คมอ

อการรทานา

เปย

า

ยกสแกล

โดยค

IN

สลบลงข

ความรว

NWEP

บแขาว

วมมอ

F

แหงง

 

คานา

ผลจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศในชวง 3-4 ปทผานมา ทาใหประเทศไทยประสบปญหาฝนทงชวงเปนเวลานาน สงผลใหนาตนทนในอางเกบนาหรอเขอนตางๆ ลดนอยลง และไมเพยงพอตอความตองการของภาคเกษตร โดยเฉพาะในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยเกดวกฤตฝนแลง เกดปญหาตนขาวแหงตายในหลายๆ พนท ชาวบานแยงกนใชนาชลประทาน นาประปามไมเพยงพอตอการอปโภคบรโภค ปญหานาเคมรกลา เปนตน

จากสถานการณดงกลาว กรมชลประทาน รวมกบเครอขายนานาชาตดานนาและระบบนเวศในนาขาว (International Network for Water and Ecosystem in Paddy Fields, INWEPF), สานกบรหารจดการนาและอทกวทยา และบรษทสยามคโบตาคอรปอเรชน ไดรวมดาเนนโครงการ “การทานาเปยกสลบแหง แกลงขาว” นารอง 4 ภาค เพอเผยแพรและขยายผลสการปฏบตอยางเปนรปธรรมทวประเทศ โดยในปงบประมาณ 2558 คณะดาเนนงานนาเปยกสลบแหงของกรมชลประทานไดจดทาคมอการทานาเปยกสลบแหงฉบบนขนมา เพอใหเกษตรกรไดทานาทประหยดนาในยามภาวะนาชลประทานมไมเพยงพอเชนภาวะปจจบน นอกจากนยงชวยลดความขดแยงของกลมผใชนา และสามารถเพมพนทการทานาไดมากขน

ทางคณะผจดทาขอขอบคณทกทานทมสวนรวมในการจดทาคมอเลมนเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ทมงานนาเปยกสลบแหงกรมชลประทาน

กนยายน 2558

สารบญ เรอง หนา คานา สารบญ ความเปนมา 1 เทคนคการทานาเปยกสลบแหง 3

ก. การเตรยมดน 4 ข. การเตรยมเมลดพนธขาว 5 ค. การหวานเมลดพนธขาว 5 ง. การเพาะกลา (นาดา) 6 จ. การขนยายกลา 6 ฉ. การดานาหรอปกดา 7 ช. การควบคมนาในแปลงนา 7 ซ. การดแลรกษา 8

- การกาจดวชพช 8 - การควบคมและกาจดศตรพช 8 - การใชสารชวภณฑตานโรคและแมลง 9 - การใหปย 9

เอกสารอางอง 11 ภาคผนวก 12

1  

ความเปนมา ประเทศไทยเขารวมเปนสมาชกเครอขายนานาชาตดานนาและระบบนเวศในนาขาว (International

Network for Water and Ecosystem in Paddy Fields, INWEPF) ทจดตงขนเพอเปนเวทในการแลกเปลยนขอมลและประสบการณ ทเกยวกบการบรหารจดการนาและระบบนเวศทเหมาะสมสาหรบนาขาว ประเทศญปนเปนผรเรมในการจดตงเครอขายน เมอปพ.ศ. 2547 ปจจบนมสมาชกทงหมด 17 ประเทศ ประกอบดวย กมพชา บงกลาเทศ จน เนปาล อนโดนเซย ลาว มาเลเซย เมยนมาร ฟลปปนส เกาหลใต ศรลงกา เวยดนาม อยปต ปากสถาน อนเดย และไทย

หลงจากการเขารวมเปนสมาชก ญ ปนไดประสานผานกรมชลประทาน ให พจารณาจดตงคณะอนกรรมการดานนาและระบบนเวศของนาขาว (INWEPF Thai Committee) ขนภายใตคณะกรรมการดานการชลประทานและการระบายนาแหงประเทศไทย (THAICID) เมอวนท 5 เมษายน 2548 ซงมองคประกอบผแทนจากหนวยงานภาครฐ และสถาบนการศกษาเขารวมเปนคณะอนกรรมการ เพอดาเนนการดานขอมลและวชาการในเรองการพฒนาการใชนาและระบบนเวศของนาขาว เพอประโยชนในการเพมประสทธภาพดานการใชนา การเพมผลผลตขาว ตลอดจนความสาคญของระบบนเวศเพอใหเกดประโยชนอยางยงยนฯลฯ

ดานการสงเสรมการทานาแบบเปยกสลบแหง INWEPF Thai ไดดาเนนการตามลาดบเหตการณดงน

สงหาคม 2555 จดงานสมมนาทางวชาการของ INWEPF Thai รวมกบกรมชลประทาน, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และบรษทสยามคโบตาคอรปอเรชนจากด นาเสนองาน Best Practice การทานาเปยกสลบแหง ประเดนนาสนใจเกยวกบการทานาใชนานอย ลดตนทนเรองการใชยา ปย นามนสบนา โดยผลผลตทไดสงกวาการปลกดวยวธปกต ทสาคญคอการดงใหลกหลานชาวนากลบมาสนใจผนนาของบรรพบรษและพรอมรบชวงตอในรปแบบของชาวนาวนหยด

ธนวาคม 2555 – มนาคม 2556 ดาเนนการศกษาเพอหาตวเลขการประหยดนาในพนทสถานทดลองการบรหารจดการนาดวยเทคโนโลยสมยใหมของสถาบนพฒนาการชลประทาน สานกวจยและพฒนา โดยรวมกบ สวนการใชนาชลประทานสานกบรหารจดการนาและอทกวทยา บรษทสยามคโบตาคอรปอเรชน จากด และชาวนามออาชพจากจงหวดปทมธาน โดยมวตถประสงค เพอเปรยบเทยบปรมาณการใชนาระหวางการปลกขาวแบบทวไปและการปลกขาวแบบเปยกสลบแหง ซงผลจากการศกษาพบวาในการทานาแบบเปยกสลบแหงนนสามารถประหยดนาได 28 เปอรเซนต (จาก 1,200 ลกบาศกเมตรตอไร เหลอ 860ลกบาศกเมตรตอไร)

กมภาพนธ – พฤษภาคม 2556 ดาเนนการวจยการทานาเปยกสลบแหง โดย สานกบรหารนาและอทกวทยา สานกวจยและพฒนา และ INWEPF Thai เพอศกษาวธการใหนาและการใชนาขาวพนธสนปาตอง1 ไดผลการประหยดนาเฉลยท 20-33 เปอรเซนต

2  

ป พ.ศ. 2556-2557 เปนการขยายผลองคความรดานการทานาเปยกสลบแหง ผานการฝกอบรม เสวนาตางๆ อาท หลกสตรผอานวยการโครงการ, การพฒนาฝายสงนา, ขาราชการบรรจใหม ขาราชการสายงานสนบสนน, กลมเกษตรกรจากจงหวดตางๆ, จดเสวนา “การทานาใชนานอย” ในกจกรรมใหญเนองในวนครบรอบวนเกดกรมชลประทาน 111 ป, รวมถงการจดกจกรรมดงานภาคสนามของกลมประเทศสมาชก INWEPF ณ แปลงสาธตการทานาเปยกสลบแหง จ.นครนายก และเชยงใหม ในการประชมสมมนาครงทผานมา เปนตน

การดาเนนงานในป 2558 มแผนขยายผลในพนทนารองโดยรวมกบสานกบรหารนาและอทกวทยา และหนวยงานตางๆ เชนเดมโดยเพมกลมเกษตรกรและยวชลกร เขารวมกจกรรม โดยเลอกพนทนารอง 4 พนท คอ โครงการชลประทานเชยงใหม โครงการสงนาและบารงรกษาแมแตง จงหวดเชยงใหม โครงการชลประทานอบลราชธาน โครงการสงนาและบารงรกษาโดมนอยจงหวดอบลราชธาน และจดทาคมอ การทานาเปยกสลบแหง ใหแลวเสรจในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 เพอใชเปนคมอนาไปขยายผลสการปฏบตทเปนรปธรรมในพนทชลประทานตอไปในอนาคต

เทคนคการทานาแบบเปยกสลบแหงแกลงขาว หรอ AWD (Alternative Wetting and Drying) เปนหนงในวธการประหยดนาในการทานาทหลายๆ ประเทศนาไปเปนแบบอยางในการปฏบต สาหรบประเทศไทยบรษทสยามคโบตาคอรปอเรชนจากด เปนหนงในผนาทรวมสงเสรมใหกบเกษตรกรทมอาชพทานานาไปปฏบตอยางไดผลจนเปนทแพรหลายและทกภาคสวนใหการยอมรบ

สาหรบกรมชลประทาน การทานาเปยกสลบแหงแกลงขาวนน ไดมการศกษาวจยและพบวาสามารถลดปรมาณการใชนาในการทานาไดถง 28% ของปรมาณนาทใชในการทานาแบบทวไป ซงโดยปกตจะใชนาปรมาณ 1,200 ลกบาศกเมตรตอไร แตถาทานาแบบแกลงขาวจะใชนาเพยง 860 ลกบาศกเมตรตอไรเทานน นอกจากจะลดปรมาณการใชนาแลว ยงชวยลดตนทนการใชปย การใชสารเคมและนามนเชอเพลงทาใหตนทนการผลตขาวลดลงจากไรละประมาณ 5,600 บาท เหลอประมาณ 3,400 บาท หรอราว 40% รวมทงยงทาใหคณภาพของขาวดขน เพมผลผลตสงกวาไรละ 1,200 กโลกรม เกษตรกรมกาไรเพมขนและทสาคญทาใหคณภาพชวตของชาวนาดขน เยาวชนรนหลงๆ หนมาสนใจการทานา ซงจะเปนการรกษาพนทชลประทานใหคงท เกดความสามคคในชมชนทไมตองแยงนากนตอไป

 

เปนการกในชวงหลชวงทปล

แปลงนา

ระดบนาในาเขานา

หมายเห

0

หมายเหต

1) ควาแป

2) ตน

เทการทานาแบกระตนใหรากลงปกดา จนกอยใหขาวขาด

ครงท 1 ในชจะลดลงตากว

ครงท 2 ในชในแปลงนาจา

ต - วธ1) ช

แผนผงแส

10 20 ระยะกลา

ต ขาวแตละพ การทานาเปามชนทโคนกลงอนลงแทขาวจะไมอว

ทคนคกาบ “เปยกสลบกและลาตนขากระทงขาวอยดนาหรอแกลง

วงเจรญเตบโตวาผวแปลง 1

วงขาวแตกกอะลดลงตากวา

ธการทานาเปชวงขาวตงทอง

สดงระยะเวลา

30 4

ครง

พนธมอายแตก

ปยกสลบแหกอขาวตา อน) วบนา

ารทานาบแหง แกลงขาวแขงแรง โดยในชวงตงทองขาวม 2 ชวง

ตทางลาตน (อ0-15 เซนตเม

อสงสด (อายขาผวแปลง 10

ปยกสลบแหงนง อยาปลอยให

าการเจรญเต

40 50 ระยะแต

ท1

กตางกนตามช

หง แกลงขาวอณหภมหนา

าเปยกสลขาว” คอการดยทวไปจะขงองออกดอกจงงคอ

อายขาว 35-มตร หรอดนใ

ขาว 60-65 ว0-15 เซนตเ

นไมเหมาะกบหนาแหง

ตบโตของขาวอายขาว (วน)60 70

ตกกอ ครงท 2

ชนดและพนท

ว สงผลดตอดนจะสง ๆ

ลบแหงแรปลอยใหขาวงนาในแปลงนงจะเพมระดบ

45 วน) เปนเในแปลงนาแต

วน) เปนเวลาอมตร หรอดนใ

ดนทรายและ

วและวธทานา

80 ระยะส

ปลก

อขาวดงนตา ๆ เพลย

แกลงขาวขาดนาในชวนาทระดบควาบนาในแปลงอ

เวลา 14 วน หตกระแหง แลว

อก 14 วน เชในแปลงนาแต

ดนเคม

าแบบ “เปยก

90 100 สรางรวง

กระโดดสนา

ว วงเวลาทเหมาามลก 5 เซอยท 7-10 เซ

หรอจนกวาระวจงปลอยนาเ

ชนเดยวกน หรตกระแหงแลว

กสลบแหง”

110 120ระยะสรางเม

ชวงปลอย

ชวงเวลากาจ

ชวงเวล

าตาลไมชอบ

3

ะสม เพอซนตเมตร ซนตเมตร

ะดบนาในเขานา

รอจนกวาวจงปลอย

0 130 มลด

ยนาแหง

จดวชพช

ลาใสปย

บ (ไปหา

4  

การทานาเปยกสลบแหงเพอเพมปรมาณและคณภาพผลผลตสง และลดตนทน มแนวทางปฏบตดงตอไปน

ก. การเตรยมดน ลดการเผาตอซงและปรบปรงคณภาพดนดวยปยพชสด

โดยกอนเกบเกยวผลผลตใหหวานปอเทองในวนทมการเกบเกยว แลวรถเกยวจะกระจายฟางเพอใหคมดนรกษาความชนไวและไมตองทาการไถกลบ เมลดปอเทองกจะงอกภายใน 3 วน เมอปอเทองออกดอก (50-60 วนหลงหวาน) จงทาการไถกลบเปนปยพชสดตอไป

การเตรยมดนเมอปอเทองออกดอกจะทาการไถกลบ หมกเทอกโดยใชสารชวภาพเรงการยอยสลายของปอเทอง ฟางขาว และเศษวชพช โดยปกตฟางขาวจะยอยเองได 15-20 วน แตหากใชสารชวภาพชวยเรงจะยอยได 7 วน

การหมกฟางขาวกาจดขาวเรอ และกาจดวชพชในแปลงนา มขนตอนในการเตรยมดน ดงน ใสนาในแปลงนาเพอใหวชพชและขาวเกางอกกอนแลวใชรถยาหมกฟางไวกอนโดยใชยเรย

ประมาณ ๔ กโลกรม รวมกบกากนาตาลประมาณ ๒ กโลกรม/ไร หวานลงแปลงนา ทาการยาเทอกแลวหมกไวประมาณ ๕ วน ฟางและวชพชจะยอยสลาย

ใชนาจลนทรยจากนาซาวขาวใสในแปลงนาประมาณ ๑ ลตรตอพนท ๑ ไร เพอชวยเรงการยอยสลายของเศษวชพช ฟางขาว ขาวเรอ และปอเทอง หมกไวประมาณ ๕ วน

ใชนาหมกจลนทรยหนอกลวยใสในแปลงนาประมาณ ๑ ลตรตอพนท ๑ ไร เพอชวยเรงการยอยสลายของเศษวชพช ฟางขาว ขาวเรอ และปอเทอง และทาลายการสะสมของสารเคม หมกไวประมาณ ๗ วน

*สตรการทานาหมกจลนทรยหนอกลวย* หนอกลวยพรอมเหงาขนาดความสงไมเกน 1 เมตร จานวน ๒-๓ หนอ ถงหมกขนาด 100 ลตร จานวน ๑ ถง กากนาตาล จานวน ๑ ลตร นาสะอาด จานวน ๑๐ ลตร

หมกทงไว อยางนอย ประมาณ ๒๑ วน อตราสวนทใช ๑๐ ซซ / นา ๒๐ ลตร ทาการยาทาเทอก อกครงและปรบพนทใหมความเรยบเสมอ ชกรองในแปลงระยะหางระหวางรอง ประมาณ 3 เมตร เพอสะดวกในการดแล การกาจด

พนธปะปน การใสปย ฉดสารชวภณฑ ระบายนาออกใหหมดแลวหวานเมลดพนธ (สาหรบการทานาหวานนาตม)

 

ข.

ท

1 อตร2 ปย 3 สาร4 สาร5 การ6 การ7 การ8 ผลผ9 ตนท

ค.

การเตรยมเเมลดพนธคชวโมง บมเม

การเปรยบเ

รายการ

ราการใชเมลด

รกาจดวชพช รกาจดโรคแมรหกลม รกาจดพนธปนรดแลรกษา ผลต ทนการผลต

การหวานเมระบายนาออายขาวได ถาพนทตรงการผลตเปน

เมลดพนธ ณภาพประมามลดพนธไว

เทยบวธการเ

นาดพนธ 2

53

ลง 4

น ยา

86

บ

มลดพนธ อกใหหมด แล1 วน ฉดยาคงไหนไมเสมอ นเมลดพนธจะ

าณ 10-20 ก1 วน แลวนาไ

เพาะปลกขาว

าหวาน 20 กก. 50 กก. 3 ครง 4 ครง งาย หากมาก ยาก

69 กก. 5.37 บ./กก.

ลวหวานเมลดคม มนาขงขาวจะะตองไมมการ

การเตรยมท

กโลกรม/ไร แชไปหวาน

วตอไร วธการเพ

นาดใชคนดา

40 กก. 1 ครง 2 ครง

หกลมบาง ยาก งาย

905 กก. 5.50 บ./กก.

ดพนธทเตรยม

ะไมงอกจงใชเรซอมขาวเพรา

ทนา

ชเมลดพนธดว

พาะปลก ดา ใชเครองดา

10 กก. 45 กก. 2 ครง 2 ครง

ไมหกลมงาย งาย

991 กก.4.65 บ./กก.

มไวดวยเครอง

เชอราไตรโคราะจะทาใหกา

วยเชอราไตรโ

นาโยนา 12 กก37 กก1 ครง2 ครง

หกลมบยาก ยาก

904 กก 5.03

บ./กก

และ มอใหสม

เดอรมาใสทารสกแกของเม

โครเดอรมา

หมาน ก.

พนธละพตอ และ

ก. ง ง บาง

ก. 3 ก.

มาเสมอ

า ใหขาวงอกดไมลดพนธไมสม

5

นาน 24

ายเหต

ธขาวแตนธมผลตนทนผลผลต

ไมตาย มาเสมอ

 

เทคนคค2 โครงก

ง.

จ. ก

ใ ใ

ใ

ไ

ควรร จากกาารสงนาฯ เพช

- การใ97 –

- การป- การห

จาน

สรป

การเพาะกลควรเพาะกกระทบกระเแชเมลดพนธมาหากมปญ

การขนยายกยายตนออนเมควรถอนตนกใหมดนเกาะรใหขนยายตนรากตนกลาแหใหถอนตนกลออนๆ เปนสงไมเหลอง

ารศกษาทดลอชรบร เรองอต

ใชเมลดขาวจา– 101 ตน ปกดา จบละ หวานเมลดพนวน 1 - 2 ตน

ปไดวา การปล

ลา (นาดา) กลากอนปลกเทอนนอย ธ นาน 12-24

ญหาเรองบว ข

กลา มออายไมเกนกลาเบาๆ เพอรากไวบาง กลาไปยงแปลหง ลาและขนยายงมชวตทบอบ

องของกลมบรตราการแตกก

านวน 1 เมลด

3 – 4 ตน สานธ (นาหวานนเทานน

กขาวตนเดยว

กไม เ กน 20

4 ชวโมง ในนอแนะนาใหแช

น 20 วน หากอรบกวนตนกล

ลงปลกทนท

อยางเบามอ บางมาก หาก

รหารการใชนากอของตนขาวโ

ดเพาะปลก (ป

ามารถแตกกอน) ปรากฏวา

วใหผลผลตดก

วน และเม

นาอน 35-40ชเมลดพนธดว

ปลกตนกลาทลานอยทสด

แลวปกดาไมเ

อยาใหชา อกตนกลาไดรบ

าชลประทานทโดยใชเมลดพ

ปลกขาวตนเด

อได จานวน 1าตนขาวทหวา

กวาการทานา

อถอนกลาไ

องศาเซลเซยวยนาสะเดา

ทแกกวานการคอยระวงอยา

เกนครงชวโมง

อยาลางราก บการสมผสเบ

ทายางบานลานธขาวพนธ ก

ดยว) สามารถ

17 – 21 ตน านในแปลงทว

หวาน

ปปลกรากข

ยส จะดทสด

ผลตหนอจะลาใหตนกลาหล

งหลงจากถอน

อยาทงไวกลาาๆ การเตบโต

าดพฒนาฝายกข. 41 พบวา

ถแตกกอไดเปน

วไปสามารถแ

ขาวจะตองไ

หรอตามแบบ

ลดลง ลดออกจากเม

นตนกลา ทงน

างแดด เพราตจะไมชะงก

6

สงนาฯท า

นจานวน

แตกกอได

ดรบการ

บทเคยทา

มลด และ

นเพอไมให

าะตนกลาและใบจะ

 

ฉ. ก

ช. ก

แปลนา

ระดปลอ

เตมท

ผลผลตล

การดานาหรปกดาตนกลาปลกเปนรปตตนกลาอยหาระหวางแถวแการปลกระยะและเนนประหเผอตนกลาไว

การควบคมนขณะดานาใหเมอขาวเรมตขณะทขาวแตครงท 1 ในช

ลงนาจะลดลง

ครงท 2 ในชบนาในแปลงอยนาเขานา

หลงจากหนา

เมอขาวเรมอลดลง ปลอยนาออก

รอปกดา าทละตน จะใาราง 40x40 งกน ใหราและระหวางตะ 40x40 เซนหยดเมลดพนวปกทขอบแป

นาในแปลงหใชนาแตนอยงตวหลงจากปตกกอสามารถวงเจรญเตบโตตากวาผวแปล

วงขาวแตกกอนาจะลดลงต

ดนแตก กคอ

ออกรวงปลอย

กจากนากอนเ

ใหผลดทสด เพหรอ 33x33

กไดแผกวางแน นตเมตร จะปธ ลง เอาไวแทน

นา ใหมากพอทจ

ปกดาประมาณถทาใหนาแหงไตทางลาตน (อลง 10-15 เ

อสงสด (อายขากวาผวแปล

ยใสปยลงไปใ

ยใหนาทวม 7

กบเกยว 15-2

พราะตนขาวจ3 หรอ 25x25และไดรบแสงแ

ปลกไดเรวกวา

นตนกลาทตาย

จะทาใหดนเปณ 10 วน เตมได 2ครง อายขาว 35-เซนตเมตร หร

ขาว 60-65 วง 10-15 เ

ในนา ปยจะลง

7-10 เซนต

20 วน

จะแยงอาหาร 5 เซนตเมตร แดดมากขน

าเหมาะกบแป

ยหรอเสยหาย

ปนโคลนเทานมนาเขานาใหท

45 วน) เปนเรอดนในแปลง

วน) เปนเวลาอเซนตเมตร หร

งไปในรอยแต

ตเมตร หากขา

นา และแสงแ(ดเลวปลกถ อกทงยงสะ

ปลงใหญๆ ซง

ย

น ทวมสงจากดน

เวลา 14 วน หงนาแตกระแห

อก 14 วน เชรอดนในแปลง

ก ทาใหรากข

าวขาดนาในร

แดดกน ดนดปลกหาดวกในการกา

งงายตอการกา

นไมเกน 5 เซน

หรอจนกวาระหง แลวจงปล

ชนเดยวกน หรงนาแตกระแห

ขาวดดซมสาร

ระยะนเมลดจ

7

ง) เพอใหาจดวชพช

าจดวชพช

นตเมตร

ะดบนาในอยนาเขา

รอจนกวาหงแลวจง

รอาหารได

จะลบและ

 

ซ. ก

หรอถอน

ใผลผลตเพออกซเจน

ทวไป วธ

ขอเทจจ

ออกซเจ

ชวยยอย

การดแลรกษการกาจดวชควรมการกาจ

นดวยมอกได

ในการกาจดพมขนในระดนโดยตรง มผล

การควบคมแการทานาเปยธการปองกนแ แมลงแล ปใชเมล หอยเชอ

จรง 

การปลอยให

จนมากขน มการ

ยอนทรยวตถในน

ษา ชพช จดวชพชอยาง

วชพชตองใชดบทคมกบกาลตอการเจรญ

และกาจดศตรยกสลบแหงทาและกาจดศตรละโรคบางชนดดมะขาม, ดออรใชกบดกแล

ผนนาแหงจนดน

เกดรากใหมหาอ

นา

งนอย 3 ครง

ชเวลาและแรงรลงทน เพรา

ญเตบโตของตน

รพช าใหตนขาวแขพชโดยวธทางดใชสารธรรมกทองกวาว, ยะสมนไพรบา

นแตกในชวงทตน

อาหารไดมากขน

อาจใชเครอง

งงานมากพอาะทาใหอากานขาว

ขงแรงสมบรณงธรรมชาตมดชาต เชนสะเดยอดมนสาปะงชนดฉดพน

นขาวเจรญเตบโ

ขาวมการแตกก

ทนแรงทผลต

สมควร แตในาศเขาไปในดน

ณสามารถตานโดงน ดาปองกนและหลง, กบดก

โตนน ชวยใหขาว

กอด ตนขาวแขงแ

ตจากโรงงาน ห

นการกาจดวนไดมากซงเป

โรคและศตรพ

ะกาจดได

วไดรบแสงแดดอ

แรง ตานทานโรค

หรอประดษฐ

ชพชแตละคปนเหตใหราก

พชไดดกวานา

อยางเพยงพอ ร

คและแมลง มไส

8

ฐขนมาเอง

รงชวยใหขาวไดรบ

านาขง

รากไดรบ

สเดอนมา

 

ลตร ฉดพ

ไตรโครเด

25 ลตร

เชอราเม

คลายขน

การใชแอาหารเป

การเลยงหญา (โด

การใชสารชว

ขาวอพน ขาวอ

ดอรมา อตรา ขาวอ

ฉดพน ขาวอ

ตาไรเซยม อต

การใหปย ขาวอาย 10 วแปลงนา ขาวอาย 15 อยางสมาเสม

o ครงท

o ครงทนนกแปลวาขา

หนแดง เพอปด งเปดในนา เพดยปลอยเปดเ

วภณฑดานโร

อาย 1-20 ว

อาย 20-40 า 1 ถง / นา อาย 50-90

อาย 50-90ตรา 1 ถง / น

วน ระบายนา

วน ใสนาขหมอ ท 1 ขาวอาย สตร 46 สตร 18 สตร 0- ผสมนาส

จานวน ท 2 ขาวอายวเรมสรางรวง

คลมหนาดนป

พอใหกนแมลเขานาหลงปก

รคและแมลง

วน จะมเพลยไ

วน จะมหนอ25 ลตร ฉดวน จะเปนเช

0 วน จะมเพลนา 25 ลตร ฉ

เขาพรอมฮอร

หม อตรา 5

20 วน 6-0-0 จาน8-46-0 จาน-0-60 จานสมควนไมและ500 ซซ. ย 50-55 วง ใหใสปยได

ปองกนวชพช

ง วชพช หอกดาแลว 4 สป

ไฟเปนศตร (ถ

อนเปนศตร (ถดพน ชอรา (ถาม)

ลยกระโดดสนฉดพน

รโมนหนอกลว

ลตร/ไร หลงจ

นวน 5 กโลกรนวน 8 กโลกรนวน 9 กโลกรสารจบใบ

วนแตทสาคญดทนทเพราะเ

เปนปยพชส

อยเชอร รบกวปดาห)

ถาม)ใชเชอรา

ถาม)ใชเชอบท

ใชเชอราไตรโ

นาตาลเปนศต

วย และนาขห

จากนนใหตรว

รม / ไร รม / ไร รม / ไร ถาดนเปนกรด

ญตองนาตนทสเปนระยะทเร

สด ตรงไนโตร

วนแหลงทอยแ

บวเวอรเรย

ท อตรา 50

โครเดอรมา

ร(ถาม) ใชเ

หม อยางละอ

วจด ระบบนเ

ดหรอดางจดใ

สมบรณทสดมาสามารถเพม

รเจนในอากาศ

แมลงศตรพชใ

อตรา 1 ถง

ซซ และผส

อตรา 1 ถ

เชอราบวเวอร

อตรา 5ลตร/

เวศนในแปลงข

ใหผสมนาหมก

มาผาตนดถาในมปรมาณเมลด

9

ศและเปน

ในนา ยา

ง/นา 25

สมเชอรา

ถง / นา

รเรยและ

/ไร เขา

ขาว

กชวภาพ

นโคนตนดของขาว

10  

ในแตละรวงได แตถาดทอายขาวอาจจะเปนการใสปยไมตรงชวงเพราะการฉดสารกาจดวชพชและการใหนาแตละครงทาใหขาวมการเปลยนแปลงการออกรวงและเพมปรมาณผลผลตของขาวแตละฤดกาลได

*สตรปยทใช*

o สตร 21-0-0 จานวน 5 กโลกรม/ ไร o สตร 46-0-0 จานวน 5 กโลกรม / ไร o สตร 18-46-0 จานวน 8 กโลกรม / ไร o สตร 0-0-60 จานวน 9 กโลกรม / ไร o ผสมนาสมควนไมและสารจบใบ นาหมกชวภาพ จานวน 500 ซซ.

o ครงท 3 ใหดขาวมความสมบรณแคไหนถาไมสมบรณใหใส สตร 46-0-0 ประมาณ 4 กโลกรม / ไร หรอตามความเหมาะสม ผสมนาสมควนไมและสารจบใบ

หมายเหต การฉดสารปองกนกาจดโรคแมลงจะตองสารวจระบบนเวศนกอนทกครง ถาไมถงขนระบาดกไมไดฉด การใชสารชวภณฑจะฉดเวลาตอนเยนและผสมสารจบใบเพราะตอนเยนมนาคาง ทาใหเชอราสามารถขยายตวเพมขนและรวมกบนาคางทาใหไหลไปตามซอกใบ ลาตน สามารถควบคมเชอราไดด

*ฉดพนขบไลแมลง โดยใชสมนไพร* (นาสะเดาหมก นาสมนไพรกลนและนาสม ควนไม) สะเดา 5 กโลกรม เหลาขาว 4 ขวด นา 5 ลตร หมกไว 3 วน คนเอาแตนาอตราการใชในนาขาว 50 ซซ/นา 20 ลตร นาสมควนไม อตราการใชในนาขาว 40 ซซ/นา 20 ลตร

นาสมนไพรกลน อตราการใชในนาขาว 50 ซซ/นา 20 ลตร

วธการทานาสมนไพรกลน นาสมนไพร เชน ขา ตะไคร ยคาลปตส มาหน แลวนาใสถงกลนใหเตมตงไฟจนกวาจะมนากลนหยดจงนาภาชนะรอไว

ปจจบนน ไดมการลดขนตอนในการฉดสมนไพรและฮอรโมนลง โดยฉดพน ในชวงขาวอาย 50 และ 60 วนเทานน เพราะตนขาวมความแขงแรง โดยสงเกตจากตนขาวกอใหญ มความตงตรง มสเขยวตามธรรมชาต ถาขาวยงไมแขงแรงสามารถฉดสมนไพรและฮอรโมนในชวง 75 วนเพมเตมได

11  

เอกสารอางอง สถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพ. (2544). “ระบบการเพมผลผลตขาว (รพข)” แผนกสงเสรมการเกษตร

ฝายเกษตร.

ดลมนส กาเจ. (2558, กมภาพนธ 3). “ทานาเปยกสลบแหง..แกลงขาว นวตกรรมทางเลอกยามนามนอย”. หนงสอพมพ คม ชด ลก.

ศนยวทยาศาสตรและเทคโนโลยขาว ภาควชาพชไร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. “การทานาเปยกสลบแหง”. เขาถงไดจาก http://www.komchadluek.net/index.php (สบคนวนท 2 พฤษภาคม 2558)

เวบไซต http://www.ชาวนาวนหยด.com/

เอกสารประกอบการคดเลอก สถาบนเกษตรกรผใชนาชลประทานดเดนแหงชาต ประจาป พ.ศ.2559, กลมบรหารการใชนาชลประทาน “ทายางบานลาดพฒนา” จงหวดเพชรบร, โครงการสงนาและบารงรกษาเพชรบร สานกชลประทานท 14 กรมชลประทาน

12  

ภาคผนวก ภาคผนวกประกอบดวย

ก. วธใชสะเดาในนาขาว ข. วธการกาจดปและหอยแบบธรรมชาต

ก.วธใชสะเดาในนาขาว

เราสามารถใชสวนตาง ๆ ของสะเดาในการควบคมแมลงศตรพช เชน เปลอกลา ตนใบ ผล และเมลดใน ซงวธการใชจะแตกตางกน เชน ผลหรอเมลดในใชวธสกดเปนสารละลาย หรอบดเปนผงใสในแปลงพชไดโดยตรง สวนเปลอกหรอใบจะใชวธแชกบนา

การใชผลและเมลดใน การแปรรปผลและเมลดในเพอใหเปนสะเดาผง สา หรบใสในแปลงพชโดยตรงและทา นายาฉดพน ม

วธการแปรรปดงตอไปน ทงผล~ใชทนท + เกบผลสกทรวง นา มาผงใหแหงในทรม โปรง ไมถกแสงแดดและความชน + บดหรอตา ใหละเอยดเปนผง สามารถนาไปใชไดทนท ~ ยงไมใชทนท แตเกบไวชวระยะหนง + กอนบดหรอตา ใหเปนผง ใหนาไปอบแหงโดยใชตหรอเตาอบ + บดหรอตา ใหละเอยดเปนผง บรรจในถงพลาสตกแลวใชความรอนรดปดปากถงใหแนน เพอปองกนเชอรา หมายเหต วธดงกลาวสามารถทา ไดงายในทองถนโดยชาวบานประยกตใชไดเอง เมลดใน ~ เพอใหไดประสทธภาพมากทสด 1. เกบผลสกทรวงหลนจากตน นามากะเทาะเปลอกออกใหเหลอแตเมลดใน โดยถ กบทราย หรอ แชนาใหนมบบเอาแตเมลดใน 2. ลางเมลดในทไดใหสะอาด ผงในทรมทโปรง ใหแหงสนท 3. บดหรอตา ใชไดทนท หรอนาผงทบดบรรจถงพลาสตกปดปากใหสนทเพอ เกบไวใชภายหลง หมายเหต สาหรบเมลดใน สามารถทาใหละเอยด(บดหรอตา)ไดงายกวา และอาจไมเกดเชอราไดงายเหมอนบดทงผล นอกจากนผงของเมลดในมสวนของสารออกฤทธมากกวาผงจากทงผล สารทอยในสะเดา ออกฤทธเปนยาดดซม โดยจะมพษตอแมลงดงนคอ - ขบไลแมลง - ทาใหหนอนแมลงไมลอกคราบ - ทาใหเปนหมน - ระงบการกนอาหารของแมลง - ฆาแมลงโดยตรง แมลงในนาขาวทสามารถควบคมไดโดยสะเดา มดงตอไปน โดยผงสะเดา (หวานหรอคลกกบเมลดพนธ) แมลงบว, เพลยไฟ, ตกแตน, หนอนกระทกลา, เพลยกระโดดสนาตาล, เพลยกระโดดหลงขาว, แมลงศตรทอาศยอยในดน

 

โดยนายาเพลยจกจ

1. วธแช

สะเดา แ

2. หวาน

หวานเมลหมายเหกรณนอา

3. วธหว

กโลกรมต

าสะเดา (ฉดพจนสขาว, หน

ชเมลดพนธ (ปขนท 1 1.1 เตรยมภา1.2 เตรยมสะ

- ละลา- หรอใ

1.3 บรรจเมลแชไว 2 คน

ขนท 2 นากระสอบข

นผลสะเดาในหวานผงสะเดลดขาวกได ต ถาเกษตรกาจใชวธฉดพน

วานผงสะเดาหขนท 1 ยายกขนท 2 หลงตอพนทปลก

พน) อนกอแถบลา

ปองกนการแพ

าชนะเพอแชเะเดาสาหรบแายผงสะเดา 1ใชใบสะเดาสดลดขาวลงในถ

าวขนจากนายแปลงกลา ดาทบในแปลง

กรไดรบเมลดนชวงหลงปกด

หลงปกดา กลาจากแปลงงจากยายกลา1 ไร

ระยะเตรย

าย, หนอนกอส

พรระบาดของ

มลดพนธขาวชขาว 1-2 ถง1 กโลกรมกบนด 3 กโลกรม ถงกระสอบทน

ยา ทงไว 2-3

งกลา โดยใชผ

พนธขาวจากหา

งเพาะกลาลงปไดประมาณ

ยมเมลดพนธ

ระยะปกดา

สครม, หนอน

งแมลงบวได)

เปนถง 200 ง (8-16 กโลกนาสาหรบแชสบหรอขยใบ

นาสามารถซม

วน ใหเมลดง

ผงสะเดา 1 กโ

หนวยงานเกษ

ปกดา ในนา7 วน หวาน

นหอใบขาว, ห

ลตร หรอโองกรม) คนใหทว

บแชในถงทมนมผานได นากร

งอก จงนาไปห

โลกรมตอเมล

ษตรของรฐ ซง

ผงสะเดาใหท

นอนมวนใบ,

ง

นาเปนเวลา 6-ระสอบขาวจม

หวาน

ดขาว 1 ถง โ

งโดยทวไปมก

วแปลงในอตร

หนอนกระท,

-12 ชวโมง มลงในภาชนะ

โดยหวานกอน

กจะคลกสารเค

ราสวน ผงสะ

13

, แมลงสง

ะทมนายา

นหรอหลง

คมมาแลว

ะเดา 6–8

14  

หมายเหต ขนตอนนจะใชผงสะเดามากกวาตอนเตรยมเมลดพนธ กอนหวานผงสะเดา ควรใหปรมาณนาในนามนอยทสด แตถาใชวธฉดพนจะมประสทธภาพมาก

ข. วธการกาจดปและหอยแบบธรรมชาต

1. วธกา จดปในนาขาว 1.1 แชเมลดมะขามประมาณ 24 ชวโมง แลวนาไปวางไวรอบๆ รป หรอนาไปหวานตามคนนา จากนนป

จะมากนเมลดมะขาม แลวเมลดมะขามจะตดฟนปอยประมาณ 2 – 3 วน ซงทาใหปตาย (กรณตวอยางจากประเทศอนเดย มการใชวธนมาประมาณ 30 ปแลว)

1.2 ใชดอกทองกวาวไปวางไวรอบๆ รป 1.3 ใชยอดมนสาปะหลงมาแชกบขาวสกในอตราสวน 1:1 นาน 12 ชวโมง (หนงคน) แลวนาขาวสกไป

หวานในแปลงนาขาวเมอปมากนขาวสกปจะตาย 1.4 ทากบดกปโดยใชปลาราหรอกะปเปนเหยอลอ สามารถนาปไปทาเปนอาหารได 2. วธการกาจดหอย 2.1 หลงจากปลกขาวใหทารองนายาว 10-15 เมตร เพราะเมอปลอยนาออกจากนา หอยจะเขาไปอยตาม

รองนานแลวเรากเกบหอยออกไป 2.2 โดยทวไปปตวเมยเมอวางไขแลวมนจะไปอาศยอยในแหลงทมนา ดงนนเรากปลอยนาเขาไป ในรองนาเพอใหมนมาอยแลวในนานนกใหใสสมนไพรพวก บอระเพด เคลอไหล มะโหงหรอสบดา พมเสน

(คา –ฟอง , ขนาดหลวง,ผกชชาง , ใบหลบขนาดใหญ คอพมเสนนนเองแตเรยกตางกน) สมนไพรเหลานเปนอนตรายตอป

2.3 อกประการหนงอาศยศตรธรรมของหอยเปนตวกาจดซงศตรธรรมชาตของหอยไดแก นก , มด, เปด , ง และคน

2.4 นา ใบมะละกอไปไวในแปลงนาแลวหอยจะมากนจากนนเกบหอยออกไปทา ประโยชนตอไป 2.5 สารซาโปนน ประกอบอยใน โสม (จน,เกาหล) ยานสะบา, เถาวลย (ตามปาเมองไทยทวไป)

มะคาดควาย(ใชผลตากแหง) เลบมอนาง (ใชใบแกและดอก) เมลดชาพนป สารซาโปนนมฤทธเปนดางสงผลกระทบตอระบบหายใจของสตวเลอดเยนทกชนดทตองอาศยการดดซมออกซเจนจากนาทา ใหสามารถฆาหอยเชอรอยางไดผล ในสวนของสตวนาชนดอนเชนป ปลา กง จะมอาการเมานาชวคราวแตถาไดรบในปรมาณเขมขนมากอาจตายได(ปลาตองไดรบสารเขมขนมากกวาหอย 12 เทา ถงจะตาย) และไมมผลไดไดกบสตวเลอดอน นอกจากทา ใหเกดอาการทองเสยหรออาเจยนถารบประทานหรอดมสมนไพรนในปรมาณมาก ๆ และสามารปองกนไมใหหอยเชอรเขามาในแปลงนาไดนานประมาณ 3 – 4 อาทตย

วธการทา สมนไพรใชเอง นาสมนไพรทมสารซาโปนน มาตากแดดใหแหงแลวบดใหละเอยดนาไปแชนาเพอให “ซาโปนน”

ละลายนาออกมา แลวนา ไปสาดใหทวแปลงนาขาว อตราสวนทใชคอสมนไพร 3 –5 กก./นา 1 ไร