บทสรปส าหรบผบรหาร ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการน า (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙)

ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา ไดกาหนดวสยทศนการวจยไววา “บรหารจดการทรพยากรนาแบบบรณาการ โดยมสวนรวมทกภาคสวนไดอยางมประสทธภาพ อยางยงยนดวยงานวจย” ประกอบดวย พนธกจการวจย ๔ ขอ คอ ๑) บรหารจดการทรพยากรนาอยางมประสทธภาพทวถง เปนธรรมและยงยน ๒) พฒนาแหลงนาตามศกยภาพใหมความสมดล ๓) สงเสรมการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรนาอยางบรณาการ และ ๔) ปองกนและบรรเทาภยทเกดจากนา ม ๕ ยทธศาสตรการวจยและเปาประสงคของยทธศาสตรดงน ยทธศาสตรท ๑ การวจยพนฐานและตนนา เปาประสงค คอ องคความรจากดานตางๆ ทเกยวของกบทรพยากรนา เพมขนรอยละ ๓๐ ยทธศาสตรท ๒ การวจยในการแกไขปญหาขาดแคลนนา เปาประสงค คอ ลดปญหาการขาดแคลนนาไดรอยละ ๓๐ และสามารถใชนาอยางมประสทธภาพในทกภาคสวน ยทธศาสตรท ๓ การวจยการแกไขปญหาอทกภย เปาประสงค คอ ลดปญหาทเกดจากอทกภย ไดรอยละ ๔๐ และเมอเกดปญหาอทกภยสามารถแกปญหาไดอยางรวดเรว ยทธศาสตรท ๔ การวจยการแกไขปญหาจากนา เปาประสงคคอ ลดปญหานาเนาเสยไดรอยละ ๔๐ จากทกแหลง และยทธศาสตรท ๕ การวจยการบรหารจดการทรพยากรนา มเปาประสงคเพอสรางกลไกในการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของในการจดการอทกภยและภยแลงทงในระดบประเทศ ระดบลมแมนา และระดบพนทใหเปนเอกภาพและเกดประสทธภาพ

ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา ไดกาหนดผลผลต ผลลพธ ตวชวด และเปาหมายไวดงน คอ ผลผลต มทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ สาหรบเชงปรมาณ คอ รายงานการวจยดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคการศกษาระดบอดมศกษา สวนในเชงคณภาพ คอ สามารถใชผลการศกษาวจยดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ผลลพธ คอ มองคความรดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคการศกษาระดบอดมศกษาเพมมากขน สวนตวชวด คอ ภาครฐ เอกชน และภาคการศกษาระดบอดมศกษา นาผลการศกษาวจยไปประยกตใชกบสวนรวม และกาหนดเปาหมายไวคอมระบบการการจดการนาของประเทศทยงยน

ทงน ไดมหนวยงานหลกและเครอขายทสาคญทเกยวของ คอ หนวยงานหลกประกอบดวย สานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต สานกงานกองทนสนบสนนการวจย สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สานกงานนโยบายและบรหารจดการนาและอทกภยแหงชาต และสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สวนหนวยงานเครอขายทสาคญจะเปนสถาบนการศกษารฐ เอกชน และองคกรสวนทองถน

๒

ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการน า (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) ๑. หลกการและเหตผล

๑.๑ ความเปนมาของงานวจยดานการจดการน า นโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) มงเนนใหเปนแนว

ทางการดาเนนการวจยของหนวยงานวจยตางๆ และใชเปนกรอบทศทางในการวเคราะหตรวจสอบขอเสนอการวจยของหนวยงานภาครฐทเสนอของบประมาณประจาปตามมตคณะรฐมนตร โดยสอดคลองกบสถานการณของประเทศบนพนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและยทธศาสตรการวจยระดบภมภาค รวมทงความตองการของพนท และสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) นอกจากนนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ เนนการบรณาการดานการวจยทสอดคลองกบแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ควบคกบการวจยเพอความเปนเลศทางวชาการ เพอนาไปสการพฒนาประเทศอยางสมดลและยงยน โดยใหทกภาคสวนมสวนรวม สาหรบการวจยทางดานการศกษาถอเปนปญหาสาคญของประเทศ วช. พจารณาถงวกฤตการณดานการศกษาของประเทศทเกดขน ความตองการผลงานวจยและความรเพอเรงแกไขปญหาดงกลาว จงกาหนดการวจยดานการศกษาไวเปนกลมเรองวจยทควรมงเนนในนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘

ภายใตนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ ในการวจยดานการจดการนา ไดกาหนดยทธศาสตรการวจยท ๓ กลยทธการวจยท ๓ พฒนาระบบการบรหารจดการทรพยากรนาแบบบรณาการและสรางความเปนเอกภาพในการบรหารจดการนาของประเทศ และกลยทธการวจยท ๔ สรางองคความรเกยวกบภยพบตจากธรรมชาตและอตสาหกรรม รวมทงระบบบรหารจดการนาทวมทมประสทธภาพ ยทธศาสตรการวจยท ๓ ทเกยวกบเรองนานใหความสาคญกบการอนรกษ เสรมสราง และพฒนาทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ปญหาเรองนา และการจดการนาเปนปญหาสาคญมากจงไดกาหนดไวในกลมเรองเรงดวน และนาปญหาดงกลาวนมาจดทาเปนยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา เพอเนนการสรางงานวจยดานการจดการนาโดยเฉพาะการวจยเกยวกบการพฒนาระบบและกลไกการบรหารจดการทรพยากรนาและพนทลมนาของประเทศทมประสทธภาพ การวจยเกยวกบผลกระทบสงแวดลอมจากการสรางเขอนและฝาย การวจยเพอสรางองคความรในเชงบรณาการ ศาสตรทางอตนยมวทยา อทกวทยาและชลศาสตร เพอใชในการบรหารจดการทรพยากรนาทเหมาะสมและมประสทธภาพ และการวจยเพอสรางองคความรในการบรณาการระหวางนาใตดนและนาผวดนในการจดการนา

๑.๒ การวเคราะหสถานการณปจจบนและแนวโนมการเปลยนแปลงเกยวกบประเดนการพฒนาดานการจดการน า

นาเปนทรพยากรธรรมชาตทมความสาคญและจาเปนตอการดารงชวตของทงมนษย สตว พช นามความสาคญตอการเรมตน การดารงอย และการสนสดของสรรพสง นอกจากนนายงเปนแหลงทกอกาเนดชมชนมนษยและอารยธรรมอนเกาแกในโลกลวนสมพนธใกลชดกบนาทงสน ดวยมนษยเชอจากการมองเหนวาในโลกนมนาเปนสสารทมปรมาณมากทสด เมอเปรยบเทยบกบสสารอนทมอย มนษยจงเปนสงมชวตทมการนานามาใชประโยชนเพอตนเองในดานตางๆ มากทสดในบรรดาสงมชวตทงหลายในโลกใบน หมายรวมถงการใชนาในประเทศไทยดวย

การพฒนาของประเทศและของโลกในชวงเวลาสองทศวรรษทผานมามการขยายตวของภาคเศรษฐกจและอตสาหกรรม ทาใหความตองการใชนาของมนษยเพมปรมาณมากขนเปนทวคณ โดยเฉพาะนาเพอการเกษตร และการผลตพลงงาน ทาใหนาบรสทธจะกลายเปนสงทลาคามากขนและคาดประมาณวาภายในพทธศกราช ๒๕๖๘ ประชากร ๒ ใน ๓ ของประชากรโลกจะมชวตความเปนอยทามกลางภาวะกดดนใน

๓ เรองนาทงทางดานปรมาณและคณภาพ อกทงแนวโนมปญหาโลกรอนจะเปนปจจยสาคญทาใหเกดภาวะขาดแคลนนารนแรงมากขน๑

ขณะเดยวกนมปญหาภยพบตทเกดจากนากมเพมขนมากขนทกป และเปนภยพบตททาใหเกดความเสยหายอยางมากทาใหเกดปญหาตามมาอยางมากหากไมมการจดการทดจะทาใหเปนปญหาตอเนองไป ในประเดนตางๆ และในอดตทผานมาประเทศไทยไมไดใหความสนใจกบเรองของการจดการหรอปองกนปญหาภยพบตจากนา

สภาพทเปนอยในแตละปประเทศไทยมฝนตก คดเปนปรมาณนาฝน ๘๐๐,๐๐๐ ลาน ลบ.ม. ตอป ปรมาณนาทาคงท ทเปนนาผวดนเฉลยปละ ๒๑๓,๓๐๐ ลาน ลบ.ม. และนาตนทนทสามารถใชการไดมปรมาณอยอยางจากด ประมาณ ๕๒,๗๔๑ ลาน ลบ.ม. ในขณะทความตองการนามปรมาณเพมมากขนทกปตามจานวนประชากรทเพมขน กลาวคอ ในป ๒๕๕๙ และ ๒๕๖๙ คาดวาจะมประชากรประมาณ ๖๘.๑ และ ๗๓.๕ ลานคน ตามลาดบ ซงในป ๒๕๕๑ ความตองการใชนาทกภาคสวนคาดวาประมาณ ๑๑๔,๔๘๕ ลาน ลบ.ม. สามารถกกเกบนาไดประมาณ ๗๖,๑๓๑ ลาน ลบ.ม. และไมมการใชนาอยางประหยด หากไมสามารถเพมปรมาณกกเกบคาดวาในป ๒๕๖๙ จะขาดแคลนนาประมาณ ๖๑,๗๔๔ ลาน ลบ.ม.หรอรอยละ ๓๓.๕๐ ของปรมาณความตองการ สภาพการขาดแคลนนาเพอการเกษตรจะเกดขนมากทสด และสวนใหญไมสามารถปลกพชฤดแลง นอกจากนยงพบวา ในสภาพทเปนอยบางพนทโดยเฉพาะพนททเปนทราบลม ไดประสบปญหานาทวมขงอยางรนแรง ทงนเพราะในฤดฝนมปรมาณนาฝนทตกถงประมาณรอยละ ๘๕ สวนในฤดแลงมปรมาณนาทาเพยงประมาณรอยละ ๑๕ จงทาใหเกดการขาดแคลนนา๒

สภาพปญหาเกยวกบทรพยากรนาดงกลาว อนมสาเหตหลกมาจากการบรหารจดการทรพยากรนาทขาดประสทธภาพและจากการใชนาทไมชาญฉลาดและขาดการอนรกษ การจดการนาในประเทศไทยกพบเชนกนวา ยงไมสามารถแกไขวกฤตนาได ทงทไดใชงบประมาณมากแตพบวาปญหาเกยวกบนาทวม ภยแลง นาเนาเสย เปนปญหาซาซาก การแกไขปญหานาของรฐอาจมประสทธภาพ คอ ไดจดหาแหลงนา สรางทกกเกบนาใหประชาชนทกพนทได มผลได (Output) คอ การมเขอน อางเกบนา ชลประทาน ขดลอกคลอง หากแตลมเหลวในผลลพธ คอ ขาดประสทธภาพในการขาดการจดการนาทด ความขดแยงในดานความตองการปรมาณนา ความขดแยงในดานผลประโยชนทไดรบจากแหลงนา และความขดแยงในดานคณภาพนาทพบในสงคมไทย ในปจจบน และทวความรนแรงเพมมากขนทกขณะดวยสาเหตหลายประการ๓ ไดแก ๑) นโยบายและแผนงานหลกดานการจดการนาของประเทศ ขาดความมเอกภาพ ขาดความชดเจน ขาดความครอบคลม ทจะนาไปสการปฏบตทเปนรปธรรม ๒) การจดการนาทผานมา รฐไดขาดมมมองในมตทางสงคมศาสตร และขาดการมสวนรวมของผใชนา ๓) หนวยงานของรฐทเกยวของกบการจดการนามมากในทางปฏบตมกกอใหเกดความซาซอนและเกดปญหาการตดตอระหวางหนวยงานเสมอ๔ ผลการศกษาพบวา การจดการนาของภาครฐทยงคงเปนแบบรวมศนยโดยองคกรของรฐ สงผลตอการจดการนาอยางไมมประสทธภาพทงๆ ทมปรมาณนาเพยงพอ การจดการของภาครฐทมงเนนปญหาเฉพาะหนา เฉพาะเรอง เฉพาะพนท ซงประชาชนไมไดเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาดานนาทเผชญอย สวนมากรฐจะมงแกปญหาดานการใชเครองมอวศวกรรม ทขาดการใหประชาชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในโครงการ และถงแมประเทศไทยมกฎหมายเกยวของกบการจดการทรพยากรนาหลายฉบบ แตการบรหารจดการนาของไทยยงมชองโหว ขาดเอกภาพและขาดกตกาทชดเจนในการจดสรรนา ทรพยากรนาสวนใหญยงอยภายใตระบบการเขาถงโดยเสรเปนระบบทขาดความเปน

๑ วนนาโลกเตอนทวโลกผจญภาวะขาดแคลนนาขนวกฤต (http://www.dwr.go.th/news/detail.php) ๒ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ๒๕๕๕. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑, กรงเทพฯ ๓ มงสรรพ ขาวสะอาด. ๒๕๔๖. แนวนโยบายการจดการน าในประเทศไทย. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. ๔ มลนธสบ นาคะเสถยร. (http://www.seub.or.th/libraryindex/dam/dam-020html)

๔ ธรรม ไมสนบสนนใหเกดการใชประโยชนสงสด และไม เอออานวยใหมการใชทรพยากรอยางยงยนหากไดมการศกษาเกยวกบการจดการนาระหวางประเทศพบวา ประเทศไทยยงลาหลงประเทศอนในลมแมนาโขงดานการจดการนาจากแงมมทางกฎหมายและเครองมอการบรหารอปสงคกเปนสาเหตสาคญททาใหเกดความขดแยงในการใชทรพยากรนา

สาเหตสาคญททาใหการบรหารจดการทรพยากรนาของประเทศไมมประสทธภาพ เกดจากการขาดเทคนควธการการบรหารจดการททนสมย ทงนเพราะการศกษาวจยทเกยวของทดาเนนการอยไมมการบรณาการของทกภาคสวน ไมครอบคลมประเดนปญหา การวจยของหนวยงานทาการวจยตามความถนด แกไขปญหาเฉพาะหนาตามบทบาทและหนาท ทงนเพราะไมมโครงสราง กรอบ และทศทางการวจยของชาตดานการบรหารจดการทรพยากรนาในระยะยาว

ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนาเปนยทธศาสตรทใหความสาคญกบการวจยทเกยวกบพฒนาระบบการศกษา การจดการศกษา และรปแบบการศกษาทเชอมโยงสภมปญญาทองถน รวมทงการบรหารจดการการเรยนรสระบบเศรษฐกจชมชน และการพฒนาระบบการเรยนรดวยตนเอง ความสาคญของการศกษาถอเปนเครองมอเปลยนประเทศได ถามการวางยทธศาสตรทรดกมและมพลงไปสการปฏรปการศกษาหรอ “การเรยนร” ของคนไทยและทาใหการศกษาปรบตวไดทนกบกระแสโลก เพราะโลกไดเปลยนแปลงไปอยางมากมายในชวงเวลาเพยงไมกทศวรรษ ดวยพลงของเทคโนโลยทสงผลกระทบมากมายตอรปแบบการใชชวต และการตดตอสอสารระหวางกนของมนษย โลกและสงคมยคใหมมความสลบซบซอนททาทายคนรนใหมมากขน ตงแตการเผชญความผนผวนทางเศรษฐกจทอาจเกดขนไดตลอดเวลา ไปจนถงการอยรวมและอยรอดในสงคมทเตมไปดวยความหลากหลายทางวฒนธรรมและความเรงรอนในสภาพชวตประจาวน แมกระทงการศกษาเรยนรของคนยคใหมกเผชญความทาทายมากมายภายใตสงคมทซบซอนและหลากหลายขนน การเรยนรมอาจถกจากดอยภายใตกรอบคดของความเปนหลกสตร เปนคาบเวลา หรอแมแตความเปนโรงเรยนหรอมหาวทยาลยแตอยางเดยวไดอกตอไป ไมวาจะเปนการเรยนวชาความรทมอยอกมากมายมหาศาลนอกตาราทเราเลาเรยนและทองจา ไปจนถงการเรยนรและการปรบตวตอการใชชวตในสงคมยคใหมกมทกษะชวตมากมายทตองเรยนรจากสภาพความเปนจรง

๑.๓ ผลงานวจยทเคยมมาแลวในอดต ชองวางการวจย และประเดนทส าคญของการวจยทเกยวกบงานดานการจดการน าทเปนทตองการของประเทศ

การศกษาเกยวกบปญหาดานนาจากผลงานวจยทเคยมมาแลวในอดต พบวามปญหาหลกๆ ๗ ประการ๕ ประกอบดวย ๑) การขาดแคลนนาและภยแลงของประเทศ ๒) ปญหาอทกภย นาทวมและดน/โคลนถลม ๓) ปญหาคณภาพนาและนาเนาเสย ๔) ปญหาของทรพยากรปาไม ปาชายเลนและพนทชมนาของประเทศ ๕) ปญหาดานการบรหารจดการทรพยากรนา ๖) ปญหาดานกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรนา และ ๗) ปญหาดานฐานขอมลและองคความรเกยวกบการพฒนาทรพยากรนา

๑) การขาดแคลนน าและภยแลงของประเทศ การขาดแคลนนา ถอเปนปรากฏการณทเรยกวา “ความหายนะทคอยๆ คบคลานเขามา”

(Creeping Catastrophe) นบเปนสงทนาเปนหวงอยางยง ตอความเปนอยและความอยรอดของประชาชนบางแหง ทงในระดบโลก ระดบประเทศ และระดบทองถน จนทาใหสหประชาชาตกาหนดใหการขาดแคลนนาเปน “วาระเรงดวนของโลก” ในประเทศไทย หลกฐานจากการศกษาตางๆ ลวนชใหเหนวา ในอนาคตปญหาการขาดแคลนนามแนวโนมทนาวตกอยางยง แมวาในปจจบนงานพฒนาแหลงนาทไดดาเนนการเสรจแลวทงหมดในแตละลมนาหลก ยงไมสามารถชวยเหลอประชาชนและสนองความตองการนาเพอการพฒนาดานตางๆ ได

๕ สานกงานคณะกรรมการสภาวจยแหงชาต, รายงานฉบบสมบรณโครงการจดทาโครงสรางนโยบายและแนวทางการวจยของชาตระยะยาว , กรงเทพฯ ,๒๕๕๒

๕ ทวถงในขณะ ทประเทศชาตกาลงพฒนาในหลายดาน อาทเชน ดานการเกษตร การอตสาหกรรม และทองเทยว ฯลฯ จงทาใหประสบปญหาเกยวกบการขาดแคลนนาหรอความเดอดรอนในเรองนาทนบวนจะทวความรนแรงมากขนทกๆ ป๖ จงสรปไดวาสาเหตททาใหเกดการขาดแคลนนา ปญหาภยแลงทเกดขนในพนทตางๆ ของประเทศมสาเหตมาจากปจจยตางๆ ดงน

(๑) ความตองการใชน ามมากขน เนองจากการขยายตวของชมชนเมอง และการเพมขนของประชากร (๒) แหลงกกเกบน าตามธรรมชาตและทไดสรางไวมไมเพยงพอ หากปใดมฝนตกนอยปรมาณนาทกกเกบกจะนอยตามไปดวย ถงแมรฐบาลมนโยบายกอสรางแหลงกกเกบขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกอกหลายแหงตามลมนาตางๆ กตาม แตเนองจากสภาพภมประเทศทจะสรางแหลงกกเกบนา สภาพสงคมและสงแวดลอมไมเอออานวย และมอปสรรคในการพฒนา เปนสาเหตสาคญทาใหการกกเกบนาไวใชมปรมาณไมเปนไปตามเปาหมายทวางไว จงมปรมาณนาไมเพยงพอกบความตองการเพอกจกรรมตางๆ โดยเฉพาะในฤดแลง (๓) แหลงน าธรรมชาต เชน ลานา หวย หนอง คลอง บง ทเคยใชเปนแหลงเกบนาเพอการเพาะปลกและเพอการอปโภคบรโภคตนเขน ขาดการดแลเอาใจใสจากผใชนาอยางถกตอง ถกปลอยปละละเลยและถกบกรกครอบครอง นาพนทขอบหนอง คลอง บง ซงมเนอทมากไปใชเพอประโยชนสวนตน

(๔) การเปลยนแปลงการใชทดนเพอการเกษตรเพมมากขน รวมทงการปลกพชฤดแลง โดยเฉพาะการทานาทาใหมการใชนาไมสอดคลองกบศกยภาพของนาตนทนภายในลมนา เกดปญหาการขาดแคลนนาในภาคการเกษตรขนในลมนาตางๆ ทสาคญ ไดแก ลมนาเจาพระยา ทาจน สะแกกรง ช และมล เปนตน

(๕) การพฒนาดานอตสาหกรรมเพมมากขน ทาใหมความตองการใชนามากกวาศกยภาพของปรมาตรนาทกกเกบในลมนา เชน พนทชายฝงทะเลภาคตะวนออก ทาใหตองมการผนนาเปนการทาใหตนทนคานาสงขน และทาใหเกดปญหาขอขดแยงดานการใชนาในอนาคตซงการใชนาในภาคอตสาหกรรม มวตถประสงคอย ๒ สวนหลก ไดแก นาสาหรบอปโภค-บรโภคทงในสวนการใชของบคลากรและทเปนวตถดบของกระบวนการผลตในอตสาหกรรม ซ งคณสมบตของน าท ใช เ พอการน จะตองผานเกณฑมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม โดยทคณภาพนาบรโภคจะตองเหมาะสมกบสขอนามยของบคคล คณลกษณะบางอยางทตองการจะตางกนไปตามประเภทความตองการของอตสาหกรรมนนๆ การจดการนาบาดาลเพอใชในภาคอตสาหกรรมทผานมา มปญหาหลายประการทเกยวของทงทรพยากรนาบาดาลเอง องคกรทดและรบผดชอบ การวางแผน กฎหมาย เทคโนโลย และบคลากร

(๖) การใชน าขาดประสทธภาพ เปนการใชนาไมประหยดโดยเฉพาะในภาคการเกษตร (๗) ขาดการอนรกษดนและน าอยางจรงจง ทาใหเกดการขาดแหลงกกเกบนาตาม

ธรรมชาต (๘) ประชาชนขาดจตส านกในการใชประโยชนจากน า จากคณะกรรมาธการการเกษตร

สภาผแทนราษฎรรายงานวา สาเหตหลกทสาคญประการแรกของการเกดสภาพปญหาอทกภยและภยแลงขนในพนทลมนาตางๆ ของประเทศไทย คอ ความผนแปรของปรมาณและการกระจายตวของฝนในรอบปซงเปนสภาพทเกดขนตามธรรมชาตไมสามารถเปลยนแปลงหรอแกไขได (คณะกรรมาธการการเกษตร สภาผแทนราษฎร, ๒๕๔๖)๗

๖ โอภาส ปญญา. ๒๕๕๑. นาขาดแคลนในประเทศไทยจะเปนวกฤตทรนแรงมากกวาทคด. รายงานการประชมวชาการ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแหงชาต ครงท ๑ ๓-๕ กนยายน ๒๕๕๑ ณ ศนยนทรรศการและการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ. ๗ คณะกรรมาธการการเกษตรและสหกรณ สภาผแทนราษฎร. ๒๕๔๖. การบรหารจดการทรพยากรน าเพอการเกษตรของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. เอกสารประกอบการสมมนา

๖ ภาวการณขาดแคลนน าในอนาคต แมไดมการพฒนาแหลงนาอยางตอเนอง แตสามารถ

ตอบสนองความตองการใชนาไดเพยงรอยละ ๗๑ ของความตองการเทานน กลาวคอ ในป ๒๕๕๑ ปรมาณนาทสามารถกกเกบและใชงานไดในอางเกบนาทวประเทศมเพยง ๕๒,๗๔๑ ลาน ลบ.ม. ซงไมเพยงพอตอความตองการใชนาทมความตองการถง ๗๓,๗๘๘ ลาน ลบ.ม./ป ในป ๒๕๖๙ ประเทศไทยจะยงคงมภาวการณขาดแคลนนาอยางนอย ๖๑,๗๔๔ ลาน ลบ.ม./ป ในระยะ ๒๐ ปขางหนา

การพฒนาแหลงน าของประเทศไทย มการดาเนนงานมาอยางตอเนอง จนถงป ๒๕๕๑ มแหลงนาทกประเภทรวม ๑๗,๕๕๓ โครงการ มความจอางเกบนาทงสน ๗๖,๑๓๑ ลาน ลบ.ม. หรอคดเปนรอยละ ๒๕ ของปรมาณนาทาทงหมด มปรมาณนาใชการได ๕๒,๗๔๑ ลาน ลบ.ม. พนทชลประทานและพนทรบประโยชนจากแหลงนาทพฒนาขนทงโครงการชลประทานขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก และโครงการสบนาดวยไฟฟา มจานวนรวม ๔๑ ลานไร โดยเปนพนทชลประทาน ๒๘ ลานไร หรอรอยละ ๒๑.๕ ของพนทการเกษตรทงประเทศ สวนใหญคอ รอยละ ๓๑ ของพนทชลประทาน/พนทรบประโยชน อยในภาคกลางโดยเฉพาะในพนทลมนาเจาพระยา

๒. ปญหาอทกภย น าทวมและดน/โคลนถลม การศกษาพนทเสยงภยดน/โคลนถลมและนาทวม โดยกรมพฒนาทดน ไดระบปจจยท

เกยวของและนามาใชในการประเมนพนทเสยงภยนาทวม และดน/โคลนถลม ประกอบดวย ปจจยดานพชหรอสภาพการใชทดน สภาพดนและลกษณะการเหลวตวของดน เมอมความชน (Liquidity) ความลาดชนของพนท ขนาดพนทลมนา ปรมาณฝน สามารถจาแนกพนทเสยงตอการเกดดนถลมโดยพจารณาจากโอกาสทมวลดนชนบนหนา ๓๐ ซม. จะเหลวตวและเลอนไหลลงของมวลดนมาจากไหลเขาลงสทตา

สาเหตการเกดโคลนถลมในบางพนทภาคเหนอเกดจากฝนตกอยางหนกและตกตดตอกนเปนเวลานานตลอดทงวน พนททเกดโคลนถลมเปนพนททมความลาดชนทสงมากกวา ๕๐ องศา ทาใหชนหนหรอมวลดนอมนาจนเตมท สงผลใหเกดการไหลลงมาตามแรงโนมถวงของโลก ตามรองเขา และรองแมนา (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ไมปรากฏปทพมพ)

สวนการจาแนกพนทเสยงตอการเกดนาทวม พจารณาจากพนทลมตานาทวมถง (Flood Plain) ซงมโอกาสเกดนาทวมในภาวะฝนปกต สามารถจาแนกออกเปน ๒ เขต ๑) พนทเสยงตอการเกดนาปาไหลหลาก : เปนพนทลมตานาทวมถงทอยในรศมระยะ ๑๐ กโลเมตร จากพนทภเขาและ ๒) พนทเสยงตอการเกดนาทวมขง : เปนพนทลมตานาทวมถง เปนพนททวไปทอยหางจากพนทภเขา และพบวาประเภทความเสยงตอการใชประโยชนทดน พบวา พนทนาขาว เปนพนทเสยงตออทกภยสง รองลงมา คอ พนทลมและพนทปลกไมผล (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ๒๕๕๑)๘

สาเหตททาใหเกดปญหานาทวม สวนใหญเปนปญหานาทวมทเกดขนมสาเหตหลกมาจาก ๒ ปจจยหลก ไดแก

๑) สาเหตจากภยธรรมชาต ประกอบดวย (๑) เกดจากฝนตกหนกในพนทลมนาในรองความกดอากาศตา เกดพายหมน เชน ไตฝน

พายโซนรอนหรอพายดเปรสชน การเกดฝนตกหนกเฉพาะจดหรอจากพายจร ทาใหเกดนาปาไหลหลาก (๒) สภาพของพนททเปนทลมนาขงหรอไดรบอทธพลจากนาทะเลหนน และ (๓) การขาดแคลนแหลงกกเกบนาขนาดใหญในพนทลมนาตอนบนเพอชวยชะลอนา

ไหลหลาก

๘ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ๒๕๕๑. การใชเทคโนโลยภมสารสนเทศเพอการบรหารจดการพนทเสยงอทกภย.รายงานฉบบสมบรณ. สานกงานพฒนาเทคโนโลยอากาศและภมสารสนเทศ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย.

๗ ๒) สาเหตทเกดจากมนษย เปนสวนทไปเรงใหเกดความรนแรงและขยายพนท ซงสวนใหญ

เกยวของกบการใชประโยชนทดน ทาใหมพนทเสยงภยนาทวมขงและนาหลากดนถลม รนแรงและเพมพนทมากขน ไดแก

(๑) สภาพทางกายภาพของพนทในลมนาทมการเปลยนแปลงไปในทางลบ เชน สภาพของพนทปาตนนาตอนบนททาหนาทเปนฟองนาถกทาลาย ทาใหขาดแหลงดดซบนา และอตรานาหลากสงสดเพมมากขนและไหลมากเรวขน เปนการเพมความรนแรงในการทาลายของนาและยงเปนสาเหตของดนถลมดวย นอกจากนยงทาใหดนทถกชะลางไหลลงมาตกตะกอนในแหลงนา ทาใหแหลงนาตนเขน เกดนาทวมเฉยบพลน และทาใหนาปาไหลหลากอยางรนแรงและรวดเรว สงผลกระทบรนแรงตอวถชวตของประชาชนทอาศยในเขตพนทปาไมและทลาดชนอยางตอเนอง สาเหตหนงททาใหเกดนาปาไหลหลากและเกดนาทวมขงในทลม เกดจากการบกรกทาลายระบบนเวศปาไมของประเทศ กลาวคอ ในชวงระยะ ๒๐ ป ทผานมาระบบนเวศของลมนาทสาคญของประเทศ ๒๕ ลมนาเสอมโทรมลงอยางมาก เนองจากสาเหตทสาคญ พนทปาตนนาถกทาลายอยในขนวกฤต ๑๔ ลานไร สงผลใหเกดการชะลางพงทลายของดน ในพนท ๑๐๘ ลานไร และเกดอตราการสญเสยหนาดน ๒ ตน/ตร.กม./ป ซงนบวนจะทวความรนแรงมากขน หากยงไมมมาตรการปองกนแกไขอยางไดผลจรงจง

(๒) การขยายเขตเมอง ทอยอาศยหรอโรงงานอตสาหกรรมทมการถมทและลกลาเขาไปในพนทราบลมนาทวม (Flood Plain) ซงเปนแหลงกกเกบนาตามธรรมชาต ดงนน เมอนาลนตลง กจะเออไหลเขาไปทวมบรเวณทเปนทราบลมนาทวมมากอน

(๓) การกอสรางโครงสรางพนฐานกดขวางทางนา เชน ถนน ทางรถไฟ เปนตน ทมการออกแบบและกอสรางสะพาน ทอลอดถนน ประตระบายนา และอาคารระบายนาอนๆ ไมเพยงพอตอการระบายนาหลาก

(๔) การถมทในทลมเคยขงนาเพอการกอสรางอาคาร อาคารทอย อาศย อาคารสานกงาน อาคารพาณชย และเสนทางคมนาคมกดขวางทางนา

(๕) การกอสรางและการทาคนกนนา เพอปองกนนาเออเขาทวมพนทชมชน และพนททาการเกษตรทาใหลดพนททเปนทางนาไหล และทกกเกบนาหลาก จงสงผลกระทบทาใหปรมาณนาหลากในบางพนทเพมมากขน และการไหลของนามาเรวขน รวมทงนาทวมขงมระดบสงขน

(๖) แมนาลาธารตนเขนและขาดการบารงรกษาขดลอก ทาใหชมชนเมองและหมบานทอาศยอยรมลานาหลายแหลงเกดปญหานาทวมมากกวาในอดต ซงเหตการณเชนนเปนทประจกษชดเจนวา ปญหานาทวมนนเกดเปนประจาแทบทกป เนองมาจากแมนาลาธารตนเขนและขาดการบารงรกษาขดลอกใหนาไหลหลากไปไดสะดวก

(๗) การเกดแผนดนทรดทเกดจากการสบนาใตดนมาใชเกนศกยภาพ พนทในเขตเมองหรอชมชนทมประชากรอาศยอยอยางหนาแนนนน ไดมการสบนาใตดนมาใชเกนกวาศกยภาพของธรรมชาตทจะไปเตมให และเกดการไมสมดลขนจงทาใหชนดนคอยๆ ยบตวลงทละนอยจนเกดแผนดนทรด

๓. คณภาพน าและน าเนาเสย คณภาพนามการเชอมโยงกบทรพยากรธรรมชาตตางๆ หมายรวมถง ทรพยากรมนษย

ทรพยากรดน การประกอบอาชพและสขอนามยของมนษยมากขน ทงทเปนมลภาวะนาเสย มลพษจากสารเคมทางการเกษตร ผลกระทบจากมลภาวะอตสาหกรรมทเกดจากปรมาณนาสะอาดไมพอเพยงตอการนาไปบาบด เจอจาง และการควบคมการเกดมลภาวะไมมประสทธภาพ๙

๙ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ,วารสารธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย,(http://www.onep.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=194)

๘ การเกดมลพษทางน าในชวง ๔ ปทผานมา พบวา คณภาพนาของแมนาสายสาคญ ๔๖

สาย และแหลงนานง ๔ แหลง ประกอบดวย กวานพะเยา บงบอระเพด หนองหาน และทะเลสาบสงขลาทเคยอยในเกณฑดมแนวโนมลดลง สาเหตหลกททาใหการจดการมลพษทางนายงไมประสบความสาเรจเทาทควรเนองมาจากการขาดความร ความเขาใจ ความตระหนก และการมสวนรวมของประชาชน/ชมชนในการดแลรกษาสงแวดลอมและการจดการมลพษทางนา การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทขาดความสมดลและการจดการมลพษทางนาทเนนการบาบดทปลายเหต (End of Pipe) โดยไมคานงถงการจดการทแหลงกาเนด คอ

๑) ปญหาดานคณภาพน า และแหลงน า ประกอบดวย (๑) คณภาพน าจดและแหลงน าเสอมโทรมลง สาเหตมาจากการขยายตวทาง

เศรษฐกจและการเพมขนของประชากรอยางรวดเรวทาใหแนวโนมความตองการใชนามปรมาณสงขน มการระบายนาทงจากกจกรรมตางๆ ของมนษยลงสแหลงนาธรรมชาตและทสรางขนโดยไมผานการบาบดมากขน

(๒) คณภาพน าทะเลชายฝงเสอมโทรม เมอมการพฒนาเศรษฐกจกอใหเกดการขยายเมองและภาคอตสาหกรรม ทาใหมปญหาการรกลาพนทชายฝงทะเล ทงการกอสรางทาเทยบเรอ โรงแรม สถานททองเทยว และบานเรอน มการระบายนาทงจากชมชน พนทพาณชยกรรม โรงงานอตสาหกรรม และพนทเกษตรกรรม ลงสแหลงนาผวดนแลวไหลตอเนองลงสแหลงนาชายฝงทะเล

๒) ปญหาน าเนาเสย ประกอบดวย (๑) แหลงก าเนดทเปนสาเหตท าใหน าเนาเสย มาจากชมชน โรงงานอตสาหกรรม

และน าเสยจากภาคเกษตรกรรม ส าหรบน าเสยจากชมชน ประเมนจากนาเสยทเกดจากกจกรรมตางๆ ของประชาชนตงแตป ๒๕๕๐ ทอาศยในชมชนเมองระดบเทศบาล ๑,๒๖๕ แหง พนทกรงเทพมหานครและเมองพทยา และพนทองคการบรหารสวนตาบล ๗,๑๕๐ แหง พบวา มปรมาณนาเสยประมาณ ๑๕.๐๙ ลาน ลบ.ม. ตอวน หรอรอยละ ๘.๔ ของปรมาณนาเสยทงประเทศ และมความสกปรกในรปของสารอนทรยประมาณ ๒,๗๑๐ ตนบโอด ตอวน คดเปนรอยละ ๔๒.๐ ของปรมาณความสกปรกทงประเทศ นาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม ประเมนจากนาเสยทเกดจากการประกอบกจการของโรงงาน รวมทงนาเสยจากการใชนาของคนงานและกจกรรมอนๆ ในโรงงาน โดยในป ๒๕๕๐ ประเทศไทยมโรงงานอตสาหกรรมทกอใหเกดนาเสยประมาณ ๑๒๐,๙๐๐ โรงงาน มปรมาณนาเสยประมาณ ๖.๗๗ ลาน ลบ.ม. ตอวน คดเปนรอยละ ๔.๐ ของปรมาณนาเสยทงประเทศ สาหรบนาเสยจากภาคเกษตรกรรม ประเมนจากนาเสยทเกดขนจากการปลกขาว การเลยงสกร และการเพาะเลยงสตวนารวม ๑๔๖.๗๒ ลานลบ.ม. ตอวน คดเปนรอยละ ๘๗.๖ ของปรมาณนาเสยทงประเทศและมความสกปรกในรปของสารอนทรยประมาณ ๘๔๗ ตนบโอดตอวน หรอรอยละ ๑๓.๗ ของปรมาณความสกปรกทงประเทศ โดยปรมาณนาเสยทเกดขนสวนใหญ (รอยละ ๙๕.๑ ของปรมาณนาเสยจากเกษตรกรรม) มาจากพนทนาขาวทใชสารเคมเกษตรในนาขาวทไมถกตองตามหลกวชาการ สวนการตดตามตรวจสอบการปนเปอนของสารเคมกาจดศตรพชกลมออรกาโนคลอรนในแหลงนามนอยมากและพบวามคาอยในมาตรฐานคณภาพนาจากแหลงนาผวดน สารเคมกาจดศตรพช กลมนทงหมดเปนวตถอนตรายทางการเกษตรทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดออกประกาศหามใชแลวตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. ๒๕๓๕

(๒) ระบบบ าบดน าเสยรวมของชมชน ในปจจบนป ๒๕๕๐ ระบบบาบดนาเสยรวมทมการกอสรางแลวมอยเพยง ๙๕ แหง ในจานวนนเปนระบบทใชงานได ๗๐ แหง มความสามารถในการบาบดนาเสยรวมประมาณ ๓.๐๐ ลาน ลบ.ม. ตอวน แตปจจบนมปรมาณนาเสยทไดรบการบาบดเพยง ๑.๙๐ ลาน ลบ.ม. ปญหาของการดาเนนงานระบบบาบดนาเสยของชมชนในปจจบน คอการสรางระบบบาบดนาเสยของชมชนอยเฉพาะในชมชนขนาดใหญ ในพนทเทศบาลแมวาไดจดใหมระบบบาบดนาเสยชมชนแลวกตาม แตกพบวานาเสยยงไมไดรบการบาบดครอบคลมอยางทวถงทงพนทเทศบาล การขาดบคลากรทมความชานาญและงบประมาณดาเนนการตามระบบและควบคมดแลบารงรกษาระบบบาบดนาเสย และสดทายคอ ปรมาณนาทา

๙ ในแหลงนามนอยโดยเฉพาะในชวงฤดแลง ทาใหความสามารถในการรองรบนาทงทผานการบาบด/นาเสยอยในระดบตา

จากการศกษาพบวา สดสวนความสกปรกในรปสารอนทรยทเกดขนในแตละลมนาสวนใหญเปนนาเสยมาจากชมชน สวนความสกปรกจากนาเสยจากโรงงานอตสาหกรรมพบมากในลมนาทมจงหวดเปนทตงของโรงงานอตสาหกรรม ประกอบดวย พนทลมนาเจาพระยา พบในจงหวดสมทรปราการ พระนครศรอยธยา และกรงเทพฯ สวนลมนาปราจนบร พบในจงหวดปราจนบร ลมนาโตนเลสาบ พบในจงหวดสระแกว และลมนาชายฝงทะเลตะวนออก พบในจงหวดระยอง สาหรบคาความสกปรกจากนาเสยจากภาคเกษตรกรรมในแตละลมนาสวนใหญมสดสวนนอยกวานาเสยประเภทอน ยกเวน ในลมนาทมนาเสยจากภาคเกษตรกรรมสวนใหญมาจากฟารมสกร เนองจากคาบโอดในนาเสยของฟารมสกรคอนขางสง

๔. ปญหาของทรพยากรปาไม ปาชายเลน และพนทชมน าของประเทศ ๑) ทรพยากรปาไม

(๑) สถานการณพนทปาไม ปาไมของประเทศไทยในปจจบน ม ๒ สถานภาพ คอ จากการศกษาและสารวจของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช พบวาพนทปาไมตามกฎหมาย หมายถง พนทปาไมตามประกาศของหนวยงานทเกยวของ คดเปนพนททงหมด ๒๓๐,๓๗๐.๓๙ ตร.กม. (๑๔๓.๙๘ ลานไร) หรอรอยละ ๔๔.๘๒ ของพนทประเทศ ซงปจจบนยงไมมขอบเขตทชดเจนและแนนอนเพราะมหลายพนทประกาศซอนทบกนอย พนทปาปกคลม หมายถง พนทปาไมทมอยจรงในปจจบนทไดจากการแปลภาพถายดาวเทยม ซงขอมลลาสดในป ๒๕๕๐ เหลออยเพยง ๑๖๕,๕๐๐.๔๘ ตร.กม. (๑๐๓.๔๐ ลานไร) หรอรอยละ ๓๒.๒๐ ของพนทประเทศ โดยจาแนกเปนพนทปาบก จานวน ๑๐๑.๗๐ ลานไร และพนทปาชายเลน จานวน ๑.๗๐ ลานไร

จากการวเคราะหปญหาการบกรกหรอการใชทดนผดประเภทบรเวณพนทตนนาลาธารของประเทศไทยในภาพรวมยงไมรนแรงมากนก แตมเพยงเฉพาะบางลมนาเทานนทควรใหความสนใจเปนพเศษ ไดแก ลมนาปตตาน ลมนาภาคใตฝงทะเลตะวนออก และลมนาทะเลสาบสงขลา ตามลาดบ อยางไรกตาม ปญหาดงกลาวมแนวโนมรนแรงเพมมากขนในอนาคต ดงนน จงควรจดเตรยมแผนปองกนรกษา บรณะฟนฟ และบารงรกษาระบบนเวศตนนาของพนทปาไมในบรเวณดงกลาวใหฟนคนสสภาพธรรมชาตโดยเรว ซงในปจจบนงานวจยดานการจดการตนนามมากมายและสรางความกาวหนาใหงานพฒนาพนทตนนาใหดาเนนไปไดอยางมประสทธภาพตามศกยภาพของพนทตนนา

(๒) ปญหาดานปาไม และสาเหต ปญหาดานปาไม ไดแก การบกรกเพอเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดน

ในบรเวณพนทปาไม ซงสวนใหญเปนการบกรกเปลยนสภาพทดนเปนพนทใชในภาคเกษตรกรรมและพนทชมชน ทสอดคลองกบการศกษาของ Jun Furuya และ Shintaro Kobaysashi, 2008 กลาววา การขยายพนทการเกษตรอาจเปนสาเหตใหเกดการบกรกพนทปาทสงผลใหความสามารถในการกกเกบนาของระบบนเวศลดลง พนทปาไมทมอยในสภาพปาเสอมโทรม สาเหตเนองจากการบารง ดแล รกษาทไมทวถง ตอเนอง และจรงจง

สาเหตของปญหาในกรณปาบก สามารถสรปไดดงน นโยบายและแนวทางการบรหารประเทศในดานทรพยากรปาไมไมชดเจนและเปลยนแปลงอยตลอดเวลา แมแตเปาหมายดานการบรหารของเขตปาอนรกษยงมการเปลยนแปลงอยเสมอ นโยบายและกฎหมายทเกยวของกบการจดการทรพยากรปาไมและชนคณภาพพนทลมนามมากมาย แตไมคอยบงเกดผลในทางปฏบตจรง และไมชวยกอใหเกดผลดตอการอนรกษทรพยากรดนและนาทเปนรปธรรมอยางชดเจน การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศทผานมาไดใชทรพยากรธรรมชาตเปนฐานการผลตทงทรพยากรดน นา และปาไม และมการใชประโยชนจากทรพยากรดงกลาวเกนศกยภาพอยางไรทศทาง และการบรหารจดการ การอนรกษ และฟนฟพนทปาไม โดยเฉพาะพนทตนนาลาธารทผานมาจนถงในปจจบนยงมงเนนไปทการจดระบบการปฏบตการตามหนาทปกต (Routine)

๑๐ กจกรรมทดาเนนการเปนรปแบบเดยวกนในทกพนท ความจรงควรใชการดาเนนงานบรหารจดการในเชงรกสรางสรรคมากขน

๒) สภาพปาชายเลน (๑) ภาพรวมปาชายเลนในระดบประเทศ ประเทศไทยมแนวชายฝงทะเลยาวประมาณ

๒,๖๐๐ กโลเมตร ซงพนทสวนทมปาชายเลนขนอยเพยงประมาณรอยละ ๓๖ ของความยาวชายฝงเทานน และจากผลการศกษาพบวา ปาชายเลนลดลงจาก ๓,๖๗๙ ตร.กม. (๒.๒๙ ลานไร) ในป ๒๕๐๔ เหลอเพยง ๑,๖๗๕.๘๒ ตร.กม. (๑.๐๔ ลานไร) ในป ๒๕๓๙ โดยใชภาพถายดาวเทยม ในป ๒๕๕๐ พบวา พนทปาชายเลนทงหมดมประมาณ ๒,๕๗๘.๐๕ ตร.กม. (๑.๗๒ ลานไร) โดยพนทปาชายเลนสวนใหญกระจายอยตามจงหวดตางๆ ทางภาคใตฝงตะวนตก

ปจจบนพนทชายฝงทะเลของประเทศไทยไดรบผลกระทบอยางมากจากปญหาการกดเซาะของนาทะเลโดยเฉพาะอยางยงการสญเสยพนทปาชายเลนและปาชายหาด ทาใหพนทชายฝงประสบภาวะวกฤตจากปญหาดงกลาวอยางรนแรง มสาเหตทสาคญเนองจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนชายฝงและตนไมถกทาลาย ความรนแรงของปญหาการกดเซาะชายฝงยงไดสงผลกระทบโดยรวมตอเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนชมชนบรเวณชายฝงอยางหลกเลยงไมได ๑๐

(๒) สาเหตของปญหาในกรณของปาชายเลน สามารถสรปไดดงน การใชประโยชนจากปาทมากเกนศกยภาพของพนท เชน การอนญาตใหเขาไป

ตดฟนไมในปาชายเลนมาใชประโยชนมากเกนกาลงผลตของปา การลกลอบบกรกปาชายเลนเพอหาผลผลตจากปาโดยตรงทมากเกนขดความสามารถของปา และการลกลอบเผาถานไมโกงกาง เปนตน

การบกรกทดนปาชายเลนเพอเปลยนแปลงหรอแปรสภาพการใชประโยชนทดนเดมเชน การขยายพนทการเพาะเลยงสตวนา การพฒนาโครงสรางพนฐาน การจดทาทาเรอและการพฒนาพนทใหเปนทอยอาศยหรอพนทอตสาหกรรม

กจกรรมหรอสงกอสรางของมนษยบรเวณแนวชายฝง เชน การถมทะเล การสรางแนวปองกนการกดเซาะชายฝง ซงสงผลตอเสนทางการไหลของกระแสนาเดม

๓) พนทชมน า (๑) สภาพปญหาพนทชมน า จานวนพนทชมนา (Wetland) พนทลมนา พนทราบลม พนทลมชนแฉะ พนทฉานา มนาทวม มนาขง พนทพร พนทแหลงนา ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน ทงทมนาขงหรอมทวมอยอยางถาวร และชวคราว ทงทเปนแหลงนาน งและนาไหล ทงทเปนนาจด นากรอย และนาเคม พนทชายทะเลและพนทของทะเลในบรเวณซงเมอนาลงตาสดมความลกของระดบนาไมเกน ๖ เมตร เปนระบบนเวศทมความสมบรณของสรรพชวต เปนแหลงนา แหลงทรพยากรทมนษยสามารถนามาใชประโยชนในการดารงชวต เปนแหลงอาหารของโลก และมบทบาทชวยสงเสรมรกษาความสมดลของธรรมชาต (นรวาน พพธสมบต และคณะ, ๒๕๕๐)๑๑ พนทชมน าในพนทลมน าใหบรการแกประชาชน ตามหนาทของระบบนาในพนทชมนา ดงตอไปนกลาว คอ การบรรเทานาทวม การไหลของนาลงสชนนาใตดน เรามนาใตดนประมาณรอยละ ๙๗ ของ ๑๐ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง.๒๕๕๑ ก. โครงการศกษาศกยภาพปาและปลกเสรมปาเพอปองกนพนทแนวชายฝงทะเล. รายงานฉบบสมบรณ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๑ นรวาน พพธสมบต และคณะ. ๒๕๕๐. พนทชมน า : แหลงอาหารของโลก รายงานการประชมเชงปฏบตการเนองในวนพนทชมโลก ประจ าป ๒๕๕๐. สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

๑๑ นาจดทไมแขงตวบนโลก การกกเกบนา พนทชมนา (รวมถงนาใตดนและอางเกบนาทสรางขน) เปนทกกเกบนาจดของโลก การปรบปรงคณภาพนา สนบสนนความหลากหลายทางชวภาพ เปนแหลงอนบาลสตวนาและผลตภณฑจากการประมงและการเจรญเตบโตของพช การจดการนาใชทมอยในพนทชมนาอยางมประสทธผลและตองจดจาวาระบบนเวศพนทชมนานนเปนสวนทสาคญทสดในการแกไขปญหาดานการจดการนาเพราะพนทชมนาทาหนาทกกเกบนา สงนา ทาใหนาสะอาดและปลดปลอยนา๑๒ ถงกระนนการรกษาใหนาไหลเพอการถายเทและเพมเตมนาอยางพอเพยงเปนสงจาเปนทจะขาดไมไดสาหรบการพฒนาอยางยงยนและความเจรญรงเรองในระยะยาวของชมชน๑๓ พนทชมนาทวโลกเปนทอยอาศยของสงมชวตนานาชนดทงพชและสตว เปนระบบนเวศทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาใหผลผลตของพชและสตวสงมากกวาพนทปาไมและทงหญาทมขนาดเนอทเทาๆ กน โดยกรมปาไมและสหพนธการอนรกษโลก (World Conservation Union-IUCN) พบวามพนทชมนาทไดรบการพจารณาวามความสาคญในระดบภมภาคเอเชยไมนอยกวา ๔๒ แหง และมเพยงรอยละ ๒ ของพนทชมนาทง ๔๒ แหงเทานน ทไดรบความคมครองอยางสมบรณ แตสวนใหญถงรอยละ ๙๐ ยงไมไดรบการอนรกษและคมครองอยางจรงจง ยงไมไดกาหนดและจดทาขอบเขตอยางชดเจนและทสาคญ คอ ยงไมไดรบการคมครองใหคงสภาพตามกฎหมายแตอยางใด แมวาสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดทาการขนทะเบยนพนทชมนาดงกลาวและจาแนกประเภทตามระดบความสาคญไวแลวเกอบทงหมดแลว แตสานกงานไมมอานาจในการบรหารจดการพนท ดงนนจงมพนทชมนาเพยงบางสวนเทานนทไดรบการคมครองตามกฎหมายซงเปนพนทสวนใหญอยในพนทอนรกษประเภทตางๆ เชน อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวป า และเขตหามลาสตวปา เปนตน ดวยเหตนจงทาใหพนทชมนาหลายแหงกาลงถกคกคามดวยการบกรกหรอใชประโยชนอยางไมเหมาะสม ดงนน จงจาเปนใชการประเมนเสถยรภาพของระบบนเวศ (Ecosystem Integrity) ของพนทชมนา เพอใชเปนดชนทจะชวยบงบอกถงศกยภาพของระบบนเวศนนๆ ในการทจะดารงไวซงความอดมสมบรณของทรพยากรชวภาพและคณภาพสงแวดลอมทสามารถเกอกลผลผลตหรอบทบาททสาคญของระบบนเวศ (Ecosystem Service) หมายรวมถง ระบบนเวศของพนทชมนา๑๔ (๒) ปญหาดานพนทชมน าทพบในปจจบน ไดแก

การสญเสยพนทชมนาในเชงปรมาณ เชน สญเสยพนท และศกยภาพการกกเกบนาของพนทชมนา อนเนองมาจากการถมพนท การสรางคนคหรอฝายลอมรอบพนท

การสญเสยพนทชมนาในเชงคณภาพ เปนความสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ทงในเชงอทกวทยาและนเวศวทยา

(๓) สาเหตของปญหาการบกรกพนทชมน า สามารถสรปไดดงน ประชาชนสวนใหญยงไมทราบและเขาใจอยางชดแจง ครบถวน จงมองไมเหน

ถงความสาคญ และความจาเปนของการมพนทชมนาในชมชน พนทชมนาบางแหงทเปนทสาธารณะแตเอกชนมเอกสารสทธครอบครองเขาใช

ประโยชนซอขายแลกเปลยนเงนตรา ๑๒ มณทรา เกษมสข และ นรวาน พพธสมบต. ๒๕๕๒.วนพนทชมโลก จากตนน าถงปลายน า. สานกความหลากหลายทางชวภาพ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ๑๓ Megan Dyson. Ger Bergkamp and John Scanlon. (ไมระบปทพมพ). การไหลเวยน น าเพอสงแวดลอมและสงคม. IUCN, Gland, Switzerland และ IUCN, Asia Regional Water and Wetlands Programmer, Bangkok, Thailand. ๑๔ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ๒๕๕๑ข. การประเมนเสถยรภาพของระบบนเวศปากแมน าทไหลลงสทะเล (Estuary) อาวปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช. กลมวจยและพฒนาทรพยากรปา

๑๒

ขาดองคกรหลกทเปนเอกภาพ พรอมทงมอานาจและหนาทในการบรหารจดการพนทชมนาทชดเจน

ยงขาดความชดเจนในเรองของขอบเขตพนทชมนา พนทชมนาบางสวนทไดรบการขนทะเบยนไวแตยงไมไดรบการคมครองตาม

กฎหมาย ยงไปกวานน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงพบวาปจจบนพนทชายฝงทะเลของ

ประเทศไทยไดรบผลกระทบอยางมากจากปญหาการกดเซาะโดยเฉพาะอยางยงการสญเสยพนทปาชายเลนและปาชายหาด ทาใหพนทชายฝงประสบภาวะวกฤตจากปญหาดงกลาวอยางรนแรง สาเหตทสาคญเนองจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนชายฝงและตนไมถกทาลาย ความรนแรงของปญหาการกดเซาะชายฝงยงไดสงผลกระทบโดยรวมตอเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนชมชนบรเวณชายฝงอยางหลกเลยงไมได

๕. ดานการบรหารจดการทรพยากรน า ดานการบรหารจดการทรพยากรนาของประเทศไทยประสบปญหาตางๆ สรปไดดงน ๑) องคกรบรหารจดการนามหนวยงานทเกยวของกระจดกระจายหลายหนวยงาน ทาให

ขาดองคกรและโครงสรางหลกในการบรหารจดการทรพยากรนา ยงไมเปนเอกภาพ ขาดเปาหมายรวมกนในการบรหารจดการและไมมประสทธภาพเทาทควร เพราะหนวยงานสวนราชการตางๆ ทมหนาทรบผดชอบแกไขปญหาทรพยากรนามอยหลากหลายยงคงสงกดอยภายใตการบรหารจดการของหลายกระทรวง ขาดการบรหารจดการรวมกนแบบบรณาการ ไมมหนวยงานใดรบผดชอบเปนเจาภาพหลกในการบรหารจดการทแทจรงและเปนรปธรรมในการกาหนดทศทางการบรหารจดการใหเปนเอกภาพและมกรอบแผนทชดเจน

๒) นโยบายและแผนหลกการจดการทรพยากรนาของรฐ แตละสมยไมมความชดเจน และไมครอบคลมในทกดานทเกยวของกนขาดความตอเนอง การจดทานโยบายและแผนดานการจดการทรพยากรนาจากดอยในวงแคบ ไมมการดาเนนการแบบองครวมและพจารณาอยางครบถวนในทกดานทเกยวของกน

๓) ขาดการวางแผนและการพฒนาพนทอยางบรณาการ การพฒนาทผานมาขาดการบรณาการแบบองครวม ทงความรวมมอและการประสานงานระหวางหนวยงาน/องคกร/สถาบนทเกยวของกบการพฒนา รวมทงกลมจงหวดในแตละพนท เนองจากในแตละพนทคานงถงผลประโยชนของตนเองเปนหลก พนททมการพฒนามากกวายอมจะตองใชทรพยากรธรรมชาตของประเทศในสดสวนทสงกวาพนทชนบท นาเปนตวอยางทสาคญทแสดงใหเหนวา การใชประโยชนจากนาตกอยกบกลมผใชบางสวน (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๔๐) ทาใหการพฒนาโดยองครวมขาดความเชอมโยงและไมเปนไปในทศทางเดยวกน

๔) ปญหาดานฐานขอมลและองคความรเกยวกบการพฒนาทรพยากรนา ไดแก ขอมลทมอยกระจดกระจายในหลายหนวยงาน และหลายครงมการขดแยงของขอมล ขอมลมความหลากหลาย และยงไมมการจดกลมขอมลอยางเปนระบบและอยในมาตรฐานเดยวกน ทาใหยากตอการนาไปใช การขาดความเชอมโยง เชอมตอของขอมลทสมบรณและทนสมย การขาดบคลากรทมความเชยวชาญ การขาดศนยระบบขอมลและองคความรดานทรพยากรนาของประเทศ

๕) กระบวนการจดการทไมมประสทธภาพของหนวยงานตางๆ ซงมอยหลายหนวยงานแตขาดการแกไขปญหาแบบบรณาการ เชน การจดสรรนา การจดหานาเพอแกปญหาภยแลง การแกปญหาอทกภยและการแกไขปญหานาเสยทมประสทธภาพ การสรางสงกดขวางการประสานงานระหวางหนวยงานเกยวกบปญหาดานการบรหารจดการทรพยากรนาทผานมา สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ไดรายงานวา ในการพฒนาแหลงกกเกบนาขนาดใหญมนอย ประสทธภาพการกกเกบนาของแหลงนาธรรมชาตและทจดสรางไวลดลง และมคณภาพนาเสอมโทรม สวนการใชประโยชนจากนาใตดนยงไมเหมาะสม จงมผลทาใหเกดภาวการณขาดแคลนนา ความขดแยงระหวางผใชนาในภาคเกษตรกรรม

๑๓ อตสาหกรรม การบรการ และการอปโภคบรโภคในครวเรอน รวมทงเพอการผลกดนนาเคม มแนวโนมรนแรงขนตามอตราความตองการใชนาทเพมขนอยางรวดเรว ความไมสมาเสมอของปรมาณนาในแตละชวงของป ทาใหเกดปญหานาทวมและวกฤตภยแลง

๖) ผใชนาในกจกรรมตางๆ ยงขาดจตสานกในการใชนาอยางประหยด ขาดวนยของผใชนาอยางถกตอง รวมทงไมรวธการอนรกษนาทถกวธและมประสทธภาพ ซงเปนสาเหตสาคญดานหนงททาใหนามปรมาณไมพอใชเชนกน

๗) ขาดการศกษาวจยทครอบคลม ประเดนปญหาและความจาเปนในเชงพนท บคคลเปาหมายทกภาคสวนและการมองอนาคตในระยะยาว

๘) ปญหาดานการขาดงบประมาณและแผนงบประมาณในการดาเนนงาน ในการจดทางบประมาณของประเทศเปนไปในลกษณะของการจดสรรงบประมาณรายกระทรวง ทบวง กรม ซงเปนการพจารณางบประมาณโดยยดพนฐานจากงบประมาณเดมทแตละหนวยงานเคยไดรบในปทผานมาและตามทหนวยงานเสนอขอโดยขาดการพจารณาดวยปญหาในภาพรวมของประเทศ โดยเฉพาะดานการจดการทรพยากรนา ซงมหนวยงานดาเนนการอยเปนจานวนมากในหลายกระทรวง ทาใหการปฏบตงานเปนไปในลกษณะตางคนตางทาตามภารกจและงบประมาณทไดรบมา จงขาดการประสานงานหรอไมประสานแผนปฏบตการอยางจรงจง ทาใหการแกไขปญหาเปนไปอยางไมสมบรณในแตละพนท หรอปญหาบางอยางไมไดรบความสนใจแกไขอยางจรงจง เพราะงบประมาณทจดสรรการกระจายมากและแกไขปญหาไมมประสทธภาพ

๖. ปญหากฎหมายทเกยวของกบทรพยากรน า กฎหมายทเกยวของกบทรพยากรนาเปนเครองมอในการรบประกนสทธขนพนฐานของประชาชนและปองกนความขดแยงในการเขาถงทรพยากรนาและใชประโยชนในการเปนนาดมนาใช และนาทใชเปนปจจยในการประกอบอาชพ รวมทงการควบคมการใชนา การบรหารจดการทรพยากรนา การใชนาอยางมประสทธภาพ มคณคาและยงยน โปรงใส ทวถง และเปนธรรม หมายรวมถง การพฒนา ฟนฟและอนรกษแหลงนา การปองกนแกไขปญหานาทวม มลพษทางนาและการขาดแคลนนา การตงกองทนทรพยากรนา การกระจายอานาจและการมสวนรวมของประชาชน

ในดานกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรนาของประเทศไทยเปนเหตใหการจดการทรพยากรนาไมบรรลความสาเรจตามเปาหมายเทาทควร มปญหาตางๆ ทเกยวกบกฎหมาย สามารถสรปไดดงน ๑) ประเดนส าคญของกฎหมายทมอยไมครอบคลมและการเกดชองวางใหมการจดการน าไดอยางมประสทธภาพ กฎหมายเกยวกบทรพยากรนาในปจจบนมหลายฉบบ และประเดนสาคญทมอยในหลายฉบบนนยงไมครอบคลมใหการบรหารจดการทรพยากรนาไดผลอยางมประสทธภาพ ไดแก (๑) สทธในการใชนา นาทอยในแมนาลาคลองทวไปนนเปนสาธารณสมบตของแผนดนประเภทหนงเพราะนาทอยในทางนายอมมไวสาหรบพลเมองใชรวมกน ผลทางกฎหมายทตามมากคอ ทกคนมสทธใชนาในแมนาลาคลองทวไป ไมมความแตกตางกน ไมวาเปนผใชนาภาคเอกชน หนวยราชการ หนวยงานของรฐไมมอานาจในการสงหามมใหประชาชนใชนาจากทางนา เพราะทกคนมสทธในการใชนาเทาเทยมกน (๒) มลพษทางนา ปญหามลพษทางนามไดอยในความรบผดชอบของกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพยงหนวยงานเดยว มหลายหนวยงานทเกยวของ ในทางปฏบตนนเมอปญหาใดอยในความรบผดชอบของหลายหนวยงาน มแนวโนมวาปญหานนมไดรบการแกไขอยางทนการณและเหมาะสม เพราะคดวาหนวยงานของตนเองมใชผรบผดชอบหลก (๓) องคกร ในอดตกอนการปฏรประบบราชการเมอป ๒๕๔๕ มหนวยงานระดบชาตหลายหนวยงานทมอานาจหนาทเกยวของกบการพฒนา การบรหารจดการและการอนรกษทรพยากรนา แตในปจจบนลดลงในสวนทจะเกยวของกบพระราชบญญตทรพยากรนาจะมเฉพาะในสวนขององคกรเพอการบรหาร

๑๔ จดการ ไดแก คณะกรรมการทรพยากรนาแหงชาต คณะกรรมการลมนา คณะกรรมการลมนายอย โดยไดกาหนดเรองขององคประกอบและอานาจหนาทไวชดเจน (๔) การปองกนนาทวม โดยปกตการปองกนนาทวมทผานมาไดดาเนนการโดยหนวยงานทงสวนกลางและสวนทองถน โดยอาศยมาตรการตามทแตละหนวยงานเหนสมควร เชน การสรางคนกนนาเขาสพนท การขดขยายคลองเพอเพมประสทธภาพการระบายนา แตสงทเปนปญหา คอ การประสานงานของหนวยงานตางๆ ทมบทบาทหนาทเกยวกบปองกนนาทวม เนองจากไมมหนวยงานหรอองคกรใดรบผดชอบปญหานโดยตรง ดงนนจงควรจะมการมอบหมายใหหนวยงาน เชน กรมชลประทาน หรอกรมทรพยากรนามหนาทรบผดชอบและเปนหนวยงานหลกในการประสานงาน (๕) การพฒนาอนรกษแหลงนา มกฎหมายหลายฉบบและอยในความรบผดชอบของหลายหนวยงาน แมวาไดมกฎหมายหลายฉบบทเกยวของกบการพฒนาและอนรกษแหลงนา แตมไดหมายความวา การพฒนาแหลงนาจะดาเนนการไปอยางเหมาะสม และแหลงนาไดรบการคมครองอยางพอเพยงและมประสทธภาพเสมอไป ๒) ความหลากหลายของกฎหมาย และขาดความเปนเอกภาพ การขาดกฎหมายแมบทหรอพระราชบญญตทรพยากรนาแหงชาต การขาดความครอบคลมของกฎหมาย ถงแมวาบทบญญตทเกยวของกบการใชทรพยากรนามแฝงอยในกฎหมายหลายฉบบ และปจจบนไดใชระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารจดการทรพยากรนา ป ๒๕๕๐ แตมเนอหาสาระยงไมครอบคลมเบดเสรจทาใหการบงคบใชยงไมครอบคลมทกกรณ ความซาซอนของกฎหมายสวนใหญเปนความซาซอนกนในการบงคบใชกฎหมายโดยเฉพาะในสวนทเกยวกบบทลงโทษ ปญหาความลาสมยและมชองวางของกฎหมายเกยวของกบนาทบงคบใชอยในปจจบน บางฉบบไดประกาศใชมาเปนเวลานาน โดยมไดมการปรบปรงแกไขเนอหาของกฎหมายใหมความเหมาะสมกบสภาพปจจบนแตอยางใด จงกอใหเกดปญหาในการใชบงคบ ๓) การขาดความเปนเอกภาพ สภาพของกฎหมายในปจจบนยงขาดความเปนเอกภาพ เนองจากกฎหมายทบงคบใชในเรองเดยวกนมจานวนมาก แตกฎหมายแตละฉบบมการบงคบใชไมครอบคลมในทกกรณ ซงนอกจากจะกอใหเกดความสบสนในการใชกฎหมายแลว ยงกอใหเกดปญหาในทางปฏบตตามมาอกดวย เพราะวาผบงคบใชมกเกดความสบสน และไมแนใจวาสมควรจะใชกฎหมายฉบบใดเหมาะสมทจะบงคบใชแกกรณตางๆ ทเกดขน เมอเกดปญหาขนแลวตองเสยเวลาในการวนจฉยและตความ จงขาดความคลองตวในการแกไขปญหาทเกดขน แมวารฐบาลจะมนโยบายดานทรพยากรแหลงนาอยบางแลว แตทงนยงขาดนโยบายการบรหารจดการทรพยากรนาทชดเจนและเปนรปธรรมเพยงพอทจะนาไปสการปฏบต เนองจากการจดทานโยบายและแผนดานการบรหารจดการทรพยากรนาทผานมาจากดอยในวงแคบ โดยทประชาชนมสวนรวมในกระบวนการจดทานอย ยงไปกวานนยงไมมแผนแมบททเปนรปธรรมทชดเจนเพอใหหนวยงานตางๆ ยดถอปฏบตเปนมาตรฐานเดยวกน ๔) ความไมสามารถในการใชกฎหมายพระราชบญญตและขอก าหนดตางๆ ความไมสามารถบงคบใชกฎหมาย ขอกาหนด มาตรการ และนโยบายการพฒนาพนทตามทผงเมองกาหนดไวไดอยางจรงจงและไมมประสทธภาพ ผงเมองทวางไวไมคอยมความเหมาะสม ปฏบตแลวเกดความขดแยงประกอบกบการบงคบใชผงเมองไมทนตอสภาวการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ทาใหไมสามารถแกไขปญหาทเกดขนไดอยางทนเหตการณ รวมทงกฎหมายดานสงแวดลอมและกฎหมายอนๆ ทเกยวของ ๕) ขาดการจดระเบยบและการก าหนดเขตการใชทดนประเภทตางๆ (Zoning) ทชดเจนเพอกาหนดกรอบการเจรญเตบโตทเหมาะสม ทงพนทอยอาศย พนทเกษตรกรรม พนทอตสาหกรรม พนทอนรกษ จงสงผลใหเกดปญหาการจราจร ปญหามลภาวะจากโรงงานอตสาหกรรม ปญหานาทวม ปญหาสภาวะแวดลอมเสอมโทรม และปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอน

๑๕ ๗. ปญหาดานฐานขอมลและองคความรเกยวกบการพฒนาทรพยากรน า ระบบฐานขอมลถอเปนปจจยสาคญทใชประกอบการพจารณาในการลงทนและการจดสรรงบประมาณ รวมไปถงการวางแนวนโยบายของการพฒนาทรพยากรนา ๑) ขอมลทมอยอยางกระจดกระจายในหลากหลายหนวยงานและในหลายเรองทขอมลมความขดแยงกน ไมนาเชอถอ ๒) ขอมลมความหลากหลาย และยงไมมการจดกลมขอมลอยางเปนระบบและอยในมาตรฐานเดยวกน ทาใหยากตอการนาไปใช ๓) การขาดความเชอมโยง เชอมตอ ของขอมลทสมบรณและทนสมย ๔) การขาดบคลากรทมความเชยวชาญ ๕) การขาดศนยระบบขอมลและองคความรดานทรพยากรนาของประเทศ

๖) การขาดระบบการดาเนนงานดานการวจย สงเคราะหขอมล ประมวล และนาผลการวจยไปใชประโยชน

๑.๔ ผมสวนไดสวนเสยและจดแขงจดออนในประเดนการพฒนาและการวจยดานการจดการน าทเปนทตองการของประเทศ

การก าหนดต าแหนงเชงกลยทธของการวจย (Strategic Positioning)

๑. ศกษาความเปนไปได การอนรกษธรรมชาตมากขน ๒. ปรมาณนามมาก ๓. ความอดมสมบรณของปาไมยงมอย ๔. ความกาวลาทนสมย Software ในการนามาใช ๕.องคความรมมากมาย ทสามารถนามาประยกตใช

๑. การขาดการบรณาการระหวางหนวยงาน (ระบบราชการ) ๒. ความครอบคลมภายในประเทศ ๓. ขาดแรงกระตนเนองจากปญหายงไมรนแรงมาก ๔. ความลาหลงของกฎหมายทมผลบงคบใชรวมทงบทลงโทษผทาความผด ๕. ขาดการบรณาการระหวางหนวยงาน

๑. บรหารจดการทรพยากรนาอยางมประสทธภาพทวถง เปนธรรมและยงยน ๒. พฒนาแหลงนาตามศกยภาพใหมความสมดล ๓. สงเสรมการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรนาอยางบรณาการปองกนและบรรเทาภยทเกดจากนา

๑. หนวยงานทเกยวของมากมาย มถง ๕๗ หนวยงาน ๒. ไดรบความสนใจอยางมากรวมถงการเอาใจใสจากทกฝาย ๓. สามารถแกปญหาเบองตนไดโดยไมตองวางแผนในระยะยาว ๔. การรบเทคโนโลยจากสวนตางๆ มาแกปญหา ๕. ยงคงมทรพยากรอยมาก ๖. ทกหนวยงานใหความสาคญอย า ง ม า ก ส ง เ ก ต จ า ก จ า น ว นงบประมาณทมากขน

๑. การเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพอากาศ และสภาวะโลกรอน ๒. ทรพยากรปาไมลดลงมาก

อปสรรค

โอกาส

จดออ

น

จดแข

ง

๑๖ ๑.๕ นโยบายและยทธศาสตรซงเปนทมาของยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการน า

ทเปนทตองการของประเทศ การจดทานโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) ตระหนก

ถงความสาคญของการบรณาการดานการวจยใหสอดคลองกบแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ควบคกบการวจยเพอความเปนเลศทางวชาการเปนหลก เพอการนาไปใชใหเกดผลทงการแกไขปญหาและการพฒนาประเทศอยางสมดลและยงยน โดยใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการจดการนา และสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ถอเปนแนวทางการพฒนาประเทศทสาคญ วช. จงไดนาเนอหาสาคญของพฒนาการจดการนาทเชอมโยงสภมปญญาทองถน รวมทงการบรหารจดการการเรยนรสระบบชมชนทองถน โดยใชในการกาหนดยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา เพอใชสนบสนนและแกปญหาเรองนามาประยกตใชกบภาคสวนตางๆ ของประเทศ อาท ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน ฯลฯ สาหรบยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา ซงไดยดเนอหาของแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศทสาคญเพอความสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศทเปนปจจบน คอ ยทธศาสตรประเทศ (Country Strategy) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ นโยบายรฐบาล ป ๒๕๕๔ และนโยบายการจดสรรงบประมาณ ป ๒๕๕๕-๒๕๕๗ โดยทยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา จะสอดคลองและเชอมโยงกบยทธศาสตรประเทศ ยทธศาสตรท ๓ การเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอม ประเดนหลกท ๒๑ การจดการทรพยากรธรรมชาตและการบรหารจดการนา ในแนวทางการดาเนนการท ๒๑.๑ การปลกปา ๒๑.๒ การลงทนดานการบรหารจดการนา และ ๒๑.๓ พฒนาประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความสอดคลองในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ คอ ยทธศาสตรท ๘ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน แนวทางการพฒนาท ๕.๑ การอนรกษ ฟนฟ และสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นอกจากนยงสอดคลองกบนโยบายรฐบาล ป ๒๕๕๔ คอนโยบายเรงดวน ในนโยบายเฉพาะดาน ขอ ๑.๔ สงเสรมใหมการบรหารจดการนาอยางบรณาการและเรงรดขยายเขตพนทชลประทาน โดยเรงใหมการบรหารจดการนา ในระดบประเทศอยางมประสทธภาพ นโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย การวจย และนวตกรรม นโยบายเฉพาะดาน ขอ ๖.๔ จดระบบบรหารงานวจยใหเกดประสทธภาพสง โดยการจดเครอขายความรวมมอเพอการวจยระหวางหนวยงานและสถาบนวจยทสงกดภาคสวนตางๆ ในประเทศ รวมทงสถาบนอดมศกษาเพอลดความซาซอนและทวศกยภาพ จดทาแผนวจยแมบทเพอมงเปาหมายของการวจยใหชดเจน เนนใหเกดการวจยทครบวงจรตงแตการวจยพนฐานไปถงการสรางผลตภณฑโดยมงใหเกดหวงโซคณคาในระดบสงสด นโยบายทดนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นโยบายเฉพาะดาน ขอ ๕.๑ อนรกษและฟนฟทรพยากรปาไมและสตวปา นโยบาย ทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอ ๕.๓ ดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมและเรงรดการควบคมมลพษ และ ขอ ๕.๖ สงเสรมใหมการบรหารจดการนาอยางบรณาการ ความสอดคลองกบยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ป ๒๕๕๕/๒๕๕๖/๒๕๕๗ คอ งบประมาณยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ป ๒๕๕๕ สอดคลองกบยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรการอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอ ๓.๒ การแกไขปญหานาแลง นาทวม และการจดการนาอยางเปนระบบ และ ขอ ๓.๓ การปองกน เตอนภย แกไขและฟนฟความเสยหายจากภยพบต ยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ป ๒๕๕๖ คอ ยทธศาสตรท ๕ ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอ ๕.๒ การสงเสรมการบรหารจดการนาอยางบรณาการ ขอ ๕.๓ แผนงานจดการทรพยากรนา และยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณ ป ๒๕๕๗ คอ ยทธศาสตรท ๕ ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอ ๕.๒ การสงเสรมการบรหารจดการนาอยางบรณาการ ๕.๓ การอนรกษและจดการทรพยากรธรรมชาต

๑๗ นอกจากเนอหาของยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา จะมความสอดคลองกบแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศทสาคญในขางตนแลว ยงมความเชอมโยงกบนโยบายและแผนยทธศาสตรของหนวยงานตางๆ รวมทงนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) และยทธศาสตรการวจยของชาตรายประเดน ทดาเนนการโดย วช. แลว สาหรบยทธศาสตรการวจยของชาตรายประเดนน สบเนองมาจากเปนกลมเร องวจยทควรมงเนนนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท ๘ ซงประกอบดวย ๑๓ เรอง คอ ๑) การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง ๒) ความมนคงของรฐและการเสรมสรางธรรมาภบาล ๓) การปฏรปการศกษาและสรางสรรคการเรยนร ๔) การจดการทรพยากรนา ๕) ภาวะโลกรอนและพลงงานทางเลอก ๖) เกษตรเพอความยงยน ๗) การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษา และการฟนฟสขภาพ ๘) การบรหารจดการสงแวดลอมและการพฒนาคณคาของทรพยากรธรรมชาต ๙) เทคโนโลยใหมและเทคโนโลยทสาคญเพออตสาหกรรม ๑๐) การบรหารจดการการทองเทยว ๑๑) สงคมผสงอาย ๑๒) ระบบโลจสตกส และ ๑๓) การปฏรประบบวจยของประเทศ จะพบวาเรองการจดการนา เปนสวนสาคญสวนหนงทอยในยทธศาสตรการวจยของชาตรายประเดน และ วช . กไดนากลมเรองดงกลาวนพฒนาขนมาเปนยทธศาสตรการวจยของชาตรายประเดน สาหรบยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา กเปนหนงในยทธศาสตรการวจยรายประเดนทพฒนามาจากกลมเรองวจยทควรมงเนนดงกลาวขางตน จากการดาเนนการดงกลาวจะพบวา เพอทาใหการขบเคลอนยทธศาสตรการจดการนาใหเกดประสทธภาพและมประสทธผลอยางสงสด วช. จงไดจดทายทธศาสตรสาหรบการวจยรายประเดนดานการจดการนา ใหสอดคลองกบแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศทสาคญ และใหเชอมโยงกบหนวยงานภาครฐ และเอกชน ยงกวานน ยงไดจดทาใหเชอมโยงกบการวจยในดานตางๆ ทมความสาคญตอการพฒนาประเทศในปจจบน และตอไปในอนาคต ๒. วสยทศนการวจย

บรหารจดการทรพยากรนาแบบบรณาการ โดยมสวนรวมทกภาคสวนไดอยางมประสทธภาพ อยางยงยนดวยงานวจย ๓. พนธกจการวจย

๓.๑ บรหารจดการทรพยากรนาอยางมประสทธภาพทวถง เปนธรรมและยงยน ๓.๒ พฒนาแหลงนาตามศกยภาพใหมความสมดล ๓.๓ สงเสรมการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรนาอยางบรณาการ ๓.๔ ปองกนและบรรเทาภยทเกดจากนา

๔. ยทธศาสตร/กลยทธการวจย

ยทธศาสตรท ๑ การวจยพนฐานและตนนา ยทธศาสตรท ๒ การวจยในการแกไขปญหาขาดแคลนนา ยทธศาสตรท ๓ การวจยการแกไขปญหาอทกภย ยทธศาสตรท ๔ การวจยการแกไขปญหาจากนา ยทธศาสตรท ๕ การวจยการบรหารจดการทรพยากรนา

๑๘

๕. เปาประสงคของยทธศาสตร ยทธศาสตรท ๑ การวจยพนฐานและตนนา เปาประสงค : องคความรจากดานตางๆ ทเกยวของกบทรพยากรนา เพมขนรอยละ ๓๐ ยทธศาสตรท ๒ การวจยในการแกไขปญหาขาดแคลนนา เปาประสงค : ลดปญหาการขาดแคลนนาไดรอยละ ๓๐ และสามารถใชนาอยางมประสทธภาพใน

ทกภาคสวน ยทธศาสตรท ๓ การวจยการแกไขปญหาอทกภย เปาประสงค : ลดปญหาทเกดจากอทกภย ไดรอยละ ๔๐ และเมอเกดปญหาอทกภยสามารถ

แกปญหาไดอยางรวดเรว ยทธศาสตรท ๔ การวจยการแกไขปญหาจากนา เปาประสงค : ลดปญหานาเนาเสยไดรอยละ ๔๐ จากทกแหลง ยทธศาสตรท ๕ การวจยการบรหารจดการทรพยากรนา เปาประสงค : เพอสรางกลไกในการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของในการจดการอทกภยและ

ภยแลงทงในระดบประเทศ ระดบลมแมนาและระดบพนทใหเปนเอกภาพและเกดประสทธภาพ ๖. ผลผลตและผลลพธ ตวชวดและเปาหมาย

๖.๑ ผลผลต ๑) เชงปรมาณ คอ รายงานการวจยดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และภาค

การศกษาระดบอดมศกษา ๒) เชงคณภาพ คอ สามารถใชผลการศกษาวจยดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และ

ภาคประชาชน ๖.๒ ผลลพธ มองคความรดานการจดการนา ในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคการศกษาระดบอดมศกษาเพม

มากขน ๖.๓ ตวชวด ภาครฐ เอกชน และภาคการศกษาระดบอดมศกษา นาผลการศกษาวจยไปประยกตใชกบ

สวนรวม ๖.๔ เปาหมาย มระบบการการจดการนาของประเทศทยงยน

๗. หนวยงานหลกและเครอขายทส าคญทเกยวของ

๗.๑ หนวยงานหลก ๑) สานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ๒) สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ๓) สานกงานกองทนสนบสนนการวจย ๔) สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ๕) สานกงานนโยบายและบรหารจดการนาและอทกภยแหงชาต ๖) สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

๑๙ ๗.๒ หนวยงานเครอขายทส าคญ สถาบนการศกษารฐ และเอกชน องคกรสวนทองถน

๘. กลยทธแผนงานวจยหลกและกรอบเวลา ยทธศาสตรท ๑ การวจยพนฐานและตนน า กรอบเวลา ชวง ๑ ปแรก แผนงานวจย ๑ ชลศาสตร (วจยศาสตรทางดานการไหลของนา การระบายนา ควบคมนา วดความเรวกระแสนา วดปรมาณนา คณสมบตการไหลของนา เปนตน) แผนงานวจย ๒ อทกวทยา (วจยทางดานการเกด เคลอนท หมนเวยนและแผกระจายของนาบนผวดนและใตดน การเกดนาทา การซมของนาลงดน ชนหนอมนา รวมถงคณสมบตนาทางฟสสกสและเคม) แผนงานวจย ๓ อตนยมวทยา (วจยดานพยากรณอากาศ กระบวนการของสภาพอากาศ ปรมาณนาฝน เปนตน) แผนงานวจย ๔ นาใตดน (วจยดานนาในชนดนตางๆ ) แผนงานวจย ๕ เทคโนโลยใหม/เครองมอ (อปกรณเครองมอและเทคโนโลยททนสมย ตอบสนองกบความตองการใชไดทกดาน)

ยทธศาสตรท ๒ การวจยในการแกไขปญหาขาดแคลนน า กรอบเวลา ชวงปท ๑-๒ แผนงานวจย ๑ พฒนาพนทปาแหลงนาตนทน แผนงานวจย ๒ พฒนาแหลงเกบนาเพม แผนงานวจย ๓ ปรบปรงและพฒนาระบบกระจายนาใหกบพนททยงขาดแคลน แผนงานวจย ๔ เพมประสทธภาพการใชนาเพออปโภคและบรโภค แผนงานวจย ๕ เพมประสทธภาพการใชนาเพอการเกษตร แผนงานวจย ๖ เพมประสทธภาพการใชนาเพออตสาหกรรม แผนงานวจย ๗ เพมประสทธภาพการใชนาเพอการคมนาคมทางนา แผนงานวจย ๘ เพมประสทธภาพการใชนาเพอการทองเทยวและกฬา แผนงานวจย ๙ เพมประสทธภาพการใชนาเพอสงแวดลอมและภมทศน แผนงานวจย ๑๐ เพมประสทธภาพการใชนาเพอพธกรรม ประเพณ และความเชอ แผนงานวจย ๑๑ พฒนาระบบการนานากลบมาใชใหมหลายครง

ยทธศาสตรท ๓ การวจยการแกไขปญหาอทกภย กรอบเวลา ชวงปท ๒-๓ แผนงานวจย ๑ ปองกนและฟนฟสภาพพนทตนนาใหคงสภาพนเวศสมบรณ แผนงานวจย ๒ พฒนา ปรบปรงแหลงเกบกกนา ระบบระบายนา และผนนา แผนงานวจย ๓ พฒนาพนทรบนาทวม (แกมลง) เพอปองกนนาทวมพนทเศรษฐกจหลก แผนงานวจย ๔ การปองกนและจดการพนททถกนากดเซาะ แผนงานวจย ๕ ปรบปรงรปแบบการเกษตรและใชพนทเกษตรรบนานอง แผนงานวจย ๖ การพฒนาเครองมอ ตรวจวดและเตอนภยนาทวมและดนถลม แผนงานวจย ๗ พฒนาวธการบรหารความเสยง ภยจากนาทวม แผนงานวจย ๘ การจดการทรพยากรนาระดบลมนาแบบบรณาการ และการผนนาขามลมนา แผนงานวจย ๙ การพฒนาใชเทคโนโลยเครองมอทเหมาะสมในการชวยแกหรอลดปญหา แผนงานวจย ๑๐ พฒนาวธการปองกนความเสยหายแกชวต ทรพยสน และความปลอดภย

๒๐ ยทธศาสตรท ๔ การวจยการแกไขปญหาจากน า กรอบเวลา ชวงปท ๓-๔

แผนงานวจย ๑ การฟนฟคณภาพนาในพนทลมนาวกฤตและเรงดวน ประกอบดวย (๑) การจดการนาเสยชมชน (๒) การจดการนาเสยการเกษตร (๓) การจดการนาเสยอตสาหกรรม (๔) การควบคมการรกตวของความเคม แผนงานวจย ๒ การกากบและควบคมการระบายของเสยและนาเสยจากแหลงกาเนดโดย

การบงคบใชกฎหมาย แผนงานวจย ๓ เสรมสรางการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน และประชาชน

เปนการรณรงค และประชาสมพนธเพอสรางความรและความเขาใจในการจดการนาเสยชมชน เกษตรกรรม และอตสาหกรรม

แผนงานวจย ๔ การกดเซาะชายฝงและการสรางแนวปองกน

ยทธศาสตรท ๕ การวจยการบรหารจดการทรพยากรน า กรอบเวลา ชวงปท ๓-๔ แผนงานวจย ๑ การศกษาโครงสรางองคกร แผนงานวจย ๒ การสรางเครอขาย แผนงานวจย ๓ สงเสรมการมสวนรวม แผนงานวจย ๔ เพมขดความสามารถขององคกรและบคลากรในการบรหารจดการ แผนงานวจย ๕ การพฒนาเครองมอในการบรหารจดการ เชน ระบบพยากรณเตอนภย ๙. ปจจยแหงความส าเรจของยทธศาสตร/กลยทธการวจย

๙.๑ องคความรทจะศกษาวจยและแหลงขอมลทไดตองครบถวน สมบรณ ๙.๒ การไดประสานความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของทรพยากรนาอยางจรงจงทกภาคสวน บรณา

การความคดเรองทรพยากรนา ๙.๓ ระบบโครงสรางในการรองรบการทางานทสอดคลองกบความเปนจรงและมความยดหยน ๙.๔ ความเอาใจใสอยางจรงจงในเรองบทลงโทษ หากมความผดจรง รวมถงการเพมใหสมกบความเปน

จรง ปรบปรงกฎหมายทเกยวของใหทนสมย ๙.๕ บรณาการงบประมาณทเกยวของกบทรพยากรนา จากทกหนวยงานทเกยวของเพอใหเกด

ประโยชนสงสด ๑๐. แนวทางการขบเคลอนยทธศาสตร/กลยทธการวจย

๑๐.๑ แผนปฏบตการทชดเจนและเปนระบบ (Action Plan) กาหนดแผนปฏบตการทชดเจนและเปนระบบ และวางตอเนองเปนระยะยาวเพอใหแผนการ

วจยดานตางๆ มความเชอมโยงสอดคลองกนและสงผลตอการพฒนาประเทศไดอยางมประสทธผล มการกาหนดหนวยงานและบคลากรทรบผดชอบ พรอมแผนดาเนนงาน รวมทงชวงเวลาการทบทวนและปรบยทธศาสตรการวจยระยะตอๆ ไป ในกรณทมสถานการณใหม หรอสถานการณทแตกตางจากทเคยศกษาไว อนจะทาใหยทธศาสตรการวจยมความสอดคลองกบสถานการณความเปนจรงมากขน

๑๐.๒ การสอสารและการประสานงาน ยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา จะเกยวของกบภาคสวนและองคกรจานวน

มากและเปนแผนระยะกลาง ดงนนมความจาเปนอยางยงทจะตองมกลไกการสอสารอยางใกลชด ทวถงและตอเนอง โดยอาจมการจดตงเปนเครอขายของแตละภาคสวน (Sector Networking) และขามภาคสวน (Inter-

๒๑ Sector Networking) และอาจผนวกกบเครอขายออนไลน พฒนาเปนระบบสงคมออนไลน (Social Networking) ซงจะเปนชองทางทเหมาะสมในระยะเวลา ๑๐ ปขางหนา ในการดาเนนการการพฒนาสงคมออนไลนจะเปนการยกระดบความรวมมอของนกวจยในสหวทยาการ และชวยอานวยความสะดวกในการตดตอสอสารและประสานงาน รวมทงการเผยแพรขอมล การโตตอบ และกระทงการตดตอขอขอมลการวจยระหวางภาคสวนได

๑๐.๓ ความพรอมดานทรพยากร มการเตรยมความพรอมดานทรพยากร ประกอบดวย ความพรอมดานบคลากร ดาน

ระบบงาน และความพรอมดานระบบฐานขอมลและสารสนเทศทใชสาหรบการวจย บคลากรทสนบสนนการวจยตองมความรและมจานวนเพยงพอในการประสานงาน ระบบงานตางๆ จะตองมความคลองตวทเออใหนกวจยสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ ระบบฐานขอมลการวจยในปจจบนยงมลกษณะกระจดกระจายและไมทนสมย ซงเปนอปสรรคอยางมากตอการวจยในอนาคต จงจาเปนตองมการพฒนาระบบฐานขอมลและสารสนเทศการวจยทเปสดโอกาสใหทกภาคสวนสามารถเขาถงและมสวนรวมในการพฒนาระบบสารสนเทศและฐานขอมลดงกลาวในขอบเขตทกาหนด มการเชอมโยงกบฐานขอมลการวจยขององคการและภาคสวนอนทงภายในและภายนอกประเทศ มการประมวลผลปญหาและถอดบทเรยนของการดาเนนงานในรปแบบตางๆ เพอจะนาไปพฒนารปแบบดานการจดการนา ตอไป

๑๐.๔ วฒนธรรมการวจย สรางเสรมวฒนธรรมการวจย เชน ควรสงเสรมใหภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน และองคกร

ตางๆ ไดมโอกาสรวมในการทาวจยในสวนทเกยวของในดานการจดการนา ตงแตขนตอนการเรมตนการทาวจย โดยอาจรวมแสดงความคดเหนตอขอเสนอการทาวจย และการรวมวจารณและเสนอแนะผลการว จย นอกจากนการเผยแพรองคความรงานวจยไปสวงกวางทงในประเทศและระดบสากล

๑๑. แนวทางในการตดตามและประเมนผล

มการตดตามการประเมนผลของยทธศาสตรการวจยรายประเดนดานการจดการนา ดวยการบรหารจดการระบบวจย เพราะสามารถเปนกลไกในการตดตามประเมนผลนโยบายอยางเปนระยะและตอเนอง เพอชวยแกไขปญหาหรอขอตดขดไดอยางทนทวงท รวมทงกลไกดงกลาวจะตองสรางดลยภาพระหวางคณภาพของงานและความคลองตวในการดาเนนงานวจยดวย