บทวิจัย - thaiphn.org ·...

บทวจย

* นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชนคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ** ผรบผดชอบหลก รองศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลสาธารณสข คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ***รองศาสตราจารย ภาควชาอนามยครอบครว คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว

THE HEALTH PROMOTION PROGRAM FOR THE ELDERLY AT RISK GROUP OF ALZHEIMER’S IN COMMUNITY

ศรตยา หาวงษ* วณา เทยงธรรม**

สธรรม นนทมงคลชย***

บทคดยอ การวจยกงทดลองมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะ

สมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครวกลมตวอยางในการศกษาครงคอกลมผสงอายทมอาย 60-75ป จ านวน 64 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กลมละ 32 คน โดยมระยะเวลาในการศกษา6 สปดาห แบงเปนระยะทดลอง 4 และระยะตดตามผล 2 สปดาห โดยประยกตทฤษฎความเชอดานสขภาพ(Health belief Model )และแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม เกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม ในระยะกอนการทดลอง หลงการทดลองและระยะตดตามผล วเคราะหขอมลดวยสถตคาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐานChi-square,Repeated Measure ANOVA, BonferroniและIndependent t-test

ผลการวจยพบวากลมทดลองมคาคะแนนเฉลยดานความร การรบรความรนแรงและโอกาสเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอมการรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพตนเองและการปฏบตดแลสขภาพตนเองดขนกวากอนการทดลองและดกวากลมเปรยบเทยบ อยางมนยส าคญทางสถต(P-value <0.05)

การวจยครงนสรปไดวาโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว ท าใหเกดการเปลยนแปลงเกยวกบการปฏบตตวเพอปองกนการเกดภาวะสมองเสอมดขน ซงสามารถน าไปประยกตใชกบประชากรกลมโรคทมลกษณะใกลเคยงกนได ค าส าคญ: ภาวะสมองเสอมในผสงอาย / การสงเสรมสขภาพผสงอาย/ทฤษฎความเชอดานสขภาพ / แนวคดแรงสนบสนนทางสงคม

มกราคม – เมษายน 2560 ปท 31 ฉบบท 1 วารสารพยาบาลสาธารณสข 157

การมความสขในการเรยน, การมความตระหนกเกยวกบเพศภาวะ และการมสมรรถนะเชงเพศภาวะ ซงสอดคลองกบแนวคดการคดวเคราะห (สถาบนพระบรมราชชนก, 2554) กลาววาเปนการคดทมองเหนองคประกอบทสมพนธกน น าไปสการตความหมายในองคประกอบนนๆ อยางลกซง เปนเหตเปนผลกน สามารถจ าแนก แจกแจงองคประกอบ และหาความสมพนธเชงเหตผล ขอคนพบทสอดคลองกนในประเดนท 3 ประกอบดวยการเปดโอกาสสการเรยนร, การพฒนาทกษะการสอสาร และการมความสขในการเรยน ซงสอดคลองกบแนวคดการค านงถงสทธผปวย และการใหผปวยมสวนรวม ซ งสอดคล อ งก บแนวค ดกา รม ส วน ร วมของผรบบรการ (สถาบนพระบรมราชชนก, 2554) กลาววาเปนการเคารพในสทธของผรบบรการ ในการจะไดรบการบอกเลาถงขอมลตาง เพอใหผปวยรวมมอดวยความเตมใจ นอกจากนยงพบประเดนทนาสนใจเก ย วกบประ เดน เจตคต ของนกศ กษา ซ งประกอบดวยเจตคตตอตนเอง เจตคตตอวชาชพ และเจตคตตอการพยาบาล, จตส านกดานการเรยน, การเรยนรดวยตนเอง และการมคณคาในตนเอง เปนประเดนทน าไปสการพฒนาดวยหวใจความเปนมนษย ซงสอดคลองกบแนวคดทวาการพฒนาคน (สรพงษ โสธนะเสถยร, 2533)อยางไรกตามรปแบบการเรยนการสอนทศกษาพบวาไมมรปแบบรปแบบหนงสามารถพฒนาหวใจความเปนมนษย ไดอย างสมบรณ ท ง 3 ประการขางตน

จากผลการวเคราะหผลงานวจยของบคลากรในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท จ านวน 5 เรอง พบวาการจดการเรยนการสอนดวยหวใจความเปนมนษย จดเปนการพยาบาลแบบองครวมทด แลผปวยท งด านรางกาย และจตวญญาณ วทยาลยฯ ตองจดกจกรรมทใหมการปฏสมพนธระหวางผสอน กบผ เรยน หรอระหวางผ เรยนดวยกนเอง เพอสนบสนนใหนกศกษารบรความสามารถของตนเอง ไดเรยนรใหรจกตนเองมากขน มการเรยนรดวยตนเอง หรอเรยนรจากสถานการณจรง (Aloni, 2011) โดยผสอนตองจดใหมการสะทอนคดใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณของตนเอง (Motta, 2004) มการใหผเรยนไดเรยนรจากหลกฐานเชงประจกษ เรยนรจากพฤตกรรมการแสดงออกของมนษย เพอการเรยนรทน าไปสอสรภาพ (Duchscher, 2000) และการเรยนรในการปฏบตการพยาบาลกบผปวย ไดมการสอสารเรยนร ไดตระหนกถงศ กด ศ ร ของบคคล รวมท งการสมผ สร บ รความรสกทด ความสข และความเปนอยของผรบบรการ (Kleiman, S. 2007, สรย ธรรมกบวร, 2559) ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช ดานการเรยนการสอน 1.ควรมการสอนหลากหลายรปแบบ เพอมงใหเกดการพฒนาดวยหวใจความเปน

111มกราคม – เมษายน 2560 ปท 31 ฉบบท 1 วารสารพยาบาลสาธารณสข 111

ABSTRACT

THE HEALTH PROMOTION PROGRAM FOR THE ELDERLY AT RISK GROUP OF ALZHEIMER’S IN COMMUNITY

Sarutaya Hawong* Weena Thaingtham**

Sutham Nanthamongkolchai***

The purpose of this is Quasi-experiment study was for the health promotion program for the elderly risk at risk of Alzheimer’s in the community. The samples were of the elderly between 60-75 years old; The 64 participants were divided into two groups, an experimental group and a comparison group which consisted of 32 people in each group. The research was conducted for a period of 6 weeks. 4weeks was allotted for the intervention and another 2 weeks provided for the follow up. The data collection was conducted by questionnaires for the pre-test, post-test and follow-up periods. The Statistical analysis was performed by using percentage, mean, standard deviation, Chi-square, Repeated measure ANOVA, Bonferroni method and Independent t-test.

Results revealed the experimental group had a significantly higher mean score of knowledge of Alzheimer’s, perceived severity, perceived susceptibility to Alzheimer’s, perceived benefits and barriers to health care and practice self care of the elderly, Alzheimer’s prevention behaviors then the pre-test stage and those in the comparison group (p-value < 0.05)

This research’s result, for the health promotion program for the elderly at risk of Alzheimer’s in the community, shows the beneficial in positive changes for the experimental group’s behavior in preventing Alzheimer’s disease, which can be applied to other similar groups of chronic disease populations. KEY WORDS: ELDERLY WITH ALZHAIMER/ HEALTH BELIEF MODEL/ SOCIAL SUPPORT/ HEALTHPROMOTION PROGRAMS FOR THE ELDERLY * Student,M.N.S. (COMMUNITY NURSE PRACTITIONER) ,Mahidol university. ** Responsible person Associate Professor,Department of Public Health Nursing. Mahidol university. *** Associate Professor, Department of Family Health. Mahidol university .

156 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1

การสอนเพอพฒนาหวใจความเปนมนษยอยางตอเนอง เพอมงใหเกดคณลกษณะหวใจความเปนมนษย เนองจากสถาบนพระบรมราชชนก ไดก าหนดเปนยทธศาสตรและถายทอดใหวทยาลยฯ ในสงกด พฒนาคณลกษณะของบณฑตเรองการบรการดวยหวใจความเปนมนษย (สถาบนพระบรมราชชนก, 2554) นอกจากนพบวาการศกษาระเบยบวจยประเภทกงทดลอง และเชงคณภาพคดเปนรอยละ 40สอดคลองกบแนวคดทวาการพฒนาคณลกษณะการใหบรการดวยหวใจความเปนมนษย ควรจดกจกรรมทใหมการปฏสมพนธระหวางผสอน กบผเรยน หรอระหวางผ เรยนดวยกนเอง เพอสนบสนนใหนกศกษารบรความสามารถของตนเอง ไดเรยนรใหรจกตนเองมากขน มการเรยนรดวยตนเอง หรอเรยนรจากสถานการณจรง (Aloni, 2011) โดยผสอนตองจดใหมการสะทอนคดใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณของตนเอง (Motta, 2004) มการใหผเรยนไดเรยนรจากหลกฐานเชงประจกษ (Duchscher, 2000), สาขาทท าวจย เปนวชาชพการพยาบาล คดเปนรอยละ 80และลกษณะการสอนภาคปฏบต คดเปนรอยละ 60, สถานทด าเนนการวจย เปนในชนเรยน และหอผปวย คดเปนรอยละ 40เนองจากการศกษาวชาชพพยาบาลเปนการศกษาทใชสถานการณจรง หรอกรณศกษาทเกดขนจรง และใหมการสะทอนคดจากประสบการณตรงในการศกษา สอดคลองกบแนวคด ของ Aloni,(2011)ในเรองก า ร เ ร ย น ร ด ว ย ต น เ อ ง ห ร อ เ ร ย น ร จ า กสถานการณจรง และสอดคลองกบแนวคดของ Motta, (2004)ทกลาววาการสะทอนคดจาก

สถานการณจรง สามารถพฒนาการบรการดวยหวใจความเปนมนษย , กลมตวอยาง เปนนกศกษาพยาบาลชนปท 3 คดเปนรอยละ 40 พบวาเปนการฝกปฏบตในวชาชพการพยาบาลพบมากในชนปท 3 และแนวคดทใชในงานวจยเปนการปฏบตในสถานการณจรง และใชการสะทอนคด คดเปนรอยละ 40 จงสอดคลองกบวธการพฒนาตามแนวความคดทกษะหวใจความเปนมนษยของ Aloni, (2011), Motta, (2004),Duchscher, (2000) ทกลาวถงการพฒนาห ว ใ จคว าม เป นมน ษย ต อ งท า ในสถานการณจรง และมการสะทอนคดจากสถานการณจรงของนกศกษา 2.สรปองคความรดานการเรยนการสอนดวยหวใจความเปนมนษยของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พระพทธบาท ขอคนพบทสอดคลองกนในประเดนท 1 ประกอบดวยการท างานเปนทมของนกศกษา, ความสามารถในการบรหารทมงานของนกศกษา,ม ค วามกระต อร อ ร น ,ม ค วามประทบ ใ จความสมพนธระหวางเพอน และคร และการมความสขในการเรยนซงสอดคลองกบแนวคดจตบรการ (สถาบนพระบรมราชชนก, 2554) กลาววาการใหบรการดวยใจทมบรรยากาศแหงความส ข ม ค วาม เ ตม ใจ สม ค ร ใจ ในการปฏบตงาน และมความสขในการปฏบตงาน ขอคนพบทสอดคลองกนในประเดนท 2 ประกอบดวยความสามารถในการใชทกษะ การศกษา และการแกปญหา, การมความคดรเรม, การมความคดสรางสรรค, การมความรในทกษะการพยาบาล, การมทกษะการพยาบาล,

112112 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ความส าคญของปญหา

ปจจบนสถานการณผสงอายมแนวโนมเพมขนทวโลกเกดการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) ประเทศไทยมแนวโนมการเพมของประชากรผสงอายสงขนอยางตอเนอง โดยเพมจาก 1.7 ลานคน (รอยละ 4.9 ของประชากรทงประเทศ) ในปพ.ศ.2513 เปน 5.9 ลานคน (รอยละ 9.5) ในปพ.ศ.2543 และเพมเปนรอยละ 13.2ในปพ.ศ.2553 และคาดประมาณการณวามแนวโนมเพมสงขนเปนรอยละ 16.8ในปพ.ศ. 2563 และ 27.1 ในปพ.ศ.2595 คาดวาในอก20ปขางหนาไทยจะเปนสงคมสงอายในระดบสง (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, 2556)

ความชกของภาวะสมองเสอมในผสงอายเพมสงขนตามอายขย โดยมอตราเพมขนเปน 2 เทาทก 5 ปของอายทมากกวา 60ป คอประมาณ 1ใน 3 ของผสงอายทอาย 85 ป ยงมปจจยอนทมผลตอการเกดภาวะสมองเสอมไดแก ปจจยดานพนธกรรม การปวยเปนโรคเรอรงไดแกโรคเกยวกบระบบหลอดเลอด โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน ไขมนในเลอดสง ภาวะอวน การถกกระทบกระเทอนทศรษะ เปนตน การด าเนนของภาวะสมองเสอมมกจะคอยเปนคอยไปโดยทมระดบความรสกตวปกตจนรนแรงถงขนเปนอปสรรคตอการใชชวตในสงคมสงผลกระทบตอผปวยท าใหความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนลดลง(ส ทธ ช ย จ ตะพ นธ ก ลและคณะ ,2542; ว รศ กด เม องไพศาล ,2552; Alzheimer’s Association,2012)

การศกษาทผานมาพบวาสวนใหญจะศกษาในกลมผสงอายทมภาวะสมองเสอมแลวและศกษาในกลมผดแล สวนการศกษาเพอคนหาแนวทางสงเสรมสขภาพเพอปองกนภาวะสมองเสอมยงไมพบ และผสงอายและครอบครวยงมการรบรเกยวกบการ

เกดภาวะสมองเสอมไมถกตอง โดยสวนใหญยงมองวาอาการหลงลมเปนภาวะปกตทจะเกดขนกบผสงอาย สงผลใหขาดความตระหนกกลว ท าใหขาดการเฝาระวงและไมสงเกตอาการแสดงเบองตนของภาวะสมองเสอมท าใหเขามาพบแพทยเมอมอาการแสดงทเดนชดหรออยในระยะทรนแรงดงนนผวจยมความสนใจทจะท าการศกษาแนวทางการสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมโดยไดน าแนวคดทฤษฎแบบแผนความเชอดานสขภาพ(Health Belief Model)ซงวาบคคลจะแสดงพฤตกรรมสขภาพเพอหลกเลยงจากการเปนโรคจะตองมความเชอวาตนเองมโอกาสเสยงตอการเปนโรคและโรคนนตองมความรนแรงตอชวตหากมพฤตกรรมปองกนโรคนนจะท าใหลดโอกาสเสยงและความร นแร งขอ ง โ รคน น ไ ด แล ะ เม อเปรยบ เทยบอปสรรคท ม ผลต อการแสดงพฤตกรรมจะตองไดรบประโยชนมากกว านอกจากนผวจยไดน าแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม(Social Support Concept)มาประยกตใชรวมดวยการไดรบแรงสนบสนนทางสงคมโดยไดรบความชวยเหลอ ไดรบการยอมรบ ความรก ความเขาใจค าแนะน าและไดรบการปอนกลบขอมลตางๆท าใหบคคลสามารถเผชญกบสถานการณตางๆไดดขน(วณา เทยงธรรมและคณะ,2554)ประยกตใชในกจกรรมเพอทจะน าไปสการปฏบตสงเสรมสขภาพผสงอายเพอลดปจจยการท าใหเกดภาวะสมองเสอมไดและท าใหผสงอายและครอบครวไดตระหนกกลวและไดเฝาระวงการเกดภาวะสมองเสอมได















วตถประสงค

เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว สมมตฐานการวจย

1) ภายหลงการทดลองและระยะตดตามผลภายในกลมทดลองมคาของคะแนนเฉลยความรเกยวกบภาวะสมองเสอม การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงตอภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมและการปฏบตดแลสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม ดขนกวากอนการทดลอง

2) ภายหลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาของคะแนนเฉลยความรเกยวกบภาวะสมองเสอม การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงตอภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมและการปฏบตดแลสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม ดขนกวากลมเปรยบเทยบ กรอบแนวคดในงานวจย การวจยครงนจดท าขนโดยใชกรอบแนวคดทฤษฎแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) ทปรบปรงโดย โรเซนสตอกและคณะ (Rosenstock, Strecher, & Becker, 1984) เปนกรอบแนวคดของการวจยซงแบบแผนความเชอนประกอบดวยองคประกอบ 3 ดาน ไดแก ดานภมหลง (background) ดานการรบร (perception) และดานการกระท า (action) โดยองคประกอบดานภมหลง ประกอบไปดวยปจจยดานสงคมและประชากร เชน อาย

เพศ เ ช อช าต ศ าสนากา รศ กษา เ ป นต น องคประกอบดานการรบรประกอบดวยปจจย 2 ปจจย ไดแก ภาวะคกคาม (threat) และความคาดหวง (expectations) โดยภาวะคกคามเปนการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (perceived susceptibility) และการรบรความรนแรงของโรค (perceived severity of ill–health condition) ในขณะทความคาดหว งประกอบดวย การรบรประโยชน (perceived benefits) การรบร อปสรรค (perceived barriers) และการรบรความสามารถในตนเองในก า ร ป ฏ บ ต พ ฤ ต ก ร ร ม ก า ร ป อ ง ก น โ ร ค (perceived self–efficacy to perform action) สวนองคประกอบดานการกระท า (action) ประกอบดวย การชกน าสการกระท าไดแก สอกลาง (media) อทธพลจากบคคล (personal influence) และสงเตอนใจ (reminders) ซงปจจยทง 3 ดาน จะน าไปสการปฏบตพฤตกรรมเพอลดการเกดโรคนอกจากนผวจยไดน าแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม(Social Support Concept)มาประยกตใชรวมดวยเนองจากในสงคมไทยเปนสงคมทมการอยร วมกนแบบครอบครวขยายบคคลภายในครอบครวมความส าคญในการดแล ชวยเหลอซงกนและกน หากมบคคลในครอบครวเจบปวยจะสงผลกระทบถงบทบาทหนาทภายในครอบครว โดยเฉพาะอยางยงหากเปนผสงอายทไดรบการเจบปวยสมาชกภายในครอบครวตองมบทบาททในการดแล ชวยเหลอผสงอาย เพอใหผสงอายสามารถด ารงชวตและมพฤตกรรมดแลสขภาพตนเองไดดยงขน ผวจยจงสนใจทจะน าแบบแผนความเชอดานสขภาพมาใชเปนกรอบแนวคดในการพฒนาความร และการมส วนร วมของครอบครว เพอสงเสรมพฤตกรรมสขภาพของผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมซงจะสงผลใหผสงอายสามารถมความร มการรบรถงโอกาสเสยง รบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม รบร


วตถประสงค

เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว สมมตฐานการวจย

1) ภายหลงการทดลองและระยะตดตามผลภายในกลมทดลองมคาของคะแนนเฉลยความรเกยวกบภาวะสมองเสอม การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงตอภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมและการปฏบตดแลสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม ดขนกวากอนการทดลอง

2) ภายหลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาของคะแนนเฉลยความรเกยวกบภาวะสมองเสอม การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงตอภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมและการปฏบตดแลสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม ดขนกวากลมเปรยบเทยบ กรอบแนวคดในงานวจย การวจยครงนจดท าขนโดยใชกรอบแนวคดทฤษฎแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) ทปรบปรงโดย โรเซนสตอกและคณะ (Rosenstock, Strecher, & Becker, 1984) เปนกรอบแนวคดของการวจยซงแบบแผนความเชอนประกอบดวยองคประกอบ 3 ดาน ไดแก ดานภมหลง (background) ดานการรบร (perception) และดานการกระท า (action) โดยองคประกอบดานภมหลง ประกอบไปดวยปจจยดานสงคมและประชากร เชน อาย

เพศ เ ช อช าต ศ าสนากา รศ กษา เ ป นต น องคประกอบดานการรบรประกอบดวยปจจย 2 ปจจย ไดแก ภาวะคกคาม (threat) และความคาดหวง (expectations) โดยภาวะคกคามเปนการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (perceived susceptibility) และการรบรความรนแรงของโรค (perceived severity of ill–health condition) ในขณะทความคาดหว งประกอบดวย การรบรประโยชน (perceived benefits) การรบร อปสรรค (perceived barriers) และการรบรความสามารถในตนเองในก า ร ป ฏ บ ต พ ฤ ต ก ร ร ม ก า ร ป อ ง ก น โ ร ค (perceived self–efficacy to perform action) สวนองคประกอบดานการกระท า (action) ประกอบดวย การชกน าสการกระท าไดแก สอกลาง (media) อทธพลจากบคคล (personal influence) และสงเตอนใจ (reminders) ซงปจจยทง 3 ดาน จะน าไปสการปฏบตพฤตกรรมเพอลดการเกดโรคนอกจากนผวจยไดน าแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม(Social Support Concept)มาประยกตใชรวมดวยเนองจากในสงคมไทยเปนสงคมทมการอยร วมกนแบบครอบครวขยายบคคลภายในครอบครวมความส าคญในการดแล ชวยเหลอซงกนและกน หากมบคคลในครอบครวเจบปวยจะสงผลกระทบถงบทบาทหนาทภายในครอบครว โดยเฉพาะอยางยงหากเปนผสงอายทไดรบการเจบปวยสมาชกภายในครอบครวตองมบทบาททในการดแล ชวยเหลอผสงอาย เพอใหผสงอายสามารถด ารงชวตและมพฤตกรรมดแลสขภาพตนเองไดดยงขน ผวจยจงสนใจทจะน าแบบแผนความเชอดานสขภาพมาใชเปนกรอบแนวคดในการพฒนาความร และการมส วนร วมของครอบครว เพอสงเสรมพฤตกรรมสขภาพของผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมซงจะสงผลใหผสงอายสามารถมความร มการรบรถงโอกาสเสยง รบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม รบร




114114 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ถงประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพตนเองเพอปองกนการเกดภาวะสมองเสอมน าไปสการมพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองเพ อป องกนการเกดภาวะสมองเส อม โดยโปรแกรมการสงเสรมสขภาพทไดสรางขนไดจดกระท ากบตวแปรในดานการรบรความคกคาม คอ การรบรโอกาสเสยงของการเกดภาวะสมอง เสอม การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม และความคาดหวงคอการรบรประโยชนและอปสรรคของการปฏบตดแลสขภาพตนเองเพอ

ปองกนการเกดภาวะสมองเส อม ร วมกบองคประกอบดานการชกน าสการกระท า คอ การมสวนรวมของสมาชกครอบครวในการดแล สงเสรมใหการสนบสนนใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทถกตองและเหมาะสม ดงแผนภม กรอบแนวคดในการวจย

แผนภมท1 กรอบแนวคดการวจยผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพของผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว

โปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครว กจกรรม รเทาทนภาวะสมองเสอม -ใหความรเกยวกบภาวะสมองเสอม -สงเสรมความตระหนกตอโอกาสทจะเกดภาวะสมองเสอมและความรนแรง -สรางแรงจงใจใหมการเฝาสงเกตอาการเบองตนของภาวะสมองเสอม กจกรรมกนอยางสบายกาย อยอยางสบายใจ -สงเสรมแรงจงใจในการปฎบตสงเสรมสขภาพเกยวกบอาหาร น าเสนอตวอยางอาหารทถกตองและเหมาะสม -น าเสนอวธการผอนคลายความเครยด กจกรรม ออกก าลงกาย บรหารสมอง -สงเสรมแรงจงใจในการปฎบตสงเสรมสขภาพเกยวกบการออกก าลงกายและการบรหารสมอง -สาธตและฝกทกษะการออกก าลงกายทเหมาะสม กจกรรมกลมแลกเปลยนเรยนรประสบการณ -กระตนการปฏบตดแลสขภาพ -กระตนครอบครวใหมสวนรวมก าหนดเปาหมายการดแลสขภาพเพอลดปจจยเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอม

- ความรเกยวกบภาวะสมองเสอมในผสงอาย - การรบรโอกาสเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอม - ก า ร ร บ ร ค ว า ม ร น แ ร ง ขอ ง ภาวะสมองเสอม - การรบรประโยชนตอการดแลสขภาพ - การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพ - การปฏบตตวดแลสขภาพตนเอง


ปองกนการเ กดภาวะสมองเส อม ร วม กบองคประกอบดานการชกน าสการกระท า คอ การมสวนรวมของสมาชกครอบครวในการดแล สงเสรมใหการสนบสนนใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทถกตองและเหมาะสม ดงแผนภม กรอบแนวคดในการวจย





ปองกนการเ กดภาวะสมองเส อม ร วมกบองคประกอบดานการชกน าสการกระท า คอ การมสวนรวมของสมาชกครอบครวในการดแล สงเสรมใหการสนบสนนใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทถกตองและเหมาะสม ดงแผนภม กรอบแนวคดในการวจย













วธด าเนนการวจย

การวจยคร งน เปนการวจยก งทดลอง(Quasi-experimental research)แบบ 2 กลมวดซ า (The two-Group Pretest-Posttest Design) แบงกลมตวอยางทศกษาออกเปน 2 กลมคอกลมทดลอง (Experimental Group) และกลมเปรยบเทยบ

(Comparison Group) เกบขอมลกอนการทดลอง หลงการทดลองและในระยะตดตามผลในทงสองกลมตวอยางด าเนนศกษาในเขตพนท อ าเภอปทมราชวงศา จงหวดอ านาจเจรญ ไดท าการศกษาในชวงเดอน กนยายน ถง ตลาคม 2558

ประชากรและกลมตวอยาง เกณฑการคดเข ากลมตวอยางคอเปน

ผสงอายทงเพศชาย หญง มอายชวง 65-70 ป มประวตโรคประจ าตวเปนความดนโลหตสง เบาหวาน ไขมนในเลอดสง มประวตการไดรบอบตเหตกระทบกระเทอนทศรษะอยางรนแรง โดยจะตองมปจจยรวมเหลานเพยงอยางใดอยางหนงหรอมากกวากไดโดยมสมาชกครอบครวผทจะเขารวมกจกรรมงานวจยเปนบคคลทมอายตงแต20 ปขนไปและอายนอยกวา60 ปจะมความสมพนธกบผสงอายอยางใกลชดโดยหนาทไดแก สามภรรยาบตรหลาน พนองเปนผด แลหลกซ งปฏบ ตหน าท ในการใหความชวยเหลอดแลผสงอายทบานอยางสม าเสมอและตอเนองโดยไมไดรบคาตอบแทนการดแลในรปแบบของคาจางมความสามารถในการสอความหมาย อานเขยนหนงสอไดและยนดเขารวมในการวจย

ค านวณขนาดกลมตวอยางจากการเปดตารางคาอ านาจการทดสอบ(power analysis)ของโคเฮน(cohen,1988) ค านวณ effect size(d)จากสตร(Glass,1974)ก าหนดคาAlpha เทากบ 0.05, Power เทากบ 0.80 ค านวณคาขนาดอทธพล(Effect size) จากคาคะแนนเฉลยของกลมตวอยางจากงานวจยทมลกษณะใกลเคยงกบการศกษาครงนไดศกษาจากผลงานวจยผลของสภชชา โลหตไทย (2553) เกยวกบโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอการรบรแบบแผนความเชอดานสขภาพ และพฤตกรรม

การปองกนโรคเบาหวานในญาตสายตรงของผทเปนโรคเบาหวานชนดท 2ซงการศกษาครงนไดเทากบ1.37 เมอเปดตารางCohen Table (Cohen, 1988) ไดขนาดกลมตวอยางกลมละไดกลมตวอยาง26คนเพอเปนการปองกนการสญหายระหวางการวจยจงเพมขนาดตวอยางอกรอยละ20รวม ไดตวอยางในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ จ านวนกลมละ 32 คน รวมกลมตวอยางทงหมด 64 คน

ในการคดเลอกกลมตวอยาง ท าการสมแบบงายดวยวธจบฉลากแบบไมคนท(Sampling without Replacement) จากจ านวน 7ต าบล ในเขตอ าเภอปทมราชวงศา ซงมลกษณะโครงสรางประชากรคลายคลงกน โดยจบฉลากครงแรกไดต าบลลอเปนกลมทดลองและครงทสองไดต าบลโนนงามเปนกลมเปรยบเทยบ จากนนคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนดจากข อม ล ใน เ วชระ เบ ยน ท าการทดสอบแบบทดสอบ MMSE-Thai 2002และทดสอบแบบวดค ว าม ซ ม เ ศ ร า ใ นผ ส ง อ าย ข อ ง ไ ทย ( Thai GeriatricDepressionScale: TGDS)และไปพบผสงอายกลมเสยงเพอคดกรองกลมผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมแยกกลมทมอาการผดปกตทางสมองออก โดยใชเกณฑวดเทากบกลมทมระดบการศกษาระดบประถมเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมระดบการศกษาระดบประถมโดยเลอกกลมทมคาคะแนนการทดสอบตงแต 17คะแนนขนไปเขารวมการวจยและใชแบบวดภาวะ


วธด าเนนการวจย

การวจยคร งน เปนการวจยก งทดลอง(Quasi-experimental research)แบบ 2 กลมวดซ า (The two-Group Pretest-Posttest Design) แบงกลมตวอยางทศกษาออกเปน 2 กลมคอกลมทดลอง (Experimental Group) และกลมเปรยบเทยบ

(Comparison Group) เกบขอมลกอนการทดลอง หลงการทดลองและในระยะตดตามผลในทงสองกลมตวอยางด าเนนศกษาในเขตพนท อ าเภอปทมราชวงศา จงหวดอ านาจเจรญ ไดท าการศกษาในชวงเดอน กนยายน ถง ตลาคม 2558

ประชากรและกลมตวอยาง เกณฑการคดเข ากลมตวอยางคอเปน

ผสงอายทงเพศชาย หญง มอายชวง 65-70 ป มประวตโรคประจ าตวเปนความดนโลหตสง เบาหวาน ไขมนในเลอดสง มประวตการไดรบอบตเหตกระทบกระเทอนทศรษะอยางรนแรง โดยจะตองมปจจยรวมเหลานเพยงอยางใดอยางหนงหรอมากกวากไดโดยมสมาชกครอบครวผทจะเขารวมกจกรรมงานวจยเปนบคคลทมอายตงแต20 ปขนไปและอายนอยกวา60 ปจะมความสมพนธกบผสงอายอยางใกลชดโดยหนาทไดแก สามภรรยาบตรหลาน พนองเปนผด แลหลกซ งปฏบ ตหน าท ในการใหความชวยเหลอดแลผสงอายทบานอยางสม าเสมอและตอเนองโดยไมไดรบคาตอบแทนการดแลในรปแบบของคาจางมความสามารถในการสอความหมาย อานเขยนหนงสอไดและยนดเขารวมในการวจย

ค านวณขนาดกลมตวอยางจากการเปดตารางคาอ านาจการทดสอบ(power analysis)ของโคเฮน(cohen,1988) ค านวณ effect size(d)จากสตร(Glass,1974)ก าหนดคาAlpha เทากบ 0.05, Power เทากบ 0.80 ค านวณคาขนาดอทธพล(Effect size) จากคาคะแนนเฉลยของกลมตวอยางจากงานวจยทมลกษณะใกลเคยงกบการศกษาครงนไดศกษาจากผลงานวจยผลของสภชชา โลหตไทย (2553) เกยวกบโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอการรบรแบบแผนความเชอดานสขภาพ และพฤตกรรม

การปองกนโรคเบาหวานในญาตสายตรงของผทเปนโรคเบาหวานชนดท 2ซงการศกษาครงนไดเทากบ1.37 เมอเปดตารางCohen Table (Cohen, 1988) ไดขนาดกลมตวอยางกลมละไดกลมตวอยาง26คนเพอเปนการปองกนการสญหายระหวางการวจยจงเพมขนาดตวอยางอกรอยละ20รวม ไดตวอยางในกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ จ านวนกลมละ 32 คน รวมกลมตวอยางทงหมด 64 คน

ในการคดเลอกกลมตวอยาง ท าการสมแบบงายดวยวธจบฉลากแบบไมคนท(Sampling without Replacement) จากจ านวน 7ต าบล ในเขตอ าเภอปทมราชวงศา ซงมลกษณะโครงสรางประชากรคลายคลงกน โดยจบฉลากครงแรกไดต าบลลอเปนกลมทดลองและครงทสองไดต าบลโนนงามเปนกลมเปรยบเทยบ จากนนคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนดจากข อม ล ใน เ วชระ เบ ยน ท าการทดสอบแบบทดสอบ MMSE-Thai 2002และทดสอบแบบวดค ว าม ซ ม เ ศ ร า ใ นผ ส ง อ าย ข อ ง ไ ทย ( Thai GeriatricDepressionScale: TGDS)และไปพบผสงอายกลมเสยงเพอคดกรองกลมผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมแยกกลมทมอาการผดปกตทางสมองออก โดยใชเกณฑวดเทากบกลมทมระดบการศกษาระดบประถมเนองจากกลมตวอยางสวนใหญมระดบการศกษาระดบประถมโดยเลอกกลมทมคาคะแนนการทดสอบตงแต 17คะแนนขนไปเขารวมการวจยและใชแบบวดภาวะ














116116 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ซมเศราในผสงอายไทย (TGDS) เพอแยกกลมทมปญหาทางสขภาพจตหรอมภาวะซมเศราออกโดยเลอกผทมค าคะแนนการทดสอบ 0-12คะแนนเขารวมวจย ทงนเนองจากงานวจยครงนเปนงานวจยทจดท าขนเพอสงเสรมปองกนการเกดภาวะสมองเสอมจงจ าเปนตองคดกลมตวอยางทมภาวะสมองและสภาวะจตใจทอยในเกณฑปกตเขารวมงานวจยจากนนท าการสมแบบงายโดยการจบฉลากแบบไมค นท (Sampling without Replacement)จนไดกลมตวอยางครบ กลมละ 32คน เครองมอในการวจย

1. เคร องมอท ใช ในงานวจยเปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนมาเองจากการศกษาจากต าราและการทบทวนงานวจยทเกยวของทมเนอหาเกยวกบภาวะสมองเสอม โดยการผานการตรวจสอบความตรงของเนอหา ( Content validity )โดยผทรงคณวฒ 3 ทาน และจากนนไดน ามาปรบปรงแกไขตามข อเสนอแนะและตรวจสอบความเท ยง(Reliability)โดยน าแบบทดสอบทไดรบการปรบปรงแกไขไปทดสอบใชกบผสงอายทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทศกษา จ านวน 30คน เพอดความสมบรณของเครองมอดานการสอความหมายใหเขาใจตรงกนและการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบค ซงแบบสอบถามประกอบดวย 7 สวน ดงน

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปดานคณล กษณะส วนบ คคล ไ ด แ ก เพศ อาย การศกษา โรคประจ าต ว การตรวจรกษาระยะเวลาท เปน ประวตการไดรบอบต เหต จ านวนสมาชกครอบครวจ านวน 10ขอ

สวนท 2 แบบวดความรเกยวกบภาวะสมองเสอมในผสงอายมเนอหาเกยวกบ ปจจย

สาเหต อาการและอาการแสดงการรกษาภาวะสมองเสอมในผสงอาย จ านวน15ขอ มคาCVIเทากบ0.73และคา Reliabilityเทากบเทากบ0.79

สวนท 3 แบบประเมนการรบรโอกาสเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอมในผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมจ านวน9ขอมคาCVIเทากบ0.85และคา Reliabilityเทากบ0.87

สวนท 4 แบบประเมนการรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอมในผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม จ านวน 8 ขอมคา CVIเทากบ0.83และคา Reliabilityเทากบ0.91

สวนท 5 แบบประเมนการรบรเกยวกบประโยชนตอการดแลตนเองของผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอม จ านวน 5 ขอมคา CVIเทากบ0.80และคา Reliabilityเทากบ0.83

สวนท 6 แบบประเมนการรบรเกยวกบอปสรรคตอการดแลตนเองของผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมจ านวน 5ขอ มคา CVIเทากบ0.73และคา Reliabilityเทากบ0.63

สวนท7 แบบประ เมนการปฏบ ตสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมไดแกการสงเสรมดานอาหาร การออกก าลงกาย การบรหารสมองการชวยทบทวนความจ า การผอนคลายความเครยด และการมสวนรวมในการดแลผสงอายกลมเสยงของสมาชกครอบครว จ านวน 10 ขอมคา CVIเทากบ0.90และคา Reliabilityเทากบ0.73

2.เคร องมอท ใช ในการทดลองไดแก โปรแกรมการสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมในชมชนโดยการมสวนรวมของครอบครวผวจยไดประยกตรปแบบกจกรรมจากการศกษาต าราและทบทวนงานวจยทเกยวของโดยประยกตทฤษฎความเ ชอด านสขภาพ





(Health Belief Model)และแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม(Social Support concept)ซงกจกรรมประกอบดวยกจกรรม4กจกรรมใชระยะเวลา6 สปดาห มรายละเอยดดงน

สปดาหท 1 กจกรรมท1“รเทาทนภาวะสมองเสอม” สรางความรเกยวกบภาวะสมองเสอม โดยการบรรยายประกอบสไลด ดวดทศนหนงสนเกยวกบภาวะสมองเสอม มเนอหาเกยวกบ ปจจยสาเหตทท าใหเกดภาวะสมองเสอม อาการและอาการแสดง แนวทางการปองกนและการเฝาสงเกตอาการแสดงเบองตนของภาวะสมองเสอม และการดแลรกษาผปวยภาวะสมองเสอม และกจกรรมกลมแลกเปลยนการเรยนร ใชเวลา 2 ชวโมง

สปดาหท2 กจกรรมท2“กนอยางสบายกายอยอยางสบายใจ”สรางความรเกยวกบ อาหารทเหมาะกบวยสงอาย และอาหารทชวยบ ารงสมอง และการผอนคลายความเครยดโดยการบรรยาย และกจกรรมกลมแลกเปลยนประสบการณ ใชเวลา2 ชวโมง

สปดาหท3กจกรรมท3 “ออกก าลงกายบรหารสมอง”สรางความรเกยวกบ การออกก าลงกายทเหมาะกบวยสงอาย และการบรหารสมอง และฝกทกษะการออกก าลงกาย โดยการบรรยาย รวมกบชมวดทศนเกยวกบการบรหารสมอง และกจกรรมกลมแลกเปลยนประสบการณ ใชเวลา 2 ชวโมง

สปดาหท4 กจกรรมท4กจกรรมเรยนรประสบการณ เปนกจกรรมออกเยยมบาน เพอตดตามการปฏบตตวเพอสงเสรมสขภาพของผสงอาย และสอบถามแลกปญหาอปสรรคในการปฏบต โดยการจดกจกรรมกล มแลกเปลยนประสบการณ

สปดาหท5และ6 เปนระยะตดตามผล ไมมกจกรรมใดๆ

ในสวนของสมาชกครอบครว จะเขารวมกจกรรมกลมเพอเรยนรแลกเปลยนประสบการณรวมกบฝกทกษะการใหแรงสนบสนนทางสงคม เชนการพดกระตนเตอน และการใหก าลงใจกบผสงอายในสปดาหท 2,3และ4

กลมเปรยบเทยบจะไดรบการรกษาในระบบบรการตามนดของรพ.สต.ทรบผดชอบตามปกต และจะไดรบการใหความรเกยวกบภาวะสมองเสอมเชนเดยวกบกลมทดลองภายหลงการเกบรวบรวมระยะตดตามผลไดเสรจสนแลวในสปดาหท6ซงในสวนการใหบรการของรพ.สตในดานสงเสรมปองกนการเกดภาวะสมองเสอมมการตรวจคดกรองโรคในกลมผสงอายโดยแบบคดกรองดวย MMSEอยางนอยปละครง หากพบวามคาคะแนนทไดรบอยกลมเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอมจะสงตอเพอวนจฉยจากแพทย การเกบรวบรวมขอมล การศกษาครงนท าการเกบรวบรวมขอมลทงหมด 3ครง คอ (1) เกบขอมลกอนการทดลอง เกบรวบรวมขอมลในสปดาหท1 (2) ระยะหลงการทดลองเกบขอมลเมอเสรจสนกจกรรมทนทในสปดาหท 4และ (3) ระยะตดตามผลเกบรวบรวมขอมลในสปดาหท6โดยกลมตวอยางตอบแบบแบบสอบถามดวยตนเองหรอไดรบการสมภาษณจากผวจย การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลดวยสถต คาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน Chi-square Repeated Measure ANOVAโดยการเปรยบเทยบคาเฉลยรายค เพอเปรยบเทยบคาเฉลยของแตละชวงเวลากอนทดลอง หลงทดลองและระยะตดตามของแต




118118 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ละกล ม โดยการประมาณค า เฉล ย ด วยว ธ Bonferroni methodและ Independent t-testก าหนดระดบนยส าคญทางสถตเทากบ0.05 ผลการวจย

1. ลกษณของกล ม ตวอย างกล มตวอยางทงกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบมากกวาครงเปนเพศหญง(รอยละ 62.5,รอยละ53.1 ตามล าดบ) มชวงอายเฉลยไมแตกตางกนคอกลมทดลองมชวงอายเฉลย 64.25 และกลมเปรยบเทยบม ชวงอาย เฉลย 64.03 มระดบการศกษาอยระดบประถมศกษา (รอยละ96.9 ,รอยละ100)สวนใหญมสถานภาพสมรสค (รอยละ93.8,รอยละ84.4)มประวตการเจบปวยกลมทดลองเปนโรคความดนโลหตสงรอยละ 25.3 โรคเบาหวานรอยละ 28.1 กลมเปรยบเทยบเปนโรคความดนโลหตสงรอยละ 40.6 โรคเบาหวานรอยละ 12.5และมโรคประจ าตวมากกวา1โรค คอมทงโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวานและไขมนในเลอดสงรวมมจ านวนเทากน(รอยละ 46.9) ลกษณะครอบคร วท งสองกล ม เปนครอบครวขยาย (รอยละ68.8,รอยละ84.4)คณลกษณะทวไปของผสงอายกลมเสยงทงกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบพบวาไมมความแตกตางกนทางสถตท งในดานเพศอายระดบการศกษาสถานภาพสมรสค ประวตการเจบปวยดวยโรคเรอรง ลกษณะครอบครวผดแลหลก (p-value>0.05)

2. เมอเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบในชวงเวลาทแตกตางกนโดยทดสอบดวยRepeated Measure ANOVAโดยการเปรยบเทยบคาเฉลยรายค เพอ

เปรยบเทยบคาเฉลยของแตละชวงเวลากอนทดลอง หลงทดลองและระยะตดตามโดยการประมาณคาเฉลยดวยวธ Bonferroni methodพบวาภายในกลมทดลองดานความรเกยวกบภาวะสมองเสอม(F=11.33,p-value=0.002)การรบรโอกาสเสยง(F=43.61,p-value<0.001)การรบรความรนแรง(F=43.00,p-value<0.001)การการรบรประโยชนตอการด แลส ขภาพ(F=43.07,p-value<0.001)การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพ(F=83.59,p-value<0.001)และการปฏ บ ต ด แลส ขภาพผ ส งอาย (F=59.32,p-value<0.001)มคาคะแนนเฉลยหลงการทดลองและระยะตดตามผลสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต(p-value<0.05)แตหลงการทดลองและระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05)

ภายในกลมเปรยบเทยบดานความรเกยวกบภาวะสมองเส อม(F=1.7,p-value=0.196)หล งการทดลองและระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสต(p-value>0.05)แตระยะหลงทดลองกบระยะตดตามผลมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต(p-value<0.05)ส าหรบการรบรโอกาสเสยง(F=0.61 ,p-value=0.914)การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม(F=0.61,p-value=0.914)การการรบรประโยชนต อการด แลส ขภาพของผ ส งอาย (F=1.07,p-value=0.307) การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพของผสงอาย(F=0.89,p-value=0.351)ไมแตกตางกนทางสถตในแตละชวงเวลาและการปฏบตดแลสขภาพผสงอาย(F=33.26,p-value<0.001)หลงการทดลองและระยะตดตามผลคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถต(p-value<0.05)แตหลงการทดลองและระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05) ดงทแสดงตามตารางท1




119


ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบร

ประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล

ตวแปร กลมทดลอง(n=32) กลมเปรยบเทยบ(n=32)

MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value ความรเกยวกบภาวะสมองเสอม

กอนทดลอง-หลงทดลอง

-1.23 0.36 0.006a* 0.19 0.52 1.000a

กอนทดลอง-ระยะตดตามผล

-1.38 0.41 0.006a* -0.63 0.47 0.587a

หลงทดลอง-ระยะตดตามผล

-0.15 0.08 0.172a -0.81 0.26 0.013*a

( F=11.33,df=1,p-value=0.002)( F=1.74,df=1,p-value=0.196) การรบรโอกาสเสยงตอภาวะสมองเสอม


-4.22 0.64 <0.001a* -0.91 0.76 0.721a


-4.28 0.65 <0.001a* -0.09 0.86 1.00a


-0.06 0.04 0.482a 0.81 0.43 0.212a

( F=43.61,df=1,p-value<0.001)( F=0.61,df=1,p-value=0.914)


ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบร

ประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล


MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value ความรเกยวกบภาวะสมองเสอม


-1.23 0.36 0.006a* 0.19 0.52 1.000a


-1.38 0.41 0.006a* -0.63 0.47 0.587a


-0.15 0.08 0.172a -0.81 0.26 0.013*a

( F=11.33,df=1,p-value=0.002)( F=1.74,df=1,p-value=0.196) การรบรโอกาสเสยงตอภาวะสมองเสอม


-4.22 0.64 <0.001a* -0.91 0.76 0.721a


-4.28 0.65 <0.001a* -0.09 0.86 1.00a


-0.06 0.04 0.482a 0.81 0.43 0.212a





120120 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบร

ประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล (ตอ)


MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม


-3.78 0.56 <0.001a* -0.81 0.86 1.000a


-4.38 0.67 <0.001a* -0.63 0.82 1.000a


-0.59 0.30 0.172a 0.19 0.35 1.000a

( F=43.00,df=1,p-value<0.001)( F=0.58,df=1,p-value=0.449) การรบรประโยชนตอการดแลสขภาพของผสงอาย


-2.88 0.44 <0.001a* -0.81 0.47 0.285a


-2.96 0.45 0.000a* -0.41 0.39 0.921a


-0.09 0.08 0.790a 0.41 0.37 0.852a

( F=43.07,df=1,p-value<0.001 )( F=1.07,df=1,p-value=0.307) การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพของผสงอาย


-3.09 0.34 <0.001a* 0.22 0.23 1.000a


-3.15 0.34 <0.001a* 0.19 0.19 1.000a


-0.06 0.063 0.975a -0.03 0.21 1.000a


120 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบร

ประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล (ตอ)


MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม


-3.78 0.56 <0.001a* -0.81 0.86 1.000a


-4.38 0.67 <0.001a* -0.63 0.82 1.000a


-0.59 0.30 0.172a 0.19 0.35 1.000a

( F=43.00,df=1,p-value<0.001)( F=0.58,df=1,p-value=0.449) การรบรประโยชนตอการดแลสขภาพของผสงอาย


-2.88 0.44 <0.001a* -0.81 0.47 0.285a


-2.96 0.45 0.000a* -0.41 0.39 0.921a


-0.09 0.08 0.790a 0.41 0.37 0.852a

( F=43.07,df=1,p-value<0.001 )( F=1.07,df=1,p-value=0.307) การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพของผสงอาย


-3.09 0.34 <0.001a* 0.22 0.23 1.000a


-3.15 0.34 <0.001a* 0.19 0.19 1.000a


-0.06 0.063 0.975a -0.03 0.21 1.000a






ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล (ตอ)


MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value การปฏบตดแลสขภาพของผสงอาย กอนทดลอง-หลงทดลอง

-4.96 1.206 0.001a* -2.72 1.37 0.169a


-6.12 0.863 <0.001a* 6.41 1.11 <0.001*a


-1.15 0.632 0.231a 9.13 1.08 <0.001*a

(F=59.32,df=1,p-value=<0.001)( F=33.26,df=1,p-value<0.001)

*P-value <.05 ,aBonferroni,s method 3.เมอเปรยบเทยบความแตกตางของ

คะแนนเฉล ยระหว างกล มทดลองและกล มเปรยบเทยบในชวงเวลาทแตกตางกนโดยทดสอบดวยIndependentt-testพบว าก อนการทดลองดานความร เก ยวก บภาวะสมองเส อม( t=0.373,p-value=0.710)การรบรโอกาสเสยงตอภาวะสมองเสอม(t =-1.340,p-value =0.185) การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม(t=-1.332,p-

value=0.188)การการรบรประโยชนตอการดแลสขภาพของผสงอาย(t=-1.323,p-value=0.191)การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพของผสงอาย(t=-0.152,p-value=0.879)และการปฏบตดแลสขภาพผ ส งอาย ( t=-0.841,p-value=0.404) ไม ม ความแตกตางกนทางสถต แตพบวากลมทดลองมคะแนนเฉลยหลงการทดลองและระยะตดตามผลสงกวากลมเปร ยบ เท ยบอย างม น ยส าค ญทางสถ ต (p

value<0.05)ดงทแสดงตามตารางท2


ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบรประโยชนและอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพภายในกลมทดลองและภายในกลมเปรยบเทยบกอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล (ตอ)


MD Std.Error P-value MD Std.Error p-value การปฏบตดแลสขภาพของผสงอาย กอนทดลอง-หลงทดลอง

-4.96 1.206 0.001a* -2.72 1.37 0.169a


-6.12 0.863 <0.001a* 6.41 1.11 <0.001*a


-1.15 0.632 0.231a 9.13 1.08 <0.001*a

(F=59.32,df=1,p-value=<0.001)( F=33.26,df=1,p-value<0.001)

*P-value <.05 ,aBonferroni,s method 3.เมอเปรยบเทยบความแตกตางของ

คะแนนเฉล ยระหว างกล มทดลองและกล มเปรยบเทยบในชวงเวลาทแตกตางกนโดยทดสอบดวยIndependentt-testพบว าก อนการทดลองดานความร เก ยวก บภาวะสมองเส อม( t=0.373,p-value=0.710)การรบรโอกาสเสยงตอภาวะสมองเสอม(t =-1.340,p-value =0.185) การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม(t=-1.332,p-

value=0.188)การการรบรประโยชนตอการดแลสขภาพของผสงอาย(t=-1.323,p-value=0.191)การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพของผสงอาย(t=-0.152,p-value=0.879)และการปฏบตดแลสขภาพผ ส งอาย ( t=-0.841,p-value=0.404) ไม ม ความแตกตางกนทางสถต แตพบวากลมทดลองมคะแนนเฉลยหลงการทดลองและระยะตดตามผลสงกวากลมเปร ยบ เท ยบอย างม น ยส าค ญทางสถ ต (p

value<0.05)ดงทแสดงตามตารางท2




122122 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ตารางท2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของภาวะสมองเสอม การรบรประโยชน

และอปสรรคตอการดแลสขภาพและการปฏบตดแลสขภาพระหวางกลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กอนทดลอง หลงทดลอง และระยะตดตามผล (n=64)

Independent t-test,*P-value<0.05


t P-value

X S.D. X S.D. ระดบความรเกยวกบภาวะสมองเสอม

กอนทดลอง 13.44 2.57 13.65 2.08 -0.373 0.710 หลงทดลอง 14.65 0.35 13.47 2.02 3.062 0.003* ระยะตดตามผล 14.81 0.54 14.28 1.57 1.811 0.75

การรบรโอกาสเสยงตอภาวะสมองเสอม กอนทดลอง 21.03 5.01 22.56 4.07 -1.340 0.185 หลงทดลอง 25.25 2.16 23.47 3.93 2.246 0.028* ระยะตดตามผล 25.31 2.13 22.65 4.19 3.199 0.002*

การรบรความรนแรงของภาวะสมองเสอม กอนทดลอง 18.69 4.23 20.00 3.65 -1.332 0.188 หลงทดลอง 22.47 1.74 20.81 4.14 2.087 0.041* ระยะตดตามผล 23.06 1.44 20.63 3.64 3.521 0.001*

การรบรประโยชนตอการดแลสขภาพ กอนทดลอง 11.87 2.62 12.68 2.28 -1.323 0.191 หลงทดลอง 14.75 0.57 13.50 2.08 3.281 0.002* ระยะตดตามผล 14.84 0.45 13.09 2.08 4.643 <0.001*

การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพ กอนทดลอง 11.25 2.00 11.31 1.18 -0.152 0.879 หลงทดลอง 14.34 1.06 11.09 1.74 8.890 <0.001* ระยะตดตามผล 14.40 1.01 11.13 1.29 11.329 <0.001*

การปฏบตดแลสขภาพผสงอาย กอนทดลอง 19.87 5.77 21.12 6.10 -0.841 0.404 หลงทดลอง 26.00 2.15 23.84 5.52 2.057 0.044* ระยะตดตามผล 24.84 2.35 14.71 2.08 18.210 <0.001*




123


อภปรายผลการวจย ขอมลทวไปดานคณลกษณะสวนบคคล กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบสวนใหญมลกษณะทางประชากรทคลายคลงกนทงในดานเพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส โรคประจ าตว ประวตการไดรบอบตเหต เมอทดสอบความแตกตางทางสถตพบวาไมม ความแตกตางกนทางสถต (P-value>0.05) ซงความคลายคลงกนทางดานคณลกษณะสวนบคคลของ กลมตวอยางทงสองกลมจะชวยใหสามารถควบคมปจจยภายนอกทเกดจากความแตกตางสวนบคคลทมผลตอผลลพธของโปรแกรมสงเสรมสขภาพผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมได ท าใหมนใจไดวาผลการเปลยนแปลงจากการวจยครงนเปนอทธพลของกจกรรมทจดขนอยางแทจรง ระดบความรเกยวกบภาวะสมองเสอม หลงการทดลองและระยะตดตามผล กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและสงกวากลม เปรยบเทยบอยางมนยส าคญ (p-value<0.05) แตหล งการทดลองกบระยะตดตามผลคาคะแนนเฉลยไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05) เปนผลเนองมาจากการทผวจยไดประยกตรปแบบกจกรรมการใหความรจากการบรรยายความรเกยวกบภาวะสมองเสอมรวมกบการดวดทศนหนงสนเกยวกบภาวะสมองเสอม เรอง “ปด า จ าไม”เนอหาน าเสนอถงอาการหลงลมทเกดขนกบผสงอายแสดงถงอาการแสดงเบองตนของภาวะสมองเสอมทสามารถสงเกตไดจากสมาชกครอบครวผใกลชด ซงท าใหผสงอายกลมเสยงตอภาวะสมองเสอมมความสนใจในเนอหาทสอนมากขน และการท ใชสอวดทศนหนงสนประกอบกบการ

บรรยายจะชวยใหกลมผสงอายไมรสกเบอ และจดจ าภาพทเหน เขาใจในเนอหาไดดขนรวมกบการกระตนใหผเขารวมกจกรรมมการแลกเปลยนการเรยนรจะชวยใหเกดการเรยนรในมมมองทหลากหลายมากขน สงผลใหมความเขาใจเกยวกบภาวะสมองเสอมเพมมากขน สอดคลองกบสนทรย ค าเพงและอรธ รา บญประดษฐ(2555) การใหความรในวยผใหญและวยผสงอายนนจ าเปนตองใชเทคนคหลายๆอยางและสอตางๆ เพอใหผเขาโปรแกรมไดเขาใจเนอหาไดงายและการเปดโอกาสใหไดแลกเปลยนความรประสบการณกนในกลมจะท าใหมความรและความเขาใจมากขน การรบรโอกาสเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอม

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญ (p-value<0.05) หลงการทดลองกบระยะตดตามผลคะแนนเฉลยไมมความแตกตางกนทาง สถต(p-value>0.05) ซ งผลเน องมาจากผ ว จ ยไดจ ดกจกรรมทเนนถงปจจยทท าใหเกดภาวะสมองเสอมดวยการจดบรรยายประกอบสไลด ใหความรเกยวกบภาวะสมองเสอม ชมวดทศนหนงสนเรอง “ปด า จ าไม”ซงถายทอดเรองราวของผสงอายทเรมมอาการหลงลมซงเปนอาการเรมแรกของการเกดภาวะสมองเสอมชวยกระตนใหกลมผสงอายไดเรยนรจากการเหนภาพของการด าเนนโรคไดดขน และไดกระตนใหผสงอายกลมเสยงไดมสวนรวมในการพดคยแลกเปลยนการเรยนร เพอเปนการกระตนใหผสงอายกลมเสยงไดเขาใจถงเนอหาการ




124124 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 เรยนรไดมากขนมการกระตนใหกลมผสงอายไดมก า ร แสดงคว ามค ด เ ห นและแลก เปล ย นประสบการณถงปจจยเสยงตอการเกดภาวะสมองเสอม รวมถงหลกการสงเกตอาการแสดงเบองตนของภาวะสมองเสอม ซงชวยใหเกดการเรยนรทหลากหลาย สามารถเขาใจและจดจ าเนอหาไดนานและน าไปใชในชวตประจ าวนไดและเพอใหเกดพฤตกรรมทยงยนตอไปสอดคลองกบแนวคดทฤษฎแบบแผนความเชอสขภาพRosenstock,1974(อางถงในสรนธร กลมพากรและคณะ,2554)ทวาบคคลจะมพฤตกรรมสขภาพอยางใดอยางหนงเพอหลกเลยงการเปนโรค บคคลนนตองความเชอวาเขามโอกาสเสยงตอการเปนโรค และสอดคลองกบการศกษาวลลยา ทองนอย(2554)การรบรโอกาสเสยงนนเกดจากความเชอหรอการคาดคะเนวาตนมโอกาสเสยงตอการเกดโรคหรอปญหาสขภาพมากนอยเพยงใดการรบรชนดนเปนผลมาจากการเขารวมกจกรรมการใหความรประกอบการบรรยายวททศน ซง ในสอชใหเหนวาโรคหลอดเลอดสมองมโอกาสกลบเปนซ า ไดซงสอมอทธพลตอความเชอของบคคลท าใหเกดความรสกวาตนเองมโอกาสเส ยงต อการ เป นโรค นอกจากส อว ด ท ศนประกอบการบรรยายภาพแลว อทธพลทมผล ตอการรบร โอกาสเสยง คอ กลมเพอนผ เขารวม กจกรรมมโอกาสไดแลกเปลยนความร วทยากรเปดโอกาสใหซกถามกลมทดลองใหความสนใจ ซกถามเปนอยางดรวมถงการไดรบฟงขาวสารเกยวกบโรคหลอดเลอดสมองทประกาศโดยผน าชมชนและการออกเยยมบานโดยเจาหนาทสาธารณสขและอาสาสมครสาธารณสขท าใหเกดการกระตนความเชอตอโอกาสเสยงของการเปนโรค

การรบรประโยชนตอการดแลสขภาพตนเองของผสงอายกลมเสยง

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญ (p-value<0.05) แตคะแนนเฉลยหลงการทดลองกบระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05) เปนผลมาจากการจดกจกรรมใหความรเกยวกบภาวะสมองเสอม โดยการบรรยายประกอบการท ากจกรรมกลมอภปรายเนอหาเกยวกบการ การเลอกประเภทอาหารทเหมาะกบผสงอาย การผอนคลายความเครยด การออกก าลงกายและการบรหารสมอง แนวทางการดแลสขภาพเพอใหมสขภาพแขงแรง เหมาะสมตามวย โดยใหความรเรองอาหารทเหมาะสมกบวยสงอายรวมถงอาหารทชวยบ ารงสมอง การออกก าลงกาย กายผอนคลายความเครยดทเหมาะกบวยสงอายโดยการบรรยาย และการดวดทศนเกยวกบการออกก าลงกายและการบรหารสมองและผวจยกระตนใหผสงอายไดเหนถงความส าคญของการสงเสรมสขภาพ และไดฝกออกก าลงกายและการบรหารสมองดวยทาทกษะท งายและสะดวก ชวยสรางความมนใจใหผสงอายมความมนใจวาตนสามารถท าได รวมถงการมสวนรวมของครอบครวคอยใหความชวยเหลอท าใหกลมทดลองเกดความตระหนกในการดแลสขภาพ สอดคลองกบแนวคดของ Rosenstock,1974 (สรนธร กลมพากรและคณะ,2554)การทบคคลรบรโอกาสทจะเปนโรค และรบรความรนแรงของโรคเปนตวผลกดนใหเกดการกระท าบางอยางโดยบคคลมความเชอวาทางเลอกการกระท านนมประโยชน เพยงใดส าหรบตวเขาในการลดความเสยงและความรนแรงของการเจบปวยและน าไปสการลดภาวะทคกคามจากโรค และ





สอดคลองกบจรภา มหาวงคและคณะ(2551)การตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน านนขนอยกบการเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปฏบตนนเมอกลมตวอยางมความเชอ และรบรถงประโยชนหรอผลดทไดจากการปฏบตดงกลาว กลมตวอยางกจะมแนวโนมทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพนนๆได การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญ (p-value<0.05) แตคะแนนเฉลยหลงการทดลองกบระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05 ซงสอดคลองกบแนวคดPender,2006(อางถงใน จระภา มหาวงค,2553)ทวา ถาบคคลรบรวามอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมาก กจะไมมการปฏบตหรอมการปฏบตทไมถกตอง หรอเมอบคคลมความพรอมในการปฏบตพฤตกรรมต าและรบรอปสรรคในการปฏบตสง การปฏบตพฤตกรรมนนๆกจะไมเกด ในขณะเดยวกนหากบคคลมความพรอมในการปฏบตสงการรบรอปสรรคในการปฏบตต าบคคลกจะมแนวโนมทจะปฏบตพฤตกรรมนนมากขน การปฏบตดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและส งกว ากล มเปรยบเทยบอย างมนยส าคญ (p-value<0.05) แตคะแนนเฉลยหลงการทดลองกบระยะตดตามผลไมมความแตกตาง

กนทางสถต(p-value>0.05) ตามแนวคดแบบแผนความเชอสขภาพ(Rosenstock,1974)ทวาบคคลจะมความเชอตอโอกาสเสยงของการเปนโรคและเชอวาโรคนนมผลกระทบทรนแรงหรอมผลเสยตอตนเอง จะแสวงหาวธการปฏบตใหหายจากโรคหรอปองกนไมใหเกดโรค โดยตองมความเชอวาเปนการปฏบตทดมประโยชนและเหมาะสมทจะท าใหหายหรอไมเปนโรคนน การตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน านนขนอยกบการเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปฏบตนน ซงบคคลจะตองมความเชอวาขอเสยหรออปสรรคของการปฏบตในการปองกนและรกษาโรคตองมนอยกวาประโยชนทไดรบ ซงสอดคลองกบการศกษาของสภชชา โลหตไทย. (2553:56) ศกษาผลของโปรแกรมสรางเรมสขภาพตอการรบรแบบแผนความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมปองกนโรคเบาหวานชนดท2ในญาตสายตรงไดจดกจกรรม การใหความรเกยวกบอาการและอาการแทรกซอนของโรคเบาหวาน ผลกระทบตอผท เปนโรคเบาหวานและครอบครว การใหความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงเพอปองกนโรคเบาหวาน การใหความรเนนใหกลมตวอยางรบรถงความเสยงของพฤตกรรมทไมเหมาะสมในการเกดโรคเบาหวานและเหนประโยชนและอปสรรคในการปฏบตตนเพอปองกนโรคเบาหวาน ซงเมอกลมตวอยางมการรบรความเชอดานสขภาพทดขนกสงผลใหกลมตวอยางกลมทดลองมพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานดกวากอนทดลองและดกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต

นอกจากนผวจยไดประยกตทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม (Social Support Theory) มาใชในกจกรรมโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยในสปดาหท 4 ผวจยได ใหค าแนะน าแกสมาชก


สอดคลองกบจรภา มหาวงคและคณะ(2551)การตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน านนขนอยกบการเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปฏบตนนเมอกลมตวอยางมความเชอ และรบรถงประโยชนหรอผลดทไดจากการปฏบตดงกลาว กลมตวอยางกจะมแนวโนมทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพนนๆได การรบรอปสรรคตอการดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญ (p-value<0.05) แตคะแนนเฉลยหลงการทดลองกบระยะตดตามผลไมมความแตกตางกนทางสถต(p-value>0.05 ซงสอดคลองกบแนวคดPender,2006(อางถงใน จระภา มหาวงค,2553)ทวา ถาบคคลรบรวามอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมาก กจะไมมการปฏบตหรอมการปฏบตทไมถกตอง หรอเมอบคคลมความพรอมในการปฏบตพฤตกรรมต าและรบรอปสรรคในการปฏบตสง การปฏบตพฤตกรรมนนๆกจะไมเกด ในขณะเดยวกนหากบคคลมความพรอมในการปฏบตสงการรบรอปสรรคในการปฏบตต าบคคลกจะมแนวโนมทจะปฏบตพฤตกรรมนนมากขน การปฏบตดแลสขภาพตนเองของผสงอาย

หลงการทดลองและระยะตดตามผลกลมทดลองมคาคะแนนเฉลยสงกวากอนการทดลองและส งกว ากล มเปรยบเทยบอย างมนยส าคญ (p-value<0.05) แตคะแนนเฉลยหลงการทดลองกบระยะตดตามผลไมมความแตกตาง

กนทางสถต(p-value>0.05) ตามแนวคดแบบแผนความเชอสขภาพ(Rosenstock,1974)ทวาบคคลจะมความเชอตอโอกาสเสยงของการเปนโรคและเชอวาโรคนนมผลกระทบทรนแรงหรอมผลเสยตอตนเอง จะแสวงหาวธการปฏบตใหหายจากโรคหรอปองกนไมใหเกดโรค โดยตองมความเชอวาเปนการปฏบตทดมประโยชนและเหมาะสมทจะท าใหหายหรอไมเปนโรคนน การตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน านนขนอยกบการเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปฏบตนน ซงบคคลจะตองมความเชอวาขอเสยหรออปสรรคของการปฏบตในการปองกนและรกษาโรคตองมนอยกวาประโยชนทไดรบ ซงสอดคลองกบการศกษาของสภชชา โลหตไทย. (2553:56) ศกษาผลของโปรแกรมสรางเรมสขภาพตอการรบรแบบแผนความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมปองกนโรคเบาหวานชนดท2ในญาตสายตรงไดจดกจกรรม การใหความรเกยวกบอาการและอาการแทรกซอนของโรคเบาหวาน ผลกระทบตอผท เปนโรคเบาหวานและครอบครว การใหความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงเพอปองกนโรคเบาหวาน การใหความรเนนใหกลมตวอยางรบรถงความเสยงของพฤตกรรมทไมเหมาะสมในการเกดโรคเบาหวานและเหนประโยชนและอปสรรคในการปฏบตตนเพอปองกนโรคเบาหวาน ซงเมอกลมตวอยางมการรบรความเชอดานสขภาพทดขนกสงผลใหกลมตวอยางกลมทดลองมพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานดกวากอนทดลองและดกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต

นอกจากนผวจยไดประยกตทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม (Social Support Theory) มาใชในกจกรรมโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยในสปดาหท 4 ผวจยได ใหค าแนะน าแกสมาชก




126126 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 ครอบครว(ผดแลหลก)เกยวกบหลกการสงเกตอาการแสดงเบองตนของภาวะสมองเสอม การดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย ดานอาหาร การออกก าลงกายในรปแบบกจกรรมกลมแลกเปลยนประสบการณการเรยนร เพอใหสมาชกไดมความรความเขาใจเกยวกบภาวะสมองเสอมรวมถงการดแลสขภาพผสงอายทถกตอง การทสมาชกมความรความเขาใจเกยวกบการดแลทถกตอง จะชวยกระต นใหผสงอายปฏบตไดถกตองมากขน นอกจากนการไดรบการสนบสนนทดจากครอบครวจะท าใหผสงอายมก าลงใจในการปฏบต สอดคลองกบการศกษาของพรพมล วองไว(2554:123 )ศกษาการรบรความสามารถตนเองและการสนบสนนทางสงคมกบการดแลตนเองของผปวยความดนโลหตสง จงหวดสระแกว พบวาผปวยโรคความดนโลหตสงทได ร บแรงสนบสนนทางส งคมจากบคคลในครอบครวมาก จะมพฤตกรรมการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร การออกก าลงกายและการผอนคลายความเครยดทด และสอดคลองกบงานวจยของสวมล สงฆะมณ(2549)พบวาการทผปวยโรคความดนโลหตสงมความรเพมขนและไดรบการดแลจากสมาชกในครอบครวจะสงผลใหผปวยมการ ปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลตนเองไดถกตอง เหมาะสมเพมมากขนสอดคลองกบ อรวรรณ แผนคง และสนทร ย ค า เพ ง(2551)ศกษาเกยวกบผลของการสรางเสรมสขภาพโดยใชชมชนเปนฐานตอพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของผสงอายและความพงพอใจในการมสวนรวมของผดแลผสงอายเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมโดยศกษาในผสงอายทเสยงตอภาวะสมองเสอมและผดแลผสงอายทอาศยอยในเขตอ าเภอดอนพด จงหวดสระบรซงไดมขนตอนการด าเนนการวจยโดยการประเมนความตองการ

สงเสรมสขภาพของชมชนและสรางเครอขาย สรางพนธกจรวม ระหวาง แพทย พยาบาล ผน าชมชน อาสาสมครชมชนโดยผวจยสรางแรงสนบสนนจากประชาชน ใหคณะผ แทนของชมชนร วมกนพจารณาปญหาก าหนดเปาหมาย วตถประสงค วางแผนการด าเนนงาน และรวมกนลงมอปฏบต จนกระทงผลกดนใหเกดโครงการสรางเสรมสขภาพในชมชนไดแก โครงการสรางเสรมสขภาพส าหรบผสงอายกลมเสยง และโครงการอบรมผดแลในการดแลผสงอายภาวะสมองเสอมพบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของผสงอายระยะหลงการเขารวมโปรแกรมสงกวาระยะกอนการเขารวมโปรแกรม และพบวาเฉลยความพงพอใจในการมสวนรวมของผดแลผสงอายระยะหลงการเขารวมโปรแกรมสงกวาระยะกอนการเขารวมโปรแกรม ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

1)ดานบทบาทพยาบาลเวชปฏบตชมชนสามารถน าโปรแกรมสงเสรมสขภาพไปประยกตใชกบกลมผสงอายทมภาวะโรคเรอรงหรอกลมทมปญหาคลายคลงกน

2)ดานบรการสงเสรมสขภาพสามารถน าแรงสนบสนนทางสงคมมาประยกตใชเพอพฒนาศกยภาพในการดแลสขภาพผสงอายและควรสรางแกนน าผสงอายหรออาสาสมคร เพอเปนแนวทางในการใหการดแลสงเสรมสขภาพผสงอายไดอยางตอเนอง ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1) ในการศกษาครงนใชระยะเวลาเพยง 6 สปดาหท าใหทราบผลการเปลยนแปลงระยะแรกเทานน ควรมขนตอนการตดตามประเมนความคงทนของพฤตกรรมในระยะยาวตอไป





2) รปแบบการจดกจกรรมกลมควรจดลกษณะกลมยอย เพอควบคมจดสนใจของผสงอาย และเพมการมสวนรวมของครอบครวและชมชน เพอใหผสงอายม ก าล ง ใจในการปฏ บ ต และเป นการสร างความสามารถในการดแลตนเองทยงยน 3) ควรเพมการมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพ ในการวางแผนดแลสงเสรมสขภาพผสงอาย เอกสารอางอง จรภา มหาวงค.(2551).ผลของโปรแกรมให

ความรรวมกบแรงสนบสนนจากสามตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพและการควบคมระดบน าตาลในเลอดในหญงทเปนเบาหวานระหวางตงครรภ.วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกด,บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล,85

วณา เทยงธรรม,สนย ละก าปน,อาภาพร เผาวฒนา.(2554).การพฒนาศกยภาพชมชน แนวคดและการประยกตใช.กรงเทพฯ:แดแนกซ อนเตอรคอปอเรชน

วรศกด เมองไพศาล. (2552). ภาวะสมองเสอมในผสงอายและการปองกน.ในประเสรฐอสสนตชย(บรรณาธการ), ปญหาสขภาพทพบบอยในผสงอายและการปองกน.กรงเทพฯ: ยเนยนครเอชน,125-157

สภชชา โลหตไทย.(2553).ผลของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอการรบรแบบแผนความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานชนดท2ในญาตสายตรง.วทยานพนธพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต(การพยาบาลเวชปฏบตชมชน),บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล,56

พรพมล วองไว.(2554).การรบรความสามารถตนเองและการสนบสนนทางสงคมกบการดแลตนเองของผปวยความดนโลหตสง จงหวดสระแกว.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล.

วลลยา ทองนอย.(2012).การประยกตแบบแผนความเชอดานสขภาพรวมกบแรงสนบสนนทางดานสงคม ในการปรบเปลยนพฤตกรรม เพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองของผปวยโรคความดนโลหตสง ต าบลโนนพะยอม อ าเภอชนบท จงหวดขอนแกน.วารสารวจยและพฒนาระบบสขภาพ.5,37-49.

สถาบนวจยประชากรและสงคม. (2556). สารประชากร มหาวทยาลยมหดล. ปท 23.


2. ขอมลสวนบคคลทารกเกดกอนก าหนด: เปรยบเทยบความแตกตางของคณสมบตกอนการทดลองโดยใชสถตไคสแควร และสถตท ระหวางกลม พบวาทกขอมลสวนบคคลในทารกไมมความแตกตางกน ดงตาราง ตาราง 2 จ านวนและรอยละของขอมลสวนบคคลทารกและผลการทดสอบไคสแควร (N=52)

ขอมลสวนบคคล กลมทดลอง (n = 26) กลมควบคม (n = 26)

2 p-value จ านวน (รอยละ) จ านวน (รอยละ)

อายปจจบน ต ากวา 30 วน 2 (7.70) 3 (11.54)

3.00 0.62 31 – 45 วน 5 (19.23) 7 (26.93) 46 – 60 วน 14 (53.84) 14 (53.83) มากกวา 60 วน 5 (19.23) 2 (7.70) ระดบพฒนาการ (กอนการทดลอง) ผานกจกรรมไมหมด 7 (26.93) 9 (34.62)

0.23 0.64 สามารถผานกจกรรมทงหมด 19 (73.07) 17 (65.38) ตาราง 3 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของขอมลสวนบคคลทารกและผลการทดสอบสถตท (N = 52)

ขอมลสวนบคคลทารก (กอนการทดลอง)

กลมทดลอง (n = 26) กลมควบคม (n = 26) t p-value

( X ) (S.D.) ( X ) (S.D.) น าหนกปจจบน(กรม) 2,225 398 2,265 315 -0.82 0.42 ความยาวปจจบน (เซนตเมตร) 42.52 4.86 41.98 4.18 0.59 0.55

จากการทดสอบคณสมบตของกลมตวอยางกอนการไดรบโปรแกรมทงกลมควบคมและกลมทดลอง พบวาทง 2 กลม ไมมความแตกตางกน แสดงใหเหนวาลกษณะทารกและผดแลมความใกลเคยงกน 3. ภายหลงไดรบโปรแกรมการทดลอง พบวา ทารกกลมทดลองมน าหนกตวเพมขนมากกวากลม

ควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (t = 4.406, p<.001) สวนความยาวล าตวไมมความแตกตางกน ดงตาราง

ตาราง 4 เปรยบเทยบคาเฉลยน าหนกและความยาวล าตวหลงไดรบโปรแกรมโดยใชสถตท (N = 52)

ภาวะสขภาพ กลม n X S.D. Mean

Difference t df p

น าหนกตว (กรม)

ทดลอง 26 2,706.25 384.45 509.75 4.406 30 .000 ควบคม 26 2,396.50 346.18

ความยาว (เซนตเมตร)

ทดลอง 26 44.85 2.98 1.100 1.159 30 .254 ควบคม 26 42.75 3.02

128128 Journal of Public Health Nursing January - April 2017 Vol. 31 No.1 สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข. (2545). แบบทดสอบ สมรรถภาพสมองเบองตน ฉบบภาษาไทย MMSE-Thai 2002.

อรวรรณ แผนคงและ สนทรย ค าเพง.(2553).ผลของการสรางเสรมสขภาพโดยใชชมชนเปนฐานตอพฤตกรรมการสรางเสรม สขภาพของผสงอายและความพงพอใจในการมสวนรวมของผดแลผสงอาย.รามาธบดพยาบาลสาร,16,1-13.

อาภาพร เผาวฒนา,สรนธร กลมพากร,สนย ละก าปน,และขวญใจ อ านาจสตยซอ.(2554).การเสรมสรางสขภาพและปองกนโรคในชมชน:การประยกตแนวคดและทฤษฎสการปฏบต.คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล:หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา.

Alzheimer’s Association.(2012) .Alzheimer’s disease facts and figures. Alzheimers Dement 2012;8:131-68.

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd edition). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Rosenstock, I. M., Strecher,V. J., & Becker, M. H. (1984).Social learning theory and the health belief model. Health

Education Quarterly,15(2),175-183

















บทวิจัย - thaiphn.org ·...

Documents