การออกแบบสถานงาน อ.รภทร เอกนธเศรษฐ

1. การออกแบบงานและสถานงาน มความส าคญอยางยงตองานอตสาหกรรมในปจจบน หากสถานทท างานมการออกแบบทไมเหมาะสม ปรบแตงไดไมเขากนกบขนาดรปรางและคณลกษณะตาง ๆ ของตวผปฏบตงาน กจะมผลท าใหผปฏบตงานไมสามารถท างานไดอยางมประสทธผลสงสดและเกดความเครยดทางกายและทางใจสะสม

2. การศกษาหลกในการออกแบบงานและสถานงาน จะเปนการเสรมสรางความร และปรบเปลยนทศนคตเดมๆในการออกแบบงานและสถานงาน มองเหนความส าคญของการออกแบบสถานทปฏบตงานตามหลกการยศาสตร เพอท าใหเกดการปฏบตทถกตองในการออกแบบงานและสถานงานเพอชวยใหผปฏบตงานท างานไดอยางมประสทธภาพ และเกดความปลอดภยในการท างาน

3. การศกษาหลกการออกแบบงานยกยายวสดสงของดวยแรงกายคน จะเปนการเสรมสรางความรความเขาใจ รวมทงมองเหนความส าคญของงานยกยายวสดสงของดวยแรงกายคนตามหลกการยศาสตร เพอการกอใหเกดการปฏบตทถกตองในการออกแบบงานและสถานงานการยกยาย ตลอดจนชวยท าใหผปฏบตงานท างานไดอยางมประสทธภาพ และเกดความปลอดภยในการท างาน

หลกการยศาสตรส าหรบการออกแบบงานและสถานงาน สงหนงทควบคไปกบการพฒนาอตสาหกรรม คอ การออกแบบงานและบรเวณสถานทท างาน (Work and Workplace Design) โดยปกตแลว การออกแบบตามหลกการยศาสตรนนจ าเปนตองพจารณาน าเอาขนาดสดสวนและโครงสรางของรางกายคน ทท างานนน ๆ มาใชประกอบในการออกแบบดวย ถาสถานทท างานมการออกแบบทไมเหมาะสม ปรบแตงไดไมเขากบขนาดรปรางและคณลกษณะตาง ๆ ของตวผปฏบตงาน กจะมผลท าใหผปฏบตงานไมสามารถท างานไดอยางมประสทธผลสงสดและเกดความเครยด แตในปจจบน เปนททราบกนดอยแลว วามเพยงไมกประเทศทมขอมลมาตรฐานเกยวกบการวดขนาดสดสวนรางกายคนงานเพอการน ามาใชออกแบบในแงของวศวกรรมมนษยปจจย ซงสวนใหญกจะเปนประเทศทพฒนาแลว ส าหรบประเทศทก าลงพฒนาทงหลายนนยงคงขาดแคลนขอมลดงกลาวอยมากทเดยว ในปจจบนแมวาประเทศไทยจะไดชอวาเปนประเทศอตสาหกรรมใหมแลวกตาม แตสถานทท างานอตสาหกรรมจ านวนมากยงคงไดรบการออกแบบทคอนขางจะไมเหมาะสม หรอไมเอออ านวยตอการท างานทดมประสทธภาพ อาจจะเปนเพราะวายงมการยอมรบกนมาชานานวาสงทมมาแตกอนแตเดมนนเปนสงทดมความเหมาะสมอยแลว จงไมนาจะมเหตผลเพยงพอทจะไปแกไขหรอเปลยนแปลงใด ๆ หรอ การไมใหความส าคญกบการออกแบบสถานทปฏบตงานตามหลกการยศาสตรเนองจากยงไมเคยไดรหนวยราบถงคณประโยชนของวทยาการดานน จงท าใหการออกแบบส าหรบโรงงานใหม ๆ หรอสถานงานใหม ๆ นนไมไดมความแตกตางไปจากแบบของอาคารสถานทท างานเดมมากนก

ส าหรบค าวา สถานทปฏบตงาน หรอ สถานทท างาน (Workplace) คอ สถานทซงบคคลหนงคน หรอหลายคนปฏบตงาน ณ จดปฏบตงาน (Point of Work) หรอ พนทท างาน ในชวงระยะเวลาหนง ซงชวงระยะเวลานจะรวมไปถงการท ากจกรรมอน ทผปฏบตงานจ าเปนตองออกจากพนทท างาน เชน เดนไปหยบตะกราวตถดบ หรอรวบรวมชนงานทประกอบเสรจแลว น าไปสงฝายตรวจสอบ ฯลฯ ค าวา สถานงาน (Workstation) นนหมายถง สถานททผปฏบตงานใชเวลาสวนมากอยประจ าเพอปฏบตงาน สถานงานอาจจะเปนทปฏบตงานชนหนงใหส าเรจตลอดเวลา หรออาจจะเปนหนงในหลาย ๆ แหงทจะตองท างานชนหนงใหเสรจกได สวนค าวา ซองงาน (Work Envelope) หรอ พนทท างาน (Work Space) หมายถง ขอบเขตเนอท 3มตของการปฏบตงานซงก าหนดขอบเขตโดยพจารณาจากขนาดของรางกายของผปฏบตงานหรอกลมผปฏบตงานในสถานงานนน ๆ โดยการประยกตใชขอมลสดสวนรางกายมนษย (แอนโธรโปเมตร) องคประกอบของสถานทปฏบตงานนน เชน จดปฏบตงาน โตะ เกาอ แทนท างาน แผงควบคม เครองจกร ชนวางของ พน ทางเดน บนได รอก เครน สายพานล าเลยง (Conveyor) ฯลฯ หรอถาหากเรามองภาพรวม ๆ ทงโรงงานกจะเปนสถานทปฏบตงานทมสถานงานแยกยอยออกเปนแตละสวนแตละแผนก และหมายรวมถงทางเดน (Walkways) คลงเกบวตถดบและผลตภณฑ โรงอาหาร หองสขา ถนน และ ลานจอดรถ ส าหรบรายละเอยดของหลกการออกแบบงานและสถานงานประเภทตางๆ จะไดอธบายเพมเตมในหวขอ 12.2 การออกแบบงานและสถานงานอตสาหกรรม 1.หลกส าคญของการออกแบบงานและสถานทปฏบตงาน หลกส าคญของการออกแบบงานและสถานทปฏบตงาน เราสามารถจะสรปเปนความส าคญได 2 ประการ คอ 1. การลดอบตเหต จากสถตพบวา อบตเหตทเกดขนไดบอย ๆ ในสถานทผลต หรอโรงงานอตสาหกรรม (เรยงจากมากไปหานอย) เชน 1. ตกหลนมาจากทสง หลนลงพน 2. การสะดด หรอลนหกลม 3. การเดนชนกนหรอชนกบสงของทวางอย 4. การถกของมคมบาด ตดเฉอน 5. การถกหนบ 6. การเหยยบต า 7. การบาดเจบจากการปฏบตงานทฝนเกนความสามารถทางกายภาพทเปนไปไดของบคคล

การออกแบบงานและสถานทปฏบตงานอยางเหมาะสมจะท าใหผปฏบตงานท างานไดอยางสะดวก ปลอดภย และชวยผอนคลายความเครยด ดงนนอตราการบาดเจบและอตราการเกดอบตเหตจากการท างานดงกลาวขางตนกมลดนอยลงไป 2. เพมประสทธภาพและลดความผดพลาดในการท างาน การออกแบบงานและสถานททเหมาะสมนนท าใหผท างานไมตองมการปรบสภาพของตนเองใหเขากบการจดวางสงของ เครองจกรและการท างาน ซงจะสงผลดท าใหการท างานนนมประสทธภาพการท างานสงขน และมโอกาสทจะผดพลาดในการท างานไดนอยและยากมากยงขน ในหนวยน เพอความสะดวกและงายตอการท าความเขาใจในเนอหาของการออกแบบงานและสถานงานหรอสถานทปฏบตงาน จะไดแบงหวขอการศกษาออกเปน หลกการออกแบบสถานทปฏบตงานทว ๆ ไป พนทท างานปกตและพนทท างานเตมพกด การออกแบบพนทผวของการท างาน การจดผงของสถานทปฏบตงานเพอความเหมาะสม เนอทเผอและชองไฟทเหมาะสมกบขนาดสดสวนรางกายของผปฏบตงานในลกษณะทาทางการท างานตาง ๆ ทาทางการท างานทถกตองและเหมาะสม เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว และ ปจจยทางกายภาพและจตวทยาสงคมในการออกแบบสถานทปฏบตงาน ทาทางการท างานอาชพตามหลกการยศาสตรนน สามารถแบงออกไดเปน 3 ทาทางหลกๆ คอ ทานงท างาน ทายนท างาน และทานงสลบยนท างาน โดยกอนอน มาท าความเขาใจเกยวกบค าวา ทาทางการท างานกนกอนเปนล าดบแรก ทาทางการท างาน 1. ทาทางการท างาน (Work Posture) โดยปกตในขณะท างานนน รางกายของคนทท างานจ าเปนจะตองอยในลกษณะทมนคงมเสถยรภาพและสบายตวพอสมควร โดยเฉพาะอยางยงในขณะออกแรงทางกายภาพ ทงนการรกษาทาทางการท างานทเหมาะสมนน จะสงผลใหประสทธภาพในการท างานสงขน และชวยลดอนตรายอนอาจเกดจากการท างานใหมนอยลงดวย ทาทางการท างานทไมเหมาะสมและไมอยในสมดลจะสงผลกระทบตอความเมอยลา ความไมสะดวกสบาย ความเจบปวดของสวนรางกาย และความผดปกตตาง ๆ เชน ความเคนทกลามเนอคอ แรงกดทขอตอ การปวดหลงสวนลาง การเมอยลาของกลามเนอ การปวดกระดกสนหลง สวนตนคอ เอนอกเสบ ฯลฯ โดยเราอาจสรปลกษณะความส าคญของทาทางการท างานทเหมาะสมไดดงน - ทาทางการท างานทดจะชวยใหการออกแรงกลามเนอเปนไปอยางมประสทธภาพ - ทาทางการท างานทดจะชวยประหยดพลงงาน ลดการสญเสยพลงงานโดยไมจ าเปน - ทาทางการท างานทดจะชวยใหระบบการมองเหนดขน และมผลตอการลดความเคนของกลามเนอคอและหลง - ทาทางการท างานทดจะชวยใหการแลกเปลยนถายเทความรอนระหวางรางกายกบ

สงแวดลอมเปนไปอยางเหมาะสม 2. การวเคราะหทาทางการท างาน (Work Posture Analysis) หลกการทางชวกลศาสตรจะมสวนชวยในการวางแนวทางส าหรบการประเมนความเคนในรางกาย และอตราการบาดเจบทเกดจากทาทางการท างาน จดมงหมายทส าคญทสดของการวเคราะหทาทางการเคลอนไหวท างานนนกเพอทจะปรบปรงสภาพงาน สภาพสถานทท างานเพอลดปรบใหความเคนและความเครยดอนเกดมาจากทาทางการท างานนนอยในระดบทยอมรบไดและเปนระดบทปลอดภยดวย (ดงแสดงในภาพท 12.1 ) ไดมวศวกรมนษยปจจยหลายคนจากหลายหนวยงานไดพฒนาจดท าโปรแกรมคอมพวเตอรและซอฟทแวรทางการยศาสตรทเนนทางดานการวเคราะหทาทางการท างานและระบถงปจจยเสยงตาง ๆ อนเกดจากการท างาน เชน โปรแกรม RULA, REBA ฯลฯ (ดงแสดงในภาพท 12.2 )

ภาพท 12.1 แสดงลกษณะทาทางการท างานมาตรฐานตามหลกการยศาสตร

การ

กม/

เงย

ภาพท 12.1 ก แสดงลกษณะทาทางการเคลอนยายถงทรงกระบอกขนาดใหญ

ภาพท 12.2 ก ตวอยางของการวเคราะหประเมนทาทางการท างานโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ทชอวา RULA (Rapid Upper-Limb Assessment) สามารถคนหาโปรแกรมนไดท www.

ภาพท 12.2 ข ตวอยางของการวเคราะหประเมนทาทางการท างานโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ทชอวา REBA (Rapid E B A) คนหาโปรแกรมนไดท www. 3. ปจจยทมอทธพลตอทาทางการท างานของคน ทาทางการท างานอาชพของคนจะดหรอไมด เหมาะสมถกตองตามหลกการยศาสตรมาก-นอยเพยงไรนนกจะขนอยกบปจจยตางๆดงตอไปน คอ 1. การจดผงของสถานทปฏบตงาน (Workstation Layout) เชน ความสงของสถานงาน การจดวางต าแหนงของเครองมอและวสด ชนงาน ฯลฯ 2. คณภาพของการออกแบบเครองไมเครองมอทใชประกอบการปฏบตงาน 3. วธการท างาน 4. พฤตกรรมการท างานของตวผปฏบตงาน 5. ลกษณะการใชสายตา ในการท างาน 6. ปรมาณของการออกแรงกายท างาน 7. ขอมลทางดานสดสวนขนาดกายหรอแอนโธรโปเมตรของตวผปฏบตงาน ฯลฯ 4. การประยกตใชหลกการทางการยศาสตรเพอก าหนดทาทางการท างานทเหมาะสม 4.1 หลกทวไปเกยวกบทาทางส าหรบการนงท างาน หลกทวๆไปเกยวกบทาทางส าหรบการนงท างานทส าคญๆมอย ทงหมด 6 ประการดวยกน คอ 1. ศรษะควรจะอยในลกษณะสมดล ไมเอนซาย-ขวา คอ อยกงกลางระหวางไหลทงสองขางและสายตามองตรงในแนวระดบ หรอมองลงเลกนอย เชนในการนงขบรถ หรอ นงอานหนงสอ ดงแสดงในภาพท 12.3

ภาพท 12.3 ภาพแสดงแนวระดบสมดล โดยทสายตามองตรงตามปกต 2. ไหลทงสองขางควรจะอยในทามาตรฐานทางกายวภาคหรอทาพก คอไหลลตกและไมเกรง 3.ล าตวควรจะตงตรงในแนวดงหรอเอยงไปขางหลงเลกนอยโดยมทรองรบหลงในระดบเอวอยางเหมาะสม 4. แขนสวนลางทงสอง และขาสวนบน (ตนขา) ทงสองควรจะอยใน แนวราบขนานกบพน 5. การเคลอนไหวในลกษณะเออมไปขางหนาหรอบดตวโดยไมจ าเปนนนควรใหเกดมขนนอยทสด 6. วธการนงถกตองคอ คอย ๆ ยอตวลงใหหลงเหยยดตงอยตลอดเวลา ยอเขาลง หยอนสะโพกลงสพน นงใหเตมสะโพก แผนหลงเอนพงพนกพง เขาอยในทางอโดยทฝาเทาวางราบลงไปกบพน 4.2 หลกทวไปเกยวกบทาทางส าหรบการยนท างาน หลกทวๆไปเกยวกบทาทางส าหรบการยนท างานทส าคญๆมอย ทงหมด 7 ประการดวยกน คอ 1. ไมควรแหงนคอ เงยหนาหรอกมหนามากเกนไปขณะยนท างาน 2. ไมควรเออมมอไปในระดบทสงมากกวาระดบความสงไหล/ทายน หรอระดบต ากวาระดบความสงขอนว (Knuckle Height) เพราะการหยบฉวยสงของท าไดล าบากตองยดตว เขยงปลายเทา หรอยอตว กมตวลงมาหยบจบ 3. ไมควรบดล าตว เอยวตว หรอเอยงตวไปทางดานขางมากเกนไป 4.ไมควรเอนรางกายสวนบนไปทางดานหลงมากหรอโนมไปขางหนามาก โดยเฉพาะอยางยงในงานยกยายสงของ

5.ไมควรยนทงน าหนกตวลงบนเทาใดเทาหนงเพยงเทาเดยว เชน หลกเลยงการท างานทตองใชเทาขางเดยวยนควบคมคนบงคบเครองจกรอยตลอดเวลาขณะทอกเทาหนงใชเพอการยนทรงตว (ดงแสดงในภาพท 12. 4 ประกอบ) 6. ควรสวมรองเทาทเหมาะสม มความมนคง แขงแรง และคบพอดเทา มรองพนดานในทนมหนาเพยงพอทจะรองรบสนเทาและสวนโคงชวงกลางเทา 7. ขณะเออมหยบของสง ใหใชทหนนเทาชวยตอระยะใหสงพอดและเกบสะโพกอยในแนวยอยต าลง อยายกบดสะโพกใหงอนขน

ภาพท 12.4 แสดงการยนท างานทตองใชเทาบงคบเครองจกรลกษณะ(ก) ทไมเหมาะสม (ข) และเหมาะสม

หลกการยศาสตรส าหรบการออกแบบงาน สงหนงทควบคไปกบการพฒนาอตสาหกรรม คอ การออกแบบงานและบรเวณสถานทท างาน (Work and Workplace Design) โดยปกตแลว การออกแบบตามหลกเออรกอนอมกสนนจ าเปนตองพจารณาน าเอามตขนาดสดสวนและโครงสรางของรางกายคน ทท างานนน ๆ มาใชประกอบในการออกแบบดวย ถาสถานทท างานมการออกแบบทไมเหมาะสม ปรบแตงไดไมเขากบขนาดรปรางและคณลกษณะตาง ๆ ของตวผปฏบตงาน กจะมผลท าใหผปฏบตงานไมสามารถท างานไดอยางมประสทธผลสงสดและเกดความเครยด แตในปจจบนนเปนททราบกนดอยแลว วามเพยงไมกประเทศทมขอมลมาตรฐานเกยวกบการวดขนาดสดสวนรางกายคนงานเพอการน ามาใชออกแบบในแงของวชามนษยปจจย ซงสวนใหญกจะเปนประเทศทพฒนาแลว ส าหรบประเทศทก าลงพฒนาทงหลายนนยงคงขาดแคลนขอมลมนษยมตดงกลาวอยมากทเดยว ในปจจบนแมวาประเทศไทยจะไดชอวาเปนประเทศอตสาหกรรมใหมแลวกตาม แตสถานทท างานอตสาหกรรมจ านวนมากยงคงไดรบการออกแบบทคอนขางจะไมเหมาะสม หรอไมเอออ านวยตอการท างานทดมประสทธภาพของพนกงาน อาจจะเปนเพราะวายงมการยอมรบกนมาชานานแลววา สงทมมาแตกอนแตเดมนนเปนสงทดมความเหมาะสมอยแลว จงไมนาจะมเหตผลเพยงพอทจะไปแกไขหรอเปลยนแปลงใด ๆ หรอ การไมใหความส าคญกบการออกแบบสถานทปฏบตงานตามหลกเออรกอนอมกสเนองจากยงไมเคยไดรหนวยราบถงคณประโยชนของวทยาการ

ดานน จงท าใหการออกแบบส าหรบโรงงานใหม ๆ หรอสถานงานใหม ๆ นนไมไดมความแตกตางออกไปจากแบบของอาคารสถานทท างานเดมๆทมมาแตโบรารกาลนานมามากนก ส าหรบค าวา สถานทปฏบตงาน หรอ สถานทท างาน (Workplace) คอ สถานทซงบคคลหนงคน หรอหลายคนปฏบตงาน ณ จดปฏบตงาน (Point of Work) หรอ พนทท างานในชวงระยะเวลาหนง ซงชวงระยะเวลานจะรวมไปถงการท ากจกรรมอนๆ ทผปฏบตงานจ าเปนตองออกจากพนทท างาน เชน เดนไปหยบตะกราวตถดบ หรอรวบรวมชนงานทประกอบเสรจแลว น าไปสงฝายตรวจสอบ เปนตน ค าวา สถานงาน (Workstation) นนหมายถง สถานททผปฏบตงานใชเวลาสวนมากอยประจ าเพอปฏบตงาน สถานงานอาจจะเปนทปฏบตงานชนหนงใหส าเรจตลอดเวลา หรออาจจะเปนหนงในหลาย ๆ แหงทจะตองท างานชนหนงใหเสรจกได สวนค าวา ซองงาน (Work Envelope) หรอ พนทท างาน (Work Space) หมายถง ขอบเขตเนอทของการปฏบตงานซงก าหนดขอบเขตโดยพจารณาจากขนาดของรางกายของผปฏบตงานหรอกลมผปฏบตงานในสถานงานนน ๆ โดยการประยกตใชขอมลแอนโธรโปเมตร องคประกอบของสถานทปฏบตงานนน เชน จดปฏบตงาน โตะ เกาอ แทนท างาน แผงควบคม เครองจกร ชนวางของ พน ทางเดน บนได รอก เครน สายพานล าเลยง (Conveyor) ฯลฯ หรอถาหากเรามองภาพรวม ๆ ทงโรงงานกจะเปนสถานทปฏบตงานทมสถานงานแยกเปนแตละสวนแตละแผนก และหมายรวมถงทางเดน (Walkways) สโตรเกบวตถดบและผลตภณฑ โรงอาหาร หองสขา ถนน และลานจอดรถ ส าหรบรายละเอยดของหลกการออกแบบงานและสถานงานประเภทตางๆ จะไดอธบายเพมเตมในหวขอ 12.2 การออกแบบงานและสถานงานอตสาหกรรม หลกส าคญของการออกแบบงานและสถานทปฏบตงาน หลกส าคญของการออกแบบงานและสถานทปฏบตงาน เราสามารถจะสรปเปนความส าคญได 2 ประการ คอ 1. การลดอบตเหต จากสถตแรงงานพบวา อบตเหตทเกดขนไดบอย ๆ ในสถานทผลต หรอโรงงานอตสาหกรรม (เรยงจากมากไปหานอย) นนเชน 1. ตกหลนมาจากทสง หลนลงพน 2. การสะดด หรอลนหกลม 3. การเดนชนกนหรอชนกบสงของทวางอย 4. การถกของมคมบาด ตดเฉอน 5. การถกหนบ 6. การเหยยบต า 7. การบาดเจบจากการปฏบตงานทฝนเกนความสามารถทางกายภาพทเปนไปไดของบคคล

การออกแบบงานและสถานทปฏบตงานอยางเหมาะสมจะท าใหผปฏบตงานท างานไดอยางสะดวก ปลอดภย และชวยผอนคลายความเครยด ดงนนอตราการบาดเจบและอตราการเกดอบตเหตจากการท างานดงกลาวขางตนกมลดนอยลงไป 2. เพมประสทธภาพและลดความผดพลาดในการท างาน การออกแบบงานและสถานททเหมาะสมนนท าใหผท างานไมตองมการปรบสภาพของตนเองใหเขากบการจดวางสงของ เครองจกรและการท างาน ซงจะสงผลดท าใหการท างานนนมประสทธภาพการท างานสงขน และมโอกาสทจะผดพลาดในการท างานไดนอยและยากมากยงขน ในหนวยน เพอความสะดวกและงายตอการท าความเขาใจในเนอหาของการออกแบบงานและสถานทปฏบตงาน จะไดแบงหวขอการศกษาออกเปน หลกการออกแบบสถานทปฏบตงานทว ๆ ไป พนทท างานปกตและพนทท างานเตมพกด การออกแบบพนทผวของการท างาน การจดผงของสถานทปฏบตงานเพอความเหมาะสม เนอทเผอและชองไฟทเหมาะสมกบขนาดสดสวนรางกายของผปฏบตงานในลกษณะทาทางการท างานตาง ๆ ทาทางการท างานทถกตองและเหมาะสม เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว และปจจยทางกายภาพและจตวทยาสงคมในการออกแบบสถานทปฏบตงาน

หลกการส าหรบการออกแบบสถานงานอตสาหกรรม จากทอธบายความหมายของ สถานงาน (Workstation) ไวในเรองท 12.1 คอ สถานททผปฏบตงานใชเวลาสวนมากอยประจ าเพอปฏบตงาน ดงนนการท างานของผปฏบตงาน จะมประสทธภาพไมได ถาไมมพนทหรอเนอทท างานทเพยงพอทจะวางวสด อปกรณ และเคลอนไหวสวนรางกายไดโดยสะดวก ไมอดอดตดขด นอกจากน ในพนทท างานทมความแออดกจะยงสงผลตอปญหาสขภาพกายและใจของคนงานอกดวย ส าหรบการออกแบบสถานงานอตสาหกรรมประเภทใดๆ เมอมองพนทการท างานเปนสามมต ในการพจารณาเฉพาะส าหรบการออกแบบสถานทปฏบตงานจะเกยวของกบ

- พนทการท างานในแนวราบ (Horizontal Plane) - พนทการท างานในแนวดง และแนวดานขาง (Vertical Plane) - ขอบเขตเนอทของการปฏบตงานรวมทงสามระนาบ (Workspace Envelope)

โดยการก าหนดขอบเขตและพนทเหลานจะไดจากการพจารณาในเรองขนาดของรางกายของกลมผปฏบตงานหรอกลมผใชพนทในการปฏบตงานในสถานงานนน ๆ ซงการประยกตใชขอมล แอนโธรโปเมตรตอการออกแบบเนอทท างานทงสามมตส าหรบบคคลท างานนนเปนประโยชนทส าคญทสดประการหนงของวชามนษยมตวศวกรรม (Engineering Anthropometry) ค าจ ากดความของเนอทส าหรบการท างานสามมต (Work-Space Envelope) กคอ พนทท างานทประกอบดวยพนทท างานทงสามมต (แกน X แกน Y และ แกน Z) ทเหมาะสมส าหรบการท างานมอท างานหรองานหตถกรรม ทงทอยในทานงท างานหรออยในทายนท างาน โดยทเนอทส าหรบการท างานสามมตดงกลาวของแตละบคคล กไดมาจากหลาย ๆ ปจจยประกอบกน อาทเชน

1. ทศทางของการเออมแขนขางใดขางหนง 2.ธรรมชาตของงานหตถกรรม 3. เสอผาทสวมใสขณะปฏบตงานหตถกรรม 4.ขอจ ากดในการเคลอนไหวท างาน 5.มมเอนของพนกพงเกาอ 6.ปจจยตาง ๆ เฉพาะสวนบคคล (เชน อาย เพศ เชอชาต ความพกลพการ ฯลฯ) โดยหากมความเปนไปได ผออกแบบงานกควรจะออกแบบขนาดมตของสถานทใหรบกบขนาดสดสวนตาง ๆ ดงกลาวของบคคลหรอกลมผใชสถานทท างานนน ๆ แตถาหากท าไมไดกควรใชหลกสากลทออกแบบโดยคาสงสด หรอคาต าสด (Design for Extreme) คอ ใชคาเปอรเซนไทลท 95 หรอคาเปอรเซนไทลท 5 ของประชากรรวม ทงนเพอใหสถานงานและสถานทท างานนนเหมาะสมครอบคลมรอยละ 95 จากจ านวนประชากรผใชทงหมด ปจจยทตองค านงถงในการออกแบบ สามารถแบงไดเปน 2 ปจจยหลก นนคอ (1) ปจจยทางกายภาพ และ (2) ปจจยทางจตวทยาสงคม ส าหรบปจจยทางดานทางกายภาพ คอ ปจจยทสามารถตรวจสอบวดคา และ วเคราะหผลในเชงปรมาณได โดยการประยกตใชขอมลขนาดรางกาย(แอนโธรโปเมตร) และค านงถงขดความสามารถทางกลศาสตรชวภาพ และทางสรรวทยาในการท างานของผปฏบตงานมาประยกตใชในการออกแบบ ซงแบงลกษณะของสถานทปฏบตงานโดยพจารณาแบงจาก ทาทางหลกในการปฏบตงานออกเปน 3 ลกษณะคอ ทานงปฏบตงาน (Sitting Work) ทายนปฏบตงาน (Standing Work) และทานงสลบยน (Sit /Stand Work) โดยรายละเอยดของการออกแบบ สถานท างานหลกๆ จะไดกลาวถงในหวขอตอไป ปจจยทางจตวทยาสงคม จะกลาวถงปฏสมพนธในหมผปฏบตงานในงานนนๆ การสอสารขอมลทเชอมตอกนในแตละคน และระหวางกลมคน ซงปจจยทางจตวทยาสงคมน อาจเปนผลมาจากการออกแบบงานทางดานกายภาพรวมดวย และเปนอกปจจยหนงทมอทธพลส าคญยงตอการเพมหรอลดของประสทธภาพในการท างานของมนษย 1. หลกการทางกายภาพส าหรบการออกแบบงานและสถานงาน ความคดในเรองของการออกแบบสถานทปฏบตงาน ควรเรมตนดวยหลกของการค านงถง ตวผปฏบตงานทจะปฏบตงานเปนหลก (Operator in Mind) ผออกแบบงานควรจะแนใจไดวา เมอการออกแบบสถานทปฏบตงานนนแลว จะสามารถท าใหผปฏบตงานทกคนอยในทวงทาการท างาน ทเหมาะสม มความสขสบาย และท างานไดอยางมประสทธผล ตอไปนเปนหลกการทวไปในการออกแบบงานและสถานทปฏบตงานตามหลกการทาง เออรกอนอมกส ดานกายภาพ หลกการงาย ๆ กคอหลกทเรยกวา “NEWS” โดยท

N = Neutral Posture รกษาทาทางการท างานใหสมดล เปนไปตามธรรมชาต E = (work at) Elbow Height ท างานทระดบความสงขอศอก

W = (sufficient) Work Area มพนทปฏบตงานและเคลอนไหวสวนรางกายทพอเพยง และ S = (no) Stretching ไมมการยดขอตอ เหยยดแขน ขา หวไหล และล าตวในขณะท างานจนสดระยะพสย

ดงมรายละเอยดปลกยอย ดงน 1.1 มงเนนใหสถานทปฏบตงานนนเออตอการท างานแบบพลวต โดยพยายามทจะหลกเลยงการออกแบบงานหรอสถานทท างานทจะท าใหเกดการท างานแบบสแตตก เพราะวางานสแตตกนนจะเรงใหเกดความเหนดเหนอยเมอยลา (Fatigue) เรวขน อนจะสงผลใหการท างาน

ดอยประสทธภาพลงไป (ดงแสดงในภาพ 12.5 ประกอบ) เชน ไมควรออกแบบใหพนผวปฏบตงานมระดบความสงมากเกนไปหรอนอยเกนไปกวาความสงระดบขอศอก (Elbow Height) เปนตน (ก) ทาทางท างานทไมด (ข) ทาทางท างานทด

ภาพท 12.5 ตวอยางของการท างานแบบสแตตกทไมด รป(ก) นเปนการท างานทเกด สแตตกโหลดอยางมากทกลามเนอหลง หวไหล และแขน สวนรป(ข) เปนการท างานทเกดสแตตกโหลดทกลามเนอหลง หวไหล และแขนในปรมาณทนอยลงกวาและดกวา

1.2 การก าหนดระดบความสงของพนผวปฏบตงานนนใหขนอยกบสดสวนรางกายของตวผปฏบตงานเอง และประเภทหรอชนดของงาน โดยมหลกการอยวา - ถาเปนงานเบาและตองการความประณตแมนย า ความสงของพนผวปฏบตงานนนใหอยสงกวาระดบความสงจากพนถงขอศอกในทายนหรอในทานงเลกนอย เชน การนงพมพดด การนงปอนขอมลเขาเครองคอมพวเตอร ฯลฯ - ถาเปนงานทออกแรงหนกพอสมควร ความสงของพนผวปฏบตงานนนใหสงเทากบ ระดบความสงจากพนถงขอศอกในทายนหรอในทานงเลกนอย - ถาเปนงานทตองออกแรงในการท างานหนกมาก ความสงของพนผวปฏบตงานนนใหอยต ากวาระดบความสงจากพนถงขอศอกในทายนหรอในทานงเลกนอย 1.3 ออกแบบใหมการไดเปรยบเชงกล (MA:Mechanical Advantage) ในการท างาน โดยทสถานทท างานนนตองชวยท าใหทรวดทรงและทาทางการท างานของผท างานอยในลกษณะด

ไดอยใกลชนงานมากทสด และชวยใหกลามเนอรางกายท างานอยางไดเปรยบเชงกลมากทสดเทาทจะท าได ซงจะชวยไมใหกลามเนอรางกายท างานหนกมากเกนไปจนไดรบบาดเจบ เชน ไมควรออกแบบใหระยะหางของการเออมมอไปขนสกร หางไกลจากล าตวของผปฏบตงานมากจนท าใหท างานไดไมสะดวก และตองออกแรงขอมอมากในการขนสกร หรอ การจดหาใหคนงานไดใชอปกรณชวยผอนแรง เชน รถเขนของ รถยกไฮดรอลกส ฯลฯ ดงภาพท 11.6 เปนตน

(ก) การใชรถเขน (ข) การใชรถยกไฮดรอลก ภาพท 12.6 ทงสองภาพ ตวอยางของการท างานโดยใชรถลากเลอนเพอชวยลดภาระในการแบกกลองพสดมาเกบทชนวาง แตในภาพซายมอ เปนรถลากซงไมสามารถปรบแตงระดบความสงได ขณะทรปขวามอ เปนรถยกไฮดรอลก แบบกงอตโนมต มงาเสยบทสามารถปรบระดบความสงตวรถขน-ลงได จะท าใหไดเปรยบเชงกล(MA)ในการออกแรงกายท างานมากขนกวาแบบ (ก) 1.4 หลกเลยงการออกแบบทท าใหขอตอกระดกกางเตมพกดท ามมสงสด เพราะการท างานแบบนจะท าใหไมมการไดเปรยบเชงกลเลยอนและจะสงผลเสยท าใหกลามเนอลาเรวขนมาก เชน การออกแบบระยะหางระหวางขาทงสองของคมตดลวดทถางกวางมากจนท าใหผใชจบถอตองกางฝามอเตมทเพอการจบก าท างานอตสาหกรรม เปนตน 1.5 ออกแบบการท างานใหสามารถใชมอทงสองขางท างานรวมกนไดอยางสมดล และอยาพยายามก าหนดใหมอขางใดขางหนงท างานเสมอนเปนอปกรณในการยกถอนงวตถไว หรอท าหนเทเสมอนกบอปกรณจบยดชนงาน (Holding Device) ดงภาพท 12.7

ภาพท 12.7 ตวอยางของการก าหนดใหมอขางซายท างานเสมอนเปนอปกรณถอนงในการ ยกถอตะกราทบรรจเมลดพนธพชในระหวางท าการเพาะปลกซงเปนสงทไมถกตอง ควรใชการสะพายตะกราทบรรจเมลด พาดไวทบาแทนการถอตะกราดวยมอขางซาย

1.6 ออกแบบใหการเคลอนไหวของมอทงสองเปนไปตามธรรมชาตและสมมาตรกน คอ มอขวาควรเคลอนไหวท างานจากทางทศทางดานขวาไปทางซาย ในทางกลบกน มอซายควรเคลอนไหวท างานมาจากทศทางดานซายไปทางขวา ใหมอเคลอนสวนทางกนอยางสมมาตร 1.7 ออกแบบโดยค านงถงความแขงแรงและความสามารถในการท างานของนวมอแตละนว ใหหลกเลยงการออกแบบงานทจะเปนการโอเวอรโหลดงานใหกบนวมอใดนวมอหนงลวนๆ 1.8 หลกเลยงการออกแบบทจะเปนโอเวอรโหลดงานใหกบระบบกลามเนอของรางกายโดยแรงทตองใชในการท างานควรจะรกษาระดบไวใหไมเกนรอยละ 30 ของความสามารถสงสดของแรงกลามเนอทใช แตถาหากวาระยะเวลาในการปฏบตงานนนสน (ชวงเวลาไมเกน 5 นาท) กอาจจะเพมระดบของการออกแรงกลามเนอขนไปเปนไมเกนรอยละ 50 ของความสามารถสงสดของแรงกลามเนอมดกลมทถกใชกได 1.9 ออกแบบการท างานทใหผปฏบตงานสามารถใชเทาท างานไดดพอ ๆ กบการใชมอท างาน ทงนเพอชวยสลบหรอแบงเบาผอนภาระการท างานหนกของมอแตเพยงอยงเดยวใหมลดนอยลงไป 1.10 หลกเลยงการออกแบบงาน หรอสถานทท างานทกอใหเกดทาทางการท างานทไมเปนทาทางปกตธรรมชาต เชน ถาเปนการยนท างาน กไมควรออกแบบการท างานทจะตองใชเทาบงคบควบคมการท างานเพราะการยนบนพนดวยขาเพยงขางเดยวจะท าใหการยนทรงตวไมด เสยสมดลงาย เปนตน 1.11 ออกแบบสถานทท างานใหมทวางในการเปลยนอรยาบถ หรอทาทางการท างาน เพราะดงทเคยไดกลาวมาแลววา ทาการท างานแบบสแตตกนนกอใหเกดความเมอยลาของขอตอ และกลามเนอรางกายอยางมาก รวมทงท าใหการไหลเวยนโลหต (Blood Flow) ด าเนนไปไดไมสะดวก (ดงแสดงในภาพ 12.8 ประกอบ) ดงนนการขยบตวเปลยนทาอรยาบถการปฏบตงานบอย ๆ จะชวยก าจดความเมอยลาจากการท างานและเพมประสทธภาพในการท างานได หลกการงาย ๆ คอ การนงท างานใดๆนานเกนกวาหนงชวโมง หรอการยนท างานใดๆนานเกนกวาครงชวโมงจะท าใหรางกายเกดความเมอยลามาก ไมควรยนหรอนงท างานในทาทางใดทาทางหนงเดมๆนานๆเกนกวาหวงเวลาดงกลาว 1.12 ปมควบคม คนบงคบ อปกรณ ชนงานและสงอน ๆ ทจ าเปนในการปฏบตงานประจ า หรอตองหยบจบ บงคบใชงานบอย ๆ (Primary Controls/ Devices and Workpieces) ควรจะถกออกแบบใหอยภายในขอบเขตของพนทท างานปกต (Normal Working Area, NWA) สวนปมควบคม คนบงคบ อปกรณ ชนงานและสงอนทจ าเปนรอง ๆ ลงไป (Secondary Control/Devices and Workpieces) หรอสงทนาน ๆ ครงถงจะหยบจบใชงาน กควร

จะถกออกแบบใหตงวางอยภายในขอบเขตของพนทท างานสงสด (Maximum Working Area, MWA) ดงภาพท 12.9

ภาพท 12.9 ทงสองภาพ ตวอยางของการออกแบบแผงควบคมทผด หลกการยศาสตร โดยไมค านงถงขอบเขตของพนทท างานปกต (NWA) และ พนทท างานสงสด (MWA)ของผปฏบตงาน ทมา: M. S. Sanders and E. J. McCormick, Human Factors in Engineering and Design, 1993

1.13 ออกแบบใหสถานทท างานทท าใหผปฏบตสามารถด ารงทาทางการท างานทด และเหมาะสมเอาไวได เชน การใชเกาอนงทปรบคาได หรอการใชทพกวางเทา ฯลฯ

1.14 พยายามออกแบบใหงานและสถานงานสามารถรองรบบคคลทมรปรางสงใหญ โดยการเผอเนอทใหเพยงพอ (Sufficient Room) ตอการปฏบตงานไดอยางสะดวกสบาย อาทเชน ถาเปนงานยน ความสงของโตะควรจะปรบแตงได แตถาหากปรบแตงไมไดกก าหนดออกแบบความสงไวทคนตวสงมาก ๆ ส าหรบผทมรปรางเลกหรอตวเตยกตองเตรยมอปกรณหนนเทาเพอเสรมความสงเอาไวใหพวกเขาไดใชยนท างาน

1.15 การออกแบบงานควรจะอาศยหลกของแรงโนมถวงของโลก (Gravity) อยาพยายามออกแบบงานทตองออกแรงตอตานหรอสวนทางกบแรงอนน เชน การจดใหกลอง หรออปกรณรองรบชนสวนวสดตาง ๆ ทใชในกระบวนการผลตทมความลาดเอยงเทลงเขาหาตวคนงาน เพอใหผท างานจะไดไมตองออกแรงหยบชนสวนขนมาจากกลองเอง ซงหลกการนจะมประโยชนมากโดยเฉพาะอยางยงส าหรบงานประกอบชนสวนตางๆ ในโรงงานอตสาหกรรม 1.16 ฝกอบรมใหผปฏบตงานรจกเปลยนอรยาบถ สลบทาทางและปรบเปลยนการเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายในชวงเวลาทเหมาะสมอยเสมอ

1.17 วางแผนผงของจดปฏบตงานโดยค านงถงการตดตอสอสาร การใชบรการของจดปฏบตงาน อน ๆ เพอใหการตดตอสอสารระหวางผปฏบตงานในสถานปฏบตงานนนเปนไปอยางมประสทธภาพ 2. หลกการทางจตวทยาสงคมส าหรบการออกแบบงานและสถานงาน ในหวขอแรกนนมเนอหากลาวถงรายละเอยดเกยวกบการออกแบบและวางผงสถานทปฏบตงานและการจดวางต าแหนงอปกรณภายในอาณาเขตทางกายภาพเทานน และหลกเกณฑทใชกเนนหนกไปทางดานการประยกตใชขอมลแอนโธรโปเมตร และหลกทางชวกลศาตร แตเมอเรา พดถงการจดวางคนและเครองจกรลงในสถานทปฏบตงานแลว สงทควรน ามาพจารณาอกหวขอหนงคอ ความสมพนธทางจตวทยาสงคมในกลมผปฏบตงานนน ๆ (Social or Interpersonal Relationships) ทมผลตอการออกแบบงานและสถานทท างาน ซงกฎเกณฑทจะน ามาประยกตใชกเปนการประยกตเนอหาทางดานสงคมศาสตรและจตวทยามาเปนปจจยประกอบในการพจารณาออกแบบ ซงแงคดในเรองของสถานทปฏบตงานทผท างานตองการไมวาจะเปนประเดนในเรอง เนอทวางสวนบคคล ความเปนสวนตว ความสงบเงยบ หรออาณาเขตครอบครองของการท างาน ลวนแลวแตเปนปจจยทางจตวทยาสงคมทเราควรตองค านงถงเปนอยางมากรวมไปกบปจจยทางกายภาพในการออกแบบสถานทปฏบตงานตามทไดกลาวถงไปแลวขางตน ปจจยทางจตวทยาสงคมทเกยวของกบการออกแบบสถานทท างาน แบงออกเปนปจจยส าคญ ๆ ดงน 2.1 เนอทวางสวนตว (Personal Space)

2.2 อาณาเขตของการท างาน (Territoriality) 2.3 ความเปนสวนตว (Privacy)

2.1 เนอทวางสวนตว กอนอนเราตองกลาวถงค าวา ความแออด (Crowd) เสยกอน ซงความแออดน เปนค าทใชในเชงจตวทยา เทยบกนไดกบค าวา ความหนาแนน (Density) ซงเปนค าทใชในทางชววทยา โดยทความแออดนนหมายความถง การทบคคลรสกมความเปนสวนตวนอย เปนปฏกรยาตอบกลบสวนบคคล ซงมพนฐานมาจากความรสกวา ตนเองมเนอทวางสวนตวนอย ไมเพยงพอตอความรสก ซงความรสกแออดหรออดอดนจะมอทธพลมาจากหลาย ๆ ตวแปรดวยกน สงทสมพนธกนกบความแออดคอ เนอทวางสวนบคคล ซงเปรยบไดกบรศมวงลอมหรอขอบเขตรายรอบตวบคคลแตละคน ถาเกดมผอนรกล าเขาไปในรศมชองวางนจะท าใหเจาของเนอทรสกไมสบายใจ อยากจะถอยหางออกไปเพอรกษาระยะหางสวนบคคลนเอาไว ชองวางนเคลอนไหวตดตามตวบคคลไปมาไดตลอดทกททกเวลา อยางไรกตาม ขนาดวงของชองวางนจะเปลยนแปลงแตกตางกนในบคคลเดยวกนซงแลวแตสถานการณ และความอดทนไดตอ

ความใกลชดของคนรายรอบขาง เชน เนอทวางขณะดกฬาบนอฒจนทรดวยกน ขณะชมดนตรคอนเสรต ขณะอยในวงสนทนาทางธรกจ ขณะมการประชมสมมนา ฯลฯ ฮอลล (Hall,1966) ไดแบงพนททางสงคมหรอเนอทวางสวนบคคลเปนวงกลม 4 วงทมจดศนยกลางเดยวกน แตมระยะรศมทแตกตางกน ดงตอไปน (ดงแสดงในภาพ 12.24 ประกอบ)

จด A = จดศนยกลางหรอจดต าแหนงของตวบคคลนน AB = ระยะใกลชด (รศมประมาณ 0 - 45 ซม. จากจดศนยกลาง A) BC = ระยะสวนตว (รศมประมาณ 45 - 120 ซม. จากจดศนยกลาง A) CD = ระยะสงคมหรอระยะธรกจ (รศมประมาณ 120 - 350 ซม. จากจดศนยกลาง A) DE = ระยะสาธารณะ (รศมประมาณ 350 - 750 ซม. จากจดศนยกลาง A) ภาพท 12.24 แสดงเนอทวางสวนตวของระยะตาง ๆ 4 ระยะทลอมรอบตวบคคลตามแนวคดของ

ฮอลล 1. ระยะใกลชด (Intimate Distance) มรศมวงกลมหางจากตวบคคลนน 0 - 45 ซม. วงระยะนมไวส าหรบคนใกลชดหรอคนทสนทสนมจรง ๆ 2. ระยะสวนตว (Personal Distance) มรศมวงกลมหางจากตวบคคล ในชวง 45 - 120 ซม. วงระยะนมไวส าหรบคนทรจกคนเคยกน คนทเปนมตรสนทสนมกนพอสมควร เพ อนรวมงาน 3. ระยะสงคม (Social Distance) มรศมวงกลมหางจากตวบคคล 120 - 350 ซม.วงระยะนมไวส าหรบคนทท างานรวมกน มความเปนกนเองนอย บางครงกอาจจะเรยกอกอยางหนงวา ระยะธรกจ 4. ระยะสาธารณะ (Public Distance) มรศมวงกลมหางจากตวบคคล 3.5 - 7.5 ม. วงระยะนมไวส าหรบคนไมรจกนมากอน วงระยะนอยนอกการเกยวของกนทางสงคม เปนระยะปฏสมพนธกบสงแวดลอม

ตวแปรอน ๆ ทมผลกระทบตอรศมของวงกลมดงกลาว กเชน ลกษณะนสยสวนตว อาย เพศ วฒนธรรมประเพณ สถานภาพ และความสนทสนมคนเคยกน เปนตน ถาหากมการรกล าระยะเหลานจากคนแปลกหนา หรอบคคลนอกกลม ปฏกรยาอาการตอบโตของบคคลเจาของเนอทวางสวนตวกจะเกดมขน เชน การลกหรอเดนหน การไมพดคยโตตอบ การขอรองใหผมาใหมเลอนเกาอหรอถอยหางออกไป การใชสายตาจองใหผบกรกรตว การวางกระเปา หรอถงสงของกนหรอเพอขยายหรอคงไวซงชองวางสวนตว การเกดความเครยดและความไมสบายใจ รสกอดอด หายใจไมสะดวก ปวดหว คลนไสอาเจยน ฯลฯ 2.2 อาณาเขตการท างาน อาณาเขตจะเปนพนทจรง (Real Estate) ทสามารถระบขอบเขตของแตละคน ไดออกมาเปนภาพพนทชดเจน อาณาเขตการท างานจะอยคงทไมเคลอนไปตามตวบคคลไปทกหนทกแ ห ง ค านเปนทรวมแนวความคดในเรองชองวาง รวปองกน ความเปนเจาของ ทสวนบคคล พมไม กระถางตนไม กระดาน ต ชนวางของ ก าแพง บอรดกน (Partition Board) ก าแพง ประต หนาตาง เชอกกน ฯลฯ เพอใชเปนตวบงบอกระยะครอบครองหรออาณาเขตการท างานของแตละบคคล (ดงแสดงในภาพ 12.10 ประกอบ)

ภาพท 12.10 ตวอยางการก าหนดอาณาเขตการท างานทท างานกนเปนกลมในบรเวณเดยวกน

โดยใชต ชนวางของ กระถางตนไม แผงพารทชนบอรดกน เปนตวแบงหรอบงชบอกอาณาเขตการท างานของพนกงานแตละคน

2.2 ความเปนสวนตว

ความเปนสวนตวคอความตองการทจะเปนสวนตว แยกหางออกจากกลมคน มความเปนอสระทจะกระท าภารกจสวนตวตามตองการ และการมอสระทจะเลอกวาจะสอสารอะไรอยางไร กบใคร อยางไรกตาม การออกแบบสถานทท างาน โดยอาศยหลกการทางจตวทยาสงคมทไดกลาวมาทง 3 ปจจยน เปนเพยงหลกการ หรอแนวคดกวางๆ ซงในปจจบนไดมแนวคดในการออกแบบสถานทท างานใหมๆ โดยอาศยหลกการทางจตวทยาสงคมน มอยมากมายหลายรปแบบดวยกน เชน แนวคดการจดตกแตงสถานทแบบ Landscape Office การจดเนอทท างานแบบ e-Office ซงมใหเหนอยตามสถานทท างานยคสมยใหม น เชน ทบรษท Google (Thailand), บรษทบตรเครดต KTC, บรษท KBANK ในเครอธนาคารกสกรไทย เปนตน

ภาพท 12.11 ตวอยางการใชปจจยทางจตวทยาสงคมในการก าหนดอาณาเขตการท างาน

แบบยดหยน สามารถเคลอนยายไดทวบรเวณส านกงาน เพอลดความจ าเจ กบสงแวดลอมสภาพเดมๆ

แนวทางในการน าเอาปจจยทางจตวทยาสงคมไปใชในการออกแบบสถานงานหรอสถานทปฏบตงาน สงแวดลอมทางกายภาพและสงแวดลอมทางสงคมตองควบคกนไปในการออกแบบสถานงานหรอสถานทปฏบตงาน ไมวาเราจะออกแบบสถานทใหถกตองตามหลกเออรกอนอมกสและเขากบสดสวนรางกายมากสกเพยงใด แตถามขอจ ากดในดานปจจยทางจตวทยาสงคมทไมดกจะมผลกระทบคอ จะไปลดประสทธภาพของการท างานลง เชน เกาอทถกตงอยใกลชดตดกบเกาอตวอน ๆ มาก ผนงจะรสกอดอด ไมสบายใจ หรอตวอยางเรองของหองท างานทมพนกงานหลายคนท างานรวมกน แมวาจะไดรบการออกแบบมาอยางด มแอรเยนเฉยบ เงยบสบาย กอาจจะท าใหประสทธภาพในการปฏบตงานลดลง ถาการหากจดแบงเนอทท างานเปนไปในกรณท

1. ไมมทวางสวนตว ท าใหเกดการนงแบบสลบทวางไปทวพนท ท าใหไมมระยะหางหรอระยะสวนตวทเพยงพอหรอเหมาะสม 2. ผนงไมสามารถก าหนดอาณาเขตการท างานของตนเองไดเลย เชน ไมมทวางพอ ในการวางเอกสาร หรอขาวของสวนตวกระจกกระจก (เชน รปถายของบคคลในครอบครว กรอบปรญญาบตรหรอประกาศนยบตร พรมเชดเทาหรอนาฬกาทตนเองชอบ กระปองใสเครองเขยน ฯลฯ) 3. ผปฏบตงานไมไดรบอนญาตใหมอสระในการตกแตงประดบประดา ปรบปรงเปลยนแปลงอาณาเขตการท างานของตนเองไดตามชอบใจสวนบคคลในระดบหนง ดงนนผออกแบบจงควรออกแบบสถานทใหเหมาะสมกบสภาพสถานทท างานและสงแวดลอม เพอลดความหนาแนนแออดในทางความรสกของบคคล และเพอใหไดเนอทวางทาง จตวทยาสงคมทเพยงพอกบความตองการของผปฏบตงานแตละคน แตอยางไรกตามในบางครงเมอไมสามารถออกแบบใหไดสดสวนและเนอทสวนบคคลทถกตองตามหลกวชาได 100 เปอรเซนต และมองในแงของความเปนจรงแลว บางครงเราอาจไมสามารถเพมทวางสวนตวทางจตใจไดเลย ในกรณนเชนน อาจแกไขไดโดยการเพมเครองหมาย สญลกษณ การใชส การตกแตงเฟอรนเจอร การใชอปกรณกนเขตทแนนอนเปนสดเปนสวน หรอการใชลายเสนตางๆ (ดงแสดงในภาพ 12.12 ประกอบ) เพอเพมเตมเนอทวางในทางอารมณความรสกนกคดแทนกได