महभरत - esahity.com · 2018-12-09 · अश पशन वशपन उतर दणस...

130

Upload: others

Post on 28-Dec-2019

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • मह�भ�रतमह�भ�रत खड अकर�व� वनपव��त�ल ततसर� भ�ग त�र�य�त� पव� खड पतहल�

    अश�क क�ठ�र�

    ई स�ह�त� पह�ष�न

  • म��भ�र� मर�ठ� अन�व�दक : श�. अश�क क�ठ�र� [email protected] �� प�स�क���ल ल�खन�च� सव! �कक अन�व�दक�कड� स�रह$� अस%न प�स�क�च� हक&व� त����ल अ&श�च� प�नम�!दण व� न�ट, हचतपट हक&व� इ�र रप�&�र करण��स�ठ� अन�व�दक�च� ल�ख� परव�नग� घ�ण� आवश�क आ��. �स� न क�ल��स क��द�श�र क�रव�ई ��ऊ शक��. ई स�ह�त� पह�ष�न G1102, Eternity, Eleventh floor Eastern Express Highway. Thane, 400604 www.esahity.com [email protected] ©esahity Pratishthan®2018

    • हवन�म%ल� हव�रण�स�ठ� उपलब9.

    • आपल� व�च%न झ�ल��वर आपण �� फ

  • - अन�व�दक�च� द�न शबद -ह�&द% म�न���� ज�� क�&�K रचन� सव!म�न� आ��� त����ल एक म��भ�र� आ��. ह�&द%&च�� सगळ�� पर&पर�, च�ल�रर��, स&सक�र ह�&च� म�ळ& म��भ�र��� आ���. चQकस ह�&द% व�हकल� ब��!चव�ळ� अम�क पथ� क�& पच�र�� आल� अस� पश पड�� पर&��, त��च� सम�9�नक�रक उतर म�त त��ल� हमळ� न���. च�र जण च�र कलपन� स�&ग��� व त��च� गV9ळ उड��. �� ��ऊ न�� व त�� वह�व�ट�, पथ� ह�&च� म%ळ क�ठ� आ�� �� ल$�� ��व� ह�स�ठ� �� प�तन आ��, �� अन�व�द व�चल� कW, त�� पश�&च� सम�9�नक�रक उतर& हमळ��ल अश� म�झ� अप�$� आ��. म�ण%न, म� म��भ�र� ह� म��क�व��च� मर�ठ�� अन�व�द करण��च� ठरवल�. आ�� प�Y� म��भ�र��वर बर�च लल��ल� ग�ल� आ�� व ह�प�ढ�स�द� प�षकळ लल��ल� ज�ईल पण म��भ�र�, जसE आ�� �सE, व�चक�&न� हमळण� आवश�क आ�� व �� ह� भ�ष�&�र�न� म� व�चक�&न� द�� आ��.म��भ�र� �� एक म��क�व� आ��. असE म�ण���, �� सव�!� म�ठ� ग&थ आ��. म� म�त अन�व�द कर��&न� �� गद�� क�ल� आ�� क�रण, मल� कहव��च� अ&ग न���. म��भ�र��च�� उपलब9 पह�&� क�&�K भ�द आढळ���. त��स�ठ� सगळ� भ�द भ�ष�&�र�� घ��ल� आ��� म�णज�, क�&�K र��aन ज�व% न��. म�झ� व�चक स�9� मर�ठ� आ��� ज��&च� ज�न म�जक� आ�� असE गc��� 9रन म� अन�व�द�च� भ�ष� ब�ळब�9 मर�ठ� ठ�वल� आ��, त��म�ळE क�ण�ल��� �� स�जपण� व�च�� ��ईल व समज�ल. क�&�K ल�खक अश� ग&थ�च� अन�व�द कर��&न� प�च�न��च� अन�भव ��व� म�ण%न म�द�म प�च�न (Archaic) भ�ष� व�पर��� पर&�� म�झ� अस� अन�भव आ�� हक&, ब�e��क व�चक�&न� �� व�चण��स त�स ����. म�ण%न भ�ष� आपल� न��म�च�च ओघव�� ठ�वल� आ��. म��भ�र��च� अठर� पव! आ��� व त�� आ9�च� अस� आहदपव! म�ण%न एक ज�डल� आ��. आहदपव�!म�ळ� म��भ�र����ल म�ख� कथ�भ�ग�च� प%वhह���स व�चक�&न� समज�ल. आहदपव�!� ह�&द%&च�� अन�क प�र�ण�&च�� म�ळस�त�च� कलपन� ����. म�ण%न �� म�झ��म�� फ�र म�तव�च� आ��. म� म�त अन�व�द करण��च�� स���स�ठ� स&प%ण! म��भ�र� ��स�प�$� ज�स� ख&ड�&� हवभ�ग%न हदल� आ��. त��म�ळE इ&टरन�टवर चढव��&न� व उ�रव��&न� स�प� ज�ईल

  • अश� अप�$� आ��. त��� म%ळ वनपव�!च� प�&च ख&ड क�ल� आ���, त����ल �� अकर�व� ख&ड आपण आ�� व�चण�र अ���, ��थ!��त� पव! ख&ड पह�ल�. म��भ�र� क9� लल��ल� ग�ल� अस� पश न��म� �� व�चण���!च�� मन�� ड�क�व�� म�ण%न त��बदल थ�ड� लल��� आ��. म��व�र व गQ�म ब�द आपल��ल� म���� आ���, स�9�रणपण� इसव�सन प%व! ५५० वषh �� द�घ� म��न�भ�व ��ऊन ग�ल�. जर म��भ�र��च� रचन� त��आ9�च� अस�� �र त��च� उल�ख त��क�ळ���ल जlन व ब�द स�ह�त��� हनहm�च आल� अस��. ब�द�ल� स�&ख�म�न� असE स&ब�9���. क�रण, त��च� �तवज�न स�&ख� हवच�र�वर आ9�र�� आ��. व��स�&च� भगव� ग��� व�द�&��च� �तवज�न म�&ड�� ज� ��लन�न� अव�!च�न आ�� व स�&ख� हवच�र �� ह�&द% �तवज�न���ल पह�ल� म�णज�, सव�!� ज�स� ज�न� समजल� ज���. जर �� ब�द�च�� आ9�च� अस�� �र हनहm�च त��च� पभ�व ब�द�च�� हवच�र�&वर झ�ल�ल� हदसल� अस��. हवश�ष करन �� द�घ� र�जघर�ण��च� ���� म�णज� त��&च� हश$ण त�� क�ळ���ल सवoतम असण�रच मग त��च�� अभ��स�� ग���, कc षण �� आल� अस��. हवश�षकरन जर �� द�घ� 9म�!वर क�म कर� ���� �र �� अप�ह$� आ��. पर&��, पत�$ असE हदस�� हक&, त�� द�घ�च���� �तक�ललन स�ह�त��� �� उल�ख आढळ� न���. ह�च� अथ! म��भ�र� त��न&�रच�� क�ळ�� रचल� ग�ल� अस�व�. द �सर� अ&द�ज अस� कW, व�द�&� �तवज�न लल��ण�र� व��स व म��भ�र�क�र व��स एकच व�हक ���� असE स�9�र म�नल� ज�� आ��. व�द�&��च� स�र म��भ�र����ल ग���� आ��. व�द�&� �तवज�न�च� उगम त��च स�म�र�स झ�ल� �� सव!म�न� आ��. म��भ�र� लल��ण�र� व��स स�&ग���, व�द�&च� हवसर पड� च�लल� आ�� �र� �� ज�न स�प�� भ�ष�� स�म�न��न�& समज�व� म�ण%न कथ�रप��%न �� उपलब9 व��व� ह�स�ठ� त��&न� म��भ�र� �� क�लपहनक रचन� क�ल� आ��. असE सव! प���� आपण अ&द�ज कर शक�� हक&, म��भ�र� इसव�सन प%व! ४००च�� स�म�र�स म�णज�, अश�क सम�ट�च�� आ9� लल��ल� ग�ल� अस�व�. म��भ�र��� सव�t व��स एक प�त अश� भ%हमक� कर��&न� हदस��. त��पम�ण� कc षण म�ण%न ज� प�त आ�� त��च� सगळ� क�!व� प���� व��स ज��&च� खर� न�&व कc षण दlप��न आ��, �Eच कर�� आ��� अस� व�ट��. म�णज� म��भ�र�क�र व��स त��&च�� रचन�� द�न भ%हमक�

  • कर��&� असE म�ण�व� ल�ग�ल. त��म�ळE अस� समजण��स �रक� नस�व� कW, म��भ�र� त��&च�� कलपन�&च�च एक भ�ग आ��. म�झ�� म��, अश� चचh� व�ळ व�थ! न घ�लव��& ह�&द%&न� म��भ�र����ल कथ�&�%न क�� स�&ग�व��च� आ�� �� प��व�. एक ऐह���लसक दस�ऐवज म�ण%न म��भ�र� उप��ग� ��ईल असE व�ट� न���. म��भ�र����ल कथ� प����, त����ल अह�र&लज� पस&ग �Eच स�&ग��� हक& �� सगळ� कप�लकललप� आ��. पर&��, त��&�%न ज� हशकवण��च� प�तन झ�ल� आ�� �� अपह�म आ��. आपल��कड� इ&गज�&न� स�&प�च� हश$ण पद�� आणल� त�� आ9� ह�&द %&��ल हदज, प�ठश�ळ�&�%न प�थहमक हश$ण घ�� अस�&. त��� पथम, अ$र ओळख न&�र गहण� व म��भ�र� हशकवल� ज�ई (प�र�ह�� ब�हण�&च�� प�ठश�ळ�&�%न त��हशव�� कम!क�&ड�च�� प�थ�� हशकवल�� ज��) �� ल$�� घ��ल� प�ह�ज�. क�रण, म��भ�र���%न म�णस�ल� ज�वन कस� जग�व� त��बदलच� म�ग!दश!न हमळ��. म��भ�र� �� एक शl$हणक म�ध�म म�ण%न व�पर�� ����. आपल�� हशव�ज� र�ज��&च� हश$ण म��भ�र���%नच झ�ल� ����. त���%न ज� हन��श�स हशकवल� आ�� �Eच आपल� हश$ण ����. म�झ��म��, ��&च उद�श व�चक�&न� ड�ळ��सम�र घ�ऊन म��भ�र� व�च�व�, 9�हम!क ग&थ समज%न भ�बड�पण� व�च% न�� क�रण �� 9�हम!क ग&थ न���. म��भ�र��� अन�क बQद�क& आ��� जसE भगव� ग���, हवद%र ग���, कहणक ग��� वगlर�. �� सगळ� ज�वन�च� ज�न आ�� म�ण%न पत��क श��ण� ह�&द%, म��भ�र� व�चण��� ठ�व�ल �र त��च� भल� ��ईल. त��&न� �� स�जपण� हमळ�व� म�ण%न �� पप&च आर&भल� आ��. ई-स�ह�त� त��च� हवन�म�ल� हव�रण करण�र आ��� म�ण%न त��&न� श�शt 9न�व�द. अश�क क�ठ�र�

  • म�झ� ई-म�ल – [email protected] [email protected] ह� वरन आपण म�झ��श� स&पक! कर शक��.ह� प�स�क�च� म�दण करण��स�ठ� अन�व�दक�च� आ9� परव�नग� घ�ण� आवश�क आ��. न घ��ल��स �� ग�न�� ठर�ल व त��वर ��ग� क�रव�ई ��ईल. ह� ई-प�स�क�च� हवन�म�ल� हव�रण ई-स�ह�त� करण�र आ��� पर&��, �� ई-प�स�क क�ण��� क�ण�ल��� हवन�म�ल� भ�ट द�ऊ शक��.

    म�झ� बल

  • - म��भ�र� ��थ!��त� पव�!च� ख&ड पह�ल� –��थ!��त� पव! प�ढ� च�ल%

    जनम�ज� ब�ल��, "अ�� प�ण�व&�, कम�क वन��%न म�झ� पणज�ब� प�थ!, ज� त��च�� द�न�� ����&न� ह�र&द�ज� ललल�� कर� असE आहण ज��न� क9� ��द�� म�घ�र सव�क�रल� न���, ग�ल��न&�र द�सर� प�&डव ��थ� क�� कर� ����"? "मल� असE व�ट��, कW, �� म�झ� पणज�ब� �� त��&च� एकम�व आ9�र ���� जसE हवषण% द�व�&च� स&र$णक��! अस��. �� म�झ� इ�र स�मथ�!व�न पणज�ब� त��&च� हदवस त�� वन�� कस� घ�लव� ����"? जनम�ज��च�� अश� पश�&न� वlश&प��न उतर द�ण��स�ठ� त��ल� स�&ग���, "सगळ� इ�र प�&डव कष� झ�ल�, त��&च� अवसथ� अश� झ�ल� जश� द�हगन���%न रतन& क�ढल��वर �� द�हगन� कस� हनस��ज ���� �श�. हक&व� प&ख ��डल�ल� प$� हक&व� घ�ड� नसल�ल� रथ अश� अवसथ� झ�ल� ����. अश� पररलसथ��� �� श%रव�र प�&डव स�ख��न झ�ल�ल� र��� ����".प�&डव त��&च�� कड� र��ण���! बहण�&स�ठ� �ज�� अप!ण��च� प�ण� हशक�र करन म�र� ����. �� म�रल�ल� वनपश� म�रल��न&�र त��&च� रर�सरपण� श�द�करण करन मग �� त�� ब�हण�&न� द�न कर� ����. �� क�ल��&न� त��&न� ब�हण आहशव�!द द�� व त��� सम�9�न म�न%न �� ��झ� पणज�ब� र��� ����. एक� हदवश�, प�&च�ल कन�� ह�च�� ह�स��! नव��!च�� आठवणKन� तस� झ�ल�ल� ह�च�� द �स��! नव��!स ब�ल��, "अज�!न�च�� गlर�ज�र�म�ळE म�झ� मन हवचलल� झ�ल� आ��. �� ग�ल��प�स%न मल� �� वन हनज?व झ�ल��स�रख� व�ट��. अज�!न�च�� ज�ण��म�ळE �� फ� ल� फळ�&न� डवरल�ल� वc$, व�ल� मल� भक�स असल��स�रख�� व�ट���. अज�!न�च�� ह�मम��च�, 9�डस�च� मल� सदlव आठवण ��� आ��. �� ज�व��& ह�र&द�ज�च� सर�व कर� ��व��& त��&च�� ग�&ड�व��%न ��ण�र� ठणतक�र�&च� आव�ज म�झ�� क�न�� ग�&ज� आ��. म� त��&च��हवन� क9� स�ख� ��ऊ शक�न असE व�ट� न���". ह�च� असE द �tख�दग�र ऐकल��वर हभम ह�ल� ब�ल��, "अ�� स�&दर�, ��झ�� म��श� म� प%ण!��� स�म� आ��. ज��च� शर�र पम�णबद आ��, ज��च�� प&ज�वर व मनगट�वर 9न�ष��च�� द�र�च� वळ उठल�ल� आ��� व ज��च�� गळ��� प&चम�ख� द�न न�ग�&च� हचन� असल�ल� कड� आ��, अस� म�झ� भ�ऊ नस�ल �र स%��!हशव��च� नभ असE व�ट��. त��च�� ��कद�वर प�&च�ल व क� र ल�क अवल&ब%न आ��� असE हक, त��च�� ज�र�वर �� द�व�&न�स�द� आव��न

  • द�ण��स ���र आ���. अश� म�झ�� भ�व�हशव�� फ�लग�न� हशव��, मल�स�द� ��थ� करम� न���. म�झ� ड�ळ� प��, �� हनस��ज आ��� त��च��हशव��. त��च� अश�रर��न� श�क व�क करण� ���� न ���� ��वढ�� नक� ल ब�लल�, त��च� आव�ज रडक�&ड� झ�ल� ���� . त��च�� न�त�&�%न अश% ��� ����, �� त�� लसथ��� ब�लल�, ज��च�� ��द$�त���ल कथ�&न� द�वस�द� चक� �����, ज� सव!श�ष ��द� आ��, अश� म�झ�� म�ठ� भ�व�हशव�� ��थ� र��ण� हनरथ!क झ�ल� आ��. अज�!न उतर�कड� ग�ल� आहण श�कड� बलश�ल� ग&9व�Yच� पर�भव क�ल�, त��&च��कड%न अहद��� असE घ�ड� आणल�, ह�त� व कलम�श ज���च� �� आ���, ज� र�जस%� �ज�� भ�ट हमळ�ल�. अश� म�झ�� हभम�न&�रच�� भ�व�हशव�� ��थ� कम�क वन�� र��ण� हदवसEहदवस अशक� ��� आ��. त��च� श�क पदश!न झ�ल��वर त��च� ज�ळ� भ�ऊ स�&ग�� त��च� द �tख, स�द�व सवग� ब�ल��, र�जस�� �ज�च�� हनहमत�न� ज��&न� अम�प स&पत� ख�च%न आणल� त��बर�बर अस&ख� द�स� आणल��, ज��न� एक� ���� ��दव�&च� पर�भव क�ल� आहण त��च� भ���! स�भद�, कc षण�च� ब��ण आणल�, ज��न� द�पद�च� र�ज� ख�लस� क�ल�, ज� द�ण�&च� पम�ख हशष� आ��, अश� म�झ�� हदव� भ�व�च� हबछ�न� ररकम� आ�� �� प��aन म�झ� मन व�लथ� ��� आ��. ह�वर इल�ज म�ण%न आपण सगळ� एकद�च� ह� वन��%न क�ठ��र� द%र ग�ल� प�ह�ज�. अश�रर��न� ��थ!��त� पव�!च� पह�ल� भ�ग स&पल�.

  • ��थ!��त� पव�!च� भ�ग द�सर�वlश&प��न स�&ग���, आपल�� भ�व�&च� व भ��hच� �� श�क करण� ऐकल��वर ज��� स�� 9न&ज��च� उल�ख ����, र�ज� ��ल9ष�र ज�स�द� त��च क�रण�&म�ळE ब�चlन झ�ल� ����, अश�पस&ग�, त��ल� ऋष� न�रद त��च��प�ढ� उभ� असल�ल� हदस���. त��&च�� बह��ज�&न� सभ�व�र उजळ%न हनघ�ल� ����. जण% क�� �ज�� सहम9� ट�कल��न� �� अग� उफ�ळ%न उभ� झ�ल� आ��. त��&च� दश!न ����च �� सगळ� प�&डव उठ% न त��&च��कड� ग�ल�. त��&न� अहभव�दन करन त��च� प�ज� क�ल�. �� असE दष� ���� जण%क�� इ&द�भ�व�� द�व जम� झ�ल� आ���. त��च व�ळ� �जस�न� हशष�च�र�च�� ररव�ज�पम�ण� त�� ह�च�� च�र नव��Yबर�बर उभ� ����. जश� व�द�� स�हव�c अथव� म�रम�ग%न ��ण�र� हकरण उभ� अस���. ��जसव� न�रदम�न� त��&न� क�ल�ल� प�ज� प�मप%व!क सव�कर���. त��न&�र त��&च� हवच�रप�स कर���. त��&न�र पस&ग�न�रप न�रद स�&ग���. "मल� स�&ग�, ��म��ल� क�� त�स ��� आ�� व म� ��मच��स�ठ� क�� कर�व� असE ��म��ल� व�ट��"? �� ऐकल��वर 9म�!च� म�लग� ��ल9ष�र लव%न आहण ��� ज�ड%न नमसक�र कर� म�ण�ल�, "अ�� न�रद म�न�, आपण सगळ��&च� प�ज� अ���, आपण आमच��कड� आल�� ह�&�च आमच� भल� झ�ल� अस� म� समज��. �र�स�द� आपण प�ण�व&� अ���, म��न म�न� अ���, म�ण%न म� ��म��ल� क�&�K म�झ�� श&क� हवच�र शकल� �र �� बर� ��ईल. मल� स�&ग�, जगभर आपण पहवत ज�ग� ज�ण�, नद�&� सन�न करण�, हवहव9 पहवत सथळ& प��ण�, अश� ग�ष� म�णज� ��थ!��त� करण� ह�ल� क�� म�तव आ��"? �� ऐकल��वर न�रद म�न� त��ल� स�&ग���, "अर� प�&डव�, न�ट ल$ द�ऊन ऐक, ज� ज�न ब�द�म�न हभषम�&न� प�लसत� ऋष�कड%न हमळवल�, ज�व��& �� हप�c व��� ����. त��व�ळ� �� हभषम म�नKच�� स�व�स�� एक� पसन आहण पहवत $�त� र��� ����. ज�थ� ब�e9� ग&9व!, ऋष� आहण दlहवक शक व�स कर���. ��थ� र��� अस��&न� एकद� �� हप�र�&न� अर�! हदल��न&�र श�&�पण� ध��न कर� अस��&न� त��ल� अन�क ��जसव� ऋष� हवल$ण सवरप�� हदस% ल�गल�. त�� त��&च�� पहवत दश!न�न� त��ल� अवण!न�� अस� स&��ष झ�ल�. त��&च� दश!न झ�ल��न&�र �� ��मच� आज�ब�, त�� ऋषKच� आर�9न� कर ल�गल�. त�� ऋषKच� कc प�पस�द प�प झ�ल�ल� �� त��न&�र प%ण! ध��न�न�, त��&न� हवच�र��, "म� हभषम, आपल� द�स, आपल�� दश!न�न� म� म�झ�� प�प�प�स%न म�क झ�ल� आ�� असE मल�

  • व�ट��". असE ब�लल��न&�र �� पहवत प�ण�प��प� हभषम मQन स�9%न एकहचत�न� त��&च��वर ध��न कर ल�गल�. �� प��aन �� म�न� अत�&� आन&द� झ�ल�. ��थ!��त� पव! भ�ग द�सर� स&पल�.

  • ��थ!��त� पव�!च� भ�ग ह�सर�हभषम�ल� ऋष� प�लसत� स�&ग���, "म� ��झ�� �पm�hम�ळE स&��ष झ�ल� आ��. ��झ� स&�म, ��झ� नमभ�व, ��झ� स�लतवक��, ��झ� नlह�क��, ��झ� सत�वचन� व� अश�म�ळ� म� ��झ��वर पसन झ�ल� आ��. ��झ�� प�ण�प��प� प%व!ज�&च�� कc प�म�ळE मल� �% अश� रप�� प��a शक� आ��स. आम�� आमच�� हदव� दष�न� क�&�K�� प��a शक��. मल� स�&ग, म� ��झ��स�ठ� क�� कर�व�? ��ल� ज� प�ह�ज� �� म� द�ईन". �� ऐक% न हभषम त�� म�न�शर�ल� स�&ग��, "ह�न�� जग�ल� प�ज� असल�ल�� आपल�� स�रख�� दlहवक ऋष�च� मल� दश!न झ�ल�, ह�प�$� आणख�न क�� ज�स� म� म�ग�व�"? "पर&��, जर ��मच� इचछ� अस�ल व क�&�K द�ण��च� हन9�!र अस�ल �र म� म�झ�� श&क� हवच�र इलचछ�� त��&च� सम�9�न आपण कर�व�. मल� ��थ!$�त�&बदल क�&�K ग&भ�र पश आ��� �� म� ��म��ल� हवच�र��. त��बदल �पहशलव�र म����� आपण मल� स�&ग�व�. म� �� सगळ� ��मच��कड%न ऐक% इलचछ��". "पह�ल� पश अस� हक&, आपल�� स�रख�� स�$�� द�व अश� ऋषKन� ��थ!��त� क�& कर�व�� ल�ग���? ��म�� जग���ल सगळ� ��थ!$�त� प��ण��च� क�रण क��"? प�लसत� त��ल� स�&ग���, "म� ��थ!��त�&च� म�तव क�� �� न�टपण� समज�व%न स�&गण�र आ��. त��हशव�� ऋष� म�न� ��थ!$�त� क�& र����� ��स�द� स�&ग��. पथम ऐक, क�ण�ल� ��थ!��त� क�ल��न� ल�भ ����, ज��च� इ&द�� त��च�� हन�&तण�� आ���, ज��च� मन सथ�र आ��, ज��च� ज�न ��ग� आ��, ज��च� वlर�ग� आहण कम! त��च�� स&�म�न� म��!द�� आ�� असE ल�क ��थ!��त�&प�स%न ल�भ घ�ऊ शक���. ज� सम9�न� आ��, ज� भ�टवस�� सव�क�र� न���, ज��ल� द�रहभम�न न���, ज� प�प कर� न���, ज��च� सव�थ! स&�हम� आ��, ज� प�ट�प�र��च ख���, ज��च� भ�गइ&द��� म��!द�� आ���, अस� इसम ��थ!$�त� ग�ल� �र त��च� त��ल� ल�भ ��ऊ शक��. ज� शबद�च� खर� आ��, ज��च� क�9 ह��दश? आ��, ज� सत��च� समथ!क आ��, ज� सगळ�� ज�व�&बदल सह�षण%�� ब�ळग�� त��ल� ��थ!��त� उप��ग� ठर���. अस� व�द�� स�&हग�ल� आ��. �� हनत� आ��. पर&��, अर� श&�न�च�� म�ल� ज� ह� ग�ण�&न� लसद न���� �� ज�व��& ��त� कर��� ��व��& �� फक भटक&�� अस�� त��च� त��ल� अध��लतमक दषट� क�&�K�� उप��ग ��� न���. ह�वरन ��थ!��त�ल� ज�ण�� आ9� त��&न� त��च� क�णत�� पक�रच� ���र� क�ल� प�ह�ज� �� ��झ�� ल$�� आल� अस�ल.

  • �ज�&च� ल�भ क�ण�ल� हमळ��� �� स�&ग��, ज� �ज करण��स ल��क न��� अश�&न� �ज करन त��ल� त��च� उप��ग ��� न���. म�णज� �ज करण�र� �जम�न व ब�हण (��लजक) द�घ��� �� �ज करण��स�ठ� ल��क असल� प�ह�ज�� एरव�� �सल� �ज व त��वर झ�ल�ल� खच! व�थ! ज���. ज��च� ऐप� आ�� अश� र�ज�&न� अथव� श�म&� म�णस�&न� �ज कर�व��. म�ण%न अर� ��ल9ष�र�, स�म�न�पण� �ज करण��प�$� ��थ!��त� करण� ज�स� श��सकर अस��. क�रण फ�र खच! करन �ज स&पन झ�ल� �र� जर त��� एक �र� ख�ट अस�ल �र� �� �ज व त��वर झ�ल�ल� खच! सगळ� व��� ज���. �स� ��थ!��त�च� ��� न���. अगद� हन9!न म�ण%स स�द� क�वळ ग�ण� अस�ल �र मन�भ�व� ��थ!��त� करण��न� म�ठ� खहच!क �ज�च� ल�भ प�प करन घ�� अस��, �� ��थ!��त�&च� हवश�ष आ��. म�ण%न स�म�न� म�णस�&न� व�द, �ज करण��च� हशफ�रस कर� न���, त��स�ठ� ��थ!��त� करण��च� स�&हग�ल� आ��. ज��च��कड� 9न न���, ज� एकट� आ��, ज��ल� क�ण� सन���, हमत, स�क�र� न����, पर&�� त��च� इ&द�� त��च�� हन�&तण�� आ���, ज��च� मन सथ�र आ��, ज��च� ज�न ��ग� आ��, ज��च� वlर�ग� आहण कम! त��च�� स&�म�न� म��!द�� आ��, ज��ल� द�रहभम�न न���, ज� प�प कर� न���, ज��च� सव�थ! स&�हम� आ��, ज� प�ट�प�र��च ख���, ज��च� भ�गइ&द��� म��!द�� आ���, शबद�च� खर� आ��, ज��च� क�9 ह��दश? आ��, ज� सत��च� समथ!क आ��, ज� सगळ�� ज�व�&बदल सह�षण%�� ब�ळग�� अस� म�ण%स �ज��%न हमळण�र� ल�भ क�वळ ��ग� पक�र� ��थ!��त�करन हमळव% शक��. �� ��थ!��त�च� म�तव आ��. आहण म�ण%न ऋष� ज� ह� पक�र�� �����, �ज न कर�� ��थ!��त� करणE श��सकर समज���. एवढ� स�&हग�ल��न&�र प�लसत� हभषम�ल� स�&ग���, आ�� म� ��ल� अश� क�&�K ��थ!$�त�&च� म����� स�&ग�� ��थ� ��थ�!टन क�ल��न� �ज करण�� इ�क� ल�भ �����. म�ण%न ज�थ� सगळ� ऋष� हनत� न�म�&न� ज�� अस���. समज� क�ण� अग�श��म �ज क�ल� पर&��, त�� पम�ण� द�न& क�ल� न����, ब�हण�&न� भ�टवस�� हदल�� न���� ज��म�ळE ब�हण पस&न झ�ल� न����, पश� द�न& क�ल� न���� असE झ�ल� �र �� �ज करण��च� इ�र खच! व�थ! ग�ल� असE समजल� ज���. पर&��, ��च ल�भ क�वळ ��थ�!टन हदल�ल�� हन�म�&न� क�ल��न� हमळ� अस���. ज��ल� फ�र खच! ��� न���. असE ��थ!$�त आ��, प�षकर. ज� ह�न�� जग�&� ख���न�म आ��. अर� क� र क� ळ�च�� र�ज� ��ल� म���� न��� पण �� सत� आ�� हक&,

  • दरर�ज स&ध��क�ळ�प�स%न प��ट� प�Y� त�� हठक�ण� अस&ख� ��ज�म� ��थ! उपलसथ� अस���, त��क�ळ�� ��थ� र��aन खर� ध��न �पस�� क�ल��न� अन�क �ज क�ल��स�रख� ल�भ ��� अस��. ��थ� आहदत�, वस�, रद, स�ध�, मर�, ग&9व! आहण अपसर� (�� सगळ� द�व��&च� पक�र आ���) ��� अस���. ��थ� त��&च�� स�हनध��� जर �% ध��नस�9न� क�ल�स �र ��ल� त�� हदव� शकWच� ल�भ ����, अध��लतमक उज�! वcद�ग� ����. म�ण%न ऋष� अश� हठक�ण� ��त� कर� अस���. मन�ष� द���&� शर�र�च�� ��ग$�म�च�� क�म�म�ळE कळ� न कळ� प�प ��� अस��च. मग �� लसद अस�ल अथव� ऋष� अस�ल अथव� म�न� अस�ल अथव� ग�हक अस�ल ज�वर द��9�र� आ�� त��ल� �� अपरर���! आ��. म�ण%न ��थ!$�त� ज�ऊन त�� दlव� शकWच�� स�हनध��� ध��न क�ल��म�ळE त�� स�कम प�प कम�Yच� हनर�करण ��� अस��. अश�पक�र� हनत�न�म�न� ��थ!��त� क�ल��न� ��झ� आतम� श�द ��� र���� व श�वट� ज�व��& ��झ� ह� जग��%न ज�ण� ���� �% थ�ट सवग�!� ज���स. प�षकर �� ��थ!$�त इ�क� पभ�व� आ�� कW, ख��! स�9क�न� जर� त��च� आठवण करन, आ�� त�� ज�ग� स%��!स�� न&�र ध��न (आर�ध� दlव��वर एकहचत�न� मन कE द�� करण�, त�टक स�9न� अश�स�ठ� फ�र उप��क आ��. त��ल� ध��न करण� असE समज���) करण��स स�रव�� क�ल� �र शर�र�न� �� क�ठ��� असल� �र� मन�न� प�षकर मध�� असल��स�रख� फ��द� त��ल� ��ऊ शक���. न�रद ��ल9ष�र�ल� प�ढ� स�&ग���, ��झ� पणज�ब� कमळ�� बस%न अन�क व�ळ� प�षकरच� अन�भव हनत� घ�� अस���. ब��!च ऋषKन� ह� प�षकर��च त��&च� अ&ह�म ज�न प�प क�ल� आ��. �� म�$�च� दरव�ज� आ��. ��थ� ��म�� मन�न� ज�ण� आवश�क अस��, क�वळ शर�र�न� ज�ऊन उप��ग�च� न���. क�रण त�� प�ण�पभ�व� द�व�� ज��च�� कड%न क�&�K हमळव�व��च� अस�� त��&च� स&ब&9 आपल�� मन�श� अस��, न� कW, शर�र�श�. द�व, हप�र ह�&च� सनम�न करण�र� प�षकर�� सन�न कर�� �र त��च� फ��द� द�� अश�ज करण�� इ�क� अस���. त��स�ठ� फक एक� ब�हण�ल� भ�जन हदल� �र� �� प�र�स� अस��. क�रण त��म�ळE त��च� ह� व न&�रच�� जनम�&च� हनत� भल� ��� अस��. ��झ� पणज�ब� ��थ� क�वळ फळभ�ज��, क&दम�ळ& आहण फळ& ख�ऊन �पस�� कर� असE. व�द�&� स�&हग�ल�� पम�ण� स%��!स�� प�स%न प��ट� स%�! उगव� प�Y� ध��न स�9न� जम�ल �श� स���ग� कर�व��च� अस�� व हदवस�&

  • आर�म कर�व��च� अस��. अश� ��थ!$�त� अनद�न, वसद�न करण��न� फ�र ल�भ ����. �� क�म हदवस� कर�व��च� अस��. त��कर�� $हत�, वlश� व श�द अश� वण�!च� ल�क �श� द�न& करन प�ण� हमळव� अस���. क�&�K त��स�ठ� अनछत च�लव���, क�&�K कपड� व�ट���. अश� पक�र� कम� पlश�� क�वळ ��थ!$�त� �स� उपकम च�लवल� म�ण%न हकत��क प�ण�व&� झ�ल� आ���. अश� द�न& बह�च�� न�&व�न� जसE बहद�व �� कर� आ��� अश� अहभहनव�श�&न�, बह�च� स�वक म�ण%न �� कर�व��च� अस��, त��म�ळE द �रहभम�न स&प�ष�� ����. द�न कर��&न� द�न घ�ण���!बदल ��चछ��च� व�गण%क ज�ण�� अथव� अज�ण�� अस�ल �र �� द�न व�थ! ज���. द�न घ�ण�र�स�द� बह�च�च रप आ�� अश� हवनम भ�व�न� द�न करण���!च�� व त��च�� स�वक�&च�� मन�&� असण� जरर�च� अस��. अश� द�न�&न� त��ल� अश�ज क�ल��च� फ��द� ��� अस���. त��म�ळE �स� �ज न कर�� क�वळ ��थ!$�त� द�न& करण� �Eच प�षकळ व�ळ� ह��क�रक समजल� ज���. हवश�ष म�णज� �� क�ण��� कर शक�� त��स�ठ� फक �� करण�र� सतवहशल [�पm��! करण�, खर� ब�लण�, ह�� करण�, $म� करण�, व�सन�&न� आवर घ�लण� आहण व�द�&च� अभ��स (ज�नस�9न�) करण� �� सतवहशल��च� ल$ण� आ���], स�लतवक, इ&द�� स&�म� अस� व�सथ [बहच�!, मन� हनग� (क�9, ल�भ आहण म�� ह�&च� हन�&तण), श�&� वcत�, म��!द� ह� स�9�रण व�सथ��च� ल$ण� आ���] असल� प�ह�ज� मग �� क�ण� $हत�, वlश� अथव� श�द असल� �र� च�ल��, �� ह� ��थ�!टन�च� हवश�ष म�तव आ��. �ज�स�ठ� �जम�न हवश�ष अहघक�र� अस�व� ल�ग�� �स� ब&9न ��थ�!टन�� नस��. प%ण! पm�त�प क�ल�ल� क�ण��� स�, प�रष अथव� इ�र क�ण� अश�रर��न� ��थ�!टन कर�� �� बह�च�� कc प�� ज���, त��च� हनत� भल� ����. इ�क� प�षकरच� म�तव सगळ�� ��थ!$�त�� आ��. ज� ब�र� वषh & प�षकर मध�� �पm��! [हवप�शन� स�9न� करण� अथव� हवच�रश%न� अवसथ�� हचत र�खण�. त��स�ठ� श�सVश�स�वर हचत कE द�� कर�व��च� अस��. त��ल� ध��नस�9न� असE म�ण��� �� न थ�&ब�� स��त��न� क�ल��स �� �पm��! ठर��.] कर�� आ9� हदल��पम�ण�, �� म�$ प�प कर� अस��, त��ल� प�न�� जनमजनम�&�र�च�� फ���!� अडक�व� ल�ग� न���. त��ल� सगळ�� �ज�&च� ल�भ ��� अस���. आ�� स�&ग��, �ज�प�$� ��थ!��त� ज�स� स�ह�सकर अस�� त��च� क�&�� उद��रण� द�खव��, श&भर वषh अहग��त स�&भ�ळण���!स ज� प�ण�पभ�व प�प ���� ��वढ�& प�ण�पभ�व प�प ��ण��स�ठ�

  • क�वळ एक क�ह�!क म��न� प�षकर मध�� ध��नस�9न� क�ल��म�ळE ����. ��थ� ��न श�भ ट�कड� व ��न झर� प�च�न क�ळ�प�स%न आ���, त��&न� प�षकर क�& म�ण��� �� क�ण�ल�च म���� न���. त�� पहवत सथळ� ज�ण�, ��थ� ध��नस�9न� करण�, ��थ� र��ण� �� सगळ� फ�र अवघड अस��. ��थ� स�9न� करण� म�णज�, हम����र करण� (आवश�क ��वढEच ख�ण�), हवच�रश%न� अवसथ�� ध��न करण�, इ�र व�सन�&च� न�श करण� आहण दरर�ज त�� पररसर�ल� एक पदह$ण� करण� अस� ब�र� र�त� कर�व��च� अस��. त��हशव�� जर ज&ब%म�ग�!न� ग�ल� �र �� ज�स� श��सकर ठर��. ज&ब% म�ग! ��थ� द�व��&च� वस�� अस��, ज� क�ण��� मत�! म�णस�ल हदस� न����. ऋष� आहण हप�र ��थ� ज�ऊन ध��न कर��� त��म�ळE त��&न� अश�ज क�ल��च� प�ण� प�प ����. ज&ब%म�ग? ज� प�&च हदवस र���� त��च� सगळ� प�प 9��ल� ज���. अश� व�क क9�च नरक�� ज�� न���. ��थ%न �&ड� ललक�शम� ज�व��च� अस��. ��थ� र��aन ज� हवच�रश%न� अवसथ�� ध��नस�9न� कर��� व बहच�! प�लन कर��� �� बह�ल� ज�ऊन हमळ���. न&�र ज� अगसत� �ल�व�कड� ज����, आहण दlव��&च� व हप�र�&च� ��थ� प�ज� कर���, हनज!ळ� ��न हदवस उपव�स कर���, त��&ल� अग�श��म �ज क�ल��च� प�ण� हमळ��. त�� ज�ग�वरन प�ढ� ज�ण�र� ज� फक फळE ख�ऊन र���� �� कQमर अवसथ�� ज���. ��थ%न कणव म�नKच�� आशम�कड� ज�व��च� अस��. त��च� प�ज� सगळ� ज�न� जग कर��. ��थ� एक पहवत वनश� आ��. अरE हभषम�, असE स�&ग���, फ�र प�च�न क�ळ�&प�स%न अस� समज आ�� हक&, त�� वन�� पव�श करण���!च� सगळ� प�प& 9��ल� ज����. ��थ� र��aन हम����र करन ज� हप�र�&च� प�जन व ध��न कर��� �� त��&च�� सगळ�� इचछ�प%�?च� फळ हमळव���. ज� हमळवण��स�ठ� एरव� त�� त�� पक�रच� हवहव9 �ज कर�व� ल�ग���. त�� आशम�ल� पदह$ण� क�ल��न&�र त�� सथ�न� ज�व��च� अस�� ज�थ� ���ह� सवग�!�%न पडल� ����. ��थ� ज�ण���!ल� अश�ज क�ल��च� श�� प�प ����. ��थ%न ��त� मल�कल कड� ज����, ��थ� क�ट� न�&व�च� $�त आ��, ��थ� ध��न स�9न� व सन�न करण� प�ण�क�रक समजल� ज���. ��थ� सन�न करण��न� अश�ज क�ल��च� प�ण� हमळ��. प�ण�व&� ल�क ��थ%न सथ�न%$�त� ज����. �� उम�च� सथ�न आ��. ज� भदव��च� अ9�Yहगन� म�ण%न समजल� ज���. ��थ� ज�ऊन ज� इश�नद�व�वर ध��न कर��� त��&न� अम�प स&पत�ल�भ ���� असE समज���. ��थ� खर� स�9न� करण���Yन� म��द�व�च��

  • कc प�न� ग�णपत� सथ�न प�प ����. त��म�ळE हनहव!रन क��!लसद� प�प ����. त��न&�र �� ��थ!��त� नम!द�च�� कड� ज���. ��थ� हप�र�&न� प�ण��च� अर�! हदल��म�ळE प�न�� अश�ज क�ल��च� भ�ग� त��ल� हमळ��. ��थ%न ज� ��थ!��त� बहच�! स�&भ�ळ%न �पmरण [ड�ळ� हमट%न श�सVश�स�वर ल$ कE द�� करन हवच�रश%न� अवसथ�� ध��न करण�, ह�ल� हवप�शन�, स�ज प�ण���म, स��&म स�9न� अश� हवहव9 न�व� आ���] कर� र���� त��ल� अग�श��म �ज क�ल��च� फ��द� ����� व �� सवग�!� ज��� त��च�� मरण�न&�र. त�� न&�र �� चम�!व�� ��थ� स&�हम� आ��र, हव��र आहण हवच�र असE ज�वन जग� �� र&ह�द�व�च� प�ज� कर��. त��ल� प�नt अग�श��म �ज क�ल��च� फ��द� �����. त�� न&�र �� अरवल� पव!��कड� ज��� ज� ह�म�ल��च� 9�कट� भ�ऊ समजल� ज���. ��थ� एक प�च�न भ���र आ��. ��थ� वलसष�&च� आशम आ��. ��थ� एक र�त र��व��च� अस��, त��म�ळE त�� ��त�ल� स&मcद� प�प ����. ��थ!��त� क�ळ�� श�कल बहच�! प�ळ�व��च� अस��. सव! क�ळ ध��न�� (हवच�रश%न� अवसथ�) र��ण��च� प�तन अस�व� ल�ग��. मQनव� स�&हग�ल� आ��. हम����र, आर�ध� दlव��च� आर�9न� करण� अश� व�सथ�� (व�सथ��च� हवहव9 पक�र पच�र�� आ���) अप�ह$� आ��. त�� मनलसथ��� ज� ��त� हप&ग�नद�� सन�स कर��, �� समcद� प�प कर��, त��ल� म�नमर��ब व�स�हवक ज�वन�� प�प �����. ��थ%न �� पभ�स कड� ज���. ��थ� �e��शन� सदlव उपलब9 अस��. त��हशव�� व��%द�व स�द� अस��. �� द�घ� द�व�&च� म�ख म�नल� आ���. ��थ� सन�न करण���!ल� अग�श��म, आहण अह�रत �ज क�ल��च� फळ हमळ��. प�ढ� ज�थ� सरसव�� नद� सम�द�ल� हमळ�� �� पद�श ����. त�� नद�� सन�न क�ल��न� �श�च फळ& हमळ���. त��ल� ज�वन�� �श प�प ���� व त��च�� म�ग�!� क�ण��� अडथळ� हनम�!ण कर शक� न���. ��थ� ��न र�त� र��aन हप�र�&न� अर�! द�ण��न� �� प�ढ�ल आ��ष��� पर�कम� ����. त��ल� अश�ज क�ल��च� फ��द� हमळ���. ��थ%न �� वद!न कड� ज���, ज�थ� ऋष� द�व�!स ह�&न� हवषण%ल� वर हदल� ����. ��थ� सन�न करण��न�स�द� �सEच व�स�हवक फ��द� ��� अस���. ��थ%न �� द�रक�ल� ज���. ��थ� हप&ड�रक नद�� �� सन�न कर��. सगळ� व�सथ�� �श�च प�ळ�व��च� अस��. त��म�ळE त��ल� 9नल�भ ����. त�� ��थ�!वर ज� ��ग� व ल��क आ�� त��ल� हशव�च� हतश%ळ हदस��. ��थ%न त��न� त�� ��थ!$�त� ज�व��च� ज�थ� लस&9% नद� स�गर�ल� हमळ��. त�� हठक�ण� �� श�&�हचत�न� सन�न कर��. ��थ�

  • सन�न करन ज� वरण�ल� अर�! द��� त��च��वर वरणद�व पसन ����. ��थ� श&क% क�म�शर द�व�च� आर�9न� कर�व��च� अस��. त��म�ळE अन�क �ज क�ल��च� भ�ग� प�प ����. त��न&�र �� खर� ��थ�!टन� त�� $�त�ल� एक पदह$ण� घ�ल%न प�ढ� ज�ईल, ��थ%न �� त�� ��थ!$�त� ज�ईल ज��ल� सगळ� 9cम� म�ण%न ओळख���. ह�च हठक�ण� सगळ�� द�व�&न� व पत�$ बह�&न� श�व�च� आर�9न� क�ल� ����. त�� ��थ!$�त� रद�च� प�थ!न� कर�व��च� अस��. त��&म�ळE अश�ज क�ल��च� ल�भ �����. हवषण%न� दlत� व द�नव�&च� व9 क�ल��वर आतमश�द�स�ठ� ��थ� आल� व सन�न करन सव��च� श�द� क�ल� ����. ��थ%न हवश�9र� न�&व�च�� पहवत सथळ� ज�व��च� अस��. ��थ� सन�न क�ल��न� अश�ज क�ल��च� प�ण� प�प ��� अस��. ��थ� सन�न करन अर�! द�व व हप�र�&न� हदल��न� �� ��थ? हवषण%ल�क�� मcत�% न&�र ज���. ��थ� एक पहवत सर�वर आ��. त�� हठक�ण� वस� अस���. त�� पहवत सथ�न�कड�ल प�ण� प���ल��न� वस� त��च��वर पसन �����. त�� जवळ एक आणख�न ��थ!$�त आ�� त��च� न�&व आ��, लस&9%तम. त��� सन�न क�ल��न� सगळ� प�प& 9��ल� ज����. त��हशव�� समcद� प�प ����. त��हशव�� उचच दज�!च� स�ख प�प ��� अस��. त��न&�र आणख�न एक ��थ!$�त आ�� त��च� न�&व आ��, क� म�ररक�. ��थ� इ&द�च� व�स�व� अस�� असE म�नल� ज���. ��थ� लसद ध��न�� र����� क�रण त��&न� अध��लतमक उद�र स�जपण� ���� असE समज���. क�रण त�� स�9न�म�ळE स�9क�च�� स���� व�सन� (क�म, क�9, ल�भ, म��, मद आहण मतसर) हवरघळ%न ज���� व हचरश�&�� प�प ����. खर� ब�हण त�� हठक�ण� सन�न क�ल��न&�र च&द�स�रख� ��जसव� �����. त��न&�र ��थ� ��थ!$�त भद��&ग�. त�� (��&गभद�?) नद�वर सन�न क�ल��न� बह�च�� ल�क�� पव�श हमळ�� असE समजल� ज���. त�� न&�र ���� ��थ!$�त ज��च� न�&व आ��, प&च�न&द. ��थ� क�वळ फल���र (हब�� क�ढल�ल�� हनववळ फळ�&च�� आ��र�ल� श�द अह�&सक श�क���र म�नल� ज���, ब�कच�� श�क���र�� ह�&स� ��� अस�� म�ण%न �� श�द अह�&सक श�क���र�� समजल� ज�� न����), कर�व��च� अस��. हचतश�द ठ�व%न ध��नस�9न� क�ल��न� प�&च �ज क�ल��च� ल�भ ����� असE म�नल� ज���. अश�पक�र� व�द�&� सगळ�� पहवत ��थ!$�त�&च� उल�ख आ��. त��हशव�� आणख�न ��थ!$�त� आ��� त��&च� म����� स�&ग��. अस� ��थ!��त� करन म�ण%स बह�च�� जवळ ज���. अरE श�ष भर�क� ळ���ल ��दध��, �ज करण��प�$�

  • ��थ!��त� क�& च�&गल�� �� स�&हग�ल�. �ज कर��&न� म��a�! स�9�व� ल�ग�� त��हशव�� इ�र व�वसथ� �&���&� अस�व� ल�ग�� ज� न��म� जम�लच असE न���, ब��!च इ�र म�णस�&च�� मद��हशव�� क�ण���� �ज कर�� ��� न���. �स� ��थ!��त�च� नस��. एकट� �� कर शक��. त��म�ळE अस� च�कच� क�ल�ल� �ज व�थ! ज����. �� ��थ!��त�&� ��� न���. ��थ!��त�ल� म��a�! ल�ग� न��� व इ�र ल�क�&च�� ��ग���च�स�द� आवश�क�� नस��. ��न� ��थ�!� सन�न क�ल��न� म�णस�च� प�नज!नम द�व��च�� क� श�� ���� असE स�&ग���. त��च�� अ&ग�वर जनम�t रतनजड�� द�हगन� अस���. त��न&�र आ��, श�क�&ड , ��थ� सन�न क�ल��न� प�ण�पभ�व व�ढ�� व समcद� प�प ����. न&�र ���� हवमल $�त त��� स�न�र� र&ग�च�� म�स�ळ�� व�वर� अस���. ��थ� सन�न क�ल��न� �� वसव $�त� (इ&दल�क) ज���, मcत�% न&�र. त�� सन�न�न� त��च� सगळ� प�प& 9��ल� ज����. त��न&�र ���� हव�स�� नद�. ��थ� हप�र�&च� श�द कर�व� असE स�&ग��� क�रण ��थ%न क�ल�ल�� श�द�म�ळE प%व!ज म�क ����� आहण त�� नद�� सन�न क�ल��म�ळE व�जप�� �ज क�ल��च� प�ण� प�प ����. �� नद� कशम�र पद�श�� आ��. ��थ� न�ग �$क�च� सथ�न आ��. त��न&�र प��व��च� ��थ! आ�� वदव. �� ह�न�� जग�&� पलसद आ��. ��थ� स&ध��क�ळ� सन�न करन त��व�ळ� अग� द�व��च� समरण करन द�9, भ��, ल�ण� ह�&च� हश9� हप�र�&न� अप%!न त��हशव�� ज� द�न कर�� ��ईल ज��च�� त��च�� क� व��न�स�र �� करन ��थ� असल�ल�� सपजव�ळ� द�व��च� प�ज� कर�व� ह�ल� द�9 भ�� व ल�ण� अस� हमश पस�द चढव�व�. ज�णक�र स�&ग���, ह� ��थ!$�त� हप�र�&न� ज� हदल� ज��� �� त��&न� हनत� प�र�स� अस��, म�णज� अरE हभषम�, त��न&�र जर� ��म�� प�नt श�द करण��स र��aन ग�ल�� �र� त��म�ळ� हप�र अश�&� ��� न����. ऋष�, ग&9व!, हप�र, द�व, अपसर�, ग�हक, हकनर, �$, लसद, हवद�9र, र�$स, दlत�, रद आहण बह सव�t त��न� पसन �����. म�णज� सगळ�च श�&� �����. क�ण�च���� पक�प�च� त�स ��� न���, असE करण���! ��त�करस. अर� हभषमद�व�, त��ग ब�द�न� बlर�ग�प%ण! ज�वन सव�क�रन, एक �ज�र वषh हवषण%न� �प क�ल�. त��व�ळ� द�9 भ�� ल�ण� अस� पस�द द�ऊन क�शव�च� कc प� हमळवल�. त��� स�� व�ळ� ऋच� ग�ऊन �� पस�द द�व��ल� व���ल�. अश�रर��न� पस&न झ�ल�ल�� क�शव�&न� आठ सदग�ण�&च� [हन�h��क द�न& करण�, हन�h��क भ�टवस�� द�ण�, �पm��! करण�, खर� ब�लण�, ह��

  • करण�, $म� करण�, व�सन�&न� आवर घ�लण� आहण व�द�&च� अभ��स (ज�नस�9न�) करण� अश� आठ सदग�ण�&म�ळE म�णस�ल� सत��च�� हदश�न� (प�ण��च�� हदश�न�) न�ण��स स��य�भ%� ठर���.] द�न हदल�. त��न� ऐश�! असE म�ण���. त��हशव�� आणख�न ख%प क�&�K हदल�. �� करन �� द�व अदष� झ�ल�. जसE आक�श�� ढग�&�%न व�ज चमक% न ज���. म�ण%न ह� ��थ�!ल� सपच�र असE न�व पडल�. जर क�ण� च�र (इ&द�स�रख�) ��थ�ल सपजव�ळ� द�व�ल� द�ईल �र त��ल� अम�प स&पत� आहण श&भर र�जस%� �ज क�ल��च� भ�ग�, श&भर अश�ज क�ल��च� पह�ष� प�प ����. �� झ�ल��वर ��थ!��त� रदप�द न�&व�च�� ��थ!$�त� ज���. ��थ� म��द�व�च� दश!न ����. त�� दश!न�न� त��ल� अश�ज क�ल��च� पह�ष� प�प ����. ह�थ%न हनघ�ल�ल� श�&�हचत व श�कल बहच�! प�लन करण�र� अस� महणम� कड� ज���. ��थ� एक र�त र���ल��न&�र, अग�श��म �ज क�ल��च� प� प�प ����. त��न&�र ��त� द�हवक� न�&व�च�� जगपलसद ��थ!$�त� ज�ईल. असE स�&ग���, ह� हठक�ण��aन ब�हण पह�ल�� पथम उतपन झ�ल�. त�� हठक�ण� प�स%न जवळच एक ज�ग� आ�� ज�थ� हतश%ळ9�र� म��द�व�च� सथ�न आ��. ��थ� ज� नद� आ�� ह�ल� द�हवक� असE म�ण���. त��मध�� सन�न क�ल��म�ळE व म��द�व�च� प�ज� आप�पल�� $म��न�स�र क�ल��न� त�� पम�ण� फळ हमळ��. त��व�ळ� द �9 भ�� व ��प�च� पस�द द�व��च� अस��. अश� प�ज� मन�भ�व� करण���! भक�वर म��द�व अह�पसन ����� व त��च�� सव! इचछ� (प�ढच�� जनम�) प%ण! कर���. प�ढ� एक आणख�न ��थ!$�त आ�� त��च� न�&व क�म�ख�� (आस�म मध��) असE आ��. ��थ� व��ण���! नद�� सन�न क�ल��न� म�ण%स त��च�� क�म�� �शसव� ���� व प%ण� हमळ��. ��थ� असल�ल�� ��जन�, बहप�त� आहण प�षप&मव� नद�� सन�न क�ल��न� सव!पक�रच�� द�tख�प�स%न म�क ����. ह� द�हवक� $�त�च� $�तफळ प�&च ��जन& ल�&ब व अ9�! ��जन& र&द असE आ��. त�� भ�ग�� क�ठ��� ��त� आपल� हव9� कर शक��. त��न&�र द�घ!सत न�&व�च� $�त आ��. त�� पद�श�च� द�व�� आ�� बह�. लसद, म��न ऋष� हन�हम�पण� व�सथ ज�वन जग� व�द�&��ल कवन�&च� ग��न कर� एक म�ठ� �ज कर� अस���. अस� �ज क�वळ ह� ��थ!$�त� क�ल� �रच र�जस%� आहण अश�ज क�ल��च� ल�भ प�प �����. �� झ�ल��वर प�ढ� हवन�शन आ��. ��थ� सरसव�� म�रच�� उदर�� हशर�� व प�न�� चमस�द�द�, हशव�द�द�, न��द�द� ह� हठक�ण� ब���र ����. चमस�द�द� मध�� सन�न क�ल��न� अग�श��म �ज�च� प�ण�

  • प�प ����, हशव�द�द� मध�� सन�न क�ल��न� समद� प�प ����, आहण न��द�द�मध�� सन�न क�ल��न� त��ल� न�गल�क�&� पव�श हमळ��. त��न&�र एक द�ग!म� असE ��थ! $�त आ��. त��च� न�&व आ��, शस��न. ��थ� त�� नद�वर ब�गडण�र� करक�च� ल�प ����� पर&��, प�न�� क�ह�!क म��न��� हदस% ल�ग���. ��थ�ल सरसव��मध�� सन�न क�ल��न� ��ज व�ढ��. त��न&�र ����, क� म�रक�ट�. ��थ� हप�र�&च� श�द क�ल��न� हप�र क��मच� �cप �����. प�न�� श�द करण��च� गरज र��� न���. त��न&�र आ�� रदक�ट� असE स�&ग��� हक&, फ�र प�च�न क�ळ� ��थ� द��ल$ म�न� जम� झ�ल� ����. म��द�व�च� स�$�� दश!न घ�ण��स�ठ�. ��थ� जमल�ल� पत��क म�न� ब�ल� ����, "म� द�व�च� दश!न सव�!� आ9� घ�ण�र", त�� सव�Yन� एक�च व�ळ� दश!न घ��� ��व� म�ण%न, म��द�व�&न� लज�क� म�न� ह��क रप घ��ल� व त�� सव�Yच� सम�9�न क�ल�. क�रण त����ल पत��क समज� र�ह�ल� हक&, म��द�व�&न� त��ल�च पथम दश!न हदल�! त�� म�नKच� भक प��aन स&��ष झ�ल�ल� म��द�व त��&न� आहशव�!द द���� कW, ��मच� सतवहशल�� अश�च वcदKग� ��� र��� अश� आख��ह�क� आ��. प�लसत� हभषम�ल� प�ढ� स�&ग���, रदक�ट�च�� सतवहशल ��त�म�ळE अश�ज क�ल��च� फळ हमळ��. त��हशव�� प%व!ज�&च� मध��वसथ��%न (हपश�चच अवसथ�) स�टक� ���� व त��&च� प�ढ�ल पव�स स�र ����. त��न&�र ज�थ� सरसव�� सम�द�ल� हमळ�� �� $�त आ��. असE समजल� ज��� हक&, ह� हठक�ण� सगळ� द�व बह�च�� न��cतव�ख�ल� क�शव�च� प�ज� कर���. �� हदवस अस��, श�कल च��द!श�च� व म��न� अस�� चlत. ज�� ल�क�&न� स&पत� हमळहवण��स�ठ� क� कम! क�ल� आ��, �� जर त�� व�ळ� म�ठ� द�न गर�ब�&न� कर� अस��ल �र त��&च� त�� प�प��%न स�टक� ���� असE स�&ग���. अश� स�ठ� सगळ� ऋष� अश� सगळ�� ��थ!$�त� पररकमण� कर� अस���. त��&च� �पm��! त��ज�ग� क�ल��न� �� ज�स� ल�भद��क ��� अस��. म�ण%न �ज करण��प�$� ��थ�!टन करण� श��सकर समजल� ज��� अस� प�लसत� हभषम�ल� स�&ग���. अश�रर��न� ��थ!��त� पव�!च� ह�सर� भ�ग स&पल�.

  • ��थ!��त� पव�!च� भ�ग चQथ�प�लसत� प�ढ� ब�ल���, त��न&�र क� र$�त� ज�व��च� अस��. त�� ��थ!$�त�च� ख�स अस� हक&, ��थ� ग�ल�ल�� क�ण�ल��� त��च�� प�प�&च� न�श झ�ल��च� ज�णव��. जर �� क��म क� र$�त� र��ण��च�च हन9�!र कर��. क� र$�त�च� 9%ळ ज��च�� अ&ग�वर ��थ�ल व�र� ट�क�� त��म�ळE त��च� प�प न���स� ����. त��च� मcत�%न&�रच� ज�वन (प���वसथ�, हपश�चच अवसथ�) स�सह ����. क� र$�त�� सरसव��च�� दह$ण�स आहण दशद�� नद�च�� उतर�स ज� र����� �� जण% क�� सवग�!�च र��� अस���. पत��क�&न� एक म��न��च� क�ळ त�� पररसर�� आपल� ज�वन व���� क�ल� प�ह�ज�, ज�व��& �� सतवहशल र��aन �पmरण कर� अस�ल, त��म�ळE त��च� अध��लतमक उतकष! ����. त��हशव�� बह$�त आ��, ��थ� बह�स�ब� सगळ� सवग�!��ल श�द पज��� (ऋष�, लसद, चरण, ग&9व!, अपसर�, �$, न�&ग इत��द�) ��ऊन ज�ऊन र��� अस���. ज��ल� प�पम�क व��व��च� आ�� त��ल� त�� ��थ!$�त�ल� ज�ण� श��सकर आ��. �� द�न ��थ!$�त इ�क पभ�व� आ��� हक&, ��म�� शर�र�न� क�ठ��� अस�, जर� मन�नE ��थ� ग�ल�� �र� त��च� ल�भ ��� अस��. म�ण%न सतवहशल �पmरण करण���!न� मन�न� ��थ� असल��च� समज%न आपल� स�9न� क�ल� �र� �� फळ��. पहवत मन�न� ज� क� र$�त� वस�� कर�� त��ल� र�जस%� �ज क�ल��च� फ��द� �����. त��न&�र ���� क� ब�र�च� ��थ!$�त, ��थ� प�ज� क�ल��न� �ज�र ग�ई द�न क�ल��न� ज� प�ण� प�प ���� �� प�प ����. त�� $�त�च� न�&व आ�� मनकनक�. �� ��थ� असण���! त�� न�&व�च�� �$�च�� न�व�वरन घ��ल�ल� आ��. त��न&�र, अर� र�ज� (हभषम�), हवषण%च� $�त ����. ज�थ� �र� सदlव उपलसथ� अस���. ��थ� प�ज� व ध��नस�9न� करण��न� �ज�र� ग�ई द�न क�ल��न� हमळण�र� प�ण� प�प ��� अस��. त��ल� �र�च� द�र (�रद�र) असE म�ण���. ��थ� �पmरण करण�र� हवषण%ल�क ज��� मcत�%न&�र. त��न&�र ���� पररपलव ��थ� सन�न करण��न� अग�श��म व अह�रत अश� �ज�&प�$� म�ठ� श�� प�प ����. त��न&�र आ�� पcथव� ��थ!, त��न&�र ���� श�ल�कन� ��थ!, ��थ� असल�ल�� झ��!� आ&घ�ळ क�ल��न� द�� अशम�9 �ज क�ल��च� श�� प�प ����. त�� झ��!ल�स�द� दशशम�9� असEच न�&व आ��. त��न&�र ���� सप�!द�व�, �� न�&ग�&च� ��थ!$�त आ��. ��थ� प�ज� करन ध��नस�9न� क�ल��म�ळE अग�श��म �ज�च� फल हमळ��. त��हशव�� न�गल�क�&� म�न��� प�प ����. त��न&�र आ�� �र&��क, ��थ�

  • एक र�त र��व��च� अस��. त��म�ळE एक �ज�र ग�ई&च� द�न क�ल��च� श�� प�प ���� अस& समजल� ज���. त��न&�र स&�हम� मनलसथ��� ��त� प&च�न&द न�&व�च�� ��थ!$�त� ज���. ��थ� असल�ल�� ��थ�!स क�ट� असE न�&व आ��. ��थ� ध��नस�9न� एक र�तभर क�ल��नE अशम�9 �ज क�ल��च� श�� हमळ��. त��न&�र आहशन�क� म�र�&च�� ��थ!$�त� ����. त��न&�र ���� वर�� (ड�ककर ��थ!) ��थ!, असE स�&ग���, ��थ� हवषण% वर���च�� रप�� पथम उभ� ����. ह�हठक�ण� सन�न करण��न� अशम�9 �ज�च� फळ& हमळ���. त��न&�र आ�� स�मज�&�� ��थ!. ��थ� सन�न क�ल��न� (सन�न म�णज� त��� ध��नस�9न�, �पmरण असE सगळ� हव9� अहभप�� अस���) र�जस%� �ज�च� फळ हमळ��. त�� जवळ एक आणख�न ��थ!$�त आ��, एक�&स न�व�च�. ��थ� सन�न करण��न� �ज�र ग�ई&च� द�न क�ल��स�रख� प�ण� हमळ��. त��न&�र ���� कc �सQच, ��थ� �पmरण क�ल��न� हवषण% ल�क�च� दरव�ज� उघड���, मcत�%न&�र. त��न&�र ���� म�&ज�व�. �� ��थ!$�त सथ�न�ल� फ�रच हप� आ��. ��थ� एक हदवस व र�त हनज!ळ� उप�षण क�ल��न� व त��बर�बर सथ�न�च� जप क�ल��न� ग�णपत� दज�! स�9क�ल� हमळ�� म�णज� �� श&कर�च�� गण�� सम�हवष ����. त��न&�र ���� �ह$ण� ��थ!. ��थ� सन�न करन �ह$ण�च� प�ज� मन�भ�व� क�ल��न� सव! इचछ� प%ण! �����. �$ आहण �ह$ण� स�ज पसन ��ण�र� अस��� म�ण%न, अर� हभषम�, त�� ��थ!$�त�च� म�तव जनस�म�न��&स�ठ� हवश�ष अस��. ��ग$�म�� �$�&च� मद� घ�ण��च� व�द�� स�&हग�ल� आ��. त�� म�न�न� �� ��थ!$�त ऋष� म�न�, लसद, स�दध� अश�&स�ठ� ��वढ� ख�स नसल� �र� जनस�म�न��स�ठ� हवश�ष आ��. म�ण%न �� $�त क� र$�त�च� दरव�ज� असE म�न���. ��त� मन�भ�व� त�� $�त�ल� पदह$ण� घ�ल���. �� ब��!च अ&श� प�षकर एवढ� म�तव�च� अस��, ज��&न� म�$�प�$� व�स�हवक ज�वन�� ज�स� रस आ��. त��च� हनहम!�� जमद�ग�च�� म�ल�&न� परश�र�म�न� जनस�म�न��&स�ठ� क�ल� अस� स�&ग���. ��थ� हप�र�&च� व द�व�&च� प�ज� करन न�मस� ज�वन (सव! हवक�र, व�सन� ह�&च�� म��!द� र�ख%न त��� र��ण�) स�&भ�ळल� �र अश�ज क�ल��च� श�� हमळ��. �� सव!सव� �शसव� ����. त��न&�र ���� र�महद $�त. त��च� कथ� अश� आ��. �� ��ल� स�&ग��, "परश�र�म�&न� र�ग�च�� भर�� अस&ख� भष $हत��&च� न��न�ट क�ल�, त��च�� रक�न� प�&च �ल�व भरल� ग�ल� इ�क� रक त��न� जहमन�वर स�&डल� ����. त�� रक�न�च अर�! परश�र�म�न� त��च�� हप�र�&न� हदल� व हवन&�� क�ल� कW, म�झ�� ���%न म�ठ�

  • प�पकc त� झ�ल� आ��. त��प�स%न म�झ� म�क व��व�". त�� रक�च�� अर��!न� स&��ष झ�ल�ल� त��च� हप�र त��ल� स�&ग��� हक&, "�� भष $हत� ��झ��कड%न म�रल� ग�ल� �� बह�च�च रचन� ����. म�ण%न �% त���%न म�क ��� आ��स". त�� न&�र र�म त��च�� हप�र�&स हवन&�� कर�� कW, त��ल� एक वर म�ग�व��च� आ�� व जर �� खर�खरच त��च��वर पसन झ�ल� अस��ल �र �� त��ल� �� वर द���ल. �� ऐकल��वर त��च� हप�र त��ल� हवच�र���, कW, त��ल� क�ण�� वर प�ह�ज�. �� ऐकल��वर �� $हत� त��च� द�न�� ��� ज�ड%न हवन&�� कर�� कW, म�झ� �प�स�9न� प�नt पह�ल��स�रख� �थ�हच� स�र ��व�. त��ल� �� अन�मह� द����. त�� न&�र परश�र�म आणख�न ब�ल�� कW, त��च� इचछ� आ�� हक&, �� प�&च �ल�व ज� आज रक�न� भरल�ल� आ��� �� प�ढ�ल हपढ�&स�ठ� ��थ!$�त व��व�. म�ण%न त�� रक�च�� �ल�व�� सन�न क�ल��न� सवग�!� ज�ण��च� म�हग�ल�, ��स�द� हप�र�&न� म&ज%र क�ल�. त��प�ढ� ज� ��थ� हप�र�&च� श�द मन�भ�व� कर��� त��&च�� अशक� महनष�स�द� लसद ����ल अस� स�&हग�ल�. त��न&�र �� हप�र अदष� झ�ल�. श�कल बहच�! प�ळ%न इ�र व�सथ�� स�&भ�ळ%न �पmरण करण���!च�� सव! इचछ� प%ण! ����ल. त��न&�र ���� व&शम�लक ��थ!$�त. ह� $�त� सन�न करण���!च� व&श व�ढ� ज���. हनtस&��न ल�क�&न� ��थ� सन�न कर�व��च� अस��. त��न&�र आ�� क���श�9न $�त. ��थ� सन�न क�ल��न� म�णस�च�� अ&ग���ल सगळ�� व��9� नष �����. त��न&�रच� ��थ!$�त आ�� ल�क�दर. ह�हठक�ण� सcष�च�� हनहम!��च� क�म आर&भल� ग�ल� अस� समज���. त��न&�र आ�� श���थ!. ��थ� सन�न करन स�9न� क�ल��न� हप�र स&��ष �����. बहच�! आचरण�न� हप�र सव�t�aन मद� करण��स�ठ� ����� अस� समजल� ज���. त��न&�र आ�� कहपल ��थ!. ��थ� सन�न स�9न� क�ल��न� अन 9�न��च� समcद� हवप�ल ���� असE समजल� ज���. त��न&�रच� ��थ! आ�� स%�!��थ!. ��थ� हनज!ळ� उपव�स करन ध��नस�9न� करण���!ल� अग�श��म �ज क�ल��च� श�� हमळ��. �� अ&ह� स%�!ल�क�� ज���. त��न&�र आ�� ग�भवन ��थ!$�त. ��थ� सन�न क�ल��न� �ज�र ग�ई&च� द�न क�ल��च� प�ण� हमळ��. त��न&�र आ�� ��थ! श&लखण�. त��� व द�व���थ�!� सन�न करण��च� �सEच फ��द� आ���. अर� हभषम�, त��न&�र �� ��त� �र&दक ��थ�!कड� ज�ईल. �� सरसव�� नद�च�� �ट�वर आ��. त��च� पम�ख द�व�� आ�� �$प�� क� ब�र. ज� सवग�!च� द�रप�ल आ��. त�� ��थ!$�त� सन�न करण��म�ळE अग�श��म �ज क�ल��च� श�� ल�भ��. त��न&�र ���� त��

  • ��थ�!च� न�&व आ�� बह�व�!. त�� हठक�ण� आ&घ�ळ क�ल��म�ळE बहल�क�� पव�श हमळ�� मcत�% न&�र. त��न&�र ���� त�� ��थ�!च� न�&व आ��, स���थ!. त�� ��थ�!वर सगळ� हप�र आहण द�व सदlव उपलसथ� अस���. ��थ� स&�हम� ज�वन र�ख%न ध��न स�9न� करण���!न� सन�न क�ल��वर �� मcत�%न&�र थ�ट हप�cल�क�� ज���. त��च पम�ण�, त��ल� अश�ज क�ल��च� श�� हमळ� अस�� त��च� ल�भ त��ल� ह� जनम�� ��ऊ शक��. आमव�म�� कड� असल�ल� ��थ! स���थ!, �� एक उ