ทศวรรษ ทนายสมชาย letter 8.pdfสมชำย...
TRANSCRIPT
8
ทศวรรษ
ทนายสมชาย
Patani Forum Team : บรรณาธการ เอกรนทร ตวนศร กองบรรณาธการ ปรชญา โตะอแต, อบดลเลาะ หมดอะด�า, อาอชะห กายแกว, แวนซะ สหลง, นรมะห บอราเฮง ออกแบบและจดรปเลม Carbon-Black
จดหมายขาว ฉบบท 8
ตดตอ Patani Forum112/21 หม 5 ถนนหนองจก ต�าบลรสะมแล อ�าเภอเมองปตตาน จงหวดปตตาน 94000Email Address : [email protected] Site Address : www.pataniforum.comFacebook : http://www.facebook.com/pataniforum
บทบรรณาธการ
ค�ำขอโทษจำกดไบ ถงมสลมไทยสำมจงหวด
ภญโญ ไตรสรยธรรมา
สมชำย นละไพจตร 10 ป บนเสนทำงสนตภำพ
ศนยขาวอศราภาคใต
นตนำกำรทำงสงคม ลำนนำ-ปำตำน ใตมำนหมอก
ควำมขดแยง (ตอนจบ) กองบรรณาธการปาตาน ฟอรม
เสยงจำกควำมหวง : โมเดล ชมชนทองถน “จดกำร
กนเอง” (ตอนจบ) กองบรรณาธการปาตาน ฟอรม
เรยกน�ำยอย เวทน�ำเสนอรำยงำนพเศษ เสนทำงหยดเลอด
กำรตอรองสกำร “ไมฆำ” ณ ปำตำน กองบรรณาธการ
แถลงกำรณ เรอง กรณกลมมสลมไมทรำบสญชำต
ไดถกเจำหนำทไทยควบคมตว จ.สงขลำ กองบรรณาธการ
3
5
7
12
18
25
30
Content
หนงทศวรรษ ทนายสมชาย
ในหวงยามของการตอรองเพอใหเกดสนตภาพ
ในจงหวดชายแดนภาคใต ประจวบครบรอบ 1 ป เสน
ทางการเจรจาตอรองระหวางกลม บอารเอน กบตวแทน
รฐไทย ชางเปนเรองบงเอญทปเดยวกนกนนเปนปครบ
รอบ 10 ปของการหายไปของทนายสมชาย นละไพจตร
ทางปาตาน ฟอรม เหนวา วาระครบรอบ 1 ทศวรรษ
ของการหายไปของทนายสมชาย ขอเขยนของคณภญโญ
ไตรสรยธรรมา ทไดเขยนความรสกของคนทไดมโอกาส
สมภาษณ คกรณ ระหวางคณทกษณ ชนวตร และคณ
องคณา นละไพจตร เกยวกบการหายตวไปของทนาย
สมชาย นละไพจตร อยางนาสนใจ ขอเขยนสนๆ ของ
คณภณโญ ทางปาตาน ฟอรมจงน�าขนมาเปนบทเลมของ
วารสารเลมน อาจเปนสงทสะทอนใหเหนถงรองรอยของ
ความเปนมนษยของคนทงสอง ทผานคนบอกเลาของนก
สมภาษณมอฉมงของสยามประเทศ ใชหรอไมวา เรอง
ทนายสมชายคงเปนบทเรยนราคาแพงใหแกสงคมไทย ท
ไมสามารถหาความจรงและความยตธรรมแกครอบครว
ของผทถกท�าใหสญหาย
ทนายสมชาย นละไพจตร ส�าหรบคนรนใหม
อาจจะไมไดรบความสนใจมากเทากบดาราเกาหลบาง
คน ทกลาวเชนน ไมใชสงทเกนจรง ทางปาตาน ฟอรม ได
สนบสนน “การจดงาน สมชาย นละไพจตร 10 ป บน
เสนทางสนตภาพ” ของกลมนกศกษา ณ.มหาวทยาลย
บทบรรณาธการ
สงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน กอนจดงาน ผมไดถามวา ใครรจกทนายสมชาย
นละไพจตร บาง ชวยยกมอขน หองเรยนมนกศกษานงอยเกอบ 70 คน สงทเหนก
มมอโชวมาประมาณ ไมเกน 5 คน ซงเดกนกศกษาสวนใหญเปนคนพนเพในจงหวด
ชายแดนภาคใตเกอบ 80 เปอรเซนต ดวยเหตผลขางตนทไมคอยมใครรจก ทางปา
ตาน ฟอรม จงสนบสนนใหมการจดงานครบรอบ 10 ปทนายสมชาย เพอกระตน
ใหคนรนใหมไดตระหนกและรจกคนทมบทบาทอนส�าคญตอสงคมบานเมองของพวก
เขา และถกกระท�าใหสญหายเพราะสวนหนงกไดทมความรและแรงกายเพอใหเกด
ความยตธรรมแกคนในพนท คนทกลาวปาฐกถา ในวนดงกลาวคอ ภรรยาของคณ
สมชาย ซงทางปาตาน ฟอรม เหนวานาจะเปนประโยชนอยางยงตอหมดหมายทาง
ดานประวตศาสตร จงกน�าค�ากลาวปาฐกถาบางสวนของภรรยาคณสมชาย มาเผย
แพรในวารสารเลมน
ตลอดระยะเวลาทผานมา ทมงานปาตาน ฟอรม ไดด�าเนนกจกรรมตามแผน
งานทไดวางขององคกร พรอมๆ กบการเรยนรงานจากการด�าเนนกจกรรมตางๆ และ
ตระหนกถงขอจ�ากดบางประการขององคกรทไมสามารด�าเนนกจกรรมลลวงไปได
หมด ตามกรอบเวลาของแผนงาน แตนบวาเปนความโชคดอยไมนอยทองคกร กลม
คนรวมงาน และผสนบสนน ไดใหโอกาสและเอาใจชวย และคอยแนะน�าหาทางออก
เสมอมา ทามกลางความวกฤต ทงดานจตใจและเนองาน
ตลอดระยะเวลา 3 ปทผานมา องคกรของเราไดเรยนร จากมตรสหายทง
ดานเนองานและประคบประคององคกรใหอยจนถงทกวนน และอนาคตกเปนสงท
ไมมใครสามารถก�าหนดได วาทางปาตาน ฟอรม ยงคงไดรบโอกาสในการท�างานตอ
ไปหรอไม วนน เราเลยตงใจท�างานใหดทสด เพราะเรารวาอนาคตอยทผลงานของ
องคกรในวนน
4 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
ดวยมตรภาพ
เอกรนทร ตวนศร
5ค�ำขอโทษจำกดไบ ถงมสลมไทยสำมจงหวด
ภญโญ ไตรสรยธรรมา
คณองคณา นละไพจตร สงขอความมาสง
หนงสอทางเฟซบค เหนชอคณองคณาแลว กอด
สะทอนใจถงบทสมภาษณ คณทกษณ ชนวตร ท
ดไบไมได หลายคนไมชอบการสมภาษณครงนของผม เพราะคดวาผมออนขอให
คณทกษณมากไปจรงๆในฐานะนกสมภาษณเรารนะครบวาแตละเทปแตละ
คนเราจะสมภาษณอยางไรเพอใหไดตามเปาทเราวางเอาไวคนใหสมภาษณถา
มประสบการณกจะรเชนเดยวกนวาจะตอบอยางไรเพอใหไดตามเปาของตนเอง
การสมภาษณแขกระดบสงทมประสบการณชวตรวธพดกบสอหลายครงจงเหมอน
การดวลดาบหรอการประลองก�าลงภายในถาไปจบทลลามากบางครงเราจะสญ
เสยเปาหมายไป เรองแบบน มแตคนทเคยลงสนามจรงเทานนถงจะเขาใจ ใน
วนนน พรรคเพอไทยเพงไดรบชยชนะในการเลอกตง คณทกษณดคลคลายและ
ตองการสงสญญาณปรองดองในฐานะสอมวลชนผมคดวาการปรองดองจะเกด
ขนไดกตอเมอมการใหอภยการใหอภยจะเกดขนไดกตอเมอผท�าผดยอมรบความ
ผดเปนการยอมรบโดยดษณจากใจและเปนไปอยางไมมเงอนไข
6 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
วนนน เมอถามถงคดทดนรชดาและโทษอาญา 2 ป คณทกษณสวน
กลบทนทวา ไมไดท�าผด ท�าไมตองกลบมาตดคก แตเมอถามถงเรองพนอง
มสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใต คณทกษณมเสยงออยลงทนท และ
ยอมรบวาใชความรนแรง ใชความเปนต�ารวจมากไป “อนนผด คอมความเปน
ต�ารวจมากไป”
ในฐานะนกสมภาษณ ผมถามย�าอกครงวา “นถอเปนค�าขอโทษหรอ
ขออภยของอดตนายกรฐมนตรอยางเปนทางการไดหรอไม” ค�าตอบของคณ
ทกษณ คอ “ไดเลย ไดเลย ไดเลย” เปนการตอบรบถง 3 ครง และนนคอ
ค�าขอโทษจากปากอดตนายกรฐมนตรไทย เปนภาษาไทยตอพนองมสลมเปน
ครงแรก
เรองทคนทวไปไมคอยรกคอ ลกสาวของคณทกษณและลกสาวของคณ
องคณาตางเปนนสตคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณทกษณเคย
เอยปากชมวา ลกสาวคณองคณาเรยนเกง คณองคณาตอบนมๆ วา “เปนลก
คนจนตองเรยนใหเกง”
เรองราวทงหมด ผมเขยนเลาไวแลวในตอน ‘ค�าขอโทษจากดไบ’ และ
‘ค�าของแมและน�าตาของพอ’ ในหนงสอ “ตอบโจทยประเทศไทย” ผมก�าลง
จะสงหนงสอเลมนไปใหคณองคณา นละไพจตร
ผมหวจตหวใจกวางขวาง กลาหาญ
และเดดเดยวทสดคนหนง
ทผมไดรจกในรอบหลายปมาน
ระลกถงพองคณาครบ
ภญโญ ไตรสรยธรรมา
ทมา Facebook: Openbooks/2 ตลาคม 2013
------------------------------------------------
7สมชำย นละไพจตร 10 ป บนเสนทำงสนตภำพ
ในครงนนองคณานละไพจตรภรรยาของทนายสมชาย
ในฐานะประธานมลนธยตธรรมเพอสนตภาพไดขนปาฐกถาบนเวท
โดยชใหเหนถงปญหาการอมฆา-อมหายในสงคมไทยทงในมตของ
ชองโหวชองวางทางกฎหมายและคานยมในการปกปองเจาหนาท
รฐมากกวาชาวบาน
องคณา เลาวา 12 ม.ค.47 ทนายสมชายถกลกพาตว
บรเวณเยองกบสน.หวหมากยานรามค�าแหงใจกลางกรงเทพฯ
วนทถกลกพาตวเปนเพยง 1 วนหลงจากทเขาไดยนหนงสอถง
หนวยงานทเกยวของเพอรองเรยนเรองการซอมทรมานผตองหา
5คนจากจงหวดชายแดนภาคใตในคดปลนปน
สมชาย นละไพจตร
10 ป บนเสนทางสนตภาพ
สมชาย นละไพจตร
10 ป บนเสนทางสนตภาพ
ศนยขาวอศราภาคใต
8 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 6
นอกจากนนวนททนายสมชาย
ถกอมหายยงเปนเพยง13วนหลงจาก
ทเขาวพากษวจารณการท�างานของเจา
หนาทต�ารวจในการปฏบตตอผตองหา
คดความมนคง และไมถงเดอนกอน
ทเขาจะหายตวไป เขาไดขนเวทรวม
อภปรายปญหาการละเมดสทธมนษย
ชนในจงหวดชายแดนภาคใตรวมกบ
คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต
(กสม.)ทม.อ.ปตตาน
“ก อนททนายสมชายจะถก
ลกพาตวและถกท�าใหหายไปเหตการณ
ในจงหวดชายแดนภาคใตรนแรงมาก
ขนภายใตนโยบายการปราบปรามการ
กอการรายในยครฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ
ชนวตร ทนายสมชายไดล ารายชอ
ประชาชน 50,000 คน เพอใหยกเลก
การประกาศกฎอยการศก นอกจาก
นนเขาไดเข าไปชวยเหลอชาวบาน
จ.นราธวาส5คนทถกเจาหนาทต�ารวจ
จบกมและถกซอมทรมาน พรอมทง
ไดท�าหนงสอรองเรยนไปยงหนวยงาน
ตางๆทเกยวของเพอใหมการสอบสวน
เรองนอยางจรงจง”
“ชวงทเขาถกลกพาตว เขาม
ก�าหนดการทตองเดนทางไปวาความท
ศาลจงหวดนราธวาสในวนท 15 ม.ค.
โดยเขาตงใจวาจะยนรายชอคดคาน
การใชกฎอยการศกตอ พ.ต.ท.ทกษณ
ชนวตร ทก�าหนดจะเดนทางไปปตตาน
ในวนท16ม.ค.ดวยแตหลงการรอง
เรยนเรองการซอมทรมานผตองหาเมอ
วนท 11 ม.ค. ปรากฏวาในวนท 12
ม.ค. เขากถกคนกลมหนงซงสบทราบ
ในเวลาตอมาวาเปนเจาหนาทต�ารวจ
จากกองบงคบการปรามปราม ลกพา
ตวในบรเวณใจกลางกรงเทพฯ และ
จนถงปจจบนเปนเวลา 10 ปกยงไมม
ใครทราบชะตากรรมของเขา”
องคณา บอกวา ในสายตา
ของต�ารวจบางคน ทนายสมชายเปน
คนส�าคญทท�าใหหลายคนพนผด ศาล
ยกฟอง ต�ารวจบางคนจงคดวาสมควร
ถกท�าใหหายไป องคกรตางประเทศได
กดดนใหอดตนายกฯ ทกษณหาตวคน
ผดมาลงโทษมการจบกมต�ารวจ5นาย
แตไมสามารถฟองเรองลกพาตวไดหา
พยานหลกฐานยากมาก ต�ารวจกลมน
ไดรบการประกนตวมพยานเดกผหญง
ทท�างานโรงงานยานนนเหนเหตการณ
เธอบอกวาเหนคนกลมหนงเอาคนคน
หนงเขาไปในรถ เธอรองไหไมกลามอง
9สมชำย นละไพจตร 10 ป บนเสนทำงสนตภำพ
หนาเมอมาชตวผตองหาแตเปนความมน�าใจและความกลาหาญท
ชคนผดจนฟองศาลไดสวนในรถกไมพบดเอนเอหรอรองรอยเพอ
หาคนผดได
คดนแมดเอสไอจะรบเปนคดพเศษกไมมความคบหนา
อะไร และก�าลงเสนออยการใหยตคดนดวยเหตผลวาไมมพยาน
หลกฐาน ไมมศพ จะเหนวานบจากนการสญหาย การบงคบให
ทนายสมชายสญหายจะเปนเรองราวทบอกเลาถงความลมเหลว
ของกระบวนการยตธรรมไทย เพราะเปนคดทไมมความผดตาม
กฎหมาย
องคณา บอกอกวา ปจจบนแมตวเลขการละเมดสทธ
มนษยชนจากการทรมาน การลกพาตว และอมฆาจะลดลง แต
การสงหารนอกกระบวนการยตธรรมกลบมตวเลขสงขน รวมถง
เหตการณการสงหารผตองหาคดความมนคงทศาลยกฟองกยง
10 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
มอยอยางตอเนอง ทงน จ�านวนคดท
ศาลยกฟองเนองจากไมมพยานหลก
ฐานเพยงพอในการลงโทษผกระท�าผด
มเปนจ�านวนมาก ท�าใหผเสยหายและ
ญาตตางสนหวงในกระบวนการยตธรรม
เชนเดยวกบกรณการละเมดสทธมนษย
ชนทเกดจากการกระท�าของเจาหนาท
ฝายความมนคงทผานมาจนปจจบนยง
ไมปรากฏวามผใดตองรบผดหรอรบโทษ
“ป จจยด านกฎหมายท ให
ความคมกนเจาพนกงานของรฐ ระบบ
ยตธรรมทางอาญาทออนแอเนองจาก
การแทรกแซงทางการเมอง รวมทง
องคกรต�ารวจ และกรมสอบสวนคด
พเศษ (ดเอสไอ) ตลอดจนการขาด
เจตจ�านงทางการเมอง ลวนสงผลให
เกดการคมกนเจาหนาทฝายความมนคง
ซงมสวนรบผดชอบโดยตรง หรอเปน
ผรบผดชอบตามสายบงคบบญชาตอ
ความผดทางอาญารายแรงเหลาน”
“ความคมกนทด�าเนนมาหลาย
ทศวรรษ เปนเหตใหเจาหนาทฝาย
ความมนคงและฝายปกครองทราบวา
ตนเองจะไมตองรบผดจากการกระท�า
ทผดกฎหมาย หรอมโอกาสถกลงโทษ
นอยมาก จงเปนเหตใหเจาหนาทบาง
รายเลอกใชวธการนอกกฎหมายได
ตามอ�าเภอใจ เพอปฏบตตามนโยบาย
ของรฐบาลหรอเพอแกไขขอพพาท
สวนบคคล สงผลใหการบงคบบคคล
ใหสญหาย รวมทงการสงหารนอก
กระบวนการกฎหมาย การควบคมตว
โดยพลการ การทรมาน การขมขและ
คกคามกลายเปนวธการนอกกฎหมายท
ชอบธรรมและจ�าเปนรวมทงเหมาะสม
ส�าหรบรฐไทยในการควบคมปราบปราม
ผทเหนตาง”
“การเพกเฉยตอหลกนตธรรม
เหลานท�าใหเกดบรรยากาศทท�าให
หลกนตธรรมยงไมอาจน�าสการปฏบต
ไดในประเทศไทยท�าใหเกดการละเมด
สทธมนษยชนและการลอยนวลพนผด
รนแรงขน”
องคณาชวาอาจ
เปนความผดพลาด
ของ ร ฐบาล ชดน
(รฐบาลนางสาวยง
ลกษณ ชนวตร) ท
คดว าการเยยวยา
จ ะค น ศ ก ด ศ ร ใ ห
ครอบครวเรา
11สมชำย นละไพจตร 10 ป บนเสนทำงสนตภำพ
ได จงมมตใหมการเยยวยาเรองนดวยเงนเมอปทแลว แตการ
เยยวยาไมใชการคนศกดศรความเปนมนษย ไมมการพดถงสทธ
ของเหยอทเขาถงกระบวนการยตธรรม สงทเหนอยนอกจากเงน
แลวไมมอะไรทบอกวาเหยอจะไดรบศกดศรตราบใดทยงไมไดรบ
ความเปนธรรมคนทถกฆาไมมแมหลมศพใหเหนจะคนความเปน
ธรรมไดอยางไร
“เราไมมกฎหมายเรองบงคบสญหายในประเทศไทย คด
สมชายมคนเหนเขาถกน�าตวขนรถ แตไมมศพกเอาผดในคด
ฆาตกรรมไมไดเมอไมมศพกตองหาพยานแวดลอมเหตจงใจอน
ซงดเอสไอรวาไดมการท�าลายหลกฐานหมดแลว กตองหาทางอน
แตคดนเกยวพนกบเจาหนาทระดบสงของรฐในรฐบาลอดตนายกฯ
ทกษณและรฐบาลนางสาวยงลกษณจงไมไดถกใหความส�าคญใน
การคลคลายแตในอก2-3ปขางหนาทไทยจะเขาไปเปนหนงใน
สมาชกคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตตองแสดงความ
จรงใจในการคมครองชวตประชาชน ไมเชนนนเหยอกยงคงเปน
เหยอทถกอมภายใตนโยบายการปราบปรามการกอการรายของ
รฐบาลอยด”
องคณากลาวทงทายวาบคคลหลายคนทถกกลาวถงใน
คดอมฆาทนายสมชายวนนยงคงปฏบตหนาทราชการต�ารวจหลาย
นายทตกเปนจ�าเลยและปรากฏชอในส�านวนคดไดรบการสนบสนน
สงเสรมใหเจรญกาวหนาในหนาทราชการและทางการเมอง
นคอความจรงทตกหลนของสงคมไทยในวาระ10ปการ
สญหายของทนายสมชายนละไพจตร!
12 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
จนตนาการทางสงคม ลานนา-ปาตาน
ใตมานหมอกความขดแยง (ตอนจบ)
กองบรรณาธการปาตาน ฟอรม
13จนตนำกำรทำงสงคม ลำนนำ-ปำตำน ใตมำนหมอกควำมขดแยง (ตอนจบ)
“พลเมองภายใตกรอบทางวฒนธรรม แปลตามความหมาย
ทชดเจน คอเปนพลเมองทมความแตกตางทางวฒนธรรมนน ก
หมายความวา มโนทศนเกยวกบค�านมปญหา ถงแมวาการเรยกรอง
สทธมความเปนพลเมอง แตในเนอหามนมปญหา จะมเสนแบงของ
การกดกน”
เปนค�าอธบายตอเนองของศรยทธเอยมเออยทธนกวชาการจากศนย
ศกษาชาตพนธและการพฒนาคณะสงคมศาสตรม.เชยงใหมซงศรยทธไดยก
ตวอยางเพมเตมวาอยางทเราก�าลงจะขนไปบนภชฟาจะมรถอยสองคนเรากขน
คนหนงและไดมนกทองเทยวบอกวาคนนไมใชของคนไทยเดยวเราไปขนอกคน
หนงในชวตประจ�าวนกจะมเสนแบงแตในขณะนนเปนการตดสนไดเลยหรอไม
“อยางตอนทเราก�าลงเดนขนไปบนภชฟาไดมเดกมงมารองเพลงชาตไทย
ใหกบนกทองเทยวนกทองเทยวกเกบภาพแลวไปอวดวาเดกมงนรองเพลงชาตไทย
ไดดวยส�าหรบผมมนสะทอนถงโครงสรางทมปญหาอะไรไทยหรอไมไทยความ
เปนพลเมองมนถกสรางโดยความหมายบางอยางและถกกดกนโดยความหมาย
หลายๆชด”
“ดงนนนยส�าคญความเปนพลเมองทแตกตางทางวฒนธรรมกเกดขนทาง
ภาคใตเกดขนอยางชดเจนมาก มนมบางอยางทเราตองส�านกวาเราเปนพลเมอง
14 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
ทแตกตางออกจากความเปนพลเมอง
ทเปนธรรม ทางเหนอกมแตความเปน
พลงในการปะทะอ�านาจรฐศนยกลางใน
การควบคมความเปนพลเมองมนอาจจะ
มความแตกตางกนอย”
“สงทนาสงเกตคอปฎบตการ
ทเกดทางภาคใตและกภาคเหนอแตก
ตางกนออกไปในการเรยกรองสทธของ
ตวเองซงบางครงเราอาจจะไมคนเคย
ทคนมลายเรยกรองออกมา เชนการ
ชมนมการคลมผาฮญาบอนนเปนการ
ปฏบตการทางวฒนธรรมของเขา
ปญหาความรนแรงในเชงโครงสรางท
มอยในชวตประจ�าวนทเรามองไมเหน
มนจนกวาเราจะเจอกบตว”
ขณะทอกแงมมหนงดร.พลวฒ
ประพฒนทองหวหนาโครงการจดตง
พพธภณฑอารยธรรมลมน�าโขงเหนวา
มสลมในภาคเหนอทมทงจนฮอมสลม
ยนนานมสลมมนามสซงงานวจยชน
หนง ระบวาการสรางอตลกษณของ
มสลมแถบภาคเหนอ จะตองเปนคน
คาขาย องคประกอบของคนจนฮอจะ
ตองม3องคประกอบถงจะเปนฮอได
“พวกฮอเปนไทยจนยนานท
อพยพมาทางตอนเหนอเขาทางแผน
ดนใหญฉะนนจนกจะม สองแบบ จน
บกและจนทะเล ฮอกลมแรกเปนพวก
การคาอพยพมาตงแตสมยราชการท
5 และถกเปนไทย แตอกกลมหนงท
เดนทางมาตงแต 2419 เปนกลมโก
บนตน ฉะนนมสลมทเปนฮอยคใหมก
เขามาพรอมๆกน จนใหมทเขามาหลง
สงครามโลกครงทสองซงจะอยตามท
ตางๆในภาคเหนอบางกลมอพยพอยใน
ใตหวนบางกลมยงอยทบานขามจงหวด
เชยงใหมอกกลมอยทดอยแมสลองกจะ
มการสอนภาษาจนเพราะวาภาษาจนย
นานจะใกลเคยงกบภาษามาดาลน”
“มสลมขวย(วาว)เปนมสลมท
ไมไดแสดงอตลกษณทชดเจนหลงจาก
สถานการณหลายอยางคลคลายทกคน
เปนคนไทยทางอตลกษณชดเจนเพมขน
ในกรณของวาวในป49ทคลมฮญาบ
แตงชดมสลมอาจจะมนอยหลงจากนน
นนมมสยด2-3หลงทมความเขมแขง
กจะมคนคลมญญาบกนมากขน มสลม
ขวยมความตางจากคนภาคใตในเรองท
เปนคนสายเลอดดงเดมทถอเชอสายมา
จากเปอรเซยสถานการณความขดแยง
ระหวางมสลมยนนานกบมสลมทางภาค
ใต ในเรองวฒนธรรมจะไมเหมอนกน
15จนตนำกำรทำงสงคม ลำนนำ-ปำตำน ใตมำนหมอกควำมขดแยง (ตอนจบ)
มสลมทปายทจะมในเรองการคาขายทเปนอตลกษณความเปนจน”
“ค�าถาม คอ ความขดแยงทเกดปฏกรยาตอบโตทแสดงความรนแรงใช
ตวประวตศาสตรอยางเดยวเปนตวโครงสรางหรอการพฒนาทไมเทาเทยมกนหรอ
เปลานคอปจจยทเกดความขดแยงทแสดงออก”
กลบมามองทชายแดนใต/ปาตานซากรพทกษคมพลนกวชาการจาก
สถาบนสนตศกษาม.สงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญมองวาปญหาภาคใตไม
สามารถทจะมองเปนดานเดยวแคเปนเรองประวตศาสตรเรองศาสนาแตมนเกด
ขนมาจากหลายๆองคประกอบ
“ถาตอบตามประสาผมมนกดไดหมด เรองบางเรองเปนเรองของความ
เปนธรรมแตปนเรองของศาสนาท�าใหมองเปนเรองอกมตหนง หรอเปลยนการ
มองมาเปนความเปนพลเมอง หลายเรองกจะไมเกดขนมา ตวอยาง ประมาณป
2531 เกดการเรยกรองของนกศกษาวทยาลยครยะลาในเรองการคลมฮญาบแต
ไมไดรบการอนญาตจากครในทายสดกเกดปรากฎการณ 2532หรอนโยบายจาก
กระทรวงศกษาธการเอาพระพทธรปไปประดษฐานในโรงเรยนทวประเทศรวมทง
5 จงหวดชายแดนภาคใตดวย ท�าใหเกดการลกขนของคนสตลทไมพอใจเพราะ
โรงเรยนทไปตงมนกเรยนเปนมสลมสวนใหญ นคอความรสกทมนเกดขนบวกกบ
เงอนไขประวตศาสตรในปาตานมนมความขมขนมากกวาเพราะวามนมความโร
แมนตกในระดบเครอญาตเชนคนทแตงงานกนจากเดกทเขามาเปนสวนหนงของ
ขบวนการทถกครตอกย�าความเปนแขกเปนเชอไฟทมนสมอยขางในนเปนสาเหต
ของคนเหลาน”
“ตวประวตศาสตรถกเลาไมไดทรงพลงส�าหรบตวผมแตผมคดวาประวต
ศาสตรระยะสนตางหากทมพลงมากอยางเหตการณของตากใบทเดกเขารวมมาก
เปนหลงเหตการณทงทกอนเหตการณกม แตไมมากเทาหลงเหตการณ เรองอต
ลกษณทางชาตพนธกเปนเชออกอนหนงเรองวตศาสตรกเปนเชอ ถาใหน�านกคด
วาเปนประเดนทางการเมองรวมทงบวกสงตางๆเหลานไปดวย”
อ.เอกรนทรตวนศรคณะรฐศาสตรมอ.ปตตานซงเปนผด�าเนนรายการ
16 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
เสรมวา ความชอบธรรมทถกปกครองทนน ใครมความชอบธรรมซงมงานวจย
สองชน ในเรองของขาราชการทเยอะขนแตไมใชในระดบสงโอกาสท�าใหมากขน
กบคนในพนท
“การพฒนากมการพดถงภาคใต จะแกไขไดตองท�าใหเปนสมยใหม
ปราศจากความยากจนมการศกษาทเยอะขนเราดในเรองเศรษฐกจเศรษฐกจดาน
พฒนาทมงบลงมาแตเปนการจางงานหลอกทรฐมนโยบายใหจางงานกบคนทวาง
งานตลอดคอโครงการ4,500ซงปญหาวางงานจะเกดถารฐไมสนใจ3จงหวด
ปญหาเศรษฐกจเกดขนแนนอน”
“ขณะทการคยและการเรยกรองของกลมบอารเอนกมสวนคลายเสนอ
โดยหะยสหลงทเคยเรยกตอรฐบาลไทยการคยเจรจามความรสกวาจะตดลบมา
ตลอดการมองคเจรจาครงนไมเหนททางทจะสงบไมมตวบอกทวามนดขนปญหา
ทางการเมองทตองคยการคยจะท�าใหเราเหนวาจะจบลงอยางไร”
ตอนทายการเสวนาศรยทธตงขอสงเกตวาปญหาทางโครงสรางกไม
ไดตางจากลานนาเทาไรปจจยในการชวงชงทรพยากรการผกขาดทรพยากรโดย
น�ามอของรฐสงมากในขณะเดยวกนปญหาความแตกตางทางชนชนมปญหาทสง
มาก
“อยางภาคเหนอเองจะเหนคนชนเมองทเขาถกพรากทรพยากร ถกไลท
จากบนดอยมาท�างาน ในขณะเดยวกนทางชนชนทางภาคใตมรายไดทนอยมาก
ในอกดานหนงเราเปรยบเทยบคนเหนอขามพรมแดนไปท�างานมากเละในปาตาน
กขามพรมแดนไปท�างานกมากทงสองภมภาคนไดเคลอนไหวโดยโครงสรางโดย
เฉพาะปาตานไดเคลอนไหวสโลกาภวตทสกบระบบเสรนยมใหม ปญหามนอยท
เรองเลาประวตศาสตรแบบระยะยาวมนไมท�าหนาทกบปญหาทผคนมาเผชญหนา
แตทมนท�าหนาทอยไดเปนเพราะประวตศาสตรระยะสนทคอยท�าหนาท”
ในอกแงมมหนง ศรยทธ แลกเปลยนเพมเตมวา การสทกวนนเปนการ
ตอสแบบลาหลงทมการตอสแบบสรบ แตคณไมมขอเสนอทางการเมอง ซงเปน
ขอเสนอทางการเมองทตองสอดรบกบปญหาในชวตประจ�าวนในภาคใตเชนกน
17จนตนำกำรทำงสงคม ลำนนำ-ปำตำน ใตมำนหมอกควำมขดแยง (ตอนจบ)
“ขณะทประวตศาสตรลานนาทเลาแบบระยะยาวมนมพลงแตไมไดเปน
แบบใตทท�าใหผคนคดวาฉนจะตองมความแตกตางแตจะสรางทเปนตนทนในการ
ท�ามาหากนการทองเทยวเปนประวตศาสตรทถกพรากออกจากชวตของคนลานนา
ในชวตประจ�าวนถาพดถงประวตศาสตรลานนาคณจะนกถงสงทไกลตวคณไมได
สมพนธดวยหวใจ แตประวตศาสตรลานนากลายเปนทรองรบการทองเทยว แต
อกขณะหนงทพดถงความหลากหลายทางชาตพนธแตเราไมสามารถจนตนาการ
การอยรวมกนได”
“ลานนาจะพดถงความหลากหลายทางชาตพนธแตเราจะเหนวาท�าไมลาน
นาถงมรปกระเหรยงคอยาวยนใหเราถายรปทามกลางความหลากหลายเราไมได
ตระหนกถงเรองสทธมนษยชน ประวตศาสตรทเกดจากคามหวงความขมขนของ
คนมนไมเกดดนเปดชองใหการคามนษยท�าใหเกดการละเมดสทธมนษยชนเปด
ชองใหกบการทองเทยว”
“อกดานทเปนกรระจกสองสะทอนเงอนไขบางอยางของปาตาน-ลาน
นา ทไมไดใชวธการทรนแรงกบรฐศนยกลาง แตใชวธประนประนอมในหลาย
เรอง แตในการประนประนอมมการสญเสยไปอะไรบางอยาง แตในรฐปาตานไม
ไดประนประนอมแตมวธการหลายอยางทตอบโตกบรฐไทย ในการจบอาวธเปน
วธการอยางหนงการประทวงกอกอยางหนงซงมเงอนไขทน�ามาสความรนแรง
และการฆากนท�าใหปาตานคงไวซงทไมตองสญเสยใหกบรฐศนยกลาง”ศรยทธ
วพากษทงทาย…
18 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
มมมองความเหนของการขบ
เคลอนงานสรางชมชนจดการตนเอง
เมอตอนทแลว สงหนงทวทยากรชวน
สนทนาและชใหเหนประเดนทนาสนใจ
อยางยง คอ โดยความเปนคนมสลม
มลายชายแดนใต/ปาตานคอนขางจะ
มโมเดลบางอยางในการจดการชมชนท
มการยดโยงกบวถความเชอในศาสนา
อสลามอนจะเปนจดรวมศนยในการขบ
เคลอนงานสรางชมชนจดการตนเอง
แตปญหาอปสรรและความทาทายหลาย
ประการท�าใหโมเดลตางๆในพนทยงคง
เปนไดเพยงแคแนวคดหรอเพยงหนง
ในทางเลอกทแอบซอนอย ซงในตอน
น จะคดเพยงบทสรปจากมมมองของ
อาจารยไพศาลดะหลนทปรกษาเครอ
ขายชมชนศรทธา (กมปงตกวา) และ
อดตนายกอบต,มะนงดาลมมาน�าเสนอ
เพอสานตอความความคดชวนตดตาม
ตอเนอง
มองแตกตาง ทาทายความคด
และการเปลยนผาน
อาจารยไพศาล ดะหลน มอง
ตอจากตอนทแลววา ปญหาของคนท
น คอคนทนตดกบดกกบความเปนอต
ลกษณมาลายทมความเชอบางอยางท
เสยงจากความหวง : โมเดล ชมชนทองถน
“จดการกนเอง” (ตอนจบ)
กองบรรณาธการปาตาน ฟอรม
19เสยงจำกควำมหวง : โมเดล ชมชนทองถน “จดกำรกนเอง” (ตอนจบ)
ผดอย มลายเปนวฒนธรรมและ คน
ทนเรารสกวาเราเปนเมองขนมากอน
และกไมกลาพดกบคนนอกเนองจาก
คดวาเปนฝายรฐทคนทนกลว สงนเปน
ปญหาและเวลาทใครคดแบบผมจะท�า
อะไรแบบผมเขากไมกลาซงกเปนอปสรรค
ในการพฒนา”
“ขณะเดยวกนเราจะ
ท�าอยางไรใหกลไกลทองถน
อบต. ผใหญบาน ก�านน ม
เรองของคณธรรม จรยธรรม ทผานมา
วทยากรอกทาน ตอนทด�ารง ต�าแหนง
เปนนายก อบต. ไดท�าอะไรบาง ก จ ก ร ร ม
อะไรทนาสนใจและกจกรรมเหลานนมนกอเกดผลอยางไรบาง
ตอชมชนณปจจบนตรงนนาสนใจ”
“คอในสวนของ อบต. เปนการปกครองสวนทองถน
LocalGovernmentซงมความสมพนธใกลชดกบชาวบานแต
ในทางปฏบต โตะอหมามก�านนผใหญบานอบต.มกจะไม
ถกกนไมมความสมพนธกนดงนน4เสาหลกณวนนกลาย
เปน4เสาแหลกเอาแตแยงกนในเรองของผลประโยชนน
คอสภาพความเปนจรงในปจจบนแลวเราจะเปลยนชมชนของ
เราอยางไรมตวอยางทนาสนใจมสยดบานเหนอเขาจดการ
บรหารไดดแตท�าไมเราถงท�าแบบเขาไมไดเพราะอะไรคอ
คนในสงคมมนมสองชนด หนงคอคนทมความเจรญ(Maju)
สองคอคนทไมเจรญ คนทเจรญเวลาเขาอยคนเดยว เขาใช
ความคด พออยสองคนเขากคยแลกเปลยนกน พออยสาม
20 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
คนเขากน�าความคดเหลานนไปปฏบต
ใชเขาอยสคนเขากรวมมอชวยเหลอกน
“ขณะทคนทไมเจรญ อยคน
เดยวเขากเพอฝน อยสองคนเขาก
ทะเลาะอยสามคนเขากแตกแยกพอ
สคนกแบงเปนพรรคเปนพวกพวกหนง
สเหลองพวกหนงสแดงแลวกระบวน
การทางความคดเราจะมาแลกเปลยน
และน�าไปใชไดอยางไร เราดททเจรญ
มนเตมไปดวยสงดๆเหมอนทวทยากร
อกทานไดพดคอเราตองท�าและตองใช
ปจจบนคนทจะอยขางหนาเปนผน�าเขา
ตองถกทดสอบจากอลลอฮ ผมวาวนน
เราเปนโตะอหมามเรารสกอยางไรเรา
ตองการต�าแหนงหรอตองการชวยเหลอ
สงคม ถาเราตองการต�าแหนงเรากไม
ตองไปยงกบสงคม”
“แตวาวนหนง เหมอนทบอก
คอโลกนเปนแคทางผาน มนชวคราว
เอง มนเปนบททดสอบ ซงทายทสด
เรากจะตองไปตอบค�าถามกบอลลอฮ
วาเราไดท�าอะไร ผมมองวานคอความ
ดแตตอนนกวาจะท�างานตองใหเขา
คอยจคอยตามถงจะไดเรมท�า พอเขา
วานดหนอยกโกรธพอเขาทดสอบกเรม
จะไมมความสข แลวทงมสยดใหเปน
แคสถานทละหมาดอยางเดยว” ทงท
จรงแลวมสยดตองเปนสถานท ทท�า
ประโยชนอยางอนไดมากกวานน
ช…สเสาหลก ตองกาวขามผล
ประโยชนสวนตว
ทปรกษาแนวคดกมปงตกวา
เลาใหฟงตอวา กอนทผมจะขบเคลอน
ต�าบลสขภาวะไดเขาไปพดในมสยด10
กวาแหง
“ผมพดมาโดยตลอดผมจะท�า
มสยดใหหนงมสยดเปนมสยดตนแบบ
มแหลงเรยนร และต�าบลสขภาวะขอ
งมะนงดาลม ผมไปพดทบานผมเอง
หม 2 บานกาแระต�าบลมะนงดาลม
ผมพด 7 เดอน เราคยกนทกๆวนศกร
สปดาหละ1ครงเพอทจะระดมความ
คด เพอทจะหาปญหาในสงคม วนน
เราตองดกนดวยวาสงคมนนอย กน
อยางไร แตเรานนชอบเอาปญหาของ
เราไปยงกบคนอน คอจะใหคนอนเขา
มาแกให ทงๆทเปนปญหาของชมชน
เรา ถาไมใชของเรา เราไมท�า ผมท�า
อย 7 เดอนจนกระทงผใหญบาน หม
5และโตะอหมามลาออกผมบอกเขา
วาถาไมท�าเพอสงคมเรากชวยๆกนออก
เถอะถาไมอยากท�ากใหลาออกเพราะ
21เสยงจำกควำมหวง : โมเดล ชมชนทองถน “จดกำรกนเอง” (ตอนจบ)
วาตอนนเราตองชวยกนท�าโดยใชกระบวนการ เราตองหาคน
มาอยขางหนาคอองคกรสเสาหลกอหมามผใหญบานก�านน
อบต.แตวนนเรากลบไปสนใจแตผลประโยชนเลกๆนอยๆสวน
ประชาชนไดอะไรบางไดเปดไกปลาดกแพะแคนนหรอจะ
เอาแคนนเราไมเคยคดถงภาพกวางในเรองของสงคม”
“แตผมกไดศกษาคนควาไดไปเจอค�าสอนจากหะดษ
(ค�าสอนจากทานนบมฮมมด)บทหนงททานเคยถามซอฮาบะฮ
(สหายใกลชดกบทานนบมฮมมด)วาทานจะเอาบญทนอกเหนอ
จากการละหมาดและถอศลอดหรอไมซอฮาบะฮตอบจะเอา
สแลวฉนจะตองท�าอยางไรถงจะไดบญนนนบมฮมมดตอบวา
ทานตองชวยเหลอสงคมเพราะการชวยเหลอสงคมเปนหนงอ
บาดะฮ(การงานเพอศาสนาอสลาม)ในสมยนบมฮมมดคน
มกจะเขารบอสลามดวยตรบยะฮ(ขดเกลาจตใจ)ของ
รอซล(นบฯ)วนนเราจะท�าอยางไรคนทเปน
ผน�า ตองมพลงเยอะ ไมวาจะเปน
โตะอหมามเอง ตองสามารถ
มองปญหาในชมชนได แลวก
เรยกคนในชมชนมาพดคยแลก
เปลยนกน ชวยกนแกปญหา แต
วนนพอพดถงเรองตางๆสงทส�าคญคอเงนเงนตองมากอน
เรามกจะพดวาไมมเงนจะท�าอยางไรจะบอกวานคอความม
อทธพลของกลมทนในหมบานของเราซงณปจจบนนมมาก
สวนคนทจะท�างานเพอสงคม พรอมทจะสกบกลมทนไดหรอ
ไม”
กญแจความส�าเรจ ตองคด ท�า หารอ ถาไมท�าอะไร
เลยกอยาสรางความเสยหาย
22 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
ทางดาน นายอาหามต มะจะ
อดตนายก อบต.มะนงดาลม สะทอน
เพมเตมวา เวลานเราเรมคดไดแลว
ถาเราจะดแลอมมะฮ(ประชาชาต)ของ
เรา ดแลสงคมของเราไดอยางไร แต
วนนเรากลบไปสนใจแตต�าแหนงหนาท
เชอเสยงเงนทองคดเอาเองแลวอา
ครต(โลกหนา)กคอยไปตอบกบอลลอฮ
เอง
“สงทผมไดบอก ทกสงทผม
ท�าในวนน ผมท�าเพอชมชน พระเจา
จะตอบแทนอะไรอนนนคอหนาทของ
พระเจา ไมใชหนาทผม 8 ปทผมท�า
จนไดในเรองของชมชนนาอย มแหลง
เรยนร ซงวนนชาวบานไดท�าเอง กลม
อนรกษล มน�า ชาวบานกท�าเองดแล
เองผมบอกกบเขาวาใหดแลน�าใหเปน
กจวตร เปนหนาท มการท�าขนม ท�า
กาซชวภาพ ใหท�าเปนหนาท คนทท�า
เรองของสวสดการ กใหท�าเปนหนาท
เชนกน จนไดรางวลต�าบลสขลกษณะ
ม อบต. 15 แหงมาแลกเปลยนเรยน
ร เรากไดใหกบเขาในสงทเราท�าวาท�า
อยางไรไดอะไร”
“ดงนนเราจะต องช วยกน
ท�างานเพอส วนรวม แลวกระบวน
การนนเราจะท�าอยางไร
เรากมาประชมหารอ
กน แลกเปลยนกน
วนนผมท�าในเรอง
ของส ว สด ก า ร
ช ม ช น ก ล ม
เยาวชน ปอเนาะ
ตนแบบ ซงเป น
เรองของการจดการ
ชมชนสงทจะมาท�าลาย
สงคมเราเปนสงทไมดแลว
สงทไมดนน มนท�าไดงายมาก มน
ท�าไดเรวเหมอนกบเราปลกตนยางกวา
จะไดกรดก7-8ปตองใสปยรดน�าตอง
ดแลแตถาจะท�าใหตนยางนนตายมน
ไมยากเลยแคเอาขวานไปตดมนกตาย
แลวสงคมกเชนเดยวกนถาตองการให
ดเราตองชวยกนพยายามท�าดงนนการ
ทจะอยในสงคมผมขอเสนอสตวเลอก
ใหชวยกนท�าคอชวยกนคดชวยกนท�า
ชวยกนแลกเปลยนพดคย ถาชวยสาม
อยางแรกไมไดกขอใหชวยอยเฉยๆอยา
สรางความเสยหาย”
“เพราะฉะนนเรองอยางนคน
ทจะท�าเพอสวนรวมเขาจะตองมก�าลง
ใจและความอดทนทสง ตองท�าดวยใจ
23เสยงจำกควำมหวง : โมเดล ชมชนทองถน “จดกำรกนเอง” (ตอนจบ)
วนนถาเราเชอมนวานคอหนาทของเรา สงท
เราท�าดวยความบรสทธใจผมวานแหละคอ
ผลบญของเราเปรยบกบการอาบน�ายนบ
(อาบน�าเปลองสงสกปรกชนหลงประจ�า
เดอนหยด หรอหลงน�าอสจออกมา) กบ
การอาบน�าปกตวธการมนไมไดแตกตาง
กนมนแตกตางทเหนยต(การตงเจตนา)
ถาวนนเรามเจตนาดสรางคนในพนทใหด
แนนอนวาชมชนจะเขมแขง แตเราเอาแต
แยงกนเปนผน�า คนทจะยงใหญนนมนตองยง
ใหญทความคดไมใชใหญเพราะอ�านาจ”
อยามองขาม “อาเซยน”
การเขาสประชาคมอาเซยน เปนอกประเดนทมอง
ขามไมไดซงอาจารยมองวาจะมคนเขมรคนมาเลยเขามา
แลวชาวบานเรายงไมมความรยงคดกนไมเปนดงนนเราจะ
ท�าใหชมชนของเราด100เปอรเซนตอาจเปนเรองยากแต
กสามารถท�าใหสงดๆเขามาในชมชนได
“วนนเราชอบเอาคนโคราชคนสรนทรมาพด
คยไปเอาเขามาพดท�าไมเขาไมเขาใจเราขนาดไดยน
เสยงอาซานยงถามเลยวานนเสยงอะไรชาวบานเขาท�า
เมาลดกน กกลว ไปถามผใหญวาชาวบานท�าอะไร
กน ผมอยากจะถามกลบไปวา แลวท�าไมไมไป
ศกษาวถชวตของชาวบาน วนนเราตองคดวา
เราตองการอะไรเราจะท�าอะไรถาเราท�ามน
จะมเรองดๆเขามาอกเยอะไมวาจะเปนเรอง
ศาสนาเรองการศกษาเรองของสงคม”
24 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
“ผมไดท�า22แหลงเรยนรในต�าบลมะนงดาลมเพราะเราจดการกนเอง
ชาวบานรวมกลมเองคดเองวาอยากจะท�าอะไรจะท�าแบบไหนทง22แหลง
เรยนรนเปนความคดของคนในพนททงนน วนนทองถนมหนาทแคประสานงาน
บอกเลาใหกบคนในชมชนเราสามารถทจะไปจดการตนเองมกฎหมายเปดโอกาส
ใหเราจะท�าอะไรกไดยกเวนสองเรองคอเรองระหวางประเทศกบเรองของความ
มนคงดงนนเราอยาไปท�าลายสทธของคนอนสงใดทเราสามารถจะท�าไดเรากท�า
ผมใชทฤษฎคอชอบเชอชวยคอเมอไหรทคนชอบคนกจะเชอผมและเมอไหร
ทคนเชอคนกจะชวยผมแตปจจบนชาวบานเหนนายกฯกไมชอบแลวแลวนายก
จะไปพดอะไรได ใครเขาจะเชอ เพราะฉะนนสงเหลานมนขนอยกบคณลกษณะ
ของตวผน�า”
นบเปนการขบเคลอนทชใหเหนวา กมปง ก�าลงโหยหาทจะการจดการ
ตนเองและยงคง“หวง”อย..
25เรยกน�ำยอย เวทน�ำเสนอรำยงำนพเศษ เสนทำงหยดเลอด กำรตอรองสกำร “ไมฆำ” ณ ปำตำน
เรยกน�ายอย เวทน�าเสนอรายงานพเศษ
เสนทางหยดเลอด
การตอรองสการ “ไมฆา” ณ ปาตาน
กองบรรณาธการปาตาน ฟอรม
เรมแลวส�าหรบการน�าเสนอและวพากษ รายงาน
พเศษของปาตาน ฟอรม โดยใชชองานวา เสนทางหยด
เลอด:การตอรองสการ“ไมฆา”ณปาตานเมอ21เมษายน
2557ณโรงแรมปารคววรสอรทจงหวดปตตานโดยใน
การจดเวทครงนมงหวงเพอใหเกดบรรยากาศการวพากษ
และถกเถยงเกยวกบขอมลมมมองและบทวเคราะหตอ
ประเดนการเจรจาระหวางรฐไทยกบกลมขบวนการ BRN
ซงเปนรายงานฉบบตอเนองจากรายงานพเศษฉบบแรก
“การเจรจาสนตภาพระหวางมสลมมลายและรฐไทย”ทเคย
เผยแพรไปแลวเมอชวงปลายป55ทผานมา
26 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
การน� า เสนอและ วพากษ
รายงานพเศษของปาตานฟอรม ฉบบ
นทผานมาไมเคยเปดเผยตอสาธารณะ
ชนมากอน กอนจะมาเปดเผยในเวท
ครงน ทงนขอมลในรายงานพยายาม
จะชใหเหนแงมมของความเคลอนไหว
การเจรจาสนตภาพระหวางรฐไทยกบ
กลมขบวนการทไมไดปรากฎขนบนหนา
สอกระแสหลก หรอการถกเถยงในวง
กวาง อกทงไดน�าเสนอบทวเคราะห
และทศทางสสนตภาพอนมแนวโนมให
เหนอนาคตของสนตภาพชายแดนใต/
ปาตาน
อยางไรกตามกอนจะไปถงราย
ละเอยดของมมมองบทวพากษปาตาน
ฟอรมกจะขอน�าเสนอใหเหนบรรยากาศ
ภาพรวมของงานในเบองตน ทงนใน
สวนของแงมมอนๆ จะน�าเสนอในงาน
เขยนชนตอไป
เวทน�าเสนอรายงานปาตาน
ฟอรมในชองาน วา เสนทางหยด
เลอด:การตอรองส การ “ไมฆ า”
ณ ปาตาน ส�าหรบบรรยายกาศโดย
รวม งานเรมในชวงบายโมงกวา ม
ผ เขารวมทมาจากกล มองคกรหลาก
หลายทงต�ารวจทหารขาราชการนก
วชาการ เยาวชน และภาคประชา
สงคม และมทยอยมาเรอยๆ กอน
เขาสบรรยากาศของงานทมวทยากร
วพากษรายงานตอบรบการรบเชญ
คอ ผศ.ดร.ศรสมภพ จตรภรมยศร ผ
อ�านวยการสถานวจยความขดแยงและ
ความหลากหลายทางวฒนธรรมภาค
ใตผศ.ดร.วลกษณกมลจางกมลคณะ
บดคณะวทยาการสอสารม.อ.ปตตาน
และ สไฮม ดละสะ ตวแทนจาก
สหพนธนสตนกศกษาและเยาวชนปา
ตาน (PerMAS) น�าเสนอรายงานโดย
ดอนปาทานผอ�านวยการฝายการตาง
ประเทศปาตานฟอรม
27เรยกน�ำยอย เวทน�ำเสนอรำยงำนพเศษ เสนทำงหยดเลอด กำรตอรองสกำร “ไมฆำ” ณ ปำตำน
ส�าหรบประเดนทถกเถยงและแลกเปลยนกนมาในเวทครงนมหลากหลาย
แงมมผเขารวมในเวทมองวารายงานทงกอนหนานและฉบบลาสดนบเปนครง
แรกทเปดเผยตอสาธารณะอยางเปนทางการทพยายามชใหเหนการเปดพนทเจรจา
โดยรฐไทยกบกลมขบวนการBRN
ขณะทในเนอหาของรายงานกจะกลาวถงความตอเนองจากการน�าเสนอ
รายงานพเศษกอนจะมการพดคยสนตภาพเมอ28กมภาพนธ56ซงมสงทนา
สงสย วาท�าไมมความรบเรงในการเปดโตะเจรจา หากเมอเปรยบเทยบกบความ
ขดแยงพนทอนๆในโลก ซงถอวาเรวมาก เมอไปคนหาค�าตอบ กพบวาการเปด
โตะเจรจาเปนไปโดยความไมพรอมทงภาครฐ และฝายขบวนการ ขณะเดยวกน
มขอเสนอใหมการจดตงใหมพนทเพอใหเกดการแสดงความรบผดชอบหรอไกล
เกลยของแตละฝายทเรยกวา“clearinghouse”
ขณะทผศ.ดร.ศรสมภพวพากษในสวนทเปนสาระส�าคญวารายงานฉบบ
น มองกระบวนการพดคยสนตภาพคนละดานกบกลมคนทพาตวเองไปผสมโรง
กลมคนทเชอวาเปนความหวงทจะท�าใหกระบวนการสนตภาพทเปนจรงเกดขน
ไดขณะเดยวกนรายงานไมไดชใหเหนความเคลอนไหวของกลมองคกรตางๆทม
ความพยายามขบเคลอนกระบวนการสนตภาพ หรอมความพยายามสงสญญาณ
ทางการเมองอะไรบางอยางทผานพนทสาธารณะ อนมงหวงทอยากใหมการปรบ
เปลยนจากภาครฐ ซงมองวาเปนพลงทจะผลกใหการเจรจา การยอมรบระหวาง
2ฝายเกดขนจรงโดยค�านงถงความกาวหนา2สวนคอสวนแรกทมการเจรจา
กบกลมขบวนการแบงแยกดนแดนซงเปนครงแรกในประวตศาสตรชาตไทยขณะ
เดยวกนความกาวหนาสวนทสองคอ การเปดพนทสาธารณะขบเคลอนของภาค
ประชาชนการเปดพนทสาธารณะในสงคมไทยซงเปน2สวนทมแนวโนมผลกให
เหนทางออกของปญหา3จงหวดชายแดนใตทชดเจนแตในรายงานฉบบนไมได
น�าเสนอแงมมตรงนประกอบไปดวย
สวนในแงมมของสไฮมดละสะตวแทนจากPerMASวพากษในสวน
การการเขาสรายงานชวงทเกรนน�าทมองวาการตอตานของประชาชนปาตานเรม
28 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
มาตงแตชวง 1960 แตอนทจรงเรม
ตงแต 1786 หรอเมอ 200 ปทแลว
ขณะทเนอหากอนทจะมการเจรจากลาว
ถงการปฏบตทางการทหารของกลมคด
ตางจากรฐ แตไมไดระบการปฏบตการ
ทางการเมองของฝายขบวนการฯ ซง
หากไมระบจะสงผลกระทบตอขบวนการ
นกศกษาทถกเหมารวมไปวาเปนกลม
การเมองของฝายขบวนการฯดวยเชน
กน
อกประเดนทสไฮมไดชใหเหน
คอ การเกดขนของการเจรจาเมอ 28
กมภา ภายหลงจากนนกมขอเสนอจาก
BRN5ขอซงในขอเสนอตรงนน3
ขอมาจากการเปดเวทฟงเสยงประชาชน
บจารอปาตานแตในรายงานฉบบนยง
ไมไดระบจงอยากใหระบดวยวาความ
เปนมาของการปรบทาทของทงฝายรฐ
และฝาย BRN มาจากการขบเคลอน
ของขบวนการนกศกษา ดวยเนอหา
เชนนจงมองวารายงานฉบบนไมคอยม
การน�าเสนอการปฎบตการทางการเมอง
ของภาคประชาชนมงเนนน�าเสนอการ
ปฎบตการทางการทหารของทงฝายรฐ
และฝายขบวนการเทานน
ขณะทผศ.ดร.วลกษณมลซง
ใหมมมองในฐานะผอานและผรบสาร
ใหความเหนเกยวกบการใชสอสมยใหม
เปนเครองมอเพอเผยแพรกรณปรากฎ
การณการเจรจาพดคยสนตภาพครงน
ประเดนแรก รายงานได
พยายามท�าใหเหนภาพอกระดบหนง
ของกระบวนการสนตภาพ ซงใน
กระบวนสนตภาพทเกดจากพยายาม
ของทกฝาย ขณะเดยวกนกพยายาม
จะเชอมโยงใหเหนความเปนมาของ
รายงานฉบบแรกขณะเดยวกนรายงาน
ฉบบนสามารถท�าใหเกดการตงค�าถาม
ถงเกยวกบกระบวนการสนตภาพทรบร
ผานกระแสสอกระแสหลกทรบรระดบ
สาธารณะ
ประเดนทสอง เนอหาของ
รายงานมองวา กระบวนการสนตภาพ
ลมเหลว ซงกเปนเรองเศราส�าหรบ
คนในพนทแตพอจะมแงมมอนอกหรอ
ไมทพอท�าใหมความหวงและสวนหนง
ขอมลหลายสวนทไมระบแหลงอางอง
อาจจะท�าใหรายงานฉบบนลดความนา
เชอถอ หรออาจเปนลกษณะเดนของ
รายงานทคอนขางเปนความลบ แต
อยางไรกตามรายงานฉบบนท�าใหผอาน
เปดโลกทศน มองเหนแงมมใหมๆใน
29เรยกน�ำยอย เวทน�ำเสนอรำยงำนพเศษ เสนทำงหยดเลอด กำรตอรองสกำร “ไมฆำ” ณ ปำตำน
กระบวนการสนตภาพ
ขณะทแงมมอนๆจากผเขารวมมอง
รายงานฉบบนไดชใหเหนถงสถานภาพทางการ
เมองของรฐไทยคอนขางจะนงยากท�าใหการ
เจรจาสนตภาพไมตอเนองอาจเกดขนยากใน
อนาคตแตในแงมมของการหยดความรนแรง
ทง2ฝายซงควรจะมการถอดบทเรยนซงถก
ระบไวในรายงานฉบบนกอนจะมการพดคยกน
ตอ หากไมอยางนน การเจรจาพดคยกคงจะ
ลมเหลวเหมอนเดม อกประเดนคอสถานะ
ทางการเมองตวแทนเจรจาของรฐไทยตวจรง
คอใครตรงนเขาใจยากท�าใหการเจรจาทผาน
มาเลย ไมนาเชอถอ ดงนนจงมแนวทางท
ยงยนคอการท�างานฐานลางมความเชอมน
ทจะท�าใหกระบวนการสนตภาพเดนไปไดตอ
ขณะเดยวกน การจะระบการเจรจาชา หรอ
เรวใชเกณฑอะไรในการวดตรงนเปนค�าถาม
ทจ�าเปนตองอาศยการวเคราะหและท�าความ
เขาใจกนตอไป...
ตดตามรายละเอยดการน�าเสนอและ
วพากษรายงานพเศษฉบบเตมๆอกครงในวน
องคารท29เมษายน2557ทโรงแรมเดอะเอ
ตาสบางกอกลมพนกรงเทพมหานคร
30 จลสาร ปาตาน ฟอรม เลม 8
จากเหตการณกลมมสลมไมทราบสญชาตไดเดนทางเขามาส
จ.สงขลา ประเทศไทย ในวนท ๑๓ มนาคม ๒๕๕๗ ทผานมา ทาง
เราไดตระหนกถงลกษณะภมภาคทประกอบดวยกลมชนผมความ
หลากหลายทางวฒนธรรมและอารยธรรม เราควรทจะท�าใหความ
แตกตางหลากหลายนใหเปนขมพลงรวมกนในอนทจะสรางความ
มงคงแหงอนาคตของพวกเรา และปญหาของเพอนมนษยทอพยพ
ผานเสนทางประเทศไทยครงน เราจ�าเปนอยางยงทจะตองคนหาวธ
การอนเหมาะสมเพอสะทอนใหเหนถงความพรอมของประเทศไทย
ทตองเผชญปญหาขางตนตอไปในอนาคต
โดยทางปาตานฟอรมมขอเสนอดงน
ขอใหรฐบาลด�าเนนการกบกล มมสลมทไมปรากฏสญชาต โดยหลก
มนษยธรรม เพอพสจนใหเหนการตระหนกถงความปลอดภยและชวตของกลม
มสลมขางตน โดยไมเรงรบสงตวกลบประเทศ หากสบพบวา กลมมสลมขางตน
แถลงการณ
เรอง กรณกลมมสลมไมทราบสญชาต
ไดถกเจาหนาทไทยควบคมตว จ.สงขลา
31แถลงกำรณ เรอง กรณกลมมสลมไมทรำบสญชำต ไดถกเจำหนำทไทยควบคมตว จ.สงขลำ
มาจากประเทศใดประเทศหนงเพอสะทอนใหถงการยดแนวปฏบตอนสญญาตอ
ตานการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอ
ทย�ายศกดศร (Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman
orDegradingTreatmentorPunishment)”ในสวนของประเทศไทยมตคณะ
รฐมนตรวนท๗สงหาคมพ.ศ.๒๕๕๐อนมตการเขาเปนภาคตออนสญญาฉบบ
นและเมอวนท๒ตลาคมพ.ศ.๒๕๕๐ประเทศไทยไดยนภาคยานวตสารของ
อนสญญาตอตานการทรมานตอองคการสหประชาชาตซงจะมผลบงคบใชตงแต
วนท๑พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๕๐เปนตนมา
ขอใหสงคมไทยไดพจาณาและตระหนกถงความซบซอนของปญหาขาง
ตนใชแตเพยงมองวาเปนมสลมเปนพวกหวรนแรงหรอสรางปญหาใหแกสงคม
ไทยโดยททรรศน“เหมารวม”แตปญหาทเกดขนครงน เราตองหาทางสงเสยง
สนบสนนหลกการเรองมนษยธรรมทเปนสมบตรวมกนของคนทงสงคมโลกและ
สงส�าคญอยางยงคอสงคมไทยจะตองเฝาระวงถงการจดการปญหาครงนดวยวธ
การทถกตองและเหมาะสมในบรบททสงคมไทยจะเขาสความเปนสากลในภมภา
คอษาคเนย
หลายๆ รฐบาลไดประจกษมามากพอแลวตอเหตการณคลายๆกนทเกด
ขนเชนนในประเทศไทย แตเรากไมสามารถแกไขปญหาไดอยางเหมาะสม ครง
นควรระมดระวงและปรกษาหารอกลมคนทเกยวของ ทงหนวยงานของรฐ องค
เอกชนองคกรทางดานศาสนาองคกรสทธมนษยชนและองคกรระหวางประเทศ
ทเกยวของกอนด�าเนนการใดๆในทกขนตอนกบกลมคนมสลมผอพยพขางตน
PATANIFORUM
ณ.รสะมแลปตตาน
๑๗มนาคม๒๕๕๗
8