उ्पन्नाचे मागग t3 l4 a13 · शेत परक व्यवसाय...
TRANSCRIPT
![Page 1: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/1.jpg)
शेतीपूरक
उद्योग
उदा.फळापासनू रस
काढण,ेगोळ्या,वड्या,
मुरंबा बनववणे
दगु्धव्यवसाय,
कुक्कुटपालन,मस्त्यशतेी,
पशुपालन ,गांढूळ खत
व्यापार
दशेांतगगत
आंतरराष्ट्रीय
उ्पन्नाचे
आधुवनक मागग
सेवा व्यवसायाचंा
समावशे
उदा.वाहतकू,दळणवळण,
बँककग सेवा,ववमा
कंपन्या,संगणक सेवा
इ्यादी.
उ्पन्नाचे मागग T3_L4_A13
![Page 2: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/2.jpg)
शेती पूरक व्यवसाय म्हणजे काय?
शेती पूरक व्यवसाय म्हणजे शेती मालावर आधाररत व्यवसाय.
शेती पूरक उद्योगांचा ववकास हा स्तथावनक कौशल्ये व साधनसंपत्तीचा वापर होण्यासाठी उपयुक्त ठरतो.
ग्रामीण भागातील लोकांना हा उ्पनानाचा मह्वाचा मागग आह.े
शेतीवर आधाररत अनेक उद्योग आहते.उदा.आंबा,ललब,ूसंत्रे,पेरू सफरचंद,अननस यासारख्या फळांपासून रस काढण,ेगोळ्या बनववणे,वड्या,मुरंबे बनववणे इ्यादी.
T3_L4_A13
![Page 3: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/3.jpg)
“ववक्रीसाठी वस्ततूचे उ्पादन घरगुती स्तवरुपात करण्याच्या
पद्धतीला कुटीर उद्योग असे म्हणतात.”
वेफसग,पापड,तेल,मसाले,लोणची तयार करणे,मांस प्रक्रक्रया
करणे,मासे गोठवणे व डबाबंद करणे
कुरटरोद्योग
शेती पूरक कुरटरोद्योग इतर कुरटरोद्योग
T3_L4_A14
![Page 4: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/4.jpg)
T3_L4_A14_F1
![Page 5: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/5.jpg)
चामड्याच्या
वस्ततू,पटे्ट,वपशव्या
बनववणे
पादत्राणे बनववणे
मांस प्रक्रक्रया करणे मासे गोठववणे
मासे डबाबंद
करणे
इतर
कुटीर
उद्योग
T3_L4_A15
![Page 6: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/6.jpg)
बांबूच्या खुच्याग,टोपल्या
बनववण े
मातीची खेळणी,भाडंी
ववटा बनववण े
हस्ततकौशल्याच्या वस्तत ू
बनववण े
रेशीम,खाडी व
हातमागाच ेकपडे ववणण े
गावलचे ववणणे
झाडू बनववण े
T3_L4_A16
![Page 7: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/7.jpg)
कुटीर उद्योग ह ेस्तथावनक उद्योग असूनही मोठी आर्थथक
उलाढाल होत.े
या व्यवसायांनी स्तथावनक बाजारपेठेबरोबरच ववदशेातही
आपले स्तथान वनमागण केले आह.े
ग्रामीण आवण शहरी भागातील लोकांना उ्पन्नाचे साधन
म्हणून ह ेव्यवसाय अवतशय मह्वपूणग आहते.
असे असले तरी या व्यावसावयकांना अनेक समस्तयांना तोंड
द्यावे लागते.उदा.कच्च्या मालाची कमतरता,योग्य ववपणन
व्यवस्तथेचा अभाव,मोठ्या व्यावसावयकांबरोबर स्तपधाग
इ्यादी.
T3_L4_A16_F1
![Page 8: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/8.jpg)
कुटीर उद्योजकांना ज्या समस्तयांना तोंड द्यावे लागते. ्या
समस्तया सोडववण्याच्या ्यांच्या क्षमतेवरच ्यांचे यश
अवलंबून असल्याने शासनाने ्यांच्यासाठी योजना
राबववल्या आहते.
सहकारी बाजारपेठ
कजागची सुववधा
व्यावसावयक प्रवशक्षण कें द्र े
T3_L4_A16_F2
![Page 9: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/9.jpg)
वस्ततूंची खरेदी ववक्री करणे म्हणजे व्यापार.
व्यापाराच्या ववकासामुळे अनेक व्यक्तींना काम वमळते.
दशेात आवण ववदशेातील व्यापार असे वगीकरण केले जाते.
कारखान्यातील वस्ततू बाजारात पोहोचववणे आवण
दकुानातूनग्राहकांच्या हातात सोपववण्यासाठी व्यापार
उपयुक्त असतो.
T3_L4_A17
![Page 10: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/10.jpg)
मुलांनो,आता आपण उ्पन्नाचे जे मागग पाहणार आहोत ते
आधुवनक मागग शहरी भागात मोठ्या संख्येने आढळतात.
ह ेउ्पन्नाचे मागग सेवा व्यवसायांमधून अवधक आढळतात.
मग ह ेसेवा व्यवसाय कोणते ते तुम्ही आपल्या भूगोलाच्या
वतसऱ्या पाठात अभ्यासले आहतेच.तरीही ह्या सेवा
व्यवसायांचे महत्त्व आपण अथगशास्त्राच्या दषृ्टीने पाहूया.
वाहतूक,दळणवळण,बँककग सेवा ववमा कंपन्या संगणक सेवा
इ्यादी सेवा व्यवसायांववषयी आपण पाहणार आहोत.
T3_L4_A18
![Page 11: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/11.jpg)
https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#facrc=_&imgdii=_&imgrc=GvV7lyVGmRTcMM%253A%3B68EKctsJRsF9eM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.iamgwenlee.com%252Ffiles%252Fgimgs%252F79_02.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.iamgwenlee.com%252Ftransport-and-communication%252F%3B800%3B600https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#facrc=_&imgdii=_&imgrc=GvV7lyVGmRTcMM%253A%3B68EKctsJRsF9eM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.iamgwenlee.com%252Ffiles%252Fgimgs%252F79_02.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.iamgwenlee.com%252Ftransport-and-communication%252F%3B800%3B600
T3_L4_A18_F1
![Page 12: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/12.jpg)
http://www.otelafrica.com/wp-content/uploads/2011/01/uc.pnghttp://www.otelafrica.com/wp-content/uploads/2011/01/uc.pnghttp://www.otelafrica.com/wp-content/uploads/2011/01/uc.png
T3_L4_A18_F1
![Page 13: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/13.jpg)
https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#q=%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0+%E0%A4%86%E0%A4%A3%E0%A4%BF+%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%AE%E0%A4%A8&tbm=isch&facrc=_&imgdii=_&imgrc=yrUM5s3Amv-QbM%253A%3BoD_8rkLbxnvZMM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.lokprabha.com%252F20130628%252Flp20.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.lokprabha.com%252F20130628%252Fnishabda-tar-01.htm%3B238%3B300
https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#q=%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0+%E0%A4%86%E0%A4%A3%E0%A4%BF+%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%AE%E0%A4%A8&tbm=isch&facrc=_&imgdii=_&imgrc=rn54x_sLXptyKM%253A%3B_KCEmR3pVaoxeM%3Bhttp%253A%252F%252Flh4.ggpht.com%252F-lOWyTT5TbgM%252FTvqcJSbMDBI%252FAAAAAAAAIR0%252F8b-jB40v6pk%252Fs400%252Fpost-card00011.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.orkut.com%252FCommMsgs%253Fcmm%253D21132317%2526tid%253D5690980359102476682%3B400%3B258
T3_L4_A18_F1
![Page 14: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/14.jpg)
उ्पन्न
• “कोणताही व्यावसावयकान ेआपल ेबौवद्धक वापरून वमळववलले ेउ्पन्न म्हणज े
व्यावसावयकाचं ेउ्पन्न होय.”
डॉक्टर
• डॉक्टराचंे उ्पन्न ्यांच ेज्ञान,दवाखान्याची जागा,सराव,ववशषेकौशल्य,अनभुवावर अवलंबनू.
• एक प्रवतवित व्यवसाय असून यात रुग्णानंा वैद्यकीय सेवा पुरवून उ्पन्न वमळववल ेजाते.
वकील
• कायद्याचा पदवीधर वकील होऊ शकतो. यांना खूप मागणी आहे.
• व्यावसावयक पदवीसह उच्च शैक्षवणक पात्रता असलेल्या वक्रकलानंा कंपनीमध्य ेकायदशेीर
सल्लागारम्हणनू वनयुक्ती केली जाते ्यामळेु उच्च उ्पन्न प्राप्त होते.
वहशेब
तपासनीस
• वहशेब तपासवनसाचा व्यवसाय हा प्रवतिचेा व्यवसाय आहे.वावणज्य शाखेच्या
ववद्यार्थयाांची या व्यवसायाला अवधक पसंती.चांगली अथगप्राप्ती होते.
सायबर कॅफे • आधुवनक काळात मोठी मागणी,मावहती तंत्रज्ञानात क्रांतीमळेु ववववध सेवाचंी पुरती
करून सायबर कॅफेच ेमालक उ्पन्न वमळवतात.
T3_L4_A19
![Page 15: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/15.jpg)
https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#q=%E0%A4%A1%E0%A5%89%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0&tbm=isch&facrc=_&imgdii=_&imgrc=_T411CVN1fw5WM%253A%3BZleghqr8SnYnWM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.shrinews.com%252Fuploads%252Fdoctor.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.shrinews.com%252FDetailNews.aspx%253Fnid%253D23267%3B289%3B400
https://www.google.co.in/search?q=transport+%26+communication&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=PJcyU7jXDoGPrQexrIGgAg&ved=0CAYQ_AUoAQ&biw=1024&bih=667#q=%E0%A4%B5%E0%A4%95%E0%A5%80%E0%A4%B2&tbm=isch&facrc=_&imgdii=ZBlJ7AIRERs__M%3A%3BV8h_Zkxaav0PCM%3BZBlJ7AIRERs__M%3A&imgrc=ZBlJ7AIRERs__M%253A%3BuA3I_ebZUDzHFM%3Bhttp%253A%252F%252Fteesarakhamba.com%252Fwp-content%252Fuploads%252F2011%252F12%252Flawyer%2520clip.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.teesarakhamba.com%252F2011%252F04%252F%2525E0%2525A4%252585%2525E0%2525A4%2525AA%2525E0%2525A4%2525A8%2525E0%2525A4%2525BE-%2525E0%2525A4%2525B5%2525E0%2525A4%252595%2525E0%2525A5%252580%2525E0%2525A4%2525B2-%2525E0%2525A4%2525B8%2525E0%2525A4%2525BE%2525E0%2525A4%2525B5%2525E0%2525A4%2525A7%2525E0%2525A4%2525BE%2525E0%2525A4%2525A8%2525E0%2525A5%252580-%2525E0%2525A4%2525B8%2525E0%2525A5%252587-%2525E0%2525A4%25259A%2525E0%2525A5%252581%2525E0%2525A4%2525A8%2525E0%2525A5%252587%252F%3B113%3B200
T3_L4_A19_F1
![Page 16: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/16.jpg)
वाहतकू व
दळणवळण
अथगव्यवस्तथचे्या
रक्तवावहनी
व्यापाराला
चालना
बाजारपठेाचंा
ववस्ततार
पयगटनात
वाढ
रोजगार
वनर्थमती
T3_L4_A20
![Page 17: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/17.jpg)
http://www.google.co.in/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.loksatta.com%2Fdaily%2F20090225%2Fcr05.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.loksatta.com%2Fdaily%2F20090225%2Fsh01.htm&h=134&w=175&tbnid=qKmTN-X6_sYhoM%3A&zoom=1&docid=3LRlepxEjByolM&ei=lbUyU9KwFoz7rAfEooHgCQ&tbm=isch&iact=rc&dur=3000&page=1&start=0&ndsp=21&ved=0CFQQhBwwAQ
http://www.google.co.in/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fmaharashtratimes.indiatimes.com%2Fthumb%2Fmsid-27381068%2Cwidth-300%2Cresizemode-4%2Fasd.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fmaharashtratimes.indiatimes.com%2Farticleshow%2F27380994.cms&h=200&w=300&tbnid=bboJdtbl0ZNiuM%3A&zoom=1&docid=BJTxNDjZh1ZLLM&ei=hLYyU7u
T3_L4_A20_F1
![Page 18: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/18.jpg)
आपल्या दशेाची अथगव्यवस्तथा ही बलुतेदारी पद्धतीपासून
आधुवनक व्यवसायांपयांत बदलत गेली असली तरी या
प्र्यकाने दशेाच्या प्रगतीमध्ये आपला आलेख उंचावत
ठेवलेला क्रदसतो.
म्हणूनच आधुवनक काळातील सामावजक-आर्थथक वस्तथ्यंतरे
ही आपल्या दशेाच्या प्रगतीचे एक पुढचे पाऊल आह ेअसे
म्हणण्यास हरकत नाही.
T3_L4_A20_F2
![Page 19: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/19.jpg)
तुमच्या जवळच चालववल्या जात असलेल्या सायबर
कॅफेच्या कायागची मावहती खालील मुद्दद्यांच्या आधारे जमा
करा.
१)सायबर कॅफेचा पररसर,्यांच्याकड ेयेणारा ग्राहक
वगग(लहान मुले,वस्त्रया,कॉलेज ववद्याथी,इतर),कोणकोण्या
सुववधा उपलब्ध आहते,स्तपधाग उपलब्ध आह ेका?
‘वाहतूक आवण दळणवळण या अथगव्यवस्तथेच्या रक्तवावहन्या
आहते.’याववषयी तुमचे ववचार स्तपष्ट करा.
T3_L5
![Page 20: उ्पन्नाचे मागग T3 L4 A13 · शेत परक व्यवसाय म्हणजे काय? शेत परक व्यवसाय म्हणजे](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022041305/5e147c11f167fc21fc425080/html5/thumbnails/20.jpg)
जोड्या लावा.
व्यवसाय कायग
१) वक्रकली अ) रुग्णांना वैद्यकीय सुववधा पुरववणे
२) वहशेब तपासनीस ब) कायदशेीर सल्ला दणेे
३) पोस्तटमन क) व्यावसावयकांचे वहशेब तपासणे
४) सायबर कॅफे चालक ड) पत्रे वाटणे
५) डॉक्टर ई) ज्ञानयुक्त मावहती,गाणी संगणकाद्वारे पुरवणे
उत्तरे (१-ब,२-क,३-ड,४-ई,५-अ)
T3_L6