1

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

บทท 1 บทนา

ป�จจบนโรคมะเรงเป�นป�ญหาสาธารณสขของโลก เนองจากโรคมะเรงเป�นสาเหต

การเสยชวตของคนทวโลกเป�นอนดบ 2 รองมาจากโรคหวใจ จากข(อมลรายงานอบตการณ*โรคมะเรงป+ พ.ศ. 2555 มผ(ป1วยมะเรงรายใหม2ทวโลกประมาณ 14 ล(านคน และมผ(เสยชวตด(วยโรคมะเรงมากถง 8.8 ล(านคน องค*การอนามยโลกได(คาดการณ*เกยวกบโรคมะเรงในป+ พ.ศ. 2563 จะมจานวนผ(ป1วยมะเรงรายใหม2เพมขนเป�น 21.7 ล(านคน และเสยชวตด(วยโรคมะเรงเพมขนเป�น 13 ล(านคน ทงนเนองมาจากการเพมขนของประชากรในวยสงอาย อตราการเกดน(อยและป�ญหาจากประชาชนมพฤตกรรมเสยงต2อโรคมะเรงเพมขน เช2น การมวถชวตแบบชาวตะวนตก การสบบหร อาหารเสยง การไม2ออกกาลงกาย โดยเฉพาะในกล2มประเทศกาลงพฒนา มะเรงทพบมากทวโลกในเพศชาย ได(แก2 มะเรงปอด รองลงมา ได(แก2 มะเรงต2อมลกหมาก มะเรงลาไส(ใหญ2 มะเรงกระเพาะอาหาร และมะเรงตบ ตามลาดบ ส2วนมะเรงทพบมากทวโลก ในเพศหญงคอ มะเรงเต(านม รองลงมา ได(แก2 มะเรงลาไส(ใหญ2 มะเรงปอด มะเรงปากมดลก และมะเรงกระเพาะอาหาร ตามลาดบ อย2างไรกตามชนดของโรคมะเรงทพบมากจะแตกต2างกนไปในแต2ละประเทศหรอภมภาค โดยเฉพาะระหว2างประเทศทพฒนาแล(วและประเทศทกาลงพฒนา ผ(ป1วยโรคมะเรงในประเทศกาลงพฒนามประมาณ 7 ล(านคน หรอมสดส2วนเท2ากบร(อยละ 70 ของผ(ป1วยมะเรงทวโลก โรคมะเรงทพบมากในกล2มประเทศกาลงพฒนา คอ มะเรงปอด และมะเรงเต(านม ส2วนประเทศทพฒนาแล(ว โรคมะเรงทพบมากคอ มะเรงต2อมลกหมากและมะเรงเต(านม ทงนเนองจากแต2ละประเทศจะมความแตกต2างของพฤตกรรมสขภาพ พนธกรรม และสงแวดล(อมภายนอก เป�นต(น(1,2)

โรคมะเรงเป�นสาเหตการเสยชวตอนดบ 1 ของคนไทยมาตงแต2ป+พ.ศ. 2541 จากข(อมลของสานกนโยบายและยทธศาสตร* กระทรวงสาธารณสข อตราการตายด(วยโรคมะเรงในป+ พ.ศ.2541 เท2ากบ 48.7 รายต2อประชากร 100,000 ราย เพมขนอย2างต2อเนอง ป�จจบนป+ พ.ศ. 2558 คนไทยมอตราตายจากโรคมะเรงเท2ากบ 113.7 รายต2อประชากร 100,000 ราย จานวนประมาณ 70000 รายต2อป+ หรอเท2ากบ 190 รายต2อวน (3) อบตการณ*ของโรคมะเรงในประเทศไทยป+ พ.ศ. 2554 พบว2า มผ(ป1วยใหม2จานวน 112,392 ราย เป�นเพศชายจานวน 54,586 ราย และเพศหญงจานวน 57,806 ราย อบตการณ*โรคมะเรงในเพศชายเท2ากบ 153.6 ราย ต2อประชากร 100,000 ราย และเพศหญงเท2ากบ 123.8 ราย ต2อประชากร 100,000 ราย ช2วงอายทพบเป�นมะเรงมาก คอ เพศชาย 55-75 ป+ เพศหญง 45-65 ป+ มะเรงทพบมากในคนไทย เพศชาย ได(แก2 โรคมะเรงตบและท2อนาด โรคมะเรงปอด โรคมะเรงลาไส(และทวารหนก โรคมะเรงต2อมลกหมากและ

2

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

โรคมะเรงต2อมนาเหลอง ตามลาดบ ในเพศหญง ได(แก2 โรคมะเรงเต(านม โรคมะเรงปากมดลก โรคมะเรงตบและท2อนาด โรคมะเรงลาไส(ใหญ2และทวารหนก โรคมะเรงปอด ตามลาดบ(4) จะเหนได(ว2าโรคมะเรงตบและท2อนาด เป�นป�ญหาทางสาธารณสขทสาคญของประเทศไทยเนองจากเป�นมะเรงทพบมากเป�นอนดบหนงในเพศชาย และเป�นอนดบสามในเพศหญง

รปท 1 สถตโรคมะเรงทพบบ�อยในประเทศไทย (Cancer in Thailand Vol.VIII)

รปท 2 โรคมะเรงทพบมากในภาคเหนอ 10 อนดบแรกป9พ.ศ. 2551-2555

4.04.14.44.75.7

10.313.3

17.218.0

27.9

0 20 40

CorpusLeukemia

SkinLymphoma

OvaryColorectal

Liver and bile ductCervix

LungBreast

ASR per 100 000

Female

3.74.54.64.85.26.87.0

13.532.0

36.7

0 20 40

Oral cavitySkin

StomachBladder

LeukemiaProstate

LymphomaColorectal

LungLiver and bile duct

ASR per 100 000

Male

3

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

โดยทวไปแล(วโรคมะเรงตบ แบ2งเป�น 2 ชนดหลกๆ ได(แก2 โรคมะเรงเซลล*ตบ (Hepatocellular carcinoma: HCC) คอ เนองอกชนดร(ายแรงของเซลล*ตบเอง และโรคมะเรงท2อนาด (Cholangiocarcinoma: CCA) คอมะเรงทเกดจากเซลล*เยอบผนงของท2อทางเดนนาดซงรวมถงท2อนาดภายในและภายนอกตบ แต2ไม2รวมถงเยอบของถงนาดและ Papilla of vater นอกจากนอาจพบเซลล*ชนดอนๆอาทเช2น Adenocarcinoma เป�นต(นทงนมะเรงเซลล*ตบและท2อนาด มป�จจยเสยงทแตกต2างกน โรคมะเรงเซลล*ตบมป�จจยเสยงทสมพนธ*กบภาวะตบแขง การดมสรา สารก2อมะเรง aflatoxin การตดเชอไวรสตบอกเสบบและซ เป�นต(น ส2วนโรคมะเรงท2อนาด มป�จจยเสยงสาคญพบว2าเกยวข(องกบการรบประทานปลานาจดทมเกลดแบบดบๆ ทาให(ได(รบตวอ2อนของพยาธใบไม(ตบ (Metacercaria of Opisthorchis viverrini) และจะเจรญเตบโตอย2ในท2อทางเดนนาด นอกจากนการรบประทานอาหารหมกดอง เช2น ปลาร(า ปลาเจ2า ปลาจ2อม และปลาส(ม จะมสาร N-nitrosocompound และ Nitrosamines ซงจะเร2งให(เกดมะเรงได(เรวขน (5,6) แม(ว2าในป�จจบนการวนจฉยและวธการรกษาโรคมะเรงตบจะก(าวหน(าไปมากแต2โรคมะเรงตบยงเป�นโรคทมอตราการตายสงอย2างต2อเนอง ทาให(โรคมะเรงตบมอตราตายสงเป�นอนดบหนงของประเทศไทย และเป�นอนดบสองของคนทวโลกรองมาจากโรคมะเรงปอด เนองจากโรคมะเรงตบมผลการรกษาไม2ค2อยด ทงนเพราะผ(ป1วยมกจะมาพบแพทย*ในระยะท(ายๆ จากข(อมลสถตผ(ป1วยโรคมะเรงตบและท2อนาดรายใหม2ป+ พ.ศ. 2559 ของโรงพยาบาลมะเรงลาปางพบว2า ร(อยละ 77 ของผ(ป1วยโรคมะเรงตบและท2อนาดทมารบการรกษาเป�นระยะท 4 ซงมการกระจายของโรคไปยงอวยวะอนๆ (7) ส2งผลให(ผ(ป1วยโรคมะเรงตบและท2อนาดมอตราการรอดชพตา จากข(อมลการศกษาอตรารอดชพโรคมะเรงในภาคเหนอป+ พ.ศ. 2546-2555 พบว2าผ(ป1วยโรคมะเรงตบและท2อนาด ในจงหวดลาปางมอตรารอดชพท 5 ป+เพยงร(อยละ 4 ในเพศชายและร(อยละ 8 ในเพศหญง(8) สอดคล(องกบอตรารอดชพโรคมะเรงตบและท2อนาดของประเทศไทยป+ พ.ศ. 2548-2552 เฉลยเพยงร(อยละ 7.8(9) โรคมะเรงตบจงเป�นโรคทมการพยากรณ*ของโรคไม2ด ส2งผลให(มการเจบป1วย เสยชวตในระยะเวลารวดเรว เกดความสญเสยและมผลกระทบต2อสงคมและประเทศชาต

จากสถตโรคมะเรงตบและท2อนาดในประเทศไทย ป+ พ.ศ. 2553-2555 พบว2า อตราอบตการณ*ปรบอายมาตรฐานของมะเรงตบและท2อนาด อบตการณ*โรคมะเรงเพศชายเท2ากบ 33.9 ต2อประชากร 100,000 ราย และเพศหญง เท2ากบ 12.9 ต2อประชากร 100,000 ราย โดยอบตการณ*โรคมะเรงตบและท2อนาดสงสดพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อบตการณ*โรคมะเรงเพศชายเท2ากบ 44.1 ต2อประชากร 100,000 ราย และเพศหญงเท2ากบ 18.5 ต2อประชากร 100,000 ราย) รองลงมาคอภาคเหนอ (อบตการณ*โรคมะเรงเพศชายเท2ากบ 41.9 ต2อประชากร 100,000 ราย และเพศหญงเท2ากบ 15.8 ต2อประชากร 100,000 ราย) มากกว2าร(อยละ 50 เป�นโรคมะเรงเซลล*ตบ โดยเฉพาะภาคกลางและภาคใต(ของประเทศไทย ส2วนโรคมะเรงท2อนาดพบมาก

4

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ทสดทภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอบางจงหวด อย2างไรกตามโรคมะเรงตบและท2อนาดในภาคเหนอมค2าอบตการณ*สงกว2าค2าเฉลยของประเทศไทย (4) สอดคล(องกบข(อมลอบตการณ*โรคมะเรงในภาคเหนอช2วงป+ พ.ศ. 2551-2555 พบว2าโรคมะเรงตบและท2อนาดพบมากเป�นอนดบ 1 ในเพศชายและในเพศหญง พบมากเป�นอนดบท 4 รองมาจากโรคมะเรงเต(านม โรคมะเรงปอด และโรคมะเรงปากมดลก ตามลาดบ โดยมจานวนผ(ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม2ในภาคเหนอทงหมด 14,238 ราย เฉลยป+ละ 2,848 ราย

เมอแยกตามจงหวดในภาคเหนอทงเพศชายและหญงพบมากทสดในจงหวดแพร2 (เพศชาย อตราอบตการณ* = 77.8 ต2อประชากร 100,000 ราย และ เพศหญง อตราอบตการณ* = 28.2 ต2อประชากร 100,000 ราย) โดยเฉพาะพบมากทอาเภอหนองม2วงไข2 จงหวดแพร2 (เพศชาย อตราอบตการณ* = 77.8 ต2อประชากร 100,000 ราย และ เพศหญง อตราอบตการณ* = 28.2 ต2อประชากร 100,000 ราย) เมอแยกประเภทชนดของโรคมะเรงตบตามการวนจฉยโรคพบว2าในภาคเหนอร(อยละ 49 เป�นโรคมะเรงท2อนาด ร(อยละ 38 เป�นโรคมะเรงเซลล*ตบ และร(อยละ 13 เป�นเซลล*มะเรงอนๆ(10) และจาการศกษาแนวโน(มของโรคมะเรงตบในจงหวดลาปาง พบว2า โรคมะเรงตบมแนวโน(มเพมขนอย2างต2อเนองทงเพศชายและหญง โดยเฉพาะเพศชายมแนวโน(มอบตการณ*เพมขนอย2างมนยสาคญทางสถตเฉลยร(อยละ 2 ต2อป+ (11) ทงนอตราตายด(วยโรคมะเรงตบในเขตสขภาพท 1 (8 จงหวดภาคเหนอตอนบน) เท2ากบ 28.9 ต2อประชากร 100,000 ราย ซงสงกว2าอตราตายโรคมะเรงตบของประเทศไทย เท2ากบ 23.8 ต2อประชากร 100,000 ราย (2)

จากข(อมลข(างต(นโรคมะเรงตบและท2อนาดกาลงเป�นภยคกคามชวตของประชากรในภาคเหนอของประเทศไทย ดงนนการศกษาทางระบาดวทยาจงมความจาเป�นอย2างยง เนองจากการศกษาทางระบาดวทยาจะแสดงข(อมลสาคญในการนาไปใช(ในการวางแผนยทธศาสตร* การปiองกนโรคมะเรงตบและท2อนาดระดบปฐมภม ทตยภม และตตยภมในคนไทยและเป�นแนวทางในการควบคมโรคมะเรงในอนาคตได(อย2างมประสทธภาพ แต2อย2างไรกตามการรวบรวมและวเคราะห*ข(อมลทผ2านมายงขาดข(อมลเกยวกบการกระจายของโรคมะเรงตบและท2อนาดใน ด(านบคคล สถานท และเวลา ผ(วจยจงสนใจทจะศกษาระบาดวทยาของโรคมะเรงตบในภาคเหนอ เพอเป�นข(อมลพนฐานทางสาธารณสข สามารถทราบถงการกระจายของโรคมะเรงตบและท2อนาดในเขตภาคเหนอ เป�นข(อมลในการนาไปใช(ศกษาป�จจยเสยง (Risk factor) ของโรคมะเรงตบและท2อนาดในพนทเสยง ตลอดจนการนาข(อมลไปใช(ในการวางแผน กาหนดทศทาง ยทธศาสตร* ขบเคลอนนโยบายการดาเนนงานปiองกน ควบคมโรคมะเรงตบและท2อนาดของเขตบรการสขภาพในพนทภาคเหนอ

5

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

1. หลกการศกษาทางระบาดวทยา 2. โรคมะเรงตบและท�อนาด 3. ระบาดวทยาโรคมะเรงตบ

หลกการศกษาระบาดวทยา (12)

การศกษาเกยวกบลกษณะของบคคล สถานทและเวลา ทสมพนธ,กบการเกดโรคในชมชน เป0นการศกษาเกยวกบระบาดวทยาเชงพรรณนา โดยศกษาเกยวกบอตราอบตการณ,ของโรค (Incidence rate) อตราความชกของโรค (Prevalence rate) และอตราตาย (Mortality rate) ทสมพนธ,กบตวแปรต�างๆ ของบคคล สถานทและเวลา ทาใหCทราบถงการกระจายของโรคในชมชน มประโยชน,ดงนคอ

1. ไดCทราบถงภาวะสขภาพอนามยของชมชน สามารถเปรยบเทยบสภาวะของโรคต�างๆภายในประเทศและภายนอกประเทศ

2. ไดCขCอมลสาคญเป0นแนวทางในการวางแผน และประเมนผลการใหCบรการสาธารณสข แก�ชมชน

3. ไดCขCอมลพนฐานในการสรCางสมมตฐานเกยวกบสาเหตของโรคและเป0นแนวทางใน การศกษาวจยต�อไป

1.บคคล 1.1 อาย (Age) อายเป0นตวแปรทสาคญทสดทศกษาในทางระบาดวทยา ความรCเกยวกบ

ความสมพนธ,ของโรคและอายมประโยชน,โดยช�วยทาใหCเกดความเขCาใจถงปNจจยทจะเป0นสาเหตของโรคและช�วยทาใหCการเปรยบเทยบสภาวะของโรคในแต�ละชมชนไดCถกตCองมากยงขน โดยทวไปมกจะหาอบตการณ,ของโรคตามอาย (Age specific incidence rate) เพอเป0นดชนชบ�งว�ากล�มประชากรอายใดทเสยงต�อการเกดโรคมากทสด เป0นแนวทางในการสบสวนถงสาเหตของโรคและสาเหตของการระบาดของโรคต�อไป ลกษณะความสมพนธ,ระหว�างโรคและอาย พบว�าโรคเรอรงส�วนใหญ�มกพบอตราปRวยเพมขนตามอาย เช�น โรคมะเรง โรคหวใจ เป0นตCน

1.2 เพศ (Sex) ความแตกต�างของเพศ อาจมผลต�ออตราปRวยหรออตราตาย เช�น เพศชายมอตราตายสงกว�าเพศหญง อาจเนองมาจาก ความแตกต�างเกยวกบ Hormonal balance ในเพศชายและหญง สงแวดลCอมในการทางาน และความแตกต�างเกยวกบนสยหรอพฤตกรรมของชายและหญง เป0นตCน

6

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

2. สถานท ลกษณะของสถานทอาจมผลต�อการเกดโรค การเปรยบเทยบอตราการเกดโรคสามารถ

เปรยบเทยบทงภายในประเทศและระหว�างประเทศจะทาใหCเหนความแตกต�างของการกระจายโรคในแถบต�างๆของโลก การเปลยนแปลงอบตการณ,ของโรคในเขตต�างๆ ช�วยพจารณาและคCนหาสาเหตของโรค

3.เวลา ความสมพนธ,ระหว�างการเกดโรคในชมชนกบเวลาช�วยบอกลกษณะการเกดโรคในชมชนว�าม

ลกษณะแบบใด ส�วนมากศกษาในโรคเรอรง มการเปลยนแปลงระยะยาว การเปลยนแปลงแบบน เป0นการเปลยนแปลงทค�อยๆเกดขนในช�วงรยะเวลาหลายปYหรอเป0นสบปY เช�น แนวโนCมของอบตการณ, แนวโนCมอตราตาย หรอแนวโนCมอตรารอดชพ เป0นตCน

โรคมะเรงตบและท'อนาด (5,6) 1.โรคมะเรงตบ

โรคมะเรงตบ (Hepatocellular carcinoma: HCC) หรอเรยกอกชอหนงว�า Hepatoma คอมะเรงตบปฐมภม ทเป0นเนองอกชนดรCายแรงของเซลล,ตบเอง พบไดCบ�อยในกล�มชาวแอฟรกาใตCและเอเชยตะวนออกเชยงใตC ไดCแก� จน และญปRน แต�พบนCอยในชาวอเมรกนและยโรป

สาเหตโรคมะเรงตบ

สาเหตทแทCจรงยงไม�ทราบแน� สมพนธ,กบ cirrhosis, viral hepatitis B and C สารก�อมะเรง aflatoxin และ alcohol โรคทางพนธกรรม เช�น hemochromatosis หรอ Wilson’s disease เป0นตCน การเปลยนแปลงจากจดเรมตCนจนกลายเป0นเซลล,มะเรงนน จะผ�านขนตอนหลายระยะ เชอว�ามความสมพนธ,กบสารก�อมะเรงตบ (Hepatic carcinogen) โดยสารมะเรงจะก�อตวกบ DNA แต�จะเกดมะเรงขนหรอไม�นน ขนอย�กบความสามารถของร�างกายทจะซ�อมแซม DNA หรอมความตCานทาน หรอดอต�อสารก�อมะเรงมากนCอยเพยงใด

ลกษณะทางคลนก

อาการส�วนใหญ�จะเป0นไปชCาๆ โดยเฉพาะอย�างยงในระยะแรกมกไม�มอาการ หรออาจมจะมอาการเพยงเลกนCอย ไม�ชดเจน ดงนนจะเหนไดCว�าผCปRวยโรคมะเรงตบนนจะมาหาแพทย,ในระยะทเป0นมากแลCวเสมอ ทาใหCโอกาสทจะรกษาโดยการผ�าตดนนนCอยมาก อาการทพบส�วนใหญ� ไดCแก�

7

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

1. อาการปวดทCองจะพบเสมอและเป0นอาการนาผCปRวยมาหาแพทย, การปวดมตงแต� ปวดเลกนCอย (อาจเพยงจกแน�นตอ) จนถงปวดรนแรง ตาแหน�งจะอย�ใตCชายโครงขวาหรอลนปYg อาจปวดรCาวไปบรเวณหวไหล�ไดC อาการปวดอาจเป0นตลอดเวลาหรอปวดเป0นพกๆ อาการจะมากขนถCาหายใจแรงๆ หรอออกกาลงกาย 2. กCอนบรเวณใตCชายโครงหรอบรเวณยอดอก ผCปRวยจะมาหาแพทย,ดCวย มกCอนบรเวณใตCชายโครงขวาหรอบรเวณยอดอกและโตขนเรอยๆ การตรวจร�างกายจะพบว�าตบเป0นกCอนนนลกษณะเป0น non-uniform enlargement, nodular surface, hard or firm consistency บางครงมอาการกดเจบไดC 3. ไขCมกพบร�วมดCวยเสมอ ส�วนใหญ�ผCปRวยจะไม�รCว�าตCนเองมไขC จะเป0นไขCตาๆ แต�บางรายอาจมไขCสง 39–40 °c ลกษณะของไขCเป0นไดCทง intermittent หรอ continuous fever 4. Hepatocellular failure ไดCแก� อาการตวเหลอง ทCองมาน อาการของ hypertension อาจมาดCวยอาเจยนเป0นเลอด อาการทางสมองเสอมเนองจากตบไม�ทางาน (hepatic encephalo pathy) จะมอาการมากนCอยขนอย�กบระยะของโรคและภาวะทมตบแขงร�วมดCวย

5. Systemic manifestation 5.1. Paraneoplastic syndrome พบไดCไม�บ�อยนก จะพบไดCบ�อยในกล�มมะเรงตบในเดกชนด Hepatpblastoma มากกว�า HCC ในผCใหญ� 5.2. Hematologic change พบไดCหลายรปแบบเกดจากผลของ Hepatocellular failure จากภาวะทมตบแขงร�วมดCวย เช�นทาใหCมอาการซด เลอดออกง�ายพบจาเลอดตามตวเลอดออกตามไรฟNน เลอดกาเดา เป0นตCน 5.3. Deterioration of health สขภาพทรดลง ไม�สามารถปฏบตงานไดCตามปกต มอาการอ�อนเพลย เบออาหาร นาหนกลด ผอมลง ระยะของโรคมะเรงตบ

Stage I T1 N0 M0 Stage II T2 N0 M0 Stage IIIA T3a N0 M0 Stage IIIB T3b N0 M0 Stage IIIC T4 N0 M0 Stage IVA AnyT N1 M0 Stage I AnyT Any N M1

8

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

Primary tumor (T) TX Primary tumor cannot be assessed T0 No evidence of primary tumor T1 Solitary tumor without vascular invasion T2 Solitary tumor with vascular invasion or multiple tumors, none > 5 cm T3a Multiple tumors > 5 cm T3b Single tumor or multiple tumors of any size involving a major branch of the portal or hepatic vein T4 Tumor(s) with direct invasion of adjacent organs other than gallbladder

or with visceral peritoneum Regional lymph nodes (N) NX Regional lymph nodes cannot be assessed N0 No regional lymph node metastasis N1 Regional lymph node metastasis

Distant metastasis (M) M0 No distant metastasis M1 Distant metastasis

วธรกษามะเรงตบ 1. การผ�าตด (Surgical resection) สามารถรกษา HCC ทหวงผลใหCหายขาด (curative treatment) แต�มประมาณรCอยละ 20 ของผCปRวย HCC เท�านนทอย�ในสภาพเหมาะสมต�อการผ�าตดรกษา ทงนขนกบปNจจยทศลยแพทย,ตCองคานงถงการวางแผนก�อนการผ�าตด เช�น ขนาดของกCอนมะเรงทเหมาะสมต�อการผ�าตดมกไม�เกน 5 เซนตเมตร อย�างไรกตามจากการศกษาพบว�าขนาดของกCอนมะเรงไม�ใช�ปNจจยสาคญในการบอกพยากรณ,โรคเพยงอย�างเดยว บางครงพบว�าขนาดของมะเรงทมากกว�า 10 เซนตเมตรกยงเหมาะสมต�อการผ�าตด โดยเฉพาะในกรณทไม�มปNจจยอนๆ ทไม�เหมาะสมร�วมดCวย เพราะไม�มการรกษาแบบบรรเทาชนดอนทใหCการรกษาทดต�อมะเรงกCอนใหญ�ๆไดC ขCอหCามในการผ�าตดมะเรงตบ (hepatic resection) เมอพจารณากCอนมะเรง ไดCแก� โรคมะเรงตบทมการแพร�กระจายไปยงเสCนเลอดสาคญ เช�น main portal vein หรอ inferior vena cava หรอ right atrium มะเรงทแพร�ไปอวยวะอนๆ เช�น ปอด ต�อมนาเหลอง กระดก เป0นตCน 2. การรกษาโรคมะเรงตบโดยวธ Radiofrequency ablation (RFA) ใชCในกรณทกCอนมะเรงตบทมขนาดเลกกว�า 5 เซนตเมตร และนCอยกว�า 3 ตาแหน�ง ในผCปRวยทไม�เหมาะสมสาหรบ การผ�าตด (unsuitable of resection) หรอเพอรกษาระหว�างเปลยนตบ (Bridging to transplantation)

9

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

3. เคมบาบดผCปRวย Hepatocellular carcinoma ทมโรคแพร�กระจากไปอวยวะอนแลCว หรอรายทเป0น Locally advanced HCC ทไม�สามารถรกษาดCวยวธการรกษาเฉพาะท (Regional Therapy) เช�น TACE หรอ SIRT (Selective Internal Radiation Therapy) ไดCแต�ยงมสภาพร�างกายแขงแรง (Performance status ECOG 0-1) และการทางานของตบด (Child-Pugh A) แนะนาใหCรกษาดCวย Systemic Therapy เช�น ยา Sorafenib หรอ ยาเคมบาบดในรายทไม�สามารถเขCาถงยากล�ม Sorafenib ไดC 4. การฉายรงส ในอดตการฉายรงสจากภายนอกสาหรบมะเรCงตบมขCอจากด เนองจากตบเป0นอวยวะททนรงสไดCนCอย จากรายงานพบว�าการฉายรงสทงหมดของตบ ตบสามารถทนปรมาณรงสไดCเพยง 30 Gy เท�านนทาใหCผลการรกษาทาไดCเพยงแค�ประคบประคองในเวลาอนสน ต�อมาเทคนค การฉายรงสภายนอกแบบ 3 มต (3-dimentional conformal radiation therapy,3D-CRT) ไดCพฒนาขนและนามาใชCในการรกษามะเรงตบโดยใชCรงสรกษาเพยงอย�างเดยวหรอร�วมกบการทา arterial chemotherapy จากการศกษาพบว�าสามารถใหCปรมาณรงสทตบขนาดสงโดยจากดเนอทของตบปกตทจะไดCรบรงสใหCนCอยลงส�งผลใหCการรกษาดขนร�วมกบมผลขCางเคยงนCอยลง ขCอบงชของการใชCรงสรกษาเพอเป0นทางเลอกสาหรบการรกษาโรคมะเรงตบไดCแก� 1. ผCปRวยโรคมะเรงตบ ทมจานวนไม�เกน 3 lesions หรอมขนาดใหญ� ทมขCอหCามในการผ�าตด, TACE, หรอ RFA เป0นตCน 2. ผCปRวยปฏเสธการรกษาวธอน เช�น การผ�าตด, TACE RFA เป0นตCน 3. ผCปRวยทลCมเหลวจากการรกษาโดยวธอน เช�น TACE RFA เป0นตCน 4. ผCปRวยทม Pressure effect ททาใหCเกด Portal vein thrombosis หรอม obstructive jaundiceใชCร�วมกบการรกษาดCวยวธ TACE และ Percutaneous ablation therapy ใชCในการบรรเทาอาการเฉพาะทอนเกดจากการแพร�กระจายของโรคมะเรงตบไปยงอวยวะต�างๆ 2. โรคมะเรงท'อนาด โรคมะเรงท�อนาด (Cholangiocarcinoma; CCA) คอ มะเรงทเกดจากเซลล,เยอบผนงของท�อทางเดนนาดซงรวมถงท�อนาดภายในและภายนอกตบ แต�ไม�รวมถงเยอบผนงของถงนาดและ Papilla of Vater แบ�งเป0น 2 ประเภท คอ โรคมะเรงท�อนาดภายในตบ (Intrahepatic or peripheral type cholangiocarcinoma) และมะเรงท�อนาดภายนอกตบ (Extrahepatic type cholangiocarcinoma) มะเรงท�อนาดภายในตบ (Intrahepatic cholangiocarcinoma: ICC) เป0นโรคทมกถกวนจฉยผดว�าเป0นโรคมะเรงตบ (Hepatocellular carcinoma: HCC) เพราะตบโตและมกCอนทตบ แต�โรคมะเรงท�อนาด นเกดจากเซลล,ของเยอบท�อนาดในตบ

10

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

สาเหตของมะเรงท'อนาด สาเหตของโรคมะเรงท�อนาด ไม�ทราบแน�ชดว�าสารก�อมะเรงเป0นอะไรเพยงแต�สนนษฐานว�าอาการเกยวขCองกบโรคของระบบทางเดนนาด นวในตบ (hepatolihiasis), Caroli’s disease, primary sclerosing cholangitis หรอ biliary dysplasia แต�สาเหตของโรคมะเรงท�อนาดในประเทศไทยมการศกษาทชชดว�าเกดจากพยาธใบไมCตบร�วมกบ N-Nitrosocompound และ Nitrosamines อาการและอาการแสดง ส�วนใหญ�จะมาดCวยอาการไม�สบายในทCอง (Abdominal discomfort หรอ dyspepsia) ปวดใตCซโครงขวา ปวดหลงและไหล� หรอมไขC เหนอยอ�อนเพลย (fatigue) ,เบออาหาร ,นาหนกลดหรอคลนไสC อาการแสดงไดCแก� ตบโต ผอม การวนจฉยโรคมะเรงท'อนาด

1. การวนจฉยอาศยการซกประวตและตรวจร�างกายพบอาการและอาการแสดงดงกล�าว เนองจากโรคนไม�ค�อยมอาการและอาการแสดงใหCเหนมากนกจนกว�าโรคจะลกลามเป0นระยะสดทCาย ซงต�างจากโรคมะเรงท�อนาดภายนอกตบทมกมอาการตวเหลอง ตาเหลอง หรอมไขCนามาก�อน ผCปRวยจะมอาการอดอด แน�นทCองและเบออาหารร�วมกบนาหนกลด

2. ตรวจอลตรCาซาวด,ตบและช�องทCองส�วนบน ซงจะสามารถตรวจพบไดCค�อนขCางแม�นยา 3.การตรวจการทางานของตบโดยเฉพาะอย�างยง Alkaline phosphatase มค�าสง หากค�า

ของ Alkaline phosphatase สงหลายๆ ครงตดต�อกน ใหCสงสยว�าอาจมพยาธสภาพแฝงอย� ค�า AFP มกจะปกต แต�ระดบของ CA 19-9 และ CEA จะสง

4.การทา Spiral CT หรอ MRI จะช�วยในการวนจฉยและช�วยในการทาแผนรกษา

การรกษาโรคมะเรงท'อนาด 1. การผ�าตด การรกษาเพอใหCหายขาดทาไดCดCวยการผ�าตดเท�านน การผ�าตดเนองอกออกและพบว�าตดไดCหมด (negative margin) เป0นโอกาสเดยวทจะรกษาใหCหายขาดไดC ในปNจจบนยงไม�ม definitive adjuvant regimen ทจะทาใหCอตราการอย�รอดของผCปRวยเพมขนผCปRวยทไดCรบการผ�าตดแลCวแต�ตดออกไม�หมด ควรไดCรบการดแลแบบสหสาขาเป0นราย ๆ ไปเช�น การตดเนองอกออก (additional resection), ablative therapy หรอการใชCเคมบาบดร�วมกบรงสรกษา 2. รงสรกษาร�วมกบการใหCยาเคมบาบด เป0นการรกษาเสรมหลงการผ�าตด ในกรณทมการกระจายไปยงต�อมนาเหลอง หรอมการหลงเหลอของเนองอกบรเวณขอบการ หรอใหCรงสรกษาร�วมกบการใหCยาเคมบาบด เป0นตวเลอกในการรกษามะเรงท�อนาด ในกรณทไม�สามารถผ�าตดไดC

11

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

3. การรกษาประคบประคอง ผCปRวยทมะเรงแพร�กระจาย (Metastatic disease) การรกษาโดยวธประคบประคอง ยงคงเป0นวธทปลอดภยและเหมาะสม เพอใหCผCปRวยมคณภาพชวตทดขนและป�องกนภาวะแทรกซCอนจากเนองอกปฐมภม แนะนาใหCรกษาดCวยยาเคมบาบดเฉพาะผCปRวยมโรคระยะแพร�กระจาย หรอระยะลกลามทไม�สามารถผ�าตดไดC และมสภาพร�างกายทแขงแรง (Performance status ECOG 0-1) ถCาผCปRวยมร�างกายไม�แขงแรง (ECOG 2-4) ควรพจารณารกษาตามอาการ ไดCแก� 3.1 Percutaneous Transhepatic Biliary Drainage (PTBD) ในผCปRวยไม�สามารถผ�าตดไดC หรอปฏเสธการผ�าตด การระบายนาดดCวยหตถการนจะช�วยลดความทรมานจากการคน เนองจากการอดตนของท�อนาด ขCองบ�งชในการทา PTBD ดงน

3.1.1 Preoperative drainage เพอระบายนาด เพอรกษาภาวะตดเชอในท�อนาด และฟ��นฟสภาพร�างกายของผCปRวยก�อนรกการผ�าตด

3.1.2 ระบายนาดเพอรกษาภาวะตดเชอในท�อนาด 3.2 Percutaneous biliary metallic stent placement เป0นการรกษาในผCปRวย ทไม�สามารถรบการผ�าตดไดC หตถการนจะช�วยลดความทรมานจากการคน เนองจากการอดตนของท�อนาดจะใส� biliary stent ทนท หรอทา PTBD ก�อนแลCวค�อยใส� stent กไดCขนอย�กบว�าผCปRวยมภาวการณ,ตดเชอในท�อนาดหรอไม�หลงใส� stent แลCวมกคาสาย PTBD ไวCอก 2 - 3 วน เมอแน�ใจว�า stent ทางานไดCดละไม�มภาวะตดเชอจากการใส� stent แลCวจงเอาสาย PTBD ออก 3.3 Portal vein embolization ทาเพอเพมความเป0นไปไดCในการผ�าตด จะทาหลงการทา PTBD จนภาวะตดเชอในท�อนาดหมดไปแลCว และค�า total bilirubin ลงมาเหลอไม�เกน 5 mg/dL (ขCอบ�งชและขCอหCาม ตลอดจนวธการรกษาเหมอนกบ Hepatocellular carcinoma) 3.4 Radiofrequency ablation (RFA) เป0นการรกษาทอาจพจารณาทาในผCปRวย intrahepatic CCA ทเป0น primary และขนาดเลกทไม�สามารถผ�าตดไดC ในผCปRวย Cholangiocarcinoma ทมเป�าหมายการรกษาเป0นการรกษาประคบประคอง ระยะโรคมะเรงท'อนาด Intrahepatic cholangiocarcinoma Staging (American Joint Committee on Cancer 2010)

Stage 0 Tis N0 M0 Stage I T1 N0 M0 Stage II T2 N0 M0 Stage III T3 N0 M0 Stage IVA T4 N0 M0

Any T N1 M0 Stage IVB Any T Any N M1

12

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

Primary tumor (T) TX Primary tumor cannot be assessed T0 No evidence of primary tumor Tis Carcinoma in situ (intraductal tumor) T1 Solitary tumor without vascular invasion T2a Solitary tumor with vascular invasion T2b Multiple tumors, with or without vascular invasion T3 Tumor perforating the visceral peritoneum or involving the local extrahepatic structures by direct invasion T4 Tumor with periductal invasion

Regional lymph nodes (N) NX Regional lymph nodes cannot be assessed N0 No regional lymph node metastasis N1 Regional lymph node metastasis present

Distant metastasis (M) M0 No distant metastasis M1 Distant metastasis

เอกสารงานวจยทเกยวขNอง Forman D และ คณะ (2014)(13) รายงานอบตการณ,โรคมะเรงใน 5 ทวปทวโลก พบว�า โรคมะเรงตบพบเป0นอนดบ 5 ของโรคมะเรงทพบมากในเพศชายและเป0นอนดบ 9 ของโรคมะเรงทพบมากในเพศมากในเพศหญง จานวนผCปRวยโรคมะเรงตบรายใหม�ทวโลกมประมาณ 782,500 ราย พบในเพศชายเป0น 2 เท�าของเพศหญง (ชายจานวน 554,400 รายและหญง 228,100 ราย) และรCอยละ 50 ของผCปRวยโรคมะเรงตบทวโลกพบทประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ทวโลกอบตการณ,ของโรคมะเรงตบทงเพศชายและหญงสงสดทมณฑลจดอง สาธารณรฐประชาชนจน (อตราอบตการณ, = 77.5 และ 26.1 ต�อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) รCอยละ 70-90 ของโรคมะเรงตบทวโลกพบเป0นชนด Hepatocellular carcinoma (HCC), ส�วนมะเรงท�อนาด Cholangiocarcinoma (CCA) ทวโลกพบนCอยยกเวCนในบางภมภาค เช�น ประเทศไทย และบางประเทศในทวปเอเชยทมอบตการณ,โรคมะเรงท�อนาดสง เนองจากมอตราความชกของการตดเชอพยาธใบไมCในตบสง

Wong M.C.S และคณะ (2017)(14 )ศกษาอบตการณ,และอตราตายของโรคมะเรงตบแยก ตามภมภาคทวโลก ปYค.ศ. 2012 พบว�า เพศชายทวโลกมอบตการณ,โรคมะเรงตบเท�ากบ 15.3 อตราตายเท�ากบ 14.3 ต�อ ประชากร 100,000 ราย เพศหญงมอบตการณ,โรคมะเรงตบเท�ากบ 5.4 อตราตายเท�ากบ 5.1 ต�อ ประชากร 100,000 ราย สงสดพบทเอเชยตะวนออกทงเพศชายและหญง อตราอบตการณ, = 31.9 และ 10.2 ต�อ ประชากร 100,000 รายตามลาดบ) อบตการณ,โรคมะเรงตบ

13

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ตาสดในเพศชายพบในภมภาคเอเชยกลาง อตราอบตการณ, = 3.7 ต�อประชากร 100,000 ราย ส�วนเพศหญงพบในภมภาคยโรปเหนอ อตราอบตการณ, = 1.8 ต�อประชากร 100,000 ราย ทงนประเทศจนและญปRนมอบตการณ,โรคมะเรงตบลดลงในเพศชายและหญง แต�ประเทศไทยมอบตการณ,

โรคมะเรงตบเพมขนทงเพศชาย (AAPC = 6.4, 95% C.I. = 4.8, 8.1) และหญง (AAPC = 5.8,95%

C.I. = 2.7, 8.9) Luke C., Price T.& Roder D. (2010)(15) ศกษาระบาดวทยาโรคมะเรงตบและท�อนาดใน

ประชากรออสเตรเลยปYค.ศ. 1977-2007 พบว�า โรคมะเรงตบและท�อนาด พบรCอยละ 0.6 ของโรคมะเรงทงหมด รCอยละ71.3 เป0นเพศชาย ส�วนมากเป0นโรคมะเรงตบชนด Hepatocellular carcinoma รCอยละ 73.9 รองลงมา ไดCแก� โรคมะเรงท�อนาด (Cholangiocarcinoma) รCอยละ 16.5 และเซลล,ชนดอนๆรCอยละ 9.7 แนวโนCมอบตการณ,โรคมะเรงตบและท�อนาด เพมขนรCอยละ 155.6 จากปY ค.ศ. 1977-1982 อตราอบตการณ,เท�ากบ 1.8 เป0น 4.6 ต�อประชากร 100,000 ราย ในปY ค.ศ. 2003-2007

Acharya S.K. (2014)(16) ศกษาระบาดวทยาโรคมะเรงเซลล,ตบในประเทศอนเดย ปYค.ศ. 2006-2008 พบว�าในเพศชายมค�าเฉลยต�อปYของอบตการณ,โรคมะเรงตบในประเทศอนเดยแยกตามจงหวด มช�วงตงแต� 0.7-7.5 ต�อประชากร 100,000 ราย เพศหญงมช�วงตงแต� 0.2-2.2 ต�อประชากร 100,000 ราย อตราส�วนผCปRวยโรคมะเรงตบเพศชายต�อเพศหญง เท�ากบ 4:1 โดยพบมากในคนทมช�วงอาย 70-74 ปY

วรวฒและคณะ (2558)(4) ศกษาอบตการณ,โรคมะเรงในประเทศไทยปY พ.ศ. 2553-2555 พบว�า จานวนผCปRวยโรคมะเรงตบรายใหม�ในประเทศไทยทงหมดเฉลยปYละ 18,917 ราย ส�วนใหญ�เป0นวยสงอายช�วงอาย 65-70 ปY พบในเพศชายมากกว�าในเพศหญงประมาณ 2.5 เท�า อตราอบตการณ,ปรบอายมาตรฐานของโรคมะเรงตบและท�อนาด อตราอบตการณ,ในเพศชาย เท�ากบ 33.9 ต�อประชากร 100,000 ราย และในเพศหญง เท�ากบ 12.9 ต�อประชากร 100,000 ราย โดยอบตการณ,โรคมะเรงตบและท�อนาดสงสดพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (เพศชายอตราอบตการณ, เท�ากบ 44.1 ต�อประชากร 100,000 ราย และเพศหญง 18.5 ต�อประชากร 100,000 ราย) รองลงมา คอ ภาคเหนอ (เพศชายอตราอบตการณ,เท�ากบ 41.9 ต�อประชากร 100,000 ราย และ เพศหญง 15.8 ต�อประชากร 100,000 ราย)

สมเกยรต และคณะ (2557)(10) ศกษาอบตการณ,โรคมะเรงในภาคเหนอปY พ.ศ. 2551-2555 พบว�า จานวนผCปRวยโรคมะเรงตบรายใหม�ในภาคเหนอทงหมด 14,238 ราย เฉลยปYละ 2,848 ราย โรคมะเรงตบและท�อนาดพบมากเป0นอนดบ 1 ของโรคมะเรงทงหมดในเพศชาย รCอยละ 24.1 และเพศหญงพบมากเป0นอนดบ 4 ของโรคมะเรงทงหมดในเพศหญง รCอยละ 9.8 ของโรคมะเรงทงหมดในเพศหญง โรคมะเรงตบพบในเพศชายมากกว�าเพศหญง อตราส�วนผCปRวยโรคมะเรงตบเพศชายต�อเพศหญง เท�ากบ 2.4:1 โดยส�วนใหญ�พบมากในคนทมช�วงอาย 70-74 ปYทงในเพศชายและเพศหญง

14

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

แต�อาจจะพบไดCเลกนCอยในคนทมอายก�อน 35 ปY ค�าเฉลยอตราอบตการณ,โรคมะเรงตบในภาคเหนอ เพศชายมค�าเท�ากบ 36.5 ต�อประชากร 100,000 ราย เพศหญงมค�าเท�ากบ 13.3 ต�อประชากร 100,000 ราย เมอแยกตามจงหวดในภาคเหนอ เพศชายพบมากทสดในจงหวดแพร� (อตราอบตการณ, = 77.8 ต�อประชากร 100,000 ราย) รองลงมาไดCแก� จงหวดลาปาง ลาพน เชยงใหม� (อตราอบตการณ, = 37.8, 33.2 และ 31.0 ต�อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงพบโรคมะเรงตบมากทสดในจงหวดแพร� (อตราอบตการณ, = 28.2 ต�อประชากร 100,000 ราย) รองลงมาไดCแก� จงหวดลาปาง เชยงใหม� ลาพน และพษณโลก (อตราอบตการณ, = 15.0, 11.3, 10.1 และ 7.8 ต�อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) ส�วนจงหวดทมอบตการณ,โรคมะเรงตบตาสดทงเพศชายและเพศหญง คอ จงหวดพษณโลก (อตราอบตการณ, = 23.5 และ 7.8 ต�อประชากร 100,000 ราย) จงหวดทมอบตการณ,โรคมะเรงตบตาสด คอ จงหวดพษณโลก (อตราอบตการณ, = 7.8 ต�อประชากร 100,000 ราย) เมอแยกประเภทของมะเรงตบตามการวนจฉยจากผลพยาธวทยาพบว�า เป0นโรคมะเรงเซลล,ตบ (Hepatocellular carcinoma) รCอยละ 37.7 และโรคมะเรงท�อทางเดนนาด (Cholangiocarcinoma) รCอยละ 48.9 และเซลล,ชนดอนๆรCอยละ 13.4

15

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

บทท 3 วธดาเนนการวจย

1. การรวบรวมข�อมล

การศกษาครงนรวบรวมข�อมลในพนทเขตจงหวดภาคเหนอ ทงหมดจานวน 6 จงหวด ได�แก% จงหวดเชยงใหม% ลาปาง ลาพน แพร% เชยงราย และจงหวดพะเยา โดยเลอกข�อมลผ�ป,วยทกรายทเข�าเกณฑ0การศกษา(Inclusion criteria) คอ ข�อมลผ�ป,วยทได�รบการวนจฉยเปAนมะเรงตบ (รหส ICD O: C220-221) และมะเรงท%อนาด (รหส ICD O: C240; C249) ช%วงปOพ.ศ. 2536 -2555 และบนทกในฐานข�อมลทะเบยนมะเรงระดบประชากรใน 6 จงหวด ได�แก% เชยงใหม% ลาปาง ลาพน แพร% เชยงราย และพะเยา และคดประชากรทไม%เข�าเกณฑ0ออก (Exclusion criteria) ได�แก% ข�อมลผ�ป,วยมะเรงตบและท%อนาดทไม%ทราบข�อมลสาคญ ได�แก% เพศ อาย ภมลาเนา และ วนทวนจฉยเปAนมะเรง

โดยรวบรวมข�อมลจากแหล%งข�อมลหลก ดงน 1.1 ข�อมลผ�ป�วยมะเรงรายใหม$ ผ�ป,วยมะเรงรายใหม%ทงหมดทเข�ารบบรการจาก

โรงพยาบาลทกแห%งในพนท 6 จงหวดดงกล%าว จะถกรวบรวมข�อมลจากหน%วยบรการผ�ป,วยในและผ�ป,วยนอก โดยข�อมลจาก 5 จงหวด ได�แก%จงหวดลาปาง ลาพน แพร% เชยงราย และพะเยา เจ�าหน�าทในพนทจะทาการคดลอกข�อมล และส%งข�อมลมายงหน%วยทะเบยนมะเรง โรงพยาบาลมะเรงลาปาง เพอบนทกข�อมล ยกเว�นข�อมลของจงหวดเชยงใหม% ศนย0ทะเบยนมะเรงเชยงใหม% คณะแพทยศาสตร0 มหาวทยาลยเชยงใหม% ซงเปAนหน%วยงานทรบผดชอบการจดทาทะเบยนมะเรงระดบประชากรจงหวดเชยงใหม% จะส%งข�อมลมายงงานทะเบยนมะเรง โรงพยาบาลมะเรงลาปางเพอร%วมวเคราะห0และสรปรายงาน

1.2 ข�อมลรายงานการเสยชวตของประชากร เปAนการค�นหาข�อมลโรคมะเรงในกรณทไม%พบข�อมลจากโรงพยาบาล จะต�องมการรวบรวมข�อมลจากรายงานการเสยชวต (ใบมรณบตร)ของประชากรในพนท 6 จงหวด เพอทาให�ข�อมลมความครบถ�วนสมบรณ0ข�อมล ในการศกษาครงนได�รบอนเคราะห0ข�อมลรายงานการเสยชวต จากงานข�อมลสขภาพ สานกโยบายและยทธศาสตร0ของกระทรวงสาธารณสข

กระบวนการรวบรวมขอมลจากโรงพยาบาล ดงน (รปท 3) - ก%อนการรวบรวมข�อมลจะมการอบรมให�แก%เจ�าหน�าทบคลากรทางการแพทย0

เกยวกบวธการคดลอกข�อมลลงในบตรรายงานโรคมะเรง - คดลอกข�อมลตามแบบรายงานโรคมะเรง (ภาคผนวก) ดงน

� ข�อมลทวไปของผ�ป,วยโรคมะเรง ได�แก% ชอ สกล เลขประจาตวประชาชน เพศ อาย ทอย% วนเกด สถานภาพ ศาสนา

16

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

� ข�อมลเกยวกบโรคมะเรง ได�แก% วนทวนจฉยโรคมะเรง ตาแหน%งของโรคมะเรง ผลพยาธวทยา วธการวนจฉย ระยะของโรค (ในการศกษานกาหนดตาม American Joint Committee on Cancer (AJCC Cancer Staging Manual, 7th edition, 2010) การกระจายของโรค วธการรกษา

- ส%งข�อมลซงอาจรวบรวมในรปแบบเอกสาร หรอ เอกสารทางอเลคทรอนกส0 มายงงานทะเบยนมะเรง โรงพยาบาลมะเรงลาปางเพอบนทกข�อมล

รปท 3 กระบวนการรวบรวมข�อมลโรคมะเรงในภาคเหนอ

กระบวนการรวบรวมขอมลจากจากใบมรณบตร ดงน (รปท 4) - ตรวจสอบรายชอผ�ป,วยจากใบมรณบตรกบฐานข�อมลผ�ป,วยโรคมะเรงทมอย%

� กรณทพบว%ามรายชอในฐานข�อมลเดม จะทาการเพมเตมวนทผ�ป,วยเสยชวตและสาเหตการเสยชวต

Lampang Cancer Hospital

Analyze and Report

Death Certificate Only

- Lampang

- Lamphun

- Phrae

- Chiangrai

- Phayao

- Chiang Mai Cancer

Registry; Chiang Mai

University

- Bureau of Health Policy

and Strategy, Ministry of

Public Health

New cancer cases in hospitals

17

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

� ถ�าไม%พบรายชอผ�ป,วยโรคมะเรงทเสยชวตในฐานข�อมล จะส%งรายชอกลบไปยงโรงพยาบาลเพอค�นหาข�อมลย�อนหลง ถ�าไม%พบประวตการเข�ารบการรกษาในโรงพยาบาลด�วยโรคมะเรง ข�อมลดงกล%าวจะถกบนทกในฐานข�อมล เปAนผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%ทได�จากใบมรณบตร

รปท 4 กระบวนการรวบรวมข�อมลโรคมะเรงจากใบมรณบตร

2 . การให�รหสโรคมะเรง

ข�อมลโรคมะเรงทรวบรวมจะมการให�รหสตาแหน%งโรคมะเรงและผลพยาธวทยาโดยใช�รหสโรคมะเรงมาตรฐานสากล (International code disease-Oncology; ICD-O, 3rdedition) และให�รหสทอย%โดยใช�รหส 6 หลกของกระทรวงมหาดไทย

Received death certificate from

Bureau of Health Policy and Strategy, Ministry of Public Health

Death certificate cases (Cancer death)

Check with registered cases

Registered cases Non registered cases

Not known

Trace back

Known hospital

Register if it be

cancer case

Delete if not mention cancer

Registered

as a Death Certificate

Only (DCO)

18

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

3. การตดตามสถานะผ�ป�วย การตดตามสถานะผ�ป,วยโรคมะเรงเปAนส%วนทสาคญมากอย%างหนงในการทาทะเบยน

มะเรง ถ�ามการตดตามสถานะครบถ�วนจะสามารถวเคราะห0อตราการอย%รอดได� การตดตามสถานะควรทาทกรายของผ�ป,วยโรคมะเรง การตดตามสถานะผ�ป,วยอาจตดตามจากหลายๆ วธ เช%น การตรวจสอบสถานะจากฐานข�อมลกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย การตดตามสถานะผ�ป,วยโดยเจ�าหน�าทสาธารณสขไปเยยมบ�าน จากการรายงานใบมรณบตร ข�อมลสถานะผ�ป,วย ประกอบด�วย สถานภาพของผ�ป,วย(มชวต/เสยชวต) วนทตดต%อครงสดท�ายหรอวนทเสยชวต สาเหตของการเสยชวต

4. การบนทกข�อมลโรคมะเรง

การบนทกข�อมลโรคมะเรงใช�โปรแกรม Canreg 5 หากผ�ป,วยรายนนเปAนโรคมะเรงมากกว%า 1 ตาแหน%ง (two primaries) จะลงทะเบยนมะเรงรายใหม%สาหรบตาแหน%งนนๆ ส%วนในกรณทไม%ได�เปAนโรคมะเรง อาจเปAนระยะก%อนลกลาม (In situ) กจะลงทะเบยนไว�แต%ไม%นามาใช�ในการวเคราะห0 หลงจากบนทกข�อมลครบถ�วนจะมการตรวจสอบความซาซ�อนของบคคลก%อน การวเคราะห0ข�อมล

5. การวเคราะหGข�อมล

การศกษาครงนเปAนการศกษาวจยระบาดวทยาเชงพรรณนา ประชากรทใช�เปAนฐานในการคานวณครงน คอจานวนประชากรทมภมลาเนาอย%ในภาคเหนอ จานวน 6 จงหวดภาคเหนอ ปOพ.ศ. 2551-2555 ทคานวณมาจากการคาดการประชากร (Estimated population) ในปOพ.ศ. 2551-2555 ประชากรจากการสามะโนประชากรใน ปOพ.ศ. 2543 และ 2553 นามาวเคราะห0หาโดยใช�โปรแกรม Stata/SE version 14.1

สถตทใช�ใน การวเคราะห0ข�อมล ได�แก% 1) ข�อมลทวไปโดยใช�สถตเชงพรรณนา ได�แก% จานวน ร�อยละ 2) การวเคราะห0อตราอบตการณ0โรคมะเรงแยกตามชนดโรคมะเรงตบและพนท ได�แก% 2.1) อตราอบตการณ0โรคมะเรงแบบหยาบ (Crude Incidence rates) คอ จานวนผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%ทงหมดในเพศทศกษาต%อจานวนประชากรทงหมดในเพศทศกษาในปOนน คณด�วย 100,000 2.2)อตราอบตการณ0โรคมะเรงในแต%ละกล%มอาย 5 ปO (Age-Specific rates) คอ จานวนของผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%

ระหว%างปO ต%อประชากร 1 แสนคน ในแต%ละกล%มอาย 5 ปO ของผ�ป,วย 2.3) อตราอบตการณ0ปรบมาตรฐานอาย (age standardized incidence rate) โดยถ%วงนาหนกของอตราอบตการณ0โรคมะเรงในแต%ละกล%มอายด�วยประชากรมาตรฐานโลก (ผลรวมของประชากรมาตรฐานโลกทกกล%มอายเท%ากบแสนคน)

19

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

เพอเปรยบเทยบความแตกต%างของการเกดโรคมะเรงในพนทต%างๆทวโลก และ2.4)อตราส%วนอบตการณ0โรคมะเรงรายอาเภอเทยบกบค%าเฉลยอบตการณ0ของจงหวดนนๆ (Standard incidence ratio; SIR)

วธคาดประมาณอตราอบตการณGโรคมะเรงในแต$ละภาคและประเทศไทย เนองจากในช%วงปO 2551-2555 มทะเบยนมะเรงระดบประชากรในภาคเหนอทเกบข�อมลอย%ในเกณฑ0มาตรฐานเปAนทยอมรบได�อย% 6 ทะเบยน ได�แก% ทะเบยนมะเรงจงหวดเชยงใหม% ลาปาง ลาพน แพร% เชยงรายและพะเยา จงได�ใช�ข�อมลจากทะเบยนมะเรงเหล%านในการคานวณอตราคาดประมาณอตราอบตการณ0โรคมะเรงในภาคเหนอของประเทศไทย แต%เนองจากอตราอบตการณ0โรคมะเรงในจงหวดต%างๆ ทงภาคไม%ได�มค%าเท%ากนทงหมด การจะนาอตราอบตการณ0ของโรคจากทะเบยนต%างๆ เหล%านนมาใช�โดยตรง จงมความคลาดเคลอนเบยงเบนไปจากค%าเฉลยของภาคนนๆในทนจงได�ปรบค%าอตราอบตการณ0ของทะเบยนมะเรงต%างๆ ไปเปAนอตราอบตการณ0เฉลยของภาคเหนอ เสยก%อน โดยถ%วงนาหนกด�วยสดส%วนการตายจากโรคมะเรงทมรายงานจากจงหวดต%างๆ ในภาคนนๆ ตามขนตอนดงน 1. หาจานวนผ�ป,วยทคาดว%าจะเกดขนในภาคนน โดยคานวณจากจานวนผ�ป,วยรวมในจงหวดทมทะเบยนมะเรงจาแนกตามกล%มอาย คณด�วยสมประสทธของกล%มอายนนๆ และสดส%วนระหว%างประชากรของภาคนนหารด�วยประชากรรวมของจงหวดทมทะเบยนมะเรง จาแนกตามกล%มอาย

NRj = (∑i Nij) x Cj x (PRj / Pij) (i = จงหวด) N = จานวนผ�ป,วยทคาดว%าจะเกดขน Nij = จานวนผ�ป,วยรวมในแต%ละจงหวดจาแนกตามกล%มอาย Cj = สมประสทธความต%างระหว%างอตราตายของจงหวดจากค%าเฉลยของภาค

(สาหรบการศกษานมค%าเท%ากบ 1) PRj = ประชากรรวมในภาคนนจาแนกตามกล%มอาย Pij = ประชากรในจงหวดนนจาแนกตามกล%มอาย

2. คานวณอตราอบตการณ0โรคมะเรงในแต%ละกล%มอาย 5 ปO (age-specifc incidence rate) ของภาคนน โดยหารจานวนผ�ป,วยทคาดว%าจะมในภาคนนด�วยจานวนประชากรของภาคนนตามกล%มอาย 5 ปO โดยทาเปAนหน%วยต%อประชากรแสนคน

ASIRRj = (NRj / PRj) x 100,000 ASIR = อตราอบตการณ0โรคมะเรงในแต%ละกล%มอาย 5 ปO (age-specifc incidence

rate)

20

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

3. คานวณอตราอบตการณ0ปรบมาตรฐานอาย (age standardized incidence rate) โดยถ%วงนาหนกของอตราอบตการณ0โรคมะเรงในแต%ละกล%มอายด�วยประชากรมาตรฐานโลก (ผลรวมของประชากรมาตรฐานโลกทกกล%มอายเท%ากบแสนคน) แล�วรวมผลทงหมดเข�าด�วยกน

ASRR = ∑j (ASIRRj / Wj) ASR = อตราอบตการณ0ปรบมาตรฐานอาย (age standardized incidence rate)

คาจากดความทางสถตโรคมะเรง อบตการณ!โรคมะเรง คอ จานวนของผ�ป,วยใหม%ต%อประชากร แยกตามชนดของโรค

โรคมะเรงในแต%ละปO โดยทวไปมหน%วยการรายงานเปAนอตราอบตการณ0ต%อแสนประชากร ช&วงอาย คอ การจดกล%มอายของผ�ป,วยโดยทวไปนยมรายงานทกช%วง 5 ปO เช%น 5-9 ปO คอ

ผ�ป,วยทมอายตงแต% 5- 9.99 ปO เปAนต�น อตรา คอ อตราทใช�ในการคานวณนเปAนการแยกระหว%างผ�ชายและผ�หญงต%อประชากร 1

แสนคน ถ�าข�อมล 1ปO ถกวเคราะห0นนแสดงถงการคานวณจานวนรายต%อประชากร 1แสนคน ในปOนนๆ

Crude Incidence rates คอ จานวนของผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%ระหว%างปOต%อประชากร 1 แสนคน Crude Incidence rates จะถกคานวณด�วยจานวนผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%ทงหมดในเพศทศกษาต%อจานวนประชากรทงหมดในเพศทศกษาในปOนน คณด�วย 100,000 วธนอาจไม%เหมาะสมสาหรบการเปรยบเทยบของอตราป,วยซงมในความแตกต%างของพนทต%างๆ ถ�าโครงสร�างของอายของประชากรมความแตกต%างกน Age-Specific rates เปAนจานวนของผ�ป,วยโรคมะเรงรายใหม%ระหว%างปOต%อประชากร 1 แสนคน แบ%งตามเพศ ตาแหน%งของโรคมะเรง และช%วงอายของผ�ป,วยทสนใจคานวณ ดงนน Age-Specific rates ถกคานวณโดยการแบ%งจานวนผ�ป,วยโรคมะเรงในแต%ละปOตามกล%มและเพศของประชากรใน 1 แสนคน Age- standardized Incidence Rates (ASR) คอ อตราอบตการณ0ทใช�โครงสร�างของมาตรฐานอาย โดยใช�มาตรฐานประชากรโลก(World standardized incidence rate) ในการคานวณค%าอบตการณ0 มหน%วยอตราต%อจานวนประชากร 1 แสนคน อตราอบตการณ0ปรบตามมาตรฐานของประชากรโลกมความเหมาะสมและสามารถใช�เพอเปรยบเทยบความแตกต%างของการเกดโรคมะเรงในพนทต%างๆทวโลก

Histologically Verified Percentage (% HV) คอ ร�อยละของข�อมลทมผลพยาธวทยาหรอเซลล0วทยาจากไขกระดกและเลอด

21

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

บทท 4 ผลการศกษาวจย

4.1 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย การศกษาทางระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทยจากฐานข!อมล

ทะเบยนมะเรงระดบประชากร 6 จงหวด ป(พ.ศ. 2551-2555 พบว/า ผ!ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม/มจานวน 10,500 ราย แบ/งเป6นเพศชาย จานวน 7,344 ราย เท/ากบร!อยละ 69.94 และเพศหญง จานวน 3,156 ราย เท/ากบร!อยละ 30.06 จานวนผ!ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม/ในภาคเหนอเฉลย 2,100 ราย อตราส/วนผ!ป1วยโรคมะเรงตบเพศชายต/อเพศหญงเท/ากบ 2.3 ต/อ 1 อตราอบตการณAโรคมะเรงตบในภาพรวมของภาคเหนอ เพศชายเท/ากบ 37.25 ต/อประชากร 100,000 รายและเพศหญงเท/ากบ 14.5 ต/อประชากร 100,000 รายอตราอบตการณAโรคมะเรงตบทงเพศชายและเพศหญงสงสดพบทจงหวดแพร/ (เพศชายเท/ากบ 78.78 และเพศหญงเท/ากบ 28.29 ต/อประชากร 100,000 ราย) อตราอบตการณAโรคมะเรงตบทงเพศชายและหญงตาสดพบทจงหวดลาพน (เพศชายเท/ากบ 31.01 และเพศหญงเท/ากบ 9.22 ต/อประชากร 100,000 ราย) (ตารางท 1 และรปท 5-6)

รปท 5 อบตการณ,โรคมะเรงตบในภาคเหนอตงแต/ ป0พ.ศ. 2551-2555

Chiang Rai

Phayao

Phrae

Lampang

Chaing Mai

Lamphun

ASR per 100 000

65.1 - 78.847.5 - 65.140.9 - 47.534.9 - 40.931.3 - 34.931.0 - 31.3

Male liver cancer

Chiang Rai

Phayao

Chiang Mai

Lampang

Phrae

Lamphun

ASR per 100 000

24.7 - 28.319.3 - 24.716.3 - 19.313.3 - 16.310.4 - 13.39.2 - 10.4

Female liver cancer

North, 2008-2012

22

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ตารางท 1 แสดงจานวนผ6ป7วย และอตราอบตการณ,โรคมะเรงภาคเหนอ

Regions

sex

ป0 2536

Cases

Chiang Mai Male 750

Female 363

Lampang Male 540

Female 277

Lamphun Male NA

Female NA

Chiang Rai Male NA

Female NA

Phrae Male NA

Female NA

Phayao Male NA

Female NA

Northern Male NA

Female NA

ASR: ต!อประชากร 100,000 ราย

รปท 6 อบตการณ,โรคมะเรงตบ

*from Cancer in Thailand Vol III, 2010

31.01

31.5

38.27

37.2

33.

0 50

Lamphun

Chiang Mai

Lampang

Chiang Rai

Phayao

Phrae

Northen

Thailand*

ASR:100000

Male

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

แสดงจานวนผ6ป7วย และอตราอบตการณ,โรคมะเรงตบต/อประชากร 100,000

2536-2540 ป0 2541-2545 ป0 2546-2550

ASR Cases ASR Cases ASR

20.61 723 18.01 1311 27.78

10.13 299 7.14 556 10.97

27.97 755 33.66 956 37.08

13.76 360 15.34 395 13.99

NA 198 16.45 343 25.56

NA 67 5.57 123 8.79

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA

โรคมะเรงตบในภาคเหนอ ป0พ.ศ. 2551-2555

, 2010-2012

01

31.5

38.27

43.58

51.5

78.78

37.2

.9

50 100

100000

9.22

11.6

15.02

17.62

21.06

14.5

12.9

0 20

Lamphun

Chiang Mai

Lampang

Chiang Rai

Phayao

Phrae

Northen

Thailand*

ASR:100000

Female

000 รายใน

ป0 2551-2555

Cases ASR

1745 31.5

723 11.6

1140 38.27

500 15.02

450 31.01

163 9.22

1741 43.58

771 17.62

1343 78.78

555 28.29

925 51.5

444 21.06

7,343 37.2

3,157 14.5

02

17.62

21.06

28.29

40

23

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.1.1 อบตการณ,โรคมะเรงตบในภาคเหนอแบ/งตามกล/มอาย ผลการวเคราะหAข!อมลโรคมะเรงตบในภาคเหนอแบ/งตามกล/มอายป( พ.ศ.2551-2555 ใน

ภาพรวมเพศชายมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบสงทสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 80-84 ป( ตามลาดบ ส/วนเพศหญงมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบสงทสดได!แก/กล/มอาย 75-79 ป( รองลงมากล/มอาย 80-84 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ อย/างไรกตามมะเรงตบอาจพบได!ในคนกล/มอายก/อน 30 ป( และเรมพบมากขนตามอายทเพมมากขนโดยเฉพาะตงแต/อาย 50 ป(ขนไป (ตารางท2)

ตารางท 2 จานวนและอบตการณ,โรคมะเรงตบต/อประชากร 100,000 รายในภาคเหนอแยกตามกล/มอายป0พ.ศ. 2551-2555

Age groups Male Female (year) Cases Age Specific Rate Cases Age Specific Rate 0-4 9 1.54 3 0.54 4-9 1 0.15 0 0

10-14 4 0.51 1 0.13 15-19 6 0.66 2 0.23 20-24 9 1.1 5 0.63 25-29 35 4.46 7 0.92 30-34 98 12.46 26 3.29 35-39 201 24.68 45 5.3 40-44 399 44.12 125 12.46 45-49 732 70.28 258 22.49 50-54 1138 110.34 353 31.64 55-59 1219 142 480 52.56 60-64 1026 169.46 411 64.52 65-69 805 191.26 406 90.92 70-74 700 211.91 354 94.82 75-79 553 212.6 375 121.16 80-84 299 205.51 206 112.4 85 + 110 138.31 99 89.93

Age Specific Rate: ต!อประชากร 100, 000 ราย

อบตการณAโรคมะเรงตบรายจงหวดในภาคเหนอแยกตามกล/มอาย ในเพศชาย จงหวดแพร/มอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย 70-74 ป( ค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 420.12 ต/อประชากร 100,000 ราย จงหวดพะเยาและเชยงรายมอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย

24

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

75–79 ป( ค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 228.67 และ 238.77 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ จงหวดลาปาง เชยงใหม/ และลาพน มอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( ค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 252.84,174.8 และ 162.45 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ สาหรบเพศหญง จงหวดแพร/มอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย 65-69 ป( มค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 192.94 ต/อประชากร 100,000 รายจงหวดพะเยา ลาปาง และเชยงใหม/มอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย 75–79 ป( ค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 146.27, 124.37 และ 94.5 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ ส/วนจงหวดเชยงรายและลาพนมอบตการณAโรคมะเรงตบสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( ค/าเฉลยอตราอบตการณAเท/ากบ 164.87 และ 122.51 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ (รปท 8) รปท 7 อบตการณ,โรคมะเรงตบในภาคเหนอแยกตามกล/มอายป0 พ.ศ. 2551-2555

0

50

100

150

200

250

300

AS

R p

er

10

00

00

Male Female

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

Ag

e S

pe

cifi

c R

ate

: 1

00

,00

0

Age groups

Male

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

Phrae

Phayao

Chiang Rai

0

50

100

150

200

250

Ag

e S

pe

cifi

c R

ate

: 1

00

,00

0

Age groups

Female

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

Phrae

Phayao

Chiang Rai

4.1.2 จานวนและอบตการณ,โรคมะเรงตบ ผลการวเคราะหAจานวนจากการวนจฉยโรคมะเรงตบด!วยverification) เท/ากบร!อยละ (Histological verification ) ส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรงเซลลAตบ ร!อยละ 52.75 รองลงมาเป6นโรคร!อยละ 45.82 และโรคมะเรงตบส/วนในเพศหญงส/วนใหญ/พบเท/ากบร!อยละ 53.23 รองลงมาเป6น1,371 ราย เท/ากบร!อยละ 433.33 ตามลาดบ เพศชายมสดส/วนโรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinomaท/อทางเดนนาดมากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ22.22 และเพศหญงเท/ากบ เพศชายเท/ากบ 18.84 และเพศหญงเท/ากบ

รปท 8 โรคมะเรงตบในภาคเหนอ

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

อบตการณ,โรคมะเรงตบในภาคเหนอแยกตามชนด จานวนและอบตการณAโรคมะเรงตบในภาคเหนอจานวน

จากการวนจฉยโรคมะเรงตบด!วยวธซกประวต ตรวจร/างกายและรงสวนจฉย (No Histologicalร!อยละ 73 และจากผลตรวจทางพยาธวทยาจากชนเน อและเซลลA

) ทร!อยละ 16 เมอแยกตามชนดของโรคมะเรงตบมะเรงเซลลAตบ (Hepatocellular carcinoma) จานวน 3,874

โรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma) จานวน 3,365 มะเรงตบชนดเซลลAอนๆ จานวน 105 ราย เท/ากบร!อยละ

พบเป6นโรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma) จานวน รองลงมาเป6นโรคมะเรงเซลลAตบ (Hepatocellular carcinoma

43.44 และโรคมะเรงตบชนดเซลลAอนๆ จานวน 105 ราย เพศชายมสดส/วนโรคมะเรงเซลลAตบ (Hepatocellular carcinoma

Cholangiocarcinoma) ตรงกนข!ามในเพศหญงกบพบสดส/วนของมะเรงเซลลAตบ ส/วนอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบในเพศชายเท/าก

และเพศหญงเท/ากบ 7.0 ต/อประชากร 100,000 ราย อบตการณAโรคมะเรงท/อนาดในและเพศหญงเท/ากบ 8.43 ต/อประชากร 100,000 ราย(รปท 8

โรคมะเรงตบในภาคเหนอแยกตามวธการวนจฉยป0 พ.ศ. 2551-2555

11%

73%

16%

Death Certificate Only

No histological Verified

Histological Verified

25

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

จานวน 6 จงหวด No Histological

และจากผลตรวจทางพยาธวทยาจากชนเน อและเซลลAตามชนดของโรคมะเรงตบพบว/า เพศชาย

874 ราย เท/ากบ 365 ราย เท/ากบ

ร!อยละ 1.43 ตามลาดบ จานวน 1,860 ราย

Hepatocellular carcinoma) จานวน ราย เท/ากบร!อยละ

Hepatocellular carcinoma) มากกว/าตรงกนข!ามในเพศหญงกบพบสดส/วนของโรคมะเรง

ตบในเพศชายเท/ากบ อบตการณAโรคมะเรงท/อนาดใน

8 และ 9)

Death Certificate Only

No histological Verified

Histological Verified

26

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

5245.82

1.43

Male

รปท 9 โรคมะเรงตบในภาคเหนอ รปท 10 อบตการณ,โรคมะเรงตบ สดส/วนของโรคมะเรงตบรายจงหวดในภาคเหนอ(Hepatocellular carcinomaพบว/า จงหวดทมผ!ป1วยโรคเชยงใหม/ พะเยา และลาปางเท/ากบร!อยละ เชยงรายและแพร/ เป6นจงหวดทมผ!ป1วยละ 59.0 และ 51.9 ตามลาดบ ส/วนในเพศหญงมากกว/าโรคมะเรงท/อนาด ได!แก/ จงหวดลาพนและเชยงใหม/ เท/ากบร!อยละ ตามลาดบ ส/วนจงหวดเชยงราย แพร/ ลาปาง และ พะเยา เป6นจงหวดทมผ!ป1วยมากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ เท/ากบร!อยละ

0

5

10

15

20

25

AS

R p

er

10

00

00

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

52.75

Male

HCC

CCA

Other43.

53.23

3.33Female

ภาคเหนอแยกประเภทตามชนดป0 พ.ศ. 2551 - 2555

โรคมะเรงตบในภาคเหนอแยกตามชนดป0 พ.ศ. 2551 - 2555

สดส/วนของโรคมะเรงตบรายจงหวดในภาคเหนอ เปรยบเทยบระหว/างโรคHepatocellular carcinoma) และโรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma)

โรคมะเรงเซลลAตบมากกว/าโรคมะเรงท/อนาด ได!แก/ จงหวดลาพน เชยงใหม/ พะเยา และลาปางเท/ากบร!อยละ 72.4, 62.9, 56.6 และ 53.8 ตามลาดบ ส/วเชยงรายและแพร/ เป6นจงหวดทมผ!ป1วยโรคมะเรงท/อนาดมากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ เท/ากบร!อย

ตามลาดบ ส/วนในเพศหญงพบว/า จงหวดทมผ!ป1วยโรคมะเรงชนดเซลลAตบมะเรงท/อนาด ได!แก/ จงหวดลาพนและเชยงใหม/ เท/ากบร!อยละ 66

ตามลาดบ ส/วนจงหวดเชยงราย แพร/ ลาปาง และ พะเยา เป6นจงหวดทมผ!ป1วยโรคมะเรงเซลลAตบ เท/ากบร!อยละ 63.0, 57.3, 53.6 และ 49.5 ตามลาดบ

22.22

18.84

0.57

78.43

0.52

HCC CCA Other

Male

Female

.44

Female

HCC

CCA

Other

2555

โรคมะเรงเซลลAตบ Cholangiocarcinoma) ในเพศชาย มะเรงท/อนาด ได!แก/ จงหวดลาพน

ตามลาดบ ส/วนจงหวดมะเรงเซลลAตบ เท/ากบร!อย

มะเรงชนดเซลลAตบ66.3 และ 48.0

โรคมะเรงท/อนาดตามลาดบ (รปท 11)

Male

Female

27

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 11 สดส/วนโรคมะเรงตบรายจงหวดในภาคเหนอแยกตามชนด

โรคมะเรงเซลล,ตบ (Hepatocellular carcinoma; HCC) อบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบในป( พ.ศ.2551-2555 แยกตามจงหวดในภาคเหนอสงสด

3 อนดบแรก ในเพศชาย ได!แก/ จงหวดแพร/ พะเยา และลาพน มอตราอบตการณAเท/ากบ 37.63, 29.84 และ 22.64 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ และอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบน!อยทสดคอ จงหวดเชยงราย เท/ากบ 16.85 ต/อประชากร 100,000 ราย ส/วนในเพศหญงอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบสงสด 3 อนดบแรก ได!แก/ จงหวดแพร/ พะเยา และลาปาง มอตราอบตการณAเท/ากบ 12.16 10.23 และ 6.51 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ และอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบน!อยทสดคอ จงหวดเชยงใหม/ เท/ากบ 5.63 ต/อประชากร 100,000 ราย (ตารางท 3 และรปท 12)

38.9

47.4

53.8

56.6

62.9

72.4

59.0

51.9

45.3

42.2

35.4

26.2

2.1

0.7

1.0

1.2

1.7

1.3

0 20 40 60 80 100

Chiang Rai

Prae

Lampang

Phayao

Chiang Mai

Lamphun

Male

HCC CCA Other

33.2

41.6

42.0

49.3

48.0

66.3

63.0

57.3

53.6

49.5

46.7

30.7

3.8

1.1

4.4

1.1

5.3

3.1

0 20 40 60 80 100

Chiang Rai

Prae

Lampang

Phayao

Chiang Mai

Lamphun

Female

HCC CCA Other

28

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ตารางท 3 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบในภาคเหนอป0 พ.ศ.2536-2555

province sex ป0

C

Lampang Male 411Female 187

Chiang Mai Male 499Female 207

Lamphun Male Female

Phrae Male Female

Phayao Male

Female Chiang Rai Male

Female

ASR: ต!อประชากร 100, 000 ราย

รปท 12 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบรายจงหวดป0 พ.ศ.2551-2555

16.

20

0 10 20

Chiang Rai

Chiang Mai

Lampang

Lamphun

Phayao

Phrae

ASR per 100000

Male

5.63

5.77

6.21

6.51

0 10

Chiang Mai

Chiang Rai

Lamphun

Lampang

Phayao

Phrae

ASR per 100000

Female

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ (Hepatocellular Carcinoma) แยก2555 ป0 2536-2540 ป0 2541-2545 ป0 2546-2550

Cases ASR Cases ASR Cases ASR

411 21.18 512 22.74 600 23.52 187 9.21 215 9.13 210 7.44 499 13.49 416 10.27 834 17.62 207 5.71 136 3.3 284 5.63 NA NA 135 11.24 245 18.27 NA NA 36 2.88 85 6.17 NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA

NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA NA

มะเรงเซลล,ตบ (Hepatocellular Carcinoma) ในภาคเหนอ2555

Female HCC

.85

20

21.24

22.64

29.84

37.63

30 40

100000

77

21

51

10.23

12.16

10 20

100000

Male HCC

แยกรายจงหวด

ป0 2551-2555

Cases ASR

613 21.24 210 6.51 1098 20.00 347 5.63 326 22.64 108 6.21 636 37.63 231 12.16 524 29.84

219 10.23 677 16.85 256 5.77

ในภาคเหนอแยก

ASR per 100 00011.2 - 12.28.4 - 11.26.4 - 8.46.0 - 6.45.7 - 6.05.6 - 5.7

Female HCC

ASR per 100 00033.7 - 37.626.2 - 33.721.9 - 26.220.6 - 21.918.4 - 20.616.9 - 18.4

Male HCC

29

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

โรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma; CCA) อบตการณAโรคมะเรงท/อนาดในป( พ.ศ.2551-2555 แยกตามจงหวดในภาคเหนอสงสด 3

อนดบแรกในเพศชาย ได!แก/ จงหวดแพร/ เชยงราย และพะเยา มอตราอบตการณAเท/ากบ 40.65, 25.79 และ 21.02 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ และอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดน!อยทสดคอ จงหวดลาพน เท/ากบ 8.00 ต/อประชากร 100,000 รายส/วนเพศหญงอบตการณAโรคมะเรงทางเดนท/อนาดสงสด 3 อนดบแรกได!แก/ จงหวดแพร/ เชยงราย และพะเยา โดยมอตราอบตการณAเท/ากบ 15.78, 11.14 และ 10.59 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ และอบตการณAโรคมะเรงทางเดนท/อนาดน!อยทสดคอ จงหวดลาพน มอตราอบตการณAเท/ากบ 2.78 ต/อประชากร 100,000 ราย (ตารางท 4 และรปท 13)

ตารางท 4 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma) แยกรายจงหวดในภาคเหนอป0 พ.ศ.2536-2555

Province sex ป0 2536-2540 ป0 2541-2545 ป0 2546-2550 ป0 2551-2555

Cases ASR Cases ASR Cases ASR Cases asr Lampang Male 126 6.62 238 10.7 342 13.03 516 16.66

Female 87 4.39 140 5.99 175 6.15 268 8 Chiang Mai Male 233 6.62 283 7.14 435 9.26 617 10.96

Female 139 3.95 146 3.46 240 4.74 338 5.31 Lamphun Male NA NA 55 4.48 94 7.03 118 8

Female NA NA 29 2.5 34 2.35 50 2.78 Phrae Male NA NA NA NA NA NA 697 40.65

Female NA NA NA NA NA NA 318 15.78 Phayao Male NA NA NA NA NA NA 390 21.02

Female NA NA NA NA NA NA 220 10.59 Chiang Rai Male NA NA NA NA NA NA 1027 25.79

Female NA NA NA NA NA NA 486 11.14

ASR: ต!อประชากร 100,000 ราย

30

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 13 อบตการณ,โรคมะเรงท/อจงหวดในภาคเหนอป0 พ.ศ.2551

2.78

5.31

0

Lamphun

Chiang Mai

Lampang

Phayao

Chiang Rai

Phrae

ASR per

Female

8

10

0 10

Lamphun

Chiang Mai

Lampang

Phayao

Chiang Rai

Phrae

ASR per

Male

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

Male CCA

Female CCA

โรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma) ในภาคเหนอแยกราย2551- 2555

31

8

10.59

11.14

15.78

10 20

ASR per 100000

Female

10.96

16.66

21.02

25.79

40.65

20 30 40 50

ASR per 100000

Male

ASR per 100 00033.2 - 40.623.4 - 33.218.8 - 23.413.8 - 18.89.5 - 13.88.0 - 9.5

Male CCA

ASR per 100 00013.5 - 15.810.9 - 13.59.3 - 10.96.7 - 9.34.0 - 6.72.8 - 4.0

Female CCA

ในภาคเหนอแยกราย

31

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.1.3 แนวโน6มระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอ

แนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงตบ 20 ป(ทผ/านมาตงแต/ป( พ.ศ. 2536-2555 คานวณจากฐานข!อมลทะเบยนมะเรงระดบประชากรจานวน 2 จงหวดในภาคเหนอทมข!อมลครบ 20 ป(คอจงหวดเชยงใหม/และลาปาง ผลการวเคราะหAค/าอบตการณAทกช/วง 5 ป( คอช/วงป( พ.ศ.2536-2540, 2541-2545, 2546 -2550 และ พ.ศ.2551-2555 พบว/าเพศชายในจงหวดลาปางมแนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงตบเพมขน โดยมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบช/วงป( พ.ศ.2536-2540, 2541-2545, 2546-2550 และพ.ศ.2551-2555 เท/ากบ 27.97, 33.66, 37.08 และ 38.27 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ ส/วนเพศหญงมแนวโน!ม อบตการณAโรคมะเรงตบช/วงป( พ.ศ.2536 -2540, 2541-2545, 2546-2550 และพ.ศ.2551-2555 เท/ากบ13.76, 15.34, 13.99 และ 15.02 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ เช/นเดยวกนจงหวดเชยงใหม/ในเพศชายมแนวโน!ม อบตการณAโรคมะเรงตบสงทสงขน ช/วงป( พ.ศ.2536-2540,2541-2545,2546-2550 และพ.ศ.2551-2555 เท/ากบ 20.61, 18.01, 27.78 และ 31.5 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ ส/วนเพศหญงมแนวโน!ม อบตการณAมะเรงตบและท/อนาดช/วงป(พ.ศ.2536-2540, 2541-2545,2546-2550 และ 2551-2555 เท/ากบ 10.13, 7.14, 10.97 และ 11.59 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ สาหรบจงหวดลาพนมข!อมลทะเบยนมะเรงระดบประชากรครบ 15 ป( ตงแต/ป( พ.ศ.2541-2555 จากการวเคราะหAพบว/าทงเพศชายและหญงมแนวโน!ม อบตการณAโรคมะเรงตบและท/อนาดเพมขนช/วงป( พ.ศ. 2541-2545, 2546-2550 และ 2551-2555 เพศชายเท/ากบ 16.45, 25.56 และ 31.01 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ ส/วนเพศหญง เท/ากบ 5.57, 8.79 และ 9.22 ต/อประชากร 100,000 รายโดยสรปในช/วง 20 ป(ทผ/านมาจงหวดเชยงใหม/และลาปางมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบและท/อนาดเพมขนโดยเฉพาะในเพศชาย ส/วนเพศหญงจงหวดลาปางมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบคงทและจงหวดเชยงใหม/มแนวโน!มเพมขนอย/างช!าๆ (รปท 14)

32

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

27.97

33.66

37.08 38.27

20.61

18.01

27.78

31.5

16.45

25.56

31.01

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Male

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

13.8

15.3 14.0 15.0

10.1

7.1

11.0 11.6

5.6

8.8

9.2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Female

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

รปท 14 แนวโน6มอบตการณ,มะเรงตบในภาคเหนอป0 พ.ศ.2536-2555

แนวโน6มอบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ (Hepatocellular carcinoma; HCC) ในภาคเหนอ ผลการวเคราะหAแนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบทกช/วง 5 ป( คอ ช/วงป(พ.ศ. 2536-2540, 2541-2545, 2546-2550 และพ.ศ.2551-2555 พบว/า ทงเพศชายและหญงจงหวดเชยงใหม/และลาพนมแนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบสงขนต/อเนอง ส/วนจงหวดลาปางมแนวโน!มอบตการณAลดลงเลกน!อย (รปท 15)

33

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 15 แสดงแนวโน6มอบตการณ,มะเรงเซลล,ตบ (HCC) ในภาคเหนอป0 พ.ศ.2536-2555

แนวโน6มอบตการณ,โรคมะเรงท/อนาด (Cholangiocarcinoma; CCA) ในภาคเหนอ ผลการวเคราะหAแนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงท/อนาด ทกช/วง 5 ป( คอ ช/วงป(พ.ศ. 2536-2540, 2541-2545, 2546-2550 และพ.ศ.2551-2555 พบว/า ทงเพศชายและหญงจงหวดเชยงใหม/ ลาปางและลาพนมแนวโน!มอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงขนต/อเนอง (รปท 16)

21.18 22.74

23.52

21.24

13.49

10.27

17.6220

11.24

18.27

22.64

0

5

10

15

20

25

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Male

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

9.27 9.13

7.446.51

5.71

3.3

5.63

5.63

2.88

6.17 6.21

0

2

4

6

8

10

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Female

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

34

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 16 แนวโน6มอบตการณ,มะเรงท/อนาด (CCA) ในภาคเหนอป0 พ.ศ.2536-2555

4.39

5.99 6.15

8

3.95 3.46

4.74

5.31

2.5 2.352.78

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Female

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

6.62

10.7

13.03

16.66

6.62

7.14

9.26

10.96

4.48

7.038

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

1993-1997 1998-2002 2003-2007 2008-2012

AS

R p

er

10

00

00

Male

Lampang

Chiang Mai

Lamphun

35

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.2 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดเชยงใหม/ สถานการณAโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงใหม/ตงแต/ป( พ.ศ.2536-2555 พบแนวโน!มอบตการณAเพมสงขนทงในเพศชายและเพศหญง และล/าสดในป( พ.ศ.2551-2555 พบผ!ป1วยมะเรงตบในเพศชายมจานวน 1,745 ราย อตราอบตการณA 31.5 ต/อประชากร 100,000 รายโดยมอตราอบตการณA ต/อประชากร 100,000 รายซงตากว/าจงหวดแพร/ พะเยา เชยงราย และลาปาง ตามลาดบ และในเพศหญงมจานวนผ!ป1วยมะเรงตบ 723 ราย อตราอบ ตการณA 11.6 ต/อประชากร 100,000 ราย ตากว/าจงหวดแพร/ พะเยา เชยงรายและลาปาง ตามลาดบ อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงใหม/เพศชายสงสดทอาเภอสนทรายและตาสดทอาเภอ แม/แจ/ม (อตราอบตการณA 43.4 และ15.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงสงสดทอาเภอดอยหล/อ และตาสดทอาเภอสะเมง (อตราอบตการณA 19.1 และ2.9 ต/อประชากร 100,000 ราย 100,000 รายตามลาดบ)

รปท 17 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดเชยงใหม/ป0 พ.ศ. 2551- 2555

ASR per 100 000

38.7 - 43.533.4 - 38.731.0 - 33.427.7 - 31.021.5 - 27.715.4 - 21.5

Male liver cancer

ASR per 100 000

16.8 - 19.112.3 - 16.810.4 - 12.38.8 - 10.47.3 - 8.82.9 - 7.3

Female liver cancer

Chiang Mai,2008-2012

36

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

25.1 - 26.421.0 - 25.119.4 - 21.017.7 - 19.415.6 - 17.78.5 - 15.6

Male HCC

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบพบว/า เพศชายส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 62.92 รองลงมาเป6นโรคมะเรงท/อนาด (CCA) ร!อยละ 35.36 ส/วนเพศหญงส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรงเซลลAตบร!อยละ 47.99 และโรคมะเรงท/อนาดร!อยละ 46.75 อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบ สงสด 5 อนดบแรกเพศชาย ได!แก/ อาเภอดอยสะเกด แม/รมแม/ออน สนทรายและแม/แตง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 26.5, 26.3, 26.1, 25.8 และ 24.4 ต/อประชากร 100,000 รายป(ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอดอยสะเกด สนทราย ไชยปราการ แม/รม และพร!าว ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 10.9, 9.2,9.1,8.2 และ 7.9 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอแม/วาง สนทราย หางดง แม/แตง และดอยสะเกด ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 20.1, 17.2, 16.7, 16.0 และ 14.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอดอยหล/อ สนทราย หางดง แม/แตง และแม/วาง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 15.3, 9.1, 8.8, 8.4 และ 7.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ)

รปท 18 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบจงหวดเชยงใหม/แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551-2555

8.5

12.0

13.9

14.7

16.4

16.5

17.5

17.6

17.7

18.4

19.1

19.4

19.5

19.9

20.2

20.5

21.5

22.7

24.1

24.4

25.8

26.1

26.3

26.5

0 10 20 30

Mae Chaem

K. Doi Lo

Mae Ai

San Pa Tong

Omkoi

Fang

Chom Thong

Samoeng

Chiang Dao

Mae Wang

Doi Tao

Wiang Haeng

San Kamphaeng

Hot

Chai Prakarn

Saraphi

Hang Dong

Muang Chiang Mai

Phrao

Mae Taeng

San Sai

K. Mae On

Mae Rim

Doi Saket

ASR per 100000

Male HCC

37

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

8.1 - 10.96.3 - 8.15.0 - 6.34.4 - 5.03.1 - 4.42.2 - 3.1

Female HCC

ASR per 100 000

15.3 - 20.112.4 - 15.310.5 - 12.48.9 - 10.55.3 - 8.90.0 - 5.3

Male CCA

รปท 19 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดจงหวดเชยงใหม/แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551-2555

2.2

2.5

2.7

3.1

3.1

3.3

3.7

4.4

4.4

4.6

4.8

4.9

5.1

5.4

5.8

6.2

6.5

7.6

7.8

7.9

8.2

9.1

9.2

10.9

0 5 10 15

Samoeng

Hot

San Kamphaeng

K. Doi Lo

Mae Ai

Saraphi

Mae Wang

Muang Chiang Mai

Mae Chaem

K. Mae On

Chom Thong

Fang

San Pa Tong

Doi Tao

Omkoi

Chiang Dao

Wiang Haeng

Mae Taeng

Hang Dong

Phrao

Mae Rim

Chai Prakarn

San Sai

Doi Saket

ASR per 100000

Female HCC

0.0

2.7

3.2

4.9

5.7

8.1

8.3

8.6

9.1

9.4

9.8

10.4

10.7

11.1

11.4

11.8

13.0

13.3

13.6

14.6

16.0

16.7

17.2

20.1

0 10 20 30

Wiang Haeng

Omkoi

Samoeng

Fang

Mae Chaem

Muang Chiang Mai

Phrao

Mae Ai

K. Doi Lo

Chiang Dao

K. Mae On

Hot

Chai Prakarn

Doi Tao

Saraphi

Mae Rim

Chom Thong

San Kamphaeng

San Pa Tong

Doi Saket

Mae Taeng

Hang Dong

San Sai

Mae Wang

ASR per 100000

Male CCA

38

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

7.9 - 15.35.9 - 7.94.9 - 5.93.5 - 4.92.3 - 3.50.0 - 2.3

Female CCA

อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดเชยงใหม/แยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 65-69 ป( และ70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 102.8, 90.5 และ 86.7 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงพบมากใน กล/มอาย 85 ป(ขนไป รองลงมาอย/ในกล/มอาย 80-84 ป( และ 75-79 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 47.1, 41.3 และ 40.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ทงนพบผ!ป1วยได!น!อยในอายทตากว/า 30 ป( และพบได!มากในกล/มวยผ!สงอาย (รปท 20)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 109, 65.8 และ 62.7 ต/อประชากร 100,000 ราย 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงพบมากในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมากล/มอาย 80-84 ป( และ 85 ป(ขนไป ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 50.8, 33 และ31.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ทงนพบผ!ป1วยได!น!อยในอายทตากว/า 30 ป( และพบได!มากในกล/มวยผ!สงอาย (รปท 21)

0.0

0.6

1.7

1.8

2.8

2.9

3.4

3.5

3.6

3.7

3.7

4.9

5.0

5.2

5.3

5.7

6.2

6.8

6.9

7.4

8.4

8.8

9.1

15.3

0 5 10 15 20

Wiang Haeng

Samoeng

Fang

K. Mae On

Mae Chaem

Omkoi

Doi Tao

Chai Prakarn

Chom Thong

Muang Chiang Mai

Hot

Chiang Dao

Mae Ai

San Kamphaeng

San Pa Tong

Mae Rim

Saraphi

Phrao

Doi Saket

Mae Wang

Mae Taeng

Hang Dong

San Sai

K. Doi Lo

ASR per 100000

Female CCA

39

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 20 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ แยกตามกล/มอาย จงหวดเชยงใหม/ป0 พ.ศ.2551-2555

จากรปท 22 แสดงอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบ(HCC) จงหวดเชยงใหม/ ข!อมล รปท 21 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาด แยกตามกล/ม จงหวดเชยงใหม/ป0 พ.ศ.2551-2555

0

20

40

60

80

100

120

Ag

e S

pe

cifi

c R

ate

:10

0,0

00

Age groups

male female

0

20

40

60

80

100

120

Ag

e S

pe

cifi

c R

ate

:10

0,0

00

Age groups

male female

40

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.3 ระบาดวทยาโรค

สถานการณAโรคมะเรงตบอบตการณAเพมสงขนแต/เพศหญงมจานวนผ!ป1วยโรคมะเรงตบในเพศชายมจานวน 100,000 ราย โดยมอตราอบตการณAเพศหญงมจานวนผ!ป1วยโรคมะเรงตบราย น!อยกว/าจงหวดแพร/ พะเยา และเชยงราย ตามลาดบ อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาปางเพศชายสงสดทอาเภอแม/พรกและตาสดทอาเภอแม/ทะ (อตราอบตการณA 60.4อาเภอเมองปาน และตาสดท100,000 รายตามลาดบ) รปท 22 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวด

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดลาปาง

สถานการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาปางป( พ.ศ.2536-2555 เพศชายมแนวโน!มเพศหญงมอบตการณAโรคมะเรงตบคงทล/าสดป( พ.ศ.2551

มะเรงตบในเพศชายมจานวน 1,140 ราย อตราอบตการณA 38.27 อตราอบตการณAน!อยกว/าจงหวดแพร/ พะเยา และเชยงราย ตามลาดบ

มะเรงตบ 500 ราย อตราอบตการณA 15.02 ต/อประชากร น!อยกว/าจงหวดแพร/ พะเยา และเชยงราย ตามลาดบ

อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาปางเพศชายสงสดทอาเภอแม/พรกและตาสดทอาเภอ4 และ 28.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงสงสดท

อาเภอเมองปาน และตาสดทอาเภอแม/เมาะ (อตราอบตการณA 20.6 และ6.3

อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดลาปางป0 พ.ศ.2551- 2555

เพศชายมแนวโน!ม2551-2555 พบ27 ต/อประชากร

น!อยกว/าจงหวดแพร/ พะเยา และเชยงราย ตามลาดบ และประชากร 100,000

อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาปางเพศชายสงสดทอาเภอแม/พรกและตาสดทอาเภอเพศหญงสงสดท3 ต/อประชากร

41

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00021.9 - 26.920.6 - 21.918.9 - 20.614.5 - 18.9

Male HCC

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบพบว/าเพศชาย ส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรง เซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 53.77 และโรคมะเรงท/อนาด (CCA) ร!อยละ 45.26 ตรงกนข!ามในเพศหญงพบโรคมะเรงท/อนาด มากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ ร!อยละ 53.6 และ 42.0 ตามลาดบ อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบสงสด 5 อนดบแรก เพศชาย ได!แก/ อาเภอเมองปาน เมองลาปาง งาว ห!างฉตรและแม/พรก ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 26.9, 24.5, 22.1, 21.9 และ 21.8 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอเมองปาน แม/พรก สบปราบ เถนและเมองลาปาง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 9.8, 9.5, 9.3, 8.3 และ 7.5 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) อาเภอทมอบตการณAโรคมะเรงท/อนาด สงสด 5 อนดบแรกในเพศชายได!แก/ อาเภอแม/พรก เกาะคา สบปราบ เมองลาปาง และเสรมงาม ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 38.6, 27.8, 23.5, 19.9 และ 14.9 ต/อประชากร 100,000 รายป(ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอเมองลาปาง เมองปาน สบปราบ เกาะคาและแจ!ห/ม ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 11.2, 10.8, 10.5, 10.2 และ9.1 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) รปท 23 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ จงหวดลาปางแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

14.5

17.6

17.9

18.9

19.7

20.2

20.6

21.5

21.8

21.9

22.1

24.5

26.9

0 10 20 30

Mae Tha

Soem Ngam

Chae Hom

Thoen

Sop Prap

Wang Nua

Ko Kha

Mae Mo

Mae Phrik

Hang Chat

Ngao

Muang Lampang

Mueang Pan

ASR per 100000

HCC Male

42

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 0008.3 - 9.86.7 - 8.35.5 - 6.73.9 - 5.5

Female HCC

ASR per 100 00019.9 - 38.614.4 - 19.911.1 - 14.46.9 - 11.1

Male CCA

รปท 24 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาด จงหวดลาปางแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

6.9

9.1

10.8

11.1

13.7

13.8

14.4

14.8

14.9

19.9

23.5

27.8

38.6

0 10 20 30 40

Ngao

Hang Chat

Chae Hom

Wang Nua

Mae Tha

Mae Mo

Mueang Pan

Thoen

Soem Ngam

Muang Lampang

Sop Prap

Ko Kha

Mae Phrik

ASR per 100000

Male CCA

4.0

5.0

5.2

5.5

5.7

5.9

6.7

7.1

7.5

8.3

9.3

9.5

9.8

0 5 10 15

Ko Kha

Ngao

Mae Tha

Mae Mo

Hang Chat

Wang Nua

Chae Hom

Muang Lampang

Thoen

Sop Prap

Soem Ngam

Mae Phrik

Mueang Pan

ASR per 100000

Female HCC

43

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00010.2 - 11.26.8 - 10.25.5 - 6.80.8 - 5.5

Female CCA

อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดลาปางแยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 75-79 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 120.6, 97.6 และ 83.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 80-84 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 48.7, 47.5 และ 41.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 25)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ75-79 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 128.4, 125.1 และ 113.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 85 ป(ขนไป และ 70-74 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 68.5, 59.5 และ 58.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 26)

0.8

1.1

3.1

5.5

6.7

6.8

6.8

8.2

9.1

10.2

10.5

10.8

11.2

0 5 10 15

Mae Mo

Ngao

Soem Ngam

Wang Nua

Mae Phrik

Mae Tha

Hang Chat

Thoen

Chae Hom

Ko Kha

Sop Prap

Mueang Pan

Muang Lampang

ASR per 100000

Female CCA

44

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 25 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบแยกตามกล/มอาย จงหวดลาปางป0 พ.ศ.2551-2555

รปท 26 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดแยกตามกล/มอาย จงหวดลาปางป0 พ.ศ.2551-2555

0

20

40

60

80

100

120

140

AS

R p

er

10

00

00

Age groups

male female

0

20

40

60

80

100

120

140

AS

R p

er

10

00

00

Age groups

male female

45

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.4 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดลาพน

สถานการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาพนป( พ.ศ.2541-2555 พบแนวโน!มอบตการณAเพมสงขนทงในเพศชายและเพศหญง และล/าสดในป( พ.ศ.2551-2555 พบผ!ป1วยมะเรงตบในเพศชายมจานวน 450 ราย อตราอบตการณA 31.01 ต/อประชากร 100,000 ราย จงหวดลาพนมอบตการณAโรคมะเรงตบตาสดเมอเทยบกบ 6 จงหวดภาคเหนอ และเพศหญงมจานวนผ!ป1วย 163 ราย อตราอบตการณA 15.02 ต/อประชากร 100,000 ราย ตาทสดใน 6 จงหวดในภาคเหนอเช/นกน อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดลาพนเพศชายสงสดทอาเภอป1าซางและตาสดทอาเภอท/งหวช!าง (อตราอบตการณA 39.7 และ 4.5 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงสงสดทอาเภอเมองลาพน และตาสดทอาเภอท/งหวช!าง (อตราอบตการณA 12.5 และ6.8 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ)

รปท 27 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดลาพนป0 พ.ศ.2551- 2555

Lamphun, 2008-2012

ASR per 100 00037.5 - 39.729.1 - 37.521.7 - 29.14.5 - 21.7

Male liver cancer

ASR per 100 00010.2 - 12.59.0 - 10.28.1 - 9.06.8 - 8.1

Female liver cancer

46

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

25.9 - 31.420.1 - 25.918.0 - 20.14.5 - 18.0

Male HCC

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบว/าเพศชายส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 72.44 และโรคมะเรงท/อนาด (CCA) ร!อยละ26.22 เช/นเดยวกนในเพศหญงพบโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) มากกว/าโรคมะเรงท/อนาด (CCA) ร!อยละ 66.26 และ 30.67 ตามลาดบ อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบ สงสด 5 อนดบแรก เพศชาย ได!แก/ อาเภอป1าซาง เมองลาพน เวยงหนองล/อง บ!านทอง และแม/ทา ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 31.5, 26.1, 25.6, 20.4 และ 19.9 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอบ!านธ แม/ทา เมองลาพน เวยงหนองล/อง และป1าซาง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 7.7, 7.2, 7.1, 6.8 และ 6.8 ต/อประชากร 100,000 ราย) อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอเวยงหนองล/อง เมองลาพน บ!านโฮ/ง แม/ทา และป1าซาง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 12.3, 10.2, 8.7, 8.2 และ 8.2 ต/อประชากร 100,000 ราย) เพศหญง ได!แก/ อาเภอเมองลาพน ป1าซาง ท/งหวช!าง บ!านธ และเวยงหนองล/อง (อตราอบตการณAเท/ากบ 5.3, 3.5, 3.3, 2.8 และ 2.6 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ)

รปท 28 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ จงหวดลาพนแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551-2555

4.5

16.3

19.7

19.9

20.4

25.6

26.1

31.5

0 10 20 30 40

Thung Hua Chang

Li

Ban Thi

Mae Tha

Ban Hong

Wiang Nong Long

Muang Lamphun

Pa Sang

ASR per 100000

Male HCC

47

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 0007.1 - 7.36.8 - 7.15.6 - 6.83.5 - 5.6

Female HCC

ASR per 100 0009.5 - 12.38.2 - 9.53.5 - 8.20.0 - 3.5

Male CCA

รปท 29 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาด จงหวดลาพนแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551-2555

3.5

4.8

6.4

6.8

6.8

7.1

7.2

7.3

0 5 10

Thung Hua Chang

Ban Hong

Li

Pa Sang

Wiang Nong Long

Muang Lamphun

Mae Tha

Ban Thi

ASR per 100000

Female HCC

0.0

2.3

4.7

8.2

8.2

8.7

10.2

12.3

0 5 10 15

Thung Hua Chang

Ban Thi

Li

Pa Sang

Mae Tha

Ban Hong

Muang Lamphun

Wiang Nong Long

ASR per 100000

Male CCA

48

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

3.4 - 5.32.7 - 3.42.0 - 2.70.0 - 2.0

Female CCA

อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดลาพนแยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 65-69 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 116.0, 113.8 และ 91.5 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป(และ 70-74 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 79.6, 46.5 และ 34.2 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 30)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 70-74 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 80-84 ป( และ 65-69ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 47.6, 38.7 และ 37.9 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 85 ป(ขนไป รองลงมาอย/ในกล/มอาย 80-84 ป( และ 75-79 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 31.3, 30.6 และ 27.1 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 31)

0.0

2.0

2.0

2.6

2.8

3.3

3.5

5.3

0 2 4 6

Mae Tha

Ban Hong

Li

Wiang Nong Long

Ban Thi

Thung Hua Chang

Pa Sang

Muang Lamphun

ASR per 100000

Female CCA

49

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 30 อตราอบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบแยกตามกล/มอายจงหวดลาพนป0 พ.ศ.2551-2555

รปท 31 อตราอบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดแยกตามกล/มอายจงหวดลาพนป0 พ.ศ.2551-2555

0

10

20

30

40

50

AS

R p

er

10

00

00

Age groups

male female

0

20

40

60

80

100

120

140

AS

R p

er

10

00

00

Age groups

male female

50

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.5 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดเชยงราย สถานการณAโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงรายป( พ.ศ.2551 -2555 พบผ!ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม/ เพศชายมจานวน 1,741 ราย อตราอบตการณA 43.58 ต/อประชากร 100,000 ราย ส/วนเพศหญงมจานวนผ!ป1วย 771 ราย อตราอบตการณA 17.62 ต/อประชากร 100,000 ราย ทงเพศชายและเพศหญงมอตราอบตการณAโรคมะเรงตบและท/อนาดเป6นอนดบ 3 รองจาก จงหวดแพร/และพะเยา อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงรายเพศชายสงสดทอาเภอพญาเมงรายและตาสดทอาเภอแม/ฟeาหลวง (อตราอบตการณA 68.5 และ 17.8 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญงสงสดทอาเภอป1าแดด และตาสดทอาเภอดอยหลวง (อตราอบตการณA 29.0 และ 3.8 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ)

รปท 32 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดเชยงรายป0 พ.ศ.2551 – 2555

ASR per 100 000

59.0 - 68.547.9 - 59.040.4 - 47.936.9 - 40.425.1 - 36.917.8 - 25.1

Male liver cancer

ASR per 100 000

21.2 - 29.020.1 - 21.218.3 - 20.116.3 - 18.311.2 - 16.33.8 - 11.2

Female liver cancer

Chiang Rai,2008-2012

51

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 000

20.3 - 29.417.8 - 20.316.0 - 17.813.1 - 16.010.1 - 13.18.2 - 10.1

Male HCC

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบว/าเพศชายส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรง ท/อนาด (CCA) ร!อยละ 58.99 และเป6นโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 38.89 เช/นเดยวกนใน เพศหญงพบโรคมะเรงทางเดนท/อนาด (CCA) มากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 63.04 และ 33.20 ตามลาดบ อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอป1าแดด เชยงแสน เมองเชยงราย เทงและแม/จน ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 29.4, 23.8, 20.6, 20.1 และ 19.8 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอป1าแดด เวยงแหง เมองเชยงราย เวยงชย และเชยงแสน ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 11.6, 9.7, 7.4, 7.4 และ 7.2 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอพญาเมงราย แม/สาย เชยงแสน เวยงชยและป1าแดด ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 48.3, 41.5, 40.0, 32.2 และ 30.0 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอป1าแดด พญาเมงราย แม/สาย เทง และแม/จน (อตราอบตการณAเท/ากบ 17.4, 15.8, 13.6, 13.4 และ 13.3 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) รปท 33 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบจงหวดเชยงรายแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

8.2

8.8

9.1

11.0

11.4

12.5

13.7

13.9

15.6

16.0

16.5

16.9

18.4

19.8

20.1

20.6

23.8

29.4

0 20 40

K. Wieng Chiang

Mae Fa Luang

Wieng Kaen

Wiang Pa Pao

K. Doi Luang

Phan

Chiang Khong

Mae Suai

Mae Lao

Khun Tan

Mae Sai

Wiang Chai

Phaya Mengrai

Mae Chan

Thoeng

Muang Chiang Rai

Chiang Saen

Pa Daet

ASR per 100000

Male HCC

52

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 0007.4 - 11.66.7 - 7.45.3 - 6.74.2 - 5.33.6 - 4.22.5 - 3.6

Female HCC

ASR per 100 000

36.1 - 48.328.3 - 36.124.6 - 28.319.6 - 24.613.6 - 19.68.6 - 13.6

Male CCA

รปท 34 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดจงหวดเชยงรายแยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

2.6

3.5

3.6

3.6

3.6

4.0

4.4

4.6

4.9

5.6

6.0

6.4

7.0

7.2

7.4

7.4

9.8

11.6

0 5 10 15

K. Doi Luang

Khun Tan

K. Wieng Chiang

Mae Sai

Mae Suai

Phan

Chiang Khong

Phaya Mengrai

Thoeng

Mae Chan

Wiang Pa Pao

Mae Fa Luang

Mae Lao

Chiang Saen

Wiang Chai

Muang Chiang Rai

Wieng Kaen

Pa Daet

ASR per 100000

Female HCC

8.6

12.0

13.3

13.9

17.3

19.5

19.8

23.1

24.1

25.0

27.6

29.0

29.4

30.0

32.2

40.0

41.5

48.3

0 20 40

Mae Fa Luang

Wieng Kaen

K. Doi Luang

Phan

K. Wieng Chiang

Thoeng

Mae Suai

Mae Lao

Chiang Khong

Mae Chan

Wiang Pa Pao

Muang Chiang Rai

Khun Tan

Pa Daet

Wiang Chai

Chiang Saen

Mae Sai

Phaya Mengrai

ASR per 100000

Male CCA

53

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00013.5 - 17.413.0 - 13.512.5 - 13.09.2 - 12.56.7 - 9.21.2 - 6.7

Female CCA

อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดเชยงรายแยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 80-84ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 78.4, 76.7 และ 69.8 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป( และ 70-74 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 47.5, 45.7 และ 32.1 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 35)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 65-69ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 153.2, 139.2 และ 138.0 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 85 ป(ขนไป และ 75-79 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 111.8, 91.1 และ 82.2 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) (รปท 36)

1.2

5.0

6.5

6.9

6.9

8.5

10.0

11.3

11.5

12.4

12.6

12.7

13.0

13.3

13.4

13.6

15.8

17.4

0 5 10 15 20

K. Doi Luang

Mae Fa Luang

Phan

K. Wieng Chiang

Mae Suai

Wieng Kaen

Wiang Pa Pao

Muang Chiang Rai

Khun Tan

Chiang Khong

Mae Lao

Chiang Saen

Wiang Chai

Mae Chan

Thoeng

Mae Sai

Phaya Mengrai

Pa Daet

ASR per 100000

Female CCA

54

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รปท 35 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบแยกตามกล/มอาย จงหวดเชยงรายป0 พ.ศ.2551-2555

รปท 36 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดแยกตามกล/มอาย จงหวดเชยงรายป0 พ.ศ.2551-2555

0

20

40

60

80

100

Ag

e

Sp

eci

fic

Ra

te:

10

0,0

00

Age groups

male female

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Ag

e

Sp

eci

fic

Ra

te:

10

0,0

00

Age groups

male female

55

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.6 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดแพร/

สถานการณAโรคมะเรงตบจงหวดแพร/ป( พ.ศ.2551-2555 พบผ!ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม/ เพศชายมจานวน 1,343 ราย เฉลยป(ละ 269 ราย เท/ากบอตราอบตการณA 78.78 ต/อประชากร 100,000 รายและเพศหญงมผ!ป1วยจานวน 555 ราย เฉลยป(ละ 111 ราย อตราอบตการณA 28.28 ต/อประชากร 100,000 รายทงเพศชายและหญงจงหวดแพร/มอตราอบตการณAสงสดเป6นอนดบ 1 ของภาคเหนอ อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดแพร/เพศชายสงสดทอาเภอหนองม/วงไข/และตาสดทอาเภอวงชน (อตราอบตการณA 222.8 และ23.1 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญงสงสดทอาเภอหนองม/วงไข/ และตาสดทอาเภอวงชน (อตราอบตการณA 85.1 และ8.4 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ)

รปท 37 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดแพร/ป0 พ.ศ. 2551 – 2555

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบว/าเพศชายส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรง ท/อนาด (CCA) ร!อยละ 51.9 และโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 47.4 เช/นเดยวกนเพศหญงมสดส/วนเป6นโรคมะเรงทางเดนท/อนาด (CCA) มากกว/าโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 57.3 และ 41.6 ตามลาดบ อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบ สงสด 5 อนดบแรก เพศชาย ได!แก/ อาเภอหนองม/วงไข/ สอง ร!องกวาง สงเม/น และเมองแพร/ ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 103.7, 51.7, 43.7, 38.8 และ 37.7 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอหนองม/วงไข/ สอง ร!องกวาง เด/นชย และสงเม/น ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ

ASR per 100 000103.6 - 222.880.9 - 103.642.7 - 80.923.1 - 42.7

Male liver cancer

ASR per 100 00040.1 - 85.126.7 - 40.114.0 - 26.78.4 - 14.0

Female liver cancer

Phrae,2008-2012

56

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00047.7 - 103.638.2 - 47.723.1 - 38.216.6 - 23.1

Male HCC

ASR per 100 000

15.9 - 36.412.2 - 15.98.5 - 12.24.9 - 8.5

Female HCC

36.4, 16.1, 15.7, 13.0 และ 11.4 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอหนองม/วงไข/ ร!องกวาง เมองแพร/ สอง และสงเม/น ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 118.1, 66.1, 55.9, 44.4 และ28.6 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอหนองม/วงไข/ ร!องกวาง เมองแพร/ สอง และสงเม/น ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 46.1, 31.4, 20.6, 17.1 และ 10.1 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) รปท 38 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบจงหวดแพร/ แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

16.6

17.8

28.5

37.7

38.8

43.7

51.7

103.7

0 50 100 150

Wang Chin

Long

Den Chai

Muang Phrae

Sung Men

Rong Kwang

Song

Nong Muang Kai

ASR per 100000

Male HCC

4.9

6.2

10.9

11.4

13.0

15.7

16.1

36.4

0.0 20.0 40.0

Wang Chin

Long

Muang Phrae

Sung Men

Den Chai

Rong Kwang

Song

Nong Muang Kai

ASR per 100000

Female Hcc

รปท 39 อบตการณ,โรคมะเรง อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดแพร/แยก

โรคมะเรงเซลล,ตบรองลงมาอย/ในกล/มอาย 65-69 และ 174.5 ต/อประชากร 100

5.8

12.0

26.6

28.

0 40

Wang Chin

Long

Den Chai

Sung Men

Song

Muang Phrae

Rong Kwang

Nong Muang Kai

ASR per

Male CCA

2.4

3.5

5.5

10.1

17

0 20

Long

Wang Chin

Den Chai

Sung Men

Song

Muang Phrae

Rong Kwang

Nong Muang Kai

ASR per

Female cca

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00061.0 - 118.136.5 - 61.019.3 - 36.55.8 - 19.3

ASR per 100 00026.0 - 46.113.6 - 26.04.5 - 13.62.4 - 4.5

Female CCA

อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดจงหวดแพร/แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551-

ตบในจงหวดแพร/แยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/ม69 ป( และ 80-84ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/ม

6

.6

44.4

55.9

66.1

118.1

80 120

ASR per 100000

Male CCA

17.1

20.6

31.4

46.1

40 60

ASR per 100000

Female cca

57

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

Male CCA

Female CCA

2555

กล/มอาย 70-74 ป( เท/ากบ 191.2, 190.7

กล/มอาย 65-69 ป(

58

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป( และ 70-74 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 84.7, 75.1 และ 56.2 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) (รปท 40)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 65-69 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 230.2, 228.9 และ 188.5 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 85 ป(ขนไป รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป( และ 65-69 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 136.7, 114.3 และ108.3 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) (รปท 41)

รปท 40 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) แยกตามกล/มอายจงหวดแพร/ป0 พ.ศ.2551-2555

รปท 41 อบตการณ,โรคมะเรงทางเดนท/อนาด (CCA) แยกตามกล/มอายจงหวดแพร/ป0 พ.ศ.2551-2555

0

50

100

150

200

250

0-4

5-9

10

-14

15

-19

20

-24

25

-29

30

-34

35

-39

40

-44

45

-49

50

-54

55

-59

60

-64

65

-69

70

-74

75

-79

80

-84

85 +

Ag

e

Sp

eci

fic

Ra

te:1

00

,00

0

Age groups

male female

0

50

100

150

200

250

Ag

e S

pe

cifi

c R

ate

:10

0,0

00

Age groups

male female

59

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

4.6 ระบาดวทยาโรคมะเรงตบจงหวดพะเยา สถานการณAโรคมะเรงตบจงหวดพะเยาป( พ.ศ. 2551-2555 พบผ!ป1วยโรคมะเรงตบรายใหม/

ในเพศชายมจานวน 925 ราย เฉลยป(ละ 185 ราย อตราอบตการณA 51.5 ต/อประชากร 100,000 รายและเพศหญงมผ!ป1วยจานวน 444 ราย เฉลยป(ละ 89 ราย อตราอบตการณA 21.06 ต/อประชากร 100,000 รายทงเพศชายและหญงมอตราอบตการณAสงเป6นอนดบ 2 รองจากจงหวดแพร/ อบตการณAโรคมะเรงตบในจงหวดพะเยาเพศชายสงสดทอาเภอภซางและตาสดทอาเภอภกามยาว (อตราอบตการณA 88.8 และ35.3 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญงสงสดทอาเภอเชยงคา และตาสดทอาเภอแม/ใจ (อตราอบตการณA 49.4 และ14.0 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) รปท 42 อบตการณ,โรคมะเรงตบจงหวดพะเยาป0 พ.ศ.2551 – 2555

เมอวเคราะหAข!อมลแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบว/าเพศชายส/วนใหญ/เป6นโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ร!อยละ 56.6 และเป6นโรคมะเรงทางเดนท/อนาด (CCA) ร!อยละ 42.2 ส/วนเพศหญงมสดส/วนเป6นโรคมะเรงทางเดนท/อนาด (CCA) และโรคมะเรงเซลลAตบ (HCC) ใกล!เคยงกน ร!อยละ 49.5 และ ร!อยละ 49.3 ตามลาดบ อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงเซลลAตบ สงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอภซาง จน เชยงคา ปง และเมองเชยงม/วน ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 48.1, 45.1, 39.7, 36.8 และ33.3 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอเชยงคา ภซาง จน เชยงคา และปง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 41.3, 37.8, 37.8,

ASR per 100 00075.6 - 88.863.6 - 75.641.0 - 63.635.3 - 41.0

Male liver cancer

ASR per 100 00036.7 - 49.422.9 - 36.717.8 - 22.914.0 - 17.8

Female liver cancer

Phayao,2008-2012

60

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00039.7 - 48.133.3 - 39.726.8 - 33.320.7 - 26.8

Male HCC

ASR per 100 00018.9 - 25.410.3 - 18.910.0 - 10.36.7 - 10.0

Female HCC

34.4 และ 26.2 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) อาเภอทมอตราอบตการณAโรคมะเรงท/อนาดสงสด 5 อนดบแรก เพศชายได!แก/ อาเภอเชยงม/วน ภซาง จน เชยงคา และปง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 41.3, 37.8, 37.8, 34.4 และ 26.2 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) เพศหญง ได!แก/ อาเภอเชยงคา ภซาง เชยงม/วน จน และปง ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 23.5, 20.2, 19.1, 17.9 และ12.3 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) รปท 43 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบจงหวดพะเยา แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

20.7

23.2

26.9

29.0

33.3

36.8

39.7

45.1

48.1

0 20 40 60

Phu Kam Yao

Mae Chai

Muang Phayao

Dok Kham Tai

Chiang Muan

Pong

Chiang Kham

Chun

Phu Sang

ASR per 100000

Male HCC

6.7

7.0

10.0

10.3

10.3

12.3

18.9

19.9

25.4

0 10 20 30

Muang Phayao

Mae Chai

Phu Kam Yao

Pong

Dok Kham Tai

Chiang Muan

Chun

Phu Sang

Chiang Kham

ASR per 100000

Female HCC

61

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

ASR per 100 00037.8 - 41.326.2 - 37.814.8 - 26.214.1 - 14.8

Male CCA

ASR per 100 00019.1 - 23.512.6 - 19.17.8 - 12.65.7 - 7.8

Female CCA

รปท 44 อบตการณ,โรคมะเรงท/อนาดจงหวดพะเยา แยกรายอาเภอป0 พ.ศ.2551- 2555

อบตการณ,โรคมะเรงตบในจงหวดพะเยาแยกตามกล/มอาย

โรคมะเรงเซลล,ตบ (HCC) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 80-84 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 75-79 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 119.8, 119.5 และ 103.0 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 75-79 ป(

14.1

14.6

14.8

16.5

26.2

34.4

37.8

37.8

41.3

0 10 20 30 40 50

Muang Phayao

Phu Kam Yao

Mae Chai

Dok Kham Tai

Pong

Chiang Kham

Chun

Phu Sang

Chiang Muan

ASR per 100000

Male CCA

5.7

7.5

7.8

8.7

12.6

17.9

19.1

20.2

23.5

0 10 20 30

Mae Chai

Dok Kham Tai

Muang Phayao

Phu Kam Yao

Pong

Chun

Chiang Muan

Phu Sang

Chiang Kham

ASR per 100000

Female CCA

62

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

รองลงมาอย/ในกล/มอาย 70-74 ป( และ 65-69 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 104.5, 55.0 และ 48.6 ต/อประชากร 100,000 รายตามลาดบ) (รปท 45)

โรคมะเรงท/อนาด (CCA) เพศชายพบอตราอบตการณAสงสดในกล/มอาย 75-79 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 60-64 ป( และ 70-74 ป( ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 105.8, 93.1 และ 83.7 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) ส/วนเพศหญงพบมากในกล/มอาย 70-74 ป( รองลงมาอย/ในกล/มอาย 80-84 ป( และ 60-64 ป(ตามลาดบ (อตราอบตการณAเท/ากบ 51.1, 43.9 และ 42.3 ต/อประชากร 100,000 ราย ตามลาดบ) (รปท 46)

รปท 45 อบตการณ,โรคมะเรงเซลล,ตบแยกตามกล/มอายจงหวดพะเยาป0 พ.ศ.2551-2555

รปท 46 อบตการณ,โรคมะเรงทางเดนท/อนาดแยกตามกล/มอายจงหวดพะเยาป0 พ.ศ.2551-2555

0

20

40

60

80

100

120

140

Ag

e

Sp

eci

fic

Ra

te:

10

0,0

00

Age groups

Male Female

0

20

40

60

80

100

120

Ag

e

Sp

eci

fic

Ra

te:

10

0,0

00

Age groups

Male Female

63

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

บทท 5

สรปและอภปรายผลการศกษาวจย

การศกษาครงนเป�นการศกษาวจยระบาดวทยาเชงพรรณนา (Descriptive Epidemiology) โดยรวบรวมข1อมลผ1ป6วยมะเรงตบและท:อนาดรายใหม:ทกราย จากฐานข1อมลทะเบยนมะเรงระดบประชากรในภาคเหนอ จานวน 6 จงหวด ได1แก: จงหวดเชยงใหม: ลาปาง ลาพน แพร: เชยงราย และพะเยา ทให1รหสโรคมะเรงตบ ICD-O (C220-221; C240; C249) ตงแต:ปP พ.ศ.2536-2555 โดยผลการวนจฉยส:วนใหญ:มาจากวธซกประวต ตรวจร:างกายและรงสวนจฉย (No Histological verification) ร1อยละ 73 และจากผลตรวจทางพยาธวทยาจากชนเนอและเซลล^ (Histological verification) ทร1อยละ 16 ข1อมลทรวบรวมตามแบบรายงานโรคมะเรงของโรงพยาบาลมะเรงลาปาง ประกอบด1วย เพศ อาย ภมลาเนาวนทวนจฉยเป�นมะเรงและลกษณะของโรคมะเรงตบและท:อนาด การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาอบตการณ ขนาดและแนวโน1มโรคมะเรงตบในภาคเหนอตามการกระจายของโรค (Distributions) ได1แก: บคคล เวลา และสถานท ผลการศกษาพบว:า จานวนผ1ป6วยมะเรงตบและท:อนาดรายใหม:ในภาคเหนอตงแต:ปP พ.ศ.2551-2555 ใน 6 จงหวด มผ1ป6วยจานวนทงสน 10,500 ราย ส:วนใหญ:เป�นเพศชายจานวน 7,344 ราย เท:ากบร1อยละ 69.94 และเพศหญง จานวน 3,156 ราย อตราส:วนเพศชายเท:ากบ 2.3 เท:าของเพศหญง ผ1ป6วยโรคมะเรงตบรายใหม:เฉลย 2,100 รายต:อปP และอบตการณในเพศชายสงกว:าเพศหญง ค:าเฉลยอบตการณโรคมะเรงตบของภาคเหนอ เพศชายเท:ากบ 37.2 ต:อประชากร 100,000 ราย และเพศหญง เท:ากบ 14.5 ต:อประชากร 100,000 ราย อบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดในภาคเหนอสงกว:าอบตการณโรคมะเรงตบทวโลก จากข1อมลปP ค.ศ.2012 พบว:า เพศชายทวโลกมอบตการณโรคมะเรงตบเท:ากบ 15.3 ต:อ ประชากร 100,000 ราย เพศหญงมอบตการณโรคมะเรงตบเท:ากบ 5.4 ต:อประชากร 100,000 ราย และมอบตการณโรคมะเรงตบสงกว:าภมภาคเอเชยตะวนออกซงมรายงานว:าเป�นภมภาคทมอบตการณสงทสดในโลกทงเพศชายและหญง(14) นอกจากนเมอเปรยบเทยบกบค:าเฉลยอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดของประเทศไทย จากข1อมลปP พ.ศ.2553-2555 พบว:า ส:วนใหญ:เป�นวยสงอายกล:มอาย 65-70 ปP พบในเพศชายมากกว:าในเพศหญงประมาณ 2.5 เท:า อตราอบตการณเท:ากบ 33.9 ต:อประชากร 100,000 ราย ในเพศชาย และเท:ากบ 12.9 ต:อประชากร 100,000 รายในเพศหญง โดยอบตการณมะเรงตบและท:อนาดสงสดพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อตราอบตการณเพศชายเท:ากบ 44.1 ต:อประชากร 100,000 ราย และเพศหญง 18.5 ต:อประชากร 100,000 ราย) รองลงมา คอภาคเหนอ(4) แต:ข1อมลดงกล:าวเป�นเพยงการศกษาใน 2 จงหวดคอ ลาปางและเชยงใหม: จงทาให1พบอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดตากว:าการศกษาครงน

64

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

จากผลการศกษาเปรยบเทยบอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดในภาคเหนอ พ.ศ.2551 -2555 แยกตามกล:มอาย เพศชายอบตการณสงสด ในกล:มอาย 75-79 ปP รองลงมา 70-74 ปP และ 80-84 ปP ตามลาดบ และเพศหญงพบสงสดในกล:มอาย 75-79 ปP รองลงมา กล:มอาย 80-84ปP และ 70-74 ปP ตามลาดบ อย:างไรกตามมกพบอบตการณสงในกล:มวยผ1สงอายและพบได1น1อยในกล:มทมอายน1อยกว:า 30 ปP จากการศกษาแบ:งตามชนดของโรคมะเรงตบ พบว:าเพศชายส:วนใหญ:มสดส:วนโรคมะเรงเซลล^ตบมากกว:าโรคมะเรงท:อนาด (เท:ากบร1อยละ 52.75 และ 45.82 ตามลาดบ) ตรงกนข1ามเพศหญงส:วนใหญ:พบเป�นโรคมะเรงท:อนาดมากกว:าโรคมะเรงเซลล^ตบ (เท:ากบร1อยละ 53.23 และ 43.44 ตามลาดบ) และเมอวเคราะห^แนวโน1มโรคมะเรงตบและท:อนาดในภาคเหนอตามช:วงระยะเวลาทก 5 ปPย1อนหลงตงแต:ปP 2536-2555 จากข1อมลใน 3 จงหวดภาคเหนอได1แก: จงหวดเชยงใหม: ลาปาง และลาพน ในภาพรวมพบว:า 1) จงหวดลาปาง พบเพศชายมอตราอบตการณโรคมะเรงตบเพมสงขนต:อเนองทกปP ส:วนเพศหญงมแนวโน1มคงท เมอจาแนกตามชนดพบว:าอตราอบตการณโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) ในเพศชายมแนวโน1มคงท และเพศหญงมแนวโน1มทลดลง ส:วนอบตการณโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบว:าทงเพศชายและหญงมแนวโน1มสงขนอย:างต:อเนอง 2) จงหวดเชยงใหม:พบว:าทงในเพศชายและเพศหญงมแนวโน1มอบตการณโรคมะเรงตบเพมสงขนต:อเนองทกปP เมอจาแนกตามชนดพบว:าอบตการณโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) ในเพศชายมแนวโน1มสงขนต:อเนอง และเพศหญงมแนวโน1มเพมขนอย:างช1าๆ ส:วนอบตการณโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบว:าทงเพศชายและหญงมแนวโน1มสงขนอย:างต:อเนอง 3) จงหวดลาพน พบว:าทงในเพศชายและเพศหญงมอบตการณโรคมะเรงตบเพมสงขนต:อเนองทกปP เมอจาแนกตามชนดพบว:าอตราอบตการณโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) ทงเพศชายและเพศหญงมแนวโน1มสงขนต:อเนอง ส:วนอบตการณโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบว:าเพศชายมแนวโน1มสงขนต:อเนอง และเพศหญงมแนวโน1มเพมขนอย:างช1าๆ เมอวเคราะห^อบตการณมะเรงตบและท:อนาดแยกตามพนทใน 6 จงหวดทศกษา พบว:าจงหวดทมอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดสงทสด 3 อนดบแรก ได1แก: จงหวดแพร: (เพศชายอตราอบตการณเท:ากบ 78.78 ต:อประชากร 100,000 ราย และเพศหญง 28.29 ต:อประชากร 100,000 ราย) รองลงมา คอจงหวดพะเยา (เพศชายอตราอบตการณ เท:ากบ 51.5 ต:อประชากร 100,000 ราย และ เพศหญง 21.06 ต:อประชากร 100,000 ราย) และจงหวดเชยงราย (เพศชายอตราอบตการณ เท:ากบ 43.58 ต:อประชากร 100,000 ราย และ เพศหญง 17.62 ต:อประชากร 100,000 ราย) ตามลาดบ ทงนมค:าอบตการณทสงกว:าค:าเฉลยอบตการณของภาคเหนอและของประเทศไทย เมอศกษาจาแนกตามชนดของโรคมะเรงตบ พบว:าเพศชายส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรง เซลล^ตบ (ร1อยละ 53) และเพศหญงพบเป�นโรคมะเรงท:อนาด (ร1อยละ 53) ส:วนจงหวดทมสดส:วน

65

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

การเป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) สงกว:าโรคมะเรงท:อนาด (CCA) ได1แก: จงหวดลาพน เชยงใหม: พะเยา และจงหวดลาปาง ตามลาดบ ส:วนจงหวดเชยงรายและแพร: มสดส:วนผ1ป6วยเป�นโรคมะเรงท:อนาด (CCA) มากกว:าโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC)

จงหวดทมอบตการณโรคมะเรงเซลล^ตบสงสด 3 อนดบแรกในเพศชาย ได1แก:จงหวดแพร: พะเยา และลาพน (อตราอบตการณเท:ากบ 37.63, 29.84 และ 22.64 ต:อประชากร 100,000 ราย) ตามลาดบ ส:วนในเพศหญงอบตการณโรคมะเรงเซลล^ตบสงสด 3 อนดบแรกได1แก: จงหวดแพร: พะเยา และลาปาง (อตราอบตการณเท:ากบ 12.16 10.23 และ 6.51 ต:อประชากร 100,000 ราย) ตามลาดบ ส:วนอบตการณโรคมะเรงท:อนาด สงสด 3 อนดบแรกในเพศชาย ได1แก: จงหวดแพร: เชยงรายและพะเยา (อตราอบตการณเท:ากบ 40.65, 25.79 และ 21.02 ต:อประชากร 100,000 ราย) ตามลาดบ ส:วนในเพศหญงอบตการณโรคมะเรงท:อนาดสงสด 3 อนดบแรก ได1แก:จงหวดแพร: เชยงราย และจงหวดพะเยา เช:นกน (อตราอบตการณเท:ากบ 15.78, 11.14 และ10.59 ต:อประชากร 100,000 ราย) ตามลาดบ ทงนได1ทาการวเคราะห^และสรปผลการศกษาเชงระบาดวทยาโรคมะเรงตบแยกตามรายจงหวดทศกษา ดงน 1. สถานการณโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงใหม: ตงแต:ปP พ.ศ.2536-2555 พบแนวโน1มอบตการณเพมสงขนทงในเพศชายและเพศหญง และล:าสดในปP พ.ศ.2551-2555 อบตการณโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงใหม: ในเพศชายพบสงสดทอาเภอสนทรายและตาสดทอาเภอแม:แจ:ม เพศหญงพบสงสดทอาเภอดอยหล:อ และตาสดทอาเภอสะเมง เมอแยกชนดโรคมะเรงตบพบว:า ในเพศชายส:วนมากเป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) โดยพบอตราป6วยสงสดในกล:มอาย 75-79ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอดอยหล:อ ส:วนโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบอบตการณสงสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอแม:วาง ในเพศหญงพบเป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ และโรคมะเรงท:อนาดใกล1เคยงกน โดยโรคมะเรงเซลล^ตบจะพบมากทสดในกล:มอาย 85 ปPขนไป อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอดอยหล:อ และโรคมะเรงท:อนาดพบมากทสดในกล:มอาย 75-79 ปP โดยอาเภอทพบอบตการณสงสดคอ อาเภอดอยหล:อ 2. สถานการณโรคมะเรงตบในจงหวดลาปาง ตงแต:ปP พ.ศ.2536-2555 เพศชายพบแนวโน1มอบตการณเพมสงขนส:วนเพศหญงมแนวโน1มคงท และล:าสดในปP พ.ศ.2551-2555 อบตการณโรคมะเรงตบในจงหวดลาปาง เพศชายพบสงสดทอาเภอแม:พรกและตาสดทอาเภอแม:ทะ เพศหญงพบสงสดทอาเภอเมองปาน และตาสดทอาเภอแม:เมาะ เมอแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบเพศชายส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) โดยพบอตราป6วยสงสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอเมองปาน ส:วนโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบอบตการณสงสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอแม:พรก ส:วนเพศหญงพบสดส:วนเป�นโรคมะเรงท:อนาดมากกว:าโรคมะเรงเซลล^ตบ โดยมะเรงท:อนาดพบมากทสดในกล:มอาย 75-79 ปP

66

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอเมองลาปาง ส:วนโรคมะเรงเซลล^ตบพบมากทสดในกล:มอาย 75-79 ปPเช:นกน อาเภอทพบอบตการณสงสดคอ อาเภอเมองปาน 3. สถานการณโรคมะเรงตบในจงหวดลาพน ตงแต:ปP พ.ศ. 2541-2555 มแนวโน1มอบตการณเพมสงขนทงในเพศชายและเพศหญง และล:าสดในปP พ.ศ.2551-2555 อบตการณโรคมะเรงตบในเพศชายพบสงสดทอาเภอป6าซางและตาสดทอาเภอท:งหวช1าง เพศหญงพบสงสดทอาเภอเมองลาพน และตาสดทอาเภอท:งหวช1าง เมอแยกตามชนดโรคมะเรงตบ เพศชายพบส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) โดยพบอตราป6วยสงสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอป6าซาง ส:วนโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบอบตการณสงสดในกล:มอาย 70-74 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคอ อาเภอเวยงหนองล:อง ส:วนเพศหญงพบสดส:วนเป�นโรคมะเรงเซลล^ตบมากกว:าโรคมะเรงท:อนาด โดยโรคมะเรงเซลล^ตบพบมากทสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภออาเภอบ1านธ และโรคมะเรงท:อนาดพบมากทสดในกล:มอาย 85 ปPขนไป อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอเมองลาพน 4. สถานการณโรคมะเรงตบในจงหวดเชยงรายปP พ.ศ.2551-2555 ทงเพศชายและเพศหญงมอตราอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดเป�นอนดบ 3 รองจาก จงหวดแพร:และพะเยา อบตการณโรคมะเรงตบในเพศชายพบสงสดทอาเภอพระยาเมงรายและตาสดทอาเภอแม:ฟgาหลวง เพศหญงพบสงสดทอาเภอป6าแดด และตาสดทอาเภอดอยหลวง เมอแยกตามชนดโรคมะเรงตบ เพศชายส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบอตราอบตการณสงสดในกล:มอาย 75-79ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอพญาเมงราย ส:วนโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) พบอบตการณสงสดในกล:มอาย 75-79 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอป6าแดด ในเพศหญงพบสดส:วนเป�นโรคมะเรงท:อนาดมากกว:าโรคมะเรงเซลล^ตบ โดยพบอบตการณมากทสดกล:มอาย 80-84 ปP และอาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอป6าแดด เช:นเดยวกน 5. สถานการณโรคมะเรงตบจงหวดแพร:ปP พ.ศ. 2551-2555 ทงเพศชายและเพศหญงจงหวดแพร:มอตราอบตการณสงสดเป�นอนดบ 1 ของภาคเหนอและพบอบตการณสงสดทอาเภอ หนองม:วงไข: เมอแยกตามชนดโรคมะเรงตบ พบเพศชายส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรงท:อนาด อบตการณสงสดในกล:มอาย 75-79 ปP อาเภอทมอตราอบตการณโรคมะเรงท:อนาดสงสดคออาเภอหนองม:วงไข: ส:วนโรคมะเรงเซลล^ตบพบอบตการณสงสดในกล:มอาย 70-74 ปP อาเภอทมอตราอบตการณสงสดคอ อาเภอหนองม:วงไข: ส:วนเพศหญงมสดส:วนเป�นโรคมะเรงท:อนาดมากกว:าโรคมะเรงเซลล^ตบ โดยโรคมะเรงท:อนาดพบมากในกล:มอาย 75-79 ปP อาเภอทมอบตการณสงสด คอ อาเภอหนองม:วงไข: ส:วนโรคมะเรงเซลล^ตบพบสงสดอายในกล:มอาย 70-74 ปP มอบตการณสงสดคอ อาเภอหนองม:วงไข: เช:นกน

67

ระบาดวทยาโรคมะเรงตบในภาคเหนอของประเทศไทย

6. สถานการณโรคมะเรงตบในจงหวดพะเยา ตงแต:ปP พ.ศ.2551-2555 พบว:าทงเพศชายและเพศหญงมอบตการณโรคมะเรงตบสงสดเป�นอนดบ 2 รองจากจงหวดแพร: เพศชายพบสงสดทอาเภอภซางและตาสดทอาเภอภกามยาว เพศหญงพบสงสดทอาเภอเมองเชยงคาและตาสดทอาเภอแม:ใจ เมอแยกตามชนดโรคมะเรงตบ เพศชายพบส:วนใหญ:เป�นโรคมะเรงเซลล^ตบ (HCC) โดยพบอตราป6วยสงสดในกล:มอาย 80-84 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอภซาง ส:วนโรคมะเรงท:อนาด (CCA) พบอบตการณสงสดในกล:มอาย 75-79 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคอ อาเภอเวยงเชยงม:วน ส:วนเพศหญงพบสดส:วนเป�นโรคมะเรงเซลล^ตบและท:อมะเรงท:อนาดใกล1เคยงกน โดยมะเรงเซลล^ตบพบมากทสดในกล:มอาย 75-79 ปP อาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอเชยงคา และโรคมะเรงท:อนาดพบมากทสดในกล:มอาย 70-74 ขนไปอาเภอทพบอบตการณสงสดคออาเภอเชยงคา เช:นกน

ข�อเสนอแนะ 1. จากข1อมลการศกษาอบตการณโรคมะเรงตบและท:อนาดในภาคเหนอประเทศไทย ส:วนใหญ:มกพบอบตการณสงในกล:มวยผ1สงอายและพนทเสยงทต:างกน ดงนนเหนควรมการผลกดนและสนบสนนนโยบายในการตรวจคดกรองโรคมะเรงเซลล^ตบและท:อนาดในพนทเสยงและกล:มเสยงเพอการค1นหาผ1ป6วยทรวดเรวขนและทาการรกษาได1ทนท:วงทก:อนถงระยะการแพร:กระจายของโรค 2. เจ1าหน1าทหรอบคลากรด1านสาธารณสข ควรมกจกรรมส:งเสรมสขภาพและปgองกนโรคตามกล:มเปgาหมายประชากรในพนทเสยง เช:น การถ:ายทอดองคความร1ในเรองโรคมะเรงตบและท:อนาด และการสร1างความตระหนกในการดแลสขภาพและการหลกเลยงจากปhจจยเสยงต:างๆ ทส:งผลต:อการเกดโรค เป�นต1น 3. หากนาข1อมลจากการศกษาวจยไปใช1ประกอบการตดสนใจหรอดาเนนกจกรรมต:างๆ ในพนทแต:ละระดบ ควรพจารณาวธการหรอกจกรรมทช:วยส:งเสรม หรอปgองกนการเกดโรคมะเรงเซลล^ตบหรอมะเรงท:อนาดให1เหมาะสมกบสภาพปhญหาในพนทนนๆ 4. ควรมการศกษาวเคราะห^สาเหตหรอปhจจยต:างๆทมผลต:อการเกดโรคมะเรงตบและ ท:อนาดในพนทเสยงหรอกล:มเสยง เพอหาวธหรอแนวทางในปgองกนควบคมโรคต:อไปได1อย:างมประสทธผล และเกดประสทธภาพสงสด

1. World health Organization 2017 Cancer Fact sheet. Available :http://www.who. int/mediacentre/factsheets/fs297/en/ 2. American Cancer Society 2015, , Global Cancer Facts & Figures 3rd edition. Available:https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/research/cancer-facts-and-statistics/global-cancer-facts-and-figures/global-cancer-facts-and-figures-3 rd-edition.pdf 3. สานกนโยบายและยทธศาสตร> กระทรวงสาธารณสข สถตสาธารณสข (2559). สบคIนจาก:http://social.nesdb.go.th/SocialStat/StatReport_Final.aspx?reportid=441&template=2R1C&yeartype=M&subcatid=15 4. Imsamran, W., Chaiwerwattans, A., Wiangnon, S., Pongnikorn, D., Suwanrungrung, K., Sangrajrang, S. et al.(2015). Cancer in Thailand vol. VIII, 2010-2012, Bangkok 5. ปองทพย> อนประเสรฐ และ ศกดชาย เรองสน. Management of Hepatocellular Carcinoma

retrieved from http://medinfo2.psu.ac.th/surgery/Collective%20 review/

2553/9.Management_of_hepatocellular_carcinoma%20(Pongthip% 2019.10.53).pdf

6. ระวศกด จนทร>วาสน>, วษณ ปานจนทร>, วรวฒ อมสาราญ, สพตรา รกเอยด และอาคม ชยวระ

วฒนะ, (2559). แนวทางการตรวจคดกรอง วนจฉยและรกษาโรคมะเรงตบและท^อนาด. กรงเทพฯ

7. งานทะเบยนมะเรง โรงพยาบาลมะเรงลาปาง.(2560). สถตทะเบยนมะเรง โรงพยาบาลมะเรงลาปางปqพ.ศ. 2559 8. ดลสข พงษ>นกร, สมเกยรต ลลตวงศา, กาญจนา ดาวประเสรฐ, นเรศ ไหวศร, ศรนยา แสงคา และมนฐตนนท> ประดษฐค^าย.(2559). การรอดชพจากโรคมะเรงในภาคเหนอของประเทศไทย ปq พ.ศ. 2546-2555, โรงพยาบาลมะเรงลาปาง กรมการแพทย> 9. Allemani C., Weir H.K., Carreira H., Harewood R. & the CONCORD Working Group. (2015).Global surveillance of cancer survival 1995-2009. Volume 385, No. 9972, p 977-1010.,

เอกสารอ�างอง

10. สมเกยรต ลลตวงศา, ดลสข พงษ>นกร, กาญจนา ดาวประเสรฐ, ทรงพล ศรสขโข, อดมลกษ> เจนพาณชย>, วเชยรรตน> จานงวทย> และบารม บญเลศ. (2557). อบตการณ>โรคมะเรงในภาคเหนอของประเทศไทย ปqพ.ศ. 2551-2555, โรงพยาบาลมะเรงลาปาง กรมการแพทย> 11. ดลสข พงษ>นกร, กาญจนา ดาวประเสรฐ, นเรศ ไหวศร, ศรนยา แสงคา มนฐตนนท> ประดษฐ

ค^าย และสมเกยรต ลลตวงศา (2558). แนวโนIมอบตการณ>โรคมะเรงในภาคเหนอ ปq พ.ศ. 2536-

2555, โรงพยาบาลมะเรงลาปาง กรมการแพทย>

12.ไพบลย> โลห>สนทร (2547) ระบาดวทยา โรงพมพ>แหงจฬาลงกรณ>มหาวทยาลย กรงเทพมหานคร ระวศกด จนทร>วาสน>, วษณ ปานจนทร>, วรวฒ อมสาราญ, สพตรา รกเอยด และอาคม ชยวระวฒนะ

, (2559). แนวทางการตรวจคดกรอง วนจฉยและรกษาโรคมะเรงตบและท^อนาด. กรงเทพฯ

13.Forman D, Bray F, Brewster DH, Gombe Mbalawa C, Kohler B, Piñeros M. et al. (2014). Cancer Incidence in Five Continents Vol. X , IARC Scientific Publication No. 164 14.Wong, M. C. S. et al. (2017).International incidence and mortality trends of liver cancer: a global profile. Sci. Rep. 7, 45846; doi: 10.1038/srep45846 15.Luke C., Price T.& Roder D. (2010).Epidemiology of Cancer of the Liver and Intrahepatic Bile Ducts in an Australian Population.Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, Vol 11, 1481-1485 16.Acharya S.K. (2014). Epidemiology of Hepatocellular Carcinoma in India.Journal of Clinical and Experimental Hepatology , 4 (Suppl 3) , 27-33