สรปรายงานการประชม R2R forum ครงท 7

23 - 25 กรกฎาคม 2557

วนท 23 ก.ค. 57

วดทศน เสรมพลง สรางคณภาพ สสขภาวะ : รพ.สามโก จ.อางทอง และ รพ.คาเขอนแกว จ.ยโสธร(เนอหาอยในแผน CD ของทระลก)

กลาวรายงาน โดย รศ.นพ. เชดชย นพมณจารสเลศ ปาฐกถาพเศษ เครองมอ เสรมพลง โดย ศาสตราจารยเกยรตคณ นพ.ประเวศ วะส - สลพพตปรามาส (อานวา สลพพตปรามาส) หมายความถงความยดมนถอมนอยในสงศกดสทธ

หรอศลพรตภายนอกพระพทธศาสนา หรอความยดมนถอมนในการบาเพญเพยงกายและวาจาตามหลกธรรมพระพทธศาสนา (ศล) ของตนวาเปนสงทประเสรฐ ซงเปนเหตใหละเลยการปฏบตทางดานจตใจหรอการใชปญญาเพอหลดพน

- การปฏรประบบสขภาพ - วถอานาจ วถประชาชน - งานประจาคอคณคา : สานกในคณคาของงานประจา - ระบบสขภาพตองดแลตงแต เกด ตาย : ลดทกข เพมสข เยยวยาดวยหวใจ ความเปนมนษย - Health as a bridge to peace : สขภาพคอสะพานสสนตภาพ Heal the world - การจตนาการ หาคาตอบของปญหา สาคญกวาความรพนฐานทมอย จนตนาการจะสรางแรงพลก

ดนในการแกปญหา จนตนาการทยงใหญ นาไปส การพฒนาทยงใหญ - งานประจามผลใหญ งานวจยทจะใหงานดขนกใหญขนตาม - หา Cost effective วเคราะหเพอจะตอบคาถามวา ถามหลายๆ งานวจยทสามารถจะทาใหบรรล

วตถประสงคหนงได โครงการใดจะเสยตนทนนอยทสด สงน...ดจรงหรอ? จาเปนหรอไม? มวธอนหรอไม?

- ผลกระทบ 3 ทางของ R2R

ผลตอประชาชน

ผลตอผใหบรการ

ผลตอการบรการ

- วนจฉยดขน - รกษาดขน - ประหยดคาใชจาย

- ไดบรการทมคณภาพ - ประโยชนสขของคนทงมวล - ศรทธาในความด - ความไวเนอเชอใจ

- เกดปญญา - การเรยนรรวมกนในทม - เกดความสข

- Transformation การเปลยนแปลงขนพนฐาน ในระดบบคคล ระดบองคกร และระดบสงคม - งานประจาเปนวถชวต งานวจยเปนวถชวต รอยเรยงเปนเสนสายวงรอบ ไมมทสนสด

- การทงาน R2R ขยายตวมากขนเรอยๆ เพราะเปนเรองททาแลวมคณคา และใหความสข เปรยบเสมอนศาสนาทมศาสนกชนหลายลานคนศรทธา เพราะศาสนาทาใหเขาถงความจรง ความดงาม ใหคณคาและความสขอยางลกซง (Spiritual Happiness) ซงงาน R2R กเชนกน เพราะทาแลวเปนประโยชนตอเพอนมนษย ทาแลวมความสข ทาใหคนอยากทาซา นบเปนศาสนาชนดหนง ยงงาน R2R ขยายตว จากงานประจาทมจานวนมากและคนมกรงเกยจ เพราะมองวาไมมคณคา มแตความจาเจ สงคมกจะยงไดประโยชน เพราะงานมคณคา มคณภาพมากขน และคนปฏบตงานมความสข นบเปนศาสนาในระบบสขภาพ และเปนเครองมอปฏรปทยงใหญ คอการปฏรปจตสานกของตนเอง

….วถชวตเปลยน…..

วเคราะห สงเคราะห

ตงคาถาม

หาทางออก

ลงมอปฏบต

รบร

บรรยายพเศษ System Thinking ปรบกระบวนทศน พฒนาระบบ โดย นพ.โกมาตร จงเสถยรทรพย

- เรองเลา : ววทหายไป คนไข COPD กบปญหา Re-admit ท รพช.แมแตง รพช.แมแตง พบวาปญหาคนไข COPD มอตราการกลบมารกษา ภายใน 28 วน มจานวนสงมาก เจาหนาทจงเขาไปลงชมชนเพอตรวจสอบจานวน และหาคาตอบวาเกดขนเพราะอะไร เบองตนพบวาผปวยเมอมอาการกาเรบ จาเปนตองใช ชด Oxygen เมออาการผปวยไมมจงตองเขามารพ.เพอรบการรกษา เจาหนาทจงแนะนาใหญาตผปวยซอ ชด Oxygen เพอไวใชประจาบาน เมอมอาการกาเรบ ปญหาทตามมาคอ ชาวบานในชนบททไมมรายไดมากนกตองขายววถง 2 ตว เพอใหไดเงนพอซอชด Oxygen 1 ชด แตการแกปญหาทาใหเกดปญหาซอนขนมาอกมาก เจาหนาทพยายามคดหาคาตอบทแทจรงใหกบปญหาน …จนไดพบแรงบนดาลใจจากปายประกาศขอบรจาคเงนสรางวดในสนามบน เจาหนาทจงเขยนเลาเรองถงความจาเปนในการใช Oxygen และลาบากของคนไข COPD ในชนบทเพอขอรบเงนบรจาคซอเครองชวยหายใจ มผบรจาคเงนเปนจานวนมาก ทางรพ.มเงนพอทจะซอชด Oxygen ไดมากกวา 250 เพอหมนเวยนใชภายในชมชน เปนตวอยางทดของการแกปญหา การแกปญหาไปตามระบบเดมๆไมสามารถใชไดกบทกบรบท

- ความรเชงระบบ o พฤตกรรมอาจไมจาเกดจากความไมร o ปญหาทเกดซาๆ มทมาจากระบบ o ระบบบรการแยกไมออกจาก(ระบบ)ชวตในชมชน o ปญหาทเกดจากระบบ แกไขไดดวยการจดการเชงระบบ o การมองเชงระบบคอเหนภาพรวมเชอมโยงกน o การแกเชงระบบคอการจดการใหครบวงจร o การจดการเชงระบบตองอาศย “ความรเชงระบบ”

- 6 ลกษณะความรทมนษยสราง o พรรณนา ใหคนอนรวมรบร o วเคราะห จาแนกหมวดหม ดความสมพนธ o ตความ ทานยยะทซอนเรนใหปรากฏ o ประเมนคา เทยบเคยงคา หาขอด – เสย o สงเคราะห เชอมโยงตอยอด เสรมเปนความรใหม o ประยกต ดดแปลง ปรบใชเหมาะสม

- ความรเชงระบบ o พรรณนา พจารณาขอบเขตระบบ

o วเคราะห พจารณาองคประกอบของระบบ o ตความ พจารณาความสมพนธกบระบบใหญ o ประเมนคา พจารณาเปรยบเทยบระหวางระบบ o สงเคราะห พจารณาเชอมโยงระหวางระบบ o ประยกต พจารณาขามระบบ

- System thinking vs Systematic thinking o Systematic คดเปนระบบ คดใหครบ ตามลาดบขนตอน o System คดเชงระบบ คดสมพนธ เชอมโยง เปนองครวม

- System thinking vs Even oriented Thinking o คดเปนรายเหตการณ o ระบบงานไมตองเซต o ทาเสรจแตงานเฉพาะหนา o แกปญหาแบบเฉพาะกจ o ทงชวตมแตการรณรงค o ความสาเรจจะมกเพราะความบงเอญ หรอโชคชวย

- ระบบวธคดการจดการแบบกลไก o รวมศนยการจดการ o แยกสวนแตละปญหาไมเกยวกน o ลดทอน ตวกาหนดเปนกลไกตายตว o แบงชนชน กากบแบบบนลาง o กฎเกณฑ เดยว – มาตรฐานเดยว o คดสาเรจรป – กจกรรมสาเรจรป o กากบดวยตวชวด – ประเมนเชงปรมาณ o ควบคมและสงการแบบทศทางเดยว o วธคดระบบจกรกลไมสามารถแกปญหาทซบซอนได

- ระบบทซบซอน Complex adaptive system o องคประกอบหลากหลาย o ปฏสมพนธซบซอน o ไมมศนยการสงการ o ปรบเปลยนตวเองได o มแบบแผนทสงเกตได o พยากรณลวงหนาไดยาก o ควบคมบงคบไดอยางจากด

o ระบบซบซอนปรบตวไดดตองมกลไกปอนกลบ Feedback o ฝงสตวกมระบบในการจดการตนเอง Self – organization

- การคดเชงระบบ เปนศาสตรและศลปของการศกษาปรากฎการณโดยการทาความเขาใจอยางลกซง ถงระบบและโครงสรางทซอนอย

- Cybernetics – Complexity o Informatics เปนระบบขอมล o Connectivity เชอมโยงกน o Nested multi-level ระบบซบซอนหลายระดบ o Opened ระบบเปด o Feedback กลไกปอนกลบ o Self – organized Criticality วกฤตเกดไดจากภายใน o Emergence คณสมบตใหมบงเกด

- การทางานเชงระบบเปรยบไดกบ คนตาบอดจงหมาและไมเทา ทางานสอดรบกนอยางลงตว

- Systems Thinking

o เปนวธมองโลก (โลกทศน) o ตระหนกถงความเปนจรงของระบบ o สวนยอยและระบบแยกจากกนไมได o การคดเชงระบบใชทงการวเคราะห และสงเคราะห (Analysis + Synthesis) o ในวธคดเชงระบบ สวนยอย กบ องครวม แยกกนไมออก

- ระบบคอมพวเตอร และ Google กบ ระบบสขภาพทด คลายคลงกนคอมการรบรหารจดการระบบทซบซอนออกมาใหใชงานไดงาย เชอมโยงทกภาคสวนเขาเปนหนงเดยวกน

- เมอเกดปญหาในงาน ใหตงถามยอนขนไป หลาย 5 ชน เพอใหการแกปญหาทระบบ มองตนไมใหเหนปา – หาความเชอมโยง – คดแบบองครวม – สงเกตแบบแผน – มองจากหลายมม – หลกเลยง Quick fix เชน บรษทรถยนต ตงคาถามกบนามนทรวจากปะเกนนามน นามนหยด – ปะเกนชารด ปะเกนชารด – ปะเกนเสอม ปะเกนเสอม – หมดอาย หมดอาย – เกบไวนาน เกบไวนาน – การจดการสตอกไมดพอ

- Event, Pattern, Structures and Mental model o Event คอ สงทสงเกตเหน o Pattern คอ เหนพฤตกรรมเกดซาจนเปนแบบแผน

o System Structures คอ โครงสรางความสมพนธของระบบ ระบบการดแลคนไขทโรงพยาบาลแยกขาดจากการดแลในครอบครวและชมชน หมอไมรขอมลและการตดสนใจของชาวบาน

o Mental model คอ คณคาของกรอบวธคด ทเปนรากฐานของปรากฎการณทงหมด

- System Thinking Tools

o Fish bone diagram

o Mind map o Multiple Cause Analysis

o Causal loop Diagram

o Loops and Links Causal

o Info Graphic

- จากเรองเลาสการมองเชงระบบ

o Balancing Loops วงจรยาอยกบท o Reinforcing Loops วงจรผลต o Fixed that backfire วงจรดาบสองคม o Shifting the burden วงจรผลกภาระ o Limits to Success วงจรสทางตน o Tragedy of the commons วงจรพากนพง o Accidental Adversaries วงจรสรางศตร o Escalation วงจรตอบโตขยายผล o Success to the Successful วงจรชยชนะของผไดเปรยบ o Drifting Goals วงจรยายเปา o Growth & Under investment วงจรโตเรวไป แกไมทน

- การรบฟงเสยงสะทอน o ตางคนตางความคาดหวงกน o วธคดและความเขาใจตางกน o ประเมนผลตางกน o การแพทยซบซอนมากขน o ความขดแยงเกดงายและรนแรง o เสยงสะทอนชวยปรบระบบได

วนท 24 ก.ค. 57

Transformative Learning โดย ศ.นพ.ประสทธ วฒนาภา - เรองราว R2R ของคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ในเดอนมถนายน 2547 ทคณะ

แพทยศาสตรศรราชเกดแนวคด o ทาอยางไร บคลากรจะอยากพฒนางานททาอย สรางวฒนธรรมของการใหบรการ สรางวฒนธรรมของการอยากเรยนร รกระบวนการเรยนร รกระบวนการวจย

o องคกรจะสนบสนนหรอสงเสรมใหบคลากรพฒนานททาอยไดอยางไร สรางบรรยากาศการยกยองผทพฒนางานททาอยางสมาเสมอ สรางหนวยงานทจะชวยพฒนาใหบคลากรสามารถพฒนางาน สงเสรมใหมทรพยากรทเพยงพอในการพฒนางาน

- การสรางฐานความคด o ความตองการอยากใหบรการทดขน ความตองการอยากใหบรการทมคณภาพทดขน

และความตองการอยากใหผรบบรการไดสงทดขน เปนฐานรากของแนวคดเรองR2R(ฐานแรก คอ “การใหการทาเพอผอน”)

o ความตองการอยากใหบรการทดขน มคณภาพมากขน และอยากใหผรบบรการไดสงทดขน จะเกดไดเมอผใหบรการเคารพรกและใหเกยรตผรบบรการ(ฐานทสอง คอ “การเคารพ การรกและการใหเกยรต”)

o เพราะอยากใหบรการทดขน มคณภาพมากขน และเพราะอยากใหผรบบรการไดสงทดขน ทาใหเหลาผใหบรการทคดอยางเดยวกน มาคยกน เพอทาใหไดเปาหมายเดยวกน (ฐานทสาม คอ “การรวมคด การรวมคย และการรวมทา”)

o เพราะตองการใหการ “รวมคด รวมคย รวมทา” นาไปสการใหบรการทดขน มคณภาพมากขน และผรบบรการไดสงทดขน จงตองอาศยกระบวนการหาองคความร(ฐานทส คอ “การหาองคความร” ซงอาจไดจากการคนควาการวจย ฯลฯ)

o เพราะตองการให “องคความร” นาไปสการใหบรการทดขน มคณภาพมากขนและผรบบรการไดสงทดขน จงตองอาศยการประยกตใชองคความร(ฐานทหา คอ “การปฏบต” ซงอาจเปนการทดลองปฏบต หรอตงใจนาไปปฏบต)

o และเพราะอยากใหบรการทดขนไปอก มคณภาพมากขนอก และเพราะอยากใหผรบบรการไดสงทดมากขนอกทาใหตองมการทบทวนประสบการณเหตและผล(ฐานทหก คอ “การรวมแลกเปลยนประสบการณ และความคดเหน”)

- กรอบแนวคด R2R

- Transformative Learning o การทาใหบคลากรเขาใจใน R2R ใชกระบวนการคย ซกถาม ชวนคด ชวนหาคาตอบ โดย

การเปลยนมมมองเปนมมมองของผรบบรการหรอมมมองของผอน เชน ผรบบรการอยากไดอะไร? คนอนคดอยางไร? รสกอยางไร? แลวกลบมาวาแลวเราจะทาใหผรบบรการไดอยางนนไดอยางไร? ผรวมงาน(คนอน)คดอยางนน รสกอยางนนแลวเราจะทางานกบเขาไดอยางไร?

o กระบวนการตอบคาถามเหลานใชกระบวนการทเรยกวา “Reflection” ซง R2R ใชทง Self Reflection และ Group Reflection

o Transformative Learning ใน R2R ยงอาจมอกลกษณธหนง ซงแสดงใน Transformative Medical Education คอการเปลยนรปแบบการเรยนรเพอพฒนาคณภาพการใหบรการเชน MOOC ในอดมศกษาหรอแพทยศาสตรศกษาการใช Interactive IT ตางๆมาเปนเครองมอในการเรยนรและการเขาถงขอมล

•พฒนาจตใจและการแลกเปลยนเรยนรใชเหตผลการแลกเปลยนประสบการณความคดเหน

•พฒนาการประยกตใชความรการปฏบต

•พฒนาการเรยนรการหาองคความร

•พฒนาการเรยนรการรวมคด รวมคย รวมทา

•พฒนาจตใจและพฤตกรรมการเคารพ การรก การใหเกยรต

•พฒนาจตใจการให การทาเพอผอน

Transformation 

ความคด 

ทศนคต 

พฤตกรรม

- พฒนาการของ R2R จากอดตสอนาคต อดตทพสจนแลว

o R2R พฒนางานแลวนาไปสการพฒนาความร และการพฒนาคน o R2R พฒนาคนแลวนาไปสการพฒนาความร และการพฒนางาน

ทศทางสอนาคตในแนวทางของ Transformative Learning

o R2R นา MOOC (Massive Open Online Course) หรอ Distant Learning มาใชเพอใหเกด Social Learning และเปนการเปด Network เพอนาความรและการแลกเปลยนประสบการณเขาไปถงทกจดในประเทศท Internet เขาถง รวมถงเปนทาใหม Utilization Management ของทมทปรกษาและ Resource อนๆ ไดดขน

KM อยางไรใหได R2R โดย ดร.ประพนธ ผาสกยด

- ถายงไมร What & Why อยาไปทา How - อยาพยามยามตงคาถาม เพอหาความหมาย - องคกรสวนใหญ คดวาตนเองเปน Learning Organization แตจรงแลวเปนแค Teaching

Organization - หลกการคอ

- ใช R2R, KM, CQI, PDCA เพอเปน พละ ไมใช ภาระ - ชอเรยกหรอความหมาย ไมใชสงสาคญ

o พฒนาปรบปรงงานประจา โดยใชวงจร “PDCA” CQI o พฒนาปรบปรงงานประจา โดยใชการ “ลปรร.” KM o พฒนาปรบปรงงานประจา โดยใช “งานวจย” R2R

- AAR : After Action Review o เลาใหฟงถงภารกจทไดรบมอบหมาย o มอะไรบางทเปนไปตามเปาหมาย o มอะไรบางทไมเปนไปตามเปาหมาย o หากตองทาภารกจแบบนอก จะแกไขอะไรบาง

เรยนรหลกการ : เรยนกระบวนทา

ใชจนชานาญ : ฝกฝนกระบวนทา

เกดการบรณการ : ไรกระบวนทา

- AAR ควรจะ? o ควรทาทนทหลงจากทจบงาน เพราะเหตการณยงสดอย o ไมเนนทการกลาวโทษ ตาหนตเตยน ตอกยาซาเตมกน o ไมเนนความเปนเจานายหรอลกนอง สรางบรรยากาศทเทาเทยม เปนกนเอง o สาหรบ “มอใหม” อาจมการใช FA หรอ “คณอานวย” ชวยกระตนใหการเรยนรของ

กลมเปนไปอยางมชวตชวา o ถาเปนไปได ควรมการจดบนทกไวสาหรบใชเตยนความจา และทาใหการเรยนรนแพร

ขยายตอไป - Tacit knowledge Explicit knowledge - เทคนคทนยมใชในการแชร Tacit Knowledge

o ควรเรมตนวาความสาเรจ/บทเรยนของเรองคออะไร? เกดอะไรขน? เกดขนไดอยางไร? เพราะเหตใด? ทาไมจงทาไมเชนนน?

o อยาพะวงวาสงทกาลงเลานนผดหรอถกตองปรบปรงแกไขอยางไร เพราะเปนการเลาถงเหตการณทผานไปแลว

o เลาใหเหนถงความรสกนกคดในขณะนน - เมอคนทางานแลกเปลยนเรยนรกนอยเสมอกเกดเปนชมชนหรอ CoPs และ CoPs จะเกดไดตอง

มองคประกอบหลกดงน 1. มความสนใจในเรองเดยวกน มปญหารวมกนและแสวงหาบางอยางรวมกน 2. มความสมพนธทด สนทสนม คนเคย ไวเนอเชอใจ รสกปลอดภย 3. มเรองทจะแบงปน ประสบการณ ประเดนความสาเรจ เทคนคการแกปญหา

- Concept โรงพยาบาลศรราช

R2R,KM,CQI

“ตองไมหยดแค แลกเปลยนเรยนรแตตองนาประสบการณจรงมาตงโจทยวจย

จงจะหมนเกลยวความรตอไปได”

“สรปวาจะจรงๆแลวจะฝชเทคนคอะไรกได ขอเพยงแตให….

เปาหมายของงานและการเรยนรของคนนนปนอยดวยกน”

1

Knowledge Sharing

แลกเปลยนเรยนร

2

Knowledge Utilization

สการประยกตใช

3 Knowledge Creation

สรางความรใหม

เปาหมายของงาน  การเรยนรของคน 

ความสข 

ความสาเรจ

คณคา ความภมใจ

ประสทธผล ประสทธภาพ