขอทสน ใหจาไวคซคน นนเนอ ๒๑๗. สราเมน กเปนศลดวงประเสรฐ จรงแหลว อยาไดกนเหลากว เมาเลนสบาปหนา แทดาย จานาบทศลหา บรบวนไวกอน แลวสสอนสงให ธรรมเจาเทศนา นนเนอ ๒๑๘. ไผไดเอาหมสงฆเจา มาเทศนาสอน ในเฮอนโต เมอวนอโปแท เถงเมอเดอนเพงแท ทงแฮมแปดคา ศลพราพรอม เพยรตงใสหว ๒๑๙. คนฝงน มบญยอดยง จรงดาย โภยภยหาดหลกเวน สบายสรางแตงทาน แทแหลว ไผผฟงธรรมแลว เลยจอจาเอา ทงทานแปะ ใสหวจงทานแท ๒๒๐. ฟงธรรมแลว สอนบดาพอแม สอนเมยทงลกเตา วงศาพรอมซคน คนฝงน ประเสรฐยงมหาอตม แทดาย สพพทงอนทรพรหม กหากมคายอง ๒๒๑. ไผผฟงธรรมแลว วางเสยบจาจอ เอานน กบทงทานทอดให อนใดแทใสหว บจอได คาเทศนาสอน เลยบมคาจา เรองธรรมพระองคเจา ๒๒๒. คนนหลอนวาเปนคนสราง สงสารดอมเพน จรงดาย จกไดขนสฟา เทงพนอยเกษม เปนคนสราง เฮยนคลองนาเพน ดดาย เฮยนแตยงหนมนอย เถงเฒากจงด…

๒๙

๒๒๓. อนวาฟงธรรมน แสนเพยรอดยาก จรงดาย ครนบตงตอแท บญนนกบม ทานเอย คอดงไปเอานา มาขงในอางแตก กหากเตมอยแลว คราวนอยกฮวเสย นนแหลว ๒๒๔. ไผผฟงธรรมเจา เทศนาสอนสง ใจบคดโลภเลยว ประสงคตงตอฟง แลวเลาเตนเขาให ฟงธรรมทกหม สอยาปากกลาวตาน ฟงเจาเทศนา ๒๒๕. คนฝงน มบญมากเหลอหลาย แทดาย คอดงเอาไหไพ ตงฮางรนเหลอลน เอาแตฝงนาลน มากนกหากอม ในไหยงอยลวน เตมแทพราเสมอ นนดาย ๒๒๖. บทนเปนบทตง ฟาธรมมจาจอ กหากแลวทอน ยอไวทควร กอนแหลว บดน เฮาจกตามตานฮ แลวเลาพางาน กอนแหลว ไผอยากฟงใหจาเอา เขามานงใกล ๒๒๗. ไผผฮฮตแลว ซาเลาพางาน เลยบกนทานดอม เพนไปเมอหนา มสงแลว แพงเอาไวแจบ บมใจอาวเออ ทานแทแตแพง ๒๒๘. เทยมดงตาวนขน สวยมาแดดแก เลยเลามเมฆกม แสงเศราบเหน คนพอเทยงแท คานคาปานใด เทาเถงกลางคน ลวดหายบมแจง ๒๒๙. กนแหนงแท ไปเถงฝงเปรต จรงแหลว เขากครางโอยฮอง เสยงโออาววอน มากแหลว ไผผทาการสราง กเปนไปจกสง ภายลนเลยเลาคราน บทาแทสงใด ๒๓๐. ภายลนนน จกเปนคนทกขยาก บมไผสกลาวยอง ทงบานเพนชง ทานทงหลายหากฮแลว อยาประมาทกองบญ นนดาย ใหคอยเอากนเพยร กอบญอยามคราน ๒๓๑. ไผบเฮยนเอาดอมเพนแลว ภายหนายอมด ทานเอย

๓๐

ไผผทาบญตง กนทานหลายสง ศลหาไว ในเนอบไล ปากกลาวตาน บโอดอาวสะหาวสง ๒๓๒. กหากยาแยงคลองงาม ปตายายาน คนฝงน สพพญยองยง จรงแหลว ซอวาอตตะมะแท คนนประเสรฐด ครนวามรมงแลว เมอสเมองสวรรค ทพน ๒๓๓. ทรงวมานคา อยเทงเมองฟา เทยมดงตาวนขน บงเงาเมฆใหญ หากคอยใสเปงขน แสงกลาฮงเฮอง ฝงหมเมฆฟาพรอม กมกอบกวมบง ๒๓๔. มรแตแสงใสเฮอง เฮอดงามแจง เฮากซกเปรยบให ทงหลายเอยจาจอ เอาถอน ไผบฮ ฟงแลวใหจอเอา แทดาย ไผบมผญาน กนทานกะกนเปลา เจาเอย ๒๓๕. เทยมดงแพรหอนา ยอขนกะฮวเสย นนแหลว ไผหากมผญาสราง ทาบญแสนประเสรฐ ชางปากหากชางเวา อาบตใหหลกโต แทดาย คนผมผญาน กนทานกยากยง จรงแหลว ๒๓๖. ไผผหาผญาบได กนทานแทกงายดาย แทแหลว ไผหากยงอยากฮ ผญาแตงทาบญ ดงนน ใหเฮยนเอาธรรมฝงอาจารย จอจาเอาไว ครนวาสพพญยอง ฝงคนเฮาในโลก ๒๓๗. มสองจาพวกแท เปนตนตอไป แทดาย จาพวกหนงบฮแลว จงแตงกองบญ ชอวามชฌมะคน ประเสรฐดจรงแท สพพญยอง กองบญบตกตา เปนแหลว ๒๓๘. คนนอยทมดแลว ขกแจงฮงเฮอง นนดาย จาพวกฮแตนอย เฒาแกมรณา บกระทาเวรสง บาปบมพอเสยว ใจเพยรสราง กองบญตดตอ ๒๓๙. บมใจโลภเลยว สงแทสงใด คนนอตตะมะแท คณหลายเหลอประเสรฐ แทแหลว

๓๑

อนทรพรหมทรงอยฟา ยอยองวาด แทดาย เทยมดงสวรรณขาเขม คาแดงมาแตบ ๒๔๐. เอามาเลยงหลอปน โฉมเจาหนอพทโธ นนแหลว ไผผยงรแลว เลยเลาพางาน สพพญทงอนทรพรหม กบมคายอง คนนอยทแจง ใจมดตบตน นนดาย ๒๔๑. ชอวาหนะสตวบด ใหเอาใจเวน คนน ครนตายแลว ตกอบายทงส ชอวากาละสตะนรกฮอน ไปไหมอยเหง นนดาย คนนเทยมดงเคหงหอง เสาขางเฮอนไมออน ๒๔๒. บอนานเลยเลาบาง ดนหมปลวกกน ไผผฮโลภเลยว ตานปากคาเสน โภยภยฝงโทสา โหดเวรบยายาน มนนครนตายแลว ตกอบายทงส จรงแหลว ๒๔๓. แสนจกทากอสราง บญนนกบม แทดาย กทอทรงทกขฮอน อเวจหมอใหญ ชอวามาระสกกะนรกกวาง แคบเกลยงขอบมน จานรกพรอม เปนหมเหลอหลาย ๒๔๔. เอาหวานเหลกแดงต ฟาดคงหงายปลน เครอหวายนน เปนไฟทงแทง เขากตฟาดลม เซหนาถาวหลง แทดาย เขากเอาหงายไว เหนอแผนเหลกแดง ๒๔๕. บใหตงไปมา ทใดวางไว เขาจงเอาสายประทดเหลกแดงเขา มาปนเทยมแทบ จงเอาขวานเพชรเขา มาแลวถากเถอ จานรกตาน หยนบอกคาเจบ ๒๔๖. มงอยาจาคาเสกเสน ลายพรางลวงเลยว กจกแปลงมงให ใจดตรงชอ อยาไดจาโอดอาง สะหาวแทบด ทานเอย เขากเฮฮนดน ตงตนเหนอแดงแผน ๒๔๗. ไฟนรกไหม ลนเนออยเลง เขากกนแหนงโอ ภายลนมมมาก ทกขอยไดหาฮอย ปแทกจงหาย แทแหลว

๓๒

มมจากหนมาเกดเปนสตวฮาย ทกหมผสาง ๒๔๘. บฮจกคลองธรรม บาปหนาใจฮาย ละสงนนไดหาฮอยชาตแท มาเกดเปนสตว แลวจงมาเปนเวร เวทนาแสนปลน เปนคนไฮ บดาพอแม บมแหลว ๒๔๙. พอแมตายแตนอย เสยเสยงบยง ชาตหนงเปนคนเปลย ตาฟางหหนวก ชาตหนงปากกกแท ขาหานตาสง ชาตหนงตาบอดซา ทงเลามะเฮงเลย ๒๕๐. ชาตหนงเปนมะเฮงหลวง เลาเปนมองแท ชาตหนงสพพะโรคาฮาย มาเถงมนทกสง จรงแหลว หาความสขบได ผองเทาชวตาย นนแหลว เขาฝงน จกเปนดกหายาก จรงแหลว ๒๕๑. สพพญชกเปรยบให เฮาฮพราฟง ยงม เฒาตวหนงนน ตาบอดทงสอง เอาไปวางแคมสมทร ปลอยเสยไปหน ผหนงนน เอาแอกไปไหล ๒๕๒. ในคงคา ลองไปตามนา เฒานนเดนไปแท ประสงคหายงแอก ครนมนพอแอกแลว เนายงอยดอม แลวจกขนแอกขาม นาแมคงคา ๒๕๓. ไหลไปเถงหมพานต ทพงไพรกวาง ฟงเอาถอน สะโนเอยจาจอ เอาถอน เฒานนคอสงเพยง เวรฮายบาปหนา เขานนทรงทกใช แสนอกโขปเปนเขต แทแหลว ๒๕๔. พระพทธเจา บไลใหกบเถง หนแหลว เหตดงนน จงเรยกวาสพพญ ไผบมใจโทสา กหากเปนบญแท ใหสพากนสราง กนทานดอมเพน ๒๕๕. ใจใหใสดงแกว ทานนนกจงด ทานเอย อนวาชวงน ทาเพยรเลยงยาก จรงดาย คอดงฟดดอกไม เหยแหงเหยวเสย ลางคนเขาอยทอง ไดแคสองเดอน นนแหลว

๓๓

๒๕๖. แมกเปนปเดอน หลอดลงตายแท ลางคนพอเบงหนา พอปลนขวมหงาย ลางคนวาจาเสยง ปากเปนมระเมยน ลางคนพอแลนเลน พอฮามสอนใหญ ๒๕๗. มรมงเมยน ไปแทกเพอเวร นนดาย ลางคนไปเกดกา ไกลศาสนาสอน ลางคนเปนคนจน บไดฟงธรรมซา เขาฝงน เทยมไปเสมอไง จรงดาย ๒๕๘. ลมหากตฟาดปลน ไปแทแหงใด บฮ อนวาทาบญน อดสาหเพยรมมาก เฮาเอย เฮาจกไขชาตเจา พทโธนนสฟง นนเนอ ใหสเอาหหาง ฟงเอาไขขาว จรงเทอญ ๒๕๙. ทาบญคลองวาได สบายแทบหอนม ทานเอย อนวาสพพญสราง โพธสมภารกมากยง จรงดาย ลางองคได สบหกอสงไข ปลายแสนมหากป กจงเถงชาญแท ๒๖๐. ลางองคไดแปด อสงไขปลายแสนหมน จรงแหลว เหลออดเพยรสบสราง บญแทกจงเถง นนดาย ลางองคไดสสงไขปลาย แสนมหากปดขนาด กจงเปนพระแท เหลอสรางจงเถง นนดาย ๒๖๑. และกปนน สพพญลงเกด บมแหลว พระกภาวนาแผสบสรางดาย หลายกปแทกจงเถง นนแหลว ครนวาสพพญเจา บลงมาผายโผด ดงนน คนและสตวกบพน เวรฮายจากโภย แทแหลว ๒๖๒. อนวาคนในหอง ชมพเมองลม เฮาน บไดพบพระพทธเจา กมแทมากมาย นนดาย ลางคนไดฮอยชาต หมนชาตและแสนป กด บไดฟงเทศนา แหงพทโธพระองคเจา ๒๖๓. เขาฝงนนทอลอน เปนคนนาเพน จรงแหลว… เหมอนดงสตวสงฮาย กมกวแตเวร นนแหลว บดนยอยกไว จกไขไปบนใหม จรงแหลว ไผอยากฟงถถวน ใหมาใกลนงเฮยง พเถน ๒๖๔. เฮาจกไขขาวให พระตงแตงเปนกป นนเนอ

๓๔

อยาไดวาจาเสยง ปากนนสวนขอ ยงมขมหนงเลกและกวาง ไดแปดพนวา ทงขวางฮ กดงเดยวกนแท ๒๖๕. ฮอยปทพแท มเทวดาองคหนง เอาเมดผกกาดเมดงาแลว มาถมใสขม ตราบตอเทา เตมฮาบเพยงดน สพพญจงเทศนา วาเปนกปแท ๒๖๖. อนหนงนน มดอยใหญพนวา ลวงสงไป กชวพนวาแท ฮอยปทพแท มเทวดาองคหนง เอาผาทพผดเทอหนงแลว เลยลาตาวเมอ ๒๖๗. เทาวาดอยอนนน ฮาบอยเพยงงาม สพพญเทศนา วาเปนกปแท อนวาฝงบาปนนเขามาได เกดเปนคนด กด จกไดตกจกรวาล อยไกลพทโธเจา ๒๖๘. ลางคน ไดเกดใกล พทธบาทมหาคณ กด ตนมอทงหตา กบมมวลพรอม กบไปหาได ในเฮอนทกขอย บไดฟงธรรมเทศนาเจา เปนคนแลงเปาดาย นนแหลว ๒๖๙. ลางคนได เปนคนดดอมเพน บไดพบพระพทธเจา สอนใหเทศนา แทดาย อนวาพระพทธเจาน กมแตพระองคเดยว นแหลว บหอนมพอสอง ชวงชากนแท… ๒๗๐. บดนโยตกาไว บรบวนมวนไวกอน เฮาหากยงสเวา ไปหนามากหลาย คอดงฝนรนตก หลงฮวยฮาพน พสธาทเคยแหง ฝนฮากะเลยชม ๒๗๑. กอหญาและปาไม ใบปลนปงเขยว บดนเฮาจกจาในหอง ฝงคนมสาวาท กอนแหลว ไผผยงโลภเลยว หลายลนแงงอน ภายลนนน มสงบโสภา ๒๗๒. มผวเมยและลกเตา บเพยงพรอมดงใจ นนแหลว มหมหตานน บงามดดอมเพน

๓๕

ตนตวขาแขงพรอม แขนสนบงาม ลนสนป ปลายหากบแหลมด ๒๗๓. ครนมนวาจาตาน กคอกาฮองโห ลางคนลนไกนน สญเปลาบมเสยง มนจกจางจาเสยง บดงเยนปง ลางพองตบหนาแท หาไผกยนยาก ๒๗๔. บฮจกฮตเฒา คลองเจาหนอพทโธ บทนจกจาในหอง มสาวาคนตวะลาย ไผหากฟงทแลว อยานยมคาเวาลาย นนเนอ อนวาคาพรางน เปนโภยแสนสง จรงดาย ๒๗๕. มขาวของบเทยงมน เสยแทยอนโต ไผผเอาใจเวน มสาวาคาตวะลาย จกไดขนสหอง เมองฟาบาดหาตาย ครนวายงไดเกดใต ในทปชมพ กด ๒๗๖. บดาทงมารดา เผาพงศกะยอยอง กบผดเถยงฆา ตกนปอยดา ฮกกนตราบตอเทา เถงเฒาแกชรา โฉมฮปเนอ เกลยงฮายงามด ๒๗๗. โรคาฝงโทสา กบมมาใกล หากอยหากคอยได ของหลงไหลมา เทยมดงนาวาเฮอ ฮวเตมยงนา ฝงนบญเขาเวน มสาวาตวะลาย ๒๗๘. มตาใสสองแจง เถงเฒากะบมว แทดาย มหกหากแจง เทาชวมรณา กบมเอนชก จองดงโขไว มหลน ยาวใหญแหลมปลาย ๒๗๙. จาเสยงใส มวนดบมถว อนวาทนตาแขว งามดเพยงฮาบ บอนอยบใหญแท พอเพยงทอกน ครนวาจารจาตาน หวานคอดวงดอก ๒๘๐. ชอวาอปละแท หอมอวนออนงาม ครนจาตาน ดอมไผเขากเชอ จรงแหลว ใจมนกฉลาดฮ บาลแทซอน

๓๖

อรรถพยญชนะพรอม อภธรรมกตดสอง ๒๘๑. ผญาดสอดแผว ไขแกเปรศนา อนนบญเขาเวน วาจาบตวะลาย ใหสจาจอไว เมอหนาใหคอยเพยร บทนบรบวนแลว จกจาไปบนใหม ๒๘๒. สจงจาจอไว สอนใหตอไป นนเนอ วาความสจน หอมดดประเสรฐ คาปากนนหวานยงลา เหลอลนกวาซอน อนวาคนเฮาน คากนกยงตาง กนดาย ๒๘๓. ลางคนมกแตสม ฮนฮายกวาด ลางคนนน กนหวานแซบยง จรงแหลว ลางคนนน กนขมกแซบยง ลางคนเคมขนาดแท กนไดแซบนว ๒๘๔. ลางคนนน กนจางเหลอยง ลางคนบตบเตยนแท กนไดซอน ลางคนนน กนเผดยวดยง นกปราชญฝงฉลาดฮ ใจแทซคน นนแหลว ๒๘๕. ไผหากมกอนใดนน ไปนาทกสง จรงแหลว ไผมกหวานยงลา ใจนนกหากหวาน อนวาสจจะน ดวงดหวานยง จรงแหลว รสสงอนนน บมเกอแปลกปน ๒๘๖. อนวาอนทรพรหมพรอม เทวดาตนประเสรฐ สจจะมเทยงมน ดแทกจงเถง นนแหลว อนหนงธรรมพระเจา เพนมเทศนาสอน ยงมหญงปางปฐม กบมความฮ ๒๘๗. มนกหวงผวแท กะทาเพยรทกเชาคา ฮกยงลา แพงไวบอมตา มนกหามาเลยง แนวกนทกสง ผวมนสขอยลวน ในหองบใหหน ๒๘๘. บใหผวหลงหองไป ทางใดจกเทอ ตงแตฮกยงลา แพงไวซวน ผวจกไปไหวเจา พทธบาทมหาคณ กด วาจกขอศลสบ ใสหวจาไว

๓๗

๒๘๙. เมยกหวงแหนไว บไลไปจกเทอ ยานแตสาวสานอย จาตานปากดอม ผวบมขนคาแกว เมยมนจกสง ผวกคดฮาฮ คนงแทผเดยว ๒๙๐. เมอกจกดลใจแท กลายคาเมยกลาว สนนน มนจกเปนเหตฮอน เฮอนเหยาสแปเพ ชนบอ ชาตทเปนชายสราง ชมพดอมพน บญกเลยบได ศลนนกบม แทแหลว ๒๙๑. บดนกจกถอสจจะมน วาจาบตวะลาย กจกจาจอไว บมใหหลาหลง แทแหลว พอแตมนคนงแลว ถอสจจะจาจอ ฮงคาเชา สจจะมนแมนบลม ๒๙๒. ครนวามนตายแลว เมอเกดเมองสวรรค ผาสาทเฮองฮงกวาง นางฟาอเนกนอง สพพะมงคลงพรอม ดรยาตเสพ อายยนยงลา เดยวนหากอยคง ๒๙๓. คนนเทยมดงเฮาสราง เจดยตดตอ นบมอคณกอขน สงไดดงใจ นนดาย ไผผจาโลภเลยว บเหนคณจกสง ไผหากกลาวแลว ภายทายเลาแหนง ๒๙๔. คาตวะคาพรางน บมดจกสง จรงดาย ครนบเปนโทษแท ชาวบานเพนกชง ไผผฮฮตแลว ซาผดเลาทาบญ เรยกวาอยทแจงแลวซา หาแจงตอไป ๒๙๕. ไผผฮฮตแลว เลยเลาพางาน ดงนน ภายลนมน หากสกนแหนงแท คนนนเทยมดงผาขมน ยอมใหมงามด เอาไปพอตากเมน กลางวนบาน? ๒๙๖. สสญเศรา เสยไปดวยแดด นบมอหมองกาป ดาเขาขไคล นนแหลว ไผบฮแตนอย ซาผดเลาเฮยนคลอง คนนนเทยมดงลงขมเหว มอตนขงไว ๒๙๗. หลอนทอเปนคนสราง สงสารดอมเพน

๓๘

คอดงตอเสยบไว ในกองขาวเลาหาย เขาจกเถงสขนน บหวงเหนจกเทอ คอดงคอเสยบไว ในพนแผนดน นนแหลว ๒๙๘. ฟงเอาถอน ทงหลายเอยจาจอ เอาถอน ใหเอาใจตอตง ธรรมเจาสงสอน นนถอน ไผผใจบญนน สพพญยองยง จรงแหลว ฝงหมคนบาปใบ พระธรรมเจาวาบด ๒๙๙. ไผผคดฮาฮ ในชาตกอนภายหลง จกไดทาบญหลาย ลบบาปเวรหายแท มนคนงแลว ทาบญตดตอ ไปนน คนนดเทยงแท ภายหนาหากสคณ ๓๐๐. ไผผละชวงเขา ในคลองพทธบาท จาจอไว คาฮบหลาหลง สบประการนน สะไปทกสง ฝงวงศวานและพนอง บมเตองตาวหา ๓๐๑. กทอทาเพยรสราง ภาวนาทกเชาคา กบคดอยากได อนใดแทใหฮางม บอาวตาน เวาตอฝงหญง กทอเอาใจหน บคอยสงแท ๓๐๒. คนนเปนบญแท ดดประเสรฐยง จรงแหลว คนวามรมงได เมอฟาบอนประสงค พนดาย ไผผมกโลภเลยว ตาชงชน ? ดงนน ทงยอยเพยร ชงเอาของคา ๓๐๓. ลกชางมา ทกสงงวควาย ลกเอาของชาวเมอง จายกนขายซอ คนฝงน มกมโภยหลายสง จรงแหลว มของกหากฮอน ของแทซอน ๓๐๔. ฮมกมโภยตอง ราชาทาโทษ โจรฮมาลกดน เอาแทสงของ ฮไปเสยดวยนา เฮอนจมจมไป เสยดวยอคคไฟ ไหมเสยจนเผยน ๓๐๕. ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน เปนคนอยาไดโลภเลยว ใจนนใหซอตรง

๓๙

ลกทานนนคนตายแลว มาเกดเปนคน เมอใด จกไดเปนทาสา เพนตทกแลงเชา ๓๐๖. สบมสงตม นอนซงอยดายเปลา กทอนอนกดกค กลางบานเกดไฟ นนแหลว ยทางหมดเมนเขา เหากนทกเชาคา กทอนอนอยกว แกมหญาเกอกดน ๓๐๗. เถงฮงเชา ตกนาทงเลาหดสวน ทงกระเทยมขงผก หมากพลยาพราว อนนเวรมนได ลกของแตชาตกอน จรงแหลว ใหพากนหลกเวน ฝงนอยากระทา แทหนอ ๓๐๘. ไผผยงหลกได บขโมยเอาของทาน ดงนน จกไดสขยงลา คาไฮสบม คาสขลน สองประการดยง โภยพยาธฮาย หายเสยงหลกไกล ๓๐๙. สขดวยจตใจแท บคนงสงจกสง ตงตอทานสบสราง ศลแกวใสหว นนแหลว อนนเฮาจกเยองไฟไต หนทางแจงสอง สพพญชกเปรยบไว ตางไตตมกะบอง ๓๑๐. เทยมดงเทยวทางผาย ในดงเดอนมด บมไฟฮงแจง ไปไสแทกบเปน แทดาย หากจกซนตอแท หนผาหลายสง ฝงพมไม หนามกลาสยาไป หนแหลว ๓๑๑. สพพญเจา เยองไฟใหเหนฮง ไปนน อยาไดปบแลนฟาว ไปแทใหคอยเดน ไผผมผญาให คนงปองใหถวนถ จรงเถน อยาไดเปนดงดวง กนไมอยแกน นนดาย ๓๑๒. บดนโยตกาไว จกจาไปบนใหม ดราฝงโคตรเชอ ชาวบานคอยฟง อนวากนเหลาน โภยเกดหกประการ ฝงหมเงนคาของ บแกนถงเสยเสยง ๓๑๓. กยอมถอยเสยแท ของมนหลายสง อนนโทษหนงแท ควรเวนอยากน แทเนอ อนหนงตวกนเหลา เมาหลาหลงจต

๔๐

เลยเลาผดเถยงเขา ดาตจาฆา ๓๑๔. เขาไหมฮอ เอาของเฮาทกสง อนนเปนโทษแท พระธรรมเจาถวนสอง อนหนง กนเหลาน พยาธเกดหลายแนว ชอวาโรคาบท ถวนสามจรงแท ๓๑๕. อนหนงถอยเสยแท ยศศกดโตตกตา ไผกมกมวนเหลน ไยเยาบกลว บทนถวนสแท ใหสจาจอเอา ไผผกนสรา บหอนดนาเจา ๓๑๖. อนหนงโตกนเหลา เมามวคามวน ปะไปเนอ โตใหเพนเหน อนหนงนงแทบใกล เมยเพนจาจน มอควจบ ซอนบกลวยาน ๓๑๗. บทนถวนหาแท ใหสจาจอเอา อยาไดวอนกลายความ หนอพทโธสอนไว อนหนงโตกนเหลา โภยเถงหลายสง เสยเงนคาคอบเหลา ผญาใบบม แทแหลว ๓๑๘. บทนถวนหกแลว ทงหลายจาจอ เอาถอน อนวากนเหลาน ใจกลากเกดม มากดาย ไผผมกเหลาน เงนคาฮบแกน ถงแหลว ครนวาไดบาทเบย กไปซอเหลากน ๓๑๙. อนนสพพญเจา เทศนาสอนสง ใหแกคหบดราชให ปางนนแตปฐม ยงมเทวดาดาว ชมพองคหนง มาไหวพระพทธเจา ขอฮเทศนา ๓๒๐. สพพญเจา จงจาไปมหยอน ดราเทพไท ฟงแลวใหจอเอา ไวเนอ อตถทโตตง สราทโตตดตอ จะโยนะโรลอม ยงสองพรอมตดตอไป ๓๒๑. ละทงตดตอไว ตงตอใสบาล วนาสนต พระเลายายไปหนา ปะราคะวะโตซา มขงเอาเปนยอด จรงแหลว พระกเทเทศนให เทวดาพรอมพราฟง

๔๑

๓๒๒. อนวาหญงชายในหอง ชมพใตตาเฮาน ไผพอใจเหลนซ ใจเลยวบหอนด แทดาย กบทงมกเหลนเบย หมากรกทงสะกา กบทงเมาสรา เทยวกนกลางบาน ๓๒๓. เขาฝงน จกจบหายเสยมาก บาลเฮากลาวไว ตามมาแทแตหลง เขาฝงน คนตายกลบชาต ไปนน จกไดจมอยพน ในหมอพรานาน ๓๒๔. ชอวาเวตรยกะนรกแท แคมคมดยง คอดงขวานและพรา หงายไวดงเดยว นนดาย ถกทกขหลายประการแลว นายกมพลซาถามโจทยก มงอยากกนขาวหรอ หรอนาวามา เทยวเทอญ ๓๒๕. แตนนสตวนรกไหว ยอมอกลอยกลาว ขากคดอยากนา นาเจาเทยงจรง พระเอย แตนนนายกมพลยอเอานา ทองแดงใสปาก ไฟเผาไหมทงทอง พงไสเวทนา มากแหลว ๓๒๖. มนกทนทกขได หลายหมนแสนป กจงมาเปนสตว ซตวแนวเนอ เหมดทเปนสตวแลว เปนคนดอมเพน แสนทกขมาแลนตอง โภยฮายมากมาย ๓๒๗. ฟงเอาถอน เทวดาจาจอ เอาถอน ไผผทาดงน เวรฮายไลนา นนแหลว สพพญเจา กนาคนทกหม จรงดาย เทศนาสอนสงไว ใหเฮาเวนบาปเวร ๓๒๘. บทนโยตกาไว จกจาไปบนใหม กอนแหลว เฮาจกสอนสงให ผหญงฮฮตคลอง กอนแหลว อนวาคลองผหญงน สบประการใหจาจอ เอาถอน อนหนงอยาไดเหลนช ใจเลยวจากผว แทเนอ ๓๒๙. อนสองปากกลาวตาน อยาไดแผดเสยงแขง ใหคอยวาจาความ ออนหผวแกว อนสามนอนลนให ทาเพยรตนกอน บาดวาโตหากเปนปวยไข ใหจาเวาตอผว นนเนอ ๓๓๐. อนสใหเจาบวระบดตง แลงหงายทกเชาคา

๔๒

ผวหากกนกอนแลว เมยนนจงคอยกน อนหาคนสทาอนใด ใหถามผวเสยกอน ผวพราพรอม กนแทจงคอนทา นนเนอ ๓๓๑. อนหกใหออนนอม ยาแหงสามโก ผวนคอบดา แหงตนจรงแท อนเจดอยาไดเอาโภยเขา หาผวเปนโทษ จรงดาย กลวจกเปนบาปฮาย ไปไหมอยแผนแดง พนแหลว ๓๓๒. อนแปดอยาไดฮกเพนแท ลนกวาผวโต นนเนอ มนหากเปนคอผ ใหคอยเพยรแพงไว อนเกาใหฉลาดฮ คณโทษหลายประการ นนดาย โตหากเปนเมยเขา กดงทาสาใช ๓๓๓. ฟงเอาถอน หญงฮามสาวถาว เจาหากจาจอได คานสฮงเฮอง แทดาย บทนเปนบทหอง สอนหญงนอยใหญ กหากแลวทอน ความหนากหากยง ๓๓๔. ไผผปลกเฮอนใกล อารามวดใหญ กบใจฟงธรรมเทศนแท ศลแกวบใสหว ตงแตหาหมซน สตวปามากน เปนใจตบหนา กบมคาฮ ๓๓๕. เทยมดงในธรรมตาน ยงมชายคนหนง ชอวาสกะรนน เฮอนอยใกลพทธคณ มนกบอาวเออ เตองตอกองบญ ตงแตทาปาณา ใสโตเปนฮาย ๓๓๖. มนกไปหาซอ เอาหมมามมาก ฆาเอาหนงและซน ขายซอจายกน แตนนเวรแลนตอง บงเบยดมนตาย มนกเฮฮนตา เหลอกสะลานเลยคาง ๓๓๗. มนครางฮอง เสมอดงเสยงหม ตนมอขด เหยยดมายหลายปลน พอคราวแลว ตายไปดบชาต นายกมพลชกลาว ลงหมอเวทนา ๓๓๘. มนกจมอยพน ไดหมนแสนป มากแหลว กเพอเอาใจหน บอยากฟงธรรมเจา

๔๓

ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน อยาไดฆาแตเนอ ใจเวนหลกบญ หลายเดอ ๓๓๙. ใหคอยผลดคงไคล ใหงามดขาวปลอด เปนดงยอดหนอกลวย บานชองกองลม นนเนอ ไผหากจตใจตง นาบญทกเชาคา สนนน โภยภยหนหลก เวรฮายสบม นนแหลว ๓๔๐. แมนวามเมยพรอม หลายนางกชมชน ใจบเลยว หนเวนจากผว กทอฮกยงลา ตงตอผวตน กบเอาใจหน หนายชงผวแกว ๓๔๑. บหอนผปองใหแท ของผวซกเซยง ฮกกนทกคาเชา ประสงคตงตอบญ แทแหลว บทนโยตกาไว จกจาไปบนใหม ไผหากจาจอไว ดแทเทยงจรง ๓๔๒. ยงมสพพญเจา โพธญาณองคหนง สอนสงนางนาทนอย บพพาแกวซอน นางนเปนลกเจา คหบดใหญคนบญ พระกปนคาสอน สงนางคาฮ ๓๔๓. ใหนางบวระบดไท บดาพอแม คอดงขอย เขาแทกจงด ทาการสราง อยาเสยใจดอมพอแม จรงดาย เพนหากเปนพระเจา เฮาแทอยาใหเคอง ๓๔๔. ควรทอปฏฐากทาน ทกคาวนศล เถงเมอยามนอนนาง ใหนอนลนแท กลางคนให เขนในอยาไดขาด อยาใหเคองผเฒา เซาถอนพอแมโต แทดาย ๓๔๕. อยาไดตานกายถอย เถยงคาปอยดา ใหมใจออนนอม ยายานกจงด อยาไดเคง ๆพน เฟอนหวพอแม คลองหมน เวรฮายบาปจน แทดาย ๓๔๖. อนหนง คากนให เพยรทอมพอแม โตดาย ไดสงมาละนอย แพงไวใหเฒากน นนเนอ ไผผบวระบดได นาคาเฮากลาว มาน

๔๔

……ล………….. …………นอยใหญ ฟงเทอญ ๓๔๗. ไผหากจาจอไว คานฮงเฮอง แทดาย บดน เฮาจกเวาภาคพน เมยหนายชงผว กอนเนอ กหากเปนผหลง อยพงไพรกวาง ยงมหญงหนงนน ลกแมคาฮาง ๓๔๘. มนกเอาผวเฮยง สรางเฮอนทายาว เหงนานได เหนชายคนใหม มนกคดอยากได มาซอนกลอมนอน มนจงผหลนช โลภจากผวตว ๓๔๙. วนคนลก ลอบชายชมซอน มนกชงผวนน เสมอตาสแตกเคง เบงผวปานดงไม สตตองตอยตา ครนวาผวจาตาน ดอมมนคามวน กด ๓๕๐. ปานดงยอคอนโปง ตตองถกห นนแหลว เถงยามแลงเขา ตอมพาพรอมพรา อถอนฮาย กนขาวกะบลง ยามนอนนน ผวเฮยงเทยมพาง ๓๕๑. มนกเฮดฮวนดน คอเสยนทวสะนอน นนแหลว ครนวาผวลงหอง ไปมากะทาเวยก ดงนน มนกชมชนตาน หวจนซวแซว ครนวาผวมาหอง ปานไฟเผาอด นนแหลว ๓๕๒. เสยงปากดงทวหอง ตนทนทบเฮอน มนกลลายาย กลายหลงผวนง ตงแตปากกลาวตาน คาฮายซวน มนกผปองให ผวมนโอยออน ๓๕๓. ฝงหมพาขาวพรอม ตนซนไกวไป ครนวาผวจาตาน หมายความบนบอก สนนน มนโกรธกลา เถยงถอยตอบความ มงอยามาบอกถอน กฮกวามง พนนา ๓๕๔. มงจกไปตายแท ทางใดกะตามชาง มงถอน มงอยามาบอกถอน คาฮบม ชาตทเปนผวน กบมสใหขม กแหลว มนเลาเลยดาซา นาลายนนถมนา

๔๕

๓๕๕. มนบถอผวแท เสมอเปนขอยไถ จรงแหลว บไดคมรพยาน ยาแทสงใด มนกผปองให ผวมนหนจาก คดแตอยากใหฮาง หนแทซวน นนแหลว ๓๕๖. ครนวามนตายได เปนเผดสวกาย คงยาวปานลาตาล กเผอมนใจฮาย มนบยาผวแท ยนกายแขงขม คงจงยางดงตน ตาลแทกเพอเวร ๓๕๗. ชาตหนงเลาคงนน คอลาพนฮนใหญ ปากเลานอยฮ อมแททอเขม มหมหนอนเจาะเขา ทางดงทางปาก หายใจกะบได ตายแลวผดเลาคน ๓๕๘. อนนมนเคยดคอย ปอยดาชงผว เวรจงไปจาจน ถกมนจรงแท ชาตหนงคงผอมฮาย คอผกองกอย ลนใหญลา ยาวแทศอกปลาย ๓๕๙. ปากบได ทอสบอกมอกวก มนจกไปทางใด แตมอโจมลน อนนเวรมนได นาลายผายคากขเทอ เคยดใหผวละนอย นาลายฟงทวเฮอน ๓๖๐. ชาตหนงเปนเผดฮาย นอนหงายอยกลางดง ลาสมโลง บออกนาฮาย เปนลาอวน เขยวงามเตงอย มนกตงบได นอนใหอาววอน ๓๖๑. อนนเวรมนหาม กามคณผวมง มนแหลว บใหผวเขาซอน นอนกลงกลอมสอง ชาตหนงตนตวนอย เสมอปอมคอฮป จรงแหลว ตนมนกใหญกวาง เสมอดงตากยา ๓๖๒. มนกไปบได ฮองอยหนหวย โอย ๆ เสยง โอยครางบมแลว อนนเวรมนได เอาตนกระทบฟาก เคยดใหผวละนอย ตนเทงทบเฮอน นนแหลว ๓๖๓. ชาตหนงเปนหนาเบยว หใหญบมฮ

๔๖

ใบหหนา ทอคนนากวาง อนนเวรมนแท บฟงคาผวเฮยก ยามเมอผวกลาวเอน เบอนหนาอวยหน ๓๖๔. เฮดเพศเพยง คอบยนสง เวรจงมาจาจน จองมนคราวนน ชาตหนงสบใหญแท ยาวหยอนลงบง คนจกวาจาเสยง สงใดบมได ๓๖๕. อนนเวรมนเวา ขวนผวแตชาตกอน จรงแหลว กจงเปนเผดใช เวรฮายจองจา นนดาย ชาตหนงนน ไมเสยบซาคง มนจกตงไปมา ทใดบมได ๓๖๖. อนนเวรมนได ชงผวแตชาตกอน บมใจซอตง ดอมแทตอผว นนแหลว ชาตหนงเขาเถอชน เทงหนงขายจาย ไปนน ฝงหมกาและแฮง บนแสวตอดกน ๓๖๗. อนนเวรมนได สวนเดนไปเทยว อมลกนอย เทยวบานซเฮอน มนบเอาใจสราง นาผวขครานยง จรงดาย ตงแตไปเทยวบาน จาเวาจายผญา ๓๖๘. ฟงเอาถอน ผหญงนอยใหญ ฟงถอน อยาไดทาบาปฮาย ฝงนบด แทดาย อนนเปนบทหอง ฝงหญงคนถอย จรงแหลว กหากแลวทอน คราวหนากหากหลาย ๓๖๙. อนนเฮาจกเวาภาคพน อนประกอบผวเมย กอนเนอ พระเทศนา กลาวมาฟงแจง ซากผผหญงอยซอนซากผผชาย เกยกวมกนนน เฮาจกเวาใหแจง พทโธเจาเทศนา ๓๗๐. อนหนงซากผผชายอยซอนซากผผหญง เกยวกอดกนนน เฮาจกเวาใหแจง ตามเจาเทศนา นนเนอ อนวาซากผผชายอยซอน นางนาทเทวดา อนหนงซากผผหญงซอน เทวบตรกลงกลอม ๓๗๑. เทวดาเนาเทวบตร ฮวมพาฟมเฟอ เฮาจกไขปากตาน ตามเจาเทศนา นเนอ

๔๗

คลองผวคลองเมยน หลายประการยวดยง จรงแหลว ใหคอยจาจอมน ใจเจาอยาหลง แทดาย ๓๗๒. อนวาผวเมยน ใจหนาเสมอดง กนนน บฮจกธรรมพระเจา ดฮายสงใด นนนา ขานชอวาซากผแท ทงสองเกยวกลอม กนดาย ขานมรมงได จมพนแผนแดง พนแหลว ๓๗๓. อนหนงทางเมยฮ ใจบญฮฮต ผวมนกนแตเหลา คาฮบม ชายนชอวาซากผเนาฮวมหอง นางนาทเทวดา เมยมนคอเทวดา อยดอมผแท ๓๗๔. อนวาผวเมยพรอม ใจเดยวตงตอ กนนน ถอศลและภาวนาทกคาเชา ยายานเซงกน อนนชอวาเทวบตรซอน เทวดานางนาท ขานมรณาตาย สสวรรคเมองฟา ๓๗๕. ยทางเสวยสขลน สบายบานทกสง มทงนางแวดลอม ดรยาพรอมเสพส ฟงเอาถอน สพพญสอนสง มาแหลว แลวทอน จาไวอยาลม นนเนอ ๓๗๖. บดน มาจกสอนสงให กนทานจาจอ เอาเนอ อยาไดปนหนาเปอง ไปแททใด ไผจกกนทาน เจตนามนซอ จรงเทอญ เทยมดงเขาหวานกลา ปหนาหากสหลาย นนดาย ๓๗๗. วตถทานให บรสทธดงามยง จรงเนอ ยอใสเกลา อฐษฐานแลวจงคอยทาน อนนชอวาสปปรสทาน เถงสมบตสนกยง ใหสจาจอแจง ฟงแลวอยาหลง แทดาย ๓๗๘. ไผผกนทานสราง บลมเสยยงจอ เอานน ชอวาบตตะพาวะเจตนาแทดาย ลอลาประเสรฐด มาก อนวาเจตนาผ กนทานเชาคา ไปนน ชอวามญจนะเจตนาแท ใจตงตอบญ นนแหลว ๓๗๙. ไผผกนทานแลว คนงเถงอยเชาคา สนนน ชอวาอประเจตนาแท ดลาเทยงจรง ชอวาอตตมะทานแท บรสทธใสยง จรงแหลว

๔๘

จกไดขนสฟา หาหองบอนบญ พนแหลว ๓๘๐. ไผบมผญานน กนทานบฮฮอม บไดคมรพยาน ของทานนนตอไป ใจบมใสแท ทอลอนทานนาเพน เลยบไดคดตอตง ทานแลวกเลาลม ๓๘๑. อนนชอวาสญโญทานาทานแท ทานดายดเปลา จรงแหลว มนบใสตงตอแท ทานแลวกเลาลม นนดาย เทยมดงตกกลา ดนนาบเพยงฮาบ แสนจกไขเปงนา กยงหงบไหล ๓๘๒. เลยเลาตายเสยแท โภชนงนมเนา เปนยอนดนบเกลยง ไขนาบไหล นนดาย ไผผกนทานแลว บมใจจาจอ เอานน ชอวาเจตนาทานพน โภยฮายสประการ ๓๘๓. คอวาโลภะโมหะเวน หนแทบเทยม นนดา โทสะอกสละพรอม โภยภยบมาเบยด กหากหนหลกเวน โภยฮายซอน ไผผเหนภกขเจา ตนงามเกลยงปลอด ๓๘๔. เลยเลาทานทอดให อาศยแทแตงาม บญนนเลยบไดให ทานเปลาเสยดาย เทยมดงเอาถงเทยว ตงกางเอานา บญบมคาคาง ในคงพอสนอย ๓๘๕. เทยมดงนาบ คางถงเทยวนนลอดลง นนแหลว อนหนงเหนแกฮกยงลา เปนหนอแนวเดยว วงศาโต บวชเฮยนทรงสราง เลยเลาวางทานให อาศยเชอชาต โตนน ๓๘๖. หมายใหมลนลน ของแทมากหลาย คนวาโตจนแท บายเอากไดงาย บญนนคอขวางคอน ไหลนาบหอนคน ไดดาย อนหนงทานควายอาศยเจา เปนหมอยาปวพยาธ ๓๘๗. หลอนวาเพนโผดให เฮาแทปนปว บฮ ไผผทานดงน กสญเปลาเสยดาย นนแหลว ปานดงกองทรายสง เจอดลงเปนนา อนหนงทานดวยเจา เฮยนฮตหรา

๔๙

๓๘๘. คณชาตา ซอนทวยคว เฮยนทงเสยเคราะพรอม บชาโตเพง สบชาตาและเสยเคราะห เปนแทซอน อนหนงคดอาศยฝงน จงวางไปทานทอด ๓๘๙. เลยบได บญนนหากเปลา เทยมดงอาภรณผา ผนดในปม นนแหลว หนจกดน แปลงมงมนทะลาย นนดาย อนหนงทานดวยเจา องคดวเศษใจบญ ๓๙๐. ทรงธรรมสบประการ ซวนบมเวน เถงเพญแลว เดาดาตกแตง ภาวนาอยไจ ๆ คาครานกบม จาระจาตาน เฮาทานองคประเสรฐ นเทอญ ๓๙๑. บญกะคอสได เหลอลนกวาซองค ไผผคดดงน เลยเลาทานไป ดงนน เทยมดงกาทรายผง ลอดลงยงนอย อนหนงทานดวยสงฆะเจา ทกขมอดองคจน ๓๙๒. หาสงทรง หมนอนบมได โตทานแลว เลยจาตานกลาว ครนวาบญบได คณนนกะบเสย ดอกต ไผคนงดงน บญกหนเสยถอง จรงแหลว ๓๙๓. เทยมดงเลยงนาแกว เลยแหงถองโอ นนดาย อนหนงทานใหสงฆะเจา วดใหญกฎหลวง จกใหฝงชาวเมอง วาดยอยอง ครนคนงแลว ทานไปกลดหยอน จรงดาย ๓๙๔. เทยมดงเกลอถกนา โกนแหงฮวลง นนดาย ทานฝงน สพพญตานกลาว มาดาย ชอวามสสะทานทอดให บญไดบหลาย ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน ๓๙๕. ทานนแสนยากแท บญนนกจงม แทดาย อามสสะทานน ยตกาไวกอน บดนจกกลาวตาน ? ไดแตบญ นนเนอ ไผจกกนทานให คนงดตรองถ ๓๙๖. คดใหคกฮอมแท ผวเมยพรอมกจงทาน

๕๐

ครนจกหดสรงเจา ราชครยศใหญ กด ทงฝงสงฆะเจา หดสรงขนตมแถม ครนจกอฏฐะสราง บงสกลทานทอด กด ๓๙๗. แมนจกคดสบสราง กฐนนนสงใด จกบวชจวทาให เปนสงฆนาคใหญ กด เฮาจกใหแจง ธรรมเจาเทศนา กอนแหลว ครนจกหดสรงให หาของทกอยาง ๓๙๘. แผผายฝงพนอง ตามไดสงใด ครนวาไผถามแท หดองคใดอยาฟาวบอก จรงดาย ครนวาของครบแลว จงหาเจาหมอาจารย ไปไหวเจา พระสงฆหมทรงธรรม ๓๙๙. ตามองคใด สโปรดเฮาจรงแท บหอนสญเสยแท ยงมองคหนง ฝงหมสงฆะเจา กโฮมพรอมวาด แลวจงหดสรงขน แถมนามเปนใหญ ๔๐๐. อนนบญกได หลายแทบหอนเสย เทยมดงเอายงกอน หนแรงหนกหมน เอาไปวางทอดไว บมซายเบยงเฟอน นนแหลว อนหนงจกบวชจวเณรให เปนพระสงฆนาคใหญ ๔๐๑. …………..ล……………. …………..เพยงทอ จรงดาย จงใหทานทอดให ไปแทซองค พระพทธพระโพธเจดย ทงพระธรรมพระสงฆหมสามเณรนอย ทานฝงน มผลาหลายยง จรงดาย ๔๐๒. มากกวาทรายอยนา หลายลนแตบญ นนแหลว อนหนงครนจกสะบดโตให เปนเณรนาเพน จงใหคดแจบแจง กะใจแลวจงไล นนเนอ ลกกยงตางลกแท ใหหลงลาดโฉม ๔๐๓. ไผหากเปนโมโห อยาวางใจแท เกรงจกเปนโภยตอง มาเถงพอแม ครนจกใหบวชสราง สอนไดกบฟง ตามใจหลน กทาไปหลายสง ๔๐๔. ครจกสอนสงให อนใดแทกบฟง นนดาย กจกเสยหนาเจา พอแมทงสอง

๕๑

ลางเทอเปนโทสา โทษโภยอนฮาย บญกบมไดแฮง เปนเวรโทษใส โตดาย ๔๐๕. ลกไผฮขคราน บควรใหบวชเฮยน ไผผฟงคาไท บดาพอแม ตนนน พอแมสอนสงให อนใดแทกบขน เวยกบคราน ตงตอทาการ ๔๐๖. บงยงสพพะ สงมมนสราง กบหมายไปหลน สาวฮามเชาคา สามสบมอ ไปหลนและคน ลกไผเปนดงน จงควรบวชเปนสมณ ๔๐๗. ครนวาครบาสอน สงความเอาถอน อนวาเฮยนคลองน ธรรมเนยมยากยง จรงดาย เฮยนธรรมพระพทธเจาน แสนปลนกจงเปน แทดาย ลางคนลกขคราน ใหไปบวชหนเสย ๔๐๘. มนนนคนตบหนา กฮาวจาดายด กมพนพรอม กมภณฑทกทว ธรณนาทนอย ผถอนาหยาดทาน ครนวาเขยนฉลากแลว ใหพรอมพราโฮมกน ๔๐๙. กจงเวนมหาเถร แจกตามคลองแท ของโตนน ตกทใดกตามชาง ไปเทอญ อยาใหใจเบยงคอย นาแทแงงอน นนดาย โตหากทานไปแลว วางใจใหมนแน ๔๑๐. อยาไดเปนเหลยงหลาง คอไมกายขว นนเนอ แลวใหอทศนา ไปเถงทกหม ใจใหคดตอตง อยาลมแทเครองทาน นนดาย ไผผทานไปแลว มใจเบาเบยง ๔๑๑. ชอวาทานอาศย พทธคณไขไว ไผผทานไปแลว มใจบรสทธยง ชอวาอตตะมะเจตนาแท ลอลายอดบญ นนดาย ไผผทานคนงดวย อาการคดคอง ๔๑๒. มตตะจาคะเจตนานน บมอาลยจกสง กจงเปนมงตน ผลาลาเลศบญ ไผผมผลาให กนทานคนงฮา จรงเทอญ

๕๒

ใจใหใสดงแกว ทานนนกจงด ๔๑๓. คดใหจตใจพน อามสสาใจถอย จรงเทอญ อยาไดเหนแกฝงโคตรเชอ สหายสรางสตรเฮยน นนเนอ สลากภตน บรบวนไวกอน เฮาจกสอนสงให ตามเจาเทศนา นดาย ๔๑๔. มในจลปณณะสตรแท ดวงดดประเสรฐ ลกไผฉลาดฮ ฮตหมคลองด ดงนน ควรทวอนวานจา บวชเฮยนทรงสราง แลวใหสะขาดแท อยาเคองตอคนงนา นนดาย ๔๑๕. โตหากทานบตรา บวชเฮยนทรงสราง ครนจกทานอนใดให อยามใจวาลก กดาย อยาใหพดใหญนอย เพยงแททอกน นนเนอ กจงเปนเจตนาทานแท ลอดลายง จรงแหลว ๔๑๖. ไผผทานเบยงเลยว บญนนกบม เทยมดงกองทรายไว ในนทแมนาใหญ นาถวมบาน ไหลยกเลาเพยง บทนโยตกาไว บรบวรเชากอน ๔๑๗. ฝงหมสาวหนมนอย ทงเฒาคอยฟง พถอน อนหนงเถงระดเตา ทานยงหอขาวสาก ไปนน เอาหมสงฆะเจา มาแทกหากควร แทดาย ครนจกมเณรนอย ตนเดยวมาโผด กด ๔๑๘. ชอวา ชตง สะห ประเสรฐดลอลา ครนจกไปสเจา วดใหญอารามหลวง ใหทานสลากภต หมชมไปพรอม ใหมหมายบอกไว เถงชอตวไป ๔๑๙. เถงหมวงศาตาย เผดผตวฮาย สลากภตของขา มใจทานทอด หอขาวสากน ใหเถงไทพทธคณ วาเนอ ใหมหมายไปเถงเทา ปาณะสตวทกหม ๔๒๐. เทพดาอยฟา อนทรพรหมพรอมซองค สจงอยาไดหลงฮ คาเจาสงสอน แทดาย อนหนงมในหองอปรปนนาสะนน สอนคนสบตอ มาดาย ไผผเขาเสพเจา สหายสรางบวชเฮยน

๕๓

๔๒๑. กจกเปนผดแท ทรงกรรมทกสง จรงดาย พระนนผดฮตแท ทะลอนตานวาสม แทดาย ชาตทแนวนามไม คณยอตนด อนวาแนวฮงแฮง สเฮยงขางบหอนคอ ๔๒๒. ไผผไปบวชสราง ทรงศลดอมเพน ตงแตเพศสรางเวา โฉมเกลยงใสสาว วนคนหลน บนาคลองจกสง เทยวแตบาน กนเหลาซแลง ๔๒๓. ไปมานน เอาคนเปนหม ลางเทอมแตหมาย ฝงฮางหมสาว นาหลงเขา ดงดอนไปหาแอว สรโยตาเขา คลองพระเจาบอาวหา ๔๒๔. ครนอยน ทะลอนชอเปนสมณ นนดาย คอดงเอาแพรขาว หออาจมไว อะเนสะนากรรมเขา หาตนทกเมอ ลอนทอยงบวชสราง ตายแลวแตเหง นนดาย ๔๒๕. ชอวามจฉาชวกามะแท อะสะปรสะถองสบประการ หนงชอวาอาละชวะแท ลกอายนนกบม ไผผทาคณดวย ดอมภกขฝงทวา มาน จกไดไปสหมอ เพยงพรอมพรากน นนดาย ๔๒๖. เทยมดงเอาหนหอย คาละยงไมแกน เอาไปไหลลองนา จมปงบฟ ไดแหลว ไผผเอาตวเขา ในคลองพทธบาท รกษาสมมาชวะแท ดลาเทยงจรง แทดาย ๔๒๗. ตนใดตง ในคลองสอนสง ชอวาอตตมะชวะแท ดลาเลสบญ นนแหลว ตนนคอดงแกวคาลาน ตแขบคาแดง แสงใสด ฮงเฮองงามแท ๔๒๘. ตนใดครสงแลว ฮเลาพางาน ชอวาหนะมจจฉาชวะ ใหเอาใจเวน อนวากนทานน มใจใสยง ดงนน บหาวาใหทานพทธรปเจา องคลาโลกลอ ดอกนา ๔๒๙. ทานใหพทธรปพรอม พระธาตหมโพธศร

๕๔

ทงสงโฆ หมสามเณรนอย ทานใหบณฑตเจา ดาบสเศรษฐใหญ กด กฎมพพรอม ชาวบานกหากด ทานเอย ๔๓๐. ทานใหราชาเจา ทรงเมองยศใหญกด ทงหมเสเนตพรอม ทานใหกหากด ทานใหคนทกขไฮ ขอกนเชาคากด ทานใหขอยหญาชาง บญนนกะทอกน นนแหลว ๔๓๑. ทานใหผเฒาพรอม ผหนมแมคาฮางกด บญหากมเสมอกน บหอนถอยลงแท ทานใหฝงเดกนอย พานชชาคนเทยว กด บญหากยงอยลวน เสมอแทบหอนเสย ๔๓๒. ทานใหหมหมาพรอม งวควายเปดไก กด ทานใหชางและมา บญกะไดทอกน นนดาย แนบทอมใจตาน กนทานไปดวยซอ มจตใจบเบยงเลยว ลงแทวาทาน ดงนน ๔๓๓. ทานใหกาและแฮง สรรพสงอนใด กด บหอนเสยของทาน เพอวาใจใสแท อนนสพพญเจา เทศนาสอนสง มาดาย พระกเทเทศนไว ภายซอยแกเฮา ๔๓๔. ครนจกกนทานให ใจใสงามยง จรงดาย มานะตตถยาใหใกล ใจแทจงด มานะตตถน เฮาจกแปลไขขาว จรงเนอ ทงหลายเพนทาสบสราง บญกวางซคน ๔๓๕. ตนเลามใจกลา ทาบญเสงเพน เอาแตฝงชนเนอ ทงเหลาและยา เอาบานใกล เขาหลงมาโฮม ฝงชายหญง บาวสาวนนพน ๔๓๖. ฝงหมคนคหสถพรอม มางนทกหม ลางคนถอพากบ ขวงบญโตแท ลางคนคน นมกนในขวง กม ลางพองปะละกน แลนคางหยอนหว ๔๓๗. ลางคนหลน สรรพสนทกสง เอาแตกรรมแลนตอง มาแทใสโต

๕๕

อนนชอวามะนะกตถแท ใจมนอางโอด บญกรวมบได เวรฮายแลนเถง ๔๓๘. บเปนปรสทานแท กองบญเลยเปลา ไปแหลว เปนดงหนใหญถ มลงกลางนาบหอนฟ ฝงหมดนทรายปาน คณเตงถมอย ชายนเปนดงหนกอนนน จมพนบฟ นนดาย ๔๓๙. ไผผทาบญกว สรามาผา เสยนน เทยมดงลงสหวย หนองนาเยยวควาย นนแหลว ไผผทาบญแลว มชายหญงเกยวกอด กนนน ลกบบคน นมกวนงอง ดงนน ๔๔๐. บญนนเลยบได เสยเปลาสญหาย แทดาย เทยมดงกาทรายผง ลอดลงมอแท อนวากนทานน ทาเพยรแสนยง เฮาเอย เอาบาวสาวมาพราพรอมฮ เปนแปวบาดแมง แทดาย ๔๔๑. คนจกเอาบาวสาวเขา มาโฮมงนชอย ดงนน อยาใหเขาลวงเขา อารามกวางเขตขง นนดาย ควรทปลกตบไว นอกขวงสงโฆ ตามใจเขา บาวสาวสงวนหลน ๔๔๒. ในอารามกวาง มฝงเฒาแก ฟงธรรมเทศนเจา บญไดบหอนเสย เทยมดงโภชนงไว ฉางใหญพนวา นนแหลว อนวาชายเดยวกน บหอนมโกนแหง ๔๔๓. บทนยอยกไวจก ไขไปบทใหม กอนแหลว ใหพากนจอมน จาไวซคน แทดาย อะตเต กาเล ตง ยงมในคาบหนง ชอวาพระยามหานามะเจา มาไหวหนอพทโธ ๔๔๔. ปเชสามแลว บชาลงเลยนง วนทากมขาบไหว ถามไทซอน ภนเตไหว สพพญดวงยอด ขอใหเทเทศนเวา ในหองบอนบญ แดถอน ๔๔๕. อนวาอบาสกแกว สามประการเชาคา ทกวนน จกกนทานสบสราง บญนนสงใด บฮ อนหนง ปตตบตหอง เฮอนชานเชาคา กดนน

๕๖

กบฮฮตแท ดฮายสงใด พระเอย ๔๔๖. แตนนสพพญเจา เทศนาสอนสง ใหแกมหานามะราชเจา ฟงแจงจอเอา เทศนาตาน เปนคาถาตดตอ ฝงหมนกปราชญเจา ฟงถอนจอเอา ๔๔๗. อธะ มหานามะตง ยายไปตดตอ ชกอปาสกะกอไว เปนถานสบไป เกวกะมาโรลวน บาลยายแจก มะเจเลพราพรอม ธรรมเจาหนอพทโธ ๔๔๘. เจตะสะอะคาระวะลอม เปนบาลเวยนแจก อาสะระวะสะแวดลอม ธรรมเจาประเสรฐด มตตะจาโคยาย เรยนกนตดตอ วะยนตะปานพรอม ธรรมเจาเทศนา ๔๔๙. เต สะคะระโตได เปนธรรมคลองหนง พาจะโยโคทานนน เปนบนสบไป สสะววะพะคะระเตตตะเอ กามาไขขาว มหานามะ อปาสะโกบอกไว เปนถองตอถาม ๔๕๐. จาคะสะมโนพรอม โหตตเปนยอด ดรามหานามะราชเจา ฟงถอนจอเอา นนเนอ อนวาอบาสกพรอม ชายหญงนอยใหญ เฮาน สะเจ ตะนะ สองจาพวกได ดแทเทยงจรง ๔๕๑. คอวา มจจะนา แท ธรรมไขไปบทหนง อาปะระภาคะเจตนานน เปนบนถวนสอง แทดาย มตตะจาโคตาน ดราพระยาใหญ อนวาพระพทธเจาน ใจตงตอบญ แทดาย ๔๕๒. มในยะวตถทานแท ยาแยงโอยออน จรงดาย เมอจกทานทอดให สรงนาอาบองค เจตนาทานแท วตถทานสดยง รกขาสะปาทะนน คนงไวบลม ๔๕๓. มในหอง สนทะวาวเศษใหญ บทกลาวไว ไปหนาสคอยไข ไผผกนทานสราง มใจอนซอ บเหนแกฮกแกนใกล กนแทสงใด

๕๗

๔๕๔. อนนชอวา มตตะจาโคแท บญหลายเหลอยง มงคะลงพราพรอม สมปตตลนหลงมา ไผผใจใสให ทานไปดวยซอ บเบยงเลยว เสยดายแทเลอมใส ๔๕๕. อนนชอวามตตะจาโคแท ในสมปะทาดวงยอด มตตะจาโคขอดไว สพพญเจาเทศนา เมอจกกนทานให สระสรงตวเกลยงปลอด ดดาย แลวจงทรงนงผา ผนเกลยงใหมด นนเนอ ๔๕๖. ปะวฏฐง เทต ผมผญาทานทอด ประกอบใจบฮาย เพยรสรางแตงบญ นนแหลว สะระคะโตพรอม ชายหญงในโลก เฮาน ใหมใจพราพรอม บญสรางฮวมกน นนดาย ๔๕๗. บตถะเจตนาให บรสทธใสยง จรงเทอญ โลภะโทสะโมหะเวน ใหหนแทอยาเทยม อยาไดคดอยากได ของขาวเพนทาน นนดาย ของจกเอาทานนน อยาเสยดายปดเปลยน เอาดาย ๔๕๘. ใหมใจรอยชอย ใสแทแลวจงทาน นนเนอ แลวใหมจตตง อยาโกธาเคมเคยด จรงดาย ลกเมยฝงขอยขา กทาฮายอยาซา นนดาย ไผจกสบสอเวา โทษใสคนใด กด ๔๕๙. อยาไดเอาหฟง สรางบญใหมนแลว อยาไดเอาตนเขา หาโตใหหมองหมน จรงดาย โตหากอาบนาแลว ผดสใหปลอดด นนดาย ใหอดยนดดวย กองบญโตสดยง ๔๖๐. บญจงเตมอยลวน คอนาอางหน นนแหลว กจงเปนประโยชนแท โภยภยหายสวง ผลของความชวนชวหนาแท บมไดหลาคา ชายหญงสราง กนทานชอบยง สนนน ๔๖๑. ชอวามตตะยาคะแท ธรรมพระเจาวาด กจงเปนสปปรสะผ มผญาทานทอด เทยมดงเขายอดแกว เสมรตงฮอดสวรรค นนแหลว ทรงสขลวน สามประการยวดยง ๔๖๒. ตามแตคดอยากได อนใดนนกหลงมา

๕๘

ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ บญนศลกอนแท เปนตนหนอพทโธ กบทงสจจะนน บญกมเหลอยง จรงดาย ๔๖๓. ใหพระจาจอไว ฟงแลวอยาหลง อตถะกสละจาคะโตตง เทศนาพทธบาท ศลนไผบฮ สไขใหจอเอา นนเนอ ไผจกถอศลหา ทงศลแปดและศลสบ กด ๔๖๔. เฮาจกไขบาล ซอนสอนให อนวาศลหาน ปาณาตงกอน อดมสาสราพราพรอม ศลหาประเสรฐด แทแหลว คนบไดทอน ยงมอนหนงใหจาเอา ๔๖๕. อฐษฐานถอศลหาน ดลาโลกลอ อนนบทศลหา อฐษฐานตงตอ เอาเทอญ กหากดเทยงแท ศลนนซตว นนดาย อนวาศลแปดน ตงตอปาณา นนแหลว ๔๖๖. ไปจนเถงอจจา ขนาดดลอลา ทอนยงบได ใหเฮยนหมสมาทาน นนเทอญ เฮาจกจาบาล ใหเฮยนเอาถอน อฏฐะสลงอโปสะถง สะมาทยาม ๔๖๗. สมาทานเอาไว อโบสถศลทงแปด ไผผเฮยนฮาฮ เอาไดกยอมด แทดาย อนวาศลสบนน บาลมบทหนง จรงดาย ใหวาปาณาไปตอเทา คอเณรเจารบศล นนเนอ ๔๖๘. ครนวาบเปนแท อธษฐานเอากะไดงาย จรงดาย เฮาจกสอนสงไว อรรถนนใหจอเอา แทดาย ทะสะตง สะมนนาคะตง สลง สะมาทยาม ไผผถอศลแลว รกษาใจใหแนนแน ๔๖๙. รกษาตวหนงบได กเสยแทดางลาย อฏฐะทะสะน อาจารยกลอยกลาว จกเดยงบอกไว คาตงหมศล กอนเถน อนใหประเสรฐลา สดยงถอศล ๔๗๐. เฮาจกวาจาสอน สงคาจาไว ใหมคาจาตาน ดอมเมยทงลก

๕๙

ทงโคตรเชอ โมทะนาพรอมพรากน นนเนอ แลวจงไปอาบนา ลางเหงอไคลเสย ๔๗๑. เอาผนแดง ใหมมาทรงตม แลวจงถอศลแท ภาวนานงอย ใจใหคดตอตง ศลแทอยาหวนไหว นนดาย ใหคนงเถงคณพระพทธพระธรรมพรอม คณพระสงฆมมาก ๔๗๒. คณบดามารดา ฮาคนงอยาไลเวน อนทรพรหมพรอม เทวดาคณยง จรงดาย ธรณนาทนอย ผถอนาหยาดทาน เวสสวรรณเจา ยมพบาลครฑนาค กด ๔๗๓. หากมคณมากลน คนงแทอยาสลม นนเนอ อยาสมถะแท เปนคนใบซาวจรง ใหสมมาผลยงลา พระธรรมยองวาด แทแหลว ดงนน ทะสะปญจะไว วางเสยสบหาสวน ๔๗๔. เอโก สวนหนงนน กะยงลาลนหลาย อนวาสมบตตทาว ราชาทงสบส เมองนน กหากหลายมากลน บปานแทเสยวเดยว ไผผมาฟงใกล ใหคอยจอจาเอา ๔๗๕. พระตถาคตองค โลกลอสอนไว ไผผจาศลเทา มรณาลดชว ไปนน จกไดขนสฟา หาหองบอนบญ ทรงสมบตลน ไหลมามลมง ๔๗๖. บอาจนบอานได ของลนหลงโฮม มากแหลว คนนคอดงจนทรเพงแจง ใสงามเฮองฮง ฝงหมนางฟาลอม เสมอคาทไดกลาว มานน อนหนงคอดงเพยง สรเยศเฮองแสง ๔๗๗. กบมบดลม ผาบงแสงกลา อายได ยนยาวหลายหมน ปแหลว เฮาจกไขใหแจง ปนนจงฟง นเนอ ไผผถอศลได พอยามคราวหนง ๔๗๘. จกไดขนสฟา จาตมแทบสงก นนแหลว อายไดสบหาฮอย แลวจงมรณา เปนปทพย แตสวรรคเมองฟา

๖๐

มาจกคณนาเวา ปเมองคนใตตา เฮาน ๔๗๙. มตอปลายแปดลาน จรงแทมากหลาย ไผผถอศลได เพยงมอหนงวนเดยว มรมงแลว เมอฟาบอนประสงค นนแหลว คาฝงน สพพญสอนสง มาดาย ๔๘๐. ใหแกนางนาทนอย วสาขาแกวจอเอา อโบสถศลน ดวงดหอมยง จรงดาย มผลามากลน อนนตตอตวตง แทแหลว มาจกคณนาให ผลาศลจาจอ เอาถอน ๔๘๑. อนวาเมองมคธรฐกวาง ของลนมงมล เมองกาพรอม เมองไกยศกวางใหญ เมองวชระกวาง เมองมตถะระนะแกวฮงม เมองเจตยะพรอม ปญจะกรรฐใหญ ๔๘๒. เมองปญจาละกวาง เมองมจฉะลาโลกลอ เมองสระเสนะแกว เมองอสสะกะยศใหญ เมองอะวนตมไพรพรอม ของลนอเนกนอง เมองอนราชลา ลอซาเซงซา ๔๘๓. เมองกาโภชะกวาง เงนคาแกวมงมล ทสะจตวาน มหวเมองเถงสบส ขาวของหลายมากลน อนนตตอตวตง ศรสมปตตทาว ราชาหวเมองทกลาว มาน ๔๘๔. เงนคากอโกฏตอ ปลายลานซเมอง กบปานผลาผ ถอศลดวงยอด อโบสถยงลา ศลแกวมากหลาย มาจากคณนาให ผลศลจาจอ เอาถอน ๔๘๕. เฮาสแบงพดไว ตามไทเทศนา เปนสบหกพดแท เอามาปนพดหนง ซาผดมาแบงไว สบหกแทดงหลง ชอวาจาตบแท ยนยาวยวดยง ๔๘๖. อายได พนปแทเทยงจรง อนวาปในหอง เมองคนใตตาเฮาน สามตอปลายแปดลาน ปแทจงปาน ไผผถอศลได สองสามวนบเบยวเบยง ใจนน

๖๑

๔๘๗. จกไดเถงชนฟา ตาวะตงษาแทประเสรฐด อายได พนปจงมรณา เปนปในเมองคน มากมายจรงแท มเจดตอปลายสองลาน จงปนปานเพยงทอ จรงดาย ๔๘๘. ใหนางจาจอไว เมอหนากลาวไป นนเนอ ไผผถอศลได สบวนเพยรยง จกไดขนสหอง ดสตแกวบสงค อายยนยาวได เถงสพนป แทดาย ๔๘๙. อนวาปในเมองคน กหากมเหลอลน ไดโกฏปลายสามตอปลายสลาน จงปนปานพอทอ กนดาย ใหนางจาจอไว ไปหนาอยาสลม นนเนอ ไผผถอศลได พอเดอนสดยง ๔๙๐. จกไดขนสฟา นมมานรดแกวบอนประสงค อายได แปดพนปสนกยง จรงดาย ปมนษยใตทะแหลงหลา เฮานกหากหลาย ไดสองโกฏปลายแปดตอปลายแปดลาน ปแทกจงปาน นนดาย ๔๙๑. ไผผถอศลได สองเดอนตงอย ดนน จกไดเถงชนฟา ปะระนมมตาแทเทยงจรง อายยนยาวยวดยง อสงขยลาโลกลอ แทดาย ไผผถอศลได หลายเดอนอดอย ๔๙๒. จกไดขนสฟา พรหมะปรสชชาแกวทสง ไผผถอศลได พอปอดยง จกไดเถงชนฟา พรหมะปะโรหตาแทบอนบญ พนแหลว ไผผถอศลได หลายปอดยง ๔๙๓. จกไดขนสหอง มหาพรหมาแกวหมพรหม นนดาย ไผผถอศลได หลายปเทาหมดชว ตวนน จกไดเถงยอดแกว นรพานพนบอนประสงค ดราเจา วสาขานางนาท ๔๙๔. ศลนแวนประเสรฐแท สพพญยองวาด ไผผถอศลแลว เหนสงกเวนหลก ดดาย ใหอดใจอยตง เพยรแทตอบญ ไผหากยงบได ความแหงเอาศล ดงนน ๔๙๕. ถอแตสจจาตว ซวนดแท

๖๒

ไผบฆาสตวแท เปนคณตวหนง บดาไฟและนา ฝงนกหากด ไผหากบหลนช โลภจากผวเมยตน ดงนน ๔๙๖. บดาฝนลมฝง แดดแฮงแสงกลา บดาฟา แผนดนใหญแมคงคา บดาวงศา ฝงโคตรนามแนวเชอ ไผผถออนใดแท กเปนศลอนหนง ๔๙๗. คนวาถอถวนแท ศลนนกอยแนม แทแหลว คนวาลางทได ลางอนกเสยเปลา ดงนน มนจกเปนดงงวแมเกง ลายเทาทวคง นนแหลว สพพญเจา เทศนาสอนสง ๔๙๘. ในศลขนทะแท จาตานตอไป นนดาย ไผผแถหวเขา ในคลองพทธบาท เจตนาใจซอแท เพยรตงตอศล ดงนน ภนเต แลว อธฐานเอาทกสง ๔๙๙. อามะ ขอขาดแท ซอนนนบกระทา พราเพงนน บจาตททะสเปนศลยง ดงนน ไดพนโกฏ ปลายฮอยแปดตอ ปลายสลานสามแสน หกหมนแทยอดศล นนดาย ๕๐๐. สพพญเจา เทศนาตานกลาว ไขบอกไว สลงนนยอดศล แทแหลว ไผจกถอศลให วางไกลไลทกสง จงดดาย อยาถอโอดอาง สะหาวลนลนคลอง นนเนอ ๕๐๑. ถอดวยวตกแท บมศลพอถอง ตวดาย เหตวาโตกลาวอาง เอาศลนนชวงชง ยามเมอจาศลนน ใหคายคาเหมยงหมาก บวนปากให ดแลวกจงถอ นนเนอ ๕๐๒. จงใหยอมอขน จกขเพยงกนอย ใหคอยอดออมไว อยาไดฟงเฟอน ใจใหตงอยมน อยาเตองตอทางใด แทดาย ตาอยาใหเหลยวไปมา ฮาคนงแตศลแกว ๕๐๓. ลางคนเอาศลอาง แปลงนาคาเพน กมดาย บนทแท มนเวาบเปน

๖๓

ไผผทาดงนน คนถอยเดรจฉาน นาวคาณเอย ใหคอยเตอนขนขา ๕๐๔. ไผผจาศลแลว อยาถลาคาเคยด ชาตนเพนเบยดขาชาตหนานน ใหตวขาเบยดเขา ดงนน ไผผคดสงนศลนน กเลาเสยหาย เพอวาโตโกธา เกดมคาฮาย ๕๐๕. ไผผถอศลแลว บมใจจาจอ เอานน ลางตวจอยอได ลางตวไดบด มนจกเปนลายเทา ทงคงดาดาง ชอวาขณฑะขณฑาแท บมเกลยงปลอดด ๕๐๖. อาจรเย ผมผญา ตานกลาวมานน วาจกพนแตเปนขอยขา เขาแทสงเดยว กบไดสมาธแท ธรรมกลาวสองประการ คออปจารสมาธและอปมานสมาธ กบเพงใจแท ๕๐๗. อนวาอรยเจา ทงหลายองคประเสรฐ ถอศลจาจอมน บมไดดางลาย ไผหากถอศลไว บมลายดาดาง จกไดเปนอรยะแท เถงหองนพพานพนบสงค นนดาย ๕๐๘. ไผถอศลและนอย วาตวดยวดยง สนนน ชอวาหนะศลแท บมคางอยนา ยงแตกองบญคาง นาตวพอสนอย จกไดเนาอยหอง ชมพพนทปคน นแหลว ๕๐๙. จกไดเปนพระยานอย ทรงเมองแหงหนง แสนทกขไฮ ทะลอนตานวาพระยา นนแหลว ไผผปากกลาวตาน เวากอนถอศล คนทงหลายไปฟงธรรมและจาศล ซวนจรงแท ๕๑๐. ไผผปรารถนาเปนอรยะภาวะพรอม นระพานดวงยอด ดงนน ใหสมาทานศลจอไว ใจตงอยาฟงเฟอน อนนชอวา อรยภาวะกะหะแท กเปนศลดวงประเสรฐ จกไดเถงอรยมรรคผลแท นพานพรอมบสงค ๕๑๑. ระงบฝงอนฮาย โภยภยอนโศก บมคาเดอดฮอน สงแทสงใด อนนสพพญเจา เทศนาสอนสง

๖๔

ใหแกนางนาทนอย วสาขาแกวจอเอา ๕๑๒. บทนยตกาไว จกจาไปบทใหม มนนทโกให ไขแจงตอไป นเนอ ยงมเทวบตรเจา ทรงสวรรคองคหนง ไดเปนชายทกขไฮ ปางนนแตปฐม ๕๑๓. ยงมชายผหนงนน มนตงแตงฟงธรรม ในอารามหลวง โคตรวงศไปพรอม ชายทกขไฮ กไปจนนงอย ทจมใกล ฟงธรรมแทปากจา ๕๑๔. มนบฟงธรรมเจา เทศนาสอนสง ทอแตปากกลาวตาน จาเวาบเซา ตงแตจาละหลน เปนสมตถะอนชว หาคาประโยชนบได จนใกลเทศนา ๕๑๕. วบากอนนน ตากบอดทงสอง ทงหหนา ปากมมวลพรอม ฟงเอาถอน ทงหลายเอยจาจอ ฟงธรรมเทศนเจาน อยาไดปากแกม แดถอ ๕๑๖. กจกฟงธรรมแท ถอศลดอมเพนจรงแหลว เขาจกดงายแท สเตยนเวาเสยดขวญ ไผผคดดงน แลวจงถอศล ดงนน ครนมใจทาเพยร ยอมยงพอนอย ๕๑๗. ไผผถอศลแลว ปรารถนาหลายสง ดงนน ใหมสมบตมากลน เงนคาแกวซอน ชอวามชฌมะแท พอปานกลางหยดอย อนใดเปนเทวบตรอยฟา พอดามบฮงม ๕๑๘. ครนไดบงเกดกา หนแหงชมพ ทน จกไดเปนราชา ไพรเมองดนอย อนจกไปเถงหอง นระพานกอยาอาว หาถอน ปรารถนามกโลภพน ของนนบด แทดาย ๕๑๙. อยาไดปรารถนาเอาหอง อรยะชนดวงยอด จรงดาย ทงมรรคผลพราพรอม นระพานแกวบอนประสงค ไผผถอศลแลว ปรารถนาเสมอวา มาน ชอวาปานตงแท คานประมาทธรรม

๖๕

๕๒๐. เหนวาถอศลแลว ปรารถนาสไดงาย วาต ใจโตบตอตง ปรารถนาไดกะบเถง คนจกทานหมนตอ ลานตวแสนอกโข กด บถอศลและสจจะ มนคงบเถงแท ๕๒๑. ไผผถอศลพรอม ทงสจจะบไดเบยง ใจนน สพพญยงกลาวยอง ยอแทวาด มากแหลว จกไดสมบตยต มรรคหาประยวดยง ชอวาอรยกนตะศลแม ดลาประเสรฐด ๕๒๒. คาฝงน สพพญสอนสง มาดาย ใหปาณะสตวใตลมฟา ฟงแจงจอเอา ใหเฮาหายหลกเวน ฝงพยาธโรคา กรรมเวรสง อยาใหมมาของ ๕๒๓. พระจงเทศนาตาน วหงสะสนนกอยกลาว ดรามนษยเชอ ชายหญงพรอมจงฟง นเนอ เฮาจกเทศนาให ฝงสนงฟงธรรม กอนเนอ ใหเปนดงไหไพ ตอฮางรนนา ๕๒๔. อนหนงใหเปนดงภาชนะกวาง ฮองตงนานมราชสห นนเทอญ อนวาธรรมเทศนา ใหเขาจรงแท อนนจงวาผลดตนเขา นระพานดวงยง จรงแหลว โฉมฮปเนอ งามลนดงใจ ๕๒๕. อนหนงเปนดงมา สนธวาไววอง พาทะยานกลายวฏฏะสงสาร สนระพานพน อนหนงเปนดงเอาไฟไต เยองกระบอกทวนใหญ ใหสองแจง นระพานเขาบอนบญ นนแหลว ๕๒๖. เหตดงน พระจงกลาวเทศนา อดปาณะสตว กจงเยองไฟแจง เทศนาไว เปนตาบนบอก มาน สวากขาโต ภควะตา ธมโม น เปนเคาสงสอน ๕๒๗. จกใหสตวทงหลายฮ ยงนทานสบตอ ไปนน อยากใหเถงยอดแกว นระพานแทซคน นนแหลว สพพญน อดคนยวดยง จรงดาย พระหากสอนสงให ฟงแลวบจอเอา ๕๒๘. ตงแตเอาตนเขา ทาตวหมองหมน

๖๖

บไดสวยลาง คงใหฮปงาม เจาเอย ไผบลมคณแกว สพพญตงแตง ตวน อนทรพรหมเพยรพราพรอม ประสงคใหเกดมา แทดาย ๕๒๙. เกสาพรอม กายใจเฮาเกด มาน คณพระพทธเจา ชคากจงเปน หสองเบอง ทงดงตาปาก กด คณพระพทธเจาตง แตงใหจรงแทซอน ๕๓๐. แขวและลน เสยงปากวาจา กด คณของสพพญ ชอยชจงเปนแท ขาแขนพรอม ไปมายกยาง ทกวนน คณพระพทธเจา แปลงใหกจงเปน ๕๓๑. จตใจพรอม มหานใจเขาออก กด คณพระพทธเจา แปลงใหกจงเปน แทดาย โฉมฮปเนอ ฮาบกางามด คณสพพญ กอเปนแปลงให ๕๓๒. ไผคดเถงฝงน วนคนเชาคา พาเพงอยไจ ๆ บมไดหลาหลง ดงนนคนฝงน มบญหลายเหลอยง จรงดาย เทยมดงตกแตงตง บญสรางซวน ๕๓๓. บควรทประมาทแท ปอยดาตวเอง สพพญทงอนทรพรหมแปลง กจงเปนคนแท ไผผมคาปอย ตวเองหมางหนาย กด ชอวาประมาทพระพทธเจา อนทรพรอมพราพรหม แทดาย ๕๓๔. ไผหากหมางตวแลว ตายไปดบชาต เสยนน จกไดเปนฝนกว แกมหญาไงผง แทแหลว ฟงเอาถอน ทงหลายเอยจาจอ เอาถอน อยาไดหมางดาปอย ตวแทบด นนดาย ๕๓๕. อนหนงสพพะโรคาเขา เถงตวหลายสง กด อยาไดฟาวดาหยอ ตวแทวาใหตาย นนดาย โตบแปลงเอาแลว เวรหลงนามาจอง จรงดาย ควรทนบนอบไหว คณแกวสลามอง นนแหลว ๕๓๖. ไผหากยงเคยดคลอย ปอยดาเคง ๆ ดงนน โรคานบ มอเปนหลายแท

๖๗

อนหนงเพนกอดให กนยาปวพยาธ ตวนน ใหคอยยอใสเกลา อฐษฐานแลวกจงกน นนเนอ ๕๓๗. อนหนงกนยาแลว โรคาบหายสวง ไปนน อยาไดฟาวกลาวตาน ยานนวาบด ชาตทยาปวน ดไปทกสง จรงแหลว เวรไปยงอยนอย ยาแลวกหากด ๕๓๘. เวรไผยงหลายแท กนยากนานสวง จรงดาย ใหคอยตงแตงสราง บญยชอยยา นนเดอ แลวใหยอมอไหว หาคณพทธบาท อนทรพรหมฝงอยฟา เทวดาดาวชอยช นนเทอญ ๕๓๙. บญโตแฮงซาได เวรกเลาพลอยเสย ใหคอยยอมอหา คซวนอยามคราน อนหนงโตหากไดพนอง โคตรเผาพงศษา ทงบตรา ขอยคนผางฮาย ๕๔๐. ไดชางมา งวควายเปดไก กด ทงหมพอแมพรอม เมยแกวกอดนอน ดงนน อนใดบประกอบแท กเปนเพอเวรโต นนดาย อยาไดหมางชงเขา หลางเวรสนาใช ๕๔๑. ชาตหนาแฮงซาได กวาเกาแสนถนด เพอวาโตโกธาหมาง แกเขาคราวนน ดทอพากนสราง กนทานตดตอ ไปดาย ปรารถนาใหได อนใดแทกดงใจ วาเนอ ๕๔๒. โลกนบเทยงมน เสมอดงเทยระฆา แทดาย มนหากเวยนไปมา ดงกงเกวยนกลง บญไผได นรพานดวงยอด กจงหายหลกเวน โภยฮายซอน แทดาย ๕๔๓. ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ฟงถอน ใหจอแจง จามนอยาลม แทดาย สพพญเจา เทศนาสอนสง มาดาย ไผผยงจอได เฮอนเยากฮงเฮอง ๕๔๔. อนหนงยศศกดโตใหญกวาง เปนหนอหนามเฮอง อยาไดเยองไฟแถม สเลอมตาชาวบาน กหากสมพอแลว ไผบมาชงยาด นาดาย

๖๘

โตหากเปนใหญแลว คาฮายใหถมเสย แทดาย ๕๔๕. อนหนงโตอยากได ของไพรชาวเมอง กด ใหเอาตามราคา กาดเมองขายซอ อยาไดโกธากลา คาเคมเหงหนบ จรงดาย เขานนเปนไพรนอย สนใดแทกหากโดย นนแหลว ๕๔๖. ครนวาโตเอาแลว บมดจกสง เวรกเลยแลนตอง มาแทถกโต ฟงเอาถอน ชาวเมองนอยใหญ ฟงเทอญ เฮาจกสอนสงให ขายซอตอขน นเนอ ๕๔๗. โต ………..ล……………… ………..ล……………… ……………………..ล…………… …………………แงงอน ภายลนนน มหยงบโสภาพ ๕๔๘. มผวเมยและลกเตา บเพยงพรอมดงใจ นนดาย มหมหตานน บงามดดอมเพน ตนตวขาแขงพรอม แขนสนบงาม ลนสนป ปลายนนบแหลมด ๕๔๙. คนมนทาวาจา กหากคอกาฮอง ลางคนนนลนไกนน สญเปลาบมเลย มนจาระจาเสยง บดงเยนปง ลางพองตบหนาแท หาผญากเยยนยาก จรงแหลว ๕๕๐. บฮจกฮตเฒา คลองเจาหนอพทโธ นนดาย บทนจาในหอง มสาวาคนตวลาย ไผหากฟงถแลว อยาขนเวาลายความ นนเนอ อนวาคาพลางน เปนโภยแสนสง จรงดาย ๕๕๑. มขาวของบเทยงมน เสยแทเพอโต นนแหลว ไผผเอาใจเวน มสาวาคาตวลาย สนนน จกไดขนสหอง เทงพนบอนประสงค บยาแหลว คนวายงเกดใต ในทปชมพ กด ๕๕๒. บดาทงมารดา เผาพงศกยงพรอม กบผดเถยงฆา ตกนปอยดา ………..ล…………….. ……ล……….. เดนหาซอ เอาของหลายสง มานน ๕๕๓. เจานายขนใหญพรอม ถามซออยาอา แทดาย

๖๙

เสยของโตทอใดแท ใหวาจาเวาซอ โตหากซอและนอย อยามาตานวาหลาย ภายลนนน ความบมสเอาโทษ โตดาย ๕๕๔. อนใดโตฝากไว แพงแทวาบขาย นนเนอ คนอยากขายไปหนา ใหมาถามเพนกอน คนวาเพนบซอ จงขายใหผอนไป เพนนนเทยมดงกนกบนา อะโนมาแมคงคา นนแหลว ๕๕๕. สนเทยมหนองสระ บวกเหมองไหลเขา คนบมนานอย ไหลลวงมาคณ ดงนน คงคาหลวง กเลาเปนตมกว อนหนงเพนหากมาถามซอ โตบขายอยาแพงยง สนนน ๕๕๖. ภายลนเพนบไว สขายแทตอไป อนนเปนโทษแท ควรถอขนคาย สจงพากนจา จอคาเฮาตาน อนหนงคนพยาธฮาย เฮอนกลากมะเฮงเลย กด ๕๕๗. ทงมะเฮงหลวง ทวคงผางฮาย เขามากลายแท อยามใจหมางหนาย จรงดาย นาลายและขเทอพรอม ฝงนนอยาคากลาย ไผผยงอดได บญกมเหลอยง จรงดาย ๕๕๘. ปานดงทาสบสราง บญกวางซวน นนแหลว อนหนงเหนหมคนทกขไฮ ขอกนดอมทาน มานน อยาไดบงเบยดหนา ชงแทขมเขา นนเนอ มนจกเปนเวรของ เถงโตใชชาต จรงดาย ๕๕๙. เทยมดงไมฟาดข สะเดนฟงใสโต ควรทอดแท ทานไปทกสง อยาสขมเคยดฮาย คากลาดาต ใหคอยอตสาหะแท มใจมทมาก จรงดาย ๕๖๐. ปากออนนอม คาฮายอยาสม สพพญเจา ทวระมานปางกอน วนนน บหอนประมาทกลา เอโกแทวาโต นนดาย ละคตถวนแท ทกสงพนอน ๕๖๑. สจจะชวงถอ ใสคงยอไว ไตรคลองสบประการเจา เทยมตนทกเชาคา

๗๐

บไดไลหลามาง พอมอถองยาม ทานงพรอม ปรจจาคงรกษาอย ๕๖๒. อาชชะวงมททะวงบมาง ใจเจาอยซวน ตปปงพรอม อวหงสาเทยมแทบ อกโกธงแนบเนอ คงเจาบหอนวาง ขนตแท พระมใจอดยง ๕๖๓. อะวโรธะนงอยตง ตามเจาเทศนา ละคตฝงนแลว จงไดเกดเปนพระ เถงนระพาน สวงสบายเบาเนอ ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฟงเทอญ ๕๖๔. เจาหากมไพรพรอม สไปฮอนเยองใด นนเด ใหคอยพากนสราง กองบญหลายสง ไปเทอญ ฝงหมขนไพรพรอม ใจตงตอพระยา แทดาย เปนพระยาให ใจหนกตงแกน จรงดาย ๕๖๕. เปนขนใหญให ใจกวางฉลาดคลอง นนเนอ ชาตทหนอคณลาง ยอสงอยาไวตา ไผพราเพงอยบคราน ของลนหลงมา นนแหลว อนวาตวบฮ วานอบคนด ๕๖๖. โตหากเปนขนกวน กเพอนอคนคา มนจกดาปงป บมสใสสอง กดถอน ใหคอยแพงถนอมไว หมอแกวหนวยมล เปนพระยาให วางใจนาขนใหญ ดดาย ๕๖๗. หารอโทษใหญนอย สนใดแทบกลวเขา อยาไดอางโอดแท วาโตหนอนามกษตรย ชาตทพลายหลวง อยดงแกมไม ลาใดลม แทงโตจงหกมน ไปนน ๕๖๘. ลาใดเปนฮมกวาง อาศยใหอยนา นนดาย ไผผเปนขนให พจารณาใหมนถ จงดดาย ทางกบกอยาเคยด ทางเขยดอยาใหคาย อยาไดเอาหมองกว คงตวเกลยงปลอด ดดาย ๕๖๙. เจาจงอาบแตนา สไดใหฮปงาม นนเนอ ไผผหากทศราชแลว บหอนขาดวตถทาน ทานเอย ฝงหมเงนคาของ สหลงมาคนให

๗๑

เปนขนน ผลาบญแตชาตกอน จรงดาย ๕๗๐. โตหากไดกอสราง บญกวางฮวมพระองค นดาย เปนขนให พจารณาใหมนถ จรงดาย คดใหแผวสอดไง ซอนแทอยาหลอ ทกทถวน ใหถามซพนอน ๕๗๑. อยาใหมคาหน หลกไปมาได ถอสงฆาแท ใหตดตามพระเจาเทศนกลาว ปาจตตยถกแลว กตามเจาเทศนา นนเนอ คนปนปาราชกแท ตกตรองใหมนถ ๕๗๒. คนวาโทษมากลน เอานอยกหากควร อยาไดเหนแกเงนคาจาง สนบนของทาน จรงดาย เปนดงชายหนงนน ไปไหมแผนแดง นายกมพลเอายงกอน เหลกแดงอนใหญ ๕๗๓. ยดใสปากแลว ตาแนนทงลง เทาวาเตมในทอง คงคอคางยด มนกกมบได ครางโออาววอน กอนเหลกนน เปนไฟทงแทง ๕๗๔. ลกทวทอง พงไสเวทนา ใจขาดแลว ซาเลาคนมา เวทนาจต อยเนานานพน ทรงทกขได แสนปปลายหมน ๕๗๕. พนทนะรกแลว มาใชชาตคน เปนคนใบ ใจเบาปากกก ชาตหนงหาใหญนอย โปงแทบทอกน ชาตหนงตาบพรอม เปนหนวยทางเดยว ๕๗๖. ชาตหนงมตนมอ สนยาวบเลงลวน อนนเวรเขาได กนของจางทาน ใหสจาจอไว ไปหนาอยากระทา โกโลให ไลไปทกสง ดดาย ๕๗๗. โมหะหนหลกเวน ฝงนอยาเทยม เมตตาแท กรณาฝงไพร มทตาชางเวา อเบกขานนใหคอยเพยร ใหคอยตงตอแท ตามพระพทธะเทศนา

๗๒

๕๗๘. สจจงสลงคด อยาไลลมได คนจกทาอนใดให คนงเถงพทธบาท บหอนมเหตฮอน โภยตองสงใด คนจกจมลงพน สมทรหลวงวงใหญ กด ๕๗๙. คดฮอดคณพระพทธเจา กฟขนดงใจ ไผผมผญาให คนงตรองถวนถ เอาเนอ อยาไดประมาทแท คณนประเสรฐด ไผหากคดตอตง เชาคาวนคน ดงนน ๕๘๐. คนจกคนงอนใด กหากมมาให คนวามโภยตอง โรคาบงเบยด กด เปนปวยไข เปนเฮอนบาดมะเฮง ดงนน สพพะจงไรเขา ในคงทกขโศก กด ๕๘๑. ใหคอยตงแตงสราง บญกวางสงไป หยาดนาพรอม ไปเถงหมกรรมเวร ทงเทวดา ผแตงเวรนาตอง กศลบญน ยายไปใหเทาทว ๕๘๒. ขอขอบไตลมฟา จกรวาลแทใหทวเถง หากจกหายเดอดฮอน ฝงพยาธกรรมเวร โรคาหาย ซอนบมฮอน บญโตได กรรมเวรกหายสวง ๕๘๓. ผลาคาชวน เถงเทาชาตลน พนดาย ไผหากเจบปวยไข พยาธเกดในโต เอาหมสาระถ มาปนปวโภยฮาย ลางหมอทวงให เสยหมกบไก ๕๘๔. ทงหมควายเบกให ผดาหากสดวาดาย โตเลาฟงคาแท เอามากระทาโทษ ฝงหมสตวมงเมยน ตายแทกเพอโต นนดาย คนวาดจรงแท หากเปนโภยตดตอ ไปดาย ๕๘๕. ดแตในชวน ไปหนากบด แทดาย อนวาชวงน ไผกแพงทกทว จรงดาย สตวอยใตลมฟา กแพงแทแตชวง นแหลว บควรใหเขาตายยอน ชวงโตผลดเปลยน เอาดาย ๕๘๖. ธรรมพระพทธเจา เฮาหามเทยงจรง แทแหลว

๗๓

ดทอตวเฮาน ไปตายผลดเปลยน เอาดาย พระพทธเจา จงยอยองวาด ทานเอย พระพทธเจาน เปนเอกเอโก แทดาย ๕๘๗. ฝงหมผสางสพพะ สงโยมยอมไหว หาอนใดให มาเปนทเพง บมแหลว มแตคณพระพทธพรอม พระธรรมเจาพราสงฆ นนแหลว ไผบเอาใจเขา ในคลองสอนสง มาน ๕๘๘. ฝงหมโภยพยาธฮาย ไหลเขาองโฮม นนแหลว เหนวาโตสบายแลว ลมคณพทธบาท เสยนน ชาตหนงเลยเลาได เปนฮายบสงค แทแหลว ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ๕๘๙. ทงหมขนใหญพรอม ชาวบานซคน ใหพากนจอไว ธรรมเทศนาสอน หากจกเปนมงคล อยยนยาวมน บทนโยตกาไว จาไปบทใหม กอนแหลว ๕๙๐. ใหมใจตอตง ฟงแลวใหจอเอา มน ทโกตาน จาไปสบตอ โมหงพระกตาน ตามเจาเทศนา อนวาสงสารหอง ชมพใตตา เฮาน ๕๙๑. บางพองได เมยซอนกาดา ลางคนได เมยงามสทธะยง บางพองได เมยฮายบาดมะเฮง แทแหลว ลางคนไดตาบอดแท หหนวกสบปอน กม ๕๙๒. ลางคนเมยหลงขด กอมลงดฮาย ลางคนได สงขาวตาเกง กม ลางพองงามลนลน คาฮบม ลางคนไดฮปฮาย ใจดงามยง ๕๙๓. ลางคนฮปขฮาย ใจกะฮายดงผ ลางคนได เมยงามดประเสรฐ ใจกเกลยง คาเวากออนหวาน แทดาย ไผอยากฮ ใหฟงจอจาเอา แทดาย ๕๙๔. เฮาจกไขกรรมเวร แหงเขาฝงน ไผผได เมยบดใจสนนน

๗๔

ฮปขฮาย โฉมหนาดงผ ดงนน ชาตกอนพน เขาเปนคผวเมย ๕๙๕. ผวกเปนใจบญ ทอดทานซวนแท เมยกแพงของแท บทานไปจกสง ของผวทานทอดแลว มนนนกขวมไป มนบทานอนใดแท ผวกนาทกสง ๕๙๖. ชาตนมนจงได เมยฮายฮปผ นนดาย เมยไผเปนพยาธฮาย เอนจองขดโข ตนมอขด เหยยดมายบมได ชาตกอนขาไดสราง กองบญทานทอด ๕๙๗. เมยบเคารพนอม ตนสนปายไป ทงบสสวยลาง ของทอดทานไป กจงมาเปนเวร อยนาผวแกว เมยไผคนดาแท ใจดดยง ๕๙๘. มนทานของบสวยลาง ไปแทกจงดา เมยไผโฉมงามแท ใจบดฮายยง ชาตกอนมนสวยลาง ของทานแลวถมไป นนดาย ทงปากเวา กลาแกนเสยงแขง ๕๙๙. จงเปนคนโมโห บดใจฮาย เมยไผโฉมงามลน ใจกดยวดยง ชาตกอนขาไดสราง บญพรอมพรากน มนกยาแยงยาน ของทานสดยง ๖๐๐. บมจาโกรธกลา คาฮายตอผว บญจกชชกนาว เปนคนามา บใหไคลคลาไกล จากกนพอนอย ขานเบาบางหอง กรรมเวรทกสง จรงแหลว ๖๐๑. นบมอขนสหอง เมองฟาบอนประสงค นนแหลว ฟงเอาถอน มะโนเอยจาจอ เอาถอน กนทานใหพราพรอม กนแทกจงด แทดาย อนวาผหญงได ผวบดชาตชว กด ๖๐๒. เปนแตใจบาปใบ ชายนนแตหลง แทดาย เปนแตเวรนาใช ภายหลงดงกลาว มาดาย บแมนเปนคอบเรอง เวรแทแหงโต นนดาย

๗๕

เปนเพอปรารถนาให นากนคซชาต ดงนน ๖๐๓. พระพทธเจา จงชใหบวางกน ไผไดปรารถนาให นากนคซชาต ดงนน พระพทธเจาจง ชคาบใหเสย ผหนงเปนสตวฮาย สพพะสงตวใด กด ๖๐๔. ผหนงมาเปนคน กหากไปเทยมซอน ผหนงตกอบายแท โตกลงแฝงอย ปรารถนาโตหากได ไปนาแทซทาง นนดาย กบไดสหอง นาหมกองบญ ๖๐๕. กเพอใจโตฮก เซงกนคราวนน ฟงเอาถอน ชายหญงจาจอ เอาถอน อยาไดปรารถนาดงน บดแทใหจอเอา ควรทปรารถนาได ผลาดอนยวดยง ๖๐๖. คนจกลลาภได อนใดแทกแมนด วาเนอ แลวใหเถงสขแท สามประการเปนทเพง ไผหากตกนรกให ไปนาวชกมา วาเนอ ปรารถนาดงน ประเสรฐยงหนกหนา แทดาย ๖๐๗. สพพญทงอนทรพรหม กยอมมคายอง ววาโหตาน ยตกาไวนกอน ซากลาวตาน ไปหนาใจจอเอา แทดาย ไผผทาบญสราง แตโตเองยงหนม ๖๐๘. บญหากได หลายแทกวาชะรา มลกเตา กสอนงายใจบญ มผญาฝมอ สรางเฮอนกระทาเหยา ไผผทาบญสราง แตยามตวเฒาแก ๖๐๙. ผลามมากลน หลายแทกวาตาย แทดาย คนวาตวตายแลว บกนทานกะตามชาง เขาเทอญ ของเฮายงมากนอย ไผเอาแลวกหากบญ นนดาย คนหากเปนคณแท บญกยงชสง ๖๑๐. ทอวาบญบกวาง ปานโตใหทอดทาน ไผผมของลน กนทานเชาคา ไปเนอ ของหากยงมากนอย บควรปอยหาเวร ใหกลาวตาน ปากมวนใจบญ นนเนอ

๗๖

๖๑๑. คนวากตายปละ สงของฝงน ไผจกเอาไปถม ในวงนาใหญ กด จกเอาไปจดให เสยแทกชางเขา วาเนอ ไผผตานดงน ผลามากเหลอหลาย แทดาย ๖๑๒. ตวหากตายไปปละ อยาคนงนาถอน ของฝงน ไผแทนคนงมาก จรงดาย ใหคอยแบงพดไว กนทานสรางสวนสอง นเนอ ไผหากจมดาปอย ยานเพนเอาของ ดงนน ๖๑๓. คนวากตายปละ สงของฝงน ไผหากถามเอาแท ของกไปทรงนง เสยนน กจกจมดาปอย สเวรไวใสมน ใหมนดบดงกลวย สวยดงลาป ๖๑๔. สองเดอนมน อยาสยนยาวได ใหมนตายดวยนา ไฟหอกหลาวแหลม เขาจกทาการสงอ ยาฮงมดได มนกวตกยาน มรณาศวางของ ๖๑๕. ทอวามนตายปละ สวางเยนหแท อนวาของฝงนน ไผแทนทานทอด กด บญกบสงย ไปแทฮอดมน ไผหากวตกยาน เขาแทนของใหทานทอด ไปเทอญ ๖๑๖. จดขอดทานอยาไว ตายแทแลวบคง แทดาย ไผผกนทานสราง หลายกองบญมาก ดงนน สพพะมงคลาศลน ไหลเขามากมาย อนใดจกแจกเพยง ผลาทานอยาไดอาว เฮาเอย ๖๑๗. ผลาบญมากลน หลายแทกวาซอน นนแหลว โลกนบเทยงมน เสมอดงเทยระฆา ใหคอยทาบญผาย สบชวงอยามคราน ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ๖๑๘. ไผหากฮฮตแลว บควรครานคอยเพยร แทดาย คาปากพระพทธเจา หนกเกงธรณ ไผบอนนาคาสอน กบลอนสเหนหนา ไผบจาจอศลสราง กองบญสบตอ ไปนน ๖๑๙. ของมากลน ตายแลวกเลาวาง

๗๗

ไผผฮกขนาดแท ทานทอดวางหา เสยนน ไผบมคากณา แลวบทานนาแท อนวาของทานน ทานอนใดกไดดงกน นนดาย ๖๒๐. ทานใหสดสงฮาย อนใดแทกแมนบญ ไผบมของซา บกนทานลางสวย ไปนน เทยมดงเลยงโทษไว โจรเขาฮวมเฮอน นนแหลว อนหนงเทยมดงฝงตนไม เปนหมากดกหนา ๖๒๑. วาโยต โคนคลอนควยลม ไผผมของลน กนทานบใหขาด ไปนน เปนดงนาบแกว บมแหงซมเลง นนแหลว หากอยหากคอยได เปนแตบญโต ๖๒๒. บหอนมโภยภย สงใดมาตอง มอนใดแท กดดประเสรฐยง บไดยากหยง สนเนอเสยดทรวง บทนโยตกาไว จกไขไปบนใหม กอนแหลว ๖๒๓. มาจกสอนสงให ทาสาฮฮตคลอง กอนเนอ ไผผเปนแนวเชอ ทาสาใชชวง เขานน เวรโตมจงไดเปนขอย นาใชกเพอกรรม นนดาย ใหมใจซอแท อยาไดเบยงไปมา นนเนอ ๖๒๔. โตหากเปนทาสาให คอยเพยรแพงเจา มาจกเวาภาคพน ขอยหมายชงเจาเฮอน กอนเนอ ไผผเปนทาสา ใหคอยฟงจาไว ยงมทาสาขา เศรษฐหลวงคนหนง ๖๒๕. ใจแกกลา แขงถอนตอบความ เศรษฐให ไปมากระทาเวยก มนกเฮดหยบหยง โฉมฮายแลวจงไป ทงดาปอย ลกจมมม ๆ ๖๒๖. กระทาการสง บหางใจจงสราง เศรษฐจาตกนา หาฟนใชชวง กดนน มนกจมดาปอย เสยแลวจงคอยไป เศรษฐพากระทาสราง กองบญทานทอด กด ๖๒๗. มนกทรงแตเพศ เหลอดามกวาเขา เฮดเพศเพยง เทยมดงนางสนม

๗๘

ตาเซยมเซย ใสชายซอนดน คนวามนตายแลว ตกอบายทงส ๖๒๘. ทรงทกขไดหาฮอย ปแทจงคอยหา แลวเลามาเกดแท เปนซตวสตว ตะโนมพรรณโฉม บงามผางฮาย กบมไผยอง รมชงแตฮปฮาง ๖๒๙. บมไปกลาวเวา แพงไววาบขาย ตงแตขายไปแท หลายควนสบตอ การมเขาบไว เอาไปแทตงแตโต นนแหลว อนนเวรมนไดเปนขอย เจาเศรษฐใหญตนบญ ๖๓๐. ใจโกธา ดาชงเศรษฐเฒา ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ฟงเทอญ ไผผเปนขอย ขาเขานนใหจอเอา นเนอ บดนเฮาจกกลาวตาน ขอยชอดอมเจาเฮอน กอนเนอ ๖๓๑. มนนเปนใจบญ ขนเมอเมองฟา ยงมหญงหนงนน เปนขอยเศรษฐหลวง มนกมใจอดออม นาเศรษฐเฒา เศรษฐนน ใจฟนกรวโกรธ ๖๓๒. ตงแตฮาย ซวนแทดาต กระทาเวยกเหยา การสงสนใด กด บทนใจเศรษฐ ดาตทกวนแท สพพะสรรพรอม กระทาไปทกสง ๖๓๓. มนกอดอยากเยอน บมครานสงใด มนกบเคยดคอย ปอยดาเศรษฐหลวง กทอมใจคด วาเศรษฐเปนเจา มนกเอาใจเขา เศรษฐหลวงเปนพอ ๖๓๔. กบคดโลภเลยว สงแทแงงอน คดแตอยากใหเจา เศรษฐมงมลม คนจกทานแนวใด กใหมแนวนน สงใดยงบได มนคดหามาปลก ๖๓๕. บไดทานกลาวถอย ขวญแทแตอา เศรษฐพากอสราง ทาบญทานทอด มนบคราน กระทาสรางซอน

๗๙

หตากไวพรอม ฟงเศรษฐชสง ๖๓๖. เศรษฐบอกกลาวตาน มนฟาวแลนเปยง บใหเคองใจเจา เศรษฐหลวงจกสง มนกหลบตาวหนา แปรปลนตาวหลง เหงนานไดหลายป ขามลวงไปนน ๖๓๗. มนกมรมงเมยน เมอฟาสสวรรค หายโศกฮอน โภยพยาธโรคา เปนนางเทวดาทรง อยสวรรคเมองฟา ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ๖๓๘. ไผหากเปนขอยทานนน ฟงแลวใหจอเอา เวรโตเคยเปนขอย ทาสาใชชวงเขาดาย อยาไดหมางหลกเวน ชงหนาบด ใหคอยเอาใจตง ทาเพยรตรงซอ ดดาย ๖๓๙. บญจงชชกขน เมอฟาบอนประสงค บทนแลวทอน ใหสจาจอเอา เฮาจกไขบาล กลาวจาไปหนา เปนคนอยาไดคราน มกงายนอนเวน นนเนอ ๖๔๐. สนใดด คอยเพยรกระทาสราง กบทงกองบญตง ทานไปอยาไดขาด จรงดาย คนวาออกปากตาน อยาคาอางวาโต ไผหากพนลมเวา หลายความอางโอด ๖๔๑. พระพทธเจา บมยองทอใย ใหมใจมทแท อดฝงสตวสง ฝงหมคนทกขไฮ เหนหนาอด คนจกทาการสราง อนใดทกสง ๖๔๒. ใหคดเถงพระพทธเจา พระธรรมพรอมพราสงฆ รตนงแกว สามประการเปนทเพง อยาไดประมาทแท ยอไวกจงด ไผหากเปนพยาธฮาย โภยเดอดอนตาย กด ๖๔๓. ใจบไลวางปละ พทธคณหากสหายเวรฮาย ไผบเอาใจตง ในคาสอนพระพทธบาท เจบปวยไข โภยฮายเกดม ไผผมผญาให ตรกตรองดถ จรงเทอญ

๘๐

๖๔๔. อยาไดกนแตขาว จาเวาแตสนอน เปนคนให เฮยนคลองดอมเพน อยาไดเปนแตหลน เซาถอนสเมอยโต ใหเจาเฮยนฮตไว สบตอตามไป ๖๔๕. กจกเปนมงคล สงสอนไปหนา ไผหากเฮยนเอาฮตได สอนไปทกทว ชอวาอตตะมะแท คนนประเสรฐด อนหนงไผหากมางพทธรปเจา ทงหมเจดย ๖๔๖. ฟนโพธศร มนทะลายเสยเสยง พอแมพรอม เออยพกระทากรรม ทงพระสงฆ หมสามเณรนอย ครบาพรอม ราชายศใหญ ๖๔๗. กบทงเชอหนอฟา ไผฆากบด แทดาย ไผผทาฝงน เปนกรรมหนกยง จรงดาย กจกลงอยใช ในหมอบอาจกลาย ไดแหลว แสนทกขลน เตงเขาหลายสง ๖๔๘. บาปหมนลน เหลอพนแผนดน นนดาย จมลงพน อเวจนรกใหญ หลายโกฏตอ ปแทกจงฟ ไฟนรกอม เมอบนสดโยชน ๖๔๙. กจงตกลงสพน อเวจแทเวทนา อนแตไฟนรกอม อกโขปปลายขนาด เขากไปอยใช ในหมอพรานาน นายกมพลซา เอามาถอปาด ๖๕๐. ฝงหมหนงและชน เอาถมขวางหน กาและแฮง ซมแซวบนเวน คาบกนตอนซน กนเสยงบหลอ นายกมพลซา ตดแขนดงออก ๖๕๑. หมาโตทอชาง ทะยานเขาคาบกน มนกตงตนดน ครางตายกนแหนงมาก ยงแตเอนตอไว ลอยนากระทะหลวง อนแตกมพลเจา เอามาถอปาด ๖๕๒. ไดตงแสนโกฏตอ ปแทเทยงจรง

๘๑

พระพทธเจา บมาโปรดกณา ดงนน กบหายกรรมเวร แหงเขาฝงน ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ๖๕๓. ทงไพรฟา ขนขาใหจอจา อนใดเพนวาฮาย อยาไดดวนไปทา นนเนอ เปนนตเทยวสงสาร ชาตเดยวหนเวน ไผผแพงตวให ทาบญตดตอ ไปดาย ๖๕๔. มของซอแตเอ ตวนนวาบแพง คนวาตายไปแลว บมไผไปเปนเพอน ไดแตบญสรางไว นาคาชอยช เปนคนในชาตน รกษาตวใหมนคลอง ดดาย ๖๕๕. มใจบเคยดฮาย ชาวบานเพนกะแพง ไผหากตานโอดเวา ฮขมแขงความ เหนเขาโดยนาโต วาเขายายาน คนหากหนไกลแลว เขาชงปอยดา ๖๕๖. ปะโททอนเชยดท ? ………………….? เสาขอขาง แปพรอมกอมกอน ใหหลงดลกขณะทาน ตนตวยศตา จรงดาย ชางปากใหชางเวา มะธอวนออนหวาน ๖๕๗. อยาไดทาถบหอง เคหงโตอย ดทอถางปาไม ดงกวางปาแปน อยาใหสตวสงฮาย มาเบยดเบยนตน อยาใหเอาหมหมา โกรธเคองโตเลยง ๖๕๘. ไผผมผญาให คนงตรองใหถ จรงเทอญ ความนแปลถกได หลายชนเปรยบเทยม แทดาย ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฝงหมใจโกรธกลา คาฮายอยาม นนเนอ ๖๕๙. เจาไดเปนพระยาสราง ทรงเมองตมไพร ใหเสมอขอดฟา กวมกมกอดดน ใจใหหนกเกงลาน กอนหมนคาตน กจงสมควรทรง นงเมองเปนเจา ๖๖๐. แลวใหเอาใจเขา ในคลองพทธบาท ไหวพระทกคาเชา หมายนาหยาดทาน

๘๒

ถอศลพรอม ภาวนาทกเมอ ไหวเอาสงฆะเจา มาเขาเทศนา ๖๖๑. แลวใหแจกขาวนา ทกเมอวนศล โตหากมอนใด แจกไปอนนน เถงยามฮงขาว ใสบาตรอยาไล เจาไดเปนราชา บาปเวรบางแลว ๖๖๒. นบมอบญชขน เมอเถงสวรรคโลก เทงพน อยาไดทาบาปกว คงเจาหมนหมอง อนพระจกตรสพระโอฐตาน อยาวาจาคามอ คดใหเถงถถวน เสยแลวจงจา ๖๖๓. อยาไดตานโกรธกลา ฝงไพรกลวขาม จงใหมคาตรส อาชญาคนนา เปนพระยาน อยาเกรงกลวทกขโศก สงเทอญ เทวดายอมยอง ยอใหจงเปน ๖๖๔. อยากระทาการฆา สตว กนเชาคา บญเจามมากลน ฝงเนอหลงโฮม ตวใดยงเบยดเบอง ฝงไพรชาวเมอง พระจงตรสพระโอฐตาน จาฆาไลหน ๖๖๕. อยาใหมหอกงาว แหลมสอดแทงเมอง ใหมคายนด มวนหวานหอมเวา บทนบรบวนแลว จกจาไปบนใหม ฝงไพรพรอม ฟงถอนจอเอา ๖๖๖. ไผหากโกธาฮาย ผเอาของทาน ไดมากลน หลายแทดงใจ บประกอบแท มโทษหลายอน คนวาโตตายปละ ลกเมยเปนขอย ๖๖๗. ฟงเอาถอน สโนเอยจาจอ เฮาหากไขสพน มาแทจอเอา ผวเมยให เอาใจเขาฮอม กนดาย แนนหากขอดแตฟา มาเกยวกลอมกน ๖๖๘. เอากนแลว วางหนปละปลอย เสยนน เชยดหนาเลยเลาได ผางฮายกวาหลง เหตวาเขาบฟงคาเจา ลงตาพอแม

๘๓

ตามแตอยากปละและอยากฮาง ไผหามบฟง ๖๖๙. กจงเปนเวรใช ผวเมยบประกอบ กนแหลว ฮงคาเชา กวนฮายแกกน ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ คาปละคาอยากฮาง ฝงนอยาใหม ๖๗๐. ดทอพากนสราง เฮอนชานดอมเพน ไปเทอญ อยาใหเพนกลาวตาน คาคานแตโต สนใดให เฮอนโตคอเพน ใจพราพรอม กนแทสรางแปลง ๖๗๑. ของมแลว บายเอาไดงาย บไดไปเทยวก ขอคาเพนมา อนหนงไผหากมลกเตา มากยงเหลอหลาย อยาไดหมางชงเขา หลกไกลกอยเวน ๖๗๒. อนวาบตรได หลายคนดยง จรงแหลว จกมบญสดแท พงศเชอเพงพา อยาไดปอย หมางดาชงเขา แทดาย ภายลนจก โอยครางภายทาย ๖๗๓. ลอนทอเอาผวเขา เทยมตนคอเพน กบมลกเตา สายไสเกดดอม กเพอเวรโตได หมางเขาชาตกอน จรงแหลว มของหลายมากลน ตายแลวกยอมวาง ๖๗๔. กบมลกเตา นอยหนอแทนมล ไดแหลว โตตายไป ผสแทนบมได ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ไผผมลกเตา บควรไดหนายแหนง แทดาย ๖๗๕. บญโตไดกอสราง หลายชาตนามา กจงมบตรา หลากหลายแทนเชอ โตตายแลว เขาทาบญยสง นาดาย บญโตกได พงศเชอกเพงพา ๖๗๖. ลางคนไดบวชสราง ทรงศลดวงประเสรฐ ภาวนาทกคาเชา บญยสงเถง ลางคนได เปนเพยกวนใหญ กม คดแตงเมองและบาน ใหพงศเชออยกระเสรม

๘๔

๖๗๗. บควรทปราศจากแท ลกเกดกบอก แมนวาใจคอผ กใหเพยรสอนไว เปนคนสราง สงสารเมองภายลม เฮาน มอนใดบประกอบแท ฝงนนกแมนเวร ๖๗๘. กหากทาผดแท ภายหลงชาตกอน มาแหลว เวรจงมาเกยวตอง ของนนบชอบใจ ไผผทาชอบแท ตามศาสนาสอน ดงนน คนจกมอนใด ประเสรฐดคนคา ๖๗๙. อนนในธรรมแท เทศนาสอนสง มาดาย ไผหากฟงถถวน จาไวกยอมเยอน ไผผมกโคบฮอ เอาไฮนาสวน เพนนน กจกเปนกรรมหนก ยงประมาณลอลา ๖๘๐. คนวามนตายแลว ตกอบายทงส กมพลสบผาเนอ เปนบนมนทะลาย บตายบเปนแท ทรงกรรมคางอย นานอยใช ในหมอหมนอกโข ๖๘๑. นายกมพลซา เอาขวานมาผา แขงขาแขนขาดพรอม เปนบนจากกน คาสขลน อนนตตวแสนอกโข มากแหลว ทรงกรรมเวร บอาจสงขยาได ๖๘๒. อนหนงไผผมกโคบฮอ ยาดแผนดนเมอง ดงนน คนวามนตายตก หมอหลวงจมพน กบฟแปนขน มาเทงจกเทอ จรงแหลว ฝงหมชนเปอยเป ฟขนอเนกนอง ๖๘๓. กาและแฮง แซวชวบนมา สบมงสง แสวกนฝงชน ยงแตกระดกพรอม เอนตอตามมา หายใจปลา บตายทะลอนเยอน กหางเหนนานได แสนกปปอนนตะชาต ๖๘๔. ทรงทกขแสนเดอดรอน ในพนบฟ ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน อยาไดมกโคบฮอ ดนบานเขตเมอง จงใหพจารณแท หารอใหถวนถ จรงเถน

๘๕

๖๘๕. ทางใดกะไดแตเวา โบราณเฒากลาวมา นนดาย ดทออธษฐานไหว เทวดาเปนทพง เอาเถน เพนจกผายโผดให ไผนนจงคอยเอา อนวาเทวดาน สจจงแวนเทยง จรงแหลว ๖๘๖. คนวาดนของไผ หากสทานทางนน ไผพจารณาถอย ตดความบลงฮอม เปนนน เอาแตเทวดาอยฟา ตดใหกจงควร บญโตซาพะใด ความบมกลาว ขวญแหลว ๖๘๗. หาไผจกพลกปลน ความขนหากบม ไผหากยงตาวปลน มาวาสองท อยาไดกลวเกรงสง เทพพะดาเปนเคา คนวามนตายแลว ตกอบายทงส ๖๘๘. บมเทวาโผดให จมพนพรานาน ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฝงหมขนใหญทาว ชาวบานจอเอา ใหคอยพากนสราง ทาบญบควรขาด ๖๘๙. อยาไดกนแตเหลา เมาอยในเฮอน ไผผกนเหลาแลว เมาอยในเฮอน วาโตเมาสรา ขาดบญฮามฮาง อนหนงการมเจา ราชาตรสพระโอษ ๖๙๐. ทนหมขนใหญพรอม ไปเฝาหลงโฮม โตเลาตอง สราเมเมาอย บไดไปเฝาเจา หารอพรอมพรากน พระจกทาโทษแท ไผอาจมขอ ชอยแหลว ๖๙๑. พระหากกนสรา สบกลวไผแท อนหนงโภยภย วงศาเชอโคตร ตวนน โตหากเมาแตเหลา บไปเวาชอยเขา ภายลนได เปนคนใบงาว ๖๙๒. ใจหยาบชา บมฮฮอมสง กบตกนรกแท มาเกดเปนคน นแหลว มหมโฉมผางตว บงามผางฮาย อนนในธรรมแท เทศนาสอนสง มาดาย ๖๙๓. พากนจาจอไว สราเหลาอยาสกน

๘๖

ไผผมกเหลาน ใจฮเกดหลายประการ โกธาทงโมโห เกดมาหลายขอ สพพญเจา บญชาตรสพระโอษ ๖๙๔. โผดใหหามนาฮาย สราเหลาบใหกน อยาไดไลลาไว ลมพอยามงบ ไผผอดอยได บกนแทกหากด ไผผมผญาลน เงนคาแสนหมน กด ๖๙๕. บญบชชกนาว บมไดอยสบาย อนวาคนเฮาน แปลงตวใหเปนใหญ บเปนแหลว มคณพระพทธเจา แปลงใหกจงเปน ไผผวตกตง แปลงตวเปนใหญ สนนน ๖๙๖. กหากเปนเทยงแท บมไดอยเหง หากจกมเหตฮาย อนหนงมาหมอง เงนคาเหมด บมของเอ เทยมดงชายหนงคา ทางเฮอลาใหญ ๖๙๗. พายลงไปแกงกวาง เฮอตองแมหม บฮจกวาดทาย พายเขาชองหน นาวาตา ควาลงวายเสยง อนหนงคอดงนกเขยนผาย บนบนอากาศ ๖๙๘. คอบลงสพน ดนแทชวตาย พอคราวนอย ปกออนเลยลง หากนทงวนคน บอมในพงไส ฝงหมดงหลวงไม หลายลาเรยนอย ๖๙๙. นกเขยนไกลบได กลวยานบเขาหา กอไผพรอม หนามพมเครอสวาน กด เขยนหากกลวเกรงหยด บเขาไปหาได ทอแตอาศยยง บวหลวงทงใหญ ๗๐๐. กลวแตสตวสงฮาย สตวเขาคาบกน ยามแลงแลว บนไปหาบอน แยงทไมแกนหลอน ประสงคยงจอดนอน ฝงหมนาหมอกคาง ฮาทวหวหาง ๗๐๑. ฝนฮวยฮา ซวนหนาวกระดาง กบคอเขาผ บญชเปนใหญ เฮาเอย

๘๗

บญหากชชอยให เขาไดดงใจ เทยมดงเอาหนตง เสาเฮอนหลงใหญ ๗๐๒. มนแกนตราบตอเทา วงศเมยนกหากยง กหากไดชางเวา สบตอตามใจ อนวาคนบญม ดงเฮอนหลงน ภาคหนงเทยมดงสกณานอย บนบนกอไผ ๗๐๓. ลอกพมไม หนามกลากหากเปน แมนจกบนสอดแสว ไมใหญดงหลวง กด มนจกบนลงฮ กหากบนไปได มกบนเมอเทงฟา เวหาหมอกออน กด ๗๐๔. มกจกไปทงกวาง บนหลนบกลว ยามลมเขา นอนหนามพมไมใหญ ยามแดดฮอน คอนเกลยงอยเยน ฝนตกเขา นอนโกนฮใหญ ๗๐๕. บเดอดฮอน สงแททอใย อนกนนน กนหยงกแลวทว กนและนอย เสยแลวกอมเตม อนนชกเปรยบให เทยมผมบญ ๗๐๖. ใหอยตามบญโต อยาโงสะหาวแงน ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน บญหลงบสงให แสนสไดกะบคง ไผผเถงสขแลว สราเปนคสนนน ๗๐๗. ชาตหนาเลยเลาไฮ สญเศราตาถอย ไผผเถงสขแลว อยาลมคณพทธบาท ทงฮตเมองและฮตบาน บญเฒาคอยเฮยน อยาไดอางโอดเวา ฮแตโตเอง นนเนอ ๗๐๘. ชาตทแนวคาแดง กหากมของยอม ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ เฮาจกไขขาวให คาปอยบาปเวรนนเนอ ไผผดาพทธรปเจา พระธาตหมโพธศร ๗๐๙. กหากเปนกรรมหนก อยจมในหมอ ดนานได หลายปเปนขนาด ไดหมนปลายบนอย หาสบหกกปแทกะจงหาย

๘๘

กจงมาเกดได เปนปาหนามหนา ๗๑๐. เปนหนผา ปาดงลาไม เปนหญาพรอม เปนดนเปนไง เปนปลวกพรอม ไสเดอนดนกนดน เปนหมดวง บงมอดพนอน ๗๑๑. เปนตกแตนแมงมม หมแมงลอยนา เปนทากพรอม ปลงอยในหนอง เปนปหอย หมแมลงวนแท เปนงนอย งหลวงหลายสง ๗๑๒. เปนขโกะขเจยม ปอมพรอมพราหน เวรนาใช เปนไปทกสง เขากใชชาตเผยน ผองเทาซแนว และสงได แสนหมนพนกป ๗๑๓. กจงหายกรรมเวร เกดเปนคนแท โรคาพรอม สบประการมาเบยด โทโสหลายยงลา หนาตองแตมน อนนเวรไดปอย พทธรปโพธศร ๗๑๔. ทงเจดย จงไดมเวรตอง ไผหากเคยดดาปอย หนงสอแหงคาสอน กจกมเวรหนก ดงเดยวกนแท ไผผเฮยนหนงสอแลว วางเสยบจาจอ เอานน ๗๑๕. ศาลาพนหองกวาง คองทาแตมน คนวามนเถงแลว นายกมพลทงส เอาหนงหมาเนาคลอง คอไวบใหวาง ไดแหลว ซาเอายงคอน เหลกแดงหนกหมน ๗๑๖. มาตเปนแผนแลว มาคางบามนต เอาเหลกจบไว ตดคอคาอย บมนอนนงได จาใหแตยน ใหยางยาน ในขวงไปมา ๗๑๗. โอย ๆหว โอยครางเฮฮอง ไฟลามทอง หวคอคงบา หนกชวดพน เซหนาถาวหลง คนยางชา กมพลตไล

๘๙

๗๑๘. ฝงหมโลหต ไหลหลงนองคอนา เปนทกาสรดแท ทรงอาวรณยวดยง จรงแหลว ไผผเฮยนฮาแลว อยามวครานใหหมนเพยร ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ๗๑๙. อยาไดคดขคราน เฮยนแลวใหจอเอา ไผหากเปนหนงสอแลว เหนคลองทกสง จรงดาย บญโตกได คาฮกะยอมม ไผเคยดคอย ปอยดาบดา ๗๒๐. กหากเปนกรรมหนก จมจมในหมอ แสนกปลน ทรงกรรมคาอย ทอแตนรกฮอน เปนเหยาบอนนอน พนทนรกแลว มาเกดเปนสตว ๗๒๑. นานหลายป ซแนวพงศเชอ กจงเปนคนแท บดาตายจาก ยงแตแมอยเลยง แสนไฮทกขจน ไผหากขมเคยดคอย ปอยดามารดา ๗๒๒. จกไดตกอเวจ โกฏกอปแท ไฟนรกไหม เผาคงเปนปน ยงแตตกตอไว หนงชนมนทะลาย บเปนบตายแท ใจยงดนดาว ๆ ๗๒๓. มายเหยยดค ตาเหลอมเหลอกถลน พนทนรกแลว เปนฝนผงธล กบมมารดา เกดนาจรงแท เวรมนไดเคยดคอย ปอยดามารดา ๗๒๔. กจงเปนธลผง ไงปลวอยเหมดมอ ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญจาจอ เอาถอน อยาไดดาแมแท เวรฮายบาปหนา ไผผโกธากลา ปอยดาครบา ๗๒๕. ทงอาจารย ผสตรเฮยนคาฮ มนตายได ตกอบายทงส จมอยพน ในหมอหมนอกโข นายกมพลเอายงกอน หนแลงหนกหมน ๗๒๖. เตงทบไว ในพนแผนแดง

๙๐

ตงบได ทอฮองอยโอย ๆ ไฟอเวจ เขาในกลวงทอง ไผหากดาปอยเจา พระสงฆหมสามเณร ๗๒๗. กจกตกอเวจ อยเนานานพน ไผผดาแมนา นอยใหญคงคา จกไดมเวรชก จองลงในหมอ แสนกปลน อนนตงยวดยง ๗๒๘. กนแตไปนรกฮอน ตางนาซวน ไฟกไหมหวทอง พงปอดหวตบ กเพอเวรมนลก ดาคงคานา ไผหากมใจกลา ปอยดาธรณ ๗๒๙. จกตกในอเวจ อยจมนานพน นายกมพลเอาเหลกฮอน กนซอดปากมาแขน บใหซนธรณ เพอโตใจฮาย นายกมพลผกแขวนไว อะเวจหมอใหญ ๗๓๐. คอดงแขวนหมากโตน เสมอแทดงเดยว เทาวาดนอนนน กลบเกดเปนคน มนจงกลายเปนดน มาอยแทนมนไว ไผผใจหยาบชา ปอยดาฟนไฟ ๗๓๑. กหากเปนกรรมหนก ยดยาวนานพน มนจกลงไปไหม ในอบายนานยง ไดแสนหมนตอ ปแทกจงหาย กจงไปเกดแท เปนแผนหนแลง ๗๓๒. ฮองธรณ อยจมในพน กบมพบพอ ฟนไฟจกเทอ เปนแตหนอยพน ฮองใตแผนดน ไผหากยงเคยดคอย ปอยดายงลม ๗๓๓. มนจกทรงคาทกข อยเนาในหมอ หลายปแทแสน อกโขปลายหมน กมพลผกศอกแป ทากลงกงลง ทางดงทางปากนน เอาเหลกแดงยดใส ๗๓๔. บใหหายใจเขาออกได ตายแลวเลาคน พนทนรกแลว มาเกดเปนหน

๙๑

แกมภภา ปาดอยดงไม ไผผยงเคยดคอย ปอยดาเดอนดาว ๗๓๕. กหากมกรรมหนก ชวดประมาณลอลา เวรจกนาไปเขา อะเวจจมจม อยเถงแสนหมนตอ ปแทกจงหาย แลวจงมาเกดใช เปนหมฝงสตว ๗๓๖. กจงมาเปนคน ชวซามผางฮาย เปนคนขา ทาสาขอยทาน เขากบฮกแท ตฆาซวน ไผผฮาย ปอยดาสรโย ๗๓๗. กหากเปนกรรมหนก อาจสงขยาได มนกทรงทกขไหม ในอบายแสนยง จรงดาย บฮทอานเวา เขยนแทมากหลาย ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน ๗๓๘. ไผฮแลว อยาไปอางดาหมาง อนนพทธบาทเจา ไขปานแปลมา แทดาย ใหพากนเคารพ อยาลมไลเวน ดทอยอมอไหว หาคณเชาคา จรงเถน ๗๓๙. อนวาคณพอได ยสบแทอยาลม คณมารดาได สบสองดยง ไผหากคมลบไหว คณนนกยอมยน หาสบหกน เปนคณพทธบาท จรงแหลว ๗๔๐. สามสบแปดน คณเจายอดพระธรรม สบสนน เปนคณหมของพระสงฆ ทศคณครบาอาจารย สตรเฮยนเถงถวน สบสองน คณคงคาแมนาใหญ ๗๔๑. คณพระธรณได ยสบเอดแทยอดคณ นนดาย คณไฟร หกกปพระเจากลาว มาแหลว คณลมได เจดกปแทเทยงจรง แปดกปน คณอากาศกลางหาว ๗๔๒. ดาวเดอนทงตะวน กหากมคณลน ควรทยอมอไหว หาคณเชาคา ดดาย อยาไดคดขคราน ใจตงหมนคนง

๙๒

อายโตยาวสน ไผบหวนตรสสอง เหนแหลว ๗๔๓. คนวาใจขาดแลว กไปแทแตผเดยว เมยลกเตา เชอเผาวงศา กด ไผบไปนา เปน ทอยาวยมเฮฮอง ลางคนคดเถงแท กนทานชสง นาดาย ๗๔๔. ลางคนไปบวชสราง หาแทสงบญ กบมไผผ ขนตายเปนค นาดาย อายยงบเสยง แสนปลนกบตาย แทดาย คนวาเฮาตายแลว บมไผเปนค ๗๔๕. ไดแตคณพทธเจา นาคาชอยช ไผผตงตอแกว สามหนวยมหาคณ ทงวนคน บไลลมแท อนหนงการมเวา เอาธรรมชงแพด ๗๔๖. คดถถวน เอาเวาผากลาง บใหหนกเบองพน เบาเบยงทางใด คนนอตตะมงด ประเสรฐมบญกวาง มนตายแลว มาเกดภายลน ๗๔๗. กเพอบญมนหลาย ทกขบมมาใกล ยทางทาบญสราง ภาวนาฟงเทศน บมความเดอดฮอน สขลวนอยเรง โยตกาแลว ปสเสนเอยพระยาใหญ ๗๔๘. ฟงเนอฝงหมชาวไพรพรอม ขนทาวจงฟง ไผหากมพเออย นองนงหญงชาย อยาไดโกธาแขง ดาเรวกนแท บญโตได กนทานแตชาตกอน มาดาย ๗๔๙. กจงไดพนอง สายไสมากหลาย เออยนเทยมดงเจา พระแมมารดา นนดาย อายนนเทยมบดา พอคงโตแท ยามยงนอย เขาอองอมเจย โตดาย ๗๕๐. ใหฮกอายและเออย ปานเจาพอแมคง นนเนอ อยาไดหมางชงแท โกธาปอยดา กนดาย บาปสมาแลนตอง ลงหมอหมนป กทอพากนสราง เฮอนชานเลยงพอแม โตดาย

๙๓

๗๕๑. ใหมนลลาภลน ของไดซอน อนวาอายและเออย กใหฮาคนงด อยาไดชงชาเขา หมเปนแนวนอง บญเขานอง จงมาเปนนองนาท โตดาย ๗๕๒. อยาไดหมางดาปอย ชงนองบด ใหฮกนอง ปานเกดกบอก นนเนอ บญโตแฮง จงไดมแนวนอง เขาจกโกธาฮาย หมางชงปอยดา ๗๕๓. เขาจกเอาสงฮาย อาจมกวใสคง อยาไดเคยดดาปอย ตามแตเวรเขา เขาตายไปตก หมอหลวงจมปง ไผหากยงหมางปอย ชงเขานองมง โตนน ๗๕๔. ชาตหนาเลยบได แนวนองเกดนา ทอแตเอโกแท ตนเดยวบมค เหนเพนมพนอง หลายลนเลาสะออน ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน ๗๕๕. เฮากสอนสงให คาฮซอน อนหนงเปนแนวเชอ วงศาตดตอ กนนน ไผหากหลกลนลน เวรฮายเวรฮายสไลนา พระพทธเจา ผายโผดปราน ๗๕๖. กจงมแนวนาม ตอพงศพนธเชอ กเพอบญโตสราง ภายหลงยสง จรงแหลว ไผผหมางดาปอย ภายชอยสอยเดยว อนวาคนในหอง เมองเดยวเจาฮวม กนนน ๗๕๗. อยาไดผบาป เบยคาฮายใสกน ใหฮกกนขอดมน เสมอดงเปนสหาย คนวาโภยภยเถง แลนกะยงได? บญโตเคยเปนขอย พระยาเมองเจาฮวม กนดาย ๗๕๘. ซคนซเปนไพรเจา บญสรางแตหลง อนหนงโทษแลนตอง ฝงหมเมองเดยว เขาหากมาหารอ ใหชอยปองปนเวา เขาหากมาขอก เงนคาเสยโทษ ๗๕๙. อยาไดปละละไว เอาใหชอยเขา

๙๔

โตบมสงแท อยาไปกเพน เอาเถน บญกยงเลาได คณนนกะบเสย คนวาโตตายแลว บตราเมยมง ยงนน ๗๖๐. เขาจกสเลยง บมใหยากจน เขากคดฮอดฮ คณแตเมอโตยง คนวาโภยภยเถง บวางไลแท กบกระจดกระจายแท ยงโฮมสนเกา จรงแหลว ๗๖๑. กเพอโตชางเวา ชาวบานกะฮกหอม อนวาเมองเดยว ใหแพงกนเทาชว ดดาย อยาไดอางโอดกลา คาเวาขมเหง คาโกรธคาโลภน บมไผสยองวา ดแหลว ๗๖๒. ไผหากปากออนอวน คนนนจงวาด อนหนงไผบโกธาฮาย บมคาเคงคน ชางปากหากคอยเวา ในหองบใหนน บใหนนเนองบาน คาลกอายมมาก ๗๖๓. คนนตเทยงแท พระธรรมยองยอดคน แทดาย คนตายแลว ไปสเสวยสข คนวามาเปนคน กฮงมของลน ไผหากมบาปเบย ใหญหมเมองเดยว ดงนน ๗๖๔. โกธาแขง เพอใหเขายายาน บสมพอดแท กตเขาเจบปวด สมพอเอาโทษนน เอาแลวแสวหน คนฝงน จกไปสอะเวจ ๗๖๕. ฝงหมนายกมพล สกขมลงในหมอ อนวาลกเตา มนอยลนหลง กจกเปนทาสา เพนชงกนแท บญหากไดกอสราง ฮวมแตภายหลง ๗๖๖. ปางกอนก ปางนฮวมเมอง คดสนใดให เมองฮงเฮองใส ใหคอยพากนทา อยาสมคาคราน ไผหากคราน แบเวยกการเมอง ดงนน ๗๖๗. ฮมโภยภยหลาย สงมาเบยนตอง มนตายแลว ตกอบายทงส

๙๕

อนจกขนสฟา เทงพนอยาคอง อนหนงสตวสงเลยง ทกหมแนวใด กด ๗๖๘. เขาหากทาผดใจ ดงใดกคาแลว อยาไดโกธาปอย เสอเอาตายหา ตายดบตายวายปอย ฝงนบด โตไดเปนชาตเจา เขาไดเกดเปนสตว ๗๖๙. อยาไดโกธาธง ดาเขาคาฮาย เฮาหากเปนคนแลว อยาเปนคนใจถอย จรงดาย เขานนเปนชาตสตวขฮาย บมฮฮอมสง โลกหากตงแตงไว เปนซตวสตว ๗๗๐. คนวาบญไผหลาย กจงมของเลยง บญบมเคยเลยง แสนตวกจมจม ไปแหลว บญไผเคยสรางเลยง หลาลนแพรพน ใหฮกสตวสงเลยง เทยมดงทาสา นนเดอ ๗๗๑. อยาไดฮาวต ดาชงเขาแท อนหนงใหฮกพชหมากไม เครองปลกขมหวาน เมอจกกนทานบาย งายใจเอาถอน แลวใหฮกดอกไม ทกสงมาลา ๗๗๒. เมอจกเอาบชา งายดายบมฮอน แลวใหปลกตนไม ทกสงของกน คนวาโตตายแลวปละ ลางสมคนยอง ฝงหมสกณาเตา บนมาจบอย กด ๗๗๓. บญกยงชกย ชคาบหอนเสย ฝงหมากไม สกแซบหอมหวาน ไผหากเอาไปกน กบเสยบญแท สตวสงตวใดเขา มากนเชาคา ๗๗๔. บญกยงสงย ชขนสสวรรค ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ฟงถอน เปนคนอยาไดคราน กะทาสรางปลกฝง เฮาไดลงเกดกา ใตตาชมพ ๗๗๕. สพพญ ผายโผดลงมาแท บควรไลลมแท คณพระองคยวดยง จรงแหลว พระเลาเทเทศนไว คาฮสงสอน

๙๖

ทกวนแท บมยามไลงบ ตาแหลว ๗๗๖. เฮาบหลงหวลเหน ดงบมบญคา กบทงเทวดาดาว ฮกษาเฮาเชาคา บใหเปนโทษตอง โภยฮายสงใด ควรทระลกฮอดเจา ฝงหมเทวดา ๗๗๗. อยาไดไลลาปละ หลาลมพอมอ อนวาสพพญเจา อนทรพรหมเทวโลก อยากใหเฮาขนสฟา สวรรคพนซคน พระจงสอนสงให เฮยนฮตคลองด ๗๗๘. ไผบเฮยนคาพระองค หนอพทโธสอนไว ตงแตพากนเขา หาคลองอนชว คนวาเหนทกขแลว จงแหนงโอเมอลน ไผหากกลายคาเจา เปนกรรมหนกยง ๗๗๙. พระพทธเจาน เปนเคายอดแหงบญ ฟงเอาถอน ชายหญงจาจอ เอาถอน อยาไดฮายมอ ตนคนงแลวจงคอยจา คนจกปลกเฮอนให งามดมนคอง ๗๘๐. อยาไดเอาไมเหลอม แนวดวงมอกกน นนเดอ ใหคอยหาเอาไม ลาดเปนไมแกน มาปลกจงสมน โตสไดอยเหง แทแหลว ใหแปลงฮวบาน เปนเขตแดนเฮอน ๗๘๑. กจงเปนจาคน เขตโตเอาอาง อนวาของโตไว ในวงฮวไขว ไผบมายาดฮอ เอาแทถากเถยง ไดแหลว ใหมนเลยบฮว ออมฮอบเฮอนตน นนดาย ๗๘๒. เกรงแตโจรเอาของ เพนมาวางไว อยาใหฮวแปมาง เปนปองทะลายลง มนเสยผกของ ปลกโตทะลายมาง อนหนงทาการสราง นาสวนฟนไฮ ๗๘๓. อยาไดเหนแตคราน ตามไดบด ใหมใจตอตง เชาคาวนคน นนเนอ อยาไดเหนแกฝนลมหลาย แดดแฮงแสงกลา ใหคอยอดเพยรสราง สนใดสคอเพน

๙๗

๗๘๔. เฮดใหคอขอยขา เขาแทกจงด ยามใดได ลมมมาทกสง กจงแปลงเพศให เสมอเพยงดงกวน นนเนอ ไผหากสวยแท บนาพาพระเจากลาว ๗๘๕. โทษแลนตอง ตนแทบสองเหน เปนดงพระนารายณนน ของมเกาโกฏ นอนตนสวยมากลน ของนนกเลาหาย อนตนบทนเจบแขว สฟนบวนปาก ๗๘๖. อยาไดปากกลาวตาน จาแทตอไผ ใหรบสวยหนาแลว บวนปากมนดจรง ใหลลาไป ไหวคณพทโธเจา กจงทาการสราง สนใดกตามชาง ๗๘๗. คนจกออกปากตาน อนใดแทใหฮาเพง จกทาการอนใดให มใจตงตอ นาเถน คนเปนพอคา ยาเลยวแงงอน ทาคนใหเปนดงไม สเหลยมคนแปลง ๗๘๘. ไผบมปญญา อยาสเทยวไปคา คนเทยวทางนา ให คนงเหนคซปอง หนอยใตพนนา เหนแจงแลวจงไป นนเนอ เหนเพนเทยวไปคา มของขายเหลอยง ๗๘๙. บหอนไปเทยวซอ เอาไดงายดาย ลางทได ลางทผนเสยเปลา เพนวาโตบฮ ทางคาถกแพง อนหนงเปนคนใหยานโทษ เวรบาปเสยกน ๗๙๐. ใหคอยแพงชวงโต อยาใหมโภยตอง ชาตทพฑรยแกว มณนลลกประเสรฐ เอาคามาตอมตม วงออมกจงด แทดาย กจงงามเลศลา ดคองคนด ๗๙๑. ธรรมดาคนเฮา กดงปนปานนน คดถองเถงเรอง สพพญสอนสง เลกและตน ธรรมเจาทปานแปล พระหากเทเทศนไว ในทคมภร นแหลว ๗๙๒. ไผอยากดเหนเหมด ใหเปดแยงเอาได

๙๘

ฝงหมอาจารยเจา คาโลมหมหอ จรงดาย ไผอยากฮ ไขถอนหากสเหน ไผหากเวนนกปราชญแท กเฮยกวาเปนสตว ๗๙๓. ไผบมปญญา กวาฝงแนวเนอ ลอนทอเปนคนยง สงสารนาเพน มแตหนงหมชน โลมเนอปากเปน นนแหลว ไผอยาคราน ใหเฮยนฮตคลองด แทดาย ๗๙๔. กจกเปนมงคล แกตวเมอหนา สงสารน ฮจบหายหากมมาก ใหพากนแตงสราง บญกวางแผไป นนเนอ ไผผฮกโตให กระทาบญอยามขาด ๗๙๕. เทยมดงเปนผากง บงไวบถกลม ไผบทาบญสรางแต ไปมาแลวนอนอย สนนน เทยมดงนอนปาไม บมฮวอบหนาม ตามแตเสอสางชาง ขะโมยมาลกลอบ เอาแหลว ๗๙๖. เสอมาเอายามใด กสวนตายยามนน ไผผทาบญสราง วนคนเชาคา ตกบาตรทงหยาดนา ฟงธรรมแทซวน คนวามรณานน กคอนอนหลบอย จรงดาย ๗๙๗. บไดเฮฮวนดน นอนนงบตง กทอทรงสขลน ตาวะตงษลายง มหมนางฟาลอม แฝกเฝาแกวงว ฝงคาน ไผผฟงใหจาจอ เอาถอน ๗๙๘. ไผผจาจอได เปนแกวหนวยด ไผหากฟงเอาแลว ไลวางปละปลอย เสยนน หาอนจกเปนทตง ตวแทกบม ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฟงถอน ๗๙๙. อบาสกใหญนอย ฟงแลวใหจอเอา คาฝงน พระราชาองคเอก พระยาชนะสนทะราชไท สอนขาไพรพล พระกทศราชแท ตงอยตามคลอง ๘๐๐. พาหมเสนาตก แตงบญบมคราน พระกลอทวเทา ขงเขตชมพ

๙๙

บอาจมไผปน เปรยบพระองคพอเสยว พระกทรงธรรมสบขอ ทาเพยรอดยง ๘๐๑. เซงซาขงขอบฟง มานอมสวยสน หลายเมองมาชวยเตา โอยออนโยมขาม นาบรรณาการหลาย สงมาถวายเจา กบทงกมาลลน หลายถวายบาท? ๘๐๒. งามดงเทพทอนไท ลงแทจากสวรรค เกสาผมเกศเกลา ดายงเสมอนล จกขตาไววอง สองงามปานแกว หลงกะเสมหนา ใบศรเทยมแทบ ๘๐๓. งามเดหนาผากทงกระดน งามลนยงเขยน ตระโนมพรรณเนอ คอคางงามยง จรงแหลว บสงบตาแท พอเพยงพราเสมอ บขาวบดาแท พอดงามยง ๘๐๔. บใหญบนอยแท พอดามยอดหญง เอกหวาสวย แอวกลมงามยง คดวาหญงยอดฟา จงเอาขนขาบถวาย ตาเคยมคว คอยเหลอเลอดไหล ๘๐๕. ถะนาตง ทงสองคอกบเซยน สบแดงปานฝางสก ชางจาเสยงจอย ยามเมอลลายาย เสมอพลายสารใหญ คงสองเหลอ คอกลวยมายลม ๘๐๖. เปนทพระบาทเจา ประสงคฮปยนสงวน บญเขาเคยเทยมองค เกดลงมาพอ กเพอบญเขาสราง โกศลแตชาตกอน เขาปรารถนาใหพบพอ ผบญกวางยอดชาย ๘๐๗. พระพทธเจา กยสงตามเขา นนแหลว กจงมาเปนเมย พระยอดชายบญกวาง อนวาหญงผใดได ผวบดมใจชว สนนน ปรารถนาใตปกผ ผวแกวหนายหมาง ๘๐๘. อนวาราชาเจา หลายเมองมาสวย พระองคนน บอาจนบอานได หลายลนทวแดน เขากมาไหวเจา ฟงเทศนาสอน

๑๐๐

พระกไขบาล แจกยายเปนบน ๘๐๙. พระกเทศนาให หวเมองจาจอ เปนดงฝนหาแกว ไหลลนหลงลง ภาคหนงเปนดงนา มหาแมคงคา บหอนเบาบางบก ขาดวงเขนแหง ๘๑๐. พระกเทศนาได เจดวนทดเทยง จรงแลว หวเมองชมชนได ธรรมเจาใสใจ พากนถอสจพรอม ถอศลทกเมอ บมใจโลภเลยว สงแทซพระองค ๘๑๑. กจงลาพระบาทเจา เมอสเมองตน กบมใจโกธา ขมเหงขนขา อนนเฮากเอาคาเวา ราชาตนเอก ชอวาชนะสนทะแท มาตานสงสอน ๘๑๒. ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฟงถอน ทงหมฝงไพรนอย ชาวบานใหจอเอา ใหคอยพากนสราง กนทานสบตอ ไปถอน หากจกขนสฟา หาหองบอนประสงค ๘๑๓. อนวาพระพทธเจา กเปนยอดคณหลวง เฮาเกดเปนคนมา แมนพระองคชคา กบทงอนทรพรหมเจา บวางเฮาเชาคา จรงดาย สตวอยใตลมฟา พระองคเจาลาแยง ๘๑๔. ไผจกมเคราะหฮาย โภยเกดมาเถง กด อนทรพรหมทาเปนเขญ เหตมาเฮาฮ พระอดเฮาแท ทาเขญใหฮเมอ จรงแหลว อยากใหเฮาฮาฮ ทาสรางสงบญ ๘๑๕. กจงหายเดอดฮอน โภยพยาธหลายลน ไผหากเหนเขญทา สรางบญกหายแท อนใดมาเสยเพยง ทาบญอยาไดอาว เฮาเอย ทาบญไปซมอ เวรฮายกยอมหาย ๘๑๖. อนหนงเปนพระยาได เสนาหลายหมน ใหฮกตามใหญนอย ขนเฒาตาสง หลงดลกขณาผ มาคนภวะนาท ใหฮกขนขนาดกลา คนนอยาวาง

๑๐๑

๘๑๗. ขนใดตดความบาน แปเมองโสภาพ พระบาทเจา วางใหคซขน นนแหลว ขนใดใจแขงกลา จาระวาทความแขง ควรใหแพงทานไว ไปหนาหากสเหน ๘๑๘. คนวามการตอง หวเมองสบสอ สนนน จงใหขนผนน ไปตานผาความ ขนใดแคลว คงดหนงหยาบ ดงนน สงครามมจงให ไปเพมาง? ๘๑๙. ขนใดฮ สงครามชงยาด กนนน ควรใหวางผนน เปนเจาแตงเรวนนดาย ขนใดเวา คาหวานอวนออน ใจนน มวาจามวนแมง ความเวาบเบยงหน ดงนน ๘๒๐. ขนนควรเดนหอง หวเมองไขปลอง กนดาย ใหเปนสายสบเชอ สะพานกวางกายกน นเถน ขนใดโพนลมเวา มผญาตานกลาว ขนนแพงทานไว ใหมาเวามวนงน ๘๒๑. ขนใดเคยขบฟอน ตบมอใยโยก หมนน จงใหมาเสบเจา บาศรเขาเมอระด ขนใดฮฮตบาน ปางกอนปฐมมา ควรใหราชาถาม ซเชงใหเหนแจง ๘๒๒. ขนใดเคยแปลงสราง เมองมาแตเซนเกา เจาจงถามใหฮ ซอนแทกจงควร ขนใดเคยไปคา บเสยทนจกเทอ ดงนน ควรใหตกแตงหาง ไปคาใสฉาง นนดาย ๘๒๓. ขนใดเคยเขยนแตม ลงลายสพพะสง ควดแผนแปน เปนแทคซอน ดงนน ขนนควรแพงไว การจกมหลายยง ทาบญทาบาปไว ใหขนนสรางแปลง ๘๒๔. อนวาขนฝงน ควรแพงลายง พระยาเอย เทยมดงผนผากน บงเจาบถกลม นนดาย เปนพระยาสราง ทรงเมองตมไพร มาน หากเหนใจซเชอ ดฮายทอกน นนแหลว ๘๒๕. องคใดฮโกรธกลา ฮายยงแสนถนด ดงนน

๑๐๒

เทวดาทงอนทรพรหม สสงเวรมาให เปนพระยาให ถอศลอยาไดขาด จรงดาย อยาไดฆาแตเนอ กนเหลาบแมนคลอง แทดาย ๘๒๖. ใหพาเทวพรอม ทงสนมเฒาแก ตกแตงสราง บญกวางแผไป นนดาย ทงหมขนใหญนอย เชาคากระทาบญ นนเนอ กจงเปนมงคล ฮงเฮองเมองบาน ๘๒๗. ตวเฮาน สพพญตงแตง เปนดาย หายใจเขาออกน พระธรรมเจาอยฮกษา ไผผยงอยากฮ ใหถามหมอาจารย นนเถน ทวตตงสาการ อยในเฮาแท ๘๒๘. ไผผหลงเหนแลว เปนคาอนโศกยง จรงดาย ตงตวไปบได มแทแตบาปเวร นนแหลว ฟงเอาถอน ปสเสนพระยาใหญ ฟงเถน ฝงไพรพรอม ขนทาวจอจา แทดาย ๘๒๙. เฮากเอาคาเจา สอนมาทกสง จรงดาย ไผหากจาจอได เปนแกวหนวยด นนดาย ไผหากจอบได ฟงแลวเลาเสย นนนา มนจกเปนลงลาย ดงเสอลายพรอย ๘๓๐. ใหคอยเอาตวขน เมอเทงสวรรคโลก จรงเถน อยาไดปบตาวปลน ลงพนแผนแดง ใหคอยพากนเขา เมอเมองเสวยอย ดเนอ ฝงหมขนใหญให ใจตงตอบญ นนดาย ๘๓๑. ฝงหมขนนางให ใจเพยรตามฮต อยาไดไลละมาง คลองสรางเครองทาน นนเนอ ฝงไพรนอย อยาครานเมอยกระทาการ สนใดด คอยเฮยนเอาแท ๘๓๒. โยตกาแลว ธรรมเทศนาสอนสง พระจงเคยวหมากแลว องเทงอยเยน แตนนพระบาทเจา ทงหมเสนา วนทาทล ซวแซวยอยอง ๘๓๓. ภนเตไหว สามทเลยเลก เมอสหอง เมองกวางสรางแตงบญ

๑๐๓

อนนสาธกให เหนฮตคลองธรรม กหากเปนคาสอน ซอนบหลอได ๘๓๔. พระจงไขเอาพน ในธรรมแปลงอาน ใหแกพลพวกพรอม ชาวบานฮาเฮยน ฝงหมคนคหสถนน ฟงเอาจาจอ กจงบางมดฟา แปนเจยสองเหน ๘๓๕. ฝงหมนกปราชญเจา องคฉลาดในคลอง ขอใหปญญาผาด โผดเฮยมอยาเตยนเวา บไดใสสวกเจา นกปราชญเฮยนคลอง แทดาย จกใหคนโทสา บาปเวรฟงแจง ๘๓๖. หลอนวาเขายงฮ วนคนเชาคา ไปนน คอดงนอนตนเขา ตาวนขนสองใส นนดาย ฟงเอาถอน ชายหญงนอยใหญ ฟงถอน อยาไดใสสวกเวา หวหลนตอกน ๘๓๗. ใหคอยฟงคาเจา สพพญสอนสง มานน ใจใหคดตอตง ทกวนแทไหวหา อนวาศลและสจจะน ดดลายง จรงดาย มาจกไขใหแจง ฟงแลวใหจอเอา ๘๓๘. ปางเมอพระพทธเจา เทยวโลกสงสาร ดงนน ยงมฝงพระยามาร เขามากระทาฮาย หลายอกโขลน พระยามารออมไขว เขาแปเจา หมายใหมงมรณ ๘๓๙. พระจงคดฮอดบญศลสราง สจจะมาแตชาตกอน บญกมาผาบแพ มารฮายกเลาหาย แทแหลว อนหนงสงฆะทตทาว ตายจากนางลน นางกยอมอทล คซบญตวสราง ๘๔๐. เทวดาให ยาดดวงประเสรฐ นางจงเอาใสเทา คราวนอยกเลาคน สองอยยง เมองใหญอนทแปลง กจงมชายมา ขมเตงวงลอม ๘๔๑. เอาหมโยธาลอม เมองหลวงหลายหมน วาจกทาโทษหาม ไทมงมรณ? แตนนสงฆะทตเจา คนงตอศลทาน

๑๐๔

บญจงนามาชฮบ บวางจอมเจา ๘๔๒. บงเกดเปนลมอม เอาบาสามออน ตกทดอนใหญกวาง กลางนาแมชะเล อนหนงสวรรณครทาว มผญายวดยง คดฮอดคณพระพทธเจา กเลยเขาสนาง ๘๔๓. แตนนชมพหยอเอานา โอคาหวดใส คดวาถอกใสทา วกะเลยราวถกหน กเพอบาโทยทาว คนงคณพทธบาท นางนาทนอย หดนาบถกองค นนดาย ๘๔๔. อนหนงเทยมดงสดธะนทาว เจยระบพพาปางกอน สะเภาแตกมาง กลางนาแมชะเล สองศรเจา คนงคณพทธบาท บญจงมาชกพน วงนาแมชะเล ๘๔๕. ฝงหมชาวพอคา บตงตอกองบญ สตวอยในคงคา กคาบกนเสยเสยง อนหนงจณฑะปชโชตเจา นอยออนกมาร เจาะเอาหวใจตว เปลยนมารดาแกว ๘๔๖. บาจงยอมอไหว อนทรพรหมใหชชอย อนทรจงจายกษให หวใจทาวสงคน อนหนงศรธนทาว นานางมโนราศ ปางนน เอาแตคณหมเกลา เดนเขาปาดง ๘๔๗. กจงเถงยอดแกว นางนาทมโนรา กเพออนทรพรหมผาย ชอยชหายฮอน อนหนงสวรรณหอยสงทาว ทงมารดาตนแม ใสแพไหลลองนา เลยควาแตกทะลาย ๘๔๘. สองคนงคา หาคณแตชาตกอน กจงมาสงย ชเจาจากชะเล อนหนงสงฆะราชทาว สะเภาแตกเพพง คนงเถงคณ ลองลอยกะเลยพน ๘๔๙. อนหนงมลละกตตทาว ไปตายตางพอ คราวนน คนงคณอยบแลว เขาฆากบตาย อนหนงพรหมจารแกว นางงามสมสะอาด สทธจกรโกรธฮาย ไหลนาลองไป

๑๐๕

๘๕๐. นางกยอมอไหว หาคณพทธบาท กจงพบเผาผ บญกวางโผดผาย นางบตายแท เลยเถงเมองพอ กจงเปนหนอเชอ แนวทาวตอตาม ๘๕๑. กเพอสจจะเจา ทงบญชสง จรงดาย บญนควรออนนอม ยอไหวบหอนเสย แทดาย กจจะโภยภยตอง สนใดคนงฮา ดดาย คดเถงคณพทธบาทเจา สหายเสยงซอน นนแหลว ๘๕๒. พระพทธเจาน เปนคณยอดหลวง แทดาย เฮาเกดเปนคน มากแมนคณพระองคคา กบทงอนทพรหมพรอม เทวดาชชอย เฮาดาย ไปมาทกคาเชา ฮกษาแทบวาง นนดาย ๘๕๓. เปนคนน ประสงคแทตอบญ นนเนอ ตปปงน อยากระทากรรมบาป จรงดาย ใหคอยคดตอตง บญสรางอยาลม นนเนอ อกโกธงให มใจชมชน ๘๕๔. อยาไดขมเคยดฮาย ชงหนาใสไผ แทดาย อะวหงสานน อยามใจอรทาน จรงดาย ฝงหมชาวไพรนอย ดฮายกอยาเตยน นนเนอ ขนตให มใจอดยง จรงเถน ๘๕๕. อยาไดฟาวโกรธกลา คาฮายหมนคนง นนดาย อวโรธนงให มใจตงอย ตามฮตบาน เมองแทแตปฐม นนดาย โกโธอยาได ฮายตามแตใจโต ๘๕๖. โทสาจกเปนโภย โทษสนามาตอง ……….ล…….ให เฮยนคลองดอมเพน ไปดาย เฮาจกเวาใหแจง ตามเจาสงสอน นเนอ สลงนน ถอศลอยาไดขาด ๘๕๗. ศลนธรรมชาตกลา คงแคลวขนาดด แทดาย ทานงน ใหทานไปอยาไดขาด หากจกลลาภได ของลนหลงมา นนดาย ปรจจาคงนน มสมบตหลายสง ๘๕๘. ใหทานคนทกขไฮ ชาวบานกแมนบญ นนดาย

๑๐๖

อาชชะวงให มใจอนซอ กองบญโตสรางแลว ใหจาแทอยาลมนนดาย มททะวงให มใจโอนออน ๘๕๙. ใหมใจออนนอม เปนแกวหนวยคน …………ล………………. …….มมาตอง ทกขงจกมาใกล ในคงทกขยาก จรงดาย โรคาฝงพยาธฮาย มาตองถกโต แทแหลว ๘๖๐. ขนตอดมากลน สขงกมาส ตวดาย ทานงมยงลา ของลนบขาดยาม ไดแหลว คลองสบประการน ดดลายง เฮาเอย ไผหากยงจอได ผลาลายงด แทดาย ๘๖๑. ฟงเอาถอน ทงหลายจาจอ เอาถอน ขนกวนพรอม เฒาแกใหฟงเอา เฮาหากเปนผเฒา คลองพระเจาใหจอเอา ไวดาย ฟงเอาถอน ชายฮามบาวแก ๘๖๒. อยาไดหวยมเปย ไปแทตอสาว นนดาย ใหคอยฟงจอมน ไวแทบเทยมคง แทดาย กจงเปนมงคล ฮงเฮองเมอหนา ฟงเอาถอน พาณชชาวางเทยว ฟงเนอ ๘๖๓. อยาไดแลเลอดหนา ไปปายใสสาว นนดาย ฟงเอาถอน หญงขนเฒาแก ฟงถอน ใหพากนจอไว เมอหนาสงสอน แทดาย ฝงหมายฮาง ฮามคกคงพลอย กด ๘๖๔. ใหคอยพากนฟง จอเอาจามน หากจกมผวซอน เทยมตวเทาหมดชว จรงดาย บหอนฮาง วางเจาดงแตหลง ฟงเอาถอน สาวฮามนอยใหญ ฟงถอน ๘๖๕. จกเอาผวเขาซอน หลงหนาเบงกระบวน อยาไดตามใจแท ภายลนสคางโอ จรงแหลว ชายใดเพศลนลน คนนนบหอนด อนนในธรรมแท แปลมาสอนสง เฮาแหลว ๘๖๖. กหากมเทยงแท สอนไวคซอน นแหลว ฟงอนใดให มใจตงตอ เอาถอน

๑๐๗

หใหคดตอตง ฟงพนใหจอเอา คณสพพญน เหลอหลายแสนยง จรงดาย ๘๖๗. หาอนใดมาทอเพยง ญาณแทกะบม ทกคาเชา นทอแตบญช นแหลว คนวาบญวางปละ มงมรณตายแท มกกนขาวนาพน ฮบสาบายตว แทดาย ๘๖๘. ใหกนพอสมควร สอยดมฮอน มกเสพดวย กามคณเหลอยง พยาธเกดลนลน ในเนอบสองเหน เปนคนให เทยมจนทรหอมยง ดดาย ๘๖๙. ไผจกตดดวยพรา ขวญนนกหากหอม เปนคนเทยมดงออย อวแอบกยงหวาน นนเนอ คนวามโภยภย กอยาลมคณแกว สงสารฮ จบหายหลายเลา เลงดาย ๘๗๐. เทยมดงปลวกขนไม บนชนพองลง นนแหลว เปนคนทาดวยเหลา สราเทยมอย สนนน คอดงหนอนอยกว อาจมนนบกลาย ไดแหลว เปนคนใหชางเวา ปากออนหวานห เพนเนอ ๘๗๑. กจงหายโรคา อยยนเถงเฒา อยาไดพาโลเวา หลายความสบสอ จรงดาย เทวดากบเลยง พงศเชอกะยอมชง แทดาย ไผผโจโรฮาย เปนโจรลกของทาน กดนน ๘๗๒. ฝงพงศพนธและโคตรเชอ สหมางหนาบคอย นนดาย ไผหากใจหยาบชา สอนยากบเอาความ ดงนน ฝงหมวงศาเขา กบคอยชงหนา ชายใดใจสงวนหลน สาวฮามพนเพน ๘๗๓. เคราะหตอยตอง จนใกลนงเฮยง ดงนน ชายนคนไปหนา โทสาจกมาคอบ คงแหลว เขาจกผจอบได ไหมฮอโฮบของ บอยาแหลว ชายใดเดนเทยวคา สวนยงหญงสาว ดงนน ๘๗๔. มนจกไดหมนตอ คาลานกะบยง นนดาย ชายใดสกและบวช แลวเลาสามท ดงนน คนนเปนใจสะหวง บอยคงคงมน

๑๐๘

เขาฝงน เปนคนบพอถอง จรงดาย ๘๗๕. หญงใดเอาเขาซอน คาฮายอยาใหม นนเถน มนจกผปองให มความโตเคยด จรงดาย โตหากเคยดตอบแท เขาสฮางผกหน บอยาแหลว ชนะสนทะเหมด ทอนแลเจาเอย…..

*********