คู่มือระบบบ ัญชี · 2014-11-07 · การคํานวณต...

คมอระบบบญช ธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ

กรมตรวจบญชสหกรณ สานกมาตรฐานการบญชและการสอบบญช

คานา

คมอระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ จดทาขนโดยมวตถประสงคเพอใหสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบใชเปนแนวทางในการปฏบตงานทางดานบญช เนอหาของคมอระบบบญชเลมน ประกอบดวย ลกษณะทวไปของสหกรณ ระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ ซงอธบายถงเอกสารประกอบการบนทกบญช สมดบญช ผงบญช วธปฏบตทางบญชเกยวกบการดาเนนงานในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ การคานวณตนทนการผลต การตรวจนบและตราคาสนคาคงเหลอสนป การจดทางบทดลอง การจดทารายการปรบปรงบญชเมอสนปทางบญช การจดทากระดาษ ทาการงบทดลอง การปดบญชและการจดทางบการเงน กรมตรวจบญชสหกรณหวงเปนอยางยงวาคมอระบบบญชเลมนจะเปนประโยชนตอสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบและผสนใจทวไป รวมถงเจาหนาทราชการทเกยวของไดใชเปนแนวทางในการใหคาแนะนา ชวยเหลอดานการบญชแกสหกรณทดาเนนธรกจดงกลาวตอไป และขอขอบคณสหกรณโคนมวงนาเยน จากด และสหกรณการเกษตรสคว จากด ทใหความอนเคราะหขอมล ทเปนประโยชน สานกมาตรฐานการบญชและการสอบบญช

กรมตรวจบญชสหกรณ มถนายน 2555

สารบญ

หนา ลกษณะทวไปของสหกรณ 1

วตถประสงคของสหกรณ 1 โครงสรางของสหกรณ 2 ลกษณะการดาเนนธรกจ 4 การรวบรวมนานมดบ 5 การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม 7 การตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม 10

ระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ 25 แผนผงระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ 26 เอกสารประกอบการบนทกบญช 27

รปแบบเอกสาร 32 สมดบญช 55

สมดบนทกรายการขนตน 55 สมดบนทกรายการขนปลาย 56 รปแบบสมดบญช บญชยอยและทะเบยน 57

ผงบญช 76 วธปฏบตทางบญชเกยวกบการดาเนนงานในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ 84

การรวบรวมนานมดบเปนเงนเชอและการจายชาระหน 86 การจาหนายนานมดบเปนเงนเชอและการรบชาระหน 91 การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนสด 95 การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนเชอและการจายชาระหน 97 การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม 100 การทดสอบการผลตและการกาหนดมาตรฐานการผลตของสหกรณ 103 การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนสด 107 การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนเชอและการรบชาระหน 109

การคานวณตนทนการผลต 112 การคานวณตนทนการผลตระหวางงวด 112 การคานวณตนทนการผลตวนสนปทางบญช 114

การตรวจนบและตราคาวตถดบและสนคาคงเหลอ 116

หนา การจดทางบทดลอง 117

ความหมายของงบทดลอง 117 ประโยชนของงบทดลอง 117รปแบบของงบทดลอง 117 ขอสงเกตในการจดทางบทดลอง 124 การคนหาขอผดพลาดเมองบทดลองไมลงตว 124

การจดทารายการปรบปรงบญชเมอสนปทางบญช 125 รายไดรบลวงหนา 127 คาใชจายลวงหนา 128 รายไดคางรบ 130 คาใชจายคางจาย 130 คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ 131 คาตดจายสนทรพยไมมตวตน 133 คาเผอหนสงสยจะสญ 135 ลกหนคลาดเคลอน 137 วสดสนเปลอง 140 สนคาคงเหลอสนป 141 สนคาเสอมชารด 143 สนคาขาดบญช 144 หนสญ 147 หนสญรบคน 147

การจดทากระดาษทาการงบทดลอง 148 การปดบญช 151 การจดทางบการเงน 154

งบดล 155 คาอธบายรายการประกอบการจดทางบดล 157 งบกาไรขาดทน 169 คาอธบายรายการประกอบการจดทางบกาไรขาดทน 178 งบตนทนขาย/บรการ 181 คาอธบายรายการประกอบการจดทางบตนทนขาย/บรการ 184 งบตนทนการผลต 185 คาอธบายรายการประกอบการจดทางบตนทนการผลต 186 หมายเหตประกอบงบการเงน 187 ตวอยางหมายเหตประกอบงบการเงน 188 คาอธบายประกอบการจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน 198

หนา ภาคผนวก

ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต 209 เรอง กาหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต : นานมดบ พ.ศ. 2548 มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตนานมดบ 210 ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง มาตรฐานการรบซอนานมดบ 219 ประกาศคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม 222 เรอง มาตรฐานการรบซอนานมโค พ.ศ. 2554 ระเบยบสหกรณโคนม วาดวย การรบซอนานมดบ 225 ระเบยบสหกรณโคนม วาดวย การใหราคานานมดบ 227

สารบญภาพ หนา

รปภาพท 1 ศนยรวบรวมนานมดบของสหกรณ 12รปภาพท 2 นาสงนานมดบถงศนยรวบรวมนานมดบ 13 รปภาพท 3 ตรวจสอบคณภาพนานมดบเบองตนโดยดจากส กลน รส 13 รปภาพท 4 เกบตวอยางนานมดบไปตรวจสอบคณภาพ 14 รปภาพท 5 กวนนานมใหไขมนกระจายกอนเกบตวอยาง 14 รปภาพท 6 เกบตวอยางนานมดบจากรถบรรทกนานม 15 รปภาพท 7 โรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณ 15 รปภาพท 8 การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม 16 รปภาพท 9 เครองบรรจผลตภณฑนม 16 รปภาพท 10 ผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนมย เอช ท 17 รปภาพท 11 หองเยนเกบผลตภณฑนมพาสเจอรไรส 17 รปภาพท 12 การบรรจผลตภณฑนมย เอช ท รอจาหนาย 18 รปภาพท 13 จดเกบผลตภณฑนมย เอช ท ในคลงสนคา 18 รปภาพท 14 หองปฏบตการตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม 19 รปภาพท 15 ตรวจความถวงจาเพาะ โดยใช Lactodensimeter 19 รปภาพท 16 ตรวจปรมาณไขมนในนานม ดวยวธ Gerber method 20 รปภาพท 17 เครอง Milko scan ตรวจเนอนมทงหมด (TS) และเนอนมไมรวมมนเนย (SNF) 20 รปภาพท 18 ตรวจความเปนกรดเปนดางของนานม (pH) 21 รปภาพท 19 ตรวจความเปนกรดของนานม โดยใช Lactic acid 21 รปภาพท 20 เครองตรวจจดเยอกแขง (Freezing point) 22 รปภาพท 21 ตรวจสารปฏชวนะในนานม (Antibiotic) ดวยวธ Delvo test 22 รปภาพท 22 ทดสอบการทาปฏกรยากบแอลกอฮอล (Alcohol test) 23 รปภาพท 23 ตรวจปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Methylene blue test 23 รปภาพท 24 ตรวจปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Resazurin test 24 รปภาพท 25 เครองเทยบสเพอใหเกรด Resazurin test 24

ลกษณะทวไปของสหกรณ

ลกษณะทวไปของสหกรณ

สหกรณการเกษตรเปนสหกรณทเกษตรกรรวมตวกนจดตงขนเพอรวมกนแกไขปญหาความเดอดรอนในดานเงนทน การผลต การจาหนาย โดยมงหมายทจะยกฐานะความเปนอยของเกษตรกรสมาชกใหดขน

สหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบเปนสหกรณประเภทการเกษตรจดตงขนเพอสงเสรมการผลต เพมพนรายไดใหแกเกษตรกรผเลยงโคนมทเปนสมาชก โดยดาเนนธรกจแบบอเนกประสงค ไดแก ใหสนเชอการเกษตร จดหาสนคามาจาหนาย รวบรวมนานมดบ ใหบรการสงเสรมการเกษตรและรบฝากเงนจากสมาชก รวมทงสรางมลคาเพมนานมดบโดยแปรรปเปนผลตภณฑนม ไดแก นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท นมเปรยว โยเกรต ไอศกรม เนย เปนตน

วตถประสงคของสหกรณ สหกรณตองดาเนนงานภายใตขอบเขตและวตถประสงคของสหกรณทกาหนดไวใน

ขอบงคบเพอสงเสรมผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมของบรรดาสมาชก โดยวธชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกนตามหลกการสหกรณ ดงน

1. จดใหมเงนก หรอสนเชอแกสมาชกเพอการประกอบอาชพ หรอการใชจายทจาเปน 2. สงเสรมใหสมาชกรจกการออมทรพย โดยรบฝากเงนจากสมาชก 3. ชวยเหลอสมาชกในดานการจดหาเครองจกรกล วสดอปกรณ และเคมการเกษตร

รวมถงสนคาอปโภคบรโภคทจาเปนมาจาหนายแกสมาชก 4. ชวยเหลอสมาชกในการจาหนายผลตผลของสมาชกใหไดราคาด โดยรวบรวมผลตผล

ทสมาชกผลตได แลวตดตอจาหนายคราวละมากๆ ทาใหไดราคาสงกวาทสมาชกแตละคนจาหนายเอง ทงยงใหความเปนธรรมในดานการชง ตวง วด และคดคณภาพผลตผลของสมาชกดวย

5. ชวยเหลอสมาชกโดยนาผลตผลทสมาชกผลตไดแปรรปกอนนาไปขายเพอใหไดราคาด และสงเสรมการผลตสนคาอตสาหกรรมในครวเรอน หรอการประกอบอาชพอยางอนในหมสมาชกและครอบครวของสมาชก รวมทงสงเสรมความรเกยวกบการผลตทางอตสาหกรรมเพอใหสมาชกมอาชพและรายไดทมนคง

6. สงเสรมและเผยแพรอาชพการเกษตร โดยการใหบรการชวยเหลอเกษตรกรในดาน การเพาะปลก ตลอดจนเผยแพรความรและสงเสรมการเกษตรเพอใหเกดประโยชนแกสมาชก

วตถประสงคดงกลาวนเปนเพยงวตถประสงคทสาคญทสหกรณควรจะกาหนดไวในขอบงคบของสหกรณเพอเปนกรอบในการดาเนนงาน อยางไรกตาม สหกรณสามารถกาหนดวตถประสงคเพมเตมไดตามความจาเปนและความเหมาะสมของแตละสหกรณ

- 2 -

โครงสรางของสหกรณ

โครงสรางของสหกรณตามแผนผงขางตน เปนการจดแบงสวนงาน หนาทความ

รบผดชอบและจดระบบความสมพนธระหวางสวนงานตางๆ ในสหกรณ ดงน (1) สมาชก

เปนบคคลธรรมดาและบรรลนตภาวะ สมาชกทกคนมสทธเสมอภาคกนในการดาเนนงานของสหกรณ โดยมสทธเขารวมประชมใหญเพอเสนอความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนนในเรองตางๆ หนงคนตอหนงเสยง สมาชกมหนาทปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ มต และคาสงของสหกรณ รวมถงสอดสองดแลกจการสหกรณและรวมมอกบคณะกรรมการดาเนนการพฒนาสหกรณใหเจรญรงเรอง คณสมบตของสมาชก วธรบสมาชก การขาดจากสมาชกภาพ ตลอดจนสทธหนาทของสมาชกใหเปนไปตามขอบงคบของสหกรณ

สมาชก สมาชก สมาชก สมาชก สมาชก

ทประชมใหญ

คณะกรรมการดาเนนการ

ผตรวจสอบกจการ

ฝายบรหาร

ฝายจดการ

ผจดการ/ผชวยผจดการ

จดจาง

เลอกตง

สนเชอ การตลาด บญช การเงน การผลต

- 3 -

(2) ทประชมใหญ คณะกรรมการดาเนนการของสหกรณจะเรยกประชมใหญสามญประจาป ปละหนงครง ภายในหนงรอยหาสบวนนบแตวนสนปทางบญชของสหกรณ โดยการประชมใหญของสหกรณตองมสมาชกมาประชมไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมด หรอไมนอยกวาหนงรอยคน ซงสมาชก ในทประชมใหญมอานาจหนาทพจารณาวนจฉย ตดสนใจ หรอลงมตเรองตางๆ ทงปวงทเกดขนเกยวกบการดาเนนกจการของสหกรณตามหลกประชาธปไตย โดยถอเอามตเสยงสวนใหญเปนหลก

(3) ผตรวจสอบกจการ ทประชมใหญของสหกรณจะเลอกตงสมาชก หรอบคคลภายนอกทเปนผมคณวฒ ความรความสามารถในดานธรกจ การเงน การบญช การเศรษฐกจ หรอการสหกรณ เปนผตรวจสอบกจการ มอานาจหนาทตรวจสอบการดาเนนงานทงปวงของสหกรณ แลวจดทารายงานผลการตรวจสอบประจาเดอนเสนอตอทประชมคณะกรรมการดาเนนการและรายงานผลการตรวจสอบประจาปเสนอตอทประชมใหญของสหกรณ

(4) คณะกรรมการดาเนนการ ทประชมใหญของสหกรณจะเลอกตงสมาชกเปนประธานกรรมการหนงคน และเปนกรรมการดาเนนการอกไมเกนสบสคน ซงกรรมการดาเนนการจะเลอกตงในระหวางกนเองขนเปน รองประธานกรรมการ เลขานการ และ/หรอเหรญญก นอกนนเปนกรรมการ คณะกรรมการดาเนนการสหกรณมวาระอยในตาแหนงคราวละ 2 ป นบแตวนเลอกตง แตตองไมเกน 2 วาระตดตอกนและในการประชมคณะกรรมการดาเนนการแตละครงตองมกรรมการดาเนนการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจานวนกรรมการดาเนนการทงหมดจงจะเปนองคประชม ทงน คณะกรรมการดาเนนการมอานาจหนาทดาเนนกจการทงปวงของสหกรณใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ มต และคาสงของสหกรณ

ในกรณคณะกรรมการดาเนนการกระทาการ หรองดเวนกระทาการ หรอปฏบตหนาท โดยประมาทเลนเลอจนทาใหเสยผลประโยชนของสหกรณ หรอสมาชก เปนเหตใหสหกรณมขอบกพรองเกยวกบการเงน การบญช หรอกจการ หรอฐานะการเงนและไดรบความเสยหาย คณะกรรมการดาเนนการ ตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายใหแกสหกรณ

(5) ผจดการ/ผชวยผจดการ และเจาหนาทสหกรณ ในการจดการงานของสหกรณคณะกรรมการดาเนนการอาจพจารณาแตงตง หรอจดจางผจดการ/ผชวยผจดการสหกรณใหมหนาทในการจดการทวไปและรบผดชอบเกยวกบบรรดากจการประจา ของสหกรณใหเปนไปตามทคณะกรรมการดาเนนการมอบหมาย รวมถงจดจางเจาหนาทสหกรณเพอปฏบตงานภายใตการบงคบบญชาของผจดการ/ผชวยผจดการสหกรณ

- 4 -

ลกษณะการดาเนนธรกจ สหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบมลกษณะการดาเนนธรกจแบบ

อเนกประสงคเชนเดยวกบสหกรณการเกษตร กลาวคอ สหกรณดาเนนธรกจหลายดานเพออานวยประโยชนแกมวลสมาชก ดงน

1. ธรกจสนเชอ เปนธรกจทสหกรณเปนผใหเงนก หรอสนเชอการเกษตรแกสมาชก ตามระเบยบและหลกเกณฑการใหเงนก เพอใหสมาชกนาไปประกอบอาชพ หรอใชจายทจาเปน โดยแบงประเภทเงนกตามระยะเวลาการใหก ไดแก เงนกระยะสน เงนกระยะปานกลาง และเงนกระยะยาว ซงเงนกแตละประเภทมเงอนไขแตกตางกนไปตามทกาหนดไวในระเบยบของสหกรณ นอกจากน สหกรณยงสามารถใหสหกรณอนกยมเงนได โดยปฏบตตามระเบยบของสหกรณทไดรบความเหนชอบจาก นายทะเบยนสหกรณ

2. ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย เปนธรกจทสหกรณจดหา หรอจดซอเครองจกรกลการเกษตร วสดอปกรณการเกษตร เคมการเกษตร นามนเชอเพลงและหลอลน ตลอดจนสนคาอปโภคบรโภคตางๆ ทจาเปน เพอจาหนายใหกบสมาชกและผมใชสมาชกตามระเบยบของสหกรณ โดยจาหนายในราคาทเหมาะสม สาหรบประเภท ชนดและคณภาพสนคาเปนไปตามความตองการของสมาชก

3. ธรกจรวบรวมผลตผล (นานมดบ) เปนธรกจทสหกรณรวบรวม หรอรบซอนานมดบ จากสมาชกและผมใชสมาชก เพอจาหนายใหแกโรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอน หรอบรษทเอกชนใหไดราคาด รกษาผลประโยชนของสมาชกและเปนกลไกในการตอรองราคาเจรจาทางธรกจ ทงยงใหความเปนธรรมในดานการชง ตวง วด และตรวจสอบคณภาพนานมดบของสมาชกตามระเบยบของสหกรณ

4. ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา (แปรรปนานมดบ) เปนธรกจ ทสหกรณรวบรวม หรอรบซอนานมดบจากสมาชกและผมใชสมาชก เพอนามาแปรรปเปนผลตภณฑนมไดแก นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท นมเปรยว โยเกรต ไอศกรม เนย เปนตน โดยจาหนายผลตภณฑนม ตามระเบยบของสหกรณ

5. ธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร เปนธรกจทสหกรณใหบรการชวยเหลอในดานการเผยแพรความรและสงเสรมการเกษตร รวมทงสงเสรมการเลยงโคนมแกสมาชก เพอใหเกดประโยชนแกการประกอบอาชพของสมาชก เชน การผสมเทยมโคนม การรดนมโค การฉดยาปองกนโรคแกโคนม เปนตน

นอกจากน สหกรณยงระดมเงนทนดวยการสงเสรมใหสมาชกออมเงน โดยใหบรการ รบฝากเงนจากสมาชกทงประเภทเงนฝากออมทรพยและเงนฝากประจา กาหนดระยะเวลาการฝาก อตราดอกเบยเปนไปตามระเบยบและหลกเกณฑการรบฝากเงน รวมทงสหกรณสามารถรบฝากเงนจากสหกรณอนไดโดยปฏบตตามระเบยบของสหกรณทไดรบความเหนชอบจากนายทะเบยนสหกรณ

- 5 -

การรวบรวมนานมดบ นานมดบ (raw milk) หมายถง นานมทรดจากแมโคหลงจากคลอดลกแลวไมนอยกวา

3 วน และตองปราศจากนานมเหลอง (colostrum) โดยมไดแยกออกหรอเตมวตถอนใด และไมไดผานกรรมวธใด ๆ ยกเวนการทาใหเยน (สานกมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต กระทรวงเกษตรและสหกรณ , 2548)

การรวบรวมนานมดบของสหกรณแบงออกเปน 2 กรณ คอ กรณท 1 สหกรณรวบรวมนานมดบจากสมาชกและผมใชสมาชกเพอจาหนายใหแก

โรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอนและบรษทเอกชน ตามแตกรณ กรณท 2 สหกรณรวบรวมนานมดบจากสมาชกและผมใชสมาชกเพอนามาแปรรปเปน

ผลตภณฑนม ไดแก นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท นมเปรยว โยเกรต ไอศกรม เนย เปนตน เพอจาหนาย การรวบรวมนานมดบของสหกรณไมวากรณท 1 เพอจาหนาย หรอกรณท 2 เพอแปรรป

สหกรณตองปฏบตใหเปนไปตามระเบยบของสหกรณ วาดวยการรบซอนานมดบ และระเบยบของสหกรณ วาดวย การใหราคานานมดบทกาหนด (ตวอยางรางระเบยบปรากฏตามภาคผนวก) โดยมขนตอนในการรวบรวมนานมดบ ดงน

1. สมาชกและผมใชสมาชกนาสงนานมดบถงศนยรวบรวมนานมดบของสหกรณวนละ 2 ครง เวลาเชาและเยนตามเวลาทกาหนด

ตวอยางเชน เวลาเชา ตงแต 07.00 น. ถง 09.00 น. เวลาเยน ตงแต 16.00 น. ถง 18.00 น.

กรณนาสงนานมดบชากวาเวลาทกาหนดสมาชกและผมใชสมาชกจะถกปรบ ตวอยางเชน ชากวาเวลาทกาหนด ราคา (บาท/กก.)

นอยกวาครงชวโมง - 25 สตางค ตงแตครงชวโมงถงหนงชวโมง - 1 บาท เกนกวาหนงชวโมงขนไป - 1.50 บาท หรอไมรบซอกได

2. ตรวจสอบคณลกษณะทางกายภาพของนานมดบ (Physical Quality) ดวยการใชประสาทสมผส (Organoleptic Test) โดยดจากส กลน รสและวดอณหภมของนานมดบเปนการตรวจสอบ เบองตนเพอพจารณาวาจะรบซอหรอไม

2.1 ส (Colour) โดยปกตนานมจะมสขาวนวล อาจมสเหลองปนนาตาลออนไดขนกบ ปรมาณมนเนยและเนอนมไมรวมมนเนย (Solids not fat) สของนานมทผดปกต คอ สคอนขางแดง ซงเปนนานมเหลอง (colostrum) รดจากแมโคกอนคลอดประมาณ 15 วนและหลงคลอด 5 วน จงมเมดเลอด ปะปนอย รวมทงมจลนทรยบางชนด

2.2 กลน (Smelling) โดยปกตนานมดบจะมกลนหอมมนเนยและมกลนสาบเลกนอย กลนของนานมทผดปกต คอ กลนหน กลนเหมนเปรยว

2.3 รส (Taste) ตามธรรมชาตนานมจะมรสหวานจากนาตาลแลตโตส และมรสเคมจากเกลอคลอไรด เกลอซเตรตและเกลอแรทละลายในนานม หากมรสขมแสดงวาเปนนานมเหลอง

- 6 -

2.4 อณหภม (Temperature) นานมเยนควรมอณหภมตากวา 6 องศาเซลเซยส และนานมอนควรมอณหภมตากวา 35 องศาเซลเซยส

3. ชงนาหนกนานมดบและเกบตวอยางนานมดบของสมาชกและผมใชสมาชกแตละรายใชแทงกวนนานม (milk stirrer) เพอใหไขมนทลอยอยดานบนกระจายตว แลวใชอปกรณตกนานม (dipper) ใสในขวดเกบตวอยางไมนอยกวา 10 มลลลตร และตดหมายเลขถงนานมใหชดเจนเพอนาไปตรวจสอบคณภาพทางเคม (Chemical Quality) และตรวจสอบคณภาพทางสขศาสตร (Hygienic Quality) ในหอง ปฏบตการ (วธการตรวจสอบคณภาพนานมดบปรากฏตามหวขอการตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม)

4. คานวณราคารบซอนานมดบจากผลการตรวจสอบคณภาพตามระเบยบของสหกรณ วาดวยการใหราคานานมดบ โดยสหกรณกาหนดราคามาตรฐานไวและกาหนดหลกเกณฑเพมหรอลดราคารบซอนานมดบจากราคามาตรฐาน

ตวอยางเชน สหกรณรบซอนานมดบในราคามาตรฐาน 16.00 บาทตอกโลกรม ถอกาหนดปรมาณไขมนในนานม รอยละ 3.6 เปนเกณฑ และจะเพมหรอลดราคารบซอนานมดบจากราคามาตรฐานตามหลกเกณฑ ดงน

คณสมบต มาตรฐาน การจดเกรด – ราคา ไขมน รอยละ 3.6 ทก ๆ รอยละ 0.1 ทสงกวามาตรฐาน จะไดเพมขน 2 สต./กก. ทก ๆ รอยละ 0.1 ทตากวามาตรฐาน จะไดลดลง 1 สต./กก.

ความถวงจาเพาะ 1.027 ทก ๆ รอยละ 0.001 ทสงกวามาตรฐาน จะไดเพมขน 2 สต./กก. ทก ๆ รอยละ 0.001 ทตากวามาตรฐาน จะไดลดลง 2 สต./กก. การทดสอบเมทลนบล จานวนชวโมงกอนการเปลยนสของเมทลนบล (Methylene Blue Test) เกรด 1 (มากกวา 6 ชวโมง) จะไดรบเงน +20 สต./กก. เกรด 2 (6 ชวโมง) จะไดรบเงน +10 สต./กก. เกรด 3 (5 ชวโมง) จะไดรบเงน 0 สต./กก. เกรด 4 (4 ชวโมง) จะไดรบเงน -10 สต./กก. เกรด 5 (3 ชวโมง) จะไดรบเงน -30 สต./กก. เกรด 6 (นอยกวา 3 ชวโมง) จะไดรบเงน -50 สต./กก. ความสะอาดคอก คะแนน 5 (ดมาก) จะไดรบเงน +15 สต./กก. คะแนน 4 (ด) จะไดรบเงน +12 สต./กก. คะแนน 3 (ปานกลาง) จะไดรบเงน + 9 สต./กก. คะแนน 2 (พอใช) จะไดรบเงน + 6 สต./กก. คะแนน 1 (ไมด) จะไดรบเงน + 3 สต./กก. คะแนน 0 (แยมาก) จะไดรบเงน 0 สต./กก.

สหกรณจะสมตวอยางนานมดบของสมาชกและผมใชสมาชกทกรายเดอนละ 2 ครงเพอตรวจสอบคณภาพตามขางตนและใหราคานานมดบตามงวดนน

- 7 -

นอกจากน สหกรณอาจกาหนดมาตรการลงโทษสมาชกและผมใชสมาชกในกรณตรวจพบวานานมดบมการปลอมปน หรอปนเปอนสารเคม

ตวอยางเชน - มการเตมนา หรอสารอนใดเพอเพมปรมาณจะถกปรบเปนจานวนเงน 50 เทาของ

จานวนคานานมดบของสมาชกนนในวนทตรวจพบ - มการเตมสารเคม หรอยาปฏชวนะอนใดเพอรกษาคณภาพนานมดบจะถกปรบ

เปนจานวนเงน 30 เทาของจานวนคานานมดบของสมาชกนนในวนทตรวจพบ - จานวนชวโมงกอนการเปลยนสของเมทลนบล นอยกวา 4 ชวโมง ตดตอกน 3 วน

สหกรณจะปฏเสธการรบซอนานมดบของสมาชกรายนนทงหมดทนท จนกวาจะปรบปรงคณภาพนานมดบใหดขนและผานการตรวจสอบคณภาพ

5. เมอเกบตวอยางนานมดบของสมาชกและผมใชสมาชกแตละรายแลว สหกรณรวบรวมนานมดบไวในถงเกบขนาดใหญทมระบบทาความเยนอณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยสเพอรอจาหนาย หรอแปรรปเปนผลตภณฑนม โดยปกตระยะเวลาในการเกบนานมดบไมควรเกน 72 ชวโมง

การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม สหกรณทมโรงงานแปรรปนานมดบจะดาเนนการแปรรปนานมดบทรวบรวมจากสมาชก

และผมใชสมาชกเปนผลตภณฑนม (Dairy product) ไดแก นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท นมเปรยว โยเกรต ไอศกรม เนย เปนตน เพอจาหนายตามระเบยบของสหกรณ ในทนขอกลาวถงเฉพาะการแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท เทานน ดวยสวนใหญสหกรณจะแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนมดงกลาวซงมหลายรส ไดแก นมจด นมหวาน นมชอคโกแลต นมสตรอเบอรร นมกาแฟ เปนตน ดงนน นอกจากจะใชนานมดบเปนวตถดบแลว ยงตองใชวตถดบปรงผสมดวย ไดแก นาตาลทราย สและกลนตาง ๆ สารรวมไขมนกบนา (Emulsifier) สารคงตว (Stabiliser) เปนตน

ผลตภณฑนมพาสเจอรไรส (pasteurized milk) หมายถง นมทผานการฆาเชอดวยความรอนเพอทาลายจลนทรยทกอใหเกดโรคในคน (Pathogenic bacteria) ซงอาจตดมากบนานมดบ ทาใหนมปลอดภยตอการบรโภคและยบยงการทางานของเอนไซมไลเปส (Lipase) ซงยอยไขมนนมใหเปนกรดไขมนอสระ (Free fatty acid) ทาใหเกดกลนหน โดยอณหภมและเวลาทใชในการฆาเชอควรเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 282) พ.ศ. 2547 เรอง นมโค (ฉบบท 2) ดงน

1. วธใชความรอนตา – เวลานาน (LTLT : Low Temperature – Long Time) ใชอณหภมไมตากวา 63 องศาเซลเซยส และคงอยทอณหภมนไมนอยกวา 30 นาท แลวทาใหเยนลงทนททอณหภม 5 องศาเซลเซยส หรอตากวา หรอ

2. วธใชความรอนสง – เวลาสน (HTST : High Temperature – Short Time) ใชอณหภมไมตากวา 72 องศาเซลเซยส และคงอยทอณหภมนไมนอยกวา 15 วนาท แลวทาใหเยนลงทนท ทอณหภม 5 องศาเซลเซยส หรอตากวา หรอ

3. วธใดทใชอณหภมและเวลาทใหผลในการฆาเชอไดเทยบเทากบวธท 1 และวธท 2 แลวทาใหเยนลงทนททอณหภม 5 องศาเซลเซยส หรอตากวา

- 8 -

ทงน การฆาเชอดวยความรอนแบบพาสเจอรไรสไมสามารถทาลายจลนทรยททน ความรอนสง (Thermophillic bacteria) และสปอรของจลนทรย (bacteria spore) ดงนน นมประเภทน จงมอายการเกบสนประมาณ 3 – 7 วน และตองเกบทอณหภมประมาณ 4 องศาเซลเซยส

แผนภาพกระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส

Raw milk Tank ถงเกบนานมดบทอณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

ระยะเวลาไมเกน 48 ชวโมง

Thermization Process ฆาเชอเบองตนทอณหภม 65 องศาเซลเซยส

ระยะเวลา 15 วนาท

ทาใหเยนลงทนททอณหภม 4 องศาเซลเซยส

Milk Tank ถงเกบนานมทผานการฆาเชอเบองตน

ทอณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

วตถดบปรงผสม Mixed Tank ถงปรงผสมวตถดบตาง ๆ รวมกบนานม

- นาตาลทราย (Sugar) ตามสตร/รสชาดทกาหนด

- สและกลนตาง ๆ (Flavour) อณหภมไมเกน 10 องศาเซลเซยส

- สารรวมไขมนกบนา (Emulsifier)- สารคงตว (Stabiliser)

กรองสงปลอมปน

Balance Tank ถงควบคมระดบเพอใหนานมไหลเขาส

กระบวนการตอไปในอตราสมาเสมอ

Homogenization Process การทาใหอนภาคไขมนในนานมมขนาดเลกลง

และเปนเนอเดยวกน ไมแยกชน

Pasteurization Process การฆาเชอทอณหภมไมตากวา 72 องศาเซลเซยส

ระยะเวลาไมนอยกวา 15 วนาท


Aseptic Tank ถงพกรอบรรจ อณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

วสดบรรจภณฑ Filling Process บรรจผลตภณฑนมพาสเจอรไรสชนดถง/ชนดขวด

- มวนฟลม (LDPE) ผานการฆาเชอ ดวยเครองบรรจอตโนมต- ขวด (PE) ผานการฆาเชอ

Storage เกบรกษาผลตภณฑนมพาสเจอรไรสรอจาหนาย

ไวในหองเยนทอณหภมไมเกน 4 องศาเซลเซยส

อายการเกบประมาณ 3 - 7 วน

- 9 -

ผลตภณฑนมย เอช ท (Ultra High Temperature) หมายถง นมทผานการฆาเชอโดยใชอณหภมไมตากวา 133 องศาเซลเซยส เปนเวลาไมนอยกวา 1 วนาท โดยความรอนทใชสามารถทาลายจลนทรยทกอใหเกดโรคไดทงหมดและสามารถทาลายจลนทรยททนความรอนสง (Thermophilic bacteria) ทงน ตองบรรจในภาชนะและสภาวะทปลอดเชอ (aseptic processing) นมประเภทนจะบรรจ ในกลองกระดาษลามเนตแขงทรงสเหลยม จงสามารถเกบไดนานประมาณ 5 – 6 เดอน ทอณหภมปกต

แผนภาพกระบวนการผลตนมย เอช ท

การตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม

Raw milk Tank ถงเกบนานมดบทอณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

ระยะเวลาไมเกน 48 ชวโมง

Thermization Process ฆาเชอเบองตนทอณหภม 72 - 80 องศาเซลเซยส

ระยะเวลา 16 วนาท


Milk Tank ถงเกบนานมทผานการฆาเชอเบองตน

ทอณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

วตถดบปรงผสม Mixed Tank ถงปรงผสมวตถดบตาง ๆ รวมกบนานม

- นาตาลทราย (Sugar) ตามสตร/รสชาดทกาหนด

- สและกลนตาง ๆ (Flavour) อณหภมไมเกน 10 องศาเซลเซยส

- สารรวมไขมนกบนา (Emulsifier)- สารคงตว (Stabiliser)

กรองสงปลอมปน

Balance Tank ถงควบคมระดบเพอใหนานมไหลเขาส

กระบวนการตอไปในอตราสมาเสมอ

Homogenization Process การทาใหอนภาคไขมนในนานมมขนาดเลกลง

และเปนเนอเดยวกน ไมแยกชน

Ultra High Temperature การฆาเชอทอณหภมไมตากวา 133 องศาเซลเซยส

(UHT) ระยะเวลาไมนอยกวา 4 วนาท


Aseptic Tank ถงพกรอบรรจ อณหภมไมเกน 6 องศาเซลเซยส

วสดบรรจภณฑ Filling Process บรรจผลตภณฑนมย เอช ทชนดกลอง

- มวนฟลมกลองกระดาษลามเนต ดวยเครองบรรจอตโนมตภายใตสภาวะปลอดเชอ

ผานการฆาเชอStorage เกบรกษาผลตภณฑนมย เอช ท รอจาหนาย

ไวในคลงสนคาทอณหภมปกต

อายการเกบประมาณ 5 - 6 เดอน

- 10 -

การตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม คณภาพของนานมดบมความสาคญอยางยงตอคณภาพของผลตภณฑนม จงมความจาเปน

ตองกาหนดใหมการตรวจสอบคณภาพนานมดบกอนการรบซอ กอนจาหนายใหแกโรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอนและบรษทเอกชน และกอนนาเขาแปรรปเปนผลตภณฑนม นอกจากน ยงตองกาหนดใหมการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนมทไดจากการแปรรปดวย เพอปองกนความเสยหายทอาจเกดขนจาก นานมดบและผลตภณฑนมคณภาพตา รวเสย หรอเนาเสย เปนตน

1. การตรวจสอบคณภาพนานมดบ ประกอบดวย การตรวจสอบคณลกษณะทางกายภาพ การตรวจสอบคณภาพทางเคม และการตรวจสอบคณภาพทางสขศาสตร ดงน

1.1 การตรวจสอบคณลกษณะทางกายภาพ (Physical Quality) โดยการใชประสาทสมผส (Organoleptic Test) พจารณาจากส กลน รสและวดอณหภมของนานมดบ

1.2 การตรวจสอบคณภาพทางเคม (Chemical Quality) 1.2.1 ความถวงจาเพาะ (Specific gravity) โดยใช Lactodensimeter นานม

คณภาพดมคาความถวงจาเพาะระหวาง 1.026 – 1.030 กรม/มลลลตร ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส หรอระหวาง 1.028 – 1.034 กรม/มลลลตร ทอณหภม 15 องศาเซลเซยส

1.2.2 ปรมาณไขมนในนานม (Fat) ดวยวธ Gerber method นานมคณภาพด มปรมาณไขมนในนานมไมตากวารอยละ 3.2

1.2.3 ปรมาณเนอนมทงหมด (Total solids : TS) และปรมาณเนอนมไมรวมมนเนย (Solids not fat : SNF) โดยใช Milko scan นานมคณภาพดมปรมาณเนอนมทงหมดไมนอยกวา รอยละ 12.00 และมปรมาณเนอนมไมรวมมนเนยไมนอยกวา รอยละ 8.25

1.2.4 ความเปนกรดดางของนานม (pH) นานมคณภาพดมคา pH 6.60 – 6.80 1.2.5 ความเปนกรดของนานม (Acidity) โดยใชกรดแลคตค (Lactic Acid) นานม

คณภาพดมคาความเปนกรดไมเกนรอยละ 0.16 ของกรดแลคตค 1.2.6 จดเยอกแขง (Freezing Point) ดวยวธ Cryoscopic method นานม

คณภาพดมคาจดเยอกแขงสงกวา หรอเทากบ -0.520 องศาเซลเซยส 1.2.7 สารปฏชวนะในนานม (Antibiotic) ดวยวธ Delvo test หรอวธอนท

เทยบเทา นานมคณภาพดไมมสารปฏชวนะปนเปอนโดยผลทดสอบเปนลบ (Negative) 1.2.8 สารปนเปอนในนานม เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด คลอรน หรออน ๆ

ดวยวธ Peroxide test หรอวธอนทเทยบเทา นานมคณภาพดไมมสารปนเปอนโดยผลทดสอบเปน 0 1.3 การตรวจสอบคณภาพทางสขศาสตร (Hygienic Quality)

1.3.1 ทดสอบการทาปฏกรยากบแอลกอฮอล (Alcohol test) ทความเขมขน รอยละ75 นานมคณภาพดไมมการตกตะกอนโดยผลทดสอบเปนลบ (Negative)

1.3.2 ทดสอบการตกตะกอนดวยการตม (Clot on boiling test) กรณทดสอบการทาปฏกรยากบแอลกอฮอลไมผานใหตรวจซาดวยวธน นานมคณภาพดไมมการจบตวเปนกอนโดยผลทดสอบเปนลบ (Negative)

- 11 -

1.3.3 ปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Methylene blue test หรอดวยวธ Resazurin test วธใดวธหนง นานมคณภาพด Methylene blue เปลยนสมากกวา 4 ชวโมง และ Resazurin เปลยนสท 1 ชวโมง ไมนอยกวาเกรด 4.5

1.3.4 ปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Standard Plate Count (SPC) นานม คณภาพดมจลนทรยไมเกน 500,000 โคโลนตอลกบาศกเซนตเมตร

1.3.5 จานวนเมดเลอดขาวในนานม (Somatic Cell Count : SCC) ซงบงชถง การอกเสบของเตานมโค ดวยวธ Direct microscope count หรอ Fluoro – opto electronic method นานมคณภาพดมจานวนเมดเลอดขาวไมเกน 500,000 เซลลตอลกบาศกเซนตเมตร

ทงน การตรวจสอบคณภาพนานมดบเพอกาหนดราคารบซอ โดยทวไปสหกรณใชการตรวจสอบคณลกษณะทางกายภาพ เพอพจารณาในเบองตนกอนวาจะรบซอนานมดบหรอไม จากนนจงเกบตวอยางนานมดบเพอนาไปตรวจสอบคณภาพทางเคมและคณภาพทางสขศาสตรในหองปฏบตการ โดยไมไดตรวจสอบทกวธตามขางตน เนองจากใชระยะเวลามากและมคาใชจายสง สหกรณเลอกใชวธการตรวจสอบเฉพาะทถอเปนเกณฑในการกาหนดราคารบซอนานมดบตามทระเบยบของสหกรณ วาดวยการ ใหราคานานมดบกาหนด

ตวอยางเชน ตามระเบยบของสหกรณ วาดวยการใหราคานานมดบ สหกรณกาหนดราคารบซอนานมดบโดยพจารณาจากผลการตรวจสอบปรมาณไขมนในนานม ความถวงจาเพาะ ปรมาณจลนทรยในนานมดวยวธ Methylene blue test และสารปฏชวนะในนานม ดงนน สหกรณจงใชวธการตรวจสอบเฉพาะทถอเปนเกณฑตามระเบยบของสหกรณกาหนดเทานน

สาหรบการตรวจสอบคณภาพนานมดบกอนจาหนายใหแกโรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอนและบรษทเอกชน และกอนนาเขาแปรรปเปนผลตภณฑนม สหกรณควรทาการตรวจสอบทงคณลกษณะทางกายภาพ คณภาพทางเคมและคณภาพทางสขศาสตร โดยนานมดบของสหกรณจะตองมคณภาพขนตาตามประกาศคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม เรอง มาตรฐานการรบซอนานมโค พ.ศ. 2554 ลงวนท 28 ธนวาคม 2554 ซงกาหนดเกณฑในการพจารณารบซอนานมโคใหเปนเกณฑเดยวกนทงประเทศ (รายละเอยดปรากฏตามภาคผนวก)

2. การตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม สหกรณทาการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม โดยเกบตวอยางผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนมย เอช ท ทผลตไดในแตละครงไปตรวจสอบคณลกษณะทางกายภาพ คณภาพทางเคมและคณภาพทางสขศาสตรเชนเดยวกบนานมดบ เพอใหมนใจวาผลตภณฑนม สามารถบรโภคไดอยางปลอดภยและมมาตรฐาน ซงระบบมาตรฐานตาง ๆ ทเกยวกบการผลต ไดแก

ISO 9001:2000 Certified No.15/03Q0022R00 ระบบมาตรฐาน ISO (International Organization for Standardization) เปนระบบมาตรฐานดานคณภาพการจดการระบบตอประสทธภาพในการผลต เพอตอบสนองความตองการของลกคาและความพงพอใจ

- 12 -

HACCP System Certified No.15/03H0021R00 ระบบ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) เปนระบบวเคราะหจดวกฤตในกระบวนการผลตอาหาร โดยประเมนจดวกฤตทเปนไปได ในการเกดอนตรายทงหมดในดานกายภาพ เคมและดานจลนทรย เพอใหมนใจ ไดวาอาหารทผลตมความปลอดภยสงสดแกผบรโภค

GMP (Good Manufacturing Practice) หลกการปฏบตทดในการผลตอาหาร (GMP) เปนระบบพนฐานของโรงงานอตสาหกรรมผลตอาหารแกผบรโภค โดยมหลกในการเตรยมสงแวดลอมในการผลตอาหารใหถกสขลกษณะ เชน อาคารสถานทในการผลต เครองจกรอปกรณ และสขลกษณะสวนบคคล เปนตน เพอใหมความปลอดภยเหมาะสาหรบการผลตอาหารแกผบรโภค

รปแสดงขนตอนการรวบรวมและแปรรปนานมดบ

รปภาพท 1 ศนยรวบรวมนานมดบของสหกรณ

- 13 -

รปภาพท 3 ตรวจสอบคณภาพนานมดบเบองตนโดยดจากส กลน รส

รปภาพท 2 นาสงนานมดบถงศนยรวบรวมนานมดบ

- 14 -

รปภาพท 4 เกบตวอยางนานมดบไปตรวจสอบคณภาพ

รปภาพท 5 กวนนานมใหไขมนกระจายกอนเกบตวอยาง

- 15 -

รปภาพท 6 เกบตวอยางนานมดบจากรถบรรทกนานม

รปภาพท 7 โรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณ

- 16 -

รปภาพท 8 การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม

รปภาพท 9 เครองบรรจผลตภณฑนม

- 17 -

รปภาพท 10 ผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนมย เอช ท

รปภาพท 11 หองเยนเกบผลตภณฑนมพาสเจอรไรส

- 18 -

รปภาพท 12 การบรรจผลตภณฑนมย เอช ท รอจาหนาย

รปภาพท 13 จดเกบผลตภณฑนมย เอช ท ในคลงสนคา

- 19 -

รปภาพท 14 หองปฏบตการตรวจสอบคณภาพนานมดบและผลตภณฑนม

รปภาพท 15 ตรวจความถวงจาเพาะ โดยใช Lactodensimeter

- 20 -

รปภาพท 16 ตรวจปรมาณไขมนในนานม ดวยวธ Gerber method

รปภาพท 17 เครอง Milko scan ตรวจเนอนมทงหมด (TS) และเนอนมไมรวมมนเนย (SNF)

- 21 -

รปภาพท 18 ตรวจความเปนกรดเปนดางของนานม (pH)

รปภาพท 19 ตรวจความเปนกรดของนานม โดยใช Lactic acid

- 22 -

รปภาพท 20 เครองตรวจจดเยอกแขง (Freezing point)

รปภาพท 21 ตรวจสารปฏชวนะในนานม (Antibiotic) ดวยวธ Delvo test

- 23 -

รปภาพท 22 ทดสอบการทาปฏกรยากบแอลกอฮอล (Alcohol test)

รปภาพท 23 ตรวจปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Methylene blue test

- 24 -

รปภาพท 24 ตรวจปรมาณจลนทรยในนานม ดวยวธ Resazurin test

รปภาพท 25 เครองเทยบสเพอใหเกรด Resazurin test

ระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรป นานมดบ

- 25 -

ระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ

ระบบบญชของสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบเปนไปตามหลกบญชค ซงรายการเงนทกรายการทเกดขนจะตองบนทกบญช 2 ดานเสมอ โดยเดบตบญชหนง หรอหลายบญชในดานหนง และเครดตบญชหนง หรอหลายบญชอกดานหนง ในจานวนเงนทเทากนทง 2 ดาน ดงนน ผลรวมของยอดบญชดานเดบตจะตองเทากบผลรวมของยอดบญชดานเครดต

สาหรบการนารายการเงนไปบนทกบญชมลาดบขนตอน ดงน 1. รวบรวมเอกสารประกอบการบนทกบญช รายการเงนทกรายการทเกดขนจะตอง

บนทกในเอกสารประกอบการบนทกบญช โดยจาแนกรายการเงนเปนประเภทตางๆ เชน จายเงน คานานมดบใหสมาชก รบเงนคาขายนานมดบ รบเงนคาขายผลตภณฑนม รบชาระหนจากลกหนคานานมดบ รบชาระหนจากลกหนคาผลตภณฑนม จายเงนเดอน หรอคาจางแรงงาน เปนตน เพอใชเปนหลกฐานประกอบการบนทกบญช

2. บนทกรายการเงนในสมดบนทกรายการขนตน โดยนาขอมลรายการเงนทบนทกในเอกสารประกอบการบนทกบญชไปบนทกในสมดบนทกรายการขนตน ไดแก สมดเงนสด สมดซอ สมดขาย และสมดรายวนทวไปเรยงตามลาดบเหตการณทเกดขน

3. ผานรายการบญชไปยงสมดบนทกรายการขนปลาย โดยผานรายการบญชทบนทกในสมดบนทกรายการขนตนไปสมดบนทกรายการขนปลาย ไดแก สมดบญชแยกประเภททวไป บญชยอยและทะเบยนตางๆ ทเกยวของ เพอแสดงรายละเอยดของรายการเงนนนๆ และเปรยบเทยบยอดคงเหลอในบญชยอยและทะเบยนกบยอดคงเหลอในบญชแยกประเภทแตละบญชซงเปนบญชคมยอด 4. หายอดคงเหลอของบญชแยกประเภทและจดทางบทดลอง โดยหายอดคงเหลอของบญชแยกประเภทแตละบญช แลวนายอดคงเหลอของทกบญชไปจดทางบทดลองเพอพสจนความถกตอง ในเบองตนของการบนทกรายการบญช 5. การจดทางบการเงน โดยจดทารายงานทางการเงนเพอแสดงผลการดาเนนงานและฐานะการเงนของสหกรณเสนอตอคณะกรรมการดาเนนการและสมาชกของสหกรณ ประกอบดวย งบดล งบกาไรขาดทน งบตนทนขาย/บรการ งบตนทนการผลตและหมายเหตประกอบงบการเงน

- 26 -

แผนผงระบบบญชธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ

เอกสารประกอบการบนทกบญช

สมดซอ สมดขาย สมดรายวนทวไป

- ลกหนนานมดบ - ลกหนผลตภณฑนม - เจาหนนานมดบ - เจาหนวตถดบปรงผสม - ทะเบยนคมนานมดบ - ทะเบยนคมวตถดบปรงผสม - ทะเบยนคมบรรจภณฑ - ทะเบยนคมผลตภณฑนม

งบการเงนและรายงานประจาเดอน

งบตนทนการผลต งบตนทนขาย งบกาไรขาดทน งบดล รายงานการผลต

งบการเงนประจาป

งบดล งบกาไรขาดทน งบตนทนขาย งบตนทนการผลต

บญชยอย

ทะเบยน

ปดบญชประจาเดอน ปดบญชประจาป

งบทดลองกอนปรบปรง

รายการปรบปรง

งบทดลองหลงปรบปรง

สมดเงนสด

สมดบญชแยกประเภททวไป

- 27 -

เอกสารประกอบการบนทกบญช หมายถง เอกสารทใชเปนหลกฐานบนทกขอเทจจรงตามลกษณะของรายการเงนทเกดขน เพอแสดงวารายการเงนนนไดเกดขนจรงตามประเภทและจานวนเงนทปรากฏในเอกสาร

เอกสารประกอบการบนทกบญชแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1. เอกสารภายใน เปนแบบฟอรมเอกสารประกอบการบนทกบญชทสหกรณจดทาขน

เพอบนทกรายการเงนตางๆ ภายในกจการและเกบไวเปนหลกฐาน 2. เอกสารภายนอก เปนแบบฟอรมเอกสารประกอบการบนทกบญชทสหกรณไดรบ

จากบคคลภายนอก เชน ใบเสรจรบเงนจากผขายสนคา ใบกากบสนคาจากเจาหนกรณทสหกรณซอสนคาเปนเงนเชอ เปนตน

เอกสารภายในทสหกรณจดทาขนเพอใชประกอบการบนทกบญชในธรกจรวบรวมและ แปรรปนานมดบ มดงน

1. ใบรบนานมดบ (เอกสารหมายเลข 1) ใชสาหรบบนทกรายการรบนานมดบจากสมาชกและผขายทมใชสมาชก โดยบนทกรายละเอยดของผขาย นาหนกรถทบรรทกนานมดบ (ขาเขา) และนาหนกรถเปลา (ขาออก) เพอทราบนาหนกสทธของนานมดบทรบซอ จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหสมาชกและผขายทมใชสมาชกเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทรวบรวมนานมดบ

2. ใบสรปรบนานมดบ (เอกสารหมายเลข 2) ใชสรปปรมาณนานมดบทรวบรวมจากสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละรายประจางวด 15 วน แลวรวมปรมาณนานมดบทรวบรวมทงสน เพอใชเปนขอมลประกอบการคานวณจานวนเงนคานานมดบทรบซอ

3. รายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบ (เอกสารหมายเลข 3) ใชสาหรบบนทก ผลการตรวจสอบคณภาพนานมดบของสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละราย รวมถงบนทกราคานานมดบทเพมขน หรอลดลงจากราคามาตรฐาน จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทรวบรวมนานมดบเพอใชเปนขอมลในการคานวณ ราคารบซอนานมดบตอกโลกรม

สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตรวจสอบคณภาพ

4. รายละเอยดการคดราคานานมดบ (เอกสารหมายเลข 4) ใชสาหรบบนทกรายละเอยดการคดราคานานมดบประจางวด 15 วน โดยใชขอมลจากใบสรปรบนานมดบ (เอกสารหมายเลข 2) และรายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบ (เอกสารหมายเลข 3) เพอคานวณราคารบซอนานมดบตอกโลกรม จานวนเงนคานานมดบของสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละราย รวมจานวนเงนคานานมดบทงสนและคานวณราคารบซอนานมดบเฉลยตอกโลกรม

- 28 -

5. รายละเอยดการจายคานานมดบ (เอกสารหมายเลข 5) ใชสาหรบบนทกรายการจายชาระหนคานานมดบ โดยบนทกจานวนเงนคานานมดบ หกดวยคาหนและจานวนหนคางชาระกบ สหกรณ เชน คาอาหารสตว คาสนคา เปนตน คงเหลอเปนจานวนเงนทโอนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละราย รวมจานวนเงนโอนชาระหนทงสน จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทการเงน พรอมกบใบถอนเงนฝากธนาคาร เพอใหผมอานาจลงชออนมต

สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทบญช 6. รายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบกอนจาหนาย/แปรรป (เอกสารหมายเลข 6)

ใชสาหรบบนทกผลการตรวจสอบคณภาพนานมดบกอนจาหนาย หรอกอนนาเขาแปรรป จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทตลาดเพอทราบผลการตรวจสอบคณภาพนานมดบ กอนจาหนาย

หรอใหเจาหนาทผลตเพอทราบผลการตรวจสอบคณภาพ นานมดบกอนนาเขาแปรรป

สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตรวจสอบคณภาพ 7. ใบจายนานมดบ (เอกสารหมายเลข 7) ใชสาหรบบนทกรายการขายนานมดบโดย

บนทกรายละเอยดของผซอ เลขทสญญา และนาหนกรถเปลากอนบรรทกนานมดบ (ขาเขา) และนาหนกรถทบรรทกนานมดบทสงใหผซอ (ขาออก) เพอทราบนาหนกสทธของนานมดบตนทาง จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหผซอเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตลาด

8. ใบกากบนานมดบ (เอกสารหมายเลข 8) ใชสาหรบบนทกรายการขายนานมดบ เปนเงนเชอ โดยใชนาหนกสทธของนานมดบปลายทางตามเอกสารของผซอในการคานวณมลคาขายนานมดบ จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน


- 29 -

9. ใบสรปขายนานมดบประจาวน (เอกสารหมายเลข 9) ใชสรปรายการขายนานมดบใหผซอแตละรายเรยงตามลาดบเลขทใบจายนานมดบ บนทกนาหนกสทธตนทางตามใบจายนานมดบและบนทกนาหนกสทธปลายทางตามใบรบนานมดบของผซอ แลวรวมปรมาณและจานวนเงนขายนานมดบประจาวน คานวณราคาขายนานมดบเฉลยตอกโลกรมและผลตางของนาหนกสทธตนทางกบนาหนกสทธปลายทาง เพอทราบนาหนกทขาดหายในระหวางการขนสงและกาหนดแนวทางควบคม จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตลาด

10. ใบเสรจรบเงน (เอกสารหมายเลข 10) ใชสาหรบบนทกรายการรบชาระหนจากลกหนนานมดบและลกหนผลตภณฑนม จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหลกหนเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทการเงน

11. ใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ (เอกสารหมายเลข 11) ใชสาหรบบนทกรายการขายผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท เปนเงนสด ซงเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ยกเวน ผลตภณฑนมรสจดไมตองเสยภาษมลคาเพม จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน


12. ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ (เอกสารหมายเลข 12) ใชสาหรบบนทกรายการขายผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท เปนเงนเชอ ซงเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ยกเวน ผลตภณฑนมรสจดไมตองเสยภาษมลคาเพม จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน


13. ใบสาคญรบ (เอกสารหมายเลข 13) ใชสาหรบบนทกสรปประจาวนรายการขายผลตภณฑนมเปนเงนสด และรายการรบชาระหนจากลกหนผลตภณฑนมเปนเงนสด โดยแนบเอกสารเกยวกบการรบเงนไวกบใบสาคญรบดวย

14. ใบโอนบญช (เอกสารหมายเลข 14) ใชสาหรบบนทกรายการโอนเงนชาระหน คานานมดบเขาบญชเงนฝากธนาคารของสมาชก หรอผขายทมใชสมาชก และบนทกรายการรบชาระหนจากลกหนนานมดบ และลกหนผลตภณฑนมดวยการโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณ รวมถงใชบนทกรายการแกไขขอผดพลาดในการบนทกบญชและรายการปรบปรงบญช

- 30 -

15. ใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ (เอกสารหมายเลข 15) ใชสาหรบบนทกรายการวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑทสงซอจากผขายสนคา จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหผขายสนคา สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทจดซอ

16. ใบสาคญจาย (เอกสารหมายเลข 16) ใชสาหรบบนทกสรปประจาวนรายการซอวตถดบปรงผสมเปนเงนสด และรายการจายชาระหนใหเจาหนวตถดบปรงผสม โดยแนบเอกสารเกยวกบการจายเงนไวกบใบสาคญจายดวย ทงนเวนแต ตนขวเชค และสมดคบญชเงนฝากธนาคาร

17. ใบสงผลต (เอกสารหมายเลข 17) ใชสาหรบบนทกรายการและปรมาณผลตภณฑนม ทใหแผนกผลตดาเนนการผลต จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทผลต สาเนาฉบบท 1 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตลาด

18. ใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ (เอกสารหมายเลข 18) ใชสาหรบบนทกการเบกนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑแตละชนดเพอใชในการผลต จดทาขนพรอมสาเนา 3 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทรวบรวมนานมเพอเบกนานมดบ สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทเกบรกษาเพอเบกวตถดบปรงผสมและ

บรรจภณฑ สาเนาฉบบท 2 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทก ทะเบยนคมแตละประเภท ตามแตกรณ สาเนาฉบบท 3 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทผลต

19. ใบนาสงผลตภณฑนม (เอกสารหมายเลข 19) ใชสาหรบบนทกปรมาณผลตภณฑนม แตละชนดทผลตได ทรวเสยและผลตภณฑนมคงเหลอ จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทก ทะเบยนคมผลตภณฑนม

สาเนาฉบบท 1 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทผลต 20. รายงานการผลต (เอกสารหมายเลข 20) ใชสาหรบบนทกรายละเอยดการผลต

ประจาวน ปรมาณนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑแตละชนดทใชไปในการผลต รวมทงปรมาณผลตภณฑนมแตละชนดทผลตได ทรวเสยและผลตภณฑนมคงเหลอ จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชประกอบการบนทกตนทนการผลต สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทผลต

- 31 -

21. ใบเบกผลตภณฑนม (เอกสารหมายเลข 21) ใชสาหรบบนทกการเบกผลตภณฑนม แตละชนดเพอนาไปตรวจสอบคณภาพ หรอนาไปใช จดทาขนพรอมสาเนา 1 ฉบบ ดงน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการบนทก ทะเบยนคมผลตภณฑนม

สาเนาฉบบท 1 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตลาด 22. รายงานการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม (เอกสารหมายเลข 22) ใชสาหรบ

บนทกผลการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม จดทาขนพรอมสาเนา 2 ฉบบ ดงน ตนฉบบ ใหผจดการเพอทราบผลการตรวจสอบคณภาพ สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทผลตเพอกาหนดแนวทางควบคมและปรบปรง คณภาพการผลต สาเนาฉบบท 2 เกบไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตรวจสอบคณภาพ

- 32 -

รปแบบเอกสาร

1. ใบรบนานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 1) 2. ใบสรปรบนานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 2) 3. รายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 3) 4. รายละเอยดการคดราคานานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 4) 5. รายละเอยดการจายคานานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 5) 6. รายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบกอนจาหนาย/แปรรป (แบบเอกสารหมายเลข 6) 7. ใบจายนานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 7) 8. ใบกากบนานมดบ (แบบเอกสารหมายเลข 8) 9. ใบสรปขายนานมดบประจาวน (แบบเอกสารหมายเลข 9) 10. ใบเสรจรบเงน (แบบเอกสารหมายเลข 10) 11. ใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ (แบบเอกสารหมายเลข 11) 12. ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ (แบบเอกสารหมายเลข 12) 13. ใบสาคญรบ (แบบเอกสารหมายเลข 13) 14. ใบโอนบญช (แบบเอกสารหมายเลข 14) 15. ใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ (แบบเอกสารหมายเลข 15) 16. ใบสาคญจาย (แบบเอกสารหมายเลข 16) 17. ใบสงผลต (แบบเอกสารหมายเลข 17) 18. ใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ (แบบเอกสารหมายเลข 18) 19. ใบนาสงผลตภณฑนม (แบบเอกสารหมายเลข 19) 20. รายงานการผลต (แบบเอกสารหมายเลข 20) 21. ใบเบกผลตภณฑนม (แบบเอกสารหมายเลข 21) 22. รายงานการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม (แบบเอกสารหมายเลข 22)

- 33 -

(แบบเอกสารหมายเลข 1)

เลขท.........

วนท....................เดอน......................................พ.ศ................

ศนยรบนานมดบ........................................................................... เชา ผขาย............................................................................................... เยน

สมาชกกลมท...................เลขทะเบยน..............................ผมใชสมาชก

เขา ทะเบยนรถ .................................................... เวลา .................................................... นาหนกรถเขา ..............................................ก.ก.

ออก ทะเบยนรถ .................................................... เวลา .................................................... นาหนกรถออก ..............................................ก.ก. นาหนกนมสทธ ..............................................ก.ก.

คนบนรถขณะชง เขา..............................คนออก.............................คน

ผชง.................................................. ผรบนานม.....................................

สหกรณ....................................................................จากดเลขท..........................หมท....................ตาบล...............................................อาเภอ...........................................จงหวด........................................................

ใบรบนานมดบ

- 34 -


เลขทะเบยนท สมาชก เบอรถง ชอ - สกล รวมมอเชา รวมมอเยน รวมทงสน

(ก.ก.) (ก.ก.) (ก.ก.)

รวมทงสน

...............................................................เจาหนาทรบนานม

นาหนกนานมดบ

สหกรณ...................................................................จากดศนยรบนานมดบ...............................

ใบสรปรบนานมดบประจางวด 15 วน ระหวางวนท...................................ถงวนท........................................

- 35 -

วน/เด

อน/ป

เลขทะ

เบยน

รวม

ททต

รวจส

อบสม

าชก

เบอรถ

งรอ

ยละ

+ เพม

ราคา

คา+ เ

พมราค

าเกร

ด+ เ

พมราค

า ...

.......

+ เพม

ราคา

........

..+ เ

พมราค

า+ เ

พมราค

าผต

รวจส

อบ - ล

ดราค

าทว

ดได

- ลดร

าคา

- ลดร

าคา

- ลดร

าคา

- ลดร

าคา

- ลดร

าคา

ผควบ

คม.....

..........

..........

..........

..........

.........

(แบบเอ

กสาร

หมาย

เลข 3)

สหกร

ณ......

..........

..........

..........

..........

..........

..........

.จากด

รายง

านกา

รตรว

จสอบ

คณภา

พนาน

มดบ

ประจ

างวด 1

5 วน

ระหว

างวนท

..........

..........

..........

..........

.....ถง

วนท..

..........

..........

..........

..........

..... ..........

..........

..........

..ปร

มาณไ

ขมน

ความ

ถวงจ

าเพาะ

ทดสอ

บเมทล

นบล

..........

..........

..........

..

- 36 -


เลขทะเบยน ราคา รวม ราคารบซอ รวมนาหนก รวมท สมาชก เบอรถง ชอ - สกล มาตรฐาน + เพมราคา นานมดบ นานมดบ จานวนเงน

นานมดบ - ลดราคา ตอ ก.ก. (ก.ก.) (บาท)


ราคารบซอนานมดบเฉลยตอกโลกรม..................................บาท

รายละเอยดการคดราคานานมดบประจางวด 15 วน ระหวางวนท................................ถงวนท.........................................

สหกรณ.........................................................จากด

- 37 -

เลขทะ

เบยน

คานา

นมดบ

จานว

นเงน

ทสม

าชก

ชอ -

สกล

จานว

นเงน

คาหน

คาอา

หารส

ตวคา

สนคา

........

........

.......

........

........

.....

รวม

คงเหล

อสทธ

เลข

ทบญช

ชอธน

าคาร

(บาท

)(บ

าท)

(บาท

)(บ

าท)

(บาท

)(บ

าท)

(บาท

)(บ

าท)

รวมท

งสน

รายก

ารหก

สหกร

ณ.....

........

........

........

........

........

........

........

........

....จา

กดรา

ยละเอ

ยดกา

รจาย

คานา

นมดบ

ประจ

างวดท

........

..เดอน

........

........

........

........

.พ.ศ..

........

.....

(แบบเ

อกสา

รหมา

ยเลข

5)

วนท..

........

.......เ

ดอน..

........

........

........

........

.......พ

.ศ.....

........

.

- 38 -

ถงเกบ

เวลา

สTe

mpFa

tSG

TSSN

FPh

Acid

Test

FBAn

tibiot

icAlc

Test

Resa

Test

SPC

SCC

ผตรวจ

สอบ

เลขท

ทตรวจ

สอบ

กลน ร

ส≤ 6

c≥ 3

.21.0

26 - 1

.030

≥ 12.0

≥ 8.25

6.60 -

6.80

0.16%

-0.52

0 c(Ne

gative

)(Ne

gative

)≥ 4

.5 @

1 hr≤ 5

00,00

0≤ 5

00,00

0

หมายเ

หต :

เครองห

มายผ

ลการต

รวจสอ

บคณภ

าพ /

หมา

ยถง ผ

าน

X ห

มายถ

ง ไมผ

าน

- หม

ายถง

ไมไดต

รวจสอ

บ

สหกร

ณ......

..........

..........

..........

..........

..........

..........

.........จ

ากด

รายงาน

การต

รวจสอ

บคณภ

าพนา

นมดบ

กอนจ

าหนา

ย/แปร

รปวน

ท.......

..........

...เดอ

น.......

..........

..........

..........

....พ.ศ.

..........

..........

.

(แบบเอ

กสารห

มายเล

ข 6)

- 39 -


เลขท.........

วนท....................เดอน......................................พ.ศ................

ศนยรบนานมดบ........................................................................... ผซอ................................................................................................. สญญาเลขท..................................... ทอย.................................................................................................

เขา ทะเบยนรถ .................................................... เวลา .................................................... นาหนกรถเขา ..............................................ก.ก.

ออก ทะเบยนรถ .................................................... เวลา .................................................... นาหนกรถออก ..............................................ก.ก. นาหนกนมสทธ ..............................................ก.ก.

คนบนรถขณะชง เขา..............................คนออก.............................คน

ผขบรถ........................................................ ผชง................................................ผรบสนคา................................................... ผอนมต.........................................

เลขท..........................หมท....................ตาบล...............................................อาเภอ...........................................จงหวด........................................................

ใบจายนานมดบ

สหกรณ....................................................................จากด

- 40 -


เลมท…………… เลขท……………

สหกรณ…………………………………..…..……………จากด

เลขท……………….หมท……..…….ตาบล…………………………… อาเภอ………………….….…จงหวด…………………………..

ใบกากบนานมดบ

วนท……..…เดอน…..……………….…..….พ.ศ……………

ผซอ…………………………………………………………..…………………….... สญญาเลขท............................... ทอย…………………………………………………………………………………… กาหนดชาระเงน........................ ......................................................................................................

ท รายการ นาหนกสทธ(ก.ก.)

ราคาตอหนวย (ก.ก.)

จานวนเงน (บาท)

(ตวอกษร)………………………………………………. รวม

………………………………………….ผรบมอบนานมดบ ………………………………………….ผสงมอบนานมดบ ………………………………ผอนมต

- 41 -


เลขทท ผซอ ใบจาย ทะเบยนรถ ตนทาง ปลายทาง ราคาขาย จานวนเงน

นานมดบ (ก.ก.) (ก.ก.) ตอ ก.ก. (บาท)


ราคาขายเฉลยตอกโลกรม ....................................บาทผลตางนาหนกสทธนานมดบตนทางกบปลายทาง..................................ก.ก.

................................................. เจาหนาทตลาด

ใบสรปขายนานมดบประจาวนสหกรณ......................................................จากด

นาหนกสทธนานมดบ

วนท..............เดอน........................................พ.ศ..............

- 42 -



สหกรณ…………………………………..…..……………จากด


ใบเสรจรบเงน

วนท…………...เดอน.………………...…….พ.ศ……………..

ไดรบเงนจาก…………..……………………………………………………………..……… ทอย……………………………………………………………………………………….…..…

เงนสด เชคเลขท............................ธนาคาร.........................สาขา..........................วนทในเชค................... โอนเขาบญชเลขท................................ธนาคาร...............................สาขา.......................................

ท รายการ จานวนเงน รวมทงสน

จานวนเงน (ตวอกษร) (…………………………………………………………………………….………………………………) ………………………………………. ……………………………………….

ผรบเงน ผจดการ

- 43 -



สหกรณ…………………………………..…..……………จากด เลขท……………….หมท……..…….ตาบล……………………………

อาเภอ………………….….…จงหวด…………………………..

ใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ

วนท…..………เดอน.………..…………….พ.ศ……………

ไดรบเงนจาก……………………………………….…สมาชก/ผมใชสมาชก เลขทะเบยนท…………...กลมท………. อยบานเลขท……………...…หมท………..…..ตาบล………………....…………….อาเภอ…………………………………... จงหวด………………………………..…………….ตามรายการดงตอไปน

ท รายการ จานวน หนวย ราคาตอหนวย จานวนเงน

(ตวอกษร)…………………..…………………………..………………………… รวมเงน

ภาษมลคาเพม

ยอดเงนสทธ

………………………………………….ผจดการ ………………………………ผรบเงน

เลขประจาตวผเสยภาษอากร

- 44 -




อาเภอ………………….….…จงหวด…………………………..

ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ

วนท…..………เดอน.………..…………….พ.ศ…………… ผซอ…………………………………………………………………….…………………… สญญาเลขท................................... ทอย………………………………………………………………………………….……... กาหนดชาระเงน.......................วน ........................................................................................................................ ครบกาหนด.....................


(ตวอกษร)…………………..…………………………..………………………… รวมเงน

ภาษมลคาเพม

ยอดเงนสทธ

………………………………………….ผรบมอบสนคา ………………………………………….ผสงมอบสนคา ………………………………ผจดการ

เลขประจาตวผเสยภาษอากร

- 45 -


เลขท…………

สหกรณ……………………………..…..……………จากด


ใบสาคญรบ

เงนสด …………………………………….... บาท เชค ………………….. บาท …………………... บาท

รบจาก……………………………….…… ………………………………………..…… วนท………เดอน………………….พ.ศ……………….

ประเภทบญช.............................................


…………………….….. ……………….…..…….. ………………………….

เจาหนาทบญช ผตรวจสอบ ผอนมต

- 46 -


เลขท...................

สหกรณ…………………………………..…..……………จากด


ใบโอนบญช

วนท……........เดอน……………..….……..…พ.ศ…………...

ประเภทบญช หนา เดบต เครดต บญช คาอธบาย……………………………….………………………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………………………….…………………..…………… …………………..……………..……… ………………………………..……… ………………….…………..……… เจาหนาทบญช ผตรวจสอบ ผอนมต

- 47 -


เลขท……………


อาเภอ………………….….…จงหวด…………………………..

ใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ

วนท……..…....เดอน..………….………….พ.ศ……….……

ถง…………………………………………………………………… สหกรณมความประสงคจะสงซอสนคาตามรายการดงตอไปน


(ตวอกษร)……………………………………………. รวมทงสน

โปรดสงสนคาดงกลาวใหสหกรณภายในวนท........................................................... พรอมใบกากบสนคาทระบเลขทใบสงซอขางตนไวดวย ………………………….………………. …………………………………………

ผจดการ ผสงซอ

- 48 -


เลขท…………

สหกรณ……………………………..…..……………จากด


ใบสาคญจาย

เงนสด ………………….. บาท เชค ………………….. บาท …………………... บาท

รบจาก……………………………….…… ………………………………………..…… วนท………เดอน………………….พ.ศ……………….

ประเภทบญช.............................................


…………………….….. ……………….…..…….. ………………………….

เจาหนาทบญช ผตรวจสอบ ผอนมต

- 49 -


เลขท..............

ใหแผนกผลตดาเนนการผลต ผลตภณฑนมตามรายการตอไปน

ท รายการ ขนาดบรรจ หนวยนบ จานวน

.................................................................................................... ...........................................................................................

ผจดการ

วนท...........................เดอน........................................พ.ศ........................

เจาหนาทตลาด


ใบสงผลต

- 50 -


เลขท..............

แผนกผลตขอเบกวตถดบและบรรจภณฑตามรายการตอไปน เพอใชในการผลต นมพาสเจอรไรส รส.....................

นมย เอช ท รส.....................

ท รายการ หนวยนบ จานวน หมายเหต1 นานมดบ2 วตถดบปรงผสม

- .................................................................. - .................................................................. - .................................................................. - ..................................................................

3 บรรจภณฑ - .................................................................. - .................................................................. - ..................................................................

.................................................................................................... ...........................................................................................

ผรบมอบ

...........................................................................................

วนท...........................เดอน........................................พ.ศ........................

ผสงมอบ

ผอนมต


ใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ

- 51 -


เลขท..............

วนท.................เดอน……..............................พ.ศ..................

แผนกผลตขอนาสงผลตภณฑนมตามรายการดงตอไปน นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท

ท รายการ ขนาดบรรจ หนวยนบ จานวน จานวน จานวนทผลตได ทรวเสย คงเหลอ

................................................... ..................................................ผสงมอบ ผรบมอบ

สหกรณ.............................................................จากด

ใบนาสงผลตภณฑนม

เลขท................. หมท.......................ตาบล.......................................อาเภอ...........................................จงหวด...........................................

- 52 -

นมพ

าสเจอ

รไรส

นมย

เอช

ท

วตถด

บทใช

ในกา

รผลต

และบ

รรจภ

ณฑผล

ตภณฑ

นมท

รายก

ารหน

วยนบ

ทรา

ยการ

รสนม

ขนาด

หนวย

นบจา

นวน

จานว

นจา

นวน

ยกมา

เบกคง

เหลอ

ใชไป

บรรจ

ทผ

ลตได

ทรวเส

ยคง

เหลอ

1นา

นมดบ

2วต

ถดบป

รงผสม

-………

…………

……….

-………

…………

……….

-………

…………

……….

-………

…………

……….

3บร

รจภณ

ฑ-…

…………

…………

….-…

…………

…………

….

..........

..........

..........

..........

..........

..........

......

..........

..........

..........

..........

..........

......

..........

..........

..........

..........

..........

..........

.

(แบบเอ

กสาร

หมาย

เลข 20

)

1. กา

รฆาเช

อเรมเว

ลา.....

..........

..........

..........

........น

. ถงเว

ลา.....

..........

..........

..........

..........

...น.

2. กา

รพาส

เจอรไร

สเรมเว

ลา.....

..........

..........

......น.

ถงเวล

า........

..........

..........

..........

..........

.น.3.

การบ

รรจเร

มเวลา

..........

..........

..........

..........

....น. บ

รรจเส

รจเวล

า........

..........

..........

.......น

.

1. กา

รฆาเช

อเรมเว

ลา.....

..........

..........

..........

........น

. ถงเว

ลา.....

..........

..........

..........

.........น

.2.

การย

เอช ท

เรมเวล

า........

..........

..........

..........

.น. ถง

เวลา...

..........

..........

..........

..........

.น.3.

การบ

รรจเร

มเวลา

..........

..........

..........

..........

....น. บ

รรจเส

รจเวล

า........

..........

..........

..น.

สหกร

ณ......

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

.จากด

รายง

านกา

รผลต

วนท..

..........

.........เ

ดอน..

..........

..........

..........

..........

...พ.ศ.

..........

.........

4. กา

รทาค

วามส

ะอาด

เรมเวล

า........

..........

.........น

. ถงเว

ลา.....

..........

..........

..........

.........น

.

ผจดก

ารเจา

หนาท

ผลต

หวหน

าฝาย

ผลต

จานว

นวตถ

ดบแล

ะบรร

จภณฑ

4. กา

รทาค

วามส

ะอาด

เรมเวล

า........

..........

.........น

. ถงเว

ลา.....

..........

..........

..........

..........

....น.

- 53 -


เลขท..............

แผนก............................................ขอเบกผลตภณฑนมตามรายการตอไปน

ท รายการ จานวนหนวย


.................................................................................................... ...........................................................................................

ผเบก

...........................................................................................

วนท...........................เดอน........................................พ.ศ........................

ผสงมอบ

ผอนมต

ราคาตอหนวย จานวนเงน(บาท) (บาท)


ใบเบกผลตภณฑนม

- 54 -


นมพาสเจอรไรส วนทผลต........................................... วนหมดอาย...................................... นมย เอช ท วนทผลต........................................... วนหมดอาย......................................

รายการ ................ ................ ................ ................ ................ ................

Organoleptic Test Temperature (C) % Fat Specific gravity @ 20 c % Total solids % Solids not fat ph % Acidity by Lactic acid Alcohol Test Standard Plate Count ………………...…………….. ………………...…………….. ………………...……………..

ผตรวจสอบ

....................................................... เจาหนาทควบคมคณภาพ

เวลาทตรวจสอบ

สหกรณ....................................................................จากดรายงานการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑนม

วนท.......................เดอน...........................................พ.ศ..............

- 55 -

สมดบญช

สหกรณท ดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบเปนผประกอบการในระบบภาษมลคาเพม สมดบญชทใชแบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. สมดบนทกรายการขนตน ใชสาหรบบนทกรายการเงนจากเอกสารประกอบการบนทกบญชตาง ๆ เรยงตามลาดบ

กอนหลงของเหตการณทเกดขน กอนทจะผานรายการไปบนทกในสมดบนทกรายการขนปลาย สมดบนทกรายการขนตนทใชในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ มดงน (1) สมดเงนสด (แบบบญชหมายเลข 1) ใชบนทกรายการรบ - จายเงนสดและเงนสด

คงเหลอ รวมทงภาษซอและภาษขาย โดยการรบและจายเงนสดทกกรณจะตองนารายการเงนจากเอกสารประกอบการรบ - จายมาบนทกรายการในสมดเงนสดกอนเสมอ สมดเงนสดนอกจากจะเปนสมดบนทกรายการขนตนแลว ยงทาหนาทเปนบญชแยกประเภทเงนสดดวย

(2) สมดซอและรายงานภาษซอ (แบบบญชหมายเลข 2)ใชบนทกรายการซอนานมดบจากสมาชกและผมใชสมาชก ซงเปนสนคาทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม บนทกรายการซอวตถดบปรงผสม และบรรจภณฑซงเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ทงทซอเปนเงนสดและเงนเชอ โดยแยกเปนสมดซอนานมดบ สมดซอวตถดบปรงผสมและสมดซอบรรจภณฑ เพอทราบรายละเอยดเกยวกบการซอนานมดบวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑแตละชนด โดยแยกบนทกสนคาทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม สนคาทตองเสยภาษมลคาเพมและภาษซอใหชดเจน

(3) สมดขายและรายงานภาษขาย (แบบบญชหมายเลข 3) ใชบนทกรายการขายนานมดบ ซงเปนสนคาทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม และรายการขายผลตภณฑนม ซงเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ยกเวน ผลตภณฑนมรสจด ทงทขายเปนเงนสดและเงนเชอ โดยแยกเปนสมดขายนานมดบ และสมดขายผลตภณฑนมแตละชนด เพอทราบรายละเอยดเกยวกบการขายนานมดบและผลตภณฑนม แตละชนด โดยแยกบนทกสนคาทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม สนคาทตองเสยภาษมลคาเพมและภาษขาย ใหชดเจน

(4) สมดรายวนทวไป (แบบบญชหมายเลข 4) ใชสาหรบบนทกรายการบญชทเกดขน ซงไมเกยวกบการรบจายเงนสด หรอรายการทไมอาจบนทกในสมดบนทกรายการขนตนเลมอน ไดแก รายการตามเอกสารใบโอนบญช ทงน รายการใดทไดบนทกในสมดบนทกรายการขนตนเลมอนแลว ไมตองนามาบนทกในสมดรายวนทวไปอก เชน รายการซอ - ขายนานมดบเปนเงนเชอ รายการซอ - ขายผลตภณฑนมเปนเงนเชอ เปนตน

- 56 -

2. สมดบนทกรายการขนปลาย ใชสาหรบบนทกรายการเงนแยกตามลกษณะของรายการเงนทเกดขนแตละประเภทจาก

สมดบนทกรายการขนตน เพอรวบรวมรายการเงนแตละประเภททมลกษณะอยางเดยวกนเขาไวเปนหมวดหม

สมดบนทกรายการขนปลายทใชในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ มดงน (1) สมดบญชแยกประเภททวไป (แบบบญชหมายเลข 5) ใชบนทกรายการเงนจาก

สมดบนทกรายการขนตนแยกตามประเภทบญชทจาแนกไว รายการเงนทกรายการทบนทกไวในสมดบนทก รายการขนตนแตละเลมจะตองผานรายการมาบนทกในบญชแยกประเภททเกยวของเสมอ

(2) บญชยอย ใชบนทกรายการเงนทเกดขนแยกยอยออกไปแตละรายเพอประโยชนในการควบคมและตรวจสอบ ไดแก

- บญชยอยลกหนนานมดบ/บญชยอยลกหนผลตภณฑนม (แบบบญชยอยหมายเลข 1) - บญชยอยเจาหนนานมดบ/บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม/บญชยอยเจาหน บรรจภณฑ (แบบบญชยอยหมายเลข 2)

(3) ทะเบยน ใชบนทกรายละเอยดเกยวกบการรบ การจายและจานวนคงเหลอของนานมดบ วตถดบปรงผสมและผลตภณฑนมแตละชนดเพอประโยชนในการควบคมและตรวจสอบ ไดแก

- ทะเบยนคมนานมดบ (แบบทะเบยนหมายเลข 1) - ทะเบยนคมวตถดบปรงผสม/ทะเบยนคมบรรจภณฑ/ทะเบยนคมผลตภณฑนม

(แบบทะเบยนหมายเลข 2)

- 57 -

รปแบบสมดบญช บญชยอยและทะเบยน

1. สมดเงนสด (แบบบญชหมายเลข 1) 2. สมดซอและรายงานภาษซอ (แบบบญชหมายเลข 2) 3. สมดขายและรายงานภาษขาย (แบบบญชหมายเลข 3) 4. สมดรายวนทวไป (แบบบญชหมายเลข 4) 5. สมดบญชแยกประเภททวไป (แบบบญชหมายเลข 5) 6. บญชยอยลกหนนานมดบ/

บญชยอยลกหนผลตภณฑนม (แบบบญชยอยหมายเลข 1) 7. บญชยอยเจาหนนานมดบ/

บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม/ บญชยอยเจาหนบรรจภณฑ (แบบบญชยอยหมายเลข 2)

8. ทะเบยนคมนานมดบ (แบบทะเบยนหมายเลข 1) 9. ทะเบยนคมวตถดบปรงผสม/

ทะเบยนคมบรรจภณฑ/ ทะเบยนคมผลตภณฑนม (แบบทะเบยนหมายเลข 2)

- 58 -

(1)

(2)(3)

(4)(5)

(6)(7)

(8)(9)

(10)

(11)

(12)

รวม

รบ

ร

วมจา

ยเงน

สดคง

เหลอย

กมา

เงนสด

คงเหล

อยกไป

จานว

นเงน

ภาษซ

อ

(แบบบ

ญชหม

ายเลข

1)

สมดเง

นสด

เครดต

เลขท

เอกสา

รหน

าบญช

จา

นวนเง

นวน

เดอน

ปชอ

บญชแ

ละราย

การ

จานว

นเงน

ภาษข

ายวน

เดอน

ปชอ

บญชแ

ละราย

การ

เดบต

หนาบ

ญช

จานว

นเงน

เลขท

เอกสา

ร

- 59 -

คาอธบายประกอบแบบสมดเงนสด การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในสมดเงนสด ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทรบเงน ชองท (2) บนทกเลขทใบสาคญรบ ชองท (3) บนทกชอบญชแยกประเภท ตามประเภทของรายการเงนทปรากฏในใบสาคญรบและ

บนทกขอความเกยวกบการรบเงนทเหนวาจาเปนโดยยอ ชองท (4) บนทกหนาบญชแยกประเภทของบญชตามชองท (3) ในสมดบญชแยกประเภททวไป

กรณเปนรายการขายนานมดบและรายการขายผลตภณฑนมแตละชนดใหบนทกหนาบญช สมดขายนานมดบ หรอสมดขายผลตภณฑนม ตามแตกรณ

ชองท (5) บนทกจานวนเงนทรบตามประเภทของบญชทปรากฏจานวนเงนใบสาคญรบ ชองท (6) บนทกจานวนเงนภาษขายทสหกรณเรยกเกบจากผซอผลตภณฑนมตามประเภทของ

รายการเงนในชองท (3) ชองท (7) บนทกวนท เดอน ป ทจายเงน ชองท (8) บนทกเลขทใบสาคญจาย ชองท (9) บนทกชอบญชแยกประเภทตามประเภทของรายการเงนทปรากฏในใบสาคญจายและ

บนทกขอความเกยวกบการจายเงนทเหนวาจาเปนโดยยอ ชองท (10) บนทกหนาบญชแยกประเภทของบญชตามชองท (9) ในสมดบญชแยกประเภททวไป

กรณเปนรายการซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสมและซอบรรจภณฑ ใหบนทกหนาบญชสมดซอนานมดบ สมดซอวตถดบปรงผสม หรอสมดซอบรรจภณฑ ตามแตกรณ

ชองท (11) บนทกจานวนเงนทจายตามประเภทของบญชทปรากฏจานวนเงนใบสาคญจาย ชองท (12) บนทกจานวนเงนภาษซอทสหกรณจายใหผขายวตถดบปรงผสมหรอบรรจภณฑตามประเภท

ของรายการเงนในชองท (9) ทกสนวนใหรวมจานวนเงนในชองท (5) และชองท (6) ดานเดบตของแตละชอง และนายอดรวมของทงสองชองรวมกน ผลลพธทไดนาไปแสดงเปนรายการ รวมรบ บวกดวย เงนสดคงเหลอยกมา แสดงผลลพธทไดเปนยอดรวมทงสน และรวมจานวนเงนในชองท (11) และชองท (12) ดานเครดตของ แตละชอง และนายอดรวมของทงสองชองรวมกน ผลลพธทไดนาไปแสดงเปนรายการ รวมจาย แลวนาไปหกยอดรวมทงสนดานเดบต ผลตางเปนเงนสดคงเหลอประจาวนใหแสดงเปนรายการ เงนสดคงเหลอยกไป ดานเครดต แลวรวมจานวนเงนทง 2 ดาน ซงตองเทากน

- 60 -

(1)(2)

(3)(4)

(5)(6)

(7)(8)

(9)(10

)(11

)(12

)(13

)(14

)(15

)

ผมใชส

มาชก

รวมเงน

เงนเชอ

สมาชก

สมาชก

สมาชก

ผมใช

สมาชก

หนา

บญช

ยอย

มลคา

สนคา

ไดรบย

กเวนภ

าษ/

รวมภา

ษซอต

องหาม

ผมใชส

มาชก

ไมร

วม

ภาษม

ลคาเพ

ม

จานวน

เงน

ภาษซ

อ

ปรมา

ณ

(แบบบ

ญชหม

ายเลข

2)

สมดซ

อและ

รายงาน

ภาษซ

อ

เงนสด

จานวน

เงน

วน เด

อน ป

รายกา

รเลข

ทเอก

สาร

ชอผข

าย

(เจาห

น)

- 61 -

คาอธบายประกอบแบบสมดซอ การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในสมดซอ ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑ ชองท (2) บนทกเลขทเอกสารการซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑ ชองท (3) บนทกชอผขาย หรอเจาหน ชองท (4) บนทกรายการเกยวกบนานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑทซอโดยยอ ชองท (5) บนทกหนาบญชยอยเจาหนนานมดบ หนาบญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม

หรอหนาบญชยอยเจาหนบรรจภณฑทผานรายการไปบนทกไวในกรณทซอเปนเงนเชอ ชองท (6) บนทกจานวนเงนคานานมดบทซอจากสมาชกและผขายทมใชสมาชก ซงเปนสนคาทไดรบ

ยกเวนภาษมลคาเพม ทงทซอเปนเงนสดและเงนเชอ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ ชองท (7) บนทกจานวนเงนซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑ ซงเปนสนคาทตองเสยภาษ

มลคาเพม ทงทซอเปนเงนสดและเงนเชอ โดยบนทกดวยจานวนเงนซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑไมรวมภาษมลคาเพมตามทปรากฏในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ หรอใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ

ชองท (8) บนทกจานวนเงนภาษซอของวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑตามทปรากฏในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ หรอใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ

ชองท (9) บนทกปรมาณของนานมดบทซอจากสมาชกทงทซอเปนเงนสดและเงนเชอ แลวนาไปบนทก ในทะเบยนคมนานมดบตามรายการในชองท (4)

ชองท (10) บนทกปรมาณของนานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑแตละชนดทซอจากผมใชสมาชก ทงทเปนเงนสดและเงนเชอ แลวนาไปบนทกทะเบยนคมนานมดบ ทะเบยนคมวตถดบปรงผสม หรอทะเบยนคมบรรจภณฑ ตามแตกรณ ตามรายการในชองท (4)

ชองท (11) บนทกจานวนเงนคานานมดบทซอจากสมาชกเปนเงนสด (ถาม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมนานมดบควบคกบปรมาณทซอ

ชองท (12) บนทกจานวนเงนคานานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑแตละชนดทซอจากผขาย ทมใชสมาชกเปนเงนสด (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมแตละประเภทตามแตกรณ ควบคกบปรมาณทซอ

ชองท (13) บนทกจานวนเงนคานานมดบทซอจากสมาชกเปนเงนเชอ แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมนานมดบควบคกบปรมาณทซอ

ชองท (14) บนทกจานวนเงนคานานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑแตละชนดทซอจากผขาย ทมใชสมาชกเปนเงนเชอ (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมแตละประเภทตามแตกรณ ควบคกบปรมาณทซอ

ชองท (15) บนทกจานวนเงนรวมทซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสมและซอบรรจภณฑแตละชนด (รวมภาษมลคาเพม) ทงทเปนเงนสดและเงนเชอโดยใชยอดรวมแตละฉบบ กรณซอเปน เงนเชอใหผานรายการไปบนทกบญชยอยเจาหนนานมดบ บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม หรอบญชยอยเจาหนบรรจภณฑแตละราย ตามแตกรณ ตามรายการในชองท (3)

- 62 -

ทกสนวนใหรวมยอดของจานวนเงนในแตละชอง ดงน ชองท (6) จานวนเงนซอนานมดบทเปนสนคาทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม ใหนา

จานวนเงนรวมซอนานมดบไปบนทกในบญชซอนานมดบ ดานเดบตใน สมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (7) จานวนเงนซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑทตองเสยภาษมลคาเพม ใหนาจานวนเงนรวมไปบนทกบญชซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑดานเดบตในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (8) จานวนเงนภาษซอ ใหนาจานวนเงนรวมไปบนทกบญชภาษซอดานเดบต ในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (13) จานวนเงนทซอนานมดบจากใหสมาชกเปนเงนเชอ ใหนาจานวนเงนรวมไปบนทกบญชเจาหนนานมดบดานเครดตในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (14) จานวนเงนทซอนานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑจากผขายทมใช สมาชกเปนเงนเชอ ใหนาจานวนเงนรวมซอนานมดบเปนเงนเชอ ซอวตถดบ ปรงผสมเปนเงนเชอ และซอบรรจภณฑเปนเงนเชอไปบนทกบญชเจาหน นานมดบ บญชเจาหนวตถดบปรงผสม และบญชเจาหนบรรจภณฑ ดานเครดตในสมดบญชแยกประเภททวไป ตามแตกรณ

- 63 -

(1)

(2)(3)

(4)(5)

(6)(7)

(8)(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(แบบบ

ญชหม

ายเลข

3)

สมดข

ายและ

รายงาน

ภาษข

าย

เงนสด

จานวน

เงน

วน เด

อน ป

รายการ

เลขท

ใบกากบ ภาษ

ชอ

ผซอ

(ลก

หน)

หนา

บญช

ยอย

มลคาส

นคา

ไดร

บยกเว

น

ภาษม

ลคาเพ

มผม

ใชสมา

ชกผม

ใชสมา

ชก

รวมเงน

เงนเชอ

สมาชก

สมาชก

สมาชก

ผมใช

สมาชก

ท ตองเ

สยภา

ษมลค

าเพม

จานวน

เงน

ภาษข

าย

ปรมา

ณ

- 64 -

คาอธบายประกอบแบบสมดขายและรายงานภาษขาย การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในสมดขายและรายงานภาษขาย ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทขายนานมดบ หรอขายผลตภณฑนม ชองท (2) บนทกเลขทเอกสารการขายนานมดบ หรอขายผลตภณฑนม ชองท (3) บนทกชอผซอ หรอลกหน ชองท (4) บนทกรายการเกยวกบนานมดบ หรอผลตภณฑนมแตละชนดทขายโดยยอ ชองท (5) บนทกหนาบญชยอยลกหนนานมดบ หรอหนาบญชยอยลกหนผลตภณฑนมทผานรายการ

ไปบนทกไวในกรณทขายเปนเงนเชอ ชองท (6) บนทกจานวนเงนคาขายนานมดบและผลตภณฑนมรสจด ซงเปนสนคาทไดรบยกเวน

ภาษมลคาเพม ทงทขายเปนเงนสดและเงนเชอ - จานวนเงนคาขายนานมดบตามทปรากฏในใบเสรจรบเงน หรอใบกากบนานมดบ - จานวนเงนคาขายผลตภณฑนมรสจดตามทปรากฎในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ หรอ ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ

ชองท (7) บนทกจานวนเงนคาขายผลตภณฑนม ซงเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ยกเวน ผลตภณฑนมรสจด ทงทขายเปนเงนสดและเงนเชอ โดยบนทกดวยจานวนเงนคาขายผลตภณฑนมไมรวมภาษมลคาเพมตามทปรากฏในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ หรอใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ

ชองท (8) บนทกจานวนเงนภาษขายของผลตภณฑนมตามทปรากฏในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ หรอใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ

ชองท (9) บนทกปรมาณของผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหสมาชกทงทขายเปนเงนสดและเงนเชอ แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมผลตภณฑนมตามรายการในชองท (4)

ชองท (10) บนทกปรมาณของนานมดบ หรอผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหผมใชสมาชกทงทเปน เงนสดและเงนเชอ แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมนานมดบ หรอทะเบยนคมผลตภณฑนม ตามแตกรณ ตามรายการในชองท (4)

ชองท (11) บนทกจานวนเงนคาผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหสมาชกเปนเงนสด (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมผลตภณฑนมควบคกบปรมาณทขาย

ชองท (12) บนทกจานวนเงนคานานมดบ หรอผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหผทมใชสมาชกเปน เงนสด (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมแตละประเภทตามแตกรณ ควบคกบปรมาณทขาย

ชองท (13) บนทกจานวนเงนคาผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหสมาชกเปนเงนเชอ (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมผลตภณฑนมควบคกบปรมาณทขาย

ชองท (14) บนทกจานวนเงนคานานมดบ หรอผลตภณฑนมแตละชนดทขายใหผทมใชสมาชกเปน เงนเชอ (รวมภาษมลคาเพม) แลวนาไปบนทกในทะเบยนคมแตละประเภทตามแตกรณ ควบคกบปรมาณทขาย

- 65 -

ชองท (15) บนทกจานวนเงนรวมทขายนานมดบและขายผลตภณฑนมแตละชนด (รวมภาษมลคาเพม) ทงทเปนเงนสดและเงนเชอ โดยใชยอดรวมแตละฉบบ กรณขายเปนเงนเชอใหผานรายการไปบนทกบญชยอยลกหนนานมดบ หรอบญชยอยลกหนผลตภณฑนมแตละราย ตามแตกรณ ตามรายการในชองท (3)

ทกสนวนใหรวมยอดของจานวนเงนในแตละชอง ดงน ชองท (6) จานวนเงนขายนานมดบ และผลตภณฑนมรสจดทไดรบยกเวนภาษมลคาเพม

ใหนาจานวนเงนรวมขายนานมดบไปบนทกในบญชขายนานมดบ และ จานวนเงนรวมขายผลตภณฑนมรสจดไปบนทกในบญชขายผลตภณฑนม ดานเครดตในสมดบญชแยกประเภททวไป ตามแตกรณ

ชองท (7) จานวนเงนขายผลตภณฑนมทตองเสยภาษมลคาเพม ใหนาจานวนเงนรวม ไปบนทกบญชขายผลตภณฑนมดานเครดตในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (8) จานวนเงนภาษขาย ใหนาจานวนเงนรวมไปบนทกบญชภาษขายดานเครดต ในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (13) จานวนเงนทขายผลตภณฑนมใหสมาชกเปนเงนเชอ ใหนาจานวนเงนรวม ไปบนทกบญชลกหนผลตภณฑนมดานเดบตในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (14) จานวนเงนทขายนานมดบ หรอผลตภณฑนมใหผมใชสมาชกเปนเงนเชอ ใหนาจานวนเงนรวมขายนานมดบเปนเงนเชอไปบนทกบญชลกหนนานมดบ และจานวนเงนรวมขายผลตภณฑนมเปนเงนเชอไปบนทกบญชลกหน ผลตภณฑนมดานเดบตในสมดบญชแยกประเภททวไป ตามแตกรณ

- 66 -

(แบบบญชหมายเลข 4)

สมดรายวนทวไป

วน เดอน ป เลขท ใบโอน บญช

รายการ หนา บญช เดบต เครดต

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

คาอธบายประกอบแบบสมดรายวนทวไป การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในสมดรายวนทวไป ใหบนทกดงน ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทบนทกรายการบญชทเกดขน ซงไมเกยวกบการรบจายเงนสด หรอ

รายการทไมอาจบนทกในสมดบนทกรายการขนตนเลมอนได ไดแก รายการทบนทกใน ใบโอนบญช

ชองท (2) บนทกเลขทใบโอนบญชเรยงตามลาดบ ชองท (3) บนทกชอบญชทเกยวของและคาชแจงโดยยอตามใบโอนบญช ชองท (4) บนทกหนาบญชแยกประเภทของบญชทโอนตามขอ (3) ในสมดบญชแยกประเภททวไป

รวมทงใหผานรายการไปยงบญชยอย (ถาม) ชองท (5) บนทกจานวนเงนจากชองเดบต ตามใบโอนบญช ชองท (6) บนทกจานวนเงนจากชองเครดต ตามใบโอนบญช

- 67 -

(แบบบญชหมายเลข 5)

สมดบญชแยกประเภททวไป บญช……….………..………….

วน เดอน ป รายการ หนาบญช เดบต เครดต

ยอดคงเหลอ เดบต

ยอดคงเหลอเครดต

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

คาอธบายประกอบแบบสมดบญชแยกประเภททวไป

การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในสมดบญชแยกประเภททวไป ใหบนทกดงน ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทผานรายการจากสมดบนทกรายการขนตนมาบนทกในสมดบญช

แยกประเภททวไป ชองท (2) บนทกขอความเกยวกบรายการเงนโดยยอ ชองท (3) บนทกหนาบญชของสมดบนทกรายการขนตนทผานรายการมา ชองท (4) บนทกจานวนเงนทผานรายการจากสมดบนทกรายการขนตน ทมยอดเปนเดบต ชองท (5) บนทกจานวนเงนทผานรายการจากสมดบนทกรายการขนตน ทมยอดเปนเครดต ชองท (6) บนทกผลตางของจานวนเงนในชองท (4) – (5) ในกรณทจานวนเงนในชองท (4)

มมากกวา ชองท (5) ชองท (7) บนทกผลตางของจานวนเงนในชองท (5) – (4) ในกรณทจานวนเงนในชองท (5)

มมากกวา ชองท (4)

- 68 -

(แบบบญชยอยหมายเลข 1)

บญชยอยลกหนนานมดบ/บญชยอยลกหนผลตภณฑนม

ชอลกหน……………………..………………… ทอย………………………………………………………………………………….

วน เดอน ป รายการ หนาบญช

จานวนเงน เดบต

จานวนเงน เครดต

ยอดคงเหลอ เดบต หมายเหต

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

- 69 -

คาอธบายประกอบแบบบญชยอยลกหนนานมดบ/บญชยอยลกหนผลตภณฑนม การบนทกรายการในบญชยอยลกหนนานมดบ หรอบญชยอยลกหนผลตภณฑนม

ใหบนทกรายละเอยดเกยวกบชอลกหน และทอยใหชดเจน การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในบญชยอยลกหน ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทขายนานมดบ หรอขายผลตภณฑนมเปนเงนเชอ หรอวนท เดอน ป ทไดรบชาระหนจากลกหนแตละประเภท ตามแตกรณ

ชองท (2) บนทกรายการเกยวกบการขายนานมดบ หรอขายผลตภณฑนมเปนเงนเชอ หรอการรบชาระหนจากลกหนแตละประเภทโดยยอ

ชองท (3) บนทกหนาบญชของสมดบนทกรายการขนตนทผานรายการ ไดแก สมดขายนานมดบ สมดขายนมพาสเจอรไรส สมดขายนมย เอช ท สมดเงนสด หรอสมดรายวนทวไป

ชองท (4) บนทกจานวนเงนคานานมดบ หรอผลตภณฑนมทขายเปนเงนเชอตามทปรากฏในสมดขาย แตละประเภท

ชองท (5) บนทกจานวนเงนทไดรบชาระหนจากลกหนแตละประเภทตามทปรากฏในสมดเงนสด หรอสมดรายวนทวไป

ชองท (6) บนทกจานวนเงนคานานมดบ หรอผลตภณฑนมทลกหนคางชาระ ชองท (7) บนทกขอความทเหนวาสมควรและจะเปนประโยชนในโอกาสตอไป

- 70 -

(แบบบญชยอยหมายเลข 2)

บญชยอยเจาหนนานมดบ/บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม/บญชยอยเจาหนบรรจภณฑ

ชอเจาหน……….………………..……………………. เลขทะเบยน……….…….… กลมท ……… (เจาหนนานมดบ)

ทอย…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

วน เดอน ป รายการ หนาบญช

จานวนเงน เดบต

จานวนเงน เครดต

ยอดคงเหลอ เครดต หมายเหต

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

- 71 -

คาอธบายประกอบ แบบบญชยอยเจาหนนานมดบ/บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม/บญชยอยเจาหนบรรจภณฑ

การบนทกรายการในบญชยอยเจาหนนานมดบ บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม หรอบญชยอยเจาหนบรรจภณฑ ใหบนทกรายละเอยดเกยวกบเจาหนแตละรายใหชดเจน

การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในบญชยอยเจาหน ใหบนทกดงน ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑเปนเงนเชอ

หรอวนท เดอน ป ทจายชาระหนใหเจาหนแตละประเภท หรอไดรบสวนลด ตามแตกรณ ชองท (2) บนทกรายการเกยวกบการซอนานมดบ ซอวตถดบปรงผสม หรอซอบรรจภณฑเปนเงนเชอ

หรอจายชาระหนใหเจาหนแตละประเภทโดยยอ ชองท (3) บนทกหนาบญชของสมดบนทกรายการขนตนทผานรายการ ไดแก สมดซอนานมดบ

สมดซอวตถดบปรงผสม สมดซอบรรจภณฑ สมดเงนสด หรอสมดรายวนทวไป ชองท (4) บนทกจานวนเงนทจายชาระหนใหเจาหนแตละประเภทตามทปรากฏในสมดเงนสด หรอ

สมดรายวนทวไป ชองท (5) บนทกจานวนเงนคานานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑทซอเปนเงนเชอตามทปรากฏใน

สมดซอแตละประเภท ชองท (6) บนทกจานวนเงนคานานมดบ วตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑทคางชาระ ชองท (7) บนทกขอความทเหนวาสมควรและจะเปนประโยชนในโอกาสตอไป

- 72 -


เลขทเอกสาร ปรมาณ ปรมาณ ปรมาณ หมายเหต

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)

(บาท)

วนเดอน ป

รบราคา

ตอหนวยจานวนเงน

(บาท)

ทะเบยนคมนานมดบ

ราคา จานวนเงนตอหนวย (บาท)

จาย คงเหลอราคา จานวนเงน

ตอหนวย

- 73 -

คาอธบายประกอบแบบทะเบยนคมนานมดบ การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในทะเบยนคมนานมดบ ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทซอนานมดบ หรอวนท เดอน ป ทขายนานมดบ หรอวนท เดอน ปทนานานมดบเขาผลต ตามแตกรณ

ชองท (2) บนทกเลขทเอกสารทเกยวของ ชองท (3) บนทกปรมาณของนานมดบทซอ ชองท (4) บนทกราคาทนตอหนวยของนานมดบทซอ ชองท (5) บนทกจานวนเงนคานานมดบทซอ ชองท (6) บนทกปรมาณของนานมดบทขาย หรอนาเขาผลต กรณนานานมดบเขาผลตใหระบวา “นาเขาผลต” ในชองหมายเหต ชองท (7) บนทกราคาขายตอหนวยของนานมดบทขาย หรอบนทกราคาทนตอหนวยของนานมดบ

ทนาเขาผลต ชองท (8) บนทกจานวนเงนคานานมดบทขาย หรอนาเขาผลต ชองท (9) บนทกปรมาณของนานมดบคงเหลอ ชองท (10) บนทกราคาทนตอหนวยของนานมดบคงเหลอ ชองท (11) บนทกจานวนเงนทเปนราคาทนของนานมดบคงเหลอ ชองท (12) บนทกขอความทเหนวาสมควรและจะเปนประโยชนในโอกาสตอไป หมายเหต ในกรณทมราคาทนหลายราคา ใหแยกรายการในชองท (9) – (11)

ตามราคาทนทแตกตางกน

- 74 -


เลขทเอกสาร ปรมาณ ปรมาณ ปรมาณ หมายเหต

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)

เดอน ป ราคา จานวนเงนตอหนวย (บาท) ตอหนวย (บาท) ตอหนวย (บาท)ราคา

ทะเบยนคมวตถดบปรงผสม/ทะเบยนคมบรรจภณฑ/ทะเบยนคมผลตภณฑนม

วน รบ จาย คงเหลอ

ชนด.................................... ขนาด...............................

จานวนเงน ราคา จานวนเงน

- 75 -

คาอธบายประกอบแบบทะเบยนคมวตถดบปรงผสม/ทะเบยนคมบรรจภณฑ/ทะเบยนคมผลตภณฑนม การบนทกรายการลงในทะเบยนคมวตถดบปรงผสม หรอทะเบยนคมบรรจภณฑ หรอ

ทะเบยนคมผลตภณฑนมใหแยกเปนแตละชนด โดยบนทกรายละเอยดชนดและขนาดบรรจใหชดเจน การบนทกรายการลงในชองตาง ๆ ในทะเบยนคม ใหบนทกดงน

ชองท (1) บนทกวนท เดอน ป ทซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ หรอรบผลตภณฑนมแตละชนดจากการผลต หรอวนท เดอน ป ทเบกวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑเพอใชผลต หรอวนท เดอน ป ทขายและเบกผลตภณฑนม ตามแตกรณ

ชองท (2) บนทกเลขทเอกสารทเกยวของ ชองท (3) บนทกปรมาณของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทซอ หรอผลตภณฑนมทรบจากการผลต

ตามรายงานการผลต หรอใบนาสงผลตภณฑนม ชองท (4) บนทกราคาทนตอหนวยของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทซอ หรอผลตภณฑนมทรบจาก

การผลต ชองท (5) บนทกจานวนเงนคาวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทซอ หรอผลตภณฑนมทรบจากการผลต ชองท (6) บนทกปรมาณของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทใชผลต หรอผลตภณฑนมทขายและเบก กรณเบกวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑเขาผลตใหระบวา “นาเขาผลต” ในชองหมายเหต

กรณเบกผลตภณฑนมใหระบวา “เบกใช” หรอ “เบกตรวจสอบคณภาพ” ตามแตกรณ ในชองหมายเหต

ชองท (7) บนทกราคาทนตอหนวยของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทใชผลต หรอผลตภณฑนมทเบกและบนทกราคาขายตอหนวยของผลตภณฑนมทขาย

ชองท (8) บนทกจานวนเงนคาวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑทใชผลต หรอผลตภณฑนมทเบกและขาย ชองท (9) บนทกปรมาณของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑคงเหลอ หรอผลตภณฑนมคงเหลอ ชองท (10) บนทกราคาทนตอหนวยของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑคงเหลอ หรอผลตภณฑนม

คงเหลอ ชองท (11) บนทกจานวนเงนทเปนราคาทนของวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑคงเหลอ หรอผลตภณฑนม

คงเหลอ ชองท (12) บนทกขอความทเหนวาสมควรและจะเปนประโยชนในโอกาสตอไป หมายเหต ในกรณทมราคาทนหลายราคา ใหแยกรายการในชองท (9) – (11)

ตามราคาทนทแตกตางกน

- 76 -

ผงบญช ผงบญชเปนการกาหนดชอบญชทไดจดใหมไวใชในระบบบญช โดยแยกเปนหมวดหม ซงผงบญชตามระบบบญชของสหกรณกาหนดตามลกษณะของธรกจ และจดประเภทรายการตามงบดล งบกาไรขาดทน เรยงตามลาดบรายการตงแตสนทรพย หนสน ทน รายไดและคาใชจาย ซงจะชวยอานวยความสะดวกในการจดทางบการเงนและรายงานตางๆ ทคณะกรรมการดาเนนการตองการ ทงน ในการจดผงบญชของแตละสหกรณควรมการเผอเนอทไวในแตละหมวดหมเพอใหสามารถเพมเตมชอบญชทอาจเกดขนในภายหลงได ตวอยางรายชอบญชแยกประเภททวไป สาหรบสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรป นานมดบ ซงเปนไปในลกษณะเดยวกนกบสหกรณประเภทการเกษตร มดงน สนทรพย สนทรพยหมนเวยน

เงนสด เงนฝากธนาคาร (แยกบญชตามชอธนาคาร ประเภทเงนฝากและเลขทบญช) เงนฝากสหกรณอน เงนสงชาระหนระหวางทาง เงนลงทน (แยกตามสถาบนทลงทน) คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน เงนใหกยมสหกรณอน เงนใหกยม (แยกบญชตามประเภทลกหนเงนก) ลกหนการคา ลกหนนานมดบ ลกหนผลตภณฑนม ลกหนคาบรการ ลกหนเงนยมทดรอง ลกหนอนๆ คาเผอหนสงสยจะสญ – ลกหน (แยกตามประเภทลกหน) คาเผอลกหนคลาดเคลอน (แยกตามประเภทลกหน) ดอกเบยเงนใหกคางรบ คาเผอหนสงสยจะสญ – ดอกเบยเงนใหกคางรบ สนคาคงเหลอ (แยกตามประเภทสนคา/ผลตผล) - นานมดบคงเหลอสนป - วตถดบปรงผสมคงเหลอสนป - บรรจภณฑคงเหลอสนป - ผลตภณฑนมคงเหลอสนป คาเผอมลคาสนคาลดลง

- 77 -

สนคาขาดบญช คาเผอสนคาขาดบญช เครองเขยนแบบพมพ วสดสานกงาน วสดสนเปลองโรงงาน วสดหบหอ เคมภณฑ คาใชจายลวงหนา คาปรบเงนใหกคางรบ คาเผอหนสงสยจะสญ - คาปรบเงนใหกคางรบ รายไดคางรบ เงนรอเรยกคน เงนปนผลตามหนคลาดเคลอน เงนเฉลยคนตามสวนธรกจคลาดเคลอน ภาษมลคาเพม ภาษซอ

ฯลฯ สนทรพยไมหมนเวยน ทดน อาคารสานกงาน

ศนยรบนานมดบ โรงงานแปรรปนานมดบ เครองจกรและอปกรณ เครองใชสานกงาน

เครองคอมพวเตอรและอปกรณ ยานพาหนะ

อาคารสานกงานระหวางกอสราง ศนยรบนานมดบระหวางกอสราง โรงงานแปรรปนานมดบระหวางกอสราง

คาเสอมราคาสะสม สทธการเชา สทธการใชประโยชนในทดน อาคาร อปกรณและอนๆ สทธการใชซอฟทแวร

คาใชจายรอตดบญช เงนมดจา

เงนประกน ฯลฯ

- 78 -

หนสน หนสนหมนเวยน เงนเบกเกนบญชธนาคาร เงนกยมระยะสน (แยกบญชตามชอเจาหนเงนก และตามประเภทเงนก) เจาหนการคา

เจาหนนานมดบ เจาหนเงนรบฝากออมทรพย

เจาหนเงนรบฝากออมทรพยพเศษ คาบารงสนนบาตสหกรณแหงประเทศไทยคางจาย ภาษหก ณ ทจายคางจาย

เงนปนผลตามหนคางจาย เงนเฉลยคนตามสวนธรกจคางจาย เงนโบนสคางจาย

เงนรอจายคน เงนประกนสงคมคางจาย

คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา ภาษมลคาเพม ภาษขาย

ฯลฯ หนสนไมหมนเวยน เงนกยมระยะยาว เจาหนคาเชาซอสนทรพย

สารองบาเหนจเจาหนาท เงนกองทนสงเคราะหเจาหนาท เงนประกนความเสยหายเจาหนาท เงนประกนการกอสราง เงนรบบรจาคเพอ.......................

ฯลฯ

ทน ทนของสหกรณ ทนเรอนหน ทนสารอง

ทนสาธารณประโยชน ทนศกษาอบรมทางสหกรณ

- 79 -

ทนรกษาระดบอตราเงนปนผล ทนสะสมเพอขยายงาน ทนสะสมเพอการสงเคราะห กาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน สวนเกนทนจากการตราคาสนทรพย กาไรสทธรอการจดสรร ขาดทนสะสม กาไร (ขาดทน) สทธ

ฯลฯ รายไดและคาใชจาย รายได

รายไดจากธรกจสนเชอ ดอกเบยรบจากเงนใหก

รายไดคาปรบลกหนเงนก หนสญรบคนลกหนเงนก

ฯลฯ รายไดจากธรกจจดหาสนคามาจาหนาย

ขายปย ขายอาหารสตว

ขายเวชภณฑโคนม ขายวสดอปกรณฟารมโคนม ขายเครองจกรกลการเกษตรและอปกรณ

ขายเคมการเกษตร ขายนามนเชอเพลง ขายนามนหลอลน ขายสนคาทวไป รายไดคาปรบลกหนการคา สนคาขาดบญชไดรบชดใช หนสญรบคนลกหนการคา

ฯลฯ รายไดจากธรกจรวบรวมผลตผล

ขายนานมดบ นานมดบขาดบญชไดรบชดใช หนสญรบคนลกหนนานมดบ

ฯลฯ

- 80 -

รายไดจากธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา ขายนมพาสเจอรไรส ขายนมย เอช ท

ผลตภณฑนมขาดบญชไดรบชดใช หนสญรบคนลกหนผลตภณฑนม

ฯลฯ รายไดจากธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร

รายไดคาบรการผสมเทยมสตว รายไดคาจางรดนมโค รายไดคาบรการปรบพนท

ฯลฯ รายไดอน

ดอกเบยเงนฝากธนาคาร ดอกเบยเงนฝากสหกรณอน

คาธรรมเนยมแรกเขา ผลตอบแทนจากการลงทน

รายไดเบดเตลด ฯลฯ

ตนทนและคาใชจาย ตนทนบรการธรกจสนเชอ

ดอกเบยจายเงนก (เพอใหสมาชกก) ตนทนขายธรกจจดหาสนคามาจาหนาย

ซอปย ซอเครองจกรกลการเกษตรและอปกรณ ซอเคมการเกษตร ซอนามนเชอเพลงและหลอลน ซอสนคาทวไป คาใชจายในการซอ

ตนทนขายธรกจรวบรวมผลตผล ซอนานมดบ

คาใชจายในการซอ ตนทนการผลตธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและผลตสนคา ซอนานมดบ

ซอวตถดบปรงผสม ซอบรรจภณฑ

คาใชจายในการซอ

- 81 -

เงนเดอน คาจางแรงงาน คาใชจายในการผลต

- คาวสดสนเปลองโรงงาน - คาเคมภณฑ - คาวสดหบหอ - คานามนเชอเพลงและหลอลน

- คานา คาไฟฟาโรงงาน - คาเบยประกนภยโรงงาน

- คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ - คาเสอมราคาโรงงาน - คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ

- คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ ฯลฯ

ตนทนบรการธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร คาจดการผสมเทยมสตว

คาแรงงาน คานามนเชอเพลงเครองจกรกลการเกษตร

ฯลฯ คาใชจายเฉพาะธรกจสนเชอ

หนสงสยจะสญลกหนเงนก หนสงสยจะสญดอกเบยเงนใหกคางรบ หนสงสยจะสญคาปรบเงนใหกคางรบ

คาใชจายในการตดตามหน คาใชจายในการสอบทานหน เงนเดอน

ฯลฯ คาใชจายเฉพาะธรกจจดหาสนคามาจาหนาย

คาใชจายในการขาย ดอกเบยจายเงนกเพอจดหาวสดการเกษตร

คาใชจายในการเกบรกษาสนคา หนสงสยจะสญลกหนการคา หนสงสยจะสญคาปรบลกหนการคาคางรบ

คาเสอมราคาคลงสนคา

- 82 -

คาเสยหายจากสนคาขาดบญช คาเสยหายจากสนคาเสอมสภาพตดบญช คาเสยหายจากนามนเชอเพลงสญระเหย

ขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง เงนเดอน

ฯลฯ คาใชจายเฉพาะธรกจรวบรวมผลตผล

คาใชจายในการเกบรกษานานมดบ คาใชจายในการตรวจสอบคณภาพนานมดบ ดอกเบยจายเงนกเพอรวบรวมนานมดบ

คาขนสงนานมดบ คาธรรมเนยมธนาคาร คาใชจายในการขายนานมดบ คาปรบนานมดบคณภาพตากวามาตรฐาน หนสงสยจะสญลกหนนานมดบ คาวสดสนเปลองศนยรบนานมดบ คานา คาไฟฟาศนยรบนานมดบ คาซอมแซมบารงรกษาอปกรณรวบรวมนานมดบ

คาเสอมราคาศนยรบนานมดบ คาเสอมราคาอปกรณรวบรวมนานมดบ

คาเสยหายจากนานมดบขาดบญช คาเสยหายจากนานมดบเสอมสภาพตดบญช

เงนเดอน ฯลฯ

คาใชจายเฉพาะธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา คาใชจายในการเกบรกษาผลตภณฑนม

คาขนสงผลตภณฑนม คาธรรมเนยมธนาคาร คาใชจายในการขายผลตภณฑนม หนสงสยจะสญลกหนผลตภณฑนม คาเบยประกนภยคลงสนคา คาเสอมราคาคลงสนคา

คาเสยหายจากผลตภณฑนมขาดบญช คาเสยหายจากผลตภณฑนมเสอมสภาพตดบญช

ขาดทนจากการตราคาผลตภณฑนมลดลง ฯลฯ

- 83 -

คาใชจายเฉพาะธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร หนสงสยจะสญลกหนคาบรการ

คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ

ฯลฯ คาใชจายดาเนนงานทวไป

เงนเดอนและคาจาง คาลวงเวลา คาเบยประชม คาเบยเลยงพาหนะ คารบรอง บาเหนจเจาหนาท คาเครองเขยนแบบพมพ

คาใชจายในการประชมใหญ คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ คาซอมแซมบารงรกษาอาคารและอปกรณ

คาเชาสานกงาน คานา – คาไฟฟา ดอกเบยจายเงนรบฝาก คาเบยประกนภย เงนสมทบกองทนประกนสงคม คาสวสดการเจาหนาท

คาใชจายเบดเตลด ฯลฯ

- 84 -

วธปฏบตทางบญชเกยวกบการดาเนนงานในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ เพอแสดงใหเหนขนตอนและวธปฏบตทางบญชเกยวกบการดาเนนงานในธรกจรวบรวม

และแปรรปนานมดบไดอยางชดเจน จงใชแผนภมแสดงทางเดนเอกสารและการบนทกบญชประกอบคาอธบาย โดยแสดงถงความสมพนธระหวางเอกสารประกอบการบนทกบญช สมดบนทกรายการขนตนและสมดบนทกรายการขนปลาย กลาวคอ เมอเกดรายการเงนจะใชเอกสารประกอบการบนทกบญชใดบาง ใครเปนผจดทา ตองสงมอบเอกสารนนใหแกผใด และใครเปนผเกบรกษาเอกสารนน การบนทกบญชใน สมดบนทกรายการขนตนแตละเลม การผานรายการไปยงสมดบญชแยกประเภททวไป การจดทาบญชยอย และทะเบยนตาง ๆ ทเกยวของ รวมทงการจดทารายงานทจาเปนโดยใชสญลกษณตาง ๆ แสดงใหทราบ ตามแผนภมทางเดนเอกสาร ไดแก แทนเอกสารทกชนด เชน ใบเสรจรบเงน ใบเบกเงน เปนตน แสดงใหทราบวาเอกสารนไดทาขนเปนครงแรก ทางเดนของเอกสาร ทางเดนของขอมล

นาเอกสาร 2 ฉบบ มาเปรยบเทยบกนหรอตรวจสอบวาตรงกน ออกจากระบบบญชทแสดงดวยแผนภมทางเดนเอกสารและการบนทกบญช แฟมถาวร แฟมชวคราว A เอกสารทเรยงตามลาดบอกษร (Alphabetical) N เอกสารทเรยงตามลาดบตวเลข (Numerical) D เอกสารทเรยงตามลาดบวนท (Date)

- 85 -

นาเอกสารมาแนบไวดวยกน

S ลงลายมอชออนมตหรอรบรองความถกตอง i ลงลายมอชอยอ สมดบนทกรายการขนตนทจะผานรายการไปยงบญชแยกประเภท บญชยอยทเปนสวนหนงของบญชค สมดหรอบญชทไมใชสวนของบญชค

บญชแยกประเภท จดเรมตนลาดบตางๆ ตามหมายเลขทระบในทายลกศร

เอกสารรายงานตางๆ ตามชอทระบ

สาหรบวธปฏบตทางบญชเกยวกบการดาเนนงานในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบซงแสดงดวยแผนภมทางเดนเอกสารและวธการบนทกบญช ประกอบคาอธบาย มดงน

1. การรวบรวมนานมดบเปนเงนเชอและการจายชาระหน 2. การจาหนายนานมดบเปนเงนเชอและการรบชาระหน 3. การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนสด 4. การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนเชอและการจายชาระหน 5. การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม 6. การทดสอบการผลตและการกาหนดมาตรฐานการผลตของสหกรณ 7. การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนสด 8. การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนเชอและการรบชาระหน

- 86 -

1. การรวบรวมนานมดบเปนเงนเชอและการจายชาระหน สหกรณดาเนนการรวบรวม หรอรบซอนานมดบจากสมาชกและผขายทมใชสมาชก

เปนเงนเชอ (ไมมการรวบรวม หรอรบซอนานมดบเปนเงนสด) โดยใหนาสงนานมดบถงศนยรวบรวมนานมดบของสหกรณวนละ 2 ครง เวลาเชาและเยนตามเวลาทกาหนด แลวทาการตรวจสอบในเบองตนเพอพจารณาวาจะรบซอหรอไม โดยดจากส กลน รสและวดอณหภมของนานมดบ จากนนชงนาหนกนานมดบทรบซอและเกบตวอยางไปตรวจสอบคณภาพในหองปฏบตการ แลวคานวณราคารบซอนานมดบ จากผลการตรวจสอบคณภาพตามระเบยบของสหกรณ วาดวยการใหราคานานมดบ และจายชาระหน คานานมดบโดยโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสมาชกและผขายทมใชสมาชก ซงแตละสหกรณอาจกาหนดวนจายชาระหนแตกตางกนตามความเหมาะสม ตวอยางเชน สหกรณกาหนดจายคานานมดบ ประจางวด 15 วน โดยนานมดบทรวบรวมระหวางวนท 1 – 15 ของเดอน สหกรณจะจายชาระหนใน วนท 25 ของเดอนนน และนานมดบทรวบรวมระหวางวนท 16 – 31 ของเดอน สหกรณจะจายชาระหนวนท 10 ของเดอนถดไป เปนตน

1.1 การรวบรวมนานมดบเปนเงนเชอ มขนตอนดงน เจาหนาทรวบรวมนานม ชงนาหนกนานมดบทรบจากสมาชกและผขายทมใชสมาชก จดทา

ใบรบนานมดบ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทกรายละเอยดของผขาย นาหนกรถทบรรทกนานมดบ (ขาเขา) และนาหนกรถเปลา (ขาออก) เพอทราบนาหนกสทธของนานมดบทรบซอ ตนฉบบ ใหสมาชกและผขายทมใชสมาชกเพอเกบไว

เปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน ทก 15 วน จดทาใบสรปรบนานมดบเพอสรปปรมาณนานมดบทรวบรวม จากสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละรายประจางวด 15 วน แลวรวม ปรมาณนานมดบทรวบรวมทงสน

เจาหนาทตรวจสอบคณภาพ ตรวจสอบคณภาพนานมดบของสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละราย จดทารายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบ พรอมสาเนา 2 ฉบบ

บนทกผลการตรวจสอบและราคานานมดบทเพมขน หรอลดลงจาก ราคามาตรฐาน ตนฉบบ ใหเจาหนาทรวบรวมนานมดบเพอใชเปนขอมล ในการคานวณราคารบซอนานมดบตอกโลกรม สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกบญช สาเนาฉบบท 2 เกบไวเปนหลกฐาน

- 87 -

เจาหนาทรวบรวมนานม จดทารายละเอยดการคดราคานานมดบ ประจางวด 15 วน โดยใชขอมลจากใบสรปรบนานมดบและรายงานการตรวจสอบ คณภาพนานมดบทรบจากเจาหนาทตรวจสอบคณภาพ เพอคานวณ ราคารบซอนานมดบตอกโลกรม จานวนเงนคานานมดบของสมาชก และผขายทมใชสมาชกแตละราย รวมจานวนเงนคานานมดบทงสน และคานวณราคารบซอนานมดบเฉลยตอกโลกรม นารายละเอยดการคดราคานานมดบแนบกบสาเนาใบรบนานมดบ ฉบบท 1 สงใหเจาหนาทบญช สาหรบใบสรปรบนานมดบและรายงาน การตรวจสอบคณภาพนานมดบรวบรวมไวในแฟมเอกสารเรยงตาม ลาดบวนท

เจาหนาทบญช ตรวจสอบความถกตองของสาเนารายงานการตรวจสอบคณภาพนานมดบ ฉบบท 1 ทรบจากเจาหนาทตรวจสอบคณภาพกบสาเนาใบรบนานมดบ ฉบบท 1 และรายละเอยดการคดราคานานมดบทรบจากเจาหนาทรวบรวมนานม นาไปบนทกรายการในสมดซอนานมดบ ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไปและบญชยอยเจาหนนานมดบ รวบรวมเอกสารดงกลาวไวในแฟมเอกสารชวคราวเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต ซอนานมดบ xx เครดต เจาหนนานมดบ xx

ทงน เจาหนาทบญชจะบนทกรายการซอนานมดบในทะเบยนคมนานมดบ โดยผานรายการจากสมดซอนานมดบ

1.2 การจายชาระหนคานานมดบโดยโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสมาชก หรอผขายทมใชสมาชก มขนตอนดงน เจาหนาทบญช เมอครบกาหนดชาระหน ตรวจสอบสาเนารายงานการตรวจสอบ

คณภาพนานมดบ ฉบบท 1 รายละเอยดการคดราคานานมดบและ สาเนาใบรบนานมดบ ฉบบท 1 จากแฟมชวคราวกบบญชยอยเจาหน

นานมดบ แลวจดทารายละเอยดการจายคานานมดบ พรอมสาเนา 1 ฉบบ บนทกจานวนเงนคานานมดบ หกดวย คาหนและจานวนหน ทคางชาระกบสหกรณ คงเหลอเปนจานวนเงนทโอนเขาบญชเงนฝาก ธนาคารของสมาชกและผขายทมใชสมาชกแตละราย รวมจานวนเงน โอนชาระหนทงสน แลวจดทาใบถอนเงนฝากธนาคาร ตนฉบบ ใหเจาหนาทการเงน พรอมใบถอนเงนฝากธนาคาร

เพอใหผมอานาจลงชออนมต สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐาน

- 88 -

ทกสนวนจดทาใบโอนบญช บนทกรายการจายชาระหนคานานมดบ ในสมดรายวนทวไป แลวผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป และบญชยอยเจาหนนานมดบ รวบรวมเอกสารดงกลาวไวในแฟมเอกสารเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต เจาหนนานมดบ xx เครดต เงนฝากธนาคาร xx ลกหนการคา xx

ทนเรอนหน xx ..…………………………. xx ฯลฯ

เจาหนาทการเงน ตรวจสอบความถกตองของจานวนเงนโอนชาระหนคานานมดบ ตามใบถอนเงนฝากธนาคารกบรายละเอยดการจายคานานมดบ แลวให ผม อานาจลงชออนม ตแลวสงเอกสารดงกลาวใหธนาคารเพอดาเนนการตอไป (ดแผนภมทางเดนเอกสารในหนาถดไปประกอบ)

การรวบร

วมนา

นมดบ

เปนเงน

เชอ

เจา

หนาทรวบรวมนานม

เจาหน

าทตรวจสอบค

ณภาพ

เจาหน

าทบญ

ช

ชงนาหน

กนานมด

บทรวบรวมจากสมาชก

/ผขาย

ตรวจสอบค

ณภาพ

นานม

ดบ

2

ใหสม

าชก/ผขาย

3

ใบรบนานม

ดบ1

N2

1

รายงานตรวจสอบ

คณภาพน

านมด

บ3

D


คณภาพน

านมด

บ2

2

2

ใบสรปรบน

านมด

บ

D

รายละเอ

ยดการคด

ราคานานม

ดบ


ดบ2

D - 8

เดบต

ซอน

านมด

บสม

ดซอ


คณภาพน

านมด

บ1

D

89 -

เดบต

ซอน

านมด

บ

เครดต

เจาหนค

านานมด

บนานม

ดบรายละเอ



ดบ

ทะเบยน

คมนานม

ดบบญ

ชยอย

เจาหน

นานม

ดบ

การจายช

าระห

นคานาน

มดบ

เจา

หนาทบญ

ชเจา

หนาทการเง

น

จายชาระหนค

านานมด

บ ตรวจสอบบ

ญชยอยเจ

าหนน

านมด

บและโอ

นเงนเขา

บญชเง

นฝากธน

าคารของสมาชก

/ผขาย




2


ดบ

2




ดบ

D


ยดการจายคานานม

ดบ12

ใบถอ

นเงน

ฝากธนาคาร

- 90 -

ใบถอ

นเงน


s


ยดการจาย

1

ผมอานาจ

ลงชออน

มต

ใหธน

าคาร

D

เดบต

เจาหน

นานม

ดบ

ใบโอนบ

ญช

สมดรายวน

ทวไป

ลงชออน

มต

บญชยอย

เจาหน

นานม

ดบ

เครดต

เงนฝ

ากธน

าคาร

ลกห

นการคา

ทนเรอนห

น

เจาหน

นานม

ดบ

- 91 -

2. การจาหนายนานมดบเปนเงนเชอและการรบชาระหน สหกรณจาหนายนานมดบเปนเงนเชอใหแกโรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอน

หรอบรษทเอกชน (ไมมการจาหนายนานมดบเปนเงนสด) โดยถอนาหนกสทธของนานมดบปลายทางท ผซอไดรบเปนเกณฑในการคานวณมลคาขายนานมดบและรบชาระหนดวยการใหผซอโอนเงนเขาบญช เงนฝากธนาคารของสหกรณภายในระยะเวลาทตกลงกน ทงน ในฐานะผขายสหกรณตองรบภาระคาขนสงนานมดบและคาธรรมเนยมธนาคารทเกดขน

2.1 การจาหนายนานมดบเปนเงนเชอ มขนตอนดงน เจาหนาทตลาด จดทาใบจายนานมดบ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทกรายละเอยดของ ผซอ เลขทสญญา นาหนกรถเปลากอนบรรทกนานมดบ (ขาเขา) และนาหนกรถทบรรทกนานมดบสงใหผซอ (ขาออก) เพอทราบ นาหนกสทธของนานมดบตนทาง แลวใหผขนสง ผขนสง เมอสงมอบนานมดบ ใหผซอลงชอรบสนคาในใบจายนานมดบและ

รบใบรบนานมดบของผซอ ซงบนทกนาหนกสทธของนานมดบ ปลายทาง ตนฉบบใบจายนานมดบ ใหผซอเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาใบจายนานมดบฉบบท 1 ฉบบท 2 และใบรบนานมดบของผซอ ใหเจาหนาทตลาดเมอผขนสง กลบถงสหกรณ

เจาหนาทตลาด จดทาใบกากบนานมดบ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทกรายการขาย นานมดบเปนเงนเชอ โดยใชนาหนกสทธปลายทางตามใบรบนานมดบ ของผซอในการคานวณมลคาขายนานมดบ

ตนฉบบ ใหผซอเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญช พรอมใบรบ นานมดบของผซอเพอใชเปน เอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 และ สาเนาใบจายนานมดบฉบบท 2 เกบไวเปนหลกฐาน

- 92 -

ทกสนวนจดทาใบสรปขายนานมดบประจาวน พรอมสาเนา 1 ฉบบ สรปรายการขายนานมดบใหผซอแตละราย โดยเรยงตามลาดบเลขท ใบจายนานมดบ บนทกนาหนกสทธตนทางตามใบจายนานมดบ และบนทกนาหนกสทธปลายทางตามใบรบนานมดบของผซอ แลวรวมปรมาณและจานวนเงนขายนานมดบประจาวน จากนนคานวณราคาขายนานมดบเฉลยตอกโลกรมและผลตางของ นาหนกสทธตนทางกบนาหนกสทธปลายทาง ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญช พรอมสาเนาใบจาย

นานมดบฉบบท 1 เพอใชเปนเอกสาร ประกอบการบนทกบญช

สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐาน เจาหนาทบญช ตรวจสอบความถกตองของใบสรปขายนานมดบประจาวน

สาเนาใบจายนานมดบฉบบท 1 ใบรบนานมดบของผซอ และ สาเนาใบกากบนานมดบฉบบท 1 ทไดรบจากเจาหนาทตลาด แลวนาไปบนทกรายการในสมดขายนานมดบ จากนนผานรายการไป สมดบญชแยกประเภททวไปและบญชยอยลกหนนานมดบ รวบรวมใบสรปขายนานมดบประจาวน และสาเนาใบจายนานมดบ ฉบบท 1 ไวในแฟมเอกสารเรยงตามลาดบวนท สาหรบใบรบนานมดบ ของผซอและสาเนาใบกากบนานมดบฉบบท 1 รวบรวมไวในแฟม เอกสารชวคราวเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต ลกหนนานมดบ xx เครดต ขายนานมดบ xx

ทงน เจาหนาทบญชจะบนทกรายการขายนานมดบในทะเบยนคม นานมดบ โดยผานรายการจากสมดขายนานมดบ

2.2 การรบชาระหนคานานมดบโดยโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณ มขนตอนดงน เจาหนาทบญช เมอลกหนโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณเพอชาระหน

คานานมดบ ตรวจสอบใบรบนานมดบของผซอและสาเนาใบกากบ นานมดบฉบบท 1 จากแฟมชวคราวกบบญชยอยลกหนนานมดบ จดทาใบเสรจรบเงน พรอมสาเนา 2 ฉบบ แนบกบใบรบนานมดบของ ผซอและสาเนาใบกากบนานมดบฉบบท 1 แลวสงใหเจาหนาทการเงน

- 93 -

เจาหนาทการเงน ลงชอรบเงนในใบเสรจรบเงน ตนฉบบ ใหลกหนเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญช พรอมใบรบนานมดบของผซอ และสาเนาใบกากบนานมดบ ฉบบท 1 เพอใชเปน เอกสารประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมสาเนาใบเสรจรบเงนฉบบท 1 สาเนาใบกากบนานมดบ ฉบบท 1 และใบรบนานมดบของผซอ แลวจดทาใบโอนบญช บนทก รายการรบชาระหนในสมดรายวนทวไป แลวผานรายการไปสมดบญช แยกประเภททวไปและบญชยอยลกหนนานมดบ รวบรวมเอกสาร ดงกลาวไวในแฟมเอกสารเรยงตามลาดบวนท ทงน ในฐานะผขายสหกรณตองรบภาระคาธรรมเนยมธนาคารทเกดขน บนทกบญช ดงน

เดบต เงนฝากธนาคาร xx คาธรรมเนยมธนาคาร xx เครดต ลกหนนานมดบ xx

(ดแผนภมทางเดนเอกสารในหนาถดไปประกอบ)

การจาหน

ายนา

นมดบ

เปนเง

นเชอแ

ละการรบช

าระห

น

เจาหน

าทตล

าดเจา

หนาทบญ

ชเจา


น

ลงชอ

รบเงน

ชงนาหน

กนานมด

บทสงใหผซ

อ (ตนท

าง)ใบสรปข

ายนานม

ดบ

ใบ

จายน

านมด

บ1

2

ผขนส

ง

ลกหน

โอนเงนเขา

บญชสหก

รณ

ตรวจสอบบ

ญชยอยลกห

นนานมด

บใบเสรจรบเงน

23

1ให

ลกหน

s

ลงชอ

รบเงน

ใบจายน

านมด

บ1

3


ดบของผซอ

N

23

2

ใบจายน

านมด

บ1

sให

ผซอ

ประจาวน

D

3


1ชงนาหน

กนานมด

บ (ปลายท

าง)

ใบกากบ

นานม

ดบ2



2 2ใบกากบ

นานม

ดบ

2


ดบ3

2

DD

ใบโอนบ

ญช




2

ของผซอ

12

ใบจายน

านมด

บใบรบนานม


N

- 94-

สมดขาย


เดบต

เงน


ญใบกากบ

นานม

ดบ

ใบกากบ

นานม

ดบ1

N

32

ใหผซอ

สมดขาย

นานม

ดบสม

ดรายวน

ทวไป

เดบต

ลกห

นนานมด

บ

เครดต

ขายน

านมด

บ

เดบต

เงน


ค

าธรรมเนย

มธนาคาร

เครดต

ลกห

นนานมด

บ

ใบสรปข

ายนานม

ดบ1D

2

ทะเบยน

คมนานม

ดบบญ

ชยอย

ลกหน

นานม

ดบ

ประจาวน

D

บญชยอย

ลกหน

นานม

ดบ

- 95 -

3. การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนสด ผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท มหลายรสและหลายขนาดบรรจ นอกจากใช

นานมดบเปนวตถดบแลว ยงตองใชวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนวตถดบดวย ซงวตถดบปรงผสม ไดแก นาตาลทราย สและกลนตาง ๆ สารรวมไขมนกบนา (Emulsifier) สารคงตว (Stabiliser) เปนตน และบรรจภณฑ คอ ภาชนะบรรจผลตภณฑนม ไดแก ฟลม (ถง) กลองกระดาษลามเนต ขวด แกลลอน เปนตน การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนสดมขนตอน ดงน เจาหนาทจดซอ จดทาใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทกรายการทสงซอ แลวสงใหผจดการ/ผมอานาจลงชออนมต

ตนฉบบ ใหผขายสนคา สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ

การบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

ตรวจรบและสอบทานรายการตามใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ ของผขายกบสาเนาใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ ฉบบท 2 ลงชอรบสนคา แลวสงใหเจาหนาทการเงน

เจาหนาทการเงน จายเงนคาวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑใหผขายและใหลงชอรบเงน พรอมกบประทบตรา “จายแลว” ในใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ

ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ การบนทกบญช

สาเนาฉบบท 1 ใหผขายสนคา เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ จดทาใบสาคญจาย

แนบไวขางหนา พรอมทงจดทารายงานภาษซอ แลวบนทกรายการ ในสมดเงนสด สมดซอวตถดบปรงผสม และสมดซอบรรจภณฑ ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป รวบรวมเอกสารทงหมด ไวในแฟมเอกสารเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต ซอวตถดบปรงผสม/ ซอบรรจภณฑ xx

ภาษซอ xx เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

ทงน เจาหนาทบญชบนทกรายการซอวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑ แตละชนดในทะเบยนคมวตถดบปรงผสม หรอทะเบยนคมบรรจภณฑ โดยผานรายการจากสมดซอวตถดบปรงผสม หรอสมดซอบรรจภณฑ


การซ

อวตถ

ดบปร

งผสม

และบ

รรจภ

ณฑเปนเงน

สด

ผจดก

ารเจา

หนาทจดซอ

เจาหน

าทบญ

ชเจา


น

ป

3

เมอตอ

งการซ

อวตถ

ดบปร

งผสม

หรอบ

รรจภ

ณฑ

3

1ใบสงซอวตถด

บปรงผสม

/บรรจภ

ณฑ1

2

ใบสงซอวตถด

บป

1

2

ลงชออน

มต

จายเง

นใหผ

ขาย

ใ

ปรงผสม

/บรรจภ

ณฑ S

1



/บรรจภ

ณฑ3

สงใหผขาย



/บรรจภ

ณฑ

D

22


/ใบกากบ

ภาษผ

ขาย

D


/ใบกากบ

ภาษผ

ขาย

พรอม

ใหลงชอรบเงน

1

ใหผขาย

1

เมอไดรบวตถ

ดบปรงผสม

22

-


/ใบกากบ

ภาษผ

ขาย

ใบกากบ

ภาษผ

ขาย

s1



หรอบ

รรจภ

ณฑ

96-

เดบต ซอวตถด

บปรงผส

มสม

ดซอวตถ

ดบ

Dใบ

สาคญ

จาย

สมดซ

อ

เดบ

ต ซอบรรจภณ

ฑเดบ

ต ซอวตถด

บปรงผส

ม

ภ

าษซอ

เครดต

เงนสด

/เงนฝ

ากธน

าคาร

ปรงผสม

และ

รายงานภาษซ

อสม

ดเงนสด

บรรจภณ

ฑและ


อ

เดบต ซอบรรจภณ

ฑ

ภ

าษซอ

เครดต

เงนสด

/เงนฝ

ากธน

าคาร

ทะเบยน

คมวตถด

บฯทะเบยน

คมบรรจภณ

ฑ

- 97 -

4. การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนเชอและการจายชาระหน 4.1 การซอวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเปนเงนเชอ มขนตอนดงน

เจาหนาทจดซอ จดทาใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทกรายการทสงซอ แลวสงใหผจดการ/ผมอานาจลงชออนมต

ตนฉบบ ใหผขายสนคา สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ


เมอไดรบวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑตรวจรบและสอบทาน รายการตามใบกากบสนคา/ใบกากบภาษของผขายกบสาเนาใบสงซอ วตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ ฉบบท 2 ลงชอรบสนคา ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ

การบนทกบญช สาเนาฉบบท 1 สงคนใหผขายสนคา

เจาหนาทบญช ตรวจสอบความถกตองของสาเนาใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ ฉบบท 1 กบใบกากบสนคา/ใบกากบภาษของผขาย พรอมทงจดทา รายงานภาษซอ แลวนาไปบนทกรายการในสมดซอวตถดบปรงผสม และสมดซอบรรจภณฑ ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป บญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสมและบญชยอยเจาหนบรจจภณฑ รวบรวมใบสงซอวตถดบปรงผสม/บรรจภณฑ ฉบบท 1 ไวในแฟม เอกสารเรยงตามลาดบวนท สาหรบใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ ของผขายรวบรวมไวในแฟมเอกสารชวคราวเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต ซอวตถดบปรงผสม/ ซอบรรจภณฑ xx

ภาษซอ xx เครดต เจาหนวตถดบปรงผสม/ เจาหนบรรจภณฑ xx

ทงน เจาหนาทบญชบนทกรายการซอวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑ แตละชนดในทะเบยนคมวตถดบปรงผสม หรอทะเบยนคมบรรจภณฑ โดยผานรายการจากสมดซอวตถดบปรงผสม หรอสมดซอบรรจภณฑ

- 98 -

4.2 การจายชาระหนคาวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑ มขนตอนดงน เมอครบกาหนดชาระหนเจาหนนาเอกสารมาขอรบเงนคาวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑ ประกอบดวย สาเนาใบกากบสนคา/ใบกากบภาษของผขาย และใบเสรจรบเงนของผขาย เจาหนาทบญช ตรวจสอบความถกตองเอกสารทเจาหนนามาขอรบชาระหนกบ

ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษของผขายทรวบรวมไวในแฟมเอกสาร ชวคราวและบญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม หรอบญชยอยเจาหน บรรจภณฑ แลวสงใหเจาหนาทการเงน

เจาหนาทการเงน จายเงนชาระหนคาวตถดบปรงผสม หรอบรรจภณฑและใหลงชอรบเงน พรอมกบประทบตรา “จายแลว” ในใบเสรจรบเงนของผขาย ตนฉบบใบเสรจรบเงนของผขาย ใหเจาหนาทบญช พรอมกบสาเนา ใบกากบสนคา/ใบกากบภาษของ ผขายเพอใชเปนเอกสารประกอบ การบนทกบญช สาเนาใบเสรจรบเงนของผขาย ฉบบท 1 ใหเจาหนเกบไวเปนหลกฐาน

เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมใบเสรจรบเงนของผขายและสาเนาใบกากบสนคา/ ใบกากบภาษ จดทาใบสาคญจายแนบไวขางหนา แลวนาไปบนทก รายการในสมดเงนสด ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป และบญชยอยเจาหนวตถดบปรงผสม หรอบญชยอยเจาหนบรรจภณฑ

รวบรวมเอกสารทงหมดไวในแฟมเอกสารเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต เจาหนวตถดบปรงผสม/ เจาหนบรรจภณฑ xx เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx


การซ

อวตถ

ดบปร

งผสม

และบ

รรจภ

ณฑเปนเงน

เชอแ

ละการจายชาระหน

ใหเจา

หน

ผจดก

ารเจา

หนาทจดซอ

เจาหน

าทบญ

ชเจา


น


บเมอต

องการซอวตถ


หรอบรรจภณ

ฑ2

ใบกากบ

สนคา

/1

D

3



/บรรจภ

ณฑ1

23



/บรรจภ

ณฑ S

1

ปรงผสม

/บรรจภ

ณฑ

D2

บญชยอย

เจาหน

วตถด

บ

ใบกากบ

ภาษผ

ขาย

ลงชออน

มต

S1



/บรรจภ

ณฑ3

สงใหผขาย

2เดบต

ซอวตถ


/

ซอบรรจภณ

ฑ

ภาษซ

อสม

ดซอวตถ


แลสม

ดซอ

บรรจภณ

ฑและ

บญชยอยเจา

หน

บรรจภณ

ฑ

เมอชาระหน ตรวจสอ

บบญช

ยอย

1ใบกากบ

สนคา

/ใบกากบ

ภาษผ

ขาย1

D

- 99



2ทะเบยน

คมวตถด

บฯ

เครดต

เจาหนวตถ


/

เจ

าหนบ

รรจภ

ณฑ

ปรงผสม

และ


อบรรจภณ

ฑและ


อทะเบยน


ฑ

2s

สงใหผข

าย

ใบกากบ

สนคา

/ใบกากบ

ภาษผ

ขาย2

s

จายชาระหน

พรอม

ใหลงชอรบเงน

ใบกากบ

ภาษผ

ขาย


ผขาย1

2

-



หรอบ

รรจภ

ณฑ

21

ใบกากบ

สนคา

/


ผขาย

s

ใหเจา

หน


ผขาย2

s1

2ใบกากบ

สนคา

/

เดบต

เจาหนวตถ


/

เจาหน

บรรจภณ

ฑ D

สมด

ใบสาคญ

จาย

เครดต

เงนส

ด/เงน


เงนสด

บญชยอย

เจาหน

วตถด

บบญ

ชยอยเจา

หน

บรรจภณ

ฑ

- 100 -

5. การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม สหกรณทมโรงงานแปรรปนานมดบจะดาเนนการแปรรปนานมดบทรวบรวมจากสมาชก

และผขายทมใชสมาชกเปนผลตภณฑนมตาง ๆ โดยสหกรณสวนใหญแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท ซงมหลายรส ไดแก นมจด นมหวาน นมชอคโกแลต นมสตรอเบอรร เปนตน มหลายขนาด ไดแก นมพาสเจอรไรสบรรจถง 150 ซซ บรรจขวด 200 ซซ และบรรจแกลลอน 5,000 ซซ นมย เอช ท บรรจกลอง 200 ซซ เปนตน ซงรายละเอยดขนตอนการแปรรปแสดงเปนแผนภาพกระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท ปรากฎในหนา 8 และ 9 ตามลาดบ

การแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม มขนตอนดงน เจาหนาทตลาด รวบรวมคาสงซอผลตภณฑนมจากลกคาเพอรวมปรมาณผลตภณฑนม แตละชนดทลกคาสงซอ แลวจดทาใบสงผลต พรอมสาเนา 1 ฉบบ บนทกรายการและปรมาณผลตภณฑนมทใหแผนกผลตดาเนนการผลต ตนฉบบ ใหเจาหนาทผลต

สาเนาฉบบท 1 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน เจาหนาทผลต จดทาใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ พรอมสาเนา 3 ฉบบ บนทก การเบกนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑแตละชนดเพอใช ในการผลตประจาวน

ตนฉบบ ใหเจาหนาทรวบรวมนานมเพอเบกนานมดบ สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทเกบรกษาเพอเบกวตถดบปรงผสมและ บรรจภณฑ สาเนาฉบบท 2 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกทะเบยนคมนานมดบ ทะเบยนคมวตถดบ

ปรงผสม และทะเบยนคมบรรจภณฑ ตามแตกรณ สาเนาฉบบท 3 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

เมอผลตสาเรจในแตละครง จดทาใบนาสงผลตภณฑนม พรอมสาเนา 1 ฉบบ บนทกปรมาณผลตภณฑนมแตละชนดทผลตได ทรวเสยและ ผลตภณฑนมคงเหลอ ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกทะเบยนคมผลตภณฑนม สาเนาฉบบท 1 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

- 101 -

ทกสนวนรวบรวมสาเนาใบเบกวตถดบและบรรจภณฑฉบบท 3 และ สาเนาใบนาสงผลตภณฑนมฉบบท 1 แลวจดทารายงานการผลต พรอมสาเนา 1 ฉบบ บนทกรายละเอยดการผลตประจาวน บนทก ปรมาณนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑแตละชนดทใชไป ในการผลต ปรมาณผลตภณฑนมแตละชนดทผลตได ทรวเสยและผลตภณฑนมคงเหลอ ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชประกอบการบนทก ตนทนการผลต สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐาน

เจาหนาทบญช ตรวจสอบความถกตองของสาเนาใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ ฉบบท 2 และใบนาสงผลตภณฑนมกบรายงานการผลต แลวบนทก การเบกนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเพอใชในการผลต ในทะเบยนคมนานมดบ ทะเบยนคมวตถดบปรงผสมและทะเบยนคม บรรจภณฑ ตามแตกรณ บนทกผลตภณฑนมทผลตไดในทะเบยนคม ผลตภณฑนม (ดแผนภมทางเดนเอกสารในหนาถดไปประกอบ)

การแป

รรปน

านมด

บ/การท

ดสอบ

การผ

ลต

เมอไดรบค

าสงซอ

เจาหน

าทตล

าดเจา

หนาทผล

ตเจา

หนาทบญ

ช

ใบสงผล

ตD

2

1ใบสงผล

ต1

ใ

ทะเบยน

คมนานม

ดบ

33

4

เมอไดรบค

าสงผลต

- 10

ใบเบกวตถ

ดบและบรรจภ

ณฑ1

ใบเบกวตถ

ดบและบรรจภ

ณฑ

ทะเบยน

คม

ทะเบยน

คมวตถด

บปรงผส

ม

33

2D

ใหเจา

หนาทเกบรกษ

า

02 -

ใบนาสง

ทะเบยน


ฑใหเจา

หนาทรวบรวมนานม

เมอผ

ลตเสรจในแต

ละวน

1ใบนาสง

12

ใบนาสง

ผลตภ

ณฑนม

ทะเบยน

คมผล

ตภณฑ

นม

2

ใบนาสง

ผลตภ

ณฑนม

D

รายงานการผลต

1รายงานการผลต

1

- 103 -

6. การทดสอบการผลตและการกาหนดมาตรฐานการผลตของสหกรณ สหกรณควรจดใหมการทดสอบการผลตโดยสมาเสมอเพอทราบปรมาณผลตภณฑนม

ทควรผลตได โดยทาการทดสอบการผลตทงผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนม ย เอช ท ทกรสและทกขนาดบรรจ แลวกาหนดเปนมาตรฐานการผลตของสหกรณเพอใชควบคมและตรวจสอบปรมาณผลตภณฑนม วาเปนไปตามมาตรฐานการผลตของสหกรณทกาหนดหรอไม เพยงใด

การทดสอบการผลต มขนตอนดงน กรรมการ/ผจดการ จดทาใบสงผลต พรอมสาเนา 1 ฉบบ บนทกรายการและปรมาณ ผลตภณฑนมแตละชนดทใหแผนกผลตดาเนนการทดสอบการผลต ตนฉบบ ใหเจาหนาทผลต

สาเนาฉบบท 1 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน เจาหนาทผลต จดทาใบเบกวตถดบและบรรจภณฑ พรอมสาเนา 3 ฉบบ โดยระบวา “ทดสอบการผลต” บนทกการเบกนานมดบ วตถดบปรงผสมและ บรรจภณฑแตละชนดเพอใชในการทดสอบการผลต

ตนฉบบ ใหเจาหนาทรวบรวมนานมเพอเบกนานมดบ สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทเกบรกษาเพอเบกวตถดบปรงผสมและ บรรจภณฑ สาเนาฉบบท 2 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกทะเบยนคมนานมดบ ทะเบยนคมวตถดบ

ปรงผสม และทะเบยนคมบรรจภณฑ ตามแตกรณ สาเนาฉบบท 3 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

เมอผลตผลตภณฑนมแตละชนด แตละรสและแตละขนาดบรรจสาเรจ จดทาใบนาสงผลตภณฑนม พรอมสาเนา 1 ฉบบ โดยระบวา “ทดสอบ การผลต” บนทกปรมาณผลตภณฑนมทผลตได ทรวเสยและคงเหลอ ตนฉบบ ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบการ บนทกทะเบยนคมผลตภณฑนม สาเนาฉบบท 1 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน จดทารายงานการผลต พรอมสาเนา 1 ฉบบ โดยระบวา “ทดสอบ การผลต” บนทกรายละเอยดการผลต บนทกปรมาณนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑทใชไปในการผลต ปรมาณผลตภณฑนมทผลตไดแตละชนด แตละรสและแตละขนาดบรรจ ทรวเสยและคงเหลอ ตนฉบบ ใหผจดการเพอทราบผลทดสอบการผลต

สาเนาฉบบท 1 เกบไวเปนหลกฐาน

- 104 -

เจาหนาทบญช รวบรวมสาเนาใบเบกวตถดบและบรรจภณฑฉบบท 2 และใบนาสงผลตภณฑนมกบรายงานการผลต แลวบนทกการเบกนานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑเพอใชทดสอบการผลตในทะเบยนคมนานมดบ ทะเบยนคมวตถดบปรงผสมและทะเบยนคมบรรจภณฑ ตามแตกรณ จากนนบนทกผลตภณฑนมทผลตไดในทะเบยนคมผลตภณฑนม ทงน แผนภมทางเดนเอกสารของการทดสอบการผลตเปนเชนเดยวกบ การแปรรปนานมดบในหนา 102

ตวอยางการกาหนดมาตรฐานการผลตของสหกรณ สหกรณไดทาการทดสอบการผลตนมพาสเจอรไรส ขนาดบรรจถง 150 ซซ (มลลลตร)

โดยแตละรสใชนานมดบ 1 ตน (1,000 กโลกรม) และวตถดบปรงผสมตามสตรทกาหนด แลวนาเขากระบวนการผลต เมอผลตสาเรจไดทาการตรวจนบผลตภณฑนมทผลตได ดงน

นมพาสเจอรไรส ขนาดบรรจถง 150 ซซ รสจด ผลตได จานวน 6,465 ถง รสหวาน ผลตได จานวน 6,355 ถง รสชอคโกแลต ผลตได จานวน 6,363 ถง รสสตรอเบอร ผลตได จานวน 6,417 ถง

จานวน 25,600 ถง ทงน สามารถคานวณอตราการสญเสยในกระบวนการผลตของนมแตละรส โดยกาหนดให

ผลตภณฑนมปรมาตร 1,000 ซซ คดเปนนาหนกนม 1.030 กโลกรม โดยกาหนดจากคาความถวงจาเพาะของนานมซงมคาระหวาง 1.026 – 1.030 กรม/มลลลตร มวธการดงน

รสจด ผลตได 6,465 ถง คดเปนปรมาตร 969,750 ซซ (6,465 x 150) คดเปนนาหนกนานมทใชไป 998.84 กโลกรม (969,750 x 1.030) 1,000 นาหนกนานมทสญเสย 1.16 กโลกรม (1,000 – 998.84) คดเปนรอยละ 0.12 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต รสหวาน ผลตได 6,355 ถง

คดเปนปรมาตร 953,250 ซซ (6,355 x 150) คดเปนนาหนกนานมทใชไป 981.85 กโลกรม (953,250 x 1.030) 1,000 นาหนกนานมทสญเสย 1.82 กโลกรม (1,000 – 981.85) คดเปนรอยละ 1.82 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต

- 105 -

รสชอคโกแลต ผลตได 6,363 ถง คดเปนปรมาตร 954,450 ซซ (6,363 x 150) คดเปนนาหนกนานมทใชไป 983.08 กโลกรม (954,450 x 1.030) 1,000 นาหนกนานมทสญเสย 16.92 กโลกรม (1,000 – 983.08) คดเปนรอยละ 1.69 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต รสหวาน ผลตได 6,417 ถง

คดเปนปรมาตร 962,550 ซซ (6,417 x 150) คดเปนนาหนกนานมทใชไป 991.43 กโลกรม (962,550 x 1.030) 1,000 นาหนกนานมทสญเสย 8.57 กโลกรม (1,000 – 991.43) คดเปนรอยละ 0.85 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต

จากผลทดสอบการผลตขางตน สหกรณอาจกาหนดมาตรฐานการผลตของสหกรณได 2 วธ คอ

1. ใชจานวนนมพาสเจอรไรสทผลตไดและอตราการสญเสยในกระบวนการผลตของผลตภณฑนมแตละรสตามผลทดสอบการผลต ตวอยางเชน

สหกรณกาหนดมาตรฐานการผลต โดยนานมดบ 1,000 กโลกรม ผลตนมพาสเจอรไรส ขนาดบรรจถง 150 ซซ แตละรสได ดงน

1. รสจด จานวน 6,465 ถง อตราการสญเสยไมเกนรอยละ 0.12 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต 2. รสหวาน จานวน 6,355 ถง อตราการสญเสยไมเกนรอยละ 1.82 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต 3. รสชอคโกแลต จานวน 6,363 ถง อตราการสญเสยไมเกนรอยละ 1.69 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต 4. รสสตรอเบอร จานวน 6,417 ถง อตราการสญเสยไมเกนรอยละ 0.85 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต

2. ใชจานวนนมพาสเจอรไรสทผลตไดโดยเฉลยและกาหนดอตราการสญเสยในกระบวน การผลตทยอมรบได ตวอยางเชน

สหกรณกาหนดมาตรฐานการผลต โดยนานมดบ 1,000 กโลกรม ผลตนมพาสเจอรไรสขนาดบรรจถง 150 ซซ แตละรสไดโดยเฉลย 6,400 ถง (25,600) และกาหนดอตราการสญเสยไมเกน รอยละ 2 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต 4

- 106 -

ดงนน ในการแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนมพาสเจอรไรส ขนาดบรรจถง 150 ซซ ครงตอ ๆ ไปจนกวาจะใหมการทดสอบการผลตครงใหม สหกรณจะตองเปรยบเทยบผลตภณฑนมทผลตได และอตราการสญเสยในกระบวนการผลตกบมาตรฐานการผลตของสหกรณ กรณผลตนมไดตากวามาตรฐานการผลตของสหกรณอยางมนยสาคญ หรออตราการสญเสยในกระบวนการผลตสงกวามาตรฐานการผลตทกาหนด สหกรณตองคนหาสาเหตและพจารณากาหนดแนวทางแกไข

ตวอยางเชน สหกรณกาหนดมาตรฐานการผลต ไวดงน นานมดบ 1,000 กโลกรม ผลตนมพาสเจอรไรส ขนาดบรรจถง 150 ซซ

ไดโดยเฉลย 6,400 ถง และกาหนดอตราการสญเสยในกระบวนการผลตไมเกนรอยละ 2 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต

โดยสหกรณไดทาการผลตนมพาสเจอรไรส รสชอคโกแลต ขนาดบรรจถง 150 ซซ ใชนานมดบ จานวน 40,000 กโลกรม และใชวตถดบปรงผสมตาง ๆ ตามสตรทกาหนด ตรวจนบ ผลตภณฑนมทผลตได จานวน 252,000 ถง

1. คานวณเปรยบเทยบผลตภณฑนมทผลตไดกบมาตรฐานการผลตของสหกรณ ดงน นานมดบ 1,000 กโลกรม ผลตนมชอคโกแลต 150 ซซ ไดจานวน 6,400 ถง นานมดบ 40,000 กโลกรม ควรผลตนมชอคโกแลต 150 ซซ ไดจานวน

= 40,000 x 6,400 1,000 = 256,000 ถง

จะเหนวา ผลตภณฑนมทผลตได จานวน 252,000 ถง ตากวามาตรฐานการผลตของสหกรณทกาหนด จานวน 4,000 ถง (256,000 – 252,000)

2. คานวณอตราการสญเสยในกระบวนการผลต ดงน นมชอคโกแลต ขนาดบรรจถง 150 ซซ ผลตได 252,000 ถง คดเปนปรมาตร 37,800,000 ซซ (252,000 x 150) คดเปนนาหนกนานมทใชไป 38,934 กโลกรม (37,800,000 x 1.030)

1,000 นาหนกนานมทสญเสย 1,066 กโลกรม (40,000 – 38,934)

คดเปนรอยละ 2.66 ของนาหนกนานมทนาเขาผลต จะเหนวา อตราการสญเสยในกระบวนการผลตคดเปนรอยละ 2.66 ของนาหนกนานม

ทนาเขาผลต ซงสงกวามาตรฐานการผลตของสหกรณทกาหนดไวไมเกนรอยละ 2 อนง สหกรณควรพจารณาวาจานวนผลตภณฑนมทผลตไดและอตราการสญเสย

ในกระบวนการผลตทไมเปนไปตามมาตรฐานการผลตของสหกรณกาหนดนนมนยสาคญหรอไม เพยงใด แลวคนหาสาเหตเพอกาหนดแนวทางแกไขตอไป

- 107 -

7. การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนสด สหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบเปนผประกอบการในระบบ

ภาษมลคาเพม ผลตภณฑนมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท ซงไดจากการแปรรปเปนสนคาทตองเสยภาษมลคาเพม ยกเวน ผลตภณฑนมรสจด เมอสหกรณจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนสดมขนตอน ดงน เจาหนาทตลาด จดทาใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทก รายการขายผลตภณฑนมแตละชนด คานวณจานวนเงนภาษขาย

(ถาม) และมลคาผลตภณฑนมใหถกตองตามประมวลรษฎากรกาหนด แลวสงใหเจาหนาทการเงน

เจาหนาทการเงน รบเงนคาขายผลตภณฑนมจากผซอและลงชอรบเงนในใบเสรจรบเงน/ ใบกากบภาษ

ตนฉบบ ใหผซอเพอเปนหลกฐานนาไปรบผลตภณฑนม สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ

การบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมไวเปนหลกฐานทเจาหนาทตลาด

เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมสาเนาใบเสรจรบเงน/ใบกากบภาษฉบบท 1 จดทา ใบสาคญรบแนบไวขางหนา แลวบนทกรายการในสมดเงนสดและ

สมดขายผลตภณฑนมและรายงานภาษขาย จากนนผานรายการไป สมดบญชแยกประเภททวไป รวบรวมเอกสารทงหมดไวในแฟมเอกสาร เรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต เงนสด xx เครดต ขายนมพาสเจอรไรส xx ขายนมย เอช ท xx ภาษขาย xx

ทงน เจาหนาทบญชจะบนทกรายการขายผลตภณฑนมแตละชนด ในทะเบยนคมผลตภณฑนม โดยผานรายการจากสมดขายผลตภณฑนม และรายงานภาษขาย (ดแผนภมทางเดนเอกสารในหนาถดไปประกอบ)


ายผล

ตภณฑ

นมเปน

เงนสด

เจาหน

าทตล

าดเจา


นเจา

หนาทบญ

ช

เมอขายผล

ตภณฑ

นม


/ใบกากบ

ภาษ

sลงชอ

รบเงน

ใหผซ

อใบเสรจรบเงน

/ใบกากบ

ภาษ


/ใบกากบ

ภาษ

32

1

12

3

2


/ใ

Dใบสาคญ

รบ

3

-

ใบกากบ

ภาษ

เดบต

เงนสด

สมดขาย

ผลตภ

ณฑนม


N

ทะเบยน

คม

- 108 -

เครดต

ขายน

มพาสเจอ

รไรส

ขายนม

ย เอช

ท

ภาษขาย

และรายงาน

ภาษข

าย


ผล

ตภณฑ

นม

- 109 -

8. การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนเชอและการรบชาระหน การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนเชอ สหกรณตองปฏบตใหเปนไปตามระเบยบของ

สหกรณ วาดวยการขายสนคาเปนเงนเชอ โดยจดทาหนงสอสญญาซอขายผลตภณฑนมระบรายละเอยดเกยวกบชนด ปรมาณ ราคา ระยะเวลาสงมอบ เงอนไขการชาระเงนและหลกประกนสญญา สหกรณอาจรบชาระหนเปนเงนสด หรอใหผซอโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณภายในระยะเวลาทตกลงกน

7.1 การจาหนายผลตภณฑนมเปนเงนเชอ มขนตอนดงน เจาหนาทตลาด จดทาใบกากบสนคา/ใบกากบภาษ พรอมสาเนา 2 ฉบบ บนทก รายการขายผลตภณฑนมแตละชนด คานวณจานวนเงนภาษขาย

(ถาม) และมลคาผลตภณฑนมใหถกตองตามประมวลรษฎากรกาหนด ตนฉบบ ใหผซอ หรอลกหนเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญชเพอใชเปนเอกสารประกอบ


เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมสาเนาใบกากบสนคา/ใบกากบภาษฉบบท 1 นาไปบนทกรายการในสมดขายผลตภณฑนมและรายงานภาษขาย แลวผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไปและบญชยอยลกหน ผลตภณฑนม แลวเกบสาเนาใบกากบสนคา/ใบกากบภาษฉบบท 1 ไวในแฟมเอกสารชวคราวเรยงตามลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต ลกหนผลตภณฑนม xx เครดต ขายนมพาสเจอรไรส xx ขายนมย เอช ท xx ภาษขาย xx

ทงน เจาหนาทบญชจะบนทกรายการขายผลตภณฑนมในทะเบยนคม ผลตภณฑนม โดยผานรายการจากสมดขายผลตภณฑนมและรายงาน ภาษขาย

7.2 การรบชาระหนคาผลตภณฑนมเปนเงนสด หรอโดยโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณ มขนตอนดงน เจาหนาทบญช เมอลกหนชาระหนคาผลตภณฑนมเปนเงนสด หรอโดยโอนเงนเขา บญชเงนฝากธนาคารของสหกรณ ตรวจสอบสาเนาใบกากบสนคา/ ใบกากบภาษฉบบท 1 ในแฟมชวคราวกบบญชยอยลกหนผลตภณฑนม

จดทาใบเสรจรบเงน พรอมสาเนา 2 ฉบบ แนบกบสาเนาใบกากบ สนคา/ใบกากบภาษฉบบท 1 แลวสงใหเจาหนาทการเงน

- 110 -

เจาหนาทการเงน ลงชอรบเงนในใบเสรจรบเงน ตนฉบบ ใหลกหนเพอเกบไวเปนหลกฐาน สาเนาฉบบท 1 ใหเจาหนาทบญช พรอมสาเนาใบกากบสนคา/ ใบกากบภาษฉบบท 1 เพอใชเปนเอกสาร ประกอบการบนทกบญช สาเนาฉบบท 2 ตดเลมเกบไวเปนหลกฐาน

เจาหนาทบญช ทกสนวนรวบรวมสาเนาใบเสรจรบเงนฉบบท 1 และสาเนาใบกากบ สนคา/ใบกากบภาษฉบบท 1

- กรณรบชาระหนเปนเงนสด จดทาใบสาคญรบ แลวบนทกรายการในสมดเงนสด จากนน ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป และบญชยอยลกหน ผลตภณฑนม รวบรวมเอกสารดงกลาวไวในแฟมเอกสารเรยงตาม ลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต เงนสด xx เครดต ลกหนผลตภณฑนม xx

- กรณลกหนโอนเงนเขาบญชเงนฝากธนาคารของสหกรณ จดทาใบโอนบญช แลวบนทกรายการในสมดรายวนทวไป จากนน ผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป และบญชยอยลกหน ผลตภณฑนม รวบรวมเอกสารดงกลาวไวในแฟมเอกสารเรยงตาม ลาดบวนท บนทกบญช ดงน

เดบต เงนฝากธนาคาร xx คาธรรมเนยมธนาคาร (ถาม) xx เครดต ลกหนผลตภณฑนม xx



ายผล

ตภณฑ

นมเปน

เงนเชอแ

ละการรบช

าระห

น

เจาหน

าทตล

าดเจา

หนาทบญ

ชเจา


น

เมอลกห

นชาระหน

ตรวจสอบ

บญชยอยลกหน

ผลตภ

ณฑนม

ลงชอ

รบเงน

เมอขายผล

ตภณฑ

นมเปนเงนเชอ

3


1

ใบกากบ

สนคา

/2ใบเสรจรบเงน

23

1ให

ลกหน

s

ลงชอ

รบเงน

N

2

3

N

ใบกากบ

สนคา

/ใบกากบ

ภาษ

2D

ใบกากบ

สนคา

/ใบกากบ

ภาษ

1

ใบกากบ

ภาษ


ใบกากบ

สนคา

/2

2

ลกหน

โอนเงนเขา

บญช

2

ใหผซอ

sผซอล

งชอ

เดบต

ลกห

นผลต

ภณฑน

ม

ใบกากบ

ภาษ

ใบสาคญ

รบD

รบชาระหน

เปนเงนสด

ใบโอนบ

ญช

ญ

เงนฝากธนาคารของสห

กรณ

สมดขาย

ผลตภ

ณฑนม


- 111-

ทะเบยน

คม


เดบต

ลกห

นผลต

ภณฑน

ม

เครดต

ขายนม

พาสเจอรไรส

ขา

ยนมย

เอช ท

ภาษขาย

เดบต

เงนสด


ทวไป

เดบต

เงนฝากธนาคาร



ภาษข

าย

ผล

ตภณฑ

นม

เครดต

ลกห

นผลต

ภณฑน

ม

คาธรรมเนย

มธนาคาร (

ถาม)

เค

รดต

ลกห

นผลต

ภณฑน

ม


ผลตภ

ณฑนม



ผล

ตภณฑ

นมผล

ตภณฑ

นม

- 112 -

การคานวณตนทนการผลต ในการแปรรปนานมดบ มสวนประกอบของตนทนการผลตทสาคญ 3 สวน คอ 1. วตถดบทางตรง (Direct materials) หมายถง วตถดบทใชในการผลต ประกอบดวย

นานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑทเปนภาชนะบรรจผลตภณฑนม ซงวตถดบปรงผสม ไดแก นาตาลทราย สและกลนตาง ๆ สารรวมไขมนกบนา (Emulsifier) สารคงตว (Stabiliser) เปนตน สาหรบ บรรจภณฑ ไดแก ฟลม (ถง) กลองกระดาษลามเนต ขวด แกลลอน เปนตน รวมทงคาใชจายในการรวบรวมนานมดบ คาใชจายในการซอวตถดบปรงผสมและคาใชจายในการซอบรรจภณฑ ซงถอเปนตนทน หรอคาใชจายผนแปรตามปรมาณการผลต

2. แรงงานทางตรง (Direct labor) หมายถง เงนเดอนและคาจางแรงงานทเกยวของกบการผลต ซงถอเปนตนทน หรอคาใชจายคงทไมผนแปรตามปรมาณการผลต

3. คาใชจายในการผลต (Manufacturing overhead) หมายถง คาใชจายในการผลตทงหมดทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและแรงงานทางตรง ไดแก คาวสดสนเปลองโรงงาน คาวสดหบหอ คาเคมภณฑ คานามนเชอเพลงและหลอลน คานา คาไฟฟา คาเบยประกนภยโรงงาน คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ คาเสอมราคาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ เปนตน คาใชจายในการผลตบางประเภทเปนคาใชจายผนแปรและบางประเภท เปนคาใชจายคงท

การคานวณตนทนการผลตในการแปรรปนานมดบแบงเปน 2 กรณ - การคานวณตนทนการผลตระหวางงวด - การคานวณตนทนการผลตวนสนปทางบญช

การคานวณตนทนการผลตระหวางงวด การคานวณตนทนการผลตระหวางงวด เชน ตนทนการผลตประจาเดอน คณะกรรมการ

ดาเนนการสหกรณสามารถใชประโยชนจากตนทนการผลตประจาเดอนในการควบคมตนทนการผลต โดยเปรยบเทยบกบตนทนการผลตของเดอนทผานมา มวธการ ดงน

ตนทนการผลตระหวางงวด = วตถดบทางตรงระหวางงวด + แรงงานทางตรงระหวางงวด

+ คาใชจายในการผลตระหวางงวด

วตถดบทางตรงระหวางงวด ใหใชมลคารวมของนานมดบ มลคาวตถดบปรงผสมและบรรจภณฑทนาเขาผลตในระหวางงวดทจะคานวณตนทนการผลต ซงบนทกในทะเบยนคมนานมดบทะเบยนคมวตถดบปรงผสมและทะเบยนคมบรรจภณฑ ตามแตกรณ

แรงงานทางตรงระหวางงวด ใหใชจานวนเงนรวมของบญชเงนเดอนและบญชคาจางแรงงานทเกยวของกบการผลตทเกดขนในระหวางงวดทจะคานวณตนทนการผลต ซงบนทกในสมดบญช แยกประเภททวไป

คาใชจายในการผลตระหวางงวด ใหใชจานวนเงนรวมของบญชตาง ๆ ทเปนคาใชจาย ในการผลตทเกดขนในระหวางงวดทจะคานวณตนทนการผลต ซงบนทกในสมดบญชแยกประเภททวไป

- 113 -

ในการแปรรปนานมดบจะไดผลตภณฑนม ไดแก นมพาสเจอรไรส และนมย เอช ท ทงน สหกรณสามารถคานวณตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวยของผลตภณฑนมแตละชนดโดยมวธการ ดงน

ตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย = ตนทนการผลตระหวางงวด จานวนทผลตสาเรจในระหวางงวด

จานวนทผลตสาเรจในระหวางงวด หมายถง จานวนรวมของผลตภณฑนมแตละชนด ทผลตไดในระหวางงวดทจะคานวณตนทนการผลต ซงบนทกในใบนาสงผลตภณฑนม (แบบเอกสารหมายเลข 19) หรอรายงานการผลต (แบบเอกสารหมายเลข 20) หรอทะเบยนคมผลตภณฑนม

ตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวยทคานวณไดเปนตนทนการผลตโดยเฉลยตอหนวยของผลตภณฑนมแตละชนดทผลตไดในงวดนน ๆ ซงคณะกรรมการดาเนนการสหกรณสามารถกาหนดราคาขายตอหนวยของผลตภณฑนมแตละชนดใหสอดคลองกบตนทนการผลตตอหนวย ตวอยางการคานวณตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย

สหกรณทาการแปรรปนานมดบเปนผลตภณฑนม โดยมตนทนการผลตระหวางงวดของนมพาสเจอรไรส ประกอบดวย

- นานมดบ จานวน 2,385,000.00 บาท วตถดบปรงผสม จานวน 10,000.00 บาท และบรรจภณฑ จานวน 5,000.00 บาท รวมเปนวตถดบทางตรงระหวางงวด จานวน 2,400,000.00 บาท - แรงงานทางตรงระหวางงวด จานวน 100,000.00 บาท - คาใชจายในการผลตระหวางงวด จานวน 400,000.00 บาท รวมทงสน 2,900,000.00 บาท จานวนผลตภณฑนมพาสเจอรไรสขนาดบรรจถง 150 ซซ ทผลตไดในระหวางงวด

ประกอบดวย - รสจด จานวน 368,000 ถง - รสหวาน จานวน 210,000 ถง - รสชอคโกแลต จานวน 252,000 ถง - รสสตรอเบอร จานวน 20,000 ถง

รวมทงสน 850,000 ถง ตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวยของนมพาสเจอรไรส = ตนทนการผลตระหวางงวดของนมพาสเจอรไรส

จานวนนมพาสเจอรไรสทผลตสาเรจในระหวางงวด = 2,900,000 850,000 = 3.41 บาท ตอ ถง

- 114 -

สาหรบจานวนผลตภณฑนมแตละชนดทรวเสย ซงบนทกในใบนาสงผลตภณฑนม (แบบเอกสารหมายเลข 19) หรอรายงานการผลต (แบบเอกสารหมายเลข 20) เปนสวนทนบรวมอยใน จานวนผลตภณฑนมทผลตสาเรจไวแลว ดงนน ตนทนการผลตระหวางงวดจงเปนตนทนของผลตภณฑนม ทมสภาพดและทรวเสยรวมกน สหกรณสามารถคานวณตนทนผลตภณฑนมเสอมชารดในระหวางงวด เพอนาเสนอตอทประชมคณะกรรมการดาเนนการพจารณาอนมตเปนผลตภณฑนมเสอมชารด ดงน

ตนทนผลตภณฑนมเสอมชารดระหวางงวด = จานวนผลตภณฑนมทรวเสย x ตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย

ตวอยางการคานวณตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย จากตวอยางขางตน มจานวนผลตภณฑนมพาสเจอรไรสขนาดบรรจถง 150 ซซ ทผลตได

แตรวเสย ประกอบดวย รสจด 2800 ถง รสหวาน 2,600 ถง รสชอคโกแลต 3,300 ถง และรสสตรอเบอร 200 ถง รวมทงสน 8,900 ถง

ตนทนผลตภณฑนมพาสเจอรไรสเสอมชารดระหวางงวด = จานวนผลตภณฑนมพาสเจอรไรสทรวเสย x ตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย = 8,900 x 3.41 = 30,349.00 บาท อนง การคานวณตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย และตนทนผลตภณฑนมเสอมชารด

ระหวางงวดของผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนมย เอช ท ขนาดบรรจอน ๆ ใหปฏบตเชนเดยวกน

การคานวณตนทนการผลตวนสนปทางบญช ในการคานวณตนทนการผลตวนสนปทางบญช สหกรณจะตองจดใหมการตรวจนบและ

ตราคาวตถดบคงเหลอสนปทางบญช ตนทนการผลตทงสน = วตถดบทางตรง + แรงงานทางตรง + คาใชจายในการผลต วตถดบทางตรง ใหสหกรณตราคานานมดบและวตถดบปรงผสมคงเหลอ ณ วนสนป

ทางบญชตามระเบยบนายทะเบยนสหกรณทกาหนด เพอใชในการคานวณตนทนการผลต ดงน บาท

นานมดบคงเหลอตนป xx วตถดบปรงผสมคงเหลอตนป xx บรรจภณฑคงเหลอตนป xx xx บวก ซอนานมดบ xx

ซอวตถดบปรงผสม xx ซอบรรจภณฑ xx

คาใชจายในการซอ xx รวม xx

- 115 -

หก นานมดบคงเหลอสนป xx วตถดบปรงผสมคงเหลอสนป xx บรรจภณฑคงเหลอสนป xx

วตถดบใชไปในการผลต xx วธปฏบตทางบญช ใหโอนปดบญชเกยวกบวตถดบเขาบญชตนทนการผลต และบนทก

วตถดบคงเหลอสนป บนทกบญชโดย เดบต ตนทนการผลต xx

นานมดบคงเหลอสนป xx วตถดบปรงผสมคงเหลอสนป xx บรรจภณฑคงเหลอสนป xx เครดต นานมดบคงเหลอตนป xx วตถดบปรงผสมคงเหลอตนป xx บรรจภณฑคงเหลอตนป xx ซอนานมดบ xx ซอวตถดบปรงผสม xx ซอบรรจภณฑ xx

คาใชจายในการซอ xx แรงงานทางตรง ใหโอนปดบญชเงนเดอนและบญชคาจางแรงงานทเกยวของกบการผลต

เขาบญชตนทนการผลต บนทกบญชโดย เดบต ตนทนการผลต xx

เครดต เงนเดอน xx คาจางแรงงาน xx

คาใชจายในการผลต ใหโอนปดบญชตางๆ ทเปนคาใชจายในการผลตเขาบญชตนทนการผลต บนทกบญชโดย

เดบต ตนทนการผลต xx เครดต คาวสดสนเปลองโรงงาน xx

คาเคมภณฑ xx คาวสดหบหอ xx

คานามนเชอเพลงและหลอลน xx คานา คาไฟฟาโรงงาน xx

คาเบยประกนภยโรงงาน xx คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ xx คาเสอมราคาโรงงาน xx คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ xx

- 116 -

คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ xx .......................................................... xx .......................................................... xx ฯลฯ

ทงน บญชตนทนการผลตซงเกดจากการโอนปดบญชทเกยวของกบวตถดบทางตรง แรงงานทางตรงและคาใชจายในการผลต ใหสหกรณแสดงรายการในงบตนทนการผลตตามแบบท นายทะเบยนสหกรณกาหนด

กรณสหกรณตองการทราบตนทนการผลตเฉลยตอหนวยของผลตภณฑนมแตละชนด ในปนน ๆ ใหใชวธการเชนเดยวกบการคานวณหาตนทนการผลตระหวางงวดตอหนวย ดงน

ตนทนการผลตเฉลยตอหนวย = ตนทนการผลตทงสน จานวนทผลตสาเรจทงสน

หากสหกรณไมไดคานวณตนทนผลตภณฑนมเสอมชารดในระหวางงวด ในวนสนปบญชตองคานวณตนทนผลตภณฑนมแตละชนดเสอมชารดในปนน ๆ เพอนาเสนอตอทประชมคณะกรรมการดาเนนการพจารณาอนมตเปนผลตภณฑนมเสอมชารด โดยใชวธการเชนเดยวกบการคานวณหาตนทนผลตภณฑนมเสอมชารดระหวางงวด ดงน

ตนทนผลตภณฑนมเสอมชารด = จานวนผลตภณฑนมทรวเสยทงสน x ตนทนการผลตเฉลยตอหนวย

การตรวจนบและตราคาวตถดบและสนคาคงเหลอ ในวนสนปทางบญชสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบจะมวตถดบ

คงเหลอ ประกอบดวย นานมดบ วตถดบปรงผสมและบรรจภณฑ มสนคาสาเรจรปคงเหลอ ประกอบดวย ผลตภณฑนมพาสเจอรไรสและนมย เอช ท โดยอาจมสนคาระหวางผลตคงเหลอดวย สหกรณตองจดใหมการตรวจนบวตถดบคงเหลอ สนคาสาเรจรปและสนคาระหวางผลต ณ วนสนปทางบญช โดยแตงตงผท ไมมหนาทเกบรกษาวตถดบและสนคาเปนกรรมการตรวจนบไมนอยกวา 3 คน เพอทราบปรมาณและสภาพของวตถดบคงเหลอ สนคาสาเรจรปและสนคาระหวางผลตคงเหลอตามความเปนจรงดวยวธการ ทเหมาะสม เชน ชงนาหนก ตรวจนบ ตรวจวด เปนตน แลวจดทาใบตรวจนบและใหกรรมการตรวจนบ ลงลายมอชอกากบในใบตรวจนบทกใบ

ทงน สหกรณตองตราคาวตถดบคงเหลอ สนคาสาเรจรปและสนคาระหวางผลตคงเหลอ ใหเปนไปตามระเบยบทนายทะเบยนสหกรณกาหนด กลาวคอ ตราคาวตถดบคงเหลอตามราคาทน หรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา และตราคาสนคาสาเรจรปและสนคาระหวางผลตคงเหลอ ตามตนทนเฉลยซงใกลเคยงกบตนทนการผลตในปจจบน หรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา

- 117 -

การจดทางบทดลอง

ภายหลงจากบนทกรายการเงนทเกดขนจากการดาเนนงานของสหกรณตามเอกสารประกอบการบนทกบญชในสมดบนทกรายการขนตน โดยเรยงตามลาดบกอนหลงทรายการเงนนนเกดขน และผานรายการไปสมดบนทกรายการขนปลายแลว เนองจากการบนทกบญชของสหกรณเปนไปตาม หลกการบญชค รายการเงนทกรายการจะบนทกบญช 2 ดาน คอ ดานเดบตและเครดต ซงจานวนเงนรวม ดานเดบตจะตองเทากบดานเครดตเสมอ สหกรณสามารถพสจนความถกตองของการบนทกบญช ตามหลกการบญชคไดโดยการจดทางบทดลอง

ความหมายของงบทดลอง งบทดลอง คอ รายงานทางการเงนทจดทาขนเพอแสดงยอดคงเหลอของบญชตางๆ ทกบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป ณ วนใดวนหนง เพอพสจนความถกตองของการบนทกบญช ตามหลกการบญชค ซงจานวนเงนรวมของบญชทมยอดคงเหลอดานเดบตจะตองเทากบจานวนเงนรวมของบญชทมยอดคงเหลอดานเครดต โดยทวไปสหกรณจะจดทางบทดลองประจาเดอนนาเสนอตอทประชมคณะกรรมการดาเนนการ และหนวยงานทเกยวของใหทราบถงความเคลอนไหวทางการเงนของสหกรณ เพอนาขอมลใน งบทดลองไปใชในการวางแผน และตดตามประเมนผลการปฏบตงานตอไป อยางไรกตาม งบทดลองแสดงผลการดาเนนงานและฐานะการเงนของสหกรณอยางคราวๆ เทานน

ประโยชนของงบทดลอง 1. ชวยในการพสจนความถกตองของการบนทกบญชตามหลกการบญชค 2. ชวยในการตรวจสอบการบนทกบญชวาไดมการบนทกบญชผดพลาด หรอมรายการผดปกต 3. ชวยใหการจดทางบการเงนตางๆ ไดแก งบดล งบกาไรขาดทน งบตนทนขาย/บรการ และงบตนทนการผลตเปนไปโดยสะดวกรวดเรวยงขน 4. ขอมลในงบทดลองทนาเสนอตอทประชมคณะกรรมการดาเนนการ สามารถใชในการวางแผนงาน ตดตามประเมนผลการปฏบตงานและแกไขปรบปรงการปฏบตงานใหเปนไปตามแผนงานทกาหนดไว

รปแบบของงบทดลอง งบทดลองทใชอยในสหกรณมหลายรปแบบ ซงแตละรปแบบมประโยชนแตกตางกนไปขนอยกบความตองการของผใช รปแบบงบทดลองทสหกรณใชโดยทวไป ไดแก งบทดลองแบบ 2 ชอง งบทดลองแบบ 6 ชอง และงบทดลองแบบ 8 ชอง

- 118 -

1. งบทดลองแบบ 2 ชอง เปนงบทดลองทแสดงยอดคงเหลอของรายการบญชตางๆ ในสมดบญชแยกประเภททวไป ณ วนใดวนหนง ประกอบดวย ชองจานวนเงน 2 ชอง คอ ยอดคงเหลอเดบต และยอดคงเหลอเครดต ดงน

สหกรณการเกษตร.........................................จากด งบทดลอง

วนท..............................................

(1) (2) (3) (4) ลาดบ ชอบญช หนา ยอดคงเหลอ ท บญช เดบต เครดต

- 119 -

คาอธบายประกอบและการจดทางบทดลองแบบ 2 ชอง - ชอสหกรณ ระบชอสหกรณทจดทางบทดลอง - วนท ใหระบวนท เดอน ป ทแสดงขอมลในบญชแยกประเภททวไป

ทนามาจดทางบทดลอง ชองท (1) “ลาดบท” - บนทกลาดบทของรายการบญชเรยงตามลาดบเพอทราบ

จานวนบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป ชองท (2) “ชอบญช” - บนทกชอบญชตางๆ ในสมดบญชแยกประเภททวไป

ทกบญชโดยเรยงตามประเภทของบญช คอ สนทรพย หนสน ทน รายไดและคาใชจาย

ชองท (3) “หนาบญช” - บนทกหนาบญชของแตละบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (4) “ยอดคงเหลอ” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอของบญชแยกประเภทแตละบญชมาใสใหตรงกบชอบญช โดยใสยอดคงเหลอดานเดบต หรอเครดตตามบญชแยกประเภทใหถกตองตรงกน โดยบญชประเภทสนทรพยมยอดคงเหลอทางดานเดบต ประเภทหนสนมยอดคงเหลอดานเครดต ประเภททนมยอดคงเหลอดานเครดต ประเภทรายไดมยอดคงเหลอดานเครดต และประเภทคาใชจายมยอดคงเหลอดานเดบต จากนน คานวณหาจานวนเงนรวมของยอดคงเหลอดานเดบต และยอดคงเหลอดานเครดต

กรณจานวนเงนรวมของยอดคงเหลอดานเดบต และเครดตเทากน เรยกวา งบทดลองลงตว

กรณจานวนเงนรวมของยอดคงเหลอดานเดบต และเครดตไมเทากน เรยกวา งบทดลองไมลงตว อาจมการผดพลาดจากสาเหตตางๆ ไดแก - การบนทกในสมดบนทกรายการขนตนผดพลาด - การผานรายการไปสมดบญชแยกประเภททวไป ผดพลาด - การบวกเลขผด

- 120 -

2. งบทดลองแบบ 6 ชอง เปนงบทดลองทแสดงยอดคงเหลอของรายการบญชยกมา ตนเดอน/ตนงวด/ตนป รายการระหวางเดอน/ระหวางงวด/ระหวางปและยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/ สนงวด/สนป งบทดลอง 6 ชองน แสดงใหเหนทมา ความเคลอนไหวของรายการบญช และยอดคงเหลอของแตละบญชดานเดบตและดานเครดต ดงน


วนท..............................................

(1) (2) (3) (4) (5) (6) ลาดบ ชอบญช หนา ยอดยกมา รายการระหวาง ยอดคงเหลอ

ท บญช ตนเดอน/งวด/ป เดอน/งวด/ป สนเดอน/งวด/ป เดบต เครดต เดบต เครดต เดบต เครดต

- 121 -

คาอธบายประกอบและการจดทางบทดลองแบบ 6 ชอง - ชอสหกรณ ระบชอสหกรณทจดทางบทดลอง

- วนท ใหระบวนท เดอน ป ทแสดงขอมลในบญชแยกประเภททวไป ทนามาจดทางบทดลอง

ชองท (1) “ลาดบท” - บนทกลาดบทของรายการบญชเรยงตามลาดบเพอทราบจานวนบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป

ชองท (2) “ชอบญช” - บนทกชอบญชตางๆ ในสมดบญชแยกประเภททวไป ทกบญช โดยเรยงตามประเภทของบญช คอ สนทรพย หนสน ทน รายไดและคาใชจาย


ชองท (4) “ยอดยกมาตนเดอน/ - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอตนเดอน/ตนงวด/ตนปของ ตนงวด/ตนป” บญชแยกประเภทแตละบญชมาใสใหตรงกบชอบญช โดยใส

ยอดคงเหลอดานเดบต หรอเครดตตามบญชแยกประเภท ใหถกตอง

ชองท (5) “รายการระหวางเดอน/ - ใหนาจานวนเงนรวมของรายการทเกดขนระหวางเดอน/ ระหวางงวด/ระหวางป” ระหวางงวด/ระหวางป โดยแสดงจานวนทเพมขน หรอลดลง

ซงเปนจานวนเงนทเคลอนไหวในแตละบญชทงดานเดบตและเครดต หากบญชใดมรายการเคลอนไหวทงดานเดบตและเครดตจะมจานวนเงนทงในชองเดบต และเครดต

ชองท (6) “ยอดคงเหลอสนเดอน/ - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/สนงวด/สนป สนงวด/สนป” ทจดทางบทดลอง ซงไดจากยอดคงเหลอยกมาบวก หรอหก

จานวนเพมขน หรอลดลงระหวางเดอน/ระหวางงวด/ระหวางป โดยแตละบญชจะมจานวนเงนยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/ สนงวด/สนป ในดานเดบต หรอเครดตเพยงดานเดยว และตองตรงกบยอดคงเหลอตามบญชแยกประเภท

ทงน เมอรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดตของทกบญชแลว ผลรวมของชอง เดบตและชองเครดตของแตละคจะตองเทากน

- 122 -

3. งบทดลองแบบ 8 ชอง เปนงบทดลองทแสดงยอดคงเหลอของรายการบญชยกมา ตนงวด/ตนป รายการระหวางตนงวด/ตนปสะสมจนถงเดอนกอน รายการระหวางเดอนปจจบน และ ยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/สนงวด/สนป งบทดลอง 8 ชองน แสดงใหเหนทมา ความเคลอนไหวของรายการบญชตงแตตนงวด/ตนปจนถงปจจบน แบงเปนความเคลอนไหวตงแตตนงวด/ตนปจนถงเดอนกอน และความเคลอนไหวของรายการบญชในเดอนปจจบน รวมถงยอดคงเหลอของแตละบญชดานเดบตและ ดานเครดต ดงน


วนท..............................................

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ลาดบ ชอบญช หนา

ยอดยกมา ตนงวด/ตนป

รายการระหวาง รายการะหวาง

เดอน...(ปจจบน)...

ยอดคงเหลอ

ท บญช ตนงวด/ตนป สนเดอน/สนงวด/ ถงเดอน..(กอน)... สนป เดบต เครดต เดบต เครดต เดบต เครดต เดบต เครดต

- 123 -

คาอธบายประกอบและการจดทางบทดลองแบบ 8 ชอง - ชอสหกรณ ระบชอสหกรณทจดทางบทดลอง

- วนท ใหระบวนท เดอน ป ทแสดงขอมลตามทปรากฏในบญช แยกประเภททวไปทนามาจดทางบทดลอง

ชองท (1) “ลาดบท” - บนทกลาดบทของรายการบญชเรยงตามลาดบ เพอทราบจานวนบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป



ชองท (4) “ยอดยกมาตนงวด/ตนป” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอตนงวด/ตนปของบญช แยกประเภทแตละบญชมาใสใหตรงกบชอบญช โดยใส ยอดคงเหลอดานเดบต หรอเครดตตามบญชแยกประเภท ใหถกตอง

ชองท (5) “รายการระหวางตนงวด/ตนป - ใหนาจานวนเงนรวมของรายการทเกดขนตงแตตนงวด/ตนป ถงเดอน....(กอน).....” สะสมจนถงเดอนกอน โดยแสดงจานวนทเพมขน หรอลดลง

ซงเปนจานวนเงนทเคลอนไหวสะสมของแตละบญชทงดาน เดบตและเครดต หากบญชใดมรายการเคลอนไหวทงดานเดบต และเครดตจะมจานวนเงนทงในชองเดบต และเครดต

ชองท (6) “รายการระหวางเดอน - ใหนาจานวนเงนรวมของรายการทเกดขนระหวางเดอน ....(ปจจบน).....” โดยแสดงจานวนทเพมขน หรอลดลง ซงเปนจานวนเงน

ทเคลอนไหวในแตละบญชทงดานเดบตและเครดต บญชใด มรายการเคลอนไหวทงดานเดบต และเครดตจะมจานวนเงนทงในชองเดบต และเครดต

ชองท (7) “ยอดคงเหลอสนเดอน/ - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/สนงวด/สนป สนงวด/สนป” ทจดทางบทดลอง ซงไดจากยอดคงเหลอตนงวด/ตนป บวก

หรอหกรายการระหวางตนงวด/ตนปถงเดอนกอน และรายการระหวางเดอนปจจบน โดยแตละบญชจะมจานวนเงน ยอดคงเหลอ ณ วนสนเดอน/สนงวด/สนป ในดานเดบต หรอเครดตเพยงดานเดยว และตองตรงกบยอดคงเหลอตามบญชแยกประเภท

ทงน เมอรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดตของทกบญชแลว ผลรวมของชอง เดบตและชองเครดตของแตละคจะตองเทากน

- 124 -

ขอสงเกตในการจดทางบทดลอง ในการจดทางบทดลอง เมอรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดตของทกบญชแลว ผลรวมของชองเดบตและชองเครดตแตละคเทากน เรยกวา งบทดลองลงตว แตมไดหมายความวาการจดทา บญชถกตองเสมอไป กรณตางๆ ตอไปนแสดงถงการจดทาบญชทไมถกตอง แตงบทดลองลงตว ไดแก 1. การบนทกรายการบญชผดประเภทดวยจานวนเงนทเทากนทงดานเดบตและเครดต

ตวอยาง สหกรณรบเงนคาขายผลตภณฑนม จานวน 1,800.- บาท บนทกบญชโดย เดบต เงนสด 1,800.-

เครดต ขายผลตภณฑนม 1,800.- หากแตบนทกรายการบญชผดประเภทเปนรบเงนคาบรการ

เดบต เงนสด 1,800.- เครดต รายไดคาบรการ 1,800.-

2. การละเวนไมบนทกรายการบญช ตวอยาง สหกรณรบเงนรายไดคาเชา จานวน 10,000.- บาท บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด 10,000.- เครดต รายไดคาเชา 10,000.- หากแตไมไดบนทกบญชดวยเหตใดๆ กตาม จงไมปรากฏรายการบญช ดงกลาวในงบทดลอง

3. การผานรายการจากสมดบนทกรายการขนตนไปสมดบญชแยกประเภททวไปผดพลาด โดยสลบดานกนทงดานเดบตและเครดต ทาใหการกระทบยอดคงเหลอชดเชยกนเอง 4. การบนทกตวเลขผดดวยจานวนเงนทเทากนทงดานเดบตและเครดต

ตวอยาง สหกรณจายคาเบยประกนภย จานวน 20,000.- บาท บนทกบญชโดย เดบต คาเบยประกนภย 20,000.-

เครดต เงนสด 20,000.- หากแตบนทกตวเลขผดดวยจานวนเงน 30,000.- บาท

เดบต คาเบยประกนภย 30,000.- เครดต เงนสด 30,000.-

การคนหาขอผดพลาดเมองบทดลองไมลงตว กรณทรวมจานวนเงนในชองเดบต และชองเครดตของทกบญชแลวผลรวมของชองเดบต

และชองเครดตไมเทากน เรยกวา งบทดลองไมลงตว ใหคนหาขอผดพลาดโดยปฏบต ดงน 1. บวกเลขในงบทดลองใหมทงชองเดบต และชองเครดต 2. ตรวจดวายอดคงเหลอของแตละรายการบญชในสมดบญชแยกประเภททวไปนามาลงในงบทดลองดวยจานวนเงนทถกตองหรอไม 3. ตรวจดวายอดคงเหลอของแตละรายการบญชในสมดบญชแยกประเภททวไปนามาลงในงบทดลองชองเดบต หรอชองเครดตถกตองหรอไม

- 125 -

4. ตรวจดวารายการบญชในสมดบญชแยกประเภททวไปนามาลงในงบทดลองครบถวนทกบญชหรอไม 5. ตรวจดวาการคานวณยอดคงเหลอของแตละรายการบญชในสมดบญชแยกประเภททวไปถกตองและตรงกบในงบทดลองหรอไม 6. ตรวจดวาการผานรายการบญชจากสมดบนทกรายการขนตนไปบญชแยกประเภท ทเกยวของดวยจานวนเงนทถกตองหรอไม และผานรายการไปชองเดบต หรอชองเครดตถกตองหรอไม 7. ตรวจดวาการบวกเลขในสมดเงนสดถกตองหรอไม

นอกจากน ยงอาจคนหาขอผดพลาดโดยใชวธลด ดงน 1. ใหนาผลตางระหวางจานวนเงนรวมดานเดบตกบดานเครดตหารดวย 2 แลวตรวจ ดวารายการบญชใดในงบทดลองมยอดคงเหลอเทากบผลลพธทได ซงขอผดพลาดนอาจเกดจากการนายอดคงเหลอของรายการบญชในสมดบญชแยกประเภททวไปมาลงในงบทดลองผดดาน เชน จานวนเงนรวม ดานเครดตสงกวาดานเดบต 1,000.- บาท ใหนาผลตางนนมาหารดวย 2 ไดผลลพธ 500.- บาท แลวจงตรวจดวารายการบญชใดในงบทดลองทมยอดคงเหลอดานเครดต 500.- บาท ซงทถกตองรายการบญชดงกลาวควรอยดานเดบต เปนตน 2. กรณมผลตางระหวางจานวนเงนรวมดานเดบตกบดานเครดตเปนจานวน 0.01 , 0.10 , 1.00 , 10 , 100 บาท ฯลฯ ขอผดพลาดนอาจเกดจากการบวก หรอลบตวเลขผดใหสอบทานการบวกเลขใหมอกครงหนง 3. ใหนาผลตางระหวางจานวนเงนรวมดานเดบตกบดานเครดตหารดวย 9 หากลงตว และผลลพธเปนตวเลขหลกเดยว แสดงวาเขยนตวเลขจานวนเงนกลบกนในหลกหนวยกบหลกสบ เชน 123 เปน 132 (ตางกนอย 9 และหารดวย 9 เทากบ 1) ถาผลลพธเปนตวเลข 2 หลก แสดงวาเขยนตวเลขจานวนเงนกลบกนในหลกสบกบหลกรอย เชน 123 เปน 213 (ตางกนอย 90 หารดวย 9 เทากบ 10) เชนนตามลาดบ

การจดทารายการปรบปรงบญชเมอสนปทางบญช ในการคานวณหาผลการดาเนนงานตามเกณฑคงคาง ตองปรบปรงรายการบญช ในวนสนงวดบญชใหถกตอง เพอจะไดทราบถงรายไดและคาใชจายทควรจะเปนของงวดบญชนนๆ ทงน จานวนเงนของบญชตางๆ ในงบทดลองกอนปรบปรงรายการยงไมอาจนามาแสดงในงบการเงนไดทนท เนองจากรายการบญชในระหวางงวดนนอาจมรายการทคาบเกยวกบงวดบญชปถดไป กลาวคอ อาจมรายการรบเงนบางรายการทรบมาเกนกวาทควรไดรบในงวดบญชนน หรอมรายการรบเงนบางรายการ ทควรไดรบในงวดบญชนนแตยงไมไดรบเงน ในทานองเดยวกนอาจมรายการจายเงนบางรายการทจายเกนกวาทตองจายในงวดบญชนน หรอรายการจายเงนบางรายการทตองจายในงวดบญชนนแตยงไมไดจายเงน ซงรายการดงกลาวไดแก รายไดรบลวงหนา รายไดคางรบ คาใชจายลวงหนา คาใชจายคางจาย เปนตน

- 126 -

นอกจากน อาจมรายการเงนบางรายการทเกดขนแลว แตยงไมไดนามาบนทกบญช ดงนน เพอใหผลการดาเนนงานและฐานะการเงนของสหกรณใกลเคยงกบความจรงและสอดคลองกบหลกการบญชทรบรองทวไป ในวนสนงวดบญชจงจาเปนตองมการปรบปรงรายการในบญชสนทรพย หนสน รายไดและคาใชจาย กอนทจะปดบญชเพอหาผลการดาเนนงานและจดทางบการเงนตอไป อนง การจดทารายการปรบปรงบญชของสหกรณเมอสนปทางบญชจะตองพจารณาถง ระเบยบ ขอบงคบและคาแนะนาตางๆ ของนายทะเบยนสหกรณดวยวากาหนดวธปฏบตเกยวกบรายการปรบปรงนนๆ ไวอยางไร สาหรบรายการทจะนามาปรบปรงบญช แยกพจารณาไดดงน 1. รายการทไดบนทกบญชไวแลวในระหวางป ไดแก จานวนเงนตามรายการบญช ทปรากฏในงบทดลอง แตสหกรณยงใหประโยชน หรอใชประโยชนจากรายการบญชนนๆ ไมครบถวน จงตองปรบปรงใหรายไดและคาใชจายทบนทกบญชไวแลวมเฉพาะทเปนของงวดบญชนนๆ สวนทเกน ใหปรบปรงออกจากบญช เชน รายไดรบลวงหนา คาใชจายลวงหนา เปนตน 2. รายการทยงไมไดบนทกบญชไวในระหวางป ไดแก รายการทควรเปนของงวดบญชน แตยงไมไดบนทกบญชไว จงจาเปนตองปรบปรงรายการใหปรากฏอยในบญช ไดแก รายไดคางรบ คาใชจายคางจาย คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ คาเผอหนสงสยจะสญ ลกหนคลาดเคลอน วสดคงเหลอ สนคาขาดหาย สารองบาเหนจเจาหนาท เปนตน ทงน วธการปรบปรงรายการบญช ใหจดทาใบโอนบญชเพอเปนเอกสารประกอบ การบนทกบญชและบนทกรายการในสมดรายวนทวไป แลวผานรายการไปยงสมดบญชแยกประเภท ทเกยวของ สาหรบรายการปรบปรงบญชทสาคญ ณ วนสนปทางบญชในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบของสหกรณ มดงน

รายไดรบลวงหนา คาใชจายลวงหนา รายไดคางรบ คาใชจายคางจาย คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ คาตดจายสนทรพยไมมตวตน คาเผอหนสงสยจะสญ ลกหนคลาดเคลอน วสดสนเปลองโรงงาน สนคาคงเหลอสนป สนคาเสอมชารด สนคาขาดบญช หนสญ/หนสญรบคน

- 127 -

รายไดรบลวงหนา เปนรายไดทสหกรณไดรบมาแลวในระหวางงวดบญชปปจจบน แตถงวนสนปทางบญชสหกรณยงไมไดใหประโยชนแกผจายเงน จงไมอาจถอเปนรายไดของงวดบญชปปจจบนได สนปทางบญช จงตองทาการปรบปรงรายการบญช วธปฏบต ใหสหกรณคานวณรายไดทไดรบทงหมด แลวแยกสวนทเปนรายไดของ งวดบญชปปจจบนสวนหนง และสวนทเปนรายไดของงวดบญชปถดไป ซงถอเปนรายไดรบลวงหนา อกสวนหนง แลวทาการปรบปรงรายการบญช ดงน

(1) กรณเมอรบเงนแลวบนทกบญชไวเปนรายไดทงจานวน 1. เมอรบเงน บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด XXX

เครดต รายได................(ระบประเภท) XXX

2. เมอปรบปรงรายการบญช ใหนาสวนทเปนรายไดรบลวงหนาปรบปรงออกจากบญชรายได บนทกบญชโดย

เดบต รายได................(ระบประเภท) XXX

เครดต รายได...(ระบประเภท)... รบลวงหนา XXX

บญชรายไดประเภทนนๆ จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชรายได รบลวงหนาเปนบญชหนสน จะปดบญชยกยอดไปในงวดบญชปถดไป และแสดงรายการในงบดลภายใตรายการหนสนหมนเวยนอน

(2) กรณเมอรบเงนแลวบนทกบญชไวเปนรายไดรบลวงหนาทงจานวน 1. เมอรบเงน บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด XXX

เครดต รายได...(ระบประเภท)...รบลวงหนา XXX

2. เมอปรบปรงรายการบญช ใหนาสวนทเปนรายไดของงวดบญชปปจจบนปรบปรงออกจากบญชรายไดรบลวงหนา บนทกบญชโดย

เดบต รายได...(ระบประเภท)...รบลวงหนา XXX

เครดต รายได............ (ระบประเภท) XXX ตวอยาง เมอวนท 1 มกราคม 25x1 สหกรณไดรบรายไดคาเชาโกดงเกบสนคาสาหรบ

ระยะเวลา 1 ป จานวน 12,000.- บาท (1) กรณเมอรบเงนแลวบนทกบญชไวเปนรายไดทงจานวน

1. เมอไดรบรายไดคาเชาโกดงเกบสนคา บนทกบญชโดย เดบต เงนสด 12,000.-

เครดต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 12,000.-

- 128 -

2. สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 แยกรายไดคาเชาออกเปน 2 สวน สวนท 1 เปนรายไดของงวดบญชปปจจบน ระยะเวลา 3 เดอน ตงแตวนท

1 ม.ค. - 31 ม.ค. x1 เดอนละ 1,000.- บาท เปนเงน 3,000.- บาท สวนท 2 เปนรายไดรบลวงหนา ระยะเวลา 9 เดอน ตงแตวนท 1 เม.ย. -

31 ธ.ค. x1 เดอนละ 1,000.- บาท เปนเงน 9,000.- บาท การปรบปรงรายการบญช โดยนาสวนทเปนรายไดรบลวงหนาปรบปรงออกจาก

บญชรายได บนทกบญชโดย เดบต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 9,000.-

เครดต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 9,000.- (2) กรณเมอรบเงนแลวบนทกบญชไวเปนรายไดรบลวงหนาทงจานวน

1. เมอไดรบรายไดคาเชา บนทกบญชโดย เดบต เงนสด 12,000.-

เครดต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 12,000.- 2. สนปทางบญช นาสวนทเปนรายไดของบญชปปจจบนปรบปรงออกจากบญช

รายไดรบลวงหนา บนทกบญชโดย เดบต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 3,000.-

เครดต รายไดคาเชาโกดงเกบสนคา 3,000.-

คาใชจายลวงหนา เปนคาใชจายทสหกรณไดจายเงนทงจานวนในงวดบญชปปจจบน แตสหกรณไดรบ

ประโยชนจากคาใชจายนนยงไมครบตามจานวนเงนทจายไป จงไมอาจถอเปนคาใชจายของงวดบญช ปปจจบนทงจานวนได สนปทางบญชจงตองทาการปรบปรงรายการบญช

วธปฏบต ใหสหกรณคานวณคาใชจายทจายไปทงหมด แลวแยกสวนทเปนคาใชจายของงวดบญชปปจจบนสวนหนงและสวนทเปนคาใชจายของงวดบญชปถดไปอกสวนหนง ซงถอเปนคาใชจายลวงหนา แลวทาการปรบปรงรายการบญช ดงน

(1) กรณเมอจายเงนแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจายทงจานวน 1. เมอจายเงน บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจาย..........................(ระบประเภท) XXX เครดต เงนสด XXX

2. เมอปรบปรงรายการบญช ใหนาสวนทเปนคาใชจายลวงหนาปรบปรงออกจาก บญชคาใชจาย บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจาย...(ระบประเภท)...จายลวงหนา XXX เครดต คาใชจาย..........................(ระบประเภท) XXX

- 129 -

บญชคาใชจายประเภทนนๆ จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชคาใชจายลวงหนาเปนบญชสนทรพยจะปดบญชยกยอดไปในงวดบญชปถดไป และแสดงรายการในงบดลภายใตรายการสนทรพยหมนเวยนอน

(2) กรณเมอจายเงนแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจายลวงหนาทงจานวน 1. เมอจายเงน บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจาย...(ระบประเภท)...จายลวงหนา XXX เครดต เงนสด XXX

2. เมอปรบปรงรายการบญช ใหนาสวนทเปนคาใชจายของงวดบญชปปจจบน ปรบปรงออกจากบญชคาใชจายลวงหนา บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจาย..............................(ระบประเภท) XXX เครดต คาใชจาย...(ระบประเภท)...จายลวงหนา XXX

ตวอยาง เมอวนท 1 มกราคม 25x1 สหกรณจายคาเบยประกนภยโรงงานสาหรบระยะเวลา 1 ป จานวนเงน 24,000.- บาท

(1) กรณเมอจายเงนแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจายทงจานวน 1. เมอจายคาเบยประกนภยโรงงาน บนทกบญชโดย

เดบต คาเบยประกนภยโรงงาน 24,000.- เครดต เงนสด 24,000.-

2. สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 แยกคาเบยประกนภยโรงงานออกเปน 2 สวน

สวนท 1 เปนคาใชจายของงวดบญชปปจจบน ระยะเวลา 3 เดอน ตงแตวนท 1 ม.ค. - 31 ม.ค. x1 เดอนละ 2,000.- บาท เปนเงน 6,000.- บาท

สวนท 2 เปนคาใชจายลวงหนา ระยะเวลา 9 เดอน ตงแตวนท 1 เม.ย. - 31 ธ.ค. x1 เดอนละ 2,000.- บาท เปนเงน 18,000.- บาท

การปรบปรงรายการบญช โดยนาสวนทเปนคาใชจายลวงหนาปรบปรงออกจากบญชคาใชจาย บนทกบญชโดย

เดบต คาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา 18,000.- เครดต คาเบยประกนภยโรงงาน 18,000.-

- 130 -

(2) กรณเมอจายเงนแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจายลวงหนาทงจานวน 1. เมอจายคาเบยประกนภยโรงงาน บนทกบญชโดย

เดบต คาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา 24,000.- เครดต เงนสด 24,000.-

2. สนปทางบญช นาสวนทเปนคาใชจายของบญชปปจจบนปรบปรงออกจากบญชคาใชจายลวงหนา บนทกบญชโดย เดบต คาเบยประกนภยโรงงาน 6,000.-

เครดต คาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา 6,000.-

รายไดคางรบ เปนรายไดทเกดขนในงวดบญชปปจจบนแตสหกรณยงไมไดรบเงน โดยอาจจะไดรบ ในงวดบญชปถดไป สนปทางบญชจงตองทาการปรบปรงรายการบญช วธปฏบต ใหสหกรณคานวณหารายไดทควรไดรบทงหมด แลวแยกสวนทไดรบมาแลว ในงวดบญชปปจจบน และสวนทยงไมไดรบซงถอเปนรายไดคางรบ แลวทาการปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต รายได...(ระบประเภท)...คางรบ XXX เครดต รายได.....................(ระบประเภท) XXX

บญชรายไดประเภทนนๆ จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชรายไดคางรบ เปนบญชสนทรพยจะปดบญชยกยอดไปในงวดบญชปถดไป และแสดงรายการในงบดลภายใตรายการสนทรพยหมนเวยนอน

ตวอยาง สหกรณมลกหนการคาทผดสญญาชาระหน สนปทางบญช 31 มนาคม 25x1คานวณรายไดคาปรบลกหนการคาทยงไมไดรบชาระ จานวน 500.- บาท

ปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต รายไดคาปรบลกหนการคาคางรบ 500.-

เครดต รายไดคาปรบลกหนการคา 500.-

คาใชจายคางจาย เปนคาใชจายทเกดขนในงวดบญชปปจจบนสหกรณไดรบประโยชนจากคาใชจายนนแลว แตยงไมไดจายเงน โดยอาจจายในงวดบญชปถดไป สนปทางบญชจงตองทาการปรบปรงรายการบญช

วธปฏบต ใหสหกรณพจารณาวามคาใชจายประเภทใดบางทคางชาระและคางชาระเปนจานวนเงนเทาใด แลวทาการปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจาย........................(ระบประเภท) XXX เครดต คาใชจาย...(ระบประเภท)...คางจาย XXX

- 131 -

บญชคาใชจายประเภทนนๆ จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชคาใชจายคางจายเปนบญชหนสนจะปดบญชยกยอดไปในงวดบญชตอไป และแสดงรายการในงบดลภายใตรายการหนสนหมนเวยนอน ตวอยาง สหกรณกเงนจากกรมสงเสรมสหกรณโดยมยอดยกมาจากปกอน (วนท 1 เมษายน 25x0) จานวน 1,000,000.- บาท เงนกดงกลาวมอตราดอกเบยรอยละ 2 ตอป ระหวางปสหกรณไมไดสงชาระคนทงตนเงนและดอกเบย

สนปทางบญช 31 มนาคม 25x1 สหกรณปรบปรงรายการดอกเบยคางจาย โดยคานวณดอกเบยจากตนเงน 1,000,000.- บาท อตราดอกเบยรอยละ 2 ระยะเวลา 1 ป ดงน 1,000,000 x 2 = 20,000.- บาท บนทกบญชโดย 100

เดบต ดอกเบยจายเงนก 20,000.- เครดต ดอกเบยเงนกคางจาย 20,000.-

คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ เปนสวนหนงของมลคาอาคารและอปกรณทสหกรณตดจายเปนคาใชจายประจางวดบญช ทไดใชประโยชนจากสนทรพยนน

สนปทางบญช สหกรณจะตองคานวณคาเสอมราคาตามหลกเกณฑทกาหนดไวในระเบยบนายทะเบยนสหกรณ โดยคานวณคาเสอมราคาอาคารและอปกรณใหสอดคลองกบสภาพการใชงาน และใกลเคยงกบความเปนจรง สหกรณสามารถคานวณคาเสอมราคาได 2 วธ ดงน - วธเสนตรง ใชกบอาคารและอปกรณโดยทวไป - วธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป ใชกบอาคารและอปกรณทมประสทธภาพ การใชงานสงในระยะแรก และประโยชนทใหในระยะหลงไมแนนอน หรอถาใชงานไปนานอาจเกด คาซอมแซมมาก การคานวณคาเสอมราคา - วธเสนตรง

เปนการคานวณคาเสอมราคาตามอตรารอยละของราคาทนของอาคารและอปกรณ อตราคาเสอมราคา ใหคดเปนอตรารอยละตอป ดงน

- อาคารถาวร ฉาง เครองสขาว รอยละ 5 - 10 - เรอขาว รอยละ 5 - 15 - เรอยนตและอปกรณเรอ รอยละ 10 - 15 - อปกรณฉาง เครองจกร เครองยนต ครภณฑ

และอปกรณสานกงาน รอยละ 10 - 20 - รถยนต เครองคอมพวเตอรและอปกรณ รอยละ 20 - 25

อาคารและอปกรณทมอายการใชงานไมเตมป ใหคานวณตามระยะเวลาเปนวน นบจากวนทอาคารและอปกรณนนพรอมจะใชงาน โดยคานวณตามอตราทกาหนดไวขางตนและใหนบ 1 ป ม 365 วน

- 132 -

ตวอยาง เครองใชสานกงานทใชในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบของสหกรณ ณ วนท 31 มนาคม 25x1 มรายละเอยด ดงน

ราคาสนทรพย เพม - ลด ท รายการ ราคาทน สทธยกมา ระหวางป รวม 1 ตเอกสาร 2,400.- 2,160.- - 2,160.- 2 ชนวางของ 4,800.- 4,320.- - 4,320.- 3 เครองคดเลข 1,200.- - 1,200.- 1,200.- (ซอ 18 มค.25X1)

8,400.- 6,480.- 1,200.- 7,680.-

การคานวณคาเสอมราคา - วธเสนตรง

ราคาสนทรพย คาเสอมราคาสะสม ราคา ท รายการ ราคาทน เพม - ลด อตรา เพม (ลด) สนทรพย หมายเหต ยกมา ระหวางป รวม รอยละ ยกมา ระหวางป รวม สทธ 1 ตเอกสาร 2,400.- - 2,400.- 10 240.- 240.- 480.- 1,920.- 2 ชนวางของ 4,800.- - 4,800.- 10 480.- 480.- 960.- 3,840.- 3 เครองคดเลข - 1,200.- 1,200.- 10 - 0 24.- 24.- 1,176.- 7,200.- 1,200.- 8,400.- 720.- 744.- 1,464.- 6,936.-

การคานวณคาเสอมราคา - วธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป เปนการคานวณคาเสอมราคา โดยประมาณอายการใชงานของอาคารและอปกรณแลวคานวณตามอตราสวนการใชงานของแตละป ใหคานวณอตราสวนของแตละป โดยนาอายการใชงานทมอยในปแรกบวกอายการใชงานทเหลออยในปตอๆ ไป จะไดผลรวมของอายการใชงาน คอ ตวสวน สาหรบตวเศษ คอ อายการใชงาน ทเหลออยของแตละปนน แลวนาไปคณดวยราคาทนของอาคารและอปกรณ ดงน

อายการใชงานทเหลอของแตละป x ราคาทนของอาคารและอปกรณ ผลรวมของอายการใชงาน

หมายเหต การคานวณคาเสอมราคาดวยวธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป แมวาอาคารและอปกรณใดๆ จะซอมาในระหวางปกใหคานวณคาเสอมราคาเตมป

คดคาเสอมฯ73 วน

- 133 -

ตวอยาง เมอวนท 1 กรกฎาคม 25x0 สหกรณซอเครองคอมพวเตอรเพอใชในธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ มลคา 45,000.- บาท ประมาณวาใชงานได 5 ป

การคานวณคาเสอมราคา - วธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป

คาเสอมราคาปท 1 ณ วนท 31 มนาคม 25x1 = 5 x 45,000 = 5 x 45,000 = 15,000 5 + 4 + 3 + 2 + 1 15 ขอสงเกตเกยวกบการคดคาเสอมราคาอาคารและอปกรณของสหกรณ

- เมอคดคาเสอมราคาถงงวดสดทายแลว ใหคงเหลอมลคาอาคารและอปกรณไว 1 บาทตอหนวย จนกวาอาคารและอปกรณนนจะสนสภาพหรอตดบญชได

- อาคารและอปกรณทหมดสภาพ หรอชารด สญหาย เสยหาย ใหตดจาหนายออกจากบญชในปทสนสภาพนน โดยบนทกไวในบญชคาเสอมราคา

- คาเสอมราคาทคานวณได ใหแสดงไวในบญชคาเสอมราคาสะสมอาคารและอปกรณ แยกตามประเภทของอาคารและอปกรณทเกดคาเสอมราคานน

ปรบปรงรายการบญชคาเสอมราคา บนทกบญชโดย เดบต คาเสอมราคา................(ระบประเภทสนทรพย) XXX เครดต คาเสอมราคาสะสม...............(ระบประเภทสนทรพย/ อาคาร/อปกรณ) XXX ตวอยาง จากตวอยางขางตน คาเสอมราคาเครองใชสานกงานทคานวณโดยวธเสนตรง และคาเสอมราคาคอมพวเตอรทคานวณโดยวธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป จานวน 15,744.- บาท (774 + 15,000) สนปทางบญชปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต คาเสอมราคา - เครองใชสานกงาน 15,744.- เครดต คาเสอมราคาสะสม – เครองใชสานกงาน 15,744.- คาตดจายสนทรพยไมมตวตน เปนสวนหนงของมลคาสนทรพยไมมตวตนทสหกรณตดจายเปนคาใชจายประจางวดบญช ทไดใชประโยชนจากสนทรพยไมมตวตนนน

สนปทางบญช สหกรณตองตดจายสนทรพยไมมตวตนตามคาแนะนานายทะเบยนสหกรณ

หมายเหต คาเสอมราคาปท 2 คานวณโดย = 4 x 45,000 ปท 3 ตวเศษเปลยนเปน 3 15 ปท 4 ตวเศษเปลยนเปน 2 และ ปสดทายคอปท 5 เปน 1 ตามลาดบ

- 134 -

1. สนทรพยไมมตวตนทมอายการใหประโยชนจากด เชน สทธการเชา สทธการใชประโยชนในทดน/อาคาร เปนตน ใหตดจายโดยวธเสนตรงตามระยะเวลาการใหประโยชนของสนทรพยนน ดงน

- ตามอายการใหประโยชนทจากด - กรณอายการใหประโยชนของสนทรพยนอยกวาอายสทธตามกฎหมาย หรอ

ขอผกพนสญญา ใหตดจายสนทรพยไมมตวตนนนตามอายการใหประโยชนทแทจรง - กรณสนทรพยไมมตวตนมอายการใหประโยชนไมเตมป ใหคานวณคาตดจาย

เปนวนนบจากวนทสนทรพยไมมตวตนนนพรอมทจะใชประโยชนได และใหนบ 1 ป ม 365 วน - การตดจายสนทรพยไมมตวตนทเกยวกบอาคารและอปกรณ ตองตดจายไมนอยกวา

จานวนทคานวณจากอตราคาเสอมราคาอาคารและอปกรณ - ในปทสนทรพยไมมตวตนหมดอายการใหประโยชน ใหตดจายจนหมดมลคาทาง

บญชในปสดทายของอายการใหประโยชน แมวาสนทรพยดงกลาวยงคงสามารถนามาใชประโยชนไดตอไปอก 2. สนทรพยไมมตวตนทมอายการใหประโยชนไมจากด เชน สทธการใชประโยชนในทดน/อาคารทไมมการกาหนดอายการใชประโยชน เปนตน ใหตดจายไมนอยกวาจานวนทคานวณจากอตราคาเสอมราคาอาคารและอปกรณของสนทรพยนน โดยใหตดจายไดไมเกน 20 ป 3. สนทรพยไมมตวตนประเภทโปรแกรมคอมพวเตอร ใหตดจายตามระยะเวลาของ อายการใชงาน แตตองไมนอยกวารอยละ 20 - 25 ของราคาทนของโปรแกรมคอมพวเตอรนนๆ และหากมการเปลยนแปลงการใชโปรแกรมคอมพวเตอร โดยนาซอฟทแวรใหมมาใชงานแทนซอฟทแวรเดมสาหรบการปฏบตงานในระบบงานเดยวกน ใหตดจายมลคาคงเหลอของซอฟทแวรเดมออกจากบญช ทงจานวน ทงน ใหสหกรณตดจายสนทรพยไมมตวตนโดยตรงกบสนทรพยนน และบนทกรายการ ตดจายไวในทะเบยนสนทรพยถาวรดวย การปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต คาตดจาย..............(ระบประเภท) XXX เครดต สทธการเชา/สทธการใชประโยชนในทดน อาคาร/ซอฟทแวร XXX ตวอยาง สหกรณกอสรางโรงงานแปรรปนานมดบบนทดนราชพสด 10,000,000.- บาท โดยไดรบสทธการใชประโยชนในอาคารโรงงาน 25 ป ทงน หากตดจายตามอายการไดรบสทธ (25 ป) จะเปนผลใหคาใชจายตดจายมจานวนนอยกวาทคานวณจากอตราคาเสอมราคาอาคาร ซงเทากบรอยละ 5 หรอ 20 ป ดงนน จงตองตดจายตาม อตราคาเสอมราคาอาคาร สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 คานวณคาตดจาย = 10,000,000 = 500,000.- บาท 20

- 135 -

ปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต คาตดจายสทธการใชประโยชนในอาคารโรงงาน 500,000.- เครดต สทธการใชประโยชนในอาคารโรงงาน 500,000.-

คาเผอหนสงสยจะสญ เปนจานวนเงนทกนไวสาหรบลกหนทคาดวาจะเรยกเกบเงนไมได คาเผอหนสงสยจะสญ ถอเปนบญชปรบมลคาแสดงเปนรายการหกจากบญชลกหนในงบการเงน เพอใหคงเหลอเปนมลคาสทธของลกหนทคาดวาจะเรยกเกบเงนได

ในการประมาณการคาเผอหนสงสยจะสญของสหกรณนน ใหพจารณาจากสภาพของลกหนและหลกทรพยคาประกนทลกหนใหไวกบสหกรณเปนสาคญ แลวตงคาเผอหนสงสยจะสญใหเพยงพอกบผลเสยหายทอาจเกดขนโดยมหลกเกณฑ ดงน

1. ลกหนเงนใหสมาชกก โดยปกตจะมการคาประกนดวยบคคล หรอหลกทรพย คาประกน หากผกไมชาระหนสหกรณอาจตดตามใหมการชดใชคนจากผคาประกน หรอดาเนนการใดๆ กบหลกทรพยทคาประกนได นอกจากน การกไปเพอการลงทนจะมผลตอบแทนและสามารถสงคนได จงไมตงคาเผอหนสงสยจะสญไว เวนแต ลกหนเงนกรายใดทปรากฏแนชดวาไมอาจเรยกใหชาระหนได ทงจากผกและผคาประกน รวมทงไมมหลกทรพยใดคาประกนใหตงคาเผอหนสงสยจะสญสาหรบลกหนรายนนๆ ไวเตมจานวนโดยพจารณาเปนรายๆ ไป 2. ดอกเบยเงนใหกคางรบและคาปรบคางรบ สหกรณควรตงคาเผอหนสงสยจะสญ ดงน

- คางชาระตงแต 1 – 5 ป ตงคาเผอหนสงสยจะสญไวไมนอยกวารอยละ 5 หรอ ใหใกลเคยงกบความเปนจรง

- คางชาระเกน 5 ป ตงคาเผอหนสงสยจะสญเตมจานวน 3. ลกหนการคา เปนหนเพอการบรโภคมอายความในการฟองรองตามกฎหมาย 2 ป จงควรมการวเคราะหอายของหนทคางชาระ และพจารณาตงคาเผอหนสงสยจะสญลดหลนตามอายหน ดงน

- ลกหนทมอายของหนทคางชาระเกนกวา 60 วน แตไมเกน 6 เดอน ตงคาเผอ หนสงสยจะสญไวอยางนอยรอยละ 5

- ลกหนทมอายของหนทคางชาระเกนกวา 6 เดอน แตไมเกน 1 ป ตงคาเผอ หนสงสยจะสญไวอยางนอยรอยละ 10

- ลกหนทมอายของหนทคางชาระเกนกวา 1 ป แตไมเกน 2 ป ตงคาเผอหนสงสย จะสญไวอยางนอยรอยละ 15

- ลกหนทมอายของหนทคางชาระเกนกวา 2 ป ซงเปนหนทขาดอายความฟองรอง ตามกฎหมาย ควรตงคาเผอหนสงสยจะสญไวเตมจานวน

- 136 -

อยางไรกตาม เพอไมใหกระทบตอผลการดาเนนงานของสหกรณ ในกรณตองตง คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคาเตมจานวน เนองจากมอายหนคางชาระเกนกวา 2 ป สหกรณควรทยอยตงคาเผอหนสงสยจะสญในแตละปใหใกลเคยงกบความเปนจรง 4. ลกหนอนๆ เชน ลกหนเงนยมทดรอง ลกหนเงนสด/สนคาขาดบญช ใหพจารณาถงสภาพของลกหนประเภทนนๆ และหลกประกนทลกหนทาไวกบสหกรณ แลวตงคาเผอหนสงสยจะสญ ใหเพยงพอตามหลกความระมดระวงในการดาเนนงานของสหกรณ 5. ลกหนระหวางดาเนนคดและลกหนตามคาพพากษา เนองจากลกหนดงกลาวไดรวม ตนเงน ดอกเบยรบ ดอกเบยคางรบ รายไดคาปรบและคาปรบคางรบเขาไวดวยกนแลว จงใหประมาณการคาเผอหนสงสยจะสญโดยแยกพจารณาเปน 2 สวน ดงน

- ตนเงน ใหพจารณาสภาพของลกหนและหลกทรพยทใชคาประกนหนรายนนๆ ประกอบกน แลวตงคาเผอหนสงสยจะสญใหเพยงพอกบผลเสยหายทอาจเกดขน

- ดอกเบยรบ ดอกเบยคางรบ รายไดคาปรบและคาปรบคางรบ ซงสหกรณไดรบรเงนดงกลาวเปนรายไดแลวตามเกณฑคงคาง จงควรมการประมาณการคาเผอหนสงสยจะสญไว เตมจานวน วธปฏบต 1. ใหคานวณคาเผอหนสงสยจะสญสาหรบลกหนแตละประเภทตามหลกเกณฑขางตน วาเปนจานวนเงนเทาใด 2. ปรบปรงรายการบญช ดงน

2.1 กรณบนทกบญชคาเผอหนสงสยจะสญเปนปแรก ใหบนทกบญชดวยจานวน คาเผอหนสงสยจะสญทคานวณได

เดบต หนสงสยจะสญลกหน............(ระบประเภท) XXX เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน..........(ระบประเภท) XXX 2.2 กรณบนทกบญชคาเผอหนสงสยจะสญในปตอๆ ไป ใหคานวณคาเผอหนสงสย

จะสญสาหรบลกหนแตละประเภท แลวเปรยบเทยบกบจานวนคาเผอหนสงสยจะสญทมยอดคงเหลอ ในบญชแยกประเภทของลกหนประเภทนน

จานวนคาเผอหนสงสยจะสญในบญชแยกประเภท นอยกวา จานวนคาเผอ หนสงสยจะสญทคานวณไดสาหรบลกหนประเภทนนๆ ผลตางถอเปนคาใชจายของงวดบญชปนน ใหนาผลตางมาปรบปรงรายการบญช โดยเพมยอดคาเผอหนสงสยจะสญตามบญชใหมจานวนเทากบ ทคานวณได บนทกบญชโดย

เดบต หนสงสยจะสญลกหน..............(ระบประเภท) XXX เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน..........(ระบประเภท) XXX

บญชหนสงสยจะสญลกหน............(ระบประเภท) เปนบญชคาใชจาย จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชคาเผอหนสงสยจะสญลกหน......................(ระบประเภท) จะปดบญชยกยอดไปในงวดบญชปถดไป และแสดงเปนรายการหกจากลกหนในหมายเหตประกอบ งบการเงน

- 137 -

จานวนคาเผอหนสงสยจะสญในบญชแยกประเภท มากกวา จานวนคาเผอ หนสงสยจะสญทคานวณไดสาหรบลกหนประเภทนนๆ ผลตางถอเปนคาเผอหนสงสยจะสญเกนความตองการใหนาผลตางมาปรบปรงรายการบญช โดยลดยอดคาเผอหนสงสยจะสญตามบญชใหมจานวนเทากบทคานวณได บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน..............(ระบประเภท) XXX เครดต หนสงสยจะสญลกหน..............(ระบประเภท) XXX

ตวอยาง สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 สหกรณมยอดคงเหลอ ดงน ลกหนการคา 100,000.- บาท คาเผอหนสงสยจะสญ - ลกหนการคา 30,000.- บาท ลกหนการคาอายหนคางชาระเกน 2 ป จานวน 10,000.- บาท สวนทเหลอ

มอายหนคางชาระเกน 1 ป แตไมเกน 2 ป การคาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคา ใหแยกตามอายของหนทคางชาระ ดงน

สวนท 1 อายหนทคางชาระเกนกวา 2 ป 10,000.- บาท คาเผอหนสงสยจะสญรอยละ 100 เปนเงน 10,000.- บาท

สวนท 2 อายหนทคางชาระไมเกน 2 ป 90,000.- บาท คาเผอหนสงสยจะสญรอยละ 15 เปนเงน 13,500.- บาท

รวม 100,000.- บาท 23,500.- บาท คาเผอหนสงสยจะสญตามยอดคงเหลอในบญชแยกประเภท 25,000.- บาท คาเผอหนสงสยจะสญเกนความตองการ 1,500.- บาท

ปรบปรงรายการบญช บนทกบญชโดย เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคา 1,500.- เครดต หนสงสยจะสญลกหนการคา 1,500.-

ลกหนคลาดเคลอน กรณบญชยอยลกหน (รายละเอยดลกหน) มจานวนเงนรวมไมเทากบยอดคงเหลอตามบญชคมยอดลกหน ณ วนสนปทางบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป และสหกรณยงไมสามารถคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอนนน ใหถอจานวนเงนในบญชยอยเปนหลก แลวทาการปรบปรงรายการบญชเพอใหบญชคมยอดลกหนมจานวนเงนรวมตรงกบบญชยอยลกหน ดงน

- 138 -

1. กรณยอดรวมบญชยอยลกหนตากวาบญชคมยอดลกหน ณ วนสนปทางบญช 1.1 ปรบปรงรายการบญช โดยนาผลตางทเกดขนบนทกเปนลกหนคลาดเคลอน

และตงคาเผอหนสงสยจะสญลกหนคลาดเคลอน บนทกบญชโดย เดบต ลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

เครดต ลกหน............(ระบประเภท) XXX เดบต หนสงสยจะสญลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน..(ระบประเภท).. คลาดเคลอน XXX 1.2 ถาสหกรณสามารถคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอน ใหลดยอดบญชลกหน

คลาดเคลอนไปบญชลกหน และโอนกลบรายการคาเผอหนสงสยจะสญลกหนคลาดเคลอนตามจานวนทคนพบ บนทกบญชโดย

เดบต ลกหน............(ระบประเภท) XXX เครดต ลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน..(ระบประเภท)..คลาดเคลอน XXX เครดต หนสงสยจะสญลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

1.3 ถาสหกรณไมสามารถคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอน โดยไดดาเนนการตามสมควรแลวใหขออนมตตดเปนหนสญจากทประชมใหญเมอไดรบอนมตแลว บนทกบญชโดย

เดบต หนสญลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX เครดต ลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

นอกจากน ใหปรบลดคาเผอหนสงสยจะสญลกหนคลาดเคลอนตามจานวนทไดรบอนมตใหตดเปนหนสญ บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX เครดต หนสงสยจะสญลกหน... (ระบประเภท)... คลาดเคลอน XXX

ตวอยาง สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 บญชลกหนการคามยอดคงเหลอ 100,000.- บาท แตปรากฏวาในบญชยอยมยอดรวมทงสน 97,000.- บาท ซงสหกรณไดพยายามคนหาสาเหตของขอคลาดเคลอนแลวแตยงไมพบ

การปรบปรงรายการบญช สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 นาผลตางมาปรบปรงรายการบญชโดย

ลดยอดบญชลกหนใหเทากบยอดรวมบญชยอยลกหน บนทกบญชโดย เดบต ลกหนการคาคลาดเคลอน 3,000.-

เครดต ลกหนการคา 3,000.- เดบต หนสงสยจะสญลกหนการคา 3,000.-

เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคาคลาดเคลอน 3,000.-

- 139 -

หากตอมาวนท 10 กนยายน 25x1 สหกรณคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอน วามการรวมยอดบญชยอยลกหนไมถกตอง ทาใหยอดรวมบญชยอยตากวาบญชคมยอด 1,000.- บาท ใหปรบปรงรายการบญชลกหนการคาตามจานวนทคนพบ บนทกบญชโดย

เดบต ลกหนการคา 1,000.- เครดต ลกหนการคาคลาดเคลอน 1,000.- เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคาคลาดเคลอน 1,000.- เครดต หนสงสยจะสญลกหนการคาคลาดเคลอน 1,000.-

หากไมสามารถคนพบสาเหตขอคลาดเคลอน โดยไดดาเนนการตามสมควรแลว และตอมามการขออนมตตดเปนหนสญ ซงทประชมใหญมมตใหตดหนสญ บนทกบญชโดย

เดบต หนสญลกหนการคาคลาดเคลอน 2,000.- เครดต ลกหนการคาคลาดเคลอน 2,000.- เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคาคลาดเคลอน 2,000.- เครดต หนสงสยจะสญลกหนการคาคลาดเคลอน 2,000.-

2. กรณยอดรวมบญชยอยลกหนสงกวาบญชคมยอดลกหน ณ วนสนปทางบญช 2.1 ปรบปรงรายการบญช โดยนาผลตางทเกดขนไปเพมยอดบญชลกหนใหม

จานวนเทากบยอดรวมบญชยอยลกหนและตงคาเผอลกหนคลาดเคลอน บนทกบญชโดย เดบต ลกหน.......(ระบประเภท) XXX เครดต คาเผอลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX

2.2 ถาสหกรณสามารถคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอน ใหโอนกลบรายการลกหน และคาเผอลกหนคลาดเคลอนตามจานวนเงนทคนพบ บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX เครดต ลกหน.......(ระบประเภท) XXX

2.3 ถาสหกรณไมสามารถคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอน โดยไดดาเนนการตามสมควรแลวใหโอนคาเผอลกหนคลาดเคลอนเขาบญชคาเผอหนสงสยจะสญลกหนประเภทนน ๆ บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอลกหน...(ระบประเภท)...คลาดเคลอน XXX เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน.......(ระบประเภท) XXX

ตวอยาง สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 บญชลกหนการคามยอดคงเหลอ 100,000.- บาท แตปรากฏวาในบญชยอยลกหนมยอดรวมทงสน 110,000.- บาท ซงสหกรณไดพยายามคนหาสาเหตของขอคลาดเคลอนแลวแตยงไมพบ

- 140 -

การปรบปรงรายการบญช สนปทางบญช วนท 31 มนาคม 25x1 นาผลตางมาปรบปรงรายการบญชโดย เพมยอดบญชลกหนใหเทากบยอดรวมบญชยอยลกหน บนทกบญชโดย

เดบต ลกหนการคา 10,000.- เครดต คาเผอลกหนการคาคลาดเคลอน 10,000.-

หากตอมาวนท 1 ตลาคม 25x1 สหกรณคนพบสาเหตของขอคลาดเคลอนวาลกหนการคารายหนงมหนคงเหลอจรง 23,000.- บาท แตในบญชยอยลกหนเขยนตวเลขสลบกนเปน 32,000.- บาท ทาใหยอดรวมบญชยอยลกหนสงกวาบญชคมยอดลกหน 9,000.- บาท ใหปรบปรงรายการบญชลกหนการคาตามจานวนทคนพบ บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอลกหนการคาคลาดเคลอน 9,000.- เครดต ลกหนการคา 9,000.-

หากคณะกรรมการดาเนนการมมตใหโอนบญชคาเผอลกหนการคาคลาดเคลอน สวนทยงไมสามารถคนหาขอคลาดเคลอนไดไปบญชคาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคา บนทกบญชโดย

เดบต คาเผอลกหนการคาคลาดเคลอน 1,000.- เครดต คาเผอหนสงสยจะสญลกหนการคา 1,000.-

วสดสนเปลอง วสดสนเปลองเปนสนทรพยหมนเวยนของสหกรณทใชแลวหมดเปลองไป สหกรณตอง ทาการตรวจนบวสดสนเปลองคงเหลอ ณ วนสนปทางบญชวามประเภทใดบาง จานวนเทาใด แลวตราคาตามราคาทน เพอปรบปรงรายการบญชใหไดยอดคงเหลอทถกตอง วธปฏบต (1) กรณเมอซอวสดสนเปลองแลวบนทกบญชไวเปนสนทรพย

1. เมอซอวสดสนเปลอง บนทกบญชโดย เดบต วสดสนเปลอง XXX

เครดต เงนสด XXX 2. สนปทางบญช ใหสหกรณตรวจนบวสดสนเปลองคงเหลอแยกเปนแตละ

ประเภทคานวณมลคาทงสนตามราคาทน แลวเปรยบเทยบกบยอดคงเหลอตามบญช ผลตางถอเปนวสดสนเปลองใชไปในระหวางป ใหนาสวนทใชไปในระหวางปปรบปรงออกจากบญชวสดสนเปลอง บนทกบญช โดย

เดบต คาวสดสนเปลอง/วสดสนเปลองใชไป XXX เครดต วสดสนเปลอง XXX

บญชคาวสดสนเปลอง/วสดสนเปลองใชไปเปนบญชคาใชจาย จะโอนปดบญชไปบญชกาไรขาดทน สวนบญชวสดสนเปลองเปนบญชสนทรพยจะปดบญชยกยอดไปในงวดบญช ปถดไป และแสดงรายการในงบดล

- 141 -

(2) กรณเมอซอวสดสนเปลองแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจาย 1. เมอซอวสดสนเปลอง บนทกบญชโดย

เดบต คาวสดสนเปลอง/วสดสนเปลองใชไป XXX เครดต เงนสด XXX

2. สนปทางบญช ใหบนทกวสดสนเปลองคงเหลอสนป โดยปรบปรงออกจากบญชคาวสดสนเปลอง/วสดสนเปลองใชไป บนทกบญชโดย

เดบต วสดสนเปลอง XXX เครดต คาวสดสนเปลอง/วสดสนเปลองใชไป XXX

ตวอยาง ระหวางปสหกรณซอวสดสนเปลองโรงงานเปนเงนสด จานวน 6,000.- บาท สนปทางบญช สหกรณตรวจนบวสดสนเปลองโรงงานมยอดคงเหลอ คดเปนราคาทน 2,000.- บาท (1) กรณเมอซอวสดสนเปลองแลวบนทกบญชไวเปนสนทรพย

1. เมอสหกรณซอวสดสนเปลองโรงงาน บนทกบญชโดย เดบต วสดสนเปลองโรงงาน 6,000.-

เครดต เงนสด 6,000.- 2. สนปทางบญช ทาการตรวจนบวสดสนเปลองโรงงานคงเหลอ 2,000.- บาท

แสดงวาสหกรณใชไปในระหวางป จานวน 6,000 - 2,000 - 4,000 บาท ใหนาสวนทใชไปในระหวางปปรบปรงออกจากบญชวสดสนเปลองโรงงาน บนทกบญชโดย

เดบต คาวสดสนเปลองโรงงาน 4,000.- เครดต วสดสนเปลองโรงงาน 4,000.-

(2) กรณเมอซอวสดสนเปลองแลวบนทกบญชไวเปนคาใชจาย 1. เมอสหกรณซอวสดสนเปลองโรงงาน บนทกบญชโดย

เดบต คาวสดสนเปลองโรงงาน 6,000.- เครดต เงนสด 6,000.-

2. สนปทางบญช ใหบนทกวสดสนเปลองโรงงานคงเหลอสนป โดยปรบปรง ออกจากบญชคาวสดสนเปลองโรงงาน บนทกบญชโดย

เดบต วสดสนเปลองโรงงาน 2,000.- เครดต คาวสดสนเปลองโรงงาน 2,000.-

สนคาคงเหลอสนป สนปทางบญช สหกรณตองจดใหมการตรวจนบสนคาคงเหลอ โดยแตงตงผทไมมหนาทโดยตรงในการเกบรกษาสนคาเปนกรรมการตรวจนบไมนอยกวา 3 คน เพอใหทราบปรมาณและสภาพของสนคาคงเหลอตามความเปนจรง โดยแยกรายละเอยดสนคาคงเหลอสภาพปกต สนคาคงเหลอ สภาพเสอม หรอชารดออกตางหากจากกน

- 142 -

ทงน ในการตรวจนบสนคาคงเหลอใหจดทาใบตรวจนบสนคาคงเหลอ โดยกรรมการ ตรวจนบจะตองลงลายมอชอกากบทกใบ สาหรบการตราคาสนคาคงเหลอนน สนคาคงเหลอสภาพปกตใหตราคาตามราคาทน หรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา ราคาทน หมายถง ราคาซอสนคารวมคาใชจายในการจดซอ และการขนสงสนคา จนกระทงสนคานนพรอมทจะขายได

ราคาทนของสนคาคงเหลอแตละลกษณะ เปนดงน 1. สนคาสาเรจรป ประกอบดวย ราคาซอ ตนทนการผลต คาขนสง รวมทงคาใชจายอนทเกยวของโดยตรงกบการซอสนคาททาใหสนคาคงเหลออยในสภาพทเปนอยในปจจบน

2. สนคาระหวางผลต ประกอบดวย ตนทนทใชไปสาหรบสนคาทอยระหวางผลต ไดแก คาวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายในการผลตทงสวนทคงทและผนแปร

3. วตถดบ ประกอบดวย ราคาซอ คาขนสง และคาใชจายอนทเกยวของโดยตรงกบการซอวตถดบทใชในการผลต วธคานวณราคาทน อาจเลอกคานวณได 2 วธตามระเบยบนายทะเบยนสหกรณ ดงน 1. วธเขากอนออกกอน (FIFO) หมายถง สนคาทซอกอนจะถกขายออกไปกอน ดงนน สนคาทเหลออยจะเปนสนคาทซอครงหลงสดยอนขนไปตามลาดบ 2. วธราคาทนถวเฉลยถวงนาหนก (Weighted Average) หมายถง วธการคานวณราคาทนของสนคาคงเหลอโดยใชราคาของสนคาทมเพอขาย (ราคาทนสนคาคงเหลอยกมา บวกดวย ราคาทนสนคาทซอหรอผลตได) แลวหารดวยจานวนหนวยสนคาทมเพอขาย (จานวนหนวยสนคาคงเหลอยกมา บวกดวย จานวนหนวยสนคาทซอ หรอจานวนหนวยสนคาทผลตได) วธการคานวณถวเฉลย อาจคานวณแบบตอเนองเปนระยะๆ ไป หรอคานวณทกครงทไดรบสนคา หรอคานวณ ณ วนสนปทางบญช ซงหากสหกรณเลอกใชวธการคานวณราคาทนถวเฉลยของสนคาดวยวธใดแลว ใหใชวธนนอยางสมาเสมอ

ทงน การคานวณราคาทนตามวธเขากอนออกกอน หรอวธราคาทนถวเฉลยถวงนาหนก เมอสหกรณเลอกใชวธใดวธหนงสาหรบสนคาประเภทใดแลวจะตองใชวธนนอยางสมาเสมอ

มลคาสทธทจะไดรบ หมายถง ราคาทคาดวาจะขายไดตามปกตของธรกจ หกดวยคาใชจายอนๆ ทจาเปนตองจายเพอใหขายสนคานนได

คาใชจายอนๆ ทจาเปน หมายถง คาใชจายททาใหสนคาคงเหลออยในสถานทและสภาพทเปนอยในปจจบนเทานน

สาหรบวธการเปรยบเทยบราคาสนคาคงเหลอ ใหเปรยบเทยบราคาทนกบมลคาสทธ ทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา โดยการเปรยบเทยบราคาสนคาแตละรายการแลวบนทกบญชสนคาคงเหลอสนป โดยจดทาใบโอนบญชเปนเอกสารประกอบการบนทกบญช แลวบนทกรายการบญชในสมดรายวนทวไปตามแตละกรณ ดงน

- 143 -

กรณท 1 สนคาคงเหลอมราคาทนตากวามลคาสทธทจะไดรบ ใหบนทกสนคาคงเหลอสนป บนทกบญชโดย เดบต สนคาคงเหลอ XXX

เครดต ตนทนขาย XXX

กรณท 2 สนคาคงเหลอมราคามลคาสทธทจะไดรบตากวาราคาทน 2.1 บนทกสนคาคงเหลอสนปดวยราคาทน บนทกบญชโดย

เดบต สนคาคงเหลอ XXX เครดต ตนทนขาย XXX

2.2 บนทกผลขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง ซงเทากบผลตางของ ราคาทนกบมลคาสทธทจะไดรบ บนทกบญชโดย

เดบต ขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง XXX เครดต บญชคาเผอมลคาสนคาลดลง XXX

บญชคาเผอมลคาสนคาลดลงเปนบญชปรบมลคาสนคาคงเหลอ ดงนน หากในปตอมาสนคาคงเหลอทตราคาลดลงในปกอน กลบมมลคาสทธทจะไดรบสงขน ใหกลบรายการบญชคาเผอมลคาสนคาลดลงเปนกาไรจากการตราคาสนคาเพมขน สาหรบบญชขาดทนจากการตราคาสนคาลดลงถอเปนบญชคาใชจาย ใหแสดงรายการในงบกาไรขาดทน

สนคาเสอมชารด สนคาเสอมชารด หมายถง สนคาคงเหลอสภาพเสอมชารด แบงออกเปน 2 ลกษณะ

1. สนคาคงเหลอสภาพเสอมชารดทยงสามารถขายได หมายถง สนคาทมสภาพชารดแตยงสามารถขายได โดยอาจขายในราคาลดลง หรอขายในราคาตากวาราคาทน ในการตรวจนบสนคาเสอมชารด ใหจดทาใบตรวจนบสนคาแยกตางหากอก 1 ชด ไมรวมกบใบตรวจนบสนคาคงเหลอสภาพปกต และคณะกรรมการจะตองเปนผกาหนดราคาขายสนคาเสอมชารด รวมทงใหบนทกสนคาคงเหลอในราคาทน และบนทกผลขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง บนทกบญชโดย

(1) บนทกสนคาคงเหลอในราคาทน บนทกบญชโดย เดบต สนคาคงเหลอ XXX

เครดต ตนทนขาย XXX (2) บนทกผลขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง ซงเทากบผลตางของราคาทนกบ

มลคาสทธทจะไดรบ บนทกบญชโดย เดบต ขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง XXX

เครดต คาเผอมลคาสนคาลดลง XXX

- 144 -

2. สนคาคงเหลอสภาพเสอมชารดทไมสามารถขายได ตองตดจาหนายออกจากบญช เนองจากไมสามารถขายหรอใชงานตอไป การตดจาหนายตองไดรบอนมตจากคณะกรรมการดาเนนการกอน จงจะบนทกบญชตดจาหนายสนคาสภาพเสอมชารดดงกลาวออกจากบญชได และใหรบรเปนคาเสยหายจากสนคาเสอมสภาพตดบญช บนทกบญชโดย

เดบต คาเสยหายจากสนคาเสอมสภาพตดบญช XXX เครดต สนคาคงเหลอเสอมสภาพเสยหายตดบญช XXX

ในการปดบญชประจาป ใหโอนปดบญชสนคาคงเหลอเสอมสภาพเสยหายตดบญชไปบญชตนทนขาย เพอแสดงเปนรายการหกสนคาทมเพอขาย โดยแสดงไวกอนการหกสนคาคงเหลอสนป สวนบญชคาเสยหายจากสนคาเสอมสภาพตดบญช แสดงรายการในงบกาไรขาดทนเปนคาใชจาย เฉพาะธรกจ

สนคาขาดบญช สนคาขาดบญช หมายถง (1) สนคาทตรวจนบ ณ วนสนปทางบญช หรอวนตรวจนบมจานวนนอยกวาสนคาคงเหลอตามทะเบยนคมสนคา หรอ (2) มลคาของสนคาตาม (1) อาจไดรบการหกลดหยอนความรบผดชอบ ซงสวนทเหลอหลงจากหกลดหยอนแลวจงถอเปนสนคาขาดบญช กรณสหกรณมสนคาขาดบญช ใหพจารณาดงน

1. สนคาขาดบญชทไมมการลดหยอนความรบผดชอบ 1.1 มผรบผดชอบ

ใหผรบผดชอบชดใชสนคาขาดบญชดวยราคาขายรวมภาษขาย (ถาม) หากผรบผดชอบยงไมสามารถชาระคนไดทงหมด ใหตงเปนลกหนสนคาขาดบญช โดยจดใหมหนงสอรบสภาพความผดสนคาขาดบญช พรอมทงหลกประกนการใชคน ซงมมลคาไมนอยกวาสนคาขาดบญชตามราคาขาย รวมภาษขาย (ถาม) บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/ลกหนสนคาขาดบญช XXX เครดต ขายสนคา XXX

ภาษขาย (ถาม) XXX อนง หากไมสามารถเรยกเกบเงนจากลกหนสนคาขาดบญชได หรอคาดวา

จะเรยกเกบเงนไมได ใหสหกรณประมาณการคาเผอหนสงสยจะสญตามสวนของจานวนเงนทคาดวา จะเรยกเกบไมได บนทกบญชโดย

เดบต หนสงสยจะสญ - ลกหนสนคาขาดบญช XXX เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ - ลกหนสนคาขาดบญช XXX

- 145 -

1.2 ไมมผรบผดชอบหรออยระหวางการพจารณาหาผรบผดชอบสนคาขาดบญช ใหกนสนคาขาดบญชออกจากสนคาคงเหลอปกตดวยมลคาตามราคาขายรวมภาษขาย (ถาม)

เดบต สนคาขาดบญช XXX เครดต ขายสนคา XXX

ภาษขาย (ถาม) XXX สนปทางบญช หากยงไมสามารถหาผรบผดชอบสนคาขาดบญชได ให

บนทกคาเสยหายจากสนคาขาดบญช และคาเผอสนคาขาดบญชเทากบจานวนสนคาขาดบญชทยงไมสามารถหาผรบผดชอบได บนทกบญชโดย

เดบต คาเสยหายจากสนคาขาดบญช XXX เครดต คาเผอสนคาขาดบญช XXX

ทงน หากตอมาสามารถหาผรบผดชอบได สนคาขาดบญชจะเปลยนสภาพเปนลกหนสนคาขาดบญช หรอเงนสดถาผรบผดชอบชดใชเปนเงนสดทนท สวนคาเผอสนคาขาดบญช จะเปลยนสภาพเปนสนคาขาดบญชไดรบชดใชซงถอเปนรายได บนทกบญชโดย

เดบต ลกหนสนคาขาดบญช/เงนสด XXX เครดต สนคาขาดบญช XXX

เดบต คาเผอสนคาขาดบญช XXX เครดต สนคาขาดบญชไดรบชดใช XXX

สาหรบสนคาขาดบญชทไมสามารถหาผรบผดชอบไดเปนทแนนอนแลว สหกรณสามารถตดสนคาขาดบญชออกจากบญชได โดยปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดไวในระเบยบนายทะเบยนสหกรณ แลวบนทกบญชโดย

เดบต คาเผอสนคาขาดบญช XXX เครดต สนคาขาดบญช XXX

2. สนคาขาดบญชมการลดหยอนความรบผดชอบ 2.1 การลดหยอนอยในเกณฑ

กรณการลดหยอนอยในเกณฑ สวนทไดรบการลดหยอนไมถอวาเปนสนคา ขาดบญช รวมทงไมถอวาสนคาขาดบญชทไดรบการลดหยอนเปนสนคาคงเหลอ แตใหถอเปนการขายและรบรสนคาขาดบญชไดรบการลดหยอนเปนคาใชจายดวยราคาขายรวมภาษขาย (ถาม) บนทกบญชโดย

เดบต คาลดหยอนสนคาขาดบญช XXX เครดต ขายสนคา XXX

ภาษขาย (ถาม) XXX

- 146 -

2.2 การลดหยอนเกนกวาเกณฑทกาหนด สนคาทลดหยอนเกนกวาเกณฑทกาหนดถอเปนสนคาขาดบญช ใหบนทกบญช

แยกเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 รบรสนคาขาดบญชทไดรบการลดหยอนตามเกณฑทกาหนดเปน

คาใชจายดวยราคาขายรวมภาษขาย (ถาม) บนทกบญชโดย เดบต คาลดหยอนสนคาขาดบญช XXX

เครดต ขายสนคา XXX ภาษขาย (ถาม) XXX

สวนท 2 สนคาทลดหยอนเกนกวาเกณฑทกาหนด ถอเปนสนคาขาดบญช แยกเปน

(1) มผรบผดชอบ ตองจดใหมหนงสอรบสภาพความผดสนคาขาดบญช และตงผรบผดชอบเปนลกหนสนคาขาดบญชเทากบสนคาขาดบญชทงสน หกดวยสนคาขาดบญชทไดรบการลดหยอน โดยคานวณดวยราคาขายรวมภาษขาย (ถาม) บนทกบญชโดย

เดบต ลกหนสนคาขาดบญช XXX เครดต ขายสนคา XXX

ภาษขาย (ถาม) XXX (2) ไมมผรบผดชอบหรออยระหวางพจารณาหาผรบผดชอบสนคา

ขาดบญช ใหกนสนคาขาดบญช (ยอดสนคาขาดบญชทงสน หกดวยยอดสนคาทไดรบการลดหยอน) ออกจากสนคาคงเหลอตามบญชดวยมลคาตามราคาขายรวมภาษขาย (ถาม) บนทกบญชโดย

เดบต สนคาขาดบญช XXX เครดต ขายสนคา XXX

ภาษขาย (ถาม) XXX สนปทางบญช หากยงไมสามารถหาผรบผดชอบสนคาขาดบญชได ใหบนทก

คาเสยหายจากสนคาขาดบญชและคาเผอสนคาขาดบญชเทากบจานวนสนคาขาดบญชทยงไมสามารถหาผรบผดชอบได บนทกบญชโดย

เดบต คาเสยหายจากสนคาขาดบญช XXX เครดต คาเผอสนคาขาดบญช XXX

(3) การตดสนคาขาดบญช สาหรบสนคาขาดบญชทไมสามารถหาผรบผดชอบไดเปนทแนนอนแลว สหกรณสามารถตดสนคาขาดบญชออกจากบญชได โดยปฏบตตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดไวในระเบยบนายทะเบยนสหกรณ แลวบนทกบญชโดย

เดบต คาเผอสนคาขาดบญช XXX เครดต สนคาขาดบญช XXX

- 147 -

หนสญ เมอลกหนรายใดทคาดวาเรยกเกบไมได และเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดไวในระเบยบนายทะเบยนสหกรณ รวมทงไดตงคาเผอหนสงสยจะสญไวเตมจานวนในวนสนปทางบญชเรยบรอยแลว ใหคณะกรรมการดาเนนการขออนมตตดจาหนายหนสญตามระเบยบนายทะเบยนสหกรณ เมอทประชมใหญมมตอนมตใหตดจาหนายหนสญไดตามระเบยบนายทะเบยนสหกรณ บนทกบญชโดย

เดบต หนสญ xxX เครดต ลกหน.......(ระบประเภท) xxX

เดบต คาเผอหนสงสยจะสญลกหน.......(ระบประเภท) xxX เครดต หนสงสยจะสญลกหน.......(ระบประเภท) xxX

หนสญรบคน หนสญรบคน หมายถง หนสญของลกหนทไดรบอนมตจากทประชมใหญใหตดจาหนายเปนหนสญแลว ตอมาภายหลงลกหนรายนนไดนาเงนมาชาระหนใหสหกรณ วธปฏบต

1. โอนกลบรายการลกหนทตดจาหนายเปนหนสญแลว บนทกบญชโดย เดบต ลกหน.......(ระบประเภท) xxX

เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ-ลกหน.......(ระบประเภท) XxX 2. รบชาระหนจากลกหน บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xxX เครดต ลกหน........(ระบประเภท) xxX

3. บนทกหนสญรบคน บนทกบญชโดย เดบต คาเผอหนสงสยจะสญ-ลกหน.......(ระบประเภท) xxx

เครดต หนสญรบคน xxx หากภายหลงลกหนรายทโอนกลบมามหนคงเหลอทคาดวาจะเรยกเกบไมไดแนนอนอก ใหดาเนนการขอตดหนสญตามทไดกลาวมาแลว

- 148 -

การจดทากระดาษทาการงบทดลอง กระดาษทาการงบทดลอง เปนเครองมอชวยใหการจดทางบการเงนงายและสะดวกยงขน

โดยแบงชองตางๆ ออกเปนคๆ แตละคจะมชองเดบตและชองเครดต ตามความตองการของผใช เชน 10 ชอง 12 ชอง 14 ชอง เปนตน แลวนารายการบญชและจานวนเงนยอดคงเหลอของแตละบญชทกบญช ในสมดบญชแยกประเภททวไปมาบนทกในกระดาษทาการงบทดลอง เรยงตามประเภทของบญช คอ สนทรพย หนสน ทน รายไดและคาใชจาย จากนน จาแนกรายการบญชใหอยในงบการเงนแตละประเภท ไดแก งบตนทนการผลต งบตนทนขาย/บรการ งบกาไรขาดทน และงบดล เพอนามาจดทางบการเงน ในรปของรายงานตามแบบทกรมตรวจบญชสหกรณกาหนด

ชองตางๆ ในกระดาษทาการงบทดลองเพอการจดทางบการเงน อาจแบงไดเปน 1. งบทดลองกอนปรบปรงรายการ ชองเดบตและชองเครดต 2. รายการปรบปรงบญช ชองเดบตและชองเครดต 3. งบทดลองหลงปรบปรงรายการ ชองเดบตและชองเครดต 4. งบตนทนผลต ชองเดบตและชองเครดต 5. งบตนทนขาย ชองเดบตและชองเครดต 6. งบกาไรขาดทน ชองเดบตและชองเครดต 7. งบดล ชองเดบตและชองเครดต

รปแบบกระดาษทาการงบทดลอง

- 149 -

ลา

หนา

ดบชอ

บญช

บญช

ท

สหกร

ณการเ

กษตร

..........

..........

.........

..........

.........จ

ากด

กระด

าษทา

การงบ

ทดลอ

งสา

หรบป

สนสด

วนท..

..........

..........

.........

..........

......

เดบต

เครดต

งบดล

เดบต

เครดต

งบกา

ไรขาด

ทน

เดบต

งบตน

ทนผล

ตงบ

ทดลอ

งหลง

งบทด

ลอง

เครดต

งบตน

ทนขา

ย

เดบต

เครดต

เดบต

เครดต

กอนป

รบปร

งรายก

ารปร

บปรงร

ายกา

รราย

การป

รบปร

ง

เดบต

เครดต

เดบต

เครดต

- 150 -

คาอธบายประกอบการจดทากระดาษทาการงบทดลอง - ชอสหกรณ ระบชอสหกรณทจดทางบทดลอง - สาหรบปสนสดวนท..............................

ใหใช วนสนปทางบญชปจจ บนทจดทากระดาษทาการ งบทดลอง

ชองท (1) “ลาดบท” - บนทกลาดบทของรายการบญชเรยงตามลาดบ เพอทราบจานวนบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป



ชองท (4) “งบทดลองกอนปรบปรงรายการ” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอ ณ วนสนปทางบญชของบญชแยกประเภทแตละบญชมาใสใหตรงกบชอบญช โดยใสยอดคงเหลอดานเดบตและดานเครดตตามบญชแยกประเภทใหถกตอง แลวรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดต ซงจะตองเทากน ชองท (5) “รายการปรบปรง”

- ใหนาจานวนเงนของรายการบญชตางๆ ทปรบปรงบญช ณ วนสนปทางบญชมาใสในชองเดบต หรอชองเครดตใหถกตอง แลวรวมจานวนเงนในชองเดบตและ ชองเครดต ซงจะตองเทากน ชองท (6) “งบทดลองหลงปรบปรงรายการ” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอหลงจากปรบปรงบญช ณ วนสนปทางบญช ซงไดจากจานวนเงนของรายการบญชในชองงบทดลองกอนปรบปรงรายการ บวกหรอหกจานวนเงนของรายการบญชในชองรายการปรบปรง แลวรวมจานวนเงนในชองเดบตและ ชองเครดต ซงจะตองเทากน ชองท (7) “งบตนทนการผลต”

- ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอของรายการบญชทเกยวกบตนทนการผลตจากชองงบทดลองหลงปรบปรงรายการมาใสในชองงบตนทนการผลต พรอมทงบนทกจานวนเงนวตถดบคงเหลอสนปทางบญชในชองเครดตของชองงบตนทนการผลต และชองเดบตของชองงบดล แลวรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดต ผลตาง คอ ตนทนการผลต ใหบนทกจานวนเงนผลตางในชองเครดตของชองงบตนทนผลต และชองเดบตของชองงบตนทนขาย

- 151 -

ชองท (8) “งบตนทนขาย/บรการ” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอของรายการบญชทเกยวกบตนทนขายจากชองงบทดลองหลงปรบปรงรายการมาใสในชองงบตนทนขาย/บรการ พรอมทงบนทกจานวนเงนสนคาคงเหลอสนปทางบญชในชองเครดตของชองงบตนทนขาย/บรการ และชองเดบตของชองงบดล แลวรวมจานวนเงนในชองเดบตและชองเครดต ผลตาง คอ ตนทนขาย/บรการ ใหบนทกจานวนเงน ผลตางในชองเครดตของชองงบตนทนขาย/บรการ และชองเดบตของชองงบกาไรขาดทน ชองท (9) “งบกาไรขาดทน” - ใหนาจานวนยอดคงเหลอของรายการบญชประเภทรายได และคาใชจายจากชองงบทดลองหลงปรบปรงรายการมาใสในชองงบกาไรขาดทน แลวรวมจานวนเงน ในชองเดบตและชองเครดต หากจานวนเงนรวมชองเครดต มากกวา ชองเดบต ผลตาง คอ กาไรสทธใหบนทกจานวนเงนผลตางในชองเดบตของชองงบกาไรขาดทน และชองเครดตของชองงบดล แตหาก จานวนเงนรวมชองเครดต นอยกวา ชองเดบต ผลตาง คอ ขาดทนสทธ ใหบนทกจานวนเงนผลตาง ในชองเครดตของชองงบกาไรขาดทน และชองเดบตของชองงบดล ชองท (10) “งบดล” - ใหนาจานวนเงนยอดคงเหลอของรายการบญชประเภทสนทรพย หนสน และทน จากชองงบทดลองหลงปรบปรงรายการมาใสในชองงบดล แลวรวมจานวนเงน ในชองเดบตและชองเครดต ซงจะตองเทากน

การปดบญช

การปดบญชม 3 ลกษณะ คอ การปดบญชประจาวน การปดบญชประจาเดอน และ การปดบญชประจาป การปดบญชประจาวน หมายถง การปดบญชในสมดเงนสดทกสนวนเพอทราบจานวนเงนสดคงเหลอประจาวน

การปดบญชประจาเดอน หมายถง การปดบญชในสมดเงนสด สมดซอสนคา สมดขายสนคา และสมดรายไดคาบรการ โดยผานรายการบญชไปบญชแยกประเภทตางๆ ทเกยวของในสมดบญชแยกประเภททวไป เพอจดทางบทดลองประจาเดอน

การปดบญชประจาป หมายถง การปดบญชทกบญชในสมดบญชแยกประเภททวไป ภายหลงปรบปรงรายการบญช ณ วนสนปทางบญชแลว เพอจดทางบการเงนประจาป ซงจะทาใหทราบผลการดาเนนงานและฐานะการเงน ณ วนสนปทางบญชของสหกรณ

- 152 -

ทงน การปดบญชประจาปประเภทรายไดและคาใชจาย ใหโอนปดเขาบญชตนทนการผลต บญชตนทนขาย/บรการ และบญชกาไรขาดทน เพอคานวณหาผลกาไร หรอขาดทนจากการดาเนนงานของสหกรณ โดยบนทกรายการปดบญชในสมดรายวนทวไป แลวผานรายการไปบญชแยกประเภททเกยวของ สาหรบการปดบญชประจาปประเภทสนทรพย หนสนและทน ใหคานวณหายอดคงเหลอของบญช แยกประเภทแตละบญช ณ วนสนปทางบญช แลวยกยอดไปในปบญชถดไป ขนตอนการปดบญชประจาป มดงน 1. ปดบญชคาใชจายตางๆ ทเกยวกบตนทนผลตเขาบญชตนทนการผลตเพอแสดงถงตนทนในการแปรรปนานมดบ รวมทงบนทกนานมดบและวตถดบปรงผสมคงเหลอสนป บนทกบญชโดย

เดบต ตนทนการผลต xxx นานมดบคงเหลอสนป xxx วตถดบปรงผสมคงเหลอสนป xxx

บรรจภณฑคงเหลอสนป xxx เครดต นานมดบคงเหลอตนป xxx

วตถดบปรงผสมคงเหลอตนป xxx บรรจภณฑคงเหลอตนป xxx ซอนานมดบ xxx ซอวตถดบปรงผสม xxx ซอบรรจภณฑ xxx คาใชจายในการซอ xxx เงนเดอนและคาจางแรงงาน xxx คาวสดสนเปลองโรงงาน xxx คาเคมภณฑ xxx คาวสดหบหอ xxx คานามนเชอเพลงและหลอลน xxx คานา คาไฟฟาโรงงาน xxx คาเบยประกนภยโรงงาน xxx คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ xxx คาเสอมราคาโรงงาน xxx คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ xxx คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ xxx ........................................................ xxx ........................................................ xxx ........................................................ xxx

ฯลฯ

อนง การปดบญชในขนตอนท 1 ทาใหทราบตนทนการผลตทงสน

- 153 -

2. ปดบญชคาใชจายตาง ๆ ทเกยวกบตนทนขาย/บรการ รวมทงบญชตนทนการผลต เขาบญชตนทนขาย/บรการ เพอแสดงถงตนทนในการขายสนคา หรอผลตภณฑแปรรป หรอใหบรการ และบนทกสนคาคงเหลอปลายป บนทกบญชโดย

เดบต ตนทนขาย/บรการ xxx สนคาคงเหลอสนป xxx นานมดบคงเหลอสนป xxx ผลตภณฑนมคงเหลอสนป xxx เครดต สนคาคงเหลอตนป xxx

นานมดบคงเหลอตนป xxx ผลตภณฑนมคงเหลอตนป xxx

ตนทนการผลต xxx ซอสนคา xxx ซอนานมดบ xxx คาใชจายในการซอ xxx ดอกเบยจายเงนก (เพอใหสมาชกก) xxx

อนง การปดบญชในขนตอนท 2 ทาใหทราบตนทนขาย/บรการทงสน

3. ปดบญชรายไดและคาใชจายตาง ๆ ทกบญช รวมทงบญชตนทนขายเพอหากาไรสทธ หรอขาดทนสทธ โดยเปรยบเทยบยอดรวมรายไดกบยอดรวมคาใชจายและตนทนขาย

- กรณยอดรวมรายได สงกวา ยอดรวมคาใชจายและตนทนขาย ใหบนทกผลตาง ในบญชกาไรสทธ (ดานเครดต)

- กรณยอดรวมคาใชจายและตนทนขาย สงกวา ยอดรวมรายได ใหบนทกผลตาง ในบญชขาดทนสทธ (ดานเดบต)

เดบต รายได xxx .................................. xxx

.................................. xxx ขาดทนสทธ xxx เครดต คาใชจาย xxx

....................................... xxx ....................................... xxx

ตนทนขาย xxx กาไรสทธ xxx

4. ปดบญชประเภทสนทรพย หนสนและทน ในสมดบญชแยกประเภททวไปแตละบญช เพอคานวณหายอดคงเหลอยกไปในปบญชถดไป และแสดงยอดคงเหลอดงกลาวไวในงบดลตามประเภทของบญชนน ๆ เพอทราบฐานะการเงนของสหกรณในวนสนปทางบญช

- 154 -

การจดทางบการเงน

งบการเงน เปนรายงานทางการเงนทแสดงผลการดาเนนงานของสหกรณสาหรบรอบระยะเวลาใดเวลาหนง และแสดงฐานะการเงนของสหกรณ ณ วนใดวนหนง ประโยชนของงบการเงน 1. ใชในการขอเครดตจากสถาบนการเงน 2. ใชเพอจดสรรกาไรสทธประจาป 3. ใชวดประสทธภาพของการดาเนนงาน โดยการวเคราะหทางการเงนเพอทราบเงนทนทใชดาเนนงาน การใชเงนทน การสะสมทนของตนเอง การใชสนทรพย ฯลฯ 4. เพอผบรหารของสหกรณนาไปใชประโยชนในการวางแผน การควบคมงานและแกไขปรบปรงการดาเนนงานใหไดผลดยงขน 5. ทาใหไดขอมลทางบญชอนเปนประโยชนในการตดสนใจทางธรกจของสหกรณ วธการจดทางบการเงน ใหนารายการบญชและตวเลขจากกระดาษทาการงบทดลองในชองตางๆ คอ ชองงบตนทนผลต ชองงบตนทนขาย ชองงบกาไรขาดทน และชองงบดล ไปจดทางบการเงน ดงน งบดล เปนรายงานทางการเงนทแสดงฐานะการเงนของสหกรณ ณ วนใดวนหนง วาสหกรณมสนทรพย หนสนและทนของสหกรณประเภทใดบาง เปนจานวนเงนเทาใด งบกาไรขาดทน เปนรายงานทางการเงนทแสดงผลการดาเนนงานของสหกรณใน แตละรอบระยะเวลาบญช วาสหกรณมผลกาไรสทธ หรอขาดทนสทธเปนจานวนเงนเทาใด งบตนทนขาย/บรการ เปนรายงานทางการเงนทแสดงตนทนขายสนคา และตนทนบรการในแตละรอบระยะเวลาบญช วาสหกรณขายสนคา ผลตภณฑแปรรปและใหบรการตางๆ โดยมตนทนขายสนคา และตนทนบรการทงสนเปนจานวนเงนเทาใด งบตนทนการผลต เปนรายงานทางการเงนทแสดงตนทนการแปรรปผลตผลการเกษตรและผลตสนคาในแตละรอบระยะเวลาบญช วาสหกรณมรายจายทใชไปในการแปรรปผลตผลการเกษตรและผลตสนคาอะไรบาง เปนจานวนเงนเทาใด หมายเหตประกอบงบการเงน เปนสวนหนงของงบการเงนจดทาขนเพอขยายความรายการในงบการเงน อธบายหลกเกณฑหรอนโยบายการบญช รวมทงเปดเผยขอมลอนทไมไดแสดงไวในงบการเงน

- 155 -

รปแบบและการแสดงรายการในงบการเงน

สหกรณการเกษตร..............................จากด งบดล

ณ วนท.................................และ.....................................

ป 25…….. ป 25……. หมายเหต บาท บาท

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน เงนสดและเงนฝากธนาคาร 2 …………… …………… เงนฝากสหกรณอน …………… …………… เงนสงชาระหนระหวางทาง …………… …………… เงนลงทนระยะสน 3 …………… …………… เงนใหกยมระยะสน - สทธ 4 …………… …………… ลกหนระยะสน - สทธ 5 …………… …………… ดอกเบยเงนใหกคางรบ - สทธ 6 …………… …………… สนคาคงเหลอ 7 …………… …………… สนทรพยหมนเวยนอน 8 …………… ……………

รวมสนทรพยหมนเวยน …………… …………… สนทรพยไมหมนเวยน เงนลงทนระยะยาว 3 …………… …………… เงนใหกยมระยะยาว 4 …………… …………… ลกหนระยะยาว - สทธ 5 …………… …………… มลคาพนธสตว - สทธ 9 …………… …………… ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ 10 …………… …………… สนทรพยไมมตวตน 11 …………… …………… สนทรพยไมหมนเวยนอน 12 …………… ……………

รวมสนทรพยไมหมนเวยน …………… …………… รวมสนทรพย …………… ……………

- 156 -

ป 25…….. ป 25……. หมายเหต บาท บาท

หนสนและทนของสหกรณ หนสนหมนเวยน เงนเบกเกนบญชธนาคารและเงนกยมระยะสน 13 …………… …………… เจาหนการคา …………… …………… สวนของหนสนไมหมนเวยนทถงกาหนดชาระภายในหนงป 16,17 …………… …………… เงนรบฝาก 14 …………… …………… คาบารงสนนบาตสหกรณแหงประเทศไทยคางจาย …………… …………… หนสนหมนเวยนอน 15 …………… ……………

รวมหนสนหมนเวยน …………… …………… หนสนไมหมนเวยน เงนกยมระยะยาว 16 …………… …………… เจาหนคาเชาซอสนทรพย 17 …………… …………… หนสนไมหมนเวยนอน 18 …………… ……………

รวมหนสนไมหมนเวยน …………… …………… รวมหนสน …………… …………… ทนของสหกรณ ทนเรอนหน (มลคาหนละ………..บาท) …………… …………… หนทชาระเตมมลคาแลว …………… …………… หนทชาระไมครบมลคา …………… …………… ทนสารอง …………… …………… ทนสะสมตามขอบงคบ ระเบยบและอนๆ 19 …………… …………… กาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน 20 …………… …………… สวนเกนทนจากการตราคาสนทรพย …………… …………… (ขาดทนสะสม) …………… …………… กาไร (ขาดทน) สทธประจาป …………… …………… รวมทนของสหกรณ …………… …………… รวมหนสนและทนของสหกรณ …………… ……………

หมายเหตประกอบงบการเงนเปนสวนหนงของงบการเงนน

(ลงชอ) .......................................... (......................................................) ประธานกรรมการ

(ลงชอ) .......................................... (......................................................) เลขานการ วนท.......................................

- 157 -

คาอธบายรายการประกอบการจดทางบดล การแสดงรายการในงบดลของสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ

ใหแสดงตามรปแบบขางตนเชนเดยวกบสหกรณประเภทการเกษตร โดยแสดงใหถกตองตามประเภทและขอบเขตความหมาย ดงน

สวนหวของงบดล ณ วนท...............และ............. ใหใช ณ วนสนปทางบญชปปจจบนและปทางบญชปกอน เชน ณ วนท 31 มนาคม 2555 และ 2554 เปนตน

สนทรพย หมายถง สงทมตวตนหรอไมมตวตนทอยในความควบคมของสหกรณ ซงเปนผลของเหตการณในอดตทอาจไดมาจากการซอหรอสรางขนเอง เชาซอ รบบรจาค โดยสหกรณ จะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตจากกระแสเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทงทางตรงและทางออม รวมทงตองสามารถวดมลคาไดอยางนาเชอถอ

สนทรพย ประกอบดวย 1. สนทรพยหมนเวยน 2. สนทรพยไมหมนเวยน

1. สนทรพยหมนเวยน หมายถง เงนสดหรอสนทรพยทสหกรณถอไวเพอขายหรอนามาใชในการดาเนนงานตามปกต และสหกรณคาดวาจะไดรบประโยชนจากสนทรพยนนภายใน 12 เดอนนบจากวนทในงบดล ทงน ถารอบระยะเวลาการดาเนนงานตามปกตของสหกรณสนกวา 1 ป ใหถอระยะเวลา 1 ป เปนเกณฑในการพจารณาจดประเภทของสนทรพยหมนเวยน

1.1 เงนสดและเงนฝากธนาคาร เงนสด หมายถง ธนบตรและเหรยญกษาปณทสหกรณมอย รวมทงเชคทยง

ไมไดนาฝาก เชคเดนทาง ดราฟทของธนาคาร ตวแลกเงนไปรษณย และธนาณต ทงน ไมรวมดวงตราไปรษณย อากรแสตมป เชคลงวนทลวงหนา ใบยมและเอกสารทางการเงน ไดแก ตวเงน พนธบตรรฐบาล ใบหนก ใบหนทน ฯลฯ

เงนฝากธนาคาร หมายถง เงนฝากธนาคารทกประเภท เงนฝากธนาคารออมสนเพอการโอนรบจาย (เงน อ.ร.จ.) รวมทงบตรเงนฝาก สลากออมสน สลากทวสน หรอสลากแบบอนๆ ทออก โดยธนาคารและสถาบนการเงน

บตรเงนฝาก เปนตราสารซงเปลยนมอไดทธนาคารพาณชย หรอบรษทเงนทนออกใหแกผฝากเงนเพอเปนหลกฐานการรบฝากเงน และเพอแสดงสทธของผทรงตราสารทจะไดรบเงนฝากคนเมอสนระยะเวลาอนกาหนดไว โดยจะมการกาหนดดอกเบยไวดวยหรอไมกได

ขอสงเกตทควรทราบเกยวกบบตรเงนฝาก - บตรเงนฝากไมสามารถถอนเงนบางสวนหรอถอนเงนกอนระยะเวลาครบ

กาหนดได แตสามารถโอนเปลยนมอและขายบตรเงนฝากกอนวนครบกาหนดไดโดยจะตองโอนหรอขายทงจานวนในตลาดรองใหกบบคคลหรอสถาบนการเงนอนทมใชผออกบตรเงนฝาก

- 158 -

- บตรเงนฝากแตละฉบบตองมจานวนเงนไมตากวาหาแสนบาท และจะมเศษของหลกแสนไมได เชน บตรเงนฝากจะมจานวนเงนในบตร 550,000.00 บาท ไมได

- ระยะเวลารบฝากเงนจะตากวา 3 เดอน หรอเกนกวา 3 ปไมได สลากออมสน เปนการใหบรการรบฝากเงนออมทรพยลกษณะพเศษ

ทธนาคารออมสนใหบรการ ซงผซอสลากออมสนมสทธถกรางวลตามทธนาคารกาหนด โดยมระยะเวลา ทจะครบกาหนดไถถอนแตละแบบไมเทากน สามารถไถถอนกอนครบกาหนดได แตจะไดรบเงนคนลดลงตามทธนาคารกาหนด

สลากทวสน หรอสลากแบบอนๆ ทออกโดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร เปนการใหบรการออมเงนอยางหนง ซงผซอสลากมสทธถกรางวลตามทธนาคารกาหนดโดยมระยะเวลาทจะครบกาหนดไถถอนแตละแบบไมเทากน สามารถไถถอนกอนครบกาหนดได

อนง เงนสดขาดบญช ใหแสดงรายการเปนเอกเทศถดจากรายการเงนสดและเงนฝากธนาคาร โดยแสดงเงนสดขาดบญช หกดวย คาเผอเงนสดขาดบญช ดงน

เงนสดและเงนฝากธนาคาร ............................ เงนสดขาดบญช ............................

หก คาเผอเงนสดขาดบญช ............................ ............................

1.2 เงนฝากสหกรณอน หมายถง เงนทสหกรณฝากไวทชมนมสหกรณและสหกรณอน หากมเงนฝากชมนมสหกรณเพยงแหงเดยว ใหระบชอรายการเปน “เงนฝากชมนม

สหกรณ” แทนชอรายการ “เงนฝากสหกรณอน” 1.3 เงนสงชาระหนระหวางทาง หมายถง เงนทสหกรณสงชาระหน แตยงไมอาจจาแนก

เงนทสงนนไดวาเปนสวนทชาระดอกเบย และสวนทชาระตนเงนเปนจานวนเทาใด หรอยงไมไดรบหลกฐานการชาระหน

1.4 เงนลงทน หมายถง หลกทรพยทสหกรณถอไวโดยมวตถประสงคทจะไดรบประโยชนในรปของรายไดหร อผลตอบแทนอ น เช น ห นชมนมสหกรณ ห นของธนาคารท มวตถประสงคเพอใหความชวยเหลอทางการเงนแกสหกรณ หนบรษทสหประกนชวต พนธบตรรฐบาล/รฐวสาหกจ ตวสญญาใชเงนของชมนมสหกรณ กองทนวายภกษหนง ตราสารแสดงสทธในหนทธนาคารเปนผออกให เปนตน

เงนลงทนระยะสน หมายถง หลกทรพยทสหกรณตงใจถอไวไมเกน 1 ป โดยจะขายเมอมความตองการเงนสด รวมทงสวนของเงนลงทนระยะยาวทจะครบกาหนดไถถอนภายในรอบหนงป บญชถดไป

50,000.00 50,000.00

0.00

- 159 -

การจดประเภทของเงนลงทนและการตราคา ณ วนสนปทางบญช 1.4.1 เงนลงทนทอยในความตองการของตลาด หมายถง หลกทรพยหรอ

เงนลงทนทซอขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย หรอตลาดหลกทรพยอนททาการเผยแพรราคาตอสาธารณชน เชน หนของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย หนของธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน ตราสารแสดงสทธในหนทมการซอขายผานธนาคารซงมการเผยแพรราคาตอสาธารณชน เปนตน ใหตราคาตามมลคายตธรรม เงนลงทนดงกลาวใหแสดงมลคาสทธหลงหกคาเผอการปรบมลคาเงนลงทน

1.4.2 เงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาด หมายถง หลกทรพยหรอเงนลงทนทไมมการซ อขายในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย หรอตลาดหลกทรพยอ นท ทาการเผยแพรราคาตอสาธารณชน เชน หนชมนมสหกรณ ตวสญญาใชเงนของชมนมสหกรณ เปนตน ใหตราคาตามราคาทน

1.5 เงนใหกยมระยะสน – สทธ หมายถง เงนใหสหกรณอนและใหสมาชกกยม ทกประเภทโดยมสญญาการกยมเปนหลกฐาน ซงยงคงคางชาระตอสหกรณ หกคาเผอหนสงสยจะสญ (สวนทกนไวสาหรบลกหนทคาดวาจะเรยกเกบไมได) และคาเผอหนคลาดเคลอน (สวนทตงไวสาหรบลกหนทพบวาบญชยอยมยอดรวมสงกวาบญชคมยอด)

1.6 ลกหนระยะสน – สทธ หมายถง สทธเรยกรองจากบคคลอน ไมวาจะเปนในรปเงนสด สนคาหรอบรการทมกาหนดระยะเวลาชาระคนภายในหนงรอบปบญชถดไป และลกหนทถงกาหนดชาระแลว แตยงไมไดรบชาระคน รวมกนทกประเภทหกคาเผอหนสงสยจะสญ และคาเผอหนคลาดเคลอน ทงน ลกหนระยะสน – สทธ ประกอบดวย ลกหนประเภทตางๆ ไดแก

ตวเงนรบ หมายถง ตวเงนรบชาระคาสนคาและบรการ อนเกดจากการ ทสหกรณขายสนคาหรอบรการและไดรบตวเงนรบเปนการชาระหนจากลกหน

ลกหนการคา หมายถง เงนทคางชาระคาสนคาทสหกรณไดขายไปตามปกต ลกหนขายผานบญช หมายถง เงนทสมาชกคางชาระคาสนคาทสหกรณ

เปนคนกลางในการขายตามวธการขายผานบญช ลกหนจากการขายผอนชาระ หมายถง เงนทสมาชกคางชาระคาสนคาท

สหกรณไดขายไปตามวธการขายผอนชาระ การแสดงรายการลกหนประเภทนจะยงไมมการตงคาเผอ หนสงสยจะสญ แตจะตองหกดอกผลจากการขายผอนชาระรอตดบญชดวย

ลกหนคาบรการ หมายถง เงนทสมาชกคางชาระคาบรการทสหกรณไดให บรการไปแลว

ลกหนอนๆ หมายถง ลกหนทไมอาจจดอยในประเภทของลกหนดงกลาว ขางตนได เชน เงนยมทดรองทกรรมการและเจาหนาทยมไปจากสหกรณ รวมทงหนสนทกรรมการและเจาหนาทมตอสหกรณไมวาในลกษณะใดกตาม เชน ลกหนเงนสดขาดบญช ลกหนสนคาขาดบญช (ทมการทาหนงสอรบรองจานวนเงนสดและหนงสอรบรองจานวนสนคาขาดบญช) ลกหนคลาดเคลอน (ผลตางระหวางยอดรวมของบญชยอยทตากวาบญชคมยอดลกหน) ลกหนระหวางดาเนนคด (ลกหนทสหกรณไดยนฟองตอศาลและศาลไดมคาสงประทบรบฟองแลว) ลกหนตามคาพพากษา (ลกหนทสหกรณไดดาเนนคดและศาลไดมคาพพากษาหรอมสญญาประนประนอมยอมความใหชดใชเงนแกสหกรณแลว) เปนตน

- 160 -

ขอสงเกตเกยวกบการแสดงรายการลกหน ลกหนทมยอดคงเหลอดานเครดต (เกดจากการชาระหนเกน) ใหนาไปแสดง

รายการในหนสนหมนเวยนอน กรณทลกหนมรายการเดยวและไมมคาเผอหนสงสยจะสญ คาเผอหน

คลาดเคลอน การแสดงรายการใหระบประเภทลกหนใหชดเจน โดยตดคาวา “สทธ” ออกและไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน

กรณลกหนทกประเภทมการตงคาเผอหนสงสยจะสญเตมจานวน ใหแสดงรายการลกหนแตละประเภทใหชดเจน พรอมกบแสดงรายการหกคาเผอหนสงสยจะสญดวย ตามตวอยางดงน

เงนลงทนระยะสน ................. ลกหนการคา 3,000.00 ลกหนเงนสดขาดบญช 10,000.00 ลกหนสนคาขาดบญช 7,000.00 รวม 20,000.00 หก คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000.00 0.00

ทงน ไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน กรณปปจจบนตงคาเผอหนสงสยจะสญสาหรบลกหนทกประเภทเตมจานวน

แตปกอนตงไวไมเตมจานวน การแสดงรายการใหถอปปจจบนเปนเกณฑ โดยระบลกหนแตละประเภท ใหชดเจน พรอมกบแสดงรายการหกคาเผอหนสงสยจะสญดวย ตามตวอยางดงน

ปปจจบน ปกอน เงนลงทนระยะสน ................. ................. ลกหนการคา 3,000.00 3,000.00 ลกหนเงนสดขาดบญช 10,000.00 10,000.00 ลกหนสนคาขาดบญช 7,000.00 7,000.00 รวม 20,000.00 20,000.00 หก คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000.00 18,000.00

0.00 2,000.00 ทงน ไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน

- 161 -

กรณปปจจบนตงคาเผอหนสงสยจะสญสาหรบลกหนทกประเภทไมเตมจานวน แตปกอนตงไวเตมจานวน การแสดงรายการใหถอปปจจบนเปนเกณฑ โดยแสดงตามรปแบบปกต ดงน

ปปจจบน ปกอน ......................................... .................... ................. เงนลงทนระยะสน .................... ................. ลกหนระยะสน – สทธ .................... ................. ......................................... .................... .................

1.7 ดอกเบยเงนใหกคางรบ – สทธ หมายถง ดอกเบยจากเงนใหสมาชก หรอสหกรณอนก ทกประเภททลกหนคางชาระตอสหกรณ หกคาเผอหนสงสยจะสญ

กรณไมมคาเผอหนสงสยจะสญใหตดคาวา “สทธ” ออก และไมตองจดทาหมายเหต ประกอบงบการเงน

1.8 สนคาคงเหลอ หมายถง สนทรพยทมไวเพอขายตามลกษณะการประกอบธรกจโดยปกตกรณเปนสหกรณทมการดาเนนงานดานแปรรป สนคาคงเหลอใหรวมถงสนคาทอยระหวางกระบวนการผลตและวตถดบทมไวเพ อการผลต ทงน สนคาคงเหลอไมรวมถงสนคาท รบฝากขาย วสดทมไวใชในโรงงานและในสานกงาน สนคาทลงบญชขายแลวแตผซอยงไมไดรบสนคา ตลอดจนสนคาทสงซอและผขายสงสนคามาใหแลวแตยงไมไดลงบญชซอในงวดนน สาหรบสนคาทสงซอและลงบญชซอแลวแตไดรบสนคานนยงไมครบ ใหถอจานวนทไมครบนนเปนสนคาคงเหลอดวย

สนคาคงเหลอขางตนจะเปนสนคาทมสภาพปกต บวกดวย สนคาเสอมชารด โดยยอดสนคาคงเหลอจะเทากบสนคาคงเหลอทตรวจนบไดจรง ณ วนสนปทางบญช ซงมทงสภาพปกตและเสอมชารด

อนง กรณทสหกรณมสนคาขาดบญช(สนคาขาดบญชทยงไมมผรบผดชอบหรออยระหวางการพจารณาหาผรบผดชอบ) ใหแสดงรายการในงบดลเปนรายการตอจาก “สนคาคงเหลอ” โดยใหแสดงรายการ หกดวย คาเผอสนคาขาดบญช (สวนท ตงไวสาหรบสนคาขาดหายทยงไมมผรบผดชอบ) ดงน

ปปจจบน ปกอน ดอกเบยเงนใหกคางรบ – สทธ .................... .................... สนคาคงเหลอ .................... .................... สนคาขาดบญช .................... .................... หก คาเผอสนคาขาดบญช .................... .................... .................... .................... สนทรพยหมนเวยนอน .................... ....................

- 162 -

1.9 สนทรพยหมนเวยนอน หมายถง 1.9.1 วสดคงเหลอ หมายถง ของสวนนอยทใชในการทาหรอผลตสนคาสาเรจรป

อาจเปนสวนผสมหรอสวนประกอบหรอไมกได เชน เคมภณฑ นามนเชอเพลง นามนหลอลน ฯลฯ รวมทงของทซอหรอไดมาเพอใชในการดาเนนงานตามปกตของสหกรณ ซงจะใชหมดไปในระยะเวลาสน เชน เครองเขยนแบบพมพ วสดสานกงาน เปนตน

1.9.2 คาใชจายลวงหนา เชน คาเชาจายลวงหนา คาเบยประกนจายลวงหนา เปนตน

1.9.3 รายไดคางรบ เชน คาปรบคางรบ (ใหแสดงจานวนสทธหลงจากหก คาเผอหนสงสยจะสญ) คาเชาคางรบ คานายหนาคางรบ เปนตน

1.9.4 เงนชาระหนเกนรอเรยกคน หรอเจาหนยอดเดบต 1.9.5 เงนปนผลและเงนเฉลยคนคลาดเคลอน 1.9.6 ทรพยสนรอการขาย หมายถง ทรพยสนทตกเปนของสหกรณ เนองจากการ

ชาระหน หรอเนองจากการทสหกรณไดซอทรพยสนทจานองไวกบสหกรณจากการขายทอดตลาด โดยคาสงของศาลหรอเจาพนกงานพทกษทรพย

1.9.7 สนทรพยหมนเวยนอนทไมอาจแสดงไวในรายการท 1.1 ถง 1.8 ได อนง สาหรบเงนทดรองจายดาเนนคด กรณททราบแนชดวาการดาเนนคดสนสด

ในหนงรอบปบญชถดไป ใหแสดงรายการเงนทดรองจายดาเนนคดเฉพาะสวนทคดกาลงจะสนสดนนไวเปนสนทรพยหมนเวยนอน

ในกรณทสนทรพยหมนเวยนอนใดมจานวนเงนตงแตรอยละ 5 ของยอดรวมสนทรพยหมนเวยนทงสน ใหแสดงรายการสนทรพยหมนเวยนนน ๆ ไวแตละประเภทเปนเอกเทศ โดยระบชอใหชดเจนและเรยงลาดบกอนรายการ “สนทรพยหมนเวยนอน” ตามตวอยางดงน

........................................ .................... สนคาคงเหลอ 100,000.00 คาเบยประกนภยจายลวงหนา 20,000.00 สนทรพยหมนเวยนอน 500.00 รวมสนทรพยหมนเวยน 300,000.00 กรณรายการรอยละ 5 ของสนทรพยหมนเวยนอนในปปจจบนและปกอนไมเทากน ใหยดถอปปจจบนเปนหลกในการแสดงรายการ

อนง กรณสนทรพยหมนเวยนอนมเพยงรายการเดยว ใหระบชอสนทรพยหมนเวยนอนนนไวแทนทรายการ “สนทรพยหมนเวยนอน” ตามตวอยางดงน

........................................ .................... สนคาคงเหลอ 100,000.00 คาเบยประกนภยจายลวงหนา 2,500.00 รวมสนทรพยหมนเวยน 300,000.00

- 163 -

2. สนทรพยไมหมนเวยน หมายถง สนทรพยทไมใชสนทรพยหมนเวยนทมตวตน รวมถงสนทรพยไมมตวตน สนทรพยทางการเงนและสนทรพยดาเนนงานทมระยะยาวโดยลกษณะ ซงปกตนบระยะเวลาทคาดวาจะไดรบประโยชนจากสนทรพยนนเกนกวา 12 เดอน นบจากวนทในงบดล

2.1 เงนลงทนระยะยาว หมายถง หลกทรพยทสหกรณตงใจถอไวเปนระยะเวลานานเกนกวา 1 ป รวมทงเงนลงทนทไมมกาหนดอายไถถอน

2.2 เงนใหกยมระยะยาว หมายถง เงนใหสหกรณอนและใหสมาชกกยมทกประเภททมกาหนดชาระคนเกนกวา 12 เดอน นบจากวนทในงบดล

2.3 ลกหนระยะยาว – สทธ หมายถง ลกหนทมอายการเปนหนหรอสทธในการเรยกรองยงไมครบกาหนดเรยกคนในรอบปบญชถดไปหกดวย คาเผอหนสงสยจะสญ

2.4 มลคาพนธสตว – สทธ หมายถง มลคาพนธสตวทมไดมไวเพอขายโดยตรงแตมไวเพอใชทาพนธหรอใหผลผลต ซงมอายการใชประโยชนเกนกวา 1 ป หกดวย คาเสอมพนธสะสม

ทงน หากมลคาพนธสตวทมอายการใชประโยชนนอยกวา 12 เดอน นบจากวนทในงบดลใหนาไปแสดงไวในสนทรพยหมนเวยนอนๆ โดยแสดงดวยยอดมลคาพนธสตวหกดวย คาเสอมพนธ สะสม เชน ไกพนธไข เปนตน

2.5 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ หมายถง สนทรพยทมตวตนทสหกรณมไวเพอใชประโยชนในการผลต เพอใชในการจาหนายสนคาหรอใหบรการ เพอใหเชาหรอเพอใชในการบรหารงาน ซงคาดวาจะใชประโยชนมากกวาหนงรอบปบญช รวมถงสงทมไวเพอใชในการบารงรกษาหรอซอมแซมสนทรพยดงกลาว ทงน ตองเปนสนทรพยทมไดมไวเพอขาย ซงอาจจาแนกเปน

2.5.1 สนทรพยทไมตองหกคาเสอมราคา ไดแก ทดน 2.5.2 สนทรพยทตองหกคาเสอมราคา ไดแก อาคาร สงปลกสราง เครองจกร

และอปกรณ ยานพาหนะ เครองใชสานกงาน (รวมเครองคอมพวเตอรและอปกรณ) ฯลฯ การแสดงรายการใหแสดงดวยยอดสทธหลงจากหกคาเสอมราคาสะสมแลว

อนง กรณสหกรณมทดน อาคารและอปกรณเพยงรายการเดยวใหระบชอไว แทนทรายการ “ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ” หากสหกรณใชวธบนทกคาเสอมราคาหกจาก ยอดสนทรพยโดยตรงใหแสดงรายการดวยยอดคงเหลอตามบญช โดยไมตองจดทาหมายเหตประกอบ งบการเงน แตถาสหกรณบนทกคาเสอมราคาไวในบญชคาเสอมราคาสะสม ใหแสดงรายการดวยยอดสทธหลงจากหกคาเสอมราคาสะสมและตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน

2.6 สนทรพยไมมตวตน หมายถง สนทรพยประเภททไมอาจแลเหนและจบตองไมได มลกษณะเปนสทธตาง ๆ ตามทกฎหมายกาหนด การแสดงรายการใหแสดงดวยยอดสทธหลงจากหก คาตดจาย ซงไดแก

2.6.1 สทธการเชา หมายถง สทธทผเชาไดรบเหนออสงหารมทรพยทเชาจากเจาของสนทรพยโดยตรง โดยผเชาจะตองจายเงนคาเชาสทธดวยเงนจานวนมาก ทงน สทธการเชา สวนใหญจะเปนการเชาในระยะยาว

- 164 -

2.6.2 สทธการใชประโยชนในทดน อาคาร อปกรณและอนๆ หมายถง สทธ ทสหกรณไดใชประโยชนในทดน อาคาร อปกรณและอน ๆ โดยไมไดเปนเจาของกรรมสทธในสนทรพยนน ทงนสหกรณจะตองจายเงนเพอใหไดสทธในการใชประโยชนดงกลาว

2.6.3 สทธในการใชซอฟทแวรตางๆ หมายถง สทธในการขอใชซอฟทแวร ทผอนเปนเจาของลขสทธ

ใหเปดเผยเกยวกบการไดมาซงสทธในการใชและอายการใชประโยชนไวในหมายเหต ประกอบงบการเงน

อนง กรณสนทรพยไมมตวตนมเพยงรายการเดยว ใหระบชอสนทรพยไมมตวตนนนไวแทนทรายการ “สนทรพยไมมตวตน” ตามตวอยางดงน

ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ .................... สทธการใชประโยชนในอาคาร 50,000.00 สนทรพยไมหมนเวยนอน ....................

รวมสนทรพย 80,000.00 2.7 สนทรพยไมหมนเวยนอน หมายถง สนทรพยไมหมนเวยนนอกเหนอจากรายการ

2.1 ถง 2.6 ประกอบดวยรายการตอไปน 2.7.1 คาใชจายรอตดบญช ซงไดแก คาใชจายหรอตนทนทเกดขนแลวและ

กอใหเกดประโยชนแกสหกรณเปนระยะเวลานานเกนกวา 1 งวดบญช เชน คาปรบปรง คาตกแตง หรอคาซอมแซมสนทรพยทใชเงนจานวนมากและทาใหสนทรพยนนคงสภาพดดงเดม ทงน คาใชจายรอตดบญชไมใหรวมถงผลเสยหายหรอผลขาดทนทเกดขนแลวเปนจานวนมากทประสงคจะตดบญชเปนคาใชจาย ในระยะเวลานานกวา 1 งวดบญช

การแสดงรายการคาใชจายรอตดบญช ใหแสดงดวยยอดคงเหลอหลงจากปรบปรงบญชตดจายบางสวนเปนคาใชจายประจาปแลว

2.7.2 สนทรพยไมหมนเวยนอน เชน ทดนทมไดใชในการดาเนนงานในปปจจบน และไมมจดประสงคทจะรอจาหนาย ทดนทถอไวเพอขยายงาน เงนมดจา เงนประกน เงนทดรองจายดาเนนคดในสวนทระยะเวลาดาเนนคดเกนกวา 1 ป เปนตน

ในกรณทสนทรพยไมหมนเวยนอนรายการใดมจานวนเงนตงแตรอยละ 5 ของยอดรวมสนทรพยทงสน ใหแสดงสนทรพยไมหมนเวยนอนนนแตละประเภทเปนเอกเทศ โดยระบชอและเรยงลาดบไวกอนรายการ “สนทรพยไมหมนเวยนอน” ตามตวอยาง ดงน ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ...................... สนทรพยไมมตวตน ...................... เงนประกน 5,000.00 สนทรพยไมหมนเวยนอน ...................... รวมสนทรพย 80,000.00

กรณรายการรอยละ 5 ของสนทรพยไมหมนเวยนอนในปปจจบนและปกอนไมเทากน ใหถอตามปปจจบนเปนเกณฑในการแสดงรายการ

- 165 -

อนง กรณสนทรพยไมหมนเวยนอนมเพยงรายการเดยว ใหระบชอสนทรพย ไมหมนเวยนอนประเภทนนไวแทนทรายการ “สนทรพยไมหมนเวยนอน” ตามตวอยางดงน

ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ....................... สนทรพยไมมตวตน ....................... เงนประกน 1,000.00

รวมสนทรพย 80,000.00 ทงน ไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน

หนสนและทนของสหกรณ หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของสหกรณซงเปนผลของรายการและเหตการณทางบญชในอดต อาจเกดจากการดาเนนงานตามปกตของสหกรณ หรอจากประเพณการคา ซงสหกรณจะตองชาระภาระผกพนดวยสนทรพยหรอบรการ เชน การจายเงนสด การโอนสนทรพย การใหบรการและมลคาของภาระผกพนทตองชาระนนสามารถวดไดอยางนาเชอถอ 1. หนสนหมนเวยน หมายถง หนสนซงมระยะเวลาการชาระคนภายใน 12 เดอน นบจากวนทในงบดล หรอภายในวฏจกรการดาเนนงานตามปกตของสหกรณ ซงคาดวาจะตองจายชาระดวยสนทรพยหมนเวยนหรอดวยการกอหนสนระยะสนอนแทนหนสนบางชนดควรจดประเภทไวเปนหนสนหมนเวยน แมวา จะครบกาหนดเกนกวา 12 เดอนนบจากวนทในงบดลกตาม เชน เจาหนการคา คาใชจายคางจายตางๆ เนองจากถอเปนสวนหนงของเงนทนหมนเวยนทใชในรอบระยะเวลาการดาเนนงานตามปกตของสหกรณ

1.1 เงนเบกเกนบญชธนาคารและเงนกยมระยะสน 1.1.1 เงนเบกเกนบญชธนาคาร หมายถง จานวนเงนซงสหกรณเปนหนธนาคาร

เกดจากการสงจายเงนเกนกวาจานวนทฝากไว โดยทาสญญาเงนเบกเกนบญชกบธนาคารไวเปนหลกฐาน 1.1.2 เงนกยมระยะสน หมายถง หนสนระยะสนทเกดจากการกยม โดยมการ

ทาสญญากยมไวเปนหลกฐาน ทงน ใหแสดงรายการ 1.1.1 และ 1.1.2 รวมไวเปนรายการเดยวกน

1.2 เจาหนการคา หมายถง ภาระผกพนทจะตองชาระคาสนคาหรอคาบรการทสหกรณไดรบตามปกต

1.3 สวนของหนสนไมหมนเวยนทถงกาหนดชาระภายในหนงป หมายถง สวนของหนสนไมหมนเวยนทถงกาหนดชาระคนในรอบหนงปบญชถดไป รวมทงสวนของหนสนไมหมนเวยน ทพนกาหนดการชาระแลว แตยงไมมการชาระ

1.4 เงนรบฝาก หมายถง เงนทสหกรณรบฝากไวจากสมาชก และ/หรอสหกรณอน ทงประเภทออมทรพย ประจา และเงนรบฝากประเภทอน

1.5 คาบารงสนนบาตสหกรณแหงประเทศไทยคางจาย หมายถง เงนทสหกรณจดสรรจากกาไรสทธประจาป เพอจายเปนคาบารงใหกบสนนบาตสหกรณแหงประเทศไทยตามทกฎหมายกาหนด แตสหกรณยงไมไดชาระใหแกสนนบาตสหกรณฯ

- 166 -

1.6 หนสนหมนเวยนอน หมายถง คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา เงนยมทดรอง เงนปนผล/เงนเฉลยคนคางจาย เงนรอจายคนหรอลกหนยอดเครดต และหนสนหมนเวยนอนทไมอาจแสดง รวมอยในรายการท 1.1 ถง 1.5 ได

ในกรณทหนสนหมนเวยนอนใดมจานวนเงนตงแตรอยละ 5 ของยอดรวมหนสนหมนเวยนทงสน ใหแสดงหนสนหมนเวยนอนนนไวแตละประเภทเปนเอกเทศ โดยระบชอและเรยงลาดบไวกอนรายการหนสนหมนเวยนอน ซงแสดงรายการในทานองเดยวกบตวอยางทใหไวในรายการ “สนทรพยหมนเวยนอน” ถารายการรอยละ 5 ของหนสนหมนเวยนอนในปปจจบนและปกอนไมเทากน ใหยดถอ ปปจจบนเปนหลกในการแสดงรายการ นอกจากน กรณหนสนหมนเวยนอนมเพยงรายการเดยวใหระบชอหนสนหมนเวยนอนนนไวแทนทรายการ “หนสนหมนเวยนอน” โดยแสดงรายการในทานองเดยวกบตวอยางทใหไวในรายการ “สนทรพยหมนเวยนอน” เชนเดยวกน

2. หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนซงมระยะเวลาการชาระคนเกนกวา 12 เดอน นบจากวนทในงบดล หรอเกนกวารอบระยะเวลาการดาเนนงานตามปกตของสหกรณ ไดแก เจาหนคาเชาซอสนทรพย เงนกยมระยะยาว ฯลฯ

2.1 เงนกยมระยะยาว หมายถง หนสนระยะยาวทเกดจากการกยม โดยทาสญญากยมไวเปนหลกฐาน หกดวยสวนของหนสนระยะยาวทถงกาหนดชาระภายในหนงป (ซงไดแยกไปแสดงไวใน 1.3 แลว)

2.2 เจาหนคาเชาซอสนทรพย หมายถง ภาระผกพนทสหกรณตองชาระคาสนทรพยโดยการผอนชาระเปนงวดๆ

2.3 หนสนไมหมนเวยนอน หมายถง หนสนทไมอาจแสดงไวในรายการหนสนหมนเวยนได ไดแก รายไดรอการตดบญช ภาษขายจากการเชาซอรอการตดบญช (ถาม) สารองบาเหนจเจาหนาท เงนประกนความเสยหายเจาหนาท เงนประกนการกอสราง เงนรบบรจาคทมวตถประสงคเพอการใดการหนงโดยเฉพาะเงนทนหรอกองทนตาง ๆ ทเกดจากการตดเปนคาใชจายประจาป ฯลฯ

ในกรณทหนสนไมหมนเวยนอนรายการใดมจานวนเงนตงแตรอยละ 5 ของยอดรวมหนสนทงสน ใหแสดงหนสนไมหมนเวยนอนนนไวแตละประเภทเปนเอกเทศ โดยระบชอและเรยงลาดบไวกอนรายการหนสนไมหมนเวยนอน ซงแสดงรายการในทานองเดยวกบตวอยางทใหไวในรายการ “สนทรพยไมหมนเวยนอน” ถารายการรอยละ 5 ของหนสนไมหมนเวยนอนในปปจจบนและปกอน ไมเทากน ใหยดถอปปจจบนเปนหลกในการแสดงรายการ นอกจากน กรณหนสนไมหมนเวยนอนมเพยงรายการเดยว ใหระบชอหนสนไมหมนเวยนอนนนไวแทนทรายการ “หนสนไมหมนเวยนอน” โดยแสดงรายการในทานองเดยวกบตวอยางทใหไวในรายการ “สนทรพยไมหมนเวยนอน” เชนเดยวกน

- 167 -

ทนของสหกรณ หมายถง สวนของสมาชกผลงทนถอหนในสหกรณ ประกอบดวย 1. ทนเรอนหน หมายถง จานวนเงนคาหนทสมาชกไดชาระมลคาแลว ทงหนทชาระเตมมลคาและทยงชาระไมครบมลคา การแสดงรายการใหแยกแสดงเปน 2 รายการ คอ หนทชาระเตมมลคาและหนทชาระไมครบมลคา นอกจากน กรณทสหกรณมเฉพาะหนปกต ซงชาระเตมมลคาแลวใหแสดงรายการไวเปนรายการหนทชาระเตมมลคาแลวและตดรายการอนทไมมออก 2. ทนสารอง หมายถง สวนของทนของสหกรณทไดจากการจดสรรกาไรสทธประจาปทสหกรณจดสรร ไวตามขอบงคบ รวมทงไดจากเงนอดหนนหรอสนทรพยทสหกรณไดรบบรจาคโดยมไดมการกาหนดวตถประสงควาใหใชเพอการใด เงนโอนจากทนสะสมตางๆ ทไดจดสรรเพอจดใหมสนทรพย และไดมการจดหาสนทรพยแลว เงนโอนจากทนสะสมตางๆ คงเหลอเมอสนสดวตถประสงคของทนแลว ทงน ทนสารองจะถอนจากบญชไดเพอชดเชยการขาดทน หรอเพอจดสรรเขาบญชทนสารองใหแกสหกรณใหม ทไดจดทะเบยนแบงแยกจากสหกรณเดม

ในกรณทสหกรณประสบผลขาดทน ใหแสดงทนสารองหกดวย ขาดทนสทธ 3. ทนสะสมตามขอบงคบ ระเบยบและอนๆ หมายถง สวนทนของสหกรณทจดสรรจากกาไรสทธประจาปตามขอบงคบเพอตอบแทนแกสมาชก กรรมการและเจาหนาทสหกรณ หรอเพอดาเนนการ อยางใดอยางหนงตามทกาหนดไวในขอบงคบ ระเบยบและอนๆ ไดแก ทนสาธารณประโยชน ทนศกษาอบรมทางสหกรณ ทนเพอขยายงาน ทนเพอใหการสงเคราะห ทนเพอสงเสรมสวสดการ รวมทงเงนทนหรอเงนกองทนตาง ๆ ทเกดจากการตดจายเปนคาใชจายประจาปและจากการจดสรรจากกาไรสทธประจาปรวมกน 4. กาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน

4.1 กาไรจากเงนลงทนทยงไมเกดขน หมายถง สวนตางระหวางราคาตามบญชรวม (ราคาทนรวม) ของเงนลงทนทอยในความตองการของตลาดทตากวามลคายตธรรมรวมของเงนลงทนนน ซงถอเปนสวนเกนทนทเกดจากการเปลยนแปลงมลคาของเงนลงทน โดยใหตงพกไวจนกวาจะจาหนาย เงนลงทนนนไดจงจะรบรสวนตางเปนรายไดในงบกาไรขาดทน

4.2 ขาดทนจากเงนลงทนทยงไมเกดขน หมายถง สวนตางระหวางราคาตามบญชรวม (ราคาทนรวม) ของเงนลงทนทอยในความตองการของตลาดทสงกวามลคายตธรรมรวมของเงนลงทนนน ซงถอเปนสวนตากวาทนทเกดจากการเปลยนแปลงมลคาของเงนลงทน โดยใหตงพกไวจนกวาจะจาหนายเงนลงทนนนไดจงจะรบรสวนตางเปนคาใชจายในงบกาไรขาดทน

สาหรบการแสดงรายการกาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขนน ใหแสดง สวนตางของทง 2 กรณดงกลาวขางตน โดยในกรณทเปนผลขาดทนใหแสดงตวเลขไวในวงเลบ

- 168 -

5. สวนเกนทนจากการตราคาสนทรพย หมายถง สวนตางระหวางราคาตามบญช (ราคาทน) ของสนทรพยทตองการตราคาเพมใหเทากบมลคายตธรรม (ราคาตลาด) ของสนทรพยนน สวนเกนทน จากการตราคาสนทรพยเพมน ใหโอนไปยงบญชทนสารองตามสวนทถอเปนรายการทเกดขนแลวเมอม การใชสนทรพยนน โดยจานวนของสวนเกนทนทถอเปนรายการทเกดขนแลวคานวณจากผลตางระหวาง คาเสอมราคาทคานวณจากราคาตามบญชทตใหม กบคาเสอมราคาทคานวณจากราคาทนเดม และกรณทมการจาหนาย/เลกใชสนทรพยทมการตราคาใหมใหโอนสวนเกนทนจาการตราคาสนทรพยดงกลาว ตามจานวนทเหลออยไปยงบญชทนสารอง 6. ขาดทนสะสม หมายถง ผลของขาดทนสทธประจาปทเกนกวาทนสารอง ซงจะแสดงตวเลขไวในวงเลบ 7. กาไร (ขาดทน) สทธประจาป

กาไร (ขาดทน) สทธ หมายถง ผลการดาเนนงานของสหกรณในรอบปทางบญช ซงคานวณไดจากการนารายไดเปรยบเทยบกบคาใชจายของสหกรณ หากรายไดสงกวาคาใชจายจะเปน กาไรสทธ ในทางตรงกนขามหากคาใชจายสงกวารายไดจะเปนขาดทนสทธ ทงน จะปรากฏเปนรายการสดทายในงบกาไรขาดทน โดยกรณทขาดทนสทธใหแสดงตวเลขในวงเลบ และสหกรณสามารถถอน ทนสารองทมอยมาชดเชยผลขาดทนสทธได

กาไรสทธประจาป หมายถง ยอดคงเหลอของกาไรสทธทนาไปหกขาดทนสะสมแลว ซงเปนผลลพธจากกาไรสทธสงกวาขาดทนสะสม

- 169 -

สหกรณการเกษตร.........................................จากด งบกาไรขาดทน

สาหรบปสนสดวนท........................และ...........................

ป 25…. ป 25.… บาท % บาท %

ขาย/บรการ ……..…… 100 ……..…… 100 หก ตนทนขาย/บรการ (งบตนทนขาย/บรการ) ..………… …… ..………… …… กาไร (ขาดทน) ขนตน ……..…… …… ……..…… …… หก กาไรจากการขายผอนชาระปปจจบนทยงไมไดรบเงน ……..…… …… ……..…… …… บวก กาไรจากการขายผอนชาระปกอนทไดรบเงนในปปจจบน ……..…… …… ……..…… …… บวก รายไดเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… ……..…… …… ……..…… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ (รายละเอยด 1-5) ……..…… …… ……..…… …… บวก รายไดอน (รายละเอยด 6) ……..…… …… ……..…… …… รวม ……..…… …… ……..…… …… หก คาใชจายในการดาเนนงาน (รายละเอยด 7) ……..…… …… ……..…… …… กาไร (ขาดทน) สทธ ……..…… …… ……..…… ……

- 170 -

รายละเอยดประกอบงบการเงน 1

รายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจสนเชอ

ป 25…. ป 25… บาท % บาท %

ดอกเบยรบจากเงนใหก - รบจรง …..……… …… …..……… …… - คางรบ …..……… …… …..……… …… รวม …..……… 100 …..……… 100 หก ตนทนบรการ …..……… …… …..……… …… กาไร (ขาดทน) ขนตน …..……… …… …..……… …… บวก รายไดเฉพาะธรกจ - รายไดคาปรบลกหนเงนก …..……… …… …..……… …… - หนสญรบคนลกหนเงนก …..……… …… …..……… …… - ………..………………… …..……… …… …..……… ……

รวมรายไดเฉพาะธรกจ …..……… …… …..……… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ - หนสงสยจะสญลกหนเงนก …..……… …… …..……… …… - หนสงสยจะสญดอกเบยเงนใหกคางรบ …..……… …… …..……… …… - คาใชจายในการตดตามหน …..……… …… …..……… …… - คาใชจายในการสอบทานหน …..……… …… …..……… …… - เงนเดอน …..……… …… …..……… …… - ……………………………………….. …..……… …… …..……… ……

รวมคาใชจายเฉพาะธรกจ …..……… …… …..……… …… กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ …..……… …… …..……… ……

- 171 -


รายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจจดหาสนคามาจาหนาย

ป 25……... ป 25……. บาท % บาท % ขายสนคาประเภทการเกษตร ขายปย ……..…… …… ……..…… …… ขายเครองจกรกลการเกษตรและอปกรณ ……..…… …… ……..…… …… ขายเคมการเกษตร ……..…… …… ……..…… …… ขายอาหารสตว ……..…… …… ……..…… …… …………………………………… ……..…… …… ……...…… ……ขายสนคาประเภทนามน ขายนามนเชอเพลง ……..…… …… ……..…… …… ขายนามนหลอลน ……..…… …… ……..…… …… …………………………………… ……..…… …… ……..…… ……ขายสนคาอนๆ ขายสนคาทวไป ……..…… …… ……..…… …… ขายสนคาผอนชาระ ……..…… …… ……..…… …… ขายสนคารบฝากขาย ……..…… …… ……..…… …… ขายสนคาผานบญช ……..…… …… ……..…… …… …………………………………… ……..…… …… ……..…… …… รวม ……..…… 100 ……..…… 100หก ตนทนขาย ……..…… …… ……..…… …… สนคาประเภทการเกษตร ……..…… …… ……..…… …… สนคาประเภทนามน ……..…… …… ……..…… …… สนคาอนๆ :- สนคาทวไป ……..…… …… ……..…… …… สนคาผอนชาระ ……..…… …… ……..…… …… สนคารบฝากขาย ……..…… …… ……..…… …… สนคาผานบญช ……..…… …… ……..…… …… …………………………………… ……..…… …… ……..…… ……กาไร (ขาดทน) ขนตน ……..…… …… ……..…… ……หก กาไรจากการขายผอนชาระปปจจบนทยงไมไดรบเงน ……..…… …… ……..…… ……บวก กาไรจากการขายผอนชาระปกอนทไดรบเงนในปปจจบน ……..…… …… ……..…… …… ……..…… …… ……..…… ……

- 172 -

ป 25……... ป 25……. บาท % บาท % บวก รายไดเฉพาะธรกจ ……...…… …… ……...…… …… - รายไดคาปรบลกหนการคา ……..…… …… ……..…… …… - สนคาขาดบญชไดรบชดใช ……..…… …… ……..…… …… - ดอกผลจากการขายผอนชาระ ……..…… …… ……..…… …… - …………………………………… ……..…… …… ……..…… …… รวมรายไดเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ - คาใชจายในการขาย ……..…… …… ……..…… …… - ดอกเบยจายเงนกเพอจดหาวสดการเกษตร ……..…… …… ……..…… …… - คาใชจายในการเกบรกษาสนคา ……..…… …… ……..…… …… - หนสงสยจะสญลกหนการคา ……..…… …… ……..…… …… - คาเสอมราคาโรงเกบสนคา ……..…… …… ……..…… …… - คาเสยหายจากสนคาขาดบญช ……..…… …… ……..…… …… - คาเสยหายจากสนคาเสอมสภาพตดบญช ……..…… …… ……..…… …… - คาเสยหายจากนามนเชอเพลงสญระเหย ……..…… …… ……..…… …… - ขาดทนจากการตราคาสนคาลดลง ……..…… …… ……..…… …… - เงนเดอน ……..…… …… ……..…… …… - …………………………………… ……..…… …… ……..…… ……

รวมคาใชจายเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… ……

- 173 -


รายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจรวบรวมผลตผล

ป 25……... ป 25……. บาท % บาท % ขายนานมดบ ……..…… 100 ……..…… 100 หก ตนทนขาย ……..…… …… ……..…… …… กาไร (ขาดทน) ขนตน ……..…… …… ……..…… …… บวก รายไดเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… - นานมดบขาดบญชไดรบชดใช ……..…… …… ……..…… …… - หนสญรบคนลกหนนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - ……………………………….. ……..…… …… ……..…… …… รวมรายไดเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ - คาใชจายในการเกบรกษานานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาใชจายในการตรวจสอบคณภาพนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - ดอกเบยจายเงนกเพอรวบรวมนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาขนสงนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาธรรมเนยมธนาคาร ……..…… …… ……..…… …… - คาใชจายในการขายนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาปรบนานมดบคณภาพตากวามาตรฐาน ……..…… …… ……..…… …… - หนสงสยจะสญลกหนนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาวสดสนเปลองศนยรบนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คานา คาไฟฟาศนยรบนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาซอมแซมบารงรกษาอปกรณรวบรวมนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาเสอมราคาศนยรบนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาเสอมราคาอปกรณรวบรวมนานมดบ ……..…… …… ……..…… …… - คาเสยหายจากนานมดบขาดบญช ……..…… …… ……..…… …… - คาเสยหายจากนานมดบเสอมสภาพตดบญช ……..…… …… ……..…… …… - เงนเดอน ……..…… …… ……..…… …… - ……………………………….. ……..…… …… ……..…… ……

รวมคาใชจายเฉพาะธรกจ …..……… …… …..……… …… กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..…… ……

- 174 -


รายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา

ป 25……... ป 25……. บาท % บาท %

แปรรปผลตผลการเกษตร ประเภทนานมดบ ขายนมพาสเจอรไรส ……..…… …… ……..… …… ขายนมย เอช ท ……..…… …… ……..… …… ……………………….. ……..…… …… ……..… …… รวม ……..…… 100 ……..… 100 หก ตนทนขาย ……..…… …… ……..… …… กาไร (ขาดทน) ขนตน ……..…… …… ……..… …… บวก รายไดเฉพาะธรกจ - ผลตภณฑนมขาดบญชไดรบชดใช ……..…… …… ……..… …… - หนสญรบคนลกหนผลตภณฑนม ……..…… …… ……..… …… - ……………………….. ……..…… …… …..…… ……

รวมรายไดเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ - คาใชจายในการเกบรกษาผลตภณฑนม ……..…… …… ……..…… …… - คาขนสงผลตภณฑนม ……..…… …… ……..…… …… - คาธรรมเนยมธนาคาร ……..…… …… ……..… …… - คาใชจายในการขายผลตภณฑนม ……..…… …… ……..… …… - หนสงสยจะสญลกหนผลตภณฑนม ……..…… …… ……..… …… - คาเบยประกนภยคลงสนคา ……..…… …… ……..… …… - คาเสอมราคาคลงสนคา ……..…… …… ……..… …… - คาเสยหายจากผลตภณฑนมขาดบญช ……..…… …… ……..… …… - คาเสยหายจากผลตภณฑนมเสอมสภาพตดบญช ……..…… …… ……..… …… - ขาดทนจากการตราคาผลตภณฑนมลดลง ……..…… …… ……..… …… - ……………………….. ……..…… …… ……..… …… รวมคาใชจายเฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..… …… กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ ……..…… …… ……..… ……

- 175 -


รายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร

ป 25……. ป 25……. บาท % บาท % รายไดคาบรการผสมเทยมสตว ………..… …… …….…… ……

รายไดคาบรการรดนมโค ………..… …… …….…… …… ……………………..…………… ………..… …… …….…… …… รวม ………..… 100 …….…… 100 หก ตนทนบรการ ………..… …… …….…… …… กาไร (ขาดทน) ขนตน ………..… …… …….…… …… บวก รายไดเฉพาะธรกจ - …………………………… ………..… …… …….…… …… - …………………………… ………..… …… …….…… ……

รวมรายไดเฉพาะธรกจ ………..… …… …….…… …… หก คาใชจายเฉพาะธรกจ

- คาบารงรกษาเครองจกร ………..… …… …….…… ……

- คาซอมแซมเครองจกรและอปกรณ ………..… …… …….…… ……

- หนสงสยจะสญลกหนคาบรการ ………..… …… …….…… ……

- คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ ………..… …… …….…… ……

- เงนเดอน ………..… …… …….…… …… - …………………………… ………..… …… …….…… ……

รวมคาใชจายเฉพาะธรกจ ………..… …… …….…… ……

กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ ………..… …… …….…… ……

- 176 -


รายละเอยดรายไดอน

ป 25….…. ป 25…….. บาท % บาท %

ดอกเบยเงนฝากธนาคาร …..……… …… …….…… ……

ดอกเบยเงนฝากสหกรณอน …..……… …… …….…… ……

รายไดคาเชา …..……… …… …….…… ……

คาธรรมเนยมแรกเขา …..……… …… …….…… ……

ผลตอบแทนการลงทน …..……… …… …….…… ……

……………………….. …..……… …… …….…… ……

……………………….. …..……… …… …….…… ……

รายไดเบดเตลด …..……… …… …….…… …… …..……… …… …….…… ……

- 177 -


รายละเอยดคาใชจายในการดาเนนงาน

ป 25……. ป 25…….. บาท % บาท %

เงนเดอนและคาจาง ……..…… …… …….…… ……

คาลวงเวลา ……..…… …… …….…… ……

คาเบยประชม ……..…… …… …….…… ……

คาเบยเลยงพาหนะ ……..…… …… …….…… ……

คารบรอง ……..…… …… …….…… ……

บาเหนจเจาหนาท ……..…… …… …….…… ……

คาเครองเขยนแบบพมพ ……..…… …… …….…… ……

คาใชจายในการประชมใหญ ……..…… …… …….…… ……

หนสงสยจะสญ ……..…… …… …….…… ……

คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ ……..…… …… …….…… ……

คาซอมแซมบารงรกษาอาคารและอปกรณ ……..…… …… …….…… ……

คาเชาสานกงาน ……..…… …… …….…… ……

คานา – คาไฟฟา ……..…… …… …….…… ……

ดอกเบยจายเงนรบฝาก ……..…… …… …….…… ……

…………………………………. ……..…… …… …….…… ……

…………………………………. ……..…… …… …….…… ……

…………………………………. ……..…… …… …….…… ……

คาใชจายอน …..……… …… …….…… …… …..……… …… …….…… ……

- 178 -

คาอธบายรายการประกอบการจดทางบกาไรขาดทน การแสดงรายการในงบกาไรขาดทน และรายละเอยดประกอบงบการเงนของสหกรณ

ทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรปนานมดบ ใหแสดงตามรปแบบขางตนเชนเดยวกบสหกรณประเภทการเกษตร โดยแสดงใหถกตองตามประเภท และขอบเขตความหมาย ดงน

สวนหวของงบกาไรขาดทน สาหรบปสนสดวนท..................และ.............. ใหใช ณ วนสนปทางบญชปปจจบนและปทางบญชปกอน เชน สาหรบปสนสดวนท 31 มนาคม 2555 และ 2554 เปนตน

ธรกจของสหกรณ ประกอบดวย ธรกจสนเชอ เปนธรกจทสหกรณเปนผใหเงนก หรอสนเชอการเกษตรแกสมาชก

ตามระเบยบและหลกเกณฑการใหเงนก เพอใหสมาชกนาไปประกอบอาชพ หรอใชจายทจาเปน ไดแก เงนกประเภทตาง ๆ ซงมเงอนไขแตกตางกนไปตามทกาหนดไวในระเบยบของสหกรณ

ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย เปนธรกจทสหกรณจดหา หรอจดซอเครองจกรกลการเกษตร วสดอปกรณการเกษตร เคมการเกษตร นามนเชอเพลงและหลอลน ตลอดจนสนคาอปโภคบรโภคตาง ๆ ทจาเปน เพอจาหนายใหกบสมาชกและผมใชสมาชกตามระเบยบของสหกรณ

ธรกจรวบรวมผลตผล (นานมดบ) เปนธรกจทสหกรณรวบรวม หรอรบซอนานมดบ จากสมาชกและผมใชสมาชก เพอจาหนายใหแกโรงงานแปรรปนานมดบของสหกรณอน หรอบรษทเอกชนตามระเบยบของสหกรณ

ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา (แปรรปนานมดบ) เปนธรกจทสหกรณรวบรวม หรอรบซอนานมดบจากสมาชกและผมใชสมาชก เพอนามาแปรรปเปนผลตภณฑนม ไดแก นมพาสเจอรไรส นมย เอช ท นมเปรยวพรอมดม โยเกรต ไอศครม เปนตน โดยจาหนายผลตภณฑนม ตามระเบยบของสหกรณ

ธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร เปนธรกจทสหกรณใหบรการชวยเหลอในดานการเผยแพรความรและสงเสรมการเกษตร รวมทงสงเสรมการเลยงโคนมแกสมาชก เชน การผสมเทยมโคนม การรดนมโค การฉดยาปองกนโรคแกโคนม เปนตน

- 179 -

การแสดงรายการตาง ๆ ในงบกาไรขาดทน ขาย/บรการ หมายถง รายไดของธรกจสนเชอ ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย ธรกจ

รวบรวมผลตผล ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา และธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร ทง 5 ธรกจรวมกน โดยยอดขายของธรกจจดหาสนคามาจาหนาย ธรกจรวบรวมผลตผลและธรกจแปรรปผลผลตการเกษตรและการผลตสนคาใหใชยอดขายสทธ (ขายสนคาหกดวย รบคนสนคาและสวนลดจาย)

ตนทนขาย/บรการ หมายถง ตนทนของสนคาหรอบรการทขายทง 5 ธรกจรวมกน โดยใหนายอดจากงบตนทนขาย/บรการ แสดงเปนยอดรวม

กาไร (ขาดทน) ขนตน หมายถง ผลตางระหวางขาย/บรการ และตนทนขาย/บรการ ถายอดขาย/บรการสงกวาตนทนขาย/บรการ ผลตางถอเปนกาไรขนตน ในกรณตรงกนขามผลตาง คอ ขาดทนขนตน ซงใหแสดงตวเลขในวงเลบ

รายไดเฉพาะธรกจ หมายถง รายไดทสามารถแบงไดชดเจนวาเปนของธรกจประเภทใดโดยเฉพาะ แตไมใชรายไดหลกจากธรกจของสหกรณ เชน รายไดคาปรบลกหนประเภทตาง ๆ รวมถงรายไดอนทสามารถแบงไดชดวาเปนของธรกจนน ๆ โดยใหแสดงรายไดเฉพาะธรกจเปนยอดรวม

คาใชจายเฉพาะธรกจ หมายถง คาใชจายทสามารถแบงไดชดเจนวาเปนของธรกจประเภทใดโดยเฉพาะ เชน คาใชจายในการขาย หนสงสยจะสญ คาเสยหายจากสนคาขาดบญช ดอกเบยจาย เงนกทนามาใชในธรกจนนๆ โดยเฉพาะรวมถงคาใชจายดาเนนงานทสามารถแบงไดชดวาเปนของธรกจนนๆ โดยใหแสดงคาใชจายเฉพาะธรกจเปนยอดรวม

กาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ ใหนากาไรขนตนหรอขาดทนขนตน บวกดวยรายไดเฉพาะธรกจ แลวหกดวยคาใชจายเฉพาะธรกจ เพอแสดงถงกาไรหรอขาดทนของธรกจแตละดาน (กรณขาดทนใหแสดงตวเลขในวงเลบ) แลวจดทารายละเอยดประกอบงบการเงน 1 – 5

รายไดอน หมายถง รายไดอนๆ ทไมใชรายไดจากธรกจหลกของสหกรณและเปนรายได ทไมสามารถจาแนกไดวาเปนของธรกจใด เชน ดอกเบยเงนฝากธนาคาร ดอกเบยเงนฝากสหกรณอน (ชมนมสหกรณ/สหกรณอน) รายไดคาเชา คาธรรมเนยมแรกเขา ผลตอบแทนการลงทน คาธรรมเนยมโอนหน รายไดจากการขายกระสอบทมไวเพอใช รายไดจากการเปนตวแทน รายไดคาตอบแทนจากธรกจการคาของสมาชกหรอบคคลภายนอกผานสหกรณ รายไดเบดเตลด ฯลฯ ทงน ใหแสดงรายไดอนเปน ยอดรวมแลวจดทารายละเอยดประกอบงบการเงน 6 แตถาไมมรายการรายไดอนทงในปปจจบนและ ปกอนใหตดรายการนออกไปและไมตองจดทารายละเอยดประกอบ

รวม หมายถง การนายอดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจ บวก (หก) รายไดอน แตถาไมมรายการรายไดอนทงในปปจจบนและปกอนใหตดรายการนออกไป

- 180 -

คาใชจายดาเนนงาน หมายถง คาใชจายทวไปทเกดขนในการบรหารกจการ เปนสวนรวม เชน เงนเดอนและคาจาง คาลวงเวลา คาเบยประชม คาเบยเลยงพาหนะ คารบรอง คาเครองเขยนแบบพมพ คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ คานา-คาไฟฟา ฯลฯ ทงน ใหแสดงคาใชจายดาเนนงานเปนยอดรวมแลวจดทารายละเอยดประกอบงบการเงน 7

อนง สาหรบรายการคาเสอมราคาอาคารและอปกรณ กรณทมคาเสอมราคาเฉพาะอาคารหรออปกรณรายการหนงรายการใดเพยงรายการเดยวใหระบชอใหชดเจน เชน คาเสอมราคาอปกรณ หรอคาเสอมราคาเครองใชสานกงาน เปนตน

กาไร (ขาดทน) สทธ ใหนายอดรวมหกคาใชจายดาเนนงาน (กรณขาดทนใหแสดงตวเลขในวงเลบ)

รายละเอยดประกอบงบการเงน 1 – 7 ใหแสดงตามรปแบบทกาหนดโดยมหมายเลขกากบลาดบของรายละเอยดประกอบงบการเงน หากไมมรายละเอยดใดใหปรบเปลยนตวเลขกากบลาดบรายละเอยดใหมตามขอมลทมอยจรง

สาหรบรายละเอยดกาไร (ขาดทน) เฉพาะธรกจแตละธรกจ ใหแสดงตวเลขรอยละของแตละรายการเทยบกบยอดรวมขาย หรอยอดรวมรายไดคาบรการเฉพาะของธรกจนนๆ โดยชองรอยละของยอดรวมขายหรอยอดรวมรายไดคาบรการในแตละธรกจเทากบ 100

สวนรายละเอยดรายไดอนและรายละเอยดคาใชจายดาเนนงาน ใหแสดงตวเลขรอยละของแตละรายการเทยบกบยอดรวมขาย/บรการในงบกาไรขาดทน ดงนน ยอดรวมชองรอยละจะตองตรงกบ ตวเลขรอยละของรายการนนในงบกาไรขาดทน และยอดรวมของรายละเอยดแตละชดจะตองตรงกบตวเลขของรายการนนในงบกาไรขาดทน

- 181 -

สหกรณการเกษตร..................................จากด งบตนทนขาย/บรการ

สาหรบปสนสดวนท.......................และ.......................... ป 25….... ป 25….… บาท บาท ธรกจสนเชอ ดอกเบยจายเงนก ….……… ..………… ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย ประเภทการเกษตร สนคาคงเหลอตนป ……….… ..………… บวก ซอปย ……….… ..………… ซอเครองจกรกลการเกษตรและอปกรณ ……….… ..………… ซอเคมการเกษตร ……….… ..………… …………………………………. ……….… ..………… คาใชจายในการซอ ….……… ..………… รวม ……….… ..………… หก สนคาเสอมสภาพเสยหายตดบญช ……….… ..………… หก สนคาคงเหลอสนป - สภาพปกต ……….… ..………… - สภาพเสอมชารด ….……… ..………… ตนทนขาย ….……… ..………… ประเภทนามน สนคาคงเหลอตนป ……….… ..………… บวก ซอนามนเชอเพลง ……….… ..………… ซอนามนหลอลน ……….… ..………… คาใชจายในการซอ ….……… ..………… รวม ……….… ..………… หก สนคาเสอมสภาพเสยหายตดบญช ……….… ..………… หก สนคาคงเหลอสนป - สภาพปกต …….…… ……..…… - สภาพเสอมชารด ….……… ..………… ตนทนขาย ….……… ..…………

- 182 -

ป 25….... ป 25….… บาท บาท สนคาทวไป สนคาคงเหลอตนป …….…… ……..…… บวก ซอสนคาทวไป …….…… ……..…… คาใชจายในการซอ ….……… ..………… รวม …….…… ……..…… หก สนคาเสอมสภาพเสยหายตดบญช …….…… ……..…… หก สนคาคงเหลอสนป - สภาพปกต …….…… ……..…… - สภาพเสอมชารด …….…… ……..…… ตนทนขาย ….……… ..………… ธรกจรวบรวมนานมดบ นานมดบคงเหลอตนป …….…… ……..…… บวก ซอนานมดบ …….…… ……..…… คาใชจายในการซอ ….……… ..………… รวม …….…… ……..…… หก นานมดบเสอมสภาพเสยหายตดบญช …….…… ……..…… หก นานมดบคงเหลอสนป - สภาพปกต …….…… ……..…… - สภาพเสอมชารด ….……… ..………… ตนทนขาย ….……… ..…………

- 183 -

ป 25……. ป 25…… บาท บาท ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา แปรรปนานมดบ ผลตภณฑนมคงเหลอตนป …………… …………….. บวก ตนทนการผลต ….………... ..…………… รวม …………… …………….. หก ผลตภณฑนมเสอมสภาพเสยหายตดบญช …………… …………….. หก ผลตภณฑนมคงเหลอสนป - สภาพปกต …………… ………..…… - สภาพชารด ….………... ..…………… ตนทนขาย ….………... ..…………… ธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร …………………………….. ….………... ..…………… ตนทนบรการ ….………... ..…………… รวมตนทนขาย/บรการ …………… ……….........

- 184 -

คาอธบายรายการประกอบการจดทางบตนทนขาย/บรการ การแสดงรายการในงบตนทนขาย/บรการของสหกรณทดาเนนธรกจรวบรวมและแปรรป

นานมดบ ใหแสดงตามรปแบบขางตนเชนเดยวกบสหกรณประเภทการเกษตร โดยแสดงใหถกตองตามประเภทและขอบเขตความหมาย ดงน

สวนหวของงบตนทนขาย/บรการ เปนไปในทานองเดยวกบงบกาไรขาดทน ตนทนขายของแตละธรกจ ประกอบดวย ธรกจสนเชอ ไดแก ดอกเบยจายของเงนกทนามาใหสมาชกกตอ ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย ใหแยกแสดงรายการตามประเภทสนคา ไดแก ประเภท

การเกษตร ประเภทนามนและสนคาทวไป เปนตน ทงน ตนทนขายของแตละประเภทสนคา ประกอบดวย สนคาคงเหลอตนปบวกดวย

ซอสนคา (หลงจากหกสงคนและสวนลดรบ) และคาใชจายในการซอหกดวย สนคาเสอมสภาพเสยหาย ตดบญช (ถาม) และสนคาคงเหลอสนปซงแยกเปนสภาพปกตและสภาพเสอมชารด

ธรกจรวบรวมผลตผล (นานมดบ) ประกอบดวย นานมดบคงเหลอตนปบวกดวย ซอนานมดบ ซงเปนสวนทซอมาเพอจาหนายเทานน รวมถงคาใชจายในการซอหกดวย นานมดบเสอมสภาพเสยหายตดบญช (ถาม) และนานมดบคงเหลอสนป ซงแยกเปนสภาพปกตและสภาพเสอมชารด

ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา (แปรรปนานมดบ) ประกอบดวย ผลตภณฑนมคงเหลอตนปบวกดวย ตนทนการผลต (จากงบตนทนการผลต) หกดวยผลตภณฑนมเสอมสภาพเสยหายตดบญช (ถาม) และผลตภณฑนมคงเหลอสนป ซงแยกเปนสภาพปกตและสภาพชารด

ธรกจใหบรการและสงเสรมการเกษตร ไดแก คาใชจายผนแปรโดยตรงทเกดจากการใหบรการดานการเผยแพรความร การสงเสรมการเกษตรและสงเสรมการเลยงโคนมแกสมาชก เชน คาจดการผสมเทยมโคนม คาแรงงานในการปรบพนท คานามนเชอเพลงเครองจกรกลการเกษตร เปนตน

ขอสงเกตเกยวกบการแสดงรายการในงบตนทนขาย/บรการ 1. สนคาคงเหลอตนปปจจบนจะตองมจานวนเทากบสนคาคงเหลอสนปกอน 2. คาใชจายในการซอสนคางวดสดทายทยงไมมการขายออกไปใหถอเปนตนทนของ

สนคาคงเหลอยกไปในปตอไปดวย โดยรวมเปนสนคาคงเหลอสนปและหากมการขายสนคาไปบางสวน ใหคานวณคาใชจายในการซอนนแบงเฉลยตามสวน แลวนาสวนเฉลยทเปนของสนคาคงเหลอรวมเขากบสนคาคงเหลอสนป

3. หากไมมรายการใดตามรปแบบงบตนทนขาย/บรการ กใหตดรายการนนออก ไมตองแสดงชอรายการไว

- 185 -

สหกรณการเกษตร.............................................................จากด งบตนทนการผลต

สาหรบปสนสดวนท........................และ..........................

ป 25……. ป 25……. บาท บาท ธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคา แปรรปนานมดบ วตถดบคงเหลอตนป

- นานมดบ …………… …………..… - วตถดบปรงผสม …………… …………..… - บรรจภณฑ ….………... ..……………

…………… …………….. บวก ซอนานมดบ …………… …………..… ซอวตถดบปรงผสม …………… …………….. ซอบรรจภณฑ …………… …………….. คาใชจายในการซอ ….………... ..…………… รวม …………… …………….. หก วตถดบคงเหลอสนป

- นานมดบ …………… …………..… - วตถดบปรงผสม …………… …………..… - บรรจภณฑ ….………... ..……………

วตถดบใชไปในการผลต …………… …………….. บวก เงนเดอนและคาจางแรงงาน ….………... ..…………… บวก คาใชจายในการผลต - คาวสดสนเปลองโรงงาน …………… ………..…… - คาเคมภณฑ …………… ………..…… - คาวสดหบหอ …………… ………..…… - คานามนเชอเพลงและหลอลน …………… …………..… - คานา คาไฟฟาโรงงาน …………… …………….. - คาเบยประกนภยโรงงาน …………… …………….. - คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ …………… …………….. - คาเสอมราคาโรงงาน …………… ……………..

- คาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณ …………… …………….. - ……………………………………. ….………... ..…………… ตนทนการผลต ….………... ..……………

- 186 -

คาอธบายรายการประกอบการจดทางบตนทนการผลต

การแสดงรายการในงบตนทนการผลตของสหกรณทดาเนนธรกจแปรรปนานมดบใหแสดงตามรปแบบขางตนเชนเดยวกบสหกรณประเภทการเกษตร ดงน

สวนหวของงบตนทนการผลต เปนไปในทานองเดยวกบงบกาไรขาดทน ตนทนการผลต ประกอบดวย วตถดบคงเหลอตนป แยกเปนนานมดบ วตถดบปรงผสม

และบรรจภณฑบวกดวย ซอนานมดบเฉพาะสวนทซอมาเพอการผลตเทานน ซอวตถดบปรงผสมและ ซอบรรจภณฑ รวมถงคาใชจายในการซอหกดวย วตถดบคงเหลอสนป ผลลพธทไดจะเปนวตถดบใชไป ในการผลต แลวบวกดวยเงนเดอนและคาจางแรงงานทเกยวของกบการผลตและคาใชจายในการผลต ไดแก คาวสดสนเปลองโรงงาน คาเคมภณฑ คาวสดหบหอ คานามนเชอเพลงและหลอลน คาเบยประกนภย โรงงาน คาเบยประกนภยเครองจกรและอปกรณ คานา คาไฟฟาโรงงาน คาเสอมราคาโรงงาน คาเสอมราคา เครองจกรและอปกรณ คาซอมแซมบารงรกษาเครองจกรและอปกรณ เปนตน

- 187 -

สหกรณการเกษตร.......................................................................จากด

หมายเหตประกอบงบการเงน สาหรบปสนสดวนท................................................และ........................

1. สรปนโยบายการบญชทสาคญ 2. เงนสดและเงนฝากธนาคาร

ฯลฯ

- 188 -

(ตวอยางหมายเหตประกอบงบการเงน)

สหกรณการเกษตร.......................................................................จากด

หมายเหตประกอบงบการเงน สาหรบปสนสดวนท................................................และ........................

1. สรปนโยบายการบญชทสาคญ

สหกรณบนทกบญชโดยใชเกณฑคงคาง เงนลงทนระยะสน/เงนลงทนระยะยาวทเปนเงนลงทนในหลกทรพยทไมอยในความตองการ ของตลาดแสดงดวยราคาทน สาหรบเงนลงทนระยะสน/เงนลงทนระยะยาวทเปนเงนลงทน ในหลกทรพยทอยในความตองการของตลาดแสดงดวยมลคายตธรรม ทงน สหกรณรบรการเปลยนแปลงมลคาของเงนลงทนเปนกาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน โดยแสดงเปนรายการแยกตางหากในสวนทนของสหกรณและจะรบรเปนรายได หรอคาใชจายในงบกาไรขาดทนเมอสหกรณไดจาหนายเงนลงทนนน

สหกรณตงคาเผอหนสงสยจะสญไวในจานวนทเพยงพอสาหรบการขาดทนซงอาจเกดขน โดยพจารณาลกหนแตละรายทคางอย ณ วนสนป หรอ โดยวธคดเปนรอยละของยอดลกหน ณ วนสนป หรอ โดยคดเปนรอยละของยอดลกหน ณ วนสนปตามอายของหนทคางชาระของลกหนแตละราย

สหกรณตราคาสนคาคงเหลอตามราคาทน หรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา โดยคานวณราคาทนตามวธเขากอนออกกอน หรอ วธราคาทนถวเฉลยถวงนาหนก หรอ โดยสนคาประเภท................................................คานวณราคาทนตามวธเขากอนออกกอน และสนคาประเภท..............................................คานวณราคาทนตามวธราคาทนถวเฉลยถวงนาหนก

สหกรณตราคาสนคาทผลตเองตามราคาทนซงรวมคาใชจายในการผลต สหกรณตราคาสนคาสาเรจรปและสนคาระหวางผลตตามตนทนเฉลย ซงใกลเคยงกบตนทนการผลต

ในปจจบน หรอมลคาสทธทจะไดรบแลวแตราคาใดจะตากวา สหกรณตราคาวสดคงเหลอ/ของใชสนเปลองตามราคาทน คาเสอมราคาอาคารและอปกรณ คานวณโดยวธเสนตรงในอตราทนายทะเบยนสหกรณกาหนด

หรอโดยวธอตราลดลงตามผลรวมจานวนป (Sum-of-the Years-Digits Method) ซงระยะเวลาทตดจาหนายเปนไปตามทนายทะเบยนสหกรณกาหนด ทงน ยกเวนทดน

สทธการเชาหรอสทธการใชประโยชนใน................................. (ทดน อาคารและอปกรณ) ตดจายตามอายการใชสทธทไดรบ/อายการใหประโยชน

สทธในการใชซอฟทแวรตางๆ ตดจายตามระยะเวลาของอายการใชงาน หรอตามการเปลยนแปลงการใชซอฟทแวรใหม

คาใชจายรอการตดบญช ตดจายเปนรายป ระยะเวลา................ป ฯลฯ

- 189 -

2. เงนสดและเงนฝากธนาคาร ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท เงนสด ……………… ……………… เงนฝากธนาคาร กระแสรายวน ……………… ……………… ออมทรพย ……………… ……………… ประจา ……………… ……………… บตรเงนฝาก ……………… ……………… สลากออมสน/สลากทวสน ……………… ……………… รวม ……………… ………………

ขอผกพน เงนฝากธนาคาร ….……………………….……..………จากด ประเภท ……………….……………...… บญชเลขท ………………………..…จานวนเงน ………………… บาท สหกรณไดนาไปคาประกน ……………..… ในวงเงน ……………………. บาท 3. เงนลงทน ประกอบดวย ป 25………… ป 25………… บาท บาท มลคา

ยตธรรม ราคาทน มลคายตธรรม ราคาทน

เงนลงทนระยะสน เงนลงทนทอยในความตองการของตลาด

• หนธนาคาร ………(ระบชอ)………. …………… ………….. …………… ………….. • หน…………..……(ระบชอ)…..…… …………… ………….. …………… ………….. • ……………………………………… …………… ………….. …………… …………..

รวม ………….. ………….. บวก (หก) คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน ………….. …………..

รวม ………….. …………..

- 190 -

ป 25………… ป 25………… บาท บาท มลคา

ยตธรรม ราคาทน มลคายตธรรม ราคาทน

เงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาด • .......................................... ………….. ………….. • .......................................... ………….. …………..

รวม ………….. ………….. รวมเงนลงทนระยะสน ………….. ………….. เงนลงทนระยะยาว

เงนลงทนทอยในความตองการของตลาด • หนธนาคาร ………(ระบชอ)………. …………… …………… …………… ………….. • หน…………..……(ระบชอ)…..…… …………… ………….. …………… ………….. • ……………………………………… …………… ………….. …………… …………..

รวม ………….. ………….. บวก (หก) คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน ………….. …………..

รวม ………….. ………….. เงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาด

• หนของชมนมสหกรณ/สหกรณอน ………….. ……….…. • หนบรษทสหประกนชวต จากด ………….. ……….…. • .......................................... ………….. …………..

รวม ………….. ………….. รวมเงนลงทนระยะยาว ………….. …………..

- 191 -

4. เงนใหกยม - สทธ ประกอบดวย

ป 25........... ป 25........... บาท บาท ระยะสน ระยะยาว ระยะสน ระยะยาว เงนใหกแกสหกรณ ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนเงนกระยะสน ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนเงนกระยะปานกลาง ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนเงนกอน ………….. ………….. ………….. …………..

รวม ………….. ………….. ………….. ………….. หก คาเผอหนสงสยจะสญ ………….. ………….. ………….. ………….. คาเผอลกหนคลาดเคลอน ………….. ………….. ………….. ………….. เงนใหกยม - สทธ ………….. ………….. ………….. …………..

ณ วนท .........................คาเผอหนสงสยจะสญ แยกเปน.................................................... คาเผอลกหนคลาดเคลอน แยกเปน................................................................................................................. .........................................................................................................................................................................

5. ลกหน - สทธ ประกอบดวย

ป 25........... ป 25........... บาท บาท ระยะสน ระยะยาว ระยะสน ระยะยาว ตวเงนรบ ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนการคา ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนผอนชาระ ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนบรการ ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหนอนๆ ………….. ………….. ………….. …………..

รวมลกหน ………….. ………….. ………….. ………….. หก คาเผอหนสงสยจะสญ ………….. ………….. ………….. ………….. คาเผอลกหนคลาดเคลอน ………….. ………….. ………….. ………….. ลกหน - สทธ ………….. ………….. ………….. …………..

5.1 ณ วนท ..........................คาเผอหนสงสยจะสญ แยกเปน...................................... คาเผอลกหนคลาดเคลอน แยกเปน................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................

- 192 -

5.2 การคานวณยอดลกหนจากการขายผอนชาระขางตน เปนดงน

ป25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท ลกหนจากการขายผอนชาระ ……………… …………….. หก ดอกผลจากการขายผอนชาระรอการตดบญช ……………… …………….. ……………… ……………..

(ใชสาหรบสหกรณทมการคานวณดอกผลจากการขายผอนชาระและบนทกดอกผลฯ ไวในบญชลกหน)

6. ดอกเบยเงนใหกคางรบ – สทธ ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25……….

บาท ดอกเบยเงนใหกคางรบ ……………… …………….. หก คาเผอหนสงสยจะสญ ……………… …………….. ดอกเบยเงนใหกคางรบสทธ ……………… ……………..

7. สนคาคงเหลอ ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท สนคาสภาพปกต ……………… ………..…….. สนคาเสอมชารด ……………… …………..…..

รวม ……………… …………..….. หก คาเผอมลคาสนคาลดลง ……………… ……………… ……………… ………………

8. สนทรพยหมนเวยนอน ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25……….

บาท ……………………………………………… ……………… …………….. ……………………………………………… ……………… …………….. ……………………………………………… ……………… …………….. ……………………………………………… ……………… …………….. ……………………………………………… ……………… ……………..

รวม ……………… ……………..

- 193 -

9. มลคาพนธสตว - สทธ ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท สกรพอพนธ ……………… …………….. สกรแมพนธ ……………… …………….. ไกไข ……………… …………….. .............................................................. ……………… ……………..

รวม ……………… …………….. หก คาเสอมพนธสะสม ……………… …………….. มลคาพนธสตว - สทธ ……………… ……………..

คาเสอมพนธสะสม แยกเปน คาเสอมพนธสะสม – สกรพอพนธ จานวนเงน...........บาท

คาเสอมพนธสะสม – สกรแมพนธ จานวนเงน.....................บาท คาเสอมพนธสะสม – ไกไข จานวนเงน.........................บาท

(สหกรณใชวธการบนทกบญชคาเสอมพนธสะสมแบบลดยอดโดยตรงกบมลคาพนธสตว ใหแสดงมลคาพนธสตวดวยยอดคงเหลอตามบญชหลงหกคาเสอมพนธแลว) 10. ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท ทดน ……………… ……………… อาคารและสงปลกสราง ……………… ……………… เครองจกรและอปกรณ ……………… ……………… ยานพาหนะ ……………… ……………… เครองใชสานกงาน ……………… ……………… ............................................ ……………… ………………

รวม ……………… ……………… หก คาเสอมราคาสะสม ……………… ……………… ทดน อาคารและอปกรณ - สทธ ……………… ………………

คาเสอมราคาสะสม แยกเปน คาเสอมราคาสะสมอาคารและสงปลกสราง จานวนเงน ...............บาท คาเสอมราคาสะสมเครองจกรและอปกรณ จานวนเงน ..............บาท คาเสอมราคาสะสม ยานพาหนะ จานวนเงน.................บาท คาเสอมราคาเครองใชสานกงาน จานวนเงน..................บาท

- 194 -

สหกรณซอ.....................ตามสญญาผอนชาระ/เชาซอ ในราคา...................บาท แยกเปนราคาของสนทรพย.................บาท และดอกผลเชาซอ..................บาท โดยสหกรณจะตองผอนชาระเดอนละ..................บาท เปนเวลา..............งวด เรมผอนชาระตงแตวนท....................และตองผอนชาระใหเสรจสนภายในวนท.........................ระหวางป............สหกรณไดชาระเงนคางวดไปแลว เปนจานวน..............งวด เปนเงน..................บาท (หมายเหตเพมเตมในสวนลางใหใชในกรณสหกรณซอท ดน อาคารและอปกรณ ดวยวธการผอนชาระ/เชาซอ) (กรณมการเปลยนแปลงการตราคาสนทรพย และกรณมภาระผกพนในทดน อาคารและอปกรณ ใหเปดเผยไวในหมายเหตประกอบงบการเงนดวย) (กรณสหกรณใชวธการบนทกบญชคาเสอมราคาโดยลดยอดกบสนทรพยโดยตรง ใหเปดเผยโดยแสดงมลคาสนทรพยดวยราคาตามบญช)

11. สนทรพยไมมตวตน ประกอบดวย

ป 25……….

บาท ป 25 ……….

บาท สทธการเชา ……………… ……………… สทธการใชประโยชน ……………… ……………… ซอฟทแวร ……………… ………………

รวม ……………… ……………… 12. สนทรพยไมหมนเวยนอน ประกอบดวย

ป 25……….

บาท ป 25 ……….

บาท ………………………………… ……………… ……………… ………………………………… ……………… ……………… ………………………………… ……………… ……………… ………………………………… ……………… ……………… รวม ……………… ………………

- 195 -

13. เงนเบกเกนบญชธนาคารและเงนกยมระยะสน ประกอบดวย

ป 25……….

บาท ป 25 ……….

บาท เงนเบกเกนบญชธนาคาร ……………… ……………… เงนกยมระยะสน ……………… ………………

รวม ……………… ………………

ในป.................... สหกรณมวงเงนเบกเกนบญชธนาคาร.......................................... จานวน.............บาท อตราดอกเบยรอยละ..........ตอป โดยม.........................เปนหลกประกน

เงนกยมจาก.............................. จานวน..............บาท อตราดอกเบยรอยละ...... ตอป โดยม...…………………… เปนหลกประกน

14. เงนรบฝาก ประกอบดวย

ป 25……….

บาท ป 25 ……….

บาทเงนรบฝากออมทรพย ……………… ………………เงนรบฝากออมทรพยพเศษ ……………… ……………………………………………….. ……………… ……………… รวม ……………… ………………

15. หนสนหมนเวยนอน ประกอบดวย

ป 25……….

บาท ป 25 ……….

บาท……………………………….. ……………… ……………… ……………………………….. ……………… ……………………………………………….. ……………… ……………………………………………….. ……………… ……………… รวม ……………… ………………

- 196 -

16. เงนกยมระยะยาว ประกอบดวย

ป 25………… ป 25………… บาท บาท ถงกาหนดชาระ ถงกาหนดชาระ ภายใน 1 ป เกน 1 ป ภายใน 1 ป เกน 1 ป……………………...………. …………... …………… ………….. …………………………………...………. ………….. …………… ………….. …………… รวม ………….. …………… ………….. ……………

ระหวางปสหกรณกยมเงนจาก..........................................จานวน.....................บาท

อตราดอกเบยรอยละ..............ตอป ชาระคน..................งวดๆ ละ..............................บาท วนเรมชาระหน...............................กาหนดชาระเสรจสนภายใน............................โดยม......................................................เปนหลกประกน

(กรณมเงอนไขหรอขอจากดในการกยม ใหเปดเผยสาระสาคญและภาระผกพน ทกาหนดไวในสญญาใหชดเจน)

17. เจาหนคาเชาซอสนทรพย ประกอบดวย

ป 25………… ป 25………… บาท บาท ถงกาหนดชาระ ถงกาหนดชาระ ภายใน 1 ป เกน 1 ป ภายใน 1 ป เกน 1 ป …………………................. …………... …………… …………... …………… ……………………………. ………….. …………… ………….. …………… รวม ………….. …………… ………….. ……………

18. หนสนไมหมนเวยนอน ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท .................................................. ........................ ........................ .................................................. ........................ ........................ .................................................. ........................ ........................ ................................................. ........................ ........................ รวม ........................ ........................

- 197 -

19. ทนสะสมตามขอบงคบ ระเบยบและอน ๆ ประกอบดวย

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท .................................................. ........................ ........................ .................................................. ........................ ........................ .................................................. ........................ ........................ .................................................. ........................ ........................ รวม ........................ ........................

20. กาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน

ป 25 ……….

บาท ป 25 ……….

บาท ยอดยกมาตนงวด ........................ ........................ การเปลยนแปลงในระหวางงวด ........................ ........................ ยอดคงเหลอปลายงวด ........................ ........................

21. กาไร (ขาดทน) สทธประจาป ..............................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

. 22. การดารงสนทรพยสภาพคลองของสหกรณ

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 23. เหตการณสาคญทเกดขนหลงวนทในงบการเงนแตกอนวนทผสอบบญชแสดงความเหนตองบการเงน

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 24. เหตการณทอาจเกดขนในภายหนา

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

- 198 -

คาอธบายประกอบการจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน หมายเหตประกอบงบการเงนเปนสวนหนงของงบการเงน ซงจดทาขนเพอแสดงขอมล

เกยวกบเกณฑการวดคาในการจดทางบการเงน นโยบายการบญช ขยายความรายการในงบการเงน รวมทงเปดเผยขอมลอนทไมไดแสดงไวในงบการเงน แตเปนขอมลทจาเปนเพอใหผใชงบการเงนไดทราบ รวมถงการแจงใหทราบถงการเปลยนแปลง หรอสถานการณทไมปกต และเปดเผยเหตการณหลงวนท ในงบการเงน

เรองทควรแสดงเปนหมายเหตประกอบงบการเงน ไดแก 1. เกณฑการวดคาในการจดทางบการเงน เปนการเปดเผยใหทราบวาสหกรณ

ใชเกณฑใดในการวดคารายการตาง ๆ ในงบการเงน เชน ใชราคาทนเดม ราคาทนปจจบน มลคาสทธ ทจะไดรบ มลคายตธรรม หรอมลคาปจจบน โดยเปดเผยใหทราบวาสนทรพยและหนสนแตละประเภท ใชเกณฑใดในการวดคา

2. นโยบายการบญช หมายถง หลกการบญช หรอวธการบญชซงสหกรณถอปฏบต ในการจดทาบญชและงบการเงนของสหกรณ ซงการเปดเผยนโยบายการบญชไมควรใหซาซอนกบรายละเอยดตางๆ ทไดแสดงไวเปนสวนหนงของงบการเงนแลว แตควรอางองถงขอมลทเกยวของกน ทงน ควรระบใหทราบถงมาตรฐานการบญชทสหกรณใชปฏบตอยอกดวย

ตวอยางนโยบายการบญชทควรเปดเผย วธการรบรรายได วธการรบรคาใชจาย การตราคาเงนลงทน คาเผอหนสงสยจะสญและหนสงสยจะสญ การตราคาสนคาคงเหลอ การตราคาสนทรพยรอการขาย การบญชเกยวกบสนทรพยทเสอมราคาได และวธการคดคาเสอมราคา สนทรพยทไมมตวตน รวมทงวธการบญชหรอการตดจายทเกยวของ ตนทนการกยมทรวมเปนราคาทนของสนทรพย การบนทกกาไรและดอกผลจากการขายสนคาผอนชาระ

ฯลฯ 3. ขอมลเพมเตมอนๆ เชน

3.1 ขอมลเกยวกบการขยายความรายการในงบการเงน 3.2 ประมาณการหนสน หนสนทอาจเกดขนและสนทรพยทอาจเกดขน เชน

สหกรณอยในระหวางดาเนนการฟองรองหรอถกฟองรองดาเนนคด ซงสหกรณอาจตองชดใชคาเสยหายหรอไดรบชดเชย ใหเปดเผยโดยสรปลกษณะของหนสนหรอสนทรพยทอาจเกดขนแตละประเภท และประมาณการผลกระทบทางการเงน

- 199 -

3.3 เหตการณสาคญทเกดขนหลงวนทในงบดลแตกอนวนทผสอบบญชแสดงความเหนตองบการเงน ซงเหตการณนนอาจมผลกระทบตองบการเงน ใหเปดเผยโดยสรปลกษณะของเหตการณและประมาณการผลกระทบทางการเงนทอาจเกดจากเหตการณดงกลาว หรอขอเทจจรง ถาไมสามารถประมาณผลกระทบได

แนวทางการจดทาหมายเหตประกอบงบการเงนตามตวอยาง 1. สรปนโยบายการบญชทสาคญ ใหเปดเผยหลกการบญชและวธการบญชทสหกรณ

ถอปฏบตในการจดทาบญชและงบการเงน รวมทงเปดเผยเกณฑการวดคาในการจดทางบการเงนดวย ทงน ใหเลอกเปดเผยขอมลเฉพาะสวนทสหกรณถอปฏบต รายการใดท

ไมเกยวของ หรอไมมใหตดออก นอกจากน กรณทสหกรณถอปฏบตนอกเหนอจากแนวทางตามตวอยางใหเปดเผยหลกและวธการตามทสหกรณถอปฏบตจรงเพมเตมขน เชน

สหกรณไดกเงนเพอใชในการจดหาทดนและเพอใชพฒนาปรบปรงจนทาใหทดนอยในสภาพพรอมใชงานได โดยดอกเบยเงนกยมถอเปนราคาทดน

ฯลฯ 2. เงนสดและเงนฝากธนาคาร ใหเปดเผยรายละเอยดเกยวกบเงนสดและเงนฝาก

ธนาคารตามทปรากฏในงบดล โดยแยกออกเปน 2 สวน คอ เงนสด ใหเปดเผยจานวนเงนสดคงเหลอในวนสนปทางบญช เงนฝากธนาคาร ใหเปดเผยจานวนเงนฝากธนาคารคงเหลอในวนสนปทางบญช

โดยแยกแสดงรายการเปนยอดรวมของเงนฝากธนาคารแตละประเภท คอ กระแสรายวน ออมทรพยและประจา

อนง กรณทเงนฝากประเภทกระแสรายวนมยอดคงเหลอทางดานเครดต โดยไมมการทาสญญาเบกเกนบญชธนาคาร ใหนาไปหกกลบกบเงนฝากประเภทกระแสรายวนบญชอนทม ยอดคงเหลอดานเดบต หากยอดรวมบญชเงนฝากประเภทกระแสรายวนยงมยอดคงเหลอทางดานเครดตใหแสดงจานวนเงนในวงเลบ ซงเปนผลใหตองนามาหกกลบลบกนกบเงนสดและเงนฝากธนาคาร เพอแสดงยอดรวม นอกจากน ใหเปดเผยขอมลเกยวกบกรณดงกลาวไวกอนการเปดเผยเกยวกบขอผกพนในเงนฝากธนาคาร (ถาม)

ในกรณทสหกรณทาความตกลงกบธนาคารใหมการโอนเงนจากบญชเงนฝากธนาคารประเภทออมทรพยไปยงบญชเงนฝากธนาคารประเภทกระแสรายวน เมอมการนาเชคทสหกรณ สงจายมาขนเงนในแตละวน หากในวนสนปทางบญชเงนฝากกระแสรายวนมยอดคงเหลอดานเครดต (ยอดเงนเบกเกนบญช) ใหจดทารายการปรบปรงในวนสนป โดยโอนยอดเงนฝากออมทรพยไปบญช เงนฝากกระแสรายวน เพอใหยอดคงเหลอในบญชเงนฝากกระแสรายวนมยอดคงเหลอเทากบจานวนเงนขนตาทธนาคารกาหนด

สาหรบการเปดเผยขอผกพนในเงนฝากธนาคาร ใหเปดเผยไวตอนทายของหวขอน โดยแยกเปดเผยแตละบญชเงนฝากตามแนวทางในตวอยาง และกรณไมมขอผกพนใหตดขอความตามตวอยางออก

- 200 -

บตรเงนฝาก สลากออมสน สลากทวสน หรอสลากแบบอนๆ ทออกโดยธนาคารและสถาบนการเงนใหเปดเผยจานวนคงเหลอในวนสนปทางบญช โดยแสดงในหมายเหตประกอบงบการเงน หวขอเงนสดและเงนฝากธนาคาร เปนรายการตอจากเงนฝากประเภทประจา อนง กรณสหกรณมเงนสดขาดบญชใหเปดเผยขอมลดวยวาสหกรณไดมการดาเนนการไปอยางไรกบเหตการณทเกดขน โดยเพมเตมหวขอเงนสดขาดบญชเปนอกหมายเหตหนง ดงน

“ 3. เงนสดขาดบญช เงนสดขาดบญช จานวน 50,000.- บาท เปนเงนสดทถกโจรกรรมไป เมอวนท 10 ตลาคม 2550 สหกรณไดดาเนนการแจงความตอเจาหนาทตารวจแลว”

สาหรบเงนฝากสหกรณอน กรณทมการนาเงนฝากชมนมสหกรณและสหกรณอนมากกวา 1 แหง ใหจดทารายละเอยดเพมเตมไวในหมายเหตประกอบงบการเงนเปนอกหวขอหนง โดยเปดเผยขอมลเกยวกบเงนฝากสหกรณอน ณ วนสนปทางบญช ดงน

ขอ ..... เงนฝากสหกรณอน ประกอบดวย ชมนมสหกรณ...................................... ....................... สหกรณ.............................................. ....................... สหกรณ.............................................. ....................... รวม .......................

เงนฝากสหกรณอนขางตน แยกเปนเงนฝากประเภทออมทรพย.................บาท ประเภทประจา......................บาท

กรณมเงนฝากชมนมสหกรณ หรอสหกรณอนเพยง 1 แหง และมเงนฝากประเภทเดยว ไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน แตใหระบประเภทเงนฝากตอทายรายการ ดงน “เงนฝากสหกรณอน – .........(ระบประเภทเงนฝาก)..........”

และกรณมเฉพาะเงนฝากชมนมสหกรณ ใหใชรายการ “เงนฝากชมนมสหกรณ - ......(ระบประเภทเงนฝาก).......” แทนทรายการ “เงนฝากสหกรณอน”

3. เงนลงทน เปดเผยขอมลเกยวกบเงนลงทน ณ วนสนปทางบญชเปนเงนลงทนระยะสน และเงนลงทนระยะยาว โดยจาแนกเปนประเภทเงนลงทนทอยในความตองการของตลาดหลกทรพย และเงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาดหลกทรพยและใหแยกเปนชนดของเงนลงทน โดยเงนลงทน ทอยในความตองการของตลาดใหเปดเผยราคาทน มลคายตธรรม พรอมทงแสดงยอดรวมราคาทนแลวบวกหรอหกดวย คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน (สวนตางระหวางราคาทนกบมลคายตธรรมของเงนลงทน) สาหรบกรณเงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาดใหเปดเผยราคาทน

- 201 -

ตวอยาง สหกรณลงทนในหลกทรพยประเภทตางๆ ดงน 1. หนกของบรษทปนซเมนตไทย จากด (มหาชน) ราคาทน 5,000,000.00 บาท

ครบกาหนดไถถอนในป 25x2 มมลคายตธรรม ณ วนสนป 25x0 เปนเงน 5,100,000.00 บาท ป 25x1 เปนเงน 5,050,000.00 บาท

2. ตวสญญาใชเงนของชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย จากด อายตว 1 ป ป 25x0 จานวน 5,000,000.00 บาท ป 25x1 จานวน 6,000,000.00 บาท

3. หนสามญของธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) ราคาทน 1,200,000.00 บาท มมลคายตธรรม ณ วนสนป 25x0 เปนเงน 1,080,000.00 บาท ป 25x1 เปนเงน 1,230,000.00 บาท

4. หนของชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย จากด ในป 25x0 จานวน 8,000,000.00 บาท ป 25x1 จานวน 8,500,000.00 บาท

เปดเผยในหมายเหตประกอบงบการเงน ดงน ป 25x1 ป 25x0 บาท บาท มลคายตธรรม ราคาทน มลคาตธรรม ราคาทน เงนลงทนระยะสน เงนลงทนทอยในความตองการของตลาด หนกบรษทปนซเมนตไทย จากด 5,050,000 5,000,000 - - หก คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน 50,000 5,050,000 เงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาด

ตวสญญาใชเงนชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย จากด 6,000,000 5,000,000รวมเงนลงทนระยะสน 11,050,000 5,000,000

เงนลงทนระยะยาว เงนลงทนทอยในความตองการของตลาด หนกบรษทปนซเมนตไทย จากด 5,100,000 5,000,000 หนธนาคารไทยพาณชย จากด 1,230,000 1,200,000 1,080,000 1,200,000 หก คาเผอการปรบมลคาเงนลงทน 30,000 (20,000) 1,230,000 6,180,000เงนลงทนทไมอยในความตองการของตลาด หนชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย จากด 8,500,000 8,000,000 รวมเงนลงทนระยะยาว 9,730,000 14,180,000

- 202 -

4. เงนใหกยม – สทธ ใหเปดเผยจานวนเงนคงเหลอในวนสนปทางบญชของเงนใหก แกสหกรณอนและลกหนเงนกแตละประเภทใหชดเจน โดยแยกเปนระยะสนและระยะยาว พรอมทงแสดงยอดรวม แลวหกดวยคาเผอหนสงสยจะสญและคาเผอลกหนคลาดเคลอน จานวนคงเหลอเปนเงนใหกยมระยะสน – สทธ และเงนใหกยมระยะยาว - สทธ (จานวนเงนเทากบในงบดล)

ในกรณทไมมคาเผอหนสงสยจะสญ คาเผอหนคลาดเคลอนใหตดคาวา “สทธ” ออก 5. ลกหน - สทธ ใหเปดเผยจานวนเงนคงเหลอในวนสนปทางบญชของลกหนแตละประเภท คอ ตวเงนรบ ลกหนการคา ลกหนจากการขายผอนชาระ (จานวนเงนหลงจากหกดอกผลแลว) ลกหนคาบรการและลกหนอนๆ โดยแยกเปนระยะสนและระยะยาว พรอมทงแสดงยอดรวมแลวหกดวย คาเผอหนสงสยจะสญและคาเผอลกหนคลาดเคลอน จานวนคงเหลอเปนลกหนระยะสน - สทธ และลกหนระยะยาว - สทธ (จานวนเงนเทากบในงบดล)

มขอสงเกตเกยวกบการแสดงรายการลกหน คอ ในกรณทลกหนอนๆ รายการใด มจานวนเงนตงแตรอยละ 10 ของลกหนทงสน หมายเหตประกอบงบการเงนใหแสดงรายการลกหนนนไว แตละประเภทเปนเอกเทศ โดยระบชอและเรยงลาดบกอนรายการลกหนอนๆ

นอกจากนใหเปดเผยขอมลเกยวกบ คาเผอหนสงสยจะสญและคาเผอหนคลาดเคลอนขางตน วาประกอบดวย

อะไรบาง กรณสหกรณมการคดดอกผลจากการขายผอนชาระและบนทกบญชดอกผลไว

ในบญชลกหน ใหเปดเผยขอมลตามแนวทางในตวอยาง 6. ดอกเบยเงนใหกคางรบ - สทธ ใหเปดเผยจานวนดอกเบยเงนใหกคางรบตามบญช

ในวนสนปทางบญช หก คาเผอหนสงสยจะสญ คงเหลอเปนดอกเบยเงนใหกคางรบ - สทธ (จานวนเงนเทากบในงบดล) ทงน กรณไมมคาเผอหนสงสยจะสญไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงนขอน

7. สนคาคงเหลอ ใหเปดเผยจานวนเงนสนคาคงเหลอในวนสนปทางบญช ประกอบดวย สนคาคงเหลอสภาพปกต ซงหมายถง สนคาคงเหลอสนปของธรกจจดหาสนคามาจาหนาย นานมดบคงเหลอสนปของธรกจรวบรวมผลตผล รวมถงนานมดบ วตถดบปรงผสมและผลตภณฑนมคงเหลอสนปของธรกจแปรรปผลตผลการเกษตรและการผลตสนคาทมสภาพปกต บวกดวย สนคาคงเหลอของแตละธรกจทเสอมชารด ทงน หากมสนคาคงเหลอสภาพปกตเพยงอยางเดยว ไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงนขอน

8. สนทรพยหมนเวยนอน ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการสนทรพยหมนเวยนอน ตามงบดล เชน รายไดคางรบ คาใชจายลวงหนา เงนรอเรยกคน เปนตน ซงรายการทเปดเผยแตละรายการ จะมจานวนเงนตากวารอยละ 5 ของสนทรพยหมนเวยนทงสน พรอมทงแสดงยอดรวม

9. มลคาพนธสตว - สทธ ใหเปดเผยรายละเอยดเกยวกบมลคาพนธสตวทมอาย การใชประโยชนเกนกวา 1 ป หกดวย คาเสอมพนธสะสม คงเหลอเปนมลคาพนธสตว - สทธ (จานวนเงนเทากบในงบดล) กรณสหกรณบนทกบญชคาเสอมพนธสะสมแบบลดยอดโดยตรงกบมลคาพนธสตว ใหแสดงมลคาพนธสตวดวยยอดคงเหลอตามบญชหลงหกคาเสอมพนธแลว

- 203 -

10. ทดน อาคารและอปกรณ - สทธ ใหเปดเผยรายละเอยดเกยวกบทดน อาคารและอปกรณตามทปรากฏในงบดล โดยแยกแสดงแตละรายการ คอ ทดน อาคารและสงปลกสราง เครองจกรและอปกรณ ยานพาหนะ เครองใชสานกงาน พรอมทงแสดงยอดรวมทงสน หกดวยคาเสอมราคาสะสม กรณทสหกรณหกคาเสอมราคาโดยตรงในบญชสนทรพยกใหแสดงดวยราคาตามบญช

กรณมการเปลยนแปลงการตราคาสนทรพย ใหเปดเผยวาทาโดยผประเมนราคาอสระทมความเชยวชาญและเชอถอไดหรอไม หลกเกณฑทใชในการตราคาและใหจดทาหมายเหตประกอบงบการเงนเพอแสดงมลคาทเปลยนแปลง ดงน

สหกรณทบนทกคาเสอมราคาในบญชคาเสอมราคาสะสม ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ประกอบดวย

ป 25.......... ป 25.......... บาท บาท ทดน ราคาทนเดม ................... ................... สวนทตราคาเพม (ระบปทตราคาเพม) ................... ................... ................... ................... อาคารและสงปลกสราง ราคาทนเดม ................... ................... สวนทตราคาเพม (ระบปทตราคาเพม) ................... ................... ................... ................... เครองจกรและอปกรณ ราคาทนเดม ................... ................... สวนทตราคาเพม (ระบปทตราคาเพม) ................... ................... ................... ................... ยานพาหนะ ราคาทนเดม ................... ................... สวนทตราคาเพม (ระบปทตราคาเพม) ................... ................... ................... ................... เครองใชสานกงาน ราคาทนเดม ................... ................... สวนทตราคาเพม (ระบปทตราคาเพม) ................... ................... หก คาเสอมราคาสะสมอาคารและอปกรณ ................... ................... ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ................... ...................

- 204 -

(ราคาทนเดม หมายถง มลคาของสนทรพย ณ เวลาทซอหรอสรางสนทรพยนน สวนทตราคาเพม หมายถง จานวนเงนทตราคาเพม) สหกรณทหกคาเสอมราคาโดยตรงในบญชสนทรพย ใหเปลยนรายการราคาทนเดม เปนราคาตามบญช ซงราคาตามบญช หมายถง ราคาทนเดม หกดวยคาเสอมราคาสะสม สวนทตราคาเพมสทธ หมายถง ราคาทตเพม หกดวย คาเสอมราคาสะสม

ฯลฯ เครองใชสานกงาน ราคาตามบญช ........................ ........................ สวนทตราคาเพมสทธ (ระบปทตราคาเพม) ........................ ........................ ........................ ........................ ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ ........................ ........................

ทงน กรณท ดน อาคารและอปกรณประเภทใดไมมการเปลยนแปลงการตราคา ใหตดรายการนนๆ ออก

กรณสหกรณมสนทรพยระหวางกอสราง เชน สานกงานระหวางกอสราง งานระหวางกอสราง เปนตน ในหมายเหตประกอบงบการเงนใหแสดงรายการเปนเอกเทศ โดยไมตองคดคาเสอมราคา แตใหนารายจายเพอการกอสรางและดอกเบยเงนกทเกดขนในระหวางการกอสราง (ดอกเบยเงนกท กมาเพอนามาสรางสนทรพยนน) รวมเขาเปนราคาทนของสนทรพยทกอสรางนน เมอการกอสรางเสรจสน หรอพรอมจะใชงานไดแลวใหโอนเปนบญชสนทรพยทกอสรางนนและเรมคด คาเสอมราคา สวนดอกเบยเงนกเมอสนทรพยไดถกใชงานแลวใหแสดงรายการเปนคาใชจายดาเนนงาน

กรณสหกรณมสนทรพยผอนชาระ/เชาซอ ในหมายเหตประกอบงบการเงน ใหแสดงรายการแยกตางหากจากสนทรพยประเภทเดยวกนตามปกต และเปดเผยเกยวกบสญญาการ ผอนชาระ/เชาซอตามแนวทางในตวอยาง และเมอสหกรณจายเงนผอนชาระงวดสดทายเสรจสนและไดรบกรรมสทธแลว ใหโอนบญชสนทรพยผอนชาระ/เชาซอไปบญชสนทรพยตามประเภทเดยวกน ทงน ในป ทไดกรรมสทธใหเปดเผยขอมลเพมเตมเพอใหทราบถงกรรมสทธทสหกรณไดรบแลว

กรณมภาระผกพนในทดน อาคารและอปกรณ ใหเปดเผยขอมลเพมเตมไวใน ขอนดวย

11. สนทรพยไมมตวตน ใหเปดเผยรายละเอยดเกยวกบสนทรพยไมมตวตนตามทปรากฏในงบดล โดยแยกแสดงแตละรายการ คอ สทธการเชา สทธการใชประโยชน และซอฟทแวร พรอมทงแสดงยอดรวมทงสน กรณมขอมลทเกยวกบสนทรพยไมมตวตนทมสาระสาคญใหเปดเผยไวดวย เชน การไดมาซงสทธในสนทรพย อายการใชสทธ เปนตน 12. สนทรพยไมหมนเวยนอน ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการสนทรพย ไมหมนเวยนอนตามทปรากฏในงบดล ซงรายการทเปดเผยแตละรายการจะมจานวนเงนตากวารอยละ 5 ของยอดรวมสนทรพยทงสน พรอมทงแสดงยอดรวม

- 205 -

13. เงนเบกเกนบญชธนาคารและเงนกยมระยะสน เปดเผยจานวนเงนเบกเกนบญชธนาคารและเงนกยมคงเหลอในวนสนปทางบญช โดยแยกออกเปน 2 สวน คอ เงนเบกเกนบญชธนาคาร สวนหนงและเงนกยมระยะสนอกสวนหนง โดยแสดงยอดรวมของแตละรายการ พรอมทงแสดงยอดรวมทงสน (จานวนเงนเทากบในงบดล)

ตอนทายของหวขอน ใหเปดเผยขอมลเกยวกบเงนเบกเกนบญชธนาคารและ เงนกยมระยะสนทเกดขนในระหวางปตามแนวทางทใหไวในตวอยาง กรณทมเงนเบกเกนบญชธนาคารหลายธนาคาร หรอมเงนกยมระยะสนจากเจาหนหลายรายใหเปดเผยรายละเอยดแตละรายใหครบถวน นอกจากน กรณทเงนเบกเกนบญชธนาคาร หรอเงนกยมระยะสนใชเงนฝากธนาคารเปนหลกประกน การเปดเผยขอมลจะตองสมพนธกนกบการเปดเผยขอผกพนในขอ 2 ดวย และกรณทใชสนทรพยเปนหลกทรพยในการคาประกนใหเปดเผยถงประเภท และมลคาตามบญชของสนทรพยทใชเปนหลกทรพย คาประกนตลอดจนเงอนไข และขอจากดตามทระบไวในสญญาเงนกดวย 14. เงนรบฝาก ใหเปดเผยขอมลจานวนเงนรบฝากแตละประเภททมยอดคงเหลอในวนสนป 15. หนสนหมนเวยนอน ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการหนสนหมนเวยนอน ตามงบดล เชน คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา เงนรอจายคน เปนตน ซงรายการทเปดเผยแตละรายการจะมจานวนเงนตากวารอยละ 5 ของหนสนหมนเวยนทงสน พรอมทงแสดงยอดรวม 16. เงนกยมระยะยาว ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการเงนกยมระยะยาวตาม งบดล โดยแตละรายการใหแยกเปนหนทถงกาหนดชาระภายใน 1 ป และหนทถงกาหนดชาระเกนกวา 1 ป พรอมทงแสดงยอดรวม และตอนทายของหวขอนใหเปดเผยขอมลเกยวกบการกยมระยะยาวในระหวาง ปปจจบน กรณทมการกยมจากเจาหนหลายรายกใหเปดเผยรายละเอยดแตละรายใหครบถวน สาหรบกรณทสหกรณมภาระผกพนทสาคญเกยวกบเงนกยมระยะยาวทอาจเกดขนในอนาคตกใหเปดเผยขอมลเพมเตมไวดวย

17. เจาหนคาเชาซอสนทรพย ใหเปดเผยขอมลเกยวกบเจาหนคาเชาซอสนทรพย โดยแสดงขอมลของเจาหนคาเชาซอสนทรพย หกดวย ดอกเบยเชาซอรอตดบญช ซงแตละรายการ ใหแยกเปนสวนทถงกาหนดชาระภายใน 1 ป และสวนทถงกาหนดชาระเกนกวา 1 ป พรอมทงแสดง ยอดรวมและตอนทายของหวขอนใหเปดเผยขอมลเกยวกบภาระผกพนตามสญญาการเชาซอทม 18. หนสนไมหมนเวยนอน ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการหนสนไมหมนเวยนอน ตามทปรากฏในงบดล ซงรายการทเปดเผยแตละรายการจะมจานวนเงนตากวารอยละ 5 ของยอดรวมหนสนทงสน พรอมทงแสดงยอดรวม 19. ทนสะสมตามขอบงคบ ระเบยบและอนๆ ใหเปดเผยสวนประกอบของรายการ ทนสะสมตามขอบงคบ ระเบยบและอนๆ ตามทปรากฏในงบดล เชน ทนสาธารณประโยชน ทนศกษาอบรมทางสหกรณ ทนเพอขยายงาน ทนเพอใหการสงเคราะห เปนตน พรอมทงแสดงยอดรวม และกรณทระหวางปมการจายทนสะสมตางๆ ทเปนสาระสาคญใหเปดเผยไวในตอนทายดวย

- 206 -

20. กาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขน ใหเปดเผยขอมลใหทราบถงกาไร (ขาดทน) จากเงนลงทนทยงไมเกดขนตนงวด การเปลยนแปลงในระหวางงวด และจานวนเงนคงเหลอ ณ วนสนปทางบญช (จานวนเงนเทากบในงบดล) 21. กาไร (ขาดทน) สทธประจาป ใหเปดเผยขอมลเกยวกบกาไร (ขาดทน) สทธประจาป ในกรณทพจารณาเหนวามสาระสาคญ เชน กรณสหกรณผอนใชคนเงนคางขาดทนสะสมบางสวน ใหเปดเผยจานวนเงน กาไรสทธทจะนาไปผอนใชคนเงนคางขาดทน ตลอดจนกาไรสทธประจาปสวนทเหลอทสหกรณสามารถนาไปจดสรรไดตามขอบงคบ ตวอยางการเปดเผยขอมล “กาไรสทธ จานวน 40,000.00 บาท สหกรณไดนาไปผอนใชเงนคางขาดทน จานวน 25,000.00 บาท คงเหลอเปนกาไรสทธประจาป จานวน 15,000.00 บาท ซงสหกรณสามารถนาไปจดสรรไดตามขอบงคบ”

กรณสหกรณมกาไรจากการจาหนายสนทรพยเปนจานวนเงนมาก ใหเปดเผย ขอมลเกยวกบจานวนกาไรดงกลาว และผลทมตอกาไรสทธประจาป

ตวอยางการเปดเผยขอมล เปนดงน “กาไรสทธประจาป จานวน 1,000,000.00 บาท เปนกาไรทเกดจากการ

จาหนายสนทรพย จานวน 600,000.00 บาท ซงหากสหกรณไมมกาไรดงกลาวเกดขนจะมผลกาไรสทธประจาปเพยง 400,000.00 บาท”

ฯลฯ 22. การดารงสนทรพยสภาพคลองของสหกรณ ใหเปดเผยถงประเภทและมลคา ตามบญชของสนทรพยสภาพคลองทสหกรณไดดารงไว รวมทงเปดเผยดวยวาเปนไปตามหลกเกณฑทมการกาหนดไวหรอไม อยางไร 23. เหตการณสาคญทเกดขนหลงวนทในงบการเงนแตกอนวนทผสอบบญชแสดงความเหนตองบการเงน ใหเปดเผยขอมลเกยวกบเหตการณสาคญซงเกดขนหลงวนทในงบการเงน แตกอนวนทผสอบบญชแสดงความเหนตองบการเงน ซงอาจมผลกระทบตองบการเงนของปปจจบน เชน สนคาหรอสนทรพยถกโจรกรรม เกดความเสยหายจากภยธรรมชาต ไฟไหมสนทรพย เปนตน โดยใหสรปเนอหาและจานวนเงนทเกยวของ 24. เหตการณทอาจเกดขนในภายหนา ใหเปดเผยขอมลเกยวกบเหตการณสาคญทอาจเกดขนในภายหนา โดยสรปเนอหาและจานวนเงนทเกยวของ พรอมทงความเหนของคณะกรรมการดาเนนการของสหกรณเกยวกบกรณทอาจมผลเสยหายหรอผลกระทบตอสหกรณ

- 207 -

หนสนทอาจเกดขน เปนภาระผกพนทอาจเกดขนหรอภาระผกพนในปจจบน ทอาจทาใหสหกรณสญเสยทรพยากร แตมความนาจะเปนไมถงระดบมความเปนไปไดคอนขางแนนอน เชน การถกฟองรองเรยกคาเสยหาย การคาประกนหนสนของบคคลอน เปนตน

สนทรพยทอาจเกดขน พจารณาโอกาสทสหกรณจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจแตไมถงระดบนาจะเกดขนอยางแนนอน เชน สหกรณฟองรองเรยกคาเสยหาย เปนตน

ขอสงเกตเกยวกบการจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน ตวอยางหมายเหตประกอบงบการเงน เปนเพยงแนวทางในการจดทาเทานน

จงใหเลอกใชเฉพาะสวนทเกยวของกบสหกรณทตรวจสอบ กรณไมมรายการใดใหตดออก หรอกรณทไมมแนวทางในตวอยางใหเขยนเพมเตมขน นอกจากน หากจดทาหมายเหตประกอบงบการเงนแลว มรายการเชนเดยวกบรายการในงบการเงนกไมตองจดทาหมายเหตประกอบงบการเงน เวนแตมขอมลอน ทจาเปนตองอธบายความใหเปดเผยเพมเตมเพอใหผใชงบการเงนไดทราบและจดทาหมายเหตประกอบ งบการเงนเฉพาะขอมลทตองเปดเผยนน

กรณรอบระยะเวลาในการดาเนนงานของสหกรณไมถง 12 เดอน เชน สหกรณจดตงใหม สหกรณตกคางการตรวจสอบ หรอเปลยนปทางบญช เปนตน ใหเปดเผยใหทราบในหมายเหตประกอบงบการเงนดวย โดยใหเปนหวขอท 2 ตอจากขอ 1 สรปนโยบายการบญชทสาคญ

การเปดเผยขอมลในบางกรณทมความสมพนธกน เชน การใชเงนฝากธนาคาร คาประกนเงนเบกเกนบญชธนาคาร การใชทนเพอการพฒนาจดหาสนทรพย เปนตน ใหเปดเผยรายละเอยดไวในหวขอใดหวขอหนงโดยไมตองเปดเผยไวทงสองหวขอ

ภาคผนวก

- 209 -

ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง กาหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต : นานมดบ

พ.ศ. 2548 --------------------------------------

ดวยคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ในการประชมครงท 1/2548เมอวนท 30 พฤษภาคม 2548 มมตเหนชอบใหกาหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง นานมดบ เพอเปนประโยชนตอการปรบปรงคณภาพ การอานวยความสะดวกทางการคา และการคมครองผบรโภค ดงนน อาศยอานาจของคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ซงแตงตงโดยมตคณะรฐมนตร เมอวนท 19 พฤศจกายน 2545 จงออกประกาศกาหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง นานมดบ ไวเปนมาตรฐานสมครใจ ดงมรายละเอยดแนบทายประกาศน ประกาศ ณ วนท 5 สงหาคม พ.ศ.2548 (ลงชอ) สดารตน เกยราพนธ (คณหญงสดารตน เกยราพนธ) รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประธานกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

- 210 -

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต นานมดบ

1. ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตนใชกบนานมทไดจากโคนมเพอนามาใชเปนอาหารและมาจากฟารมโคนมทไดมาตรฐาน 2. บทนยาม

นานมดบ (raw milk) หมายถง นานมทรดจากแมโคหลงจากคลอดลกแลวไมนอยกวา 3 วน และตองปราศจากนานมเหลอง (colostrum) โดยมไดแยกออกหรอเตมวตถอนใด และไมไดผานกรรมวธใด ๆ ยกเวนการทาใหเยน 3. คณภาพ

3.1 นานมดบตามมาตรฐานน ตองมคณสมบตขนตา ดงน 3.1.1 อยในสภาพปกต สะอาด มสขาว หรอสขาวนวล 3.1.2 ปราศจากกลนรสทนารงเกยจ และสงแปลกปลอม 3.1.3 ไมมการตกตะกอนของโปรตนเมอทดสอบขนตนดวยการดปฏกรยาของ

นานมดบกบเอธลอลกอฮอลทมความเขมขน 68% ถาไมผานใหตรวจซาดวยวธตมเพอดตะกอน (clot on boiling test)

3.1.4 มคาความเปนกรดดาง (pH) ระหวาง 6.6-6.9 3.1.5 เนอนมไมรวมมนเนย (solids not fat) ไมนอยกวา รอยละ 8.25 3.1.6 จดเยอกแขงตองมคาไมสงกวา -0.525 ๐C 3.1.7 คาความถวงจาเพาะท 20 ๐C ตองมคาไมนอยกวา 1.028 3.1.8 ชวโมงการเปลยนสของเมทธลนบลตองมากกวา 4 ชวโมง 3.1.9 การเปลยนสของรซาซรนท 1 ชวโมงตองไมนอยกวา เกรด 4.5 3.1.10 ปราศจากจลนทรยทกอใหเกดโรคตดตอระหวางสตวและคน

เชน วณโรค เปนตน 3.1.11 ปราศจากฮอรโมน ยาตานจลชพ ยากลอมประสาท 3.1.12 ปราศจากวตถเจอปนอาหาร

3.2 การแบงชนคณภาพ นานมดบแบงออกเปน 3 ชนคณภาพ (quality grade) ตามจานวนจลนทรย

เซลลโซมาตก โปรตน ไขมนและเนอนมทงหมด คอ ชนดมาก (premium) ชนด (good) และชนมาตรฐาน (standard) ตามตารางท 1 โดยใชเปนแนวทางในการกาหนดเกณฑการซอ ขายนานมดบตามชนคณภาพ

- 211 -

ตารางท 1 แสดงการแบงชนคณภาพนานมดบตามคณลกษณะ ดงน ชนคณภาพ คณลกษณะ

ชนดมาก

(premium)

ชนด

(good)

ชนมาตรฐาน (standard)

1.จานวนจลนทรยทงหมด (standard plate count) < 200,000 colony/ml 200,000 ถง < 400,000

colony/ml 400,000 ถง 600,000colony/ml

2.เซลลโซมาตก (somatic cell) < 200,000 colony/ml 200,000 ถง < 350,000

cell /ml350,000 ถง 500,000cell /ml

3.โปรตน (protein) > 3.4% > 3.2 ถง 3.4 % 3.0 ถง 3.2 %

4.ไขมน (fat) > 4% > 3.6 ถง 4 % 3.2 ถง 3.6 % 5.เนอนมทงหมด (total solids) > 12.7% > 12.5 ถง 12.7 % 12.3 ถง 12.5 %

4. เกณฑการตดสน

เกณฑการตดสนชนคณภาพนานมดบ ทกชนคณภาพตองผานเกณฑตามสขลกษณะและองคประกอบทกหวขอจงจดอยในชนคณภาพนน ๆ กรณมเกณฑใด ๆ ตากวาชนคณภาพนนใหจดอยใน ชนคณภาพตาลงไปหนงลาดบชน 5. สารพษตกคาง

ชนดและปรมาณสารพษตกคางในนานมดบใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย ทเกยวของและขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง สารพษตกคาง 6. สารปนเปอน

ชนดและปรมาณสารปนเปอนในนานมดบใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย ทเกยวของ และขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง สารปนเปอน 7. ยาสตวตกคาง

ชนดและปรมาณยาสตวตกคางในนานมดบใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย ทเกยวของและขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง ยาสตวตกคาง

- 212 -

8. สขลกษณะ 8.1 การผลตนานมดบ การบรรจ การเกบรกษา ตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ

เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค 8.2 ภาชนะบรรจนานมดบตองสะอาดไมมกลนอบหรอบด มผวเรยบ ไมมรอยตะเขบ

ไมทาปฏกรยากบนานมดบ และหลงใชงานทกครงตองทาความสะอาดทนท 8.3 ขอกาหนดดานจลนทรย จานวนจลนทรยทปนเปอนในนานมดบควรเปนไปตาม

ขอกาหนดดงน 8.3.1 จานวนจลนทรยทงหมด ตองไมเกน 600,000 colony/ml 8.3.2 จานวนแบคทเรยชนดโคลฟอรม ตองไมเกน 10,000 colony/ml 8.3.3 จานวนแบคทเรยชนดทนรอน ตองไมเกน 1,000 colony/ml

9. การบรรจและการเกบรกษา

9.1 นานมดบภายหลงการรดนมจากแมโคแตละตว ใหรวมไวในภาชนะบรรจทสะอาด โดยภาชนะมการจดการทางสขลกษณะทดกอนและหลงการใช

9.2 นานมดบทไดจากฟารมโคนมภายหลงการรดนมควรขนสงไปยงศนยรวบรวมนานมดบโดยเรว แตถาไมไดสงนานมดบควรเกบรกษาทอณหภมไมเกน 4 ๐C เปนเวลาไมเกน 24 ชวโมง

9.3 นานมดบทเกบในถงของศนยรวบรวมนานมดบตองเกบไวทอณหภมไมสงกวา 4 ๐C ตลอดเวลากอนการขนสงไปยงโรงงานแปรรป

9.4 นานมดบทถกปฏเสธการรบ หามนามารวมกบนานมทรดในชวงเวลาตอไป 10. วธวเคราะหและชกตวอยาง

วธวเคราะหและชกตวอยางเปนเกณฑทใชชกตวอยางและตรวจคณภาพนานมดบ ณ ศนยรวบรวมนานมดบและโรงงานแปรรป

10.1 การชกตวอยางใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของและขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง การชกตวอยางผลตภณฑจากสตว

10.2 การตรวจโดยใชประสาทสมผส (Organoleptic tests) เพอตรวจสอบคณลกษณะนานมดบโดยการนานานมดบใสในภาชนะแลว ดมกลน ดส และลกษณะทปรากฏภายนอก

10.3 การหาคาความถวงจาเพาะของนานมดบ (Specific gravity) มวธการ ดงน 10.3.1 ใชเครองมอแลคโตมเตอร (Lactometer) วดความถวงจาเพาะนานมดบ

โดยปกตความถวงจาเพาะของนานมอยระหวาง 1.028 ถง 1.034 g /ml ทอณหภม 20 ๐C 10.3.2 กรณทไมมเครองตรวจวเคราะหนานม ใหนาคาความถวงจาเพาะทไดมา

คานวณหาปรมาณของเนอนมทงหมด (total solids) และเนอนมไมรวมมนเนย ( solids not fat)

- 213 -

10.4 การดปฏกรยาของนานมดบกบแอลกอฮอล (Alcohol test) มวธการ ดงน 10.4.1 เตรยมอลซารน (Alizarin นาหนกโมเลกล 240.22) จานวน 1 g ผสมกบ

เอธลอลกอฮอลความเขมขน 68 % จานวน 1 ลตร 10.4.2 นาสารละลายทเตรยมไดผสมกบนานมดบในอตราสวน 1:1

สงเกตปฏกรยาทเกดขน ถานานมดบเปนกรด จะเกดตะกอนโปรตรนแขวนลอย ดงน นานมดบทมคาความเปนกรด 6.4 เมอเกดปฏกรยาจะเหนตะกอนสเหลองนาตาล นานมดบทมคาความเปนกรด 6.6-6.8 เมอเกดปฏกรยาจะเหนตะกอนสชมพมวง นานมดบทมคาความเปนกรด มากกวา 6.9 เมอเกดปฏกรยาจะเหนตะกอนสมวงแดง

ถาเกดตะกอนใหทดสอบยนยนโดยการตมเพอดตะกอน (Clot on boiling test) 10.5 วธตมเพอดตะกน (Clot on boiling test) มวธการ ดงน

นานานมดบทคนใหเขากนดใสในหลอดทดลองปรมาณ 2 ml ตมในหมอนาเดอดนาน 5 นาท ถานานมดบทมความเปนกรดเทากบหรอมากกวา 0.1 % ของกรดแลคตก เมอผานความรอนจะเกดตะกอน จงไมควรนาไปใชทาผลตภณฑ

10.6 วธตรวจความเปนกรด (Acidity test) เพอตรวจสอบสขลกษณะของนานมดบ โดยทดสอบกรดในนานมดบ โดยวธการไตเตรท (titration) มวธการ ดงน

ใสนานมในภาชนะปรมาณ 9 ml เตม 1% นายา Phenolphthalene solution 1 หยด และหยดดวย 0.1 N Sodium hydroxide จนเกดปฏกรยาเปลยนส ถานานมเปนสชมพแสดงวามฤทธเปนกรด แตถาเปลยนเปนสนาเงนแสดงวามฤทธเปนดาง

10.7 การตรวจโดยวธเมธลนบล (Methylene blue test) 10.7.1 เตรยมนายาเมธลนบลโดยนาเมธลนบล (BDH product number 33073)

จานวน 1 เมด ละลายในนากลนนงฆาเชอ 200 ml ตองเตรยมกอนและเกบไวเปนหวเชอ ควรเกบไวในขวดสชาและแชตเยนเมอจะนาไปใชเจอจางในอตราสวนนายาหวเชอ 1 สวน ตอนากลนทฆาเชอ 3 สวน

10.7.2 ใชปเปตนงฆาเชอทแหงและสะอาดดดนานม 10 ml ผสมกบนายา 1 ml ในหลอดแกวทอบแหงปดฝาหลอดแลวกลบหลอดใหนายาและนานมดบเขากนกอนบมทอางนาควบคมอณหภม 37 ๐C

10.7.3 อานผลหลงจากบมไปแลวครงชวโมงและอานผลหลงจากนนทก ๆ ชวโมง จนถง 6 ชวโมง ตวอยางทมจลนทรยมากแจะเปลยนสของนายา จากสฟาอมเขยวเปนสขาว เมออานผลแลวใหกลบหลอดถานานมเปลยนสเรวกวา 4 ชวโมง แสดงวานานมมคณภาพไมด

ขอควรระวง - ระดบนาในอางตองอยเหนอระดบนานมในหลอดประมาณ 1 นว - ทกครงทตรวจควรเตรยมหลอดควบคมลบ และควบคมบวก เพอตรวจสอบ คณภาพของนายาทใช - ตรวจสอบอณหภมของอางนา - เรมจบเวลาเมออณหภมของตวอยางได 37 ๐C

- 214 -

10.8 การตรวจโดยวธรซาซรน (Resazurin test) 10.8.1 เตรยมสรซาซรนโดยนาเมลดสรซาซรน (BDH product number 33088)

จานวน 1 เมด ละลายในนากลนฆาเชอ 50 ml บรรจในขวดสชา เตรยมเฉพาะพอใช 10.8.2 ใชปเปตนงฆาเชอทแหงและสะอาดดดนานมดบ 10 ml ผสมกบนายา 1 ml

ในหลอดแกวทอบแหง กลบหลอดใหนายาและนานมดบเขากนกอนบมทอางนาควบคมอณหภม 37 ๐C 10.8.3 อานผลหลงจากบม 1 ชวโมง หรออานผลในชวโมงท 1 และ 3 การเปลยนส

ของนายารซาซลน จะเปลยนจากสมวงนาเงน เปนสมวงทอง ชมพ หรอขาว ตามจานวนเชอจลนทรยทมอยในนานมดบนนทกครงทอานผลเสรจและชวโมงท 2 ใหกลบหลอด

ขอควรระวง เชนเดยวกบเมธลนบล 10.9 การตรวจสอบยาตานจลชพดวยโยเกรต เพอตรวจสอบการปนเปอนยาตานจลชพ

หรอยาปฏชวนะโดยวธเบองตนในกรณทไมมชดทดสอบยาตานจลชพเบองตน 10.9.1 เตรยมสารละลายจากโยเกรตรสจด (วนหมดอายนบจากวนทใชงานมากกวา

10 วน) 1ถวย (150 g) ผสมกบนากลน 150 ml คนใหเขากน (อตราสวน 1:1) 10.9.2 นานานมดบทตองการตรวจ 10 ml ตมในนาเดอด 5-10 นาท จากนนนาไป

แชในนาเยน เพอใหอณหภมนมในหลอดทดลองเปน 35-37 ๐C 10.9.3 นาสารละลายโยเกรต 1 ml ใสในตวอยางนานมดบแลวเขยาใหเขากน

จากนนนาหลอดทดลองอนในอางนาทอณหภม 43 ๐C เปนเวลา 3 ชวโมง 10.9.4 ถานานมดบมการจบตวเปนกอน แสดงวาไมมยาตานจลชพ ถาสารละลาย

ยงเหลวเหมอนเดม แสดงวามยาปฏชวนะปนเปอน 10.10 วธทดสอบจลนทรยทงหมด ใหปฏบตตาม Standard Methods for the

Examination of Dairy Products (1992) ของ American Public Health Association หรอวธการ ทเทยบเทา

10.11 วธทดสอบแบคทเรยชนดโคลฟอรม ใหปฏบตตาม Standard Methods for the Examination of Dairy Products (1992) ของ American Public Health Association หรอวธการทเทยบเทา

10.12 วธทดสอบแบคทเรยชนดทนรอน ใหปฏบตตาม Standard Methods for the Examination of Dairy Products (1992) ของ American Public Health Association หรอวธการทเทยบเทา 11. การขนสง

11.1 พาหนะทใชขนสงนานมดบจากฟารมโคนมไปยงศนยรวบรวมนานมดบควรเปนพาหนะทสะอาด ปลอดภยตอการขนยายภาชนะบรรจนานมดบ และควรขนสงโดยเรวจากจดรบนานมดบแหงแรกถงศนย ฯ ภายในเวลาไมเกน 2 ชวโมง

11.2 พาหนะทใชขนสงนานมดบจากศนยรวบรวมนานมดบไปโรงงาน ควรเปนรถบรรทกทออกแบบเฉพาะมฉนวนหมโดยรอบทสามารถรกษาอณหภมของนานมดบในถงอยางมประสทธภาพ

- 215 -

ภาคผนวก

ภาคผนวกนแสดงขอมล สารพษตกคาง สารปนเปอน และยาสตวตกคาง ทมกาหนดไวในกฎหมายมาตรฐานทเกยวของ เพอการใชประโยชนไดสะดวก อยางไรกตาม ขอมลตามภาคผนวกนไมถอวาเปน สวนหนงของชอกาหนดตามขอ 5 6 และ 7 ในมาตรฐานฉบบน ทงนขอมลเหลานอาจมการเปลยนแปลงการนาไปใชอางอง ใหยดถอตามเอกสารอางองฉบบลาสด 1. สารพษตกคาง ชนดและปรมาณสารพษตกคางสงสดทกาหนดใหมไดในนานมดบ ดงน

1.1 ปรมาณสารพษตกคางส งส ดท ปนเป อนจากสาเหตท ไม อาจหลกเล ยงได (Extraneous Maximum Residue Limit, EMRL)

ชนดของสารพษตกคาง ปรมาณสารพษตกคางสงสดทกาหนดใหมได

(mg/kg)

คลอรเดน (Chlordane) 0.002 ดดท (DDT) 0.02 ดลดรน (Dieldrin) 0.006 อลดรน (Aldrin) 0.006 เฮปทาคลอร (Heptachlor) 0.006

ทมา : มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง สารพษตกคาง : ปรมาณสารพษตกคางสงสด ทปนเปอนจากสาเหตทไมอาจหลกเลยงได (มกอช. 9003-2547)

- 216 -

1.2 ปรมาณสารพษตคางสงสดเนองจากการใช (Maximum Residue Limit, MRL)

ชนดของสารพษตกคาง

ปรมาณสารพษตกคางสงสดทกาหนดใหมได (mg/kg)

คลอรไพรฟอส (Chlorpyrifos) 0.02 คารบารล (Carbaryl) ไซเฟอรเมทรน (Cypermethrin) ไดโคโฟล (Dicofol) ไดเมโทเอต (Dimethoate)

0.05 0.05

0.1 0.05

ไตรอะโซฟอส (Triazophos) 0.01 ไพรฟโนฟอส (Perfenofos) 0.01 เมโทมล (Methomyl) 0.02 อะซเฟต (Acephate) 0.02

ทมา : มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง สารพษตกคาง : ปรมาณสารพษตกคาง สงสด (มกอช. 9002-2547)

2 . สารปนเปอน ชนดและปรมาณสารปนเปอนทกาหนดใหมไดในนานมดบ ดงตอไปน

ชนดของสารปนเปอน ปรมาณสารปนเปอนสงสดทกาหนดใหมได

ตะกว (Lead) 1. 0.02 mg/kg อะฟลาทอกซน เอมวน ( Aflatoxin M1 ) 2. 0.5 mg/kg

ทมา : 1. Codex Alimentarius. Maximum Levels for Lead. Codex Stan 230-2001,Rev.1-2003 2. Codex Alimentarius. Aflatoxin M1 in Milk. Codex Stand 232-2001

- 217 -

3 . ยาสตวตกคาง 3.1 นานมตองตรวจไมพบการปนเปอนยาสตว ดงตอไปน

3.1.1 คลอแรมเฟนคอลและเกลอของสารน (Chloramphenicol and its salts) 3.1.2 ไนโทรฟวราโซนและเกลอของสารน (Nitrofurazone and its salts) 3.1.3 ไนโทรฟวแรนโทอนและเกลอของสารน (Nitrofurantoin and its salts) 3.1.4 ฟวราโซลโดนและเกลอของสารน (Furazolidone and its salts) 3.1.5 ฟวแรลทาโดนและเกลอของสารน (Furaltadone and its salts)

ทมา : ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท 268 พ.ศ.2546 เรอง มาตรฐานอาหารทมการปนเปอน สารเคมบางชนด

3.2 ยาสตวตกคางสงสดทกาหนดใหมไดในนานม ดงตอไปน

ชนดของยาสตวตกคาง ปรมาณยาสตวตกคางสงสดทกาหนดใหมได (mg/kg)

คลอรเตตระไซคลน (Chlortetracycline) เจนตาไมซน ซลเฟต ( Gentamicin sulfate )

0.1 0.2

เซฟทโอเฟอร (Ceftiofur) ไดไฮโดรสเตรปโตไมซน (Dihydrostreptomycin)

0.1 0.2

โดราเมกตน (Doramectin) เตตระไซคลน (Tetracycline) ไทอะเบนดาโซล (Thiabendazole) ทลมโคซน (Tilmicosin) นโอไมซน (Neomycin) เพนซลน จ (Peniciline G) เฟนเบนดาโซล (Fenbendazole) ฟแบนเทล (Febantel) ลนโคไมซน (Lincomycin) สเตรปโตไมซน (Streptomycin) สเปคตโนไมซน (Spectinomycin) ออกซเตตระไซคลน (Oxytetracycline)

0.015 0.1 0.1 0.05 0.5

0.004 0.1 0.1 0.15 0.2 0.2 0.1

- 218 -

ทมา : Codex Alimentarius. Maximum Residue Limits for Veterinary Drug in Food (CAC/MRL). Update as at 26 th Session of the Codex Alimentarius Commission.

ชนดของยาสตวตกคาง ปรมาณยาสตวตกคางสงสดทกาหนดใหมได (mg/kg)

ออกเบนดาโซล (Oxbendazole) อลเบนดาโซล (Albendazole)

0.1 0.1

อพรโนเมคทน (Eprinomectin) ไอเวอรเมคตน (Invermectin)

0.02 0.01

- 219 -

ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง มาตรฐานการรบซอนานมดบ

-------------------------------------- โดยทกระทรวงเกษตรและสหกรณเหนเปนการสมควรในการกาหนดมาตรฐานการรบซอนานมดบซงจะใชเปนเกณฑในการพจารณาการรบซอ และราคารบซอนานมดบใหใชเปนเกณฑเดยวกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดออกประกาศกาหนดมาตรฐานการรบซอนานมดบไวดงตอไปน

1. คณภาพทวไปของนานมดบ ซงจะใชเปนเกณฑพจารณาการรบซอ 1.1 เปนนานมดบทรดไดจากแมโคโดยตรงไมมการสกดหรอผสมสารอนใดในนานมดบ 1.2 นานมดบทสงถงผซอจะตองเกบรกษาไวไมเกน 24 ชวโมง 1.3 นานมดบตองมส กลน รส ตามธรรมชาต 1.4 อณหภมของนานมดบตองไมเกน 8 องศาเซลเซยส ณ หนาโรงงาน 1.5 ความถวงจาเพาะตรวจโดย Laotodensimeter มคาระหวาง 1.026 - 1.030 ท 20 องศาเซลเซยส หรอ ระหวาง 1.028-1.034 ท 15 องศาเซลเซยส 1.6 ไมมการตกตะกอนของโปรตนเมอทดสอบดวย Ethyl alcohol test ทความเขมขน รอยละ 75 ในอตราสวน 1:1 โดยปรมาตร 1.7 ไมมการจบตวกนเปนกอนโดยวธการตม (Clot on boiling test) 1.8 ตรวจดวย Methylene blue test เกนกวา 4 ชวโมง หรอ Resazurin test 1 ชวโมง ไมตากวา 4.5 point วธใดวธหนง 1.9 มคาความเปนกรดไมเกน 0.16 ของกรดแลคตค (Laclic acid) คา pH 6.60 - 6.80 1.10 ตองตรวจไมพบสารปฏชวนะ โดยการตรวจเบองตน เชน วธ Delvo test หรอ เทยบเทาหรอสงกวา 1.11 ไมพบสารตกคางทเปนพษ เชน ยาฆาแมลงและสารพษจากเชอรา ในเกณฑปรมาณ ทสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) กาหนด หรอ ตามมาตรฐานสากล

- 220 -

1.12 ไมพบสารปนเปอนอน ๆ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด (Lydrogen peroxide) คลอรน หรออน ๆ 1.13 จานวนจลนทรยในนานมดบโดยการตรวจดวยวธ Direct Microscopic Count ไมมากกวา 1,500,000 กลมตอ ลบ.ซม. ซงจะบงคบใชหลกเกณฑขอนตงแตวนท 1 มนาคม 2549เปนตนไป

2. องคประกอบของนานมดบ ซงจะใชเปนเกณฑการพจารณาดานราคา 2.1 กาหนดราคาตามปรมาณของแขงรวม (Total Solids : TS) ทเพมขน หรอลดลงตาม

ปรมาณของเขงรวม ทวเคราะหได ดงน รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) นอยกวา 12.00 ลดลง 0.20 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) 12.00 - 12.29 ลดลง 0.10 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) 12.30 - 12.59 เพมขน 0.00 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) 12.60 - 12.89 เพมขน 0.10 บาทตอ กก. รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) มากกวาหรอเทากบ 12.90 เพมขน 0.20 บาทตอ กก.

3. คณสมบตทางดานจลนทรย 3.1 จานวนจลนทรยในนานมดบโดยการตรวจดวยวธ Standard Plate Count (SPC)

มการเพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 150,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กก. 150,000 – 300,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กก. 300,000 – 500,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.00 บาท/กก. 500,000 – 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กก. มากกวา 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กก.

3.2 จานวนเมดเลอดขาว (Somatic Cell Count) มการเพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 150,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กก. 150,000 – 300,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กก. 300,000 – 500,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.00 บาท/กก. 500,000 – 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กก. มากกวา 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กก.

- 221 -

4. จดเยอกแขง (Freezing Point) คาจดเยอกแขงโดยวธ Cryoscopic Method ในเกณฑทยอมรบได คอ สงกวาหรอ

เทากบ -0.520 องศาเซลเซยส จะมการลดลงของราคา ดงน -0.519 ถง -0.515 องศาเซลเซยส ลดลง 0.10 บาท/กก.

-0.514 ถง -0.510 องศาเซลเซยส ลดลง 0.20 บาท/กก. อณหภมสงกวา -0.510 องศาเซลเซยส ลดลง 1.00 บาท/กก. หรอสงคนสหกรณ / ศนยรวมนม

ประกาศ ณ วนท 10 พฤศจกายน พ.ศ.2549

(ลงชอ) รงเรอง อศรางกร ณ อยธยา (นายรงเรอง อศรางกร ณ อยธยา) รฐมนตรชวยวาการฯ ปฏบตราชการแทน รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ

- 222 -

ประกาศคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม เรอง มาตรฐานการรบซอนานมโค พ.ศ.2554

-------------------------------------- โดยทเปนการสมควรกาหนดมาตรฐานการรบซอนานมโค และกาหนดราคารบซอนานมโค

เพอใชเปนเกณฑในการพจารณาการรบซอใหเปนเกณฑเดยวกนทงประเทศ อาศยอานาจตามคตวามในมาตรฐาน 10 (4) (7) และ (8) แหงพระราชบญญตโคนมและ

ผลตภณฑนม พ.ศ.2551 ประกอบกบมตคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม ในการประชมครงท 6/2554 เมอวนท 14 ตลาคม 2554 จงออกประกาศไว ดงตอไปน

ขอ 1 ใหยกเลกประกาศคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม เรอง มาตรฐานการรบซอนานมดบ พ.ศ.2553 ลงวนท 23 กนยายน 2553

ขอ 2 คณภาพทวไปของนานมโคทจะใชเปนเกณฑพจารณาการรบซอ 2.1 เปนนานมโคทรดไดจากแมโคโดยตรง ไมมการสกดหรอผสมสารอนใดในนานมโค 2.2 เปนนานมโคทไมเคยถกปฏเสธการรบซอมากอน หรอนามาผสมรวมกบนานมโค

ทมคณภาพในการผลตเพอจาหนายสาหรบการบรโภค 2.3 เปนนานมโคทมอายการเกบรกษาไวไมเกน 24 ชวโมง 2.4 เปนนานมโคทมส กลน รส ตามธรรมชาต 2.5 มอณหภมของนานมโคไมเกน 8 องศาเซลเซยส ณ หนาโรงงาน 2.6 มคาความถวงจาเพาะ เมอตรวจโดย lactodensimeter มคาระหวาง

1.026 - 1.030 ท 20 องศาเซลเซยส หรอระหวาง 1.028 - 1.034 ท 15 องศาเซลเซยส 2.7 ไมมการตกตะกอนของโปรตน เมอทดสอบดวยแอลกอฮอล (alcohol test)

ทความเขมขนรอยละ 75 ในอตราสวน 1:1 โดยปรมาตร กรณทดสอบดวย alcohol test ไมผานใหตรวจซาดวยวธทดสอบการตกตะกอนดวยการตม (clot on boiling test)

2.8 ตรวจดวย methylene blue reduction test เกนกวา 4 ชวโมง หรอ resazurin reduction test 1 ชวโมง วธใดวธหนง คาทวดไดตองไมตากวา 4.5 ตามมาตรฐานเทยบสของ lovibond

2.9 มคาความเปนกรดไมเกนรอยละ 0.16 ของกรดแลคตค คา pH 6.60 - 6.80 2.10 ตรวจไมพบสารปฏชวนะ โดยวธ Delvo test หรอวธอนทเทยบเทา

- 223 -

2.11 ตรวจไมพบสารตกคางทเปนพษ เชน ยาฆาแมลง และสารพษจากเชอรา ในเกณฑปรมาณทสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตกาหนด (มกษ.9002 และ มกษ.9003) หรอมาตรฐานสากล

2.12 ตรวจไมพบสารปนเปอน เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด คลอรน หรออน ๆ ขอ 3 องคประกอบของนานมโคทจะใชเปนเกณฑการพจารณาดานราคา

กาหนดราคาตามปรมาณของแขงรวม (Total solids : TS) ทเพมขนหรอลดลงตามปรมาณของแขงรวมทวเคราะหโดยวธ Lactometric method หรอ Infrared spectroscopy หรอ Ultrasonic analysis method ทปรบมาตรฐาน ดงน

รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) นอยกวา 12.00 ลดลง 0.10 บาท/กโลกรม รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) 12.00 ถง 12.59 ไมลด/ไมเพม รอยละของปรมาณของแขงรวม (TS) มากกวา 12.59 เพมขน 0.10 บาท/กโลกรม

ขอ 4 คณสมบตทางดานจลนทรย จานวนจลนทรยในนานมโคโดยการตรวจดวยวธ Standard Plate Count (SPC)

มการเพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 150,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กโลกรม 150,000 ถง 300,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กโลกรม 300,000 ถง 500,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ไมลด/ไมเพม 500,001 ถง 700,000 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กโลกรม มากกวา 700,00 โคโลน ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กโลกรม

ขอ 5 จานวนเมดเลอดขาว (Somatic Cell count) จานวนเมดเลอดขาว (Somatic Cell count) ตรวจดวยวธ Direct microscope

countหรอ Fluoro-opto electronic method มการเพมขนหรอลดลงของราคา ดงน นอยกวา 200,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.20 บาท/กโลกรม 200,001 ถง 400,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. เพมขน 0.10 บาท/กโลกรม 400,001 ถง 500,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. ไมลด/ไมเพม 500,001 ถง 700,000 เซลล ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.10 บาท/กโลกรม มากกวา 700,00 เซลล ตอ ลบ.ซม. ลดลง 0.20 บาท/กโลกรม

ขอ 6 จดเยอกแขง (Freezing Point) คาจดเยอกแขงตรวจดวยวธ Cryoscopic method ในเกณฑทยอมรบได คอสงกวา

หรอเทากบ -0.520 องศาเซลเซยส จะมการลดลงของราคา ดงน -0.519 ถง -0.515 องศาเซลเซยส ลดลง 0.10 บาท/กโลกรม -0.514 ถง -0.510 องศาเซลเซยส ลดลง 0.20 บาท/กโลกรม อณหภมสงกวา -0.510 องศาเซลเซยส ลดลง 1.00 บาท/กโลกรม

- 224 -

ขอ 7 ประกาศนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนทประกาศเปนตนไป ประกาศ ณ วนท 28 ธนวาคม พ.ศ.2554

(ลงชอ) สพตรา ธนเสนวฒน (นางสาวสพตรา ธนเสนวฒน)

ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประธานกรรมการโคนมและผลตภณฑนม

- 225 -

ระเบยบสหกรณโคนม …………………………………………………. จากด วาดวย การรบซอนานมดบ พ.ศ. …………………………..

-------------------------------------- อาศยอานาจตามความในขอบงคบของสหกรณขอ ……. ในการประชมคณะกรรมการ

ดาเนนการชดท ..… ครงท ..… / ……. วนท ……………………… ทประชมไดกาหนดระเบยบวาดวยการรบซอนานมดบ ดงตอไปน

ขอ 1. ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบสหกรณโคนม ………………………….…………. จากด” วาดวย การรบซอนานมดบ พ.ศ. ….……..”

ขอ 2. ใหใชระเบยบน ตงแตวนท …………………………….. เปนตนไป ขอ 3. ในระเบยบน

“นานมดบ” หมายความวา นานมบรสทธทรดจากแมโคภายหลงคลอดลกอยางนอย 5 วน โดยไมปลอมปนสารอนใด

“สมาชก” หมายความวา ผทประกอบอาชพเลยงโคนมและสหกรณรบขนทะเบยนเปนสมาชกแลว โดยลงนามในหนงสอสญญาตามแบบฟอรมทสหกรณฯ กาหนด

ขอ 4. สหกรณจะรบซอนานมดบจากสมาชกผสงนม และ/หรอผผลตนานมดบตามทเหนสมควร

ขอ 5. สมาชกจะตองสงนานมดบทผลตไดทงหมดใหแกสหกรณเพยงแหงเดยวเทานน ขอ 6. โคทกตวของสมาชกจะตองมหมายเลขและมทะเบยนประวต และมการออก

หมายเลขใหแกลกโคทเกดใหม โดยสหกรณจะเปนผออกหมายเลขนนให ขอ 7. โคทกตวในฝงของสมาชกตองปราศจากโรคตดตอตามพระราชบญญตโรคสตว หรอ

โรคอนตามทสหกรณกาหนด ขอ 8. การลดหรอเพมจานวนโคในฝงของสมาชก สมาชกตองแจงใหสหกรณทราบ ขอ 9. โคทกตวในฝงของสมาชกตองไดรบการฉดวคซนปองกนโรคระบาดอยางสมาเสมอ

ตามทสหกรณกาหนด ขอ 10. กรณเกดโรคระบาดของโคขนในฝงของสมาชกผหนงผใด สหกรณอาจใหสมาชกนน

หยดสงนมเปนการชวคราว จนกวาจะดาเนนการอยางใดอยางหนงจนอตรายจากโรคระบาดนนหมดสนไป ขอ 11. สมาชกจะตองไมสงนานมจากแมโคตอไปน

11.1 นานมเหลองจากแมโคทคลอดใหม 11.2 นานมจากแมโคทเปนโรคเตานมอกเสบ โดยเฉพาะเตานม ซงใสยารกษา โรคดงกลาวเขาไปในเตานมในระยะ 3 วนทผานมา 11.3 นานมจากแมโคทไดรบการรกษาโรคใด ๆ ดวยยาปฏชวนะภายใน 7 วน

ทผานมา หรอนานมจากแมโคทไดรบการรกษาดวยยาใด ๆ ทสตวแพทย สงมใหสงนมตามกาหนด

11.4 นานมแชเยน

- 226 -

ขอ 12. หามใชยารกษาแผล นายาฆาเชอโรค และสารอนใดซงอาจทาใหนานมมกลนยาได เชน ไอโอฟอรมไลซอล ฯลฯ

ขอ 13. สมาชกตองสราง และ/หรอตอเตมคอก และโรงรดนมตามแบบทสหกรณกาหนดหรอเหนชอบแลว

ขอ 14. การยายคอก โรงรด หรอสถานทตงฟารมสมาชกจะตองแจงใหสหกรณทราบกอน เมอสหกรณไดพจารณาและเหนชอบแลวจงจะกระทาได

ขอ 15. สมาชกตองซอมแซมดแลคอกและโรงรด ตลอดจนบรเวณรอบๆ ใหอยในสภาพปกต และสะอาด เปนระเบยบเรยบรอยอยเสมอ

ขอ 16. สมาชกตองไมปลอย หรอนาพา หรอกกขง หรอเลยงสตวอนๆ ในบรเวณคอก ในรศม 50 เมตร

ขอ 17. หากบคคลใดทอยในฟารมของสมาชกเปนโรคระบาด สหกรณจะดาเนนการใหมกกกนโรคระบาดตามหลกการของกระทรวงสาธารณสข และอาจหยดรบนมจากฟารมนนเปนการชวคราวกได

ขอ 18. ผรดนมจะตองปราศจากโรคซงสงคมรงเกยจ ขอ 19. ผรดนมจะตองแตงกายสะอาด ขอ 20. ภาชนะทรดนมและบรรจนมตองทาดวยอลมเนยม หรอเหลกไมเปนสนมเทานน

และตองเปนภาชนะซงทาขนโดยไมมรอบตะเขบรอยตอภาชนะทบบ หรอเปนรวรอยจนแปรงเขาทาความสะอาดไมได หามนามาใชรดนมหรอบรรจนานม

ขอ 21. นาซงลางภาชนะตองเปนนาทสะอาดไดจากแหลงนาทสหกรณเหนชอบแลว ขอ 22. สมาชกใดทจะหยดสงนานมดบเปนการชวคราว ตองแจงใหสหกรณทราบเปน

ลายลกษณอกษรทก 3 เดอน หากสมาชกหยดสงนานมดบใหสหกรณตดตอกนเปนระยะเวลาเกนกวา 3 เดอน โดยมแจงใหสหกรณทราบ สหกรณจะพจารณาใหพนสภาพจากการเปนสมาชก สมาชกทหยดสงนมชวคราว หากประสงคจะสงนานมดบใหสหกรณตองมาแจงความจานงคขอสงนานมดบตอสหกรณกอนวนทจะสงอยางนอย 7 วน

ขอ 23. สหกรณสงวนไวซงสทธในการตรวจสอบคณภาพนานมดบของสมาชกตามวธการทสหกรณเหนสมควร และรบซอหรอไมรบซอนานมดบนนกไดในกรณทตรวจสอบแลวพบวาคณภาพของนานมดบนนตากวามาตรฐานท สหกรณฯ กาหนด

ประกาศ ณ วนท …………………………. พ.ศ. ……………….. ( …………………………………….. ) ประธานกรรมการ สหกรณ ………………………………………… จากด

- 227 -

ระเบยบสหกรณโคมนม………………………………………………………..จากด วาดวย การใหราคานานมดบ

พ.ศ………………

อาศยอานาจตามความในขอบงคบของสหกรณ ขอ……………ทประชมคณะกรรมการดาเนนการ ชดท……..ครงท….…../……..วนท……………..……………ทประชมไดกาหนดระเบยบวาดวยการใหราคานานมดบ ดงตอไปน ขอ 1. ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบสหกรณโคนนม……………………………..…….จากด วาดวย การใหราคานานมดบ พ.ศ……………………..”

ขอ 2. ใหใชระเบยบนตงแตวนท…………………………………เปนตนไป ขอ 3. สมาชก หมายถง เกษตรกรผเลยงโคมนม หรอกลมของเกษตรกรผเลยงโคนม

ซงไดยนสมครขอเปนสมาชกและปฏบตตามเงอนไขวาดวย การรบซอนานมดบ พ.ศ.2534 โดยไดลงนาม ปฏบตตามเงอนไขนนไวแลว มฉะนนตองการมการตกลงพเศษเปนกรณไป เชน การรบซอนานมดบจากแหลงผลตอน ๆ

ขอ 4. สมาชกจะตองสงนานมดบถงศนยรวมนานมดบตามเวลาทกาหนด คอ เวลาเชา ตงแต 06.30 น. ถง 08.00 น. เวลาเยน ตงแต 16.30 น. ถง 18.00 น. นอกจากสหกรณจะพจารณากาหนดเปนอยางอนตามทเหนสมควร สมาชกทสง

นานมดบถงสหกรณชากวากาหนดจะถกปรบ ดงน ชากวากาหนด ราคา (สต./กก.)

นอยกวาครงชวโมง - 25 ตงแตครงชวโมงถงหนงชวโมง - 50 เกนกวาหนงชวโมงขนไป - 100 หรอไมรบกได ขอ 5. สหกรณจะรบซอนานมดบในราคามาตรฐาน…….…………………บาท ตอกโลกรม ถอกาหนดไขมนรอยละ...................เปนเกณฑ ขอ 6. สหกรณจะเพมหรอลดราคานานมดบจากราคามาตรฐานโดยถอหลกเกณฑ ดงน

มาตรฐานคณภาพนานมดบทสหกรณโคนม…………………………………………..จากด ใหเปนบรรทดฐานการตราคา

- 228 -

คณสมบต มาตรฐาน การจดเกรด-ราคา ไขมน ความถวงจาเพาะ แบคทเรย (เมทลนบลเทสต) คะแนนคอก

3.5% 1.027

- ทก ๆ 0.1 % ทสงกวามาตรฐานจะไดเพม 2 สต. /กก. - ทก ๆ 0.1 % ทตากวามาตรฐานจะไดราคาตดลบ 1 สต. /กก. - ทก ๆ 0.001 % ทสงกวามาตรฐานหรอตากวามาตรฐานจะถก

บวกหรอหก 2 สต. /กก. เกรด 1 จะไดรบเงน +35 สต./กก. เกรด 2 จะไดรบเงน +25 สต./กก. เกรด 3 จะไดรบเงน +10 สต./กก. เกรด 4 จะไดรบเงน -10 สต./กก. เกรด 5 จะไดรบเงน -15 สต./กก. เกรด 6 จะไดรบเงน -50 สต./กก. เกรด 1 จะไดรบเงน +10 สต./กก. เกรด 2 จะไดรบเงน + 5 สต./กก. เกรด 3 จะไดรบเงน + 0 สต./กก. เกรด 4 จะไดรบเงน - 5 สต./กก. เกรด 5 จะไดรบเงน -10 สต./กก.

ขอ 7. การตรวจคณภาพตามขอ 6 สหกรณฯ จะกระทาการตรวจอยางนอยเดอนละ 2 ครง ขอ 8. สหกรณจะจายเงนคานานมดบใหสมาชกเดอนละ 2 ครง ทกวนท………………….…และวนท……………………………..ของเดอน…………………………………... ขอ 9. นานมดบของสมาชกทสหกรณตรวจพบวา

9.1 มการเตมนาหรอสารอนใดเพอเพมปรมาณจะถกปรบเปนจานวนเงนเทากบ 60 เทา ของจานวนคานานมดบของสมาชกนบในวนตรวจพบและจะไมรบเปนสมาชกกไดแลวแตการพจารณาของคณะกรรมการดาเนนการสหกรณ

9.2 มการเตมสารเคม หรอยาปฏชวนะอนใดจะถกปรบเปนจาวนเงนเทากบ 30 เทา ของจานวนคานานมดบของสมาชกในวนทตรวจพบ

ประกาศ ณ วนท …………………………. พ.ศ. ………………..

( …………………………………….. ) ประธานกรรมการ สหกรณ ………………………………… จากด

คู่มือระบบบ ัญชี · 2014-11-07 · การคํานวณต...

Documents