งานสงเสรมสขภาพชองปาก ในโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

ศนยอนามยท 5 ราชบร

พฤษภาคม 2562

ฟนถาวรจะอยกบเดกไปตลอดชวต

โรงเรยน: ทฝกสขนสย

• เดกเขาสระบบการศกษาประถมศกษา ซงเปนการศกษาภาคบงคบ เมออาย 6 ป

• ฟนกรามถาวรซทหนงเปนฟนถาวรซแรกทข นในปาก เมออาย 6 ป

• เดกใชชวตในโรงเรยน ปละ 230 วน วนละ 6-8 ชวโมง

โรงเรยน: ทฝกสขนสย

• ปญหาสภาวะสขภาพชองปากในเดก 4-12 ป คอโรคฟนผ • สภาวะเหงอกอกเสบจะเรมเมอเดกมฟน

แทในชองปากชน ป. 3- ป. 6 เปนชวงทจะเรมมปญหาเหงอกอกเสบ

• คราบจลนทรย (plaque or bio-film) เปนปจจยหลก

ปญหาสขภาพชองปากเดกวยเรยน

สถานการณสขภาพชองปาก ป 2561

รบ

นฐ สพ กจ

สค สส

พบ

ปข

เดกอาย 3 ป มโรคฟนผ รอยละ 40.7 แนวโนมผลดลง

รบ

นฐ สพ กจ

สค สส

พบ

ปข

วยเรยนอาย 12 ป มโรคฟนผ รอยละ 40.1 แนวโนมผลดลง

สส 49.0 % นฐ 44.0 % สค 43.2 %

กจ 48.0 % นฐ 44.7 %

ตากวา 40% 40 – 50 % มากกวา 50 %

รบ พบ ปข ใชขอมล HDC จงหวดอนเปนขอมลจากการสารวจเฝาระวงทนตฯ

สภาวะสขภาพชองปากของประชาชนกลมวยสาคญ ป 2561

สขภาพชองปาก เขตสขภาพท 5

เดกอาย 3 ป มฟนนานมผรอยละ 40.7 มแนวโนมลดลงในชวง 6 ป

37 37 38 44 43 49

39 35 41

01020304050607080

รอยละของเดกอาย 3 ป มโรคฟนผ

ป2557 ป2558 ป2559 ป2560 ป2561

เดกอาย 12 ป มโรคฟนผรอยละ 40.1 แนวโนมคงทในชวงป57-60 แลวลดลงในป60-61

27

48

32

45 33 39

32 29 40

01020304050607080

รอยละของเดกอาย 12 ป มโรคฟนผ

ป2557 ป2558 ป2559 ป2560 ป2561

อตราฟนผ เดกอาย 3 ป (ชดฟนนานม) 58.1 , 51.7 , 51.0 , 47.8 , 46.8 , 40.7 แนวโนม 6 ป (ป2556 – 2561)

อตราฟนผ เดกอาย 12 ป (ชดฟนถาวร) 48.2 , 44.4 , 45.6 , 44.0 , 42.9 , 40.1

ป 2561 รบ พบ ปข ใชขอมล HDC จงหวดอนเปนขอมลจากการสารวจเฝาระวงทนตฯ

การจดการสงแวดลอมใหเออตอสขภาพชองปากทด ในโรงเรยน

สขภาพชองปาก เขตสขภาพท 5

รอยละของโรงเรยนทไมมการขายขนมกรบกรอบ/เครองดมเสยงตอฟนผ

41 33 27

66

32 35

79

44

0102030405060708090

100

ป 2556 ป2557 ป2558 ป2559 ป2560

0.97 0.93

1.31 1.53

1.16 1.42

1.20

0.000.200.400.600.801.001.201.401.601.802.00

ป 2556 ป2557 ป2558 ป2559 ป2560

คร ง/วนทด มนาอดลม

1.33 1.49

1.99 1.85 1.84 1.83 1.68

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

ป2556 ป2557 ป2558 ป2559 ป2560

คร ง/วนทกนขนมกรบกรอบ

รอยละของเดกอาย 12 ป มฟนดไมมผ (Cavity free)

สขภาพชองปาก เขตสขภาพท 5

ปงบประมาณ2560 (ขอมลHDC) เดกอาย 12 ป มฟนดไมมผ รอยละ 64.0

“ฟนดไมมผ” Cavity free = Caries free ปราศจากฟนผ + ผท ไดรบการรกษาฟนผแลว (ไมนบถอนฟนแท)

52 56 62

45

63 60 45 56 54 58

70 71 60

68 67 58 59 64

0

20

40

60

80

100

รอยละของเดกอาย 12 ป

Caries free Cavity free

ปงบประมาณ2561 (ขอมลHDC) เดกอาย 12 ป มฟนดไมมผ รอยละ 80.5

73 66 69 62

80 74 68 71 70

80 84 73

81 84 87 79 78 81

0

20

40

60

80

100

รอยละของเดกอาย 12 ป

Caries free Cavity free

50

10 องคประกอบของ รร.สงเสรมสขภาพ

1.นโยบายของโรงเรยน

4.การจดสงแวดลอมในโรงเรยนทเอ อตอสขภาพ

2.การบรหารจดการใน รร.

3.โครงการรวมระหวางโรงเรยนและชมชน

5.บรการอนามยโรงเรยน

6.สขศกษาในโรงเรยน

9.การใหคาปรกษาและสนบสนนทางสงคม

10.การสงเสรมสขภาพบคลากรในโรงเรยน

8.การออกกาลงกาย กฬา และนนทนาการ

7.โภชนาการและอาหารทปลอดภย

โรงเรยนเดกไทยฟนด

ขนม เครองดม

เหงอก ปกต

ฟนไมผ

ความร ทกษะ

แปรงฟน

นร.ทกคน แปรงฟน

หลงอาหารกลางวน

ดวยยาสฟนF ทกวน

อยางมประสทธภาพ

นร.ไดรบความร

เจตคต และฝกทกษะตาม

สขบญญตฯ

โรงเรยนไมจาหนาย

อาหาร เครองดม

ทเสยงตอฟนผ ไดแก

ทอฟฟ นาอดลม ขนมถง

นมเปรยว นมปรงรส

นกเรยน

รอยละ50 ขนไป

ไมมเหงอกอกเสบ

นกเรยนทกคน

ไมมฟนแทผ ตรวจ สงตอ

องคประกอบ

รร.สงเสรม

สขภาพ

นร.ไดรบการตรวจสขภาพชองปาก อยาง

นอยปละ 1 ครง

นร.ทเจบปวยไดรบการ

รกษาทางทนตกรรม

ความรอบรดานสขภาพ หมายถง... ระดบความรอบรและความสามารถของบคคลในการกลนกรอง ประเมน ขอมลตางๆ ทไดรบจากทกชองทาง และตดสนใจทจะปรบเปลยนพฤตกรรม เลอกใชบรการและผลตภณฑสขภาพไดอยางเหมาะสม (มตทประชม สธ. 8 กพ.60)

V shape กระบวนการเปลยนแปลงภายในตวบคคลเพอใหเกดการเรยนร

Key messages

ปองกนฟนผ

2 อ

อ อาหาร อ อนามย

แปรงฟนตอนเชา และกอนนอน ** แปรงฟนกอนนอนสาคญมาก ** เพราะการชะลางกรดในชองปากนอย เนองจากตอนนอน อวยวะในปาก เคลอนไหวนอย นาลายไหลนอย

แปรงฟน222

2 นาท เปนเวลาเฉลยทใช ในการแปรงฟนฟนใหทวถงทกซ และทกดานของฟนแตละซ และใหเวลาฟลออไรด ในยาสฟนทาปฏกรยาทางเคม กบตวฟน ตอตานฟนผ

แปรงฟน222

เพราะจาเปนตองใหฟลออไรด ทาปฏกรยาบนฟนนานเพยงพอ โดยปราศจากการรบกวน

การดมนาเปนการชะลางฟลออไรด ในขณะทการกนอาหาร/ขนม นอกจากจะลดฟลออไรดบนฟนแลว ยงเพมจานวนจลนทรย และเพม สภาพความเปนกรดในชองปากดวย

สรางสขนสยในโรงเรยน

จดกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวน • เดกมแปรงทอยในสภาพด ยาสฟนฟลออไรด • การจดเกบแปรงถกสขลกษณะ • สถานทแปรงฟน มอาง เหมาะสม • มคร/นร.ควบคมดแล “แปรงฟน 2-2-2” บวนนานอย • มการตรวจประสทธภาพการแปรงฟน

ตรวจประสทธภาพการแปรงฟน • ใชยาเมดยอมสฟน / สผสมอาหาร (สแดง) • ควรทาอยางสมาเสมอ เปนการฝกทกษะนกเรยน • ระยะแรก ยอมสกอนแปรงฟน -> ฝกทาแปรงฟน ทกซ ทกดาน

• ระยะตอมา ยอมสหลงแปรงฟน -> ทดสอบความสะอาด

ปองกนฟนผ

2 อ

อ อาหาร อ อนามย

ลดการบรโภคอาหารหวานในเดก

อ อาหาร

นกเรยนมความรในการเลอกรบประทานอาหารทมคณคา ถกหลกโภชนาการ และความปลอดภย

ไมมการจาหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพ เชน ทอฟฟ ขนมถงกรบกรอบ นาอดลม ฯลฯ

โภชนาการและอาหารทปลอดภย

ปจจยแวดลอมในโรงเรยน

– นโยบายการจดการเรองอาหาร/ขนม/เครองดม

• การดแลเรองอาหารกลางวนและอาหารวาง • นาดมสะอาด • การจดระเบยบรานขายอาหาร/ขนม

สขนสยเพอสขภาพชองปาก • การควบคมอาหารวาง

และเครองดม – ไมเกน 2 ครง/วน – ควบคมอาหารวาง/ขนม

ระหวางมอ ปรมาณพลงงาน 100 kcal

– ไมบรโภคนาอดลม และเนนนมจด

– นาหวานทบรโภค นาตาลไมเกน 5%

การบรณาการในหลกสตรการเรยนการสอน

การจดกระบวนการเรยนร • มหลกสตร กจกรรมพฒนาผเรยน เดกมสวนรวม • มสอการสอน พฒนาทกษะสวนบคคล

บทบาทครอนามย / ครประจาช น 1. ดแลใหเดกนกเรยนทกคน แปรงฟนหลงอาหารกลางวนทกวน

ดวยยาสฟนผสมฟลออไรด

- เตรยมสถานทแปรงฟน ไมมนาขง ไมล น - จดหาอปกรณแปรงฟนทเหมาะสมกบเดก - ฝกทกษะการแปรงฟน (ทาขยบปด) และ ฝกใหนกเรยนตรวจความสะอาดหลงแปรงฟน - การเกบอปกรณแปรงฟน ไมปะปนกน ไมอบชน อากาศถายเทสะดวก ปลอดจากแมลง

บทบาทครอนามย / ครประจาช น 2. ครตรวจเฝาระวงทนตสขภาพ ตรวจฟนผ เหงอกอกเสบ ภาคเรยนละ 1 คร ง และสงตอไปรบบรการ สรปวเคราะห และนาขอมลไปจดทา

โครงการแกไขปญหา หรอเสนอแนะ ใหนกเรยนทาโครงงาน

บทบาทครอนามย / ครประจาช น 3. จดกจกรรมเรยนรเร องทนตสขภาพในช นเรยน

– การดแลสขภาพชองปาก – การเลอกรบประทานอาหาร

4. ควบคมการจาหนายอาหาร ขนม เครองดม ทเส ยงตอฟนผ - ไมหวานจด ไมเคมจด และไมมไขมนสง - ไมจาหนายทอฟฟ ชอกโกแลต ขนมกรบกรอบ ขนมทมนาตาลสงเกน 12 กรม หรอ 3 ชอนชา - ไมจาหนายนาอดลม นมเปรยว - เครองดมมนาตาลไมเกน 5%

• กรณไมเตมนาแขง นาตาลครงขด (50 กรม) ตอนา 1 ลตร

• กรณเตมนาแขง นาตาล 1 ขด (100 กรม) ตอนา 1 ลตร

การสรางความรวมมอกบผปกครอง ชมชน จนท

• การสอสารปญหาสขภาพชองปากเดกใหผปกครองทราบและชวยดแล

• แจงปญหาเดกทตองรกษากบเจาหนาท • ความรวมมอกบชมชน กรรมการ รร. อบต

การจดบรการสขภาพชองปาก

• การมระบบขอมลทด • การคดกรองและบนทกสภาวะ

สขภาพชองปากของเดกเปนรายบคคล

• การจดบรการทเหมาะสม • เนนการปองกนโรค เชน

การใช sealant , fluoride • การจดระบบสงตอทม

ประสทธภาพ

1. พฒนาความร และทกษะ ของครอนามย / ครประจาช น และนกเรยนแกนนา ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

2. สนบสนนการดาเนนงานของคร และนกเรยนแกนนา เชน จดกจกรรมรณรงค เนอหาการสอน/กจกรรมในหองเรยน ฝกทกษะเดกนกเรยน ใหคาปรกษาเรองโครงงาน ฯลฯ

3. จดบรการทนตกรรมปองกน

- ตรวจสขภาพชองปากเดกนกเรยน ช น ป.1 ทกคน และวางแผนรกษา - ตรวจสขภาพชองปาก ช น ป.2-6 - บรการเคลอบหลมรองฟน นกเรยนช น ป.1 , ป.6

- จดทารายงานสรปผลบรการทนตกรรมปองกน แจงโรงเรยน

บทบาททนตบคลากร

บทบาททนตบคลากร

4. จดบรการทนตกรรม ตามระบบเฝาระวงทนตสขภาพในโรงเรยน

- จดระบบนดหมาย หรอ ออกหนวยรกษาทนตกรรม เชน อดฟน ถอนฟน ฯลฯ สงตอรกษา รพ. กรณซบซอน

- รายงานสรปผลการจดบรการ รกษาทนตกรรม แจงโรงเรยน

5. สงเสรมการแลกเปลยนเรยนรระหวางโรงเรยน

เพอกระตนใหเกดการถายทอด และแลกเปลยนเทคนควธการ นวตกรรม มการชวยเหลอกนระหวางโรงเรยน ชวยใหโรงเรยนพฒนากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากได มากขน เชน คหโรงเรยน เครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด

เมษายน 2557