หน่วยที่ 2 -...

หนวยท 2 วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) หนวยท 2 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ เวลา 24 ชวโมง สอนครงท 1 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ เวลา 4 ชวโมง

สาระส าคญประจ าหนวย กระบวนการเชอมโลหะ เปนกระบวนการพนฐาน ในอตสาหกรรมงานโลหะแทบทกชนด เปนกระบวนการทมววฒนาการมาตงแตยคสมยมนษยคนพบโลหะ จนในปจจบนนกระบวนการเชอม และกระบวนการทเกยวเนองในงานอตสาหกรรมการผลตและงานซอมบ ารงตางๆ มมากกวา 50 ชนด ซงผทศกษาเรองงานเชอมควรเขาใจหลกการเบองตนของกระบวนการเชอมตางๆ เพอใชเปนพนฐาน และแนวทางในการพจารณาเลอกกระบวนการใหเหมาะสมกบลกษณะของงาน

สาระการเรยนร

1. กระบวนการเชอมโลหะ 2. กระบวนการเชอมแบบตางๆ 3. งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G) 4. งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ (4G)

จดประสงคเชงพฤตกรรม

1. บอกประเภทของกระบวนการเชอมโลหะได 2. อธบายลกษณะของกระบวนการเชอมแบบตางๆ ได 3. ปฏบตงานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G) ได 4. ปฏบตงานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ (4G)ได 5. เพอใหมกจนสยทด ท างานดวยความเปนระเบยบเรยบรอย ประหยด ประณต รอบคอบ ซอสตยและปลอดภย

45

แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยน วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 หนวยท 2 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ

จงเลอกค าตอบทถกตองทสด แลวกาเครองหมาย (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. กระบวนการเชอมในขอใดไมไดจดอยในกระบวนการเชอมแบบความตานทาน ก. การเชอมตะเขบ ข. การเชอมจด ค. การเชอมสลก ง. การเชอมกระแทก 2. กระบวนการเชอมชนดใดใชลวดเชอมทปอนมาแบบตอเนอง ก. การเชอมทก ข. การเชอมมก ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมแกส 3. กระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลม(GMAW) ใชแกสในขอใดปกคลมแนวเชอม ก. แกสออกซเจน ข. แกสในบรรยากาศ ค. แกสอะเซทลน ง. แกสเฉอย 4. แกสคารบอนไดออกไซด ใชส าหรบปกคลมการเชอมโลหะชนดใด ก. อะลมเนยม ข. เหลก ค. ทองแดง ง. โครเมยม 5. ขอใดไมใชลกษณะของกระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลม(GMAW) ก. ลวดเชอมไมเปนตวอารก ข. มการอารกทรนแรง ค. ไมมสแลกในการเชอม ง. สามารถเชอมโลหะไดเกอบทกชนด 6. เครองเชอมทก มลกษณะพเศษอยางไร ก. กระแสไฟออกคงท ข. มชนดกระแสไฟสลบเทานน ค. มกจะมระบบผลตความถสงรวมอยดวย ง. มชนดกระแสไฟตรงเทานน 7. การเชอมแนวแรก(Root Pass) นยมใชกระบวนการเชอมใด ก. การเชอมทก ข. การเชอมมก ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมแกส 8. กระบวนการเชอมในขอใดนยมใชเชอมพอกใหไดขนาดหรอพอกผวแขง ก. การเชอมมก ข. การเชอมทก ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมใตฟลกซ

46

9. ลวดเชอมทงสเตนบรสทธเหมาะส าหรบการเชอมโลหะชนดใด ก. เหลก ข. สเตนเลส ค. อะลมเนยม ง. ทองเหลอง 10. การเชอมใตฟลกซใชกระแสมากหรอนอยขนอยกบขอใด ก. ความโตของลวดเชอม ข. ขนาดความโตของฟลกซ ค. ความเรวของการปอนลวดเชอม ง. การปรบกระแสไฟทเครองเชอม 11. กระบวนการเชอมในขอใด ใชหลกความตานทานตอการไหลของกระแสไฟฟา ก. การเชอมมก ข. การเชอมจด ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมใตฟลกซ

12. ขอใดไมใชหลกการทส าคญของการเชอมจด ก. ชนดของโลหะงาน ข. แรงกดของหวเชอมบนชนงาน ค. ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลผานชนงาน ง. ระยะเวลาทกระแสไฟฟาไหลผานชนงาน

47

2.1 กระบวนการเชอมโลหะ การจ าแนกชนดของกระบวนการเชอมโลหะนน จากค าจ ากดความของการเชอมทหมายถง กระบวนการในการตอโลหะใหตดกน โดยอาศยความรอนใหชนงานหลอมเหลวประสานเขาดวยกน ซงจะใชลวดเชอมหรอไมกได ใชแรงกดหรอไมใชกได ดงนนการเชอมจงท าไดหลายกระบวนการ ส าหรบกระบวนการเชอมทใชอยในวงงานอตสาหกรรมในปจจบน ไมสามารถแยกประเภทวาวธใดททกคนยอมรบวาเปนวธทดทสดได ในการแยกประเภทของกระบวนการเชอมโลหะโดยปกต สามารถแยกออกเปนหมวดใหญๆ หลายกระบวนการคอ กระบวนการเชอมหลอม(Fusion Welding) โดยใชแรงกด(Pressure Welding) การบดกร(Soldering) และกระบวนการอนๆ ซงสมาคมการเชอมของอเมรกา(AWS) ไดรวบรวมไวโดยแบงเปนกระบวนการเชอมและกระบวนการทเกยวเนอง กระบวนการยอยๆ อกมากกวา 50 กระบวนการ ดงตอไปน

รปท 2.1 แสดงการแบงประเภทกระบวนการเชอมตามมาตรฐาน AWS

การเชอมแบบอนๆ

การบดกร

การเชอมในสถานะของแขง

การเชอมอารก

การเชอมดวยความตานทาน

กระบวนการเกยวเนอง

การบดกรแขง

การเชอมแกส

กระบวนการเชอม

48

รปท 2.2 แสดงการแบงกระบวนการเชอมแกส

รปท 2.3 แสดงการแบงกระบวนการบดกรแขง

รปท 2.4 แสดงการแบงกระบวนการเชอมดวยความตานทาน

การเชอมดวยความตานทาน

การเชอมอพเสท การเชอมตะเขบ การเชอมแบบจด การเชอมโพรเจกชน

การเชอมชนราบ การเชอมกระแทก การเชอมความตานทานความถสง

การบดกรแขง

การบดกรแขงดวยการอารก การบดกรแขงเปนกลม

การบดกรแขงแบบจม

การบดกรแขงแพร การบดกรแขงแบบโฟล

การบดกรแขงในเตา การบดกรแขงเหนยวน า การบดกรแขงดวยเปลวไฟ

การบดกรแขงดวยความตานทาน การบดกรแขงอนฟาเรด การบดกรแขงคารบอนอารก

การเชอมแกส

การเชอมออกซ-ไฮโดรเจน การเชอมแกสใชแรง

การเชอมอะเซทลน-อากาศ การเชอมออกซ-อะเซทลน

49

รปท 2.5 แสดงการแบงกระบวนการเชอมอารก

รปท 2.6 แสดงการแบงกระบวนการเชอมในสถานะของแขง

การเชอมอารก

การเชอมสลก การเชอมอารกใตฟลกซ การเชอมอารกพลาสมา การเชอมอารกลวดเชอมสารพอกหม การเชอมอารกทงสเตนแกสคลม - อารกพลล การเชอมอารกโลหะแกสคลม - การเชอมมก - การเชอมแมก - อเลกโทรแกส - อารกพลล - อารกลดวงจร

การเชอมดวยไฮโดรเจนอะตอม การเชอมอารกลวดเปลอย การเชอมอารกลวดไสฟลกซ การเชอมอารกคารบอน - ใชแกส - ใชสารพอกหม - ใชแทงค

การเชอมในสถานะของแขง

การเชอมอลทราโซนก การเชอมหมน การเชอมกดรอน การเชอมกดเสยดทาน

การเชอมตทบ การเชอมกดระเบด การเชอมแพร การเชอมกดเยน

50

รปท 2.7 แสดงการแบงกระบวนการบดกร

รปท 2.8 แสดงการแบงกระบวนการเชอมแบบอนๆ

การเชอมแบบอนๆ

การเชอมเทอรมท การเชอมเหนยวน า การเชอมเลเซอร

การเชอมแบบโฟล การเชอมอเลกโทรสแลก การเชอมล าอเลกตรอน

การบดกร

การบดกรดวยเปลวไฟ การบดกรดวยคลนน าโลหะเหลว การบดกรดวยความตานทาน การบดกรดวยหวแรง

การบดกรดวยอนฟาเรด การบดกรในเตา การบดกรในเตาเหนยวน า การบดกรแบบจม

51

รปท 2.9 แสดงการแบงกระบวนการเกยวเนอง

รปท 2.10 แสดงการแบงกระบวนการพนพอกดวยความรอน

การพนพอกดวยความรอน

การพนพอกดวยพลาสมา การพนพอกดวยเปลวไฟ การพนพอกดวยอารก

การพนพอกดวยความรอน

การตดดวยออกซเจน

การตดดวย ความรอน

การตดดวยอารก

การตอดวยกาว

กระบวนการเกยวเนอง

การตดชนดอนๆ

52

รปท 2.11 แสดงการแบงกระบวนการตดดวยออกซเจน

รปท 2.12 แสดงการแบงกระบวนการตดดวยการอารก

รปท 2.13 แสดงกระบวนการตดชนดอนๆ

การตดชนดอนๆ

การตดล าเลเซอร การตดล าอเลกตรอน

การตดดวยการอารก

การตดดวยลวดหมฟลกซ การตดพลาสมา การตดอารกโลหะ

การตดอารกทงสเตนแกสคลม การตดอารกโลหะแกสคลม การตดอารกคารบอน การตดอารกคารบอน-อากาศ

การตดดวยออกซเจน

การตดใชฟลกซเคม การตดใชผงเหลก การตดดวยอารกออกซเจน

การตดใชแลนซออกซเจน

การตดแกส - ตดดวยออกซ-อะเซทลน - ตดดวยออกซ-ไฮโดรเจน - ตดดวยออกซ-แกสธรรมชาต - ตดดวยออกซ-โพรเพน

53

2.2 กระบวนการเชอมแบบตางๆ จะเหนไดวากระบวนการเชอมมมากมายหลายกระบวนการทน ามาใชในงานอตสาหกรรม ในหนวยนจะน าเฉพาะกระบวนการเชอมทนยมใชกนอยางแพรหลายมากลาวถงหลกการและกรรมวธการท างานของกระบวนการอยางยอๆ เพอเปนแนวทางในการเลอกใชกระบวนการเชอมใหเหมาะสมกบลกษณะงาน

2.2.1 การเชอมอารกลวดเชอมหมฟลกซ(Shielded Metal Arc Welding : SMAW) การเชอมอารกลวดเชอมหมฟลกซ(SMAW) หมายถงกระบวนการเชอมทไดรบความรอน จากการอารกระหวางลวดเชอมกบชนงาน ท าใหลวดเชอมและชนงานบรเวณการอารกหลอมเหลวรวมตวกนเปนแนวเชอม สวนฟลกซหมจะกลายเปนแกสและสแลกปกคลมแนวเชอมจากบรรยากาศภายนอก ดงแสดงในรปท 2.14

บอหลอมเหลว ฟลกซ

สแลก แกนลวด แกสปกคลม

แนวเชอม ชนงาน

รปท 2.14 แสดงหลกการเชอมอารกลวดเชอมหมฟลกซ

อปกรณทใช เครองเชอมเปนอปกรณทใชผลตกระแสไฟเชอมใหเหมาะสมตอการเชอม มทงแบบกระแสไฟตรง(DC) และกระแสไฟสลบ(AC) กระแสไฟถกสงมาตามสายเชอมและสายดน ระหวางเชอมจะควบคมการเชอมดวยหวจบลวดเชอม ลวดเชอมทนยมใชกนอยมหลายชนด แบงออก ตามชนดของโลหะเชอม ชนดของฟลกซหมและมขนาดความโตลวดตางๆ กน อปกรณในการเชอม ดงแสดงในรปท 2.15

54

เครองเชอม ทยดสายดน

สายเชอม หวจบลวดเชอม

รปท 2.15 แสดงอปกรณการเชอมอารกลวดเชอมหมฟลกซ

การน าไปใชงาน เปนกระบวนการเชอมทนยมใชกนอยางแพรหลายอยางมากในปจจบน สามารถเชอมโลหะในกลมเหลกและนอกกลมเหลกไดแทบทกชนด ใชเชอมโลหะทมความหนาตงแต 1.2 มลลเมตร ขนไปโดยไมจ ากดความหนาและเชอมไดทกต าแหนงทาเชอม เชน โครงสรางอาคาร สะพาน งานตอเรอ งานโครงสรางและงานซอมบ ารงเครองมอเครองจกรกล ดงแสดงในรปท 2.16

รปท 2.16 แสดงการเชอมงานโครงสรางขนาดใหญ

2.2.2 การเชอมอารกโลหะแกสคลม(Gas shielded Metal Arc Welding : GMAW) เปนกระบวนการเชอมโดยวธการอารกอกวธหนง ซงความรอนทไดจะเกดจากการอารก ระหวางลวดเชอมทปอนเขามาแบบตอเนองหรอแบบสนเปลองกบชนงานและจะมแกสปลอยออกมาเพอปกคลมแนวเชอมขณะอารก ปองกนการรวมตวจากบรรยากาศภายนอก ดงแสดงในรปท 2.17

55

แกสปกคลม หวฉด

บอหลอมเหลว ลวดเชอม

แนวเชอม ชนงาน

รปท 2.17 แสดงหลกการเชอมอารกโลหะแกสคลม

กระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลมจะแบงตามชนดของแกสปกคลม ดงน 2.2.2.1 การเชอมมก(Metal Inert-Gas : MIG) ใชแกสเฉอย จะเปนอารกอนหรอฮเลยม หรอแกสผสมเปนแกสปกคลม สามารถเชอมโลหะไดเกอบทกชนดโดยเฉพาะโลหะทเชอมยาก เชน อะลมเนยม แมกนเซยม เหลกกลาไรสนม เปนตน 2.2.2.2 การเชอมแมก(Metal Active-Gas : MAG) แกสปกคลมใชคารบอนไดออกไซด ใชเชอมเฉพาะเหลกกลา นยมใชเชอมเหลกบางจงใชกบลวดเชอมทมขนาดเลก อปกรณประกอบตางๆ ทใชการเชอมอารกโลหะแกสคลม ดงแสดงในรปท 2.18 ระบบควบคม ลวดเชอม ตวคมคาความดน

หวเชอม สายแกส

ชนงาน

ระบบ ทอแกส ปอนลวด

สายดน เครองเชอม

รปท 2.18 แสดงอปกรณการเชอมอารกโลหะแกสคลม

56

การเชอมอารกโลหะแกสคลม มคณลกษณะดงน 1. มการอารกทรนแรง อารกไดเรยบ จงท าใหเชอมไดงาย 2. ลวดเชอมมอตราการหลอมเหลวสง ซงมผลท าใหประสทธภาพการเชอมสง 3. ไมมสแลกในการเชอม จงท าความสะอาดแนวเชอมไดงาย 4. แนวเชอมทไดมความเหนยว มอ านาจการยดหยน ไมไวตอการเกดรอยราว 5. สามารถเชอมโลหะไดเกอบทกชนดและอาจเชอมไดทกทาเชอม เครองเชอมทใช เปนเครองส าหรบลวดเชอมชนดสนเปลอง ชนดแรงเคลอนไฟฟาคงท(Constant Voltage :CV) แรงเคลอนทางออกจะตองคงทตลอดเวลา ไมวากระแสไฟฟาจะเปลยนแปลงไปขนาดใดกตาม เครองเชอมทใชมทงแบบหมอแปลงเรกตไฟเออร หรอแบบมอเตอรเจนเนอเรเตอร เครองเชอมชนดแรงเคลอนไฟฟาคงทจะไมมตวควบคมหรอปรบกระแสไฟฟา จงไมสามารถน ามาใชกบการเชอมอารกดวยลวดเชอมหมฟลกซได กระแสทจายออกอาจถกควบคมดวยโหลดทปอนเขาไป และความเรวของการปอนลวดเชอม โดยปกตแลวการเชอมจะตอลวดเชอมเขากบขวบวก ซงปจจบนจะมการผลตหลายขนาด เครองปอนลวดเชอม ระบบการปอนลวดเชอมจะตองมความสมพนธกน เพราะการเชอมแบบแรงเคลอนไฟฟาคงทอตราการหลอมเหลวของลวดเชอมกบขนาดของกระแสไฟทใชท าการเชอม ตองมความสมพนธกน ในอตราความเรวการปอนลวดเชอมระดบหนง เครองเชอมจะสงกระแสไฟฟา ทขนาดพอดกบความเรวของการปอนลวดเชอม เพอรกษาการอารกใหคงทตลอดเวลา อตราความเรวการปอนลวดเชอมจะเปนตวทก าหนดขนาดของกระแสไฟฟาของการอารก ดงนนในระบบการเชอม แบบแรงเคลอนคงทจงเปนระบบทควบคมตวเองไดด หวเชอม ชดสายประกอบกบหวเชอม จะใชเปนทางเดนของลวดเชอม กระแสไฟเชอม และแกสส าหรบปกคลมแนวเชอม รน าลวดเชอมจะอยตรงกลางในปลอกหวเชอม ซงจะมแกสส าหรบปกคลมไหลผานออกโดยรอบขณะเกดการอารก หวเชอมถกถอใหใกลกบงานพอทจะสามารถควบคม การอารกของลวดเชอมไดด และเพอทจะใหแกสปกคลมไดอยางทวถง หวเชอมมทงหลอเยนดวยน าและหลอเยนดวยอากาศ แกสปกคลม เปนแกสทใชในการปกคลมแนวเชอม เพอปองกนบรรยากาศจากภายนอก เชน แกสออกซเจน แกสไฮโดรเจน ไมใหไปรวมตวกบแนวเชอม เพอใหแนวเชอมทไดมคณภาพสง แกสทใชปกคลมแนวเชอม คอ แกสอารกอน แกสฮเลยมหรอเปนแกสผสม ซงจะใชส าหรบการเชอม โลหะนอกกลมเหลก สวนแกสคารบอนไดออกไซดใชส าหรบการเชอมเหลก ลวดเชอม ลวดเชอมทใชจะตองสมพนธกบโลหะงานทจะเชอม ขนาดของลวดเชอมทใชขนอยกบกรรมวธการเชอมและต าแหนงทาเชอมเปนส าคญ ลวดเชอมทใชงานจะเปนแบบแขงเปลอย

57

ลวดเชอมชนดเหลกกลาคารบอน จะเคลอบผวดวยทองแดงเพอปองกนการเกดสนมและถกเตรยมไวในลอทสวมเขากบเครองพอดและบรรจไวในกลองเพอปองกนการเสอมจากการเกบรกษา

รปท 2.19 แสดงการใชการเชอมอารกโลหะแกสคลมเชอมงาน

2.2.3 การเชอมอารกทงสเตนแกสคลม(Gas shielded Tungsten Arc Welding : GTAW) การเชอมอารกทงสเตนแกสคลม โดยทวไปเรยกวา การเชอมทก เปนกระบวนการเชอมโดยการอารกชนดหนง ซงไดรบความรอนจากการอารกระหวางแทงทงสเตนกบชนงาน ใชแกสเฉอย หรอแกสเฉอยผสม เพอปกคลมแนวเชอมในขณะอารก เพอปองกนการรวมตวจากบรรยากาศภายนอก แทงทงสเตนจะไมเกดการสนเปลอง แนวเชอมอาจเตมลวดเชอมหรอไมกได ดงแสดงในรปท 2.20

หวเชอม แกสปกคลม แทงทงสเตน

บอหลอมเหลว ลวดเชอม แนวเชอม ชนงาน

รปท 2.20 แสดงหลกการเชอมอารกทงสเตนแกสคลม

ขอดของกระบวนการเชอมทก 1. สามารถปอนลวดเชอมเขาในบรเวณการอารก โดยไมเกยวของกบกระแสไฟเชอม การหลอมลกในแนวเชอมท าไดตามขนาดทตองการ จงท าใหสามารถเชอมไดทงโลหะทหนาและบาง 2. แนวเชอมและโลหะชนงานบรเวณใกลเคยงมคณภาพด 3. ไมมสแลกและสเกดโลหะกระเดน ท าความสะอาดงาย

58

4. ลวดเชอมไมเปนตวอารกจงไมมสะเกดโลหะ 5. การเชอมสามารถเชอมไดทกต าแหนงทาเชอม กระบวนการเชอมทก นยมใชในการเชอมแนวแรก(Root Pass) ของงานเชอมทตองการคณภาพสง เนองจากหลงการเชอมจะไมเกดสแลกและแนวเชอมมความสะอาดสง จงเหมาะส าหรบการเชอมโลหะตางๆ ดงน คอ อะลมเนยม แมกนเซยม สเตนเลส ซลคอน บรอนซ นกเกล ทองแดง และเงนนกเกล เปนตน อปกรณการเชอมทกดงแสดงในรปท 2.21

ทอน า ตวคมคาความดน หวเชอม ลวดเชอม ทอแกสอารกอน เครองเชอม ชนงาน

สายเชอม สายดน

รปท 2.21 แสดงอปกรณการเชอมอารกทงสเตนแกสคลม

อปกรณทใช เครองเชอมทใชส าหรบกระบวนการเชอมทก เปนเครองทออกแบบพเศษ ซงมทงชนดกระแสตรงและกระแสสลบและสามารถเชอมไดทงแบบ DCEN และ DCEP ซงมกจะมระบบผลตความถสงรวมอยดวย ในกรณทเชอมกระแสสลบระบบความถสงจะถกใชงานอยางตอเนอง แตถาเปนการเชอมดวยกระแสตรงจะถกน ามาใชในการเรมตนอารก การเลอกใชชนดของกระแสไฟขนอยกบชนดของโลหะชนงานทน ามาเชอม อะลมเนยมและแมกนเซยมใชกระแสสลบในการเชอม สวนกระแสตรงใชเชอมสเตนเลส เหลกหลอ เหลกเหนยว ทองแดง เงน นกเกล และนกเกลผสม ทอรชเชอม ท าหนาทเปนตวจบแทงทงสเตน และเปนทปลอยแกสเพอปกคลมแนวเชอม ขณะอารกโดยตรงและเปนตวรบกระแสไฟทใชในการอารก ซงมทงชนดระบายความรอนดวยอากาศ และระบายความรอนดวยน า ทงนจะขนอยกบขนาดของกระแสไฟเชอมทใชแตชนดทหลอเยนดวยน า จะนยมใชกนมากในปจจบน

59

แทงทงสเตน ท าหนาทในการอารกเพยงอยางเดยว ซงมจดหลอมเหลวสง แทงทงสเตนจงไมเกดการหลอมเหลวขณะเกดการอารก ขณะใชงานปลายแทงทงสเตนจะอยเหนอบอหลอมเหลว และท าการอารกกบชนงาน แทงทงสเตนทใชจะมหลายชนด มทงทงสเตนบรสทธ ซงเหมาะส าหรบการเชอมอะลมเนยม สวนชนดผสมทอเรยม เหมาะส าหรบการเชอมเหลกตางๆ และใชงานไดนาน ลวดเตม กระบวนการเชอมทกจะใชลวดเตมหรอไมกได ตามปกตแลวถาเชอมโลหะบางจะไมใชลวดเตม ชนดของลวดเชอมเตมทใชควรจะมสวนผสมทใกลเคยงกบโลหะชนงาน ขนาดของลวดเตมทใชขนอยกบความหนาของชนงาน และขนาดของกระแสไฟทใช การปอนลวดเตมโดยปกตผเชอมจะใชมอปอนเตม แตบางครงอาจปอนดวยระบบอตโนมต แกสปกคลม แกสทใชส าหรบปกคลม จะเปนแกสอารกอนและแกสฮเลยมหรอแกสผสม โดยปกตจะใชแกสอารกอนมากกวา เพราะสามารถหาไดงาย มน าหนกมากกวาและท าหนาทปกคลมแนวเชอมไดดกวา ใหอตราการไหลของแกสต า

รปท 2.22 แสดงการเชอมอารกทงสเตนแกสคลม

2.2.4 การเชอมอารกใตฟลกซ(Submerged Arc Welding : SAW)

เปนกระบวนการเชอมดวยการอารกอกชนดหนง ซงโลหะหลอมเหลวตดกนโดยอาศยความรอนจากการอารกระหวางลวดเชอมเปลอยกบโลหะงานและแนวเชอมจะถกปกคลมดวยฟลกซ ดงแสดงในรปท 2.23

60

ลวดเชอม ทอตอจากหมอฟลกซ ฟลกซทก าลงหลอมเหลว สแลก ผงฟลกซ ชนงาน

แนวเชอม

เปลวอารก บอหลอมเหลว

รปท 2.23 แสดงหลกการเชอมอารกใตฟลกซ

ลกษณะส าคญของการเชอมใตฟลกซ 1. ใหอตราความเรวในการเชอมสง 2. มการหลอมลกสง 3. มอตราการเตมโลหะลงในแนวเชอมสง 4. สามารถเชอมชนงานทมความหนาแตกตางกนไดและเคาะสแลกออกงาย 5. รปรางของแนวเชอมสม าเสมอ ในการเชอม ผปฏบตงานไมสามารถมองเหนการหลอมเหลวของงานขณะเกดการอารกเพราะบรเวณการอารกจะถกปกคลมไปดวยผงฟลกซ จงไมจ าเปนตองใชหนากากเชอม เหมาะส าหรบการเชอมโลหะประเภทเหลก เหลกกลาคารบอนต า เหลกกลาคารบอนปานกลางและเหลกกลาไรสนม ใชในการเชอมพอกใหไดขนาดหรอเชอมพอกผวแขง โลหะทหนาตงแตเบอร 16 ถงประมาณ 21 นว สามารถเชอมไดโดยไมตองบากหนาชนงาน อปกรณการเชอมอารกใตฟลกซ ดงแสดงในรปท 2.24 ลวดเชอม หมอฟลกซ ระบบควบคม เครองเชอม

หวเชอม

ชนงาน ผงฟลกซ

รปท 2.24 แสดงอปกรณการเชอมอารกใตฟลกซ

61

อปกรณทใช เครองเชอมทใชเปนเครองเชอมทออกแบบพเศษ ใชไดทงไฟกระแสสลบ และกระแสตรง ซงมรอบท างาน(Duty Cycle) 100 เปอรเซนต เพราะกระบวนการเชอมแบบนจะเชอมตดตอกนเปนระยะเวลานานเกนกวา 10 นาท ในกรณทใชไฟกระแสตรงใชไดทงชนดแรงเคลอนคงท และชนดกระแสคงท ชนดแรงเคลอนคงทเหมาะกบการใชลวดเชอมขนาดเลก สวนชนดกระแสคงท เหมาะส าหรบลวดเชอมขนาดใหญ ขนาดของเครองเชอมจะมขนาดตงแต 200-1,200 แอมแปร เครองปอนลวดเชอม ประกอบดวยเครองควบคม และระบบกลไกส าหรบปอนลวดเชอมไปยงบรเวณการอารก เครองเชอมชนดกระแสคงทเครองปอนลวดเชอมเปนชนดทควบคมแรงเคลอน ใหอยทคาหนงตลอดเวลาโดยอาศยความเรวของการปอนลวดเปนเครองควบคม แตถาเปนเครองเชอมชนดแรงเคลอนคงท เครองปอนลวดทใชตองเปนชนดความเรวคงท กระแสทถกจายจากเครองเชอมจะมากหรอนอยขนอยกบความเรวของการปอนลวดเชอม สวนคาของแรงเคลอนสามารถปรบใหสงหรอต าไดโดยปรบคาทเครองเชอม หวเชอม หวเชอมแบบปนใชส าหรบการเชอมแบบกงอตโนมต ท าหนาทเปนตวน าลวดและผงฟลกซไปยงบรเวณการอารก โดยปกตอปกรณบรรจฟลกซจะตดอยกบหวเชอมและจะเคลอนทปลอยฟลกซไปพรอมๆ กบการอารก สวนในระบบการเชอมแบบอตโนมตหวเชอมจะเปนแบบทอรช ซงตดอยกบมอเตอรของเครองปอนลวด โดยอปกรณทบรรจฟลกซตดอยกบทอรชอกทหนง การเชอมทงสองแบบน จะตองมฟลกซไหลปอนไปยงแนวเชอมใหมากพอทจะปองกนบรรยากาศภายนอกได ฟลกซทใช ขณะท าการเชอมจะมฟลกซเปนเมดเลกๆ หลอมเหลวไหลปกคลมแนวเชอม ซงท าหนาทปองกนบรรยากาศจากภายนอก ไมใหเขามารวมตวกบแนวเชอมและยงชวยใหโลหะเชอมบรสทธขนและสามารถผสมธาตบางอยางรวมกบฟลกซเพอเพมสมบตใหกบแนวเชอม ฟลกซทอยบนแนวเชอมทยงไมหลอมเหลวสามารถน ากลบมาใชงานไดอก ฟลกซทใชมอยหลายชนดและหลายเกรด ตองเลอกใชใหเหมาะสมกบชนดของโลหะทจะน ามาใชและเขากบสวนผสมทางเคมของลวดเชอม ลวดเชอม ส าหรบกระบวนการเชอมอารกใตฟลกซ จะเปนลวดเชอมเปลอยยาวตอเนอง ผวของลวดเชอมจะถกเคลอบไวดวยทองแดงเพอชวยปองกนการเกดสนมและลวดเชอมจะมสวนผสม ของสารดออกซไดเซอร(Deoxidizers)ทมสมบตชวยขจดสงสกปรกออกจากโลหะงานท าใหแนวเชอม มคณภาพสงและยงมโลหะชนดตางๆ ผสมรวมอยในลวดเชอมเพอชวยท าใหแนวเชอมมความแขงแรงมากยงขน

62

รปท 2.25 แสดงการเชอมอารกใตฟลกซ

(ทมา:www.bspc.ac.th) 2.2.5 การเชอมแกส(Gas Welding) เปนกระบวนการเชอมหลอม(Fusion Welding) วธหนง ไดรบความรอนจากการเผาไหม ระหวางแกสเชอเพลงกบแกสออกซเจนหลอมโลหะใหตดกน โดยเตมลวดเชอมหรอใหเนอของโลหะ หลอมเหลวประสานกนเองโดยไมตองเตมลวดเชอมกได ส าหรบแกสเชอเพลงมอยดวยกนหลายชนด เชน อะเซทลน ไฮโดรเจน โพรเพน มเทน แตทนยมใชกนมากทสดคอ แกสอะเซทลน เรยกการเชอมแบบนวาการเชอมออกซอะเซทลน(Oxy-acetylene Welding) หลกการเชอมแกสดงแสดงในรปท 2.26 หวเชอมแกส เปลวไฟเชอม

ลวดเชอมแกส แนวเชอม

บอหลอมเหลว

รปท 2.26 แสดงหลกการเชอมแกส การน าไปใชงาน เปนกระบวนการเชอมทนยมใชกนทวไป เชอมโลหะไดเกอบทกชนด เชอมงานบางๆ ไดด ใชเชอมโครงสรางทเปนโลหะบาง งานทอขนาดเลก ทอผนงบาง งานซอมสรางทวไป ดงแสดงในรปท 2.27

63

รปท 2.27 แสดงการเชอมแกส

อปกรณทใช ทอบรรจแกสออกซเจนความดนสงและทอแกสเชอเพลง ตวคมคาความดนของแกสทงสอง สายเชอม หวเชอมเปนอปกรณส าหรบผสมแกสและก าเนดเปลวไฟส าหรบการเชอม มหวทพเปนตวก าหนดปรมาณความรอนและรปรางของเปลวไฟเชอม อปกรณท าความสะอาดหวทพ อปกรณจดเปลวไฟ อปกรณการเชอมแกสดงแสดงในรปท 2.28 ตวคมคาความดน

ตวคมคาความดน วาลวเปด-ปดแกส หวทพ

โซยดถง หวเชอม สายเชอม

ทอแกสอะเซทลน ทอแกสออกซเจน

รปท 2.28 แสดงอปกรณการเชอมแกส

ลวดเชอม ลวดเชอมแกสเปนลวดเตมมลกษณะเปนแทงโลหะ ใชเตมลงไปในแนวเชอม การเลอกใชตองเลอกใหเหมาะสมกบการใชงาน เชน ลวดเชอมทเปนเหลกมสวนผสมของธาตเหลกเปนหลกและมธาตอนๆ ผสมอย เชน คารบอน แมงกานส ซลคอน ใชส าหรบเชอมโลหะทเปนเหลก ลวดเชอมทไมใชเหลกมสวนผสมของธาตอนๆ เปนหลกใชเชอมโลหะทไมใชเหลก

64

2.2.6 การเชอมจด(Resistance Spot Welding : RSW) เปนกระบวนการเชอมโดยอาศยความตานทานตอการไหลของกระแสไฟฟาของชนงานท าใหเกดความรอนขน ชนงานบรเวณทกระแสไฟฟาไหลผานจะเกดการหลอมเหลว แลวจงใชแรงกด ใหชนงานตดกน โดยองคประกอบส าคญของการเชอมจดคอ ปรมาณและระยะเวลาทใหกระแสไฟฟา ไหลผานชนงาน พนทหนาตดและแรงกดของหวเชอมบนชนงาน ดงแสดงในรปท 2.29 แรงกด หวเชอมบน

ชนงาน จดทหลอมเหลว หวเชอมลาง

รปท 2.29 แสดงหลกการเชอมจด

อปกรณทใช เครองเชอมทใชผลตกระแสไฟเชอมเปนชนดหมอแปลง ซงสามารถผลตก าลงไฟฟาในลกษณะแรงเคลอนต ากระแสไฟสงผานหวเชอมทง 2 ขาง ทท าดวยโลหะทเปนตวน า แขนของหวเชอมขางหนงจะมกลไกตอไวส าหรบยกขนและกดยดชนงานได ดงแสดงในรปท 2.30 จดตอสายยางน าหลอเยน

หวเชอม เครองเชอม อปกรณเหยยบกดชนงาน

รปท 2.30 แสดงอปกรณการเชอมจด

65

การน าไปใชงาน เปนกระบวนการเชอมโลหะวธการหนงทท าไดสะดวกและรวดเรวมาก การบดงอของชนงานนอย ใชกบชนงานทเปนโลหะบาง เชน งานประกอบตวถงรถยนต ผลตภณฑงานโลหะแผน กรอบหรอโครงของเครองใชไฟฟา ดงแสดงในรปท 2.31

รปท 2.31 แสดงการใชงานการเชอมจด (ทมา:www.bspc.ac.th)

2.3 งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G) เทคนควธการเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G) มดงน 1. ปรบเปลวไฟใหไดเปลวนวทรล

2. เชอมยดชนงาน 3 จด โดยการเวนระยะหางทจดเรมตนเทากบความโตของลวดเชอมทใช และทจดสนสดใหหางกวาจดเรมตนเลกนอยเพอเผอการขยายตวของชนงานท าใหรอยตอแคบลง จดเรมตน จดเชอมยด

66

3. จบชนงานใหอยในต าแหนงทาตง โดยใชอปกรณจบยดใหแนน

4. เชอมจากจดเรมตนดานลางไปยงดานบน เอยงหวทพใหเปลวไฟพงขนดานบนเลกนอย เพอพยงน าโลหะไมใหไหลยอยลงมา เอยงหวทพท ามมประมาณ 45-80 องศา กบชนงาน มมดานขาง 90 องศา

5. ขณะเคลอนทสายหวทพเลกนอย เพอใหขอบของชนงานทงสองขางเกดการหลอมเหลว เปนคยโฮลด(key hole) ท าใหแนวเชอมเกดรอยหลอมลกตลอดแนว key hole

ลกษณะการสายหวทพ

6. เตมลวดเชอมทจดสนสดแนวเชอมใหเตมและระวงการหลอมเหลวจนเกดการขาดทะล เนองจากการสะสมความรอนจากการเชอมจนท าใหจดสนสดแนวเชอมรอนแดงเปนบรเวณกวาง

67

2.4 งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ(4G) เทคนควธการเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ (4G) มดงน 1. ปรบเปลวไฟใหไดเปลวนวทรล

2. เชอมยดชนงาน 3 จด โดยการเวนระยะหางทจดเรมตนเทากบความโตของลวดเชอมทใชและทจดสนสดใหหางกวาจดเรมตนเลกนอยเพอเผอการขยายตวของชนงานท าใหรอยตอแคบลง

จดเรมตน จดเชอมยด 3. ใชอปกรณจบยดชนงานใหอยในต าแหนงทาเหนอศรษะ เรมท าการเชอมจากจดเรมตน ไปยงจดสนสดแนวเชอม เอยงหวทพท ามมประมาณ 70-80 องศา และมมดานขาง 90 องศา เคลอนทโดยใหลวดเชอมน าหนาหวทพ 4. ขณะเคลอนทสายหวทพเลกนอย เพอใหขอบของชนงานทงสองขางเกดการหลอมเหลว เปนคยโฮลด(key hole) ท าใหแนวเชอมเกดรอยหลอมลกตลอดแนว

ลกษณะการสายหวทพ key hole

68

5. เตมลวดเชอมทจดสนสดแนวเชอมใหเตมและระวงการหลอมเหลวจนเกดการขาดทะล เนองจากการสะสมความรอนจากการเชอมจนท าใหจดสนสดแนวเชอมรอนแดงเปนบรเวณกวาง

บทสรป ประเภทของกระบวนการเชอมสามารถแยกเปนหมวดใหญๆ คอ กระบวนการเชอมหลอม

(Fusion Welding) โดยใชแรงกด(Pressure Welding) การบดกร(Soldering) และกระบวนการอนๆ สมาคมการเชอมของอเมรกา(AWS) ไดจดแบงเปนกระบวนการเชอมและกระบวนการทเกยวเนอง เปนกระบวนการยอยๆ อกมากกวา 50 กระบวนการ ซงกระบวนการเชอมทส าคญๆ ไดแก

1. การเชอมอารกลวดเชอมสารพอกหม(Shielded Metal Arc Welding) 2. การเชอมอารกโลหะแกสคลม(Gas Shielded Metal Arc Welding) 3. การเชอมอารกทงสเตนแกสคลม(Gas Shielded Tungsten Arc Welding)

4. การเชอมอารกใตฟลกซ(Submerged Arc Welding) 5. การเชอมแกส(Gas Welding)

6. การเชอมจด(Resistance Spot Welding)

69

แบบฝกหดหนวยท 2 วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ

ตอนท 1 จงเลอกค าตอบทถกตองทสด แลวกาเครองหมาย (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. กระบวนการเชอมในขอใดไมไดจดอยในกระบวนการเชอมแบบความตานทาน(RW) ก. การเชอมตะเขบ ข. การเชอมจด ค. การเชอมสลก ง. การเชอมกระแทก 2. การเชอมอารกดวยลวดเชอมหมฟลกซ(SMAW) จดเปนการเชอมลกษณะใด ก. การเชอมแบบหลอมเหลว ข. การเชอมแบบความตานทาน ค. การเชอมแบบเหนยวน า ง. การเชอมโดยใชแรงกด 3. กระบวนการเชอมชนดใดทใชลวดเชอมทปอนมาแบบตอเนอง ก. การเชอมทก ข. การเชอมมก ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมแกส 4. หนาทหลกของแกสปกคลมแนวเชอม คอขอใด ก. ชวยเพมปรมาณออกซเจนในแนวเชอม ข. เพมปรมาณไฮโดรเจนในแนวเชอม ค. ไมใหแกสในบรรยากาศรวมกบแนวเชอม ง. ก าจดสารมลทนออกจากแนวเชอม 5. กระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลม(GMAW) ใชแกสในขอใดปกคลมแนวเชอม ก. แกสออกซเจน ข. แกสในบรรยากาศ ค. แกสอะเซทลน ง. แกสเฉอย 6. แกสคารบอนไดออกไซด ใชส าหรบปกคลมการเชอมโลหะชนดใด ก. อะลมเนยม ข. เหลก ค. ทองแดง ง. โครเมยม 7. กระบวนการเชอมทใชแกสคารบอนไดออกไซดปกคลม คอขอใด ก. การเชอมทก ข. การเชอมมก ค. การเชอมแมก ง. การเชอมใตฟลกซ 8. ขอใดไมใชลกษณะของกระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลม(GMAW) ก. ลวดเชอมไมเปนตวอารก ข. มการอารกทรนแรง ค. ไมมสแลกในการเชอม ง. สามารถเชอมโลหะไดเกอบทกชนด

70

9. เครองเชอมทก มลกษณะพเศษอยางไร ก. กระแสไฟออกคงท ข. มชนดกระแสไฟสลบเทานน ค. มกจะมระบบผลตความถสงรวมอยดวย ง. มชนดกระแสไฟตรงเทานน 10. การเชอมแนวแรก(Root Pass) นยมใชกระบวนการเชอมใด ก. การเชอมทก ข. การเชอมมก ค. การเชอมไฟฟา ง. การเชอมแกส 11. กระแสไฟสลบในกระบวนการเชอมทก ใชเชอมโลหะชนดใด ก. อะลมเนยม ข. สเตนเลส ค. เหลกหลอ ง. เหลกเหนยว 12. กระบวนการเชอมในขอใดนยมใชเชอมพอกใหไดขนาดหรอพอกผวแขง ก. เชอมมก ข. เชอมทก ค. เชอมไฟฟา ง. เชอมใตฟลกซ 13. ลวดเชอมทงสเตนบรสทธเหมาะส าหรบการเชอมโลหะชนดใด ก. เหลก ข. สเตนเลส ค. อะลมเนยม ง. ทองเหลอง 14. เครองเชอมในกระบวนการเชอมใตฟลกซ ควรม Duty Cycle กเปอรเซนต ก. 75 เปอรเซนต ข. 100 เปอรเซนต ค. 80 เปอรเซนต ง. 90 เปอรเซนต 15. การเชอมใตฟลกซกระแสจะมากหรอนอยขนอยกบขอใด ก. ความโตของลวดเชอม ข. ขนาดความโตของฟลกซ ค. ความเรวของการปอนลวดเชอม ง. การปรบกระแสไฟทเครอง 16. การเชอมแกสนยมใชแกสเชอเพลงในขอใด ก. แกสอะเซทลน ข. แกสโพรเพน ค. แกสมเทน ง. แกสไฮโดรเจน 17. กระบวนการเชอมในขอใด ใชหลกความตานทานตอการไหลของกระแสไฟฟา ก. เชอมมก ข. เชอมจด ค. เชอมไฟฟา ง. เชอมใตฟลกซ

18. ขอใดไมใชหลกการทส าคญของการเชอมจด ก. ชนดของโลหะงาน ข. แรงกดของหวเชอมบนชนงาน ค. ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลผานชนงาน ง. ระยะเวลาทกระแสไฟฟาไหลผานชนงาน

71

19. ขอดของการเชอมใตฟลกซ คอขอใด ก. แนวเชอมสะอาด ข. รปรางของแนวเชอมสม าเสมอ ค. เชอมงานไดทกต าแหนงทาเชอม ง. ไมตองเคาะสแลก 20. การเชอมจดนยมใชกบงานประเภทใด ก. งานโครงสรางทวๆ ไป ข. อตสาหกรรมผลตเหลก ค. งานประกอบตวถงรถยนต ง. งานเชอมพอกผว

ตอนท 2 จงตอบค าถามตอไปนใหไดใจความสมบรณ

1. กระบวนการเชอมอารกโลหะแกสคลม(GMAW) แยกเปนกชนด อะไรบาง ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 2. จงอธบายหลกการของการเชอมอารกดวยลวดเชอมหมฟลกซมาใหละเอยด ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 3. กระบวนการเชอมทกมขอดอยางไร ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 4. การเชอมใตฟลกซนยมใชเชอมงานในลกษณะใด ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 5. จงอธบายหลกการของการเชอมแกสมาใหละเอยด ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

72

เฉลยแบบฝกหดหนวยท 2 วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ

ตอนท 1

1. ค 6. ข 11. ก 16. ก 2. ก 7. ค 12. ง 17. ข 3. ข 8. ก 13. ค 18. ก 4. ค 9. ค 14. ข 19. ข 5. ง 10. ก 15. ค 20. ค

ตอนท 2

ขอท 1. 2 ชนด 1. การเชอมมก(Metal Inert Gas : MIG) 2. การเชอมแมก(Metal Active Gas : MAG) ขอท 2. กระบวนการเชอมไดรบความรอนจากการอารกระหวางลวดเชอมกบชนงานท าให ลวดเชอมและชนงานบรเวณการอารกหลอมเหลวรวมเปนแนวเชอม สวนฟลกซหม จะเกดเปนแกสและสแลกปกคลมแนวเชอมจากบรรยากาศภายนอก ขอท 3. 1. สามารถปอนลวดเชอมเขาในบรเวณการอารก โดยไมเกยวกบกระแสไฟเชอม

2. แนวเชอมและโลหะชนงานบรเวณใกลเคยงมคณภาพด 3. ไมมสแลกและสเกดโลหะกระเดน ท าความสะอาดงาย 4. ลวดเชอมไมเปนตวอารก จงไมมสะเกดโลหะ 5. การเชอมสามารถเชอมไดทกต าแหนงทาเชอม ขอท 4. การเชอมพอกใหไดขนาดหรอเชอมพอกผวแขง ขอท 5. เปนกระบวนการเชอมหลอม(Fusion Welding) โดยไดรบความรอนจากการเผาไหม

ระหวางแกสเชอเพลงกบแกสออกซเจน หลอมโลหะใหตดกน โดยการเตมลวดเชอมหรอใหเนอของโลหะงานหลอมเหลวประสานกนเองโดยไมตองเตมลวดเชอมกได

73

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยน วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 หนวยท 2 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ

1. ค 7. ก 2. ข 8. ง 3. ง 9. ค 4. ข 10. ค 5. ก 11. ข 6. ค 12. ก

74

ใบมอบหมายงานท 3 หนวยท 2

วชา งานเชอมโลหะ 1 รหสวชา 2103-2104 สอนครงท 1

ชอหนวย กระบวนการเชอมโลหะ เวลารวม 24 ชวโมง

ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G) เวลา 10 ชวโมง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม วสด 1. สามารถใชเครองมอและอปกรณในการเชอมแกส ไดอยางถกตองและปลอดภย 2. สามารถเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขนได 3. มกจนสยทด ท างานดวยความเปนระเบยบเรยบรอย ประหยด ประณต รอบคอบ ซอสตยและปลอดภย

1. เหลกกลาละมนแผน เบอร 16 ขนาด 150×40×2 มลลเมตร จ านวน 2 แผน 2. ลวดเตม (Filler Rod) เหลกกลาละมน ขนาดเสนผานศนยกลาง 2.6 มลลเมตร

เครองมอและอปกรณ 1. ชดเชอมแกสออกซอะเซทลน 2. อปกรณจดเปลวไฟ 3. อปกรณท าความสะอาดหวทพ 4. แวนตาเชอมแกส 5. แปรงลวด 6. ตะไบแบน 7. บรรทดเหลก 8. เสอหนงคลมตว 9. ถงมอหนง 10. คมจบชนงานรอน

75





รปประกอบ ล าดบขนการปฏบตงาน

1. เตรยมเครองมออปกรณงานเชอมแกสใหเรยบรอย และครบถวน

2. ตดชนงานใหไดขนาดพรอมตะไบครบ ลบคม ขอบชนงานใหเรยบทง 2 ชน

3. ประกอบอปกรณงานเชอมแกสใหเรยบรอย ขอควรระวง - กอนประกอบตวคมคาความดนแกส ตองเปดวาลว ทอบรรจแกสชาๆ แลวรบปดเพอเปาฝ นผงออกกอน

4. เปดวาลวหวทอบรรจแกสออกซเจนสดเกลยว ปรบความดนใชงาน ท 5 ปอนดตอตารางนว เปดวาลวทหวเชอม อานคาความดนและปรบใหได 5 ปอนดตอตารางนว ซงเปนความดนจรงขณะเชอม

5. เปดวาลวหวทอบรรจแกสอะเซทลนเพยงครงรอบ ปรบความดนใชงาน ท 5 ปอนดตอตารางนว เปดวาลวทหวเชอม อานคาความดนและปรบใหได 5 ปอนดตอตารางนว ซงเปนความดนจรงขณะเชอม ขอควรระวง - ประแจเปดทอตองเสยบไวทหวทอตลอดเวลา หากมแกสรวสามารถปดไดทนท

76

จดเรมตน

จดสนสด





รปประกอบ(ตอ) ล าดบขนการปฏบตงาน(ตอ)

6. ตรวจสอบรอยรวของแกสทจดตออปกรณทกจด โดยใชน าสบทา หากมรอยรวใหรบท าการแกไข ขอควรระวง - หามทดสอบรอยรวโดยใชการดมกลน

7. จดเปลวไฟและปรบเปลวไฟใหไดเปลวนวทรล

ขอควรระวง - ปรบปรมาณแกสใหเหมาะสมกบความหนาชนงาน

8. เชอมยดชนงาน 3 จด โดยเวนระยะหางจดเรมตน เทากบความโตลวดเชอมและจดสนสดใหหางกวา จดเรมตนเลกนอยเพอเผอการขยายตว ของชนงาน แลวใชคอนเคาะรอยตอใหเรยบ 9. สงงานใหครตรวจการเตรยมงาน

Key hole

10. จบชนงานใหอยในต าแหนงทาตง เรมเชอมจาก ดานลาง หวทพเอยงท ามมประมาณ 45-80 องศา และท ามมดานขาง 90 องศา ขณะเคลอนทสายหวทพ เลกนอย เพอใหขอบชนงานทงสองขางหลอมเหลว เกดคยโฮลด(key hole) เปนรอยหลอมลกตลอดแนว

ขอควรระวง - ตองเคลอนหวทพใหตงฉากกบชนงานถามมเอยง ขอบงานจะหลอมเหลวดานเดยวและแนวเชอมเอยง - เตมลวดเชอมทจดสนสดแนวใหเตมและใหระวง การขาดทะลเนองจากการสะสมความรอน

77





รปประกอบ(ตอ) ล าดบขนการปฏบตงาน(ตอ) 11.ใชคอนเคาะแตงชนงานและใชแปรงลวด

ขดใหสะอาด

เขมชทเลข “0”

12. ปดวาลวหวทอแกสออกซเจนและแกสอะเซทลน 13. เปดวาลวแกสอะเซทลนและแกสออกซเจน ทหวเชอมเพอปลอยแกสทคางในสายเชอมออก เมอเขมทเกจวดความดนต าและเกจวดความดนสง ชทเลข “ 0 ” จงปดวาลวของแกสออกซเจน และแกสอะเซทลนทหวเชอมใหเรยบรอย ขอควรระวง - อยาปดวาลวจนแนนเกนไป

14. คลายสกรปรบความดนทตวคมคาความดน แกสออกซเจนและแกสอะเซทลน หมนในทศทาง ทวนเขมนาฬกา ขอควรระวง - ระวงอยาคลายจนสกรหลดออกจากเกลยว ซงอาจจะท าใหเกลยวเสยหายได

15. มวนเกบสายเชอม ท าความสะอาดโตะเชอม และพนทปฏบตงานใหเรยบรอย 16. ท าความสะอาดเครองมอ ตรวจเชคใหครบทกชน 17. เกบเครองมออปกรณเขาท 18. น าผลงานสงตรวจและรวมประเมนผลงานกบคร

78

แบบประเมนผลการปฏบตงาน ชอผปฏบตงาน.........................................สกล..........................................ระดบชน...............กลม.........สาขาวชา..............................................................สาขางาน..................................................................... ใบมอบหมายงานท.....3….......ชอชนงาน............งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G)..................... วนท...........เดอน..............................พ.ศ. ............. เวลาเรมงาน.............. น. เวลางานเสรจ.............. น.

รายการ ผลการประเมน

ดมาก (3) ด (2) พอใช (1) รวม การเตรยมการ 1. การเตรยมชนงาน

2. การเตรยมเครองมออปกรณ คณภาพงาน 1. ขนาดของแนวเชอม

2. การหลอมลกของแนวเชอม 3. รอยแหวงขอบแนว รอยเกยของแนวเชอม 4. จดเรมตนและจดสนสดของแนวเชอม 5. ความสมบรณของแนวเชอม กจนสย 1. ความปลอดภยในการปฏบตงาน

2. การใชและการเกบเครองมออปกรณ อยางถกวธ เวลาทใชปฏบตงาน 1. ปฏบตงานแลวเสรจตามเวลาทก าหนด

รวม 30 คะแนน สรป คะแนนรวมทได ................ คะแนน ผลการตดสน ผานการประเมน ไมผานการประเมน หมายเหต เกณฑผาน 60 เปอรเซนต *หากไมผานเกณฑตองปรบปรงงานหรอปฏบตงานซ า ขอเสนอแนะ ............................................................................................................................................................................................... ....................... ........................................................................................................... ...........................................................................................................

ลงชอ.................................................ผประเมน (.................................................)

79

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลการปฏบตงาน ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G)

รายการ เกณฑการประเมน คะแนน 1. การเตรยมการ 1.1 การเตรยมชนงาน

1.1.1 ตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอเรยบสม าเสมอตลอดชนงาน 3 1.1.2 ตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอไมเรยบสม าเสมอเปนบางจด 2 1.1.3 ไมตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอไมเรยบ 1

1.2. การเตรยมเครองมออปกรณ 1.2.1 เตรยมเครองมออปกรณ ถกตองและครบถวน 3 1.2.2 เตรยมเครองมออปกรณ ถกตอง ขาดไมเกน 2 ชน 2 1.2.3 เตรยมเครองมออปกรณ ไมถกตอง ขาด 3 ชนขนไป 1

2. คณภาพงาน 2.1 ขนาดของแนวเชอมเหมาะสม 2.1.1 ขนาดของแนวเชอมกวางระหวาง 6-7 มลลเมตร 3 2.1.2 ขนาดของแนวเชอมมากกวา 7 มลลเมตร แตไมเกน 8 มลลเมตร 2 2.1.3 ขนาดของแนวเชอมมากกวา 8 มลลเมตร 1

2.2 การหลอมลกของแนวเชอม 2.2.1 หลอมลก 0.5 มลลเมตร แตไมเกน 1 มลลเมตร 3 2.2.2 หลอมลก 1 มลลเมตร แตไมเกน 1.5 มลลเมตร 2 2.2.3 มากกวา 1.5 มลลเมตร 1

2.3 รอยแหวงขอบแนว รอยเกยของแนวเชอม 2.3.1 ลกเกน 0.5 มลลเมตร แตไมเกน 1 มลลเมตร 3 2.3.2 ลกเกน 1 มลลเมตร แตไมเกน 1.5 มลลเมตร 2 2.3.3 ลกเกน 1.5 มลลเมตร 1

2.4 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอม 2.4.1 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมหลอมเหลวด ไมมจดบกพรอง 3 2.4.2 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมมจดบกพรอง ไมเกน 2 จด 2 2.4.3 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมมจดบกพรอง มากกวา 2 จด 1

2.5 ความสมบรณของแนวเชอม 2.5.1 เกลดแนวเชอมสม าเสมอตลอดแนว 3 2.5.2 มความหางระหวางเกลดแนวเชอมไมเกน 2 มลลเมตร 2 2.5.3 มความหางระหวางเกลดแนวเชอมเกน 2 มลลเมตร 1

80

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลการปฏบตงาน (ตอ) ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาตงเชอมขน (3G)

รายการ เกณฑการประเมน คะแนน 3. กจนสย 3.1 ความปลอดภยในการปฏบตงาน

3.1.1 ไมปฏบตผดกฎความปลอดภยเลย 3 3.1.2 ปฏบตผดกฎความปลอดภย 1-2 ครง 2 3.1.3 ปฏบตผดกฎความปลอดภย 3 ครงขนไป 1

3.2 การใชและการเกบเครองมออปกรณ อยางถกวธ 3.2.1 ใชเครองมออปกรณอยางถกตองและเกบเครองมอครบถวน 3 3.2.2 ใชเครองมออปกรณไมถกตองบางครง เกบเครองมอครบถวน 2 3.2.3 ใชเครองมออปกรณไมถกตองและเกบเครองมอไมครบถวน 1

4. เวลาทใช ปฏบตงาน

4.1 ปฏบตงานไดตามเวลาทก าหนด 4.1.1 ปฏบตงานเสรจตามเวลาทก าหนด 3 4.1.2 ปฏบตงานเสรจเกนเวลาทก าหนดไมเกน 15 นาท 2 4.1.3 ปฏบตงานเสรจเกนเวลาทก าหนดมากกวา 15 นาท 1

81




ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ (4G) เวลา 10 ชวโมง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม วสด 1. สามารถใชเครองมอและอปกรณในการเชอมแกส ไดอยางถกตองและปลอดภย 2. สามารถเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะได 3. มกจนสยทด ท างานดวยความเปนระเบยบเรยบรอย ประหยด ประณต รอบคอบ ซอสตยและปลอดภย

1. เหลกกลาละมนแผน เบอร 16 ขนาด 150×40×2 มลลเมตร จ านวน 2 แผน 2. ลวดเตม (Filler Rod) เหลกกลาละมน ขนาดเสนผานศนยกลาง 2.6 มลลเมตร

เครองมอและอปกรณ 1. ชดเชอมแกสออกซอะเซทลน 2. อปกรณจดเปลวไฟ 3. อปกรณท าความสะอาดหวทพ 4. แวนตาเชอมแกส 5. แปรงลวด 6. ตะไบแบน 7. บรรทดเหลก 8. เสอหนงคลมตว 9. ถงมอหนง 10. คมจบชนงานรอน

82





รปประกอบ ล าดบขนการปฏบตงาน

1. เตรยมเครองมออปกรณงานเชอมแกสใหเรยบรอย และครบถวน

2. ตดชนงานใหไดขนาดพรอมตะไบครบ ลบคม ขอบชนงานใหเรยบทง 2 ชน

3. ประกอบอปกรณงานเชอมแกสใหเรยบรอย ขอควรระวง - กอนประกอบตวคมคาความดนแกส ตองเปดวาลว ทอบรรจแกสชาๆ แลวรบปดเพอเปาฝ นผงออกกอน

4. เปดวาลวหวทอบรรจแกสออกซเจนสดเกลยว ปรบความดนใชงาน ท 5 ปอนดตอตารางนว เปดวาลวทหวเชอม อานคาความดนและปรบใหได 5 ปอนดตอตารางนว ซงเปนความดนจรงขณะเชอม

5. เปดวาลวหวทอบรรจแกสอะเซทลนเพยงครงรอบ ปรบความดนใชงาน ท 5 ปอนดตอตารางนว เปดวาลวทหวเชอม อานคาความดนและปรบใหได 5 ปอนดตอตารางนว ซงเปนความดนจรงขณะเชอม ขอควรระวง - ประแจเปดทอตองเสยบไวทหวทอตลอดเวลา หากมแกสรวสามารถปดไดทนท

83

จดเรมตน

จดสนสด





รปประกอบ(ตอ) ล าดบขนการปฏบตงาน(ตอ)

6. ตรวจสอบรอยรวของแกสทจดตออปกรณทกจด โดยใชน าสบ หากมรอยรวใหรบท าการแกไข ขอควรระวง - หามทดสอบรอยรวโดยใชการดมกลน

7. จดเปลวไฟและปรบเปลวไฟใหไดเปลวนวทรล

ขอควรระวง - ปรบปรมาณแกสใหเหมาะสมกบความหนาชนงาน

8. เชอมยดชนงาน 3 จด โดยเวนระยะหางจดเรมตน เทากบความโตลวดเชอมและจดสนสดใหหางกวา จดเรมตนเลกนอยเพอเผอการขยายตว ของชนงาน แลวใชคอนเคาะรอยตอใหเรยบ 9. สงงานใหครตรวจการเตรยมงาน

การสายหวทพ key hole

10. จบชนงานในต าแหนงทาเหนอศรษะ เรมเชอมจาก จดเรมตนเอยงหวทพท ามมประมาณ 70-80 องศา มมดานขาง 90 องศา ขณะเคลอนทสายใหหวทพ เลกนอย เพอใหขอบชนงานทงสองขางหลอมเหลว เกดเปนคยโฮลด (key hole) ตลอดแนว ขอควรระวง - ตองเคลอนหวทพใหตงฉากกบชนงานถามมเอยง ขอบงานจะหลอมเหลวดานเดยวและแนวเชอมเอยง - เตมลวดเชอมทจดสนสดแนวใหเตมและใหระวง การขาดทะลเนองจากการสะสมความรอน

84





รปประกอบ(ตอ) ล าดบขนการปฏบตงาน(ตอ) 11.ใชคอนเคาะแตงชนงานและใชแปรงลวด

ขดใหสะอาด

เขมชทเลข “0”

12. ปดวาลวหวทอแกสออกซเจนและแกสอะเซทลน 13. เปดวาลวแกสอะเซทลนและแกสออกซเจน ทหวเชอมเพอปลอยแกสทคางในสายเชอมออก เมอเขมทเกจวดความดนต าและเกจวดความดนสง ชทเลข “ 0 ” จงปดวาลวของแกสออกซเจน และแกสอะเซทลนทหวเชอมใหเรยบรอย ขอควรระวง - อยาปดวาลวจนแนนเกนไป

14. คลายสกรปรบความดนทตวคมคาความดน แกสออกซเจนและแกสอะเซทลน หมนในทศทาง ทวนเขมนาฬกา ขอควรระวง - ระวงอยาคลายจนสกรหลดออกจากเกลยว ซงอาจจะท าใหเกลยวเสยหายได

15. มวนเกบสายเชอม ท าความสะอาดโตะเชอม และพนทปฏบตงานใหเรยบรอย 16. ท าความสะอาดเครองมอ ตรวจเชคใหครบทกชน 17. เกบเครองมออปกรณเขาท 18. น าผลงานสงตรวจและรวมประเมนผลงานกบคร

85

แบบประเมนผลการปฏบตงาน ชอผปฏบตงาน.........................................สกล..........................................ระดบชน...............กลม.........สาขาวชา..............................................................สาขางาน..................................................................... ใบมอบหมายงานท.....4….......ชอชนงาน............งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ(4G)..................... วนท...........เดอน..............................พ.ศ. ............. เวลาเรมงาน.............. น. เวลางานเสรจ.............. น.

รายการ ผลการประเมน

ดมาก (3) ด (2) พอใช (1) รวม การเตรยมการ 1. การเตรยมชนงาน

2. การเตรยมเครองมออปกรณ คณภาพงาน 1. ขนาดของแนวเชอม

2. การหลอมลกของแนวเชอม 3. รอยแหวงขอบแนว รอยเกยของแนวเชอม 4. จดเรมตนและจดสนสดของแนวเชอม 5. ความสมบรณของแนวเชอม กจนสย 1. ความปลอดภยในการปฏบตงาน

2. การใชและการเกบเครองมออปกรณ อยางถกวธ เวลาทใชปฏบตงาน 1. ปฏบตงานแลวเสรจตามเวลาทก าหนด

รวม 30 คะแนน สรป คะแนนรวมทได ................ คะแนน ผลการตดสน ผานการประเมน ไมผานการประเมน หมายเหต เกณฑผาน 60 เปอรเซนต *หากไมผานเกณฑตองปรบปรงงานหรอปฏบตงานซ า ขอเสนอแนะ ............................................................................................................................. ......................................................................................... ............................................................................................................................. .........................................................................................

ลงชอ.................................................ผประเมน (.................................................)

86

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลการปฏบตงาน ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ(4G)

รายการ เกณฑการประเมน คะแนน 1. การเตรยมการ 1.1 การเตรยมชนงาน

1.1.1 ตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอเรยบสม าเสมอตลอดชนงาน 3 1.1.2 ตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอไมเรยบสม าเสมอเปนบางจด 2 1.1.3 ไมตะไบขอบลบคมและเคาะแตงรอยตอไมเรยบ 1

1.2. การเตรยมเครองมออปกรณ 1.2.1 เตรยมเครองมออปกรณ ถกตองและครบถวน 3 1.2.2 เตรยมเครองมออปกรณ ถกตอง ขาดไมเกน 2 ชน 2 1.2.3 เตรยมเครองมออปกรณ ไมถกตอง ขาด 3 ชนขนไป 1

2. คณภาพงาน 2.1 ขนาดของแนวเชอมเหมาะสม 2.1.1 ขนาดของแนวเชอมกวางระหวาง 6-7 มลลเมตร 3 2.1.2 ขนาดของแนวเชอมมากกวา 7 มลลเมตร แตไมเกน 8 มลลเมตร 2 2.1.3 ขนาดของแนวเชอมมากกวา 8 มลลเมตร 1

2.2 การหลอมลกของแนวเชอม 2.2.1 หลอมลก 0.5 มลลเมตร แตไมเกน 1 มลลเมตร 3 2.2.2 หลอมลก 1 มลลเมตร แตไมเกน 1.5 มลลเมตร 2 2.2.3 มากกวา 1.5 มลลเมตร 1

2.3 รอยแหวงขอบแนว รอยเกยของแนวเชอม 2.3.1 ลกเกน 0.5 มลลเมตร แตไมเกน 1 มลลเมตร 3 2.3.2 ลกเกน 1 มลลเมตร แตไมเกน 1.5 มลลเมตร 2 2.3.3 ลกเกน 1.5 มลลเมตร 1

2.4 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอม 2.4.1 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมหลอมเหลวด ไมมจดบกพรอง 3 2.4.2 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมมจดบกพรอง ไมเกน 2 จด 2 2.4.3 จดเรมตนและจดสนสดแนวเชอมมจดบกพรอง มากกวา 2 จด 1

2.5 ความสมบรณของแนวเชอม 2.5.1 เกลดแนวเชอมสม าเสมอตลอดแนว 3 2.5.2 มความหางระหวางเกลดแนวเชอมไมเกน 2 มลลเมตร 2 2.5.3 มความหางระหวางเกลดแนวเชอมเกน 2 มลลเมตร 1

87

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลการปฏบตงาน (ตอ) ชองาน งานเชอมแกสตอชนทาเหนอศรษะ(4G)

รายการ เกณฑการประเมน คะแนน 3. กจนสย 3.1 ความปลอดภยในการปฏบตงาน

3.1.1 ไมปฏบตผดกฎความปลอดภยเลย 3 3.1.2 ปฏบตผดกฎความปลอดภย 1-2 ครง 2 3.1.3 ปฏบตผดกฎความปลอดภย 3 ครงขนไป 1

3.2 การใชและการเกบเครองมออปกรณ อยางถกวธ 3.2.1 ใชเครองมออปกรณอยางถกตองและเกบเครองมอครบถวน 3 3.2.2 ใชเครองมออปกรณไมถกตองบางครง เกบเครองมอครบถวน 2 3.2.3 ใชเครองมออปกรณไมถกตองและเกบเครองมอไมครบถวน 1

4. เวลาทใช ปฏบตงาน

4.1 ปฏบตงานไดตามเวลาทก าหนด 4.1.1 ปฏบตงานเสรจตามเวลาทก าหนด 3 4.1.2 ปฏบตงานเสรจเกนเวลาทก าหนดไมเกน 15 นาท 2 4.1.3 ปฏบตงานเสรจเกนเวลาทก าหนดมากกวา 15 นาท 1

88

สรปแบบการประเมนผลการเรยน หนวยท 2 เรอง กระบวนการเชอมโลหะ

ค าชแจง 1. ใหนกเรยนประเมนผลการเรยนของตนเองประจ าหนวย 2. การประเมนผลการเรยนร แบงออกเปน 2 สวน คอ 2.1 สวนท 1 ประเมนผลการเรยนภาคทฤษฎของแบบฝกหดประจ าหนวย จ านวน 30 คะแนน 2.2 สวนท 2 ประเมนผลการเรยนภาคปฏบต จากใบมอบหมายงานท 3 และ 4 จ านวน 60 คะแนน คะแนนรวม 90 คะแนน ผลการประเมนภาคทฤษฎ คะแนนทท าได ตอนท 1 (20 คะแนน)

ดมาก (18-20 คะแนน)

ด (14-17 คะแนน)

พอใช (10-13 คะแนน)

ปรบปรง (ต ากวา 10 คะแนน)

ตอนท 2 (10 คะแนน)





ผลการประเมนตนเอง (ตอนท 1 + ตอนท 2) (30 คะแนน)





ผลการประเมนภาคปฏบต คะแนนทท าได

ใบมอบหมายงานท 3 (30 คะแนน)





ใบมอบหมายงานท 4 (30 คะแนน)





ผลการประเมนตนเอง (ใบมอบหมายงานท 3+4) (60 คะแนน)





สรปผลการประเมนตนเอง คะแนนทท าได

(ภาคทฤษฎ + ภาคปฏบต) (90 คะแนน)





ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………………… ผประเมน…………………………………………………… วนท........เดอน............................ พ.ศ. ..................

หน่วยที่ 2 -...

Documents