บริหารจัดการร่วมกัน เพื่อให้...

1.เพอสนบสนนใหเกษตรกรมการรวมกลมท าการผลต มการ

บรหารจดการรวมกน เพอใหเกดการรวมกนผลตและรวมกน

จ าหนายโดยมตลาดรองรบทแนนอน

2. เพอใหเกษตรกรสามารถลดตนทนการผลตและมผลผลตตอ

หนวยเพมขน รวมท งผลผลตมคณภาพไดมาตรฐาน ภายใต

การบรณาการของหนวยงานภาครฐ

พฒนากลมชาวนาแปลงใหญเพมขน 750 กลม

พ นท 744,000 ไร ใน 51 จงหวด

ลดตนทนตอตนไมนอยกวารอยละ 10

เพมผลผลตตอไรไมนอยกวารอยละ 10

พฒนาเกษตรกร 54,400 ราย เขาสระบบมาตรฐานในปแรก และ

ตรวจรบรองมาตรฐานในปท 2

เปาหมาย

รายการ 2560 2561 2562 2563 2564

จ านวนแปลงรวม

1,175 2,350 4,700 9,400 18,800

เปาหมายเพม

750 1,175 2,350 4,700 9,400

เกษตรกร

94,000 188,000 376,000 752,000 1,504,000

พนท(ลานไร) 1.75 2.925 5.275 9.975 19.375

งบประมาณ 411.025 1,107.27 2,123.33 4,163.55 8,312.45

พนทด าเนนการนาแปลงใหญ เพมเตม

(750 แปลง)

ประเภทขาว จ านวนแปลง

พนท(ไร) เกษตรกร (ราย)

คาดการผลผลต(ตน)

ขาวขาว 155 170,554 9,047 136,443

ขาวปทมธาน 1 20 19,749 1,126 45,582

ขาวหอมมะล 422 452,865 32,253 226,433

ขาวเหนยว 125 91,164 9,737 45,582

ขาวส 28 10,368 2,237 4,147

รวม 750 744,700 54,400 428,404

ขาวนาผลตเมลดพนธ 20%-ของพทท

● เชอมโยงตลาดระหวางชมชนกบ ผประกอบการ เชน สหกรณ การเกษตร โรงส และผประกอบการ ● จดท าขอตกลงรวมในการรบซอ ผลผลตในราคาทเปนธรรม

ชาวนาผลตขาว GAP 80 % ของ

พนท

● ลดคาเมลดพนธ - สงเสรมการผลตและการใชเมลดพนธด ● ลดคาป ยเคม -ต งกลมผลตป ยอนทรย ● ลดคาสารเคม -ต งกลมบรหารจดการศตรขาว ● ต งกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร

● จดท าแปลงเรยนร ● จดเวทแลกเปลยนเรยนร ● เตรยมความพรอมเขาสระบบGAP ● จดสอสงเสรมเผยแพร

● ต งกรรมการกลมฝายตางๆไดแก กลมผลตเมลดพนธ กลมป ย กลมจดการศตรขาว กลมบรหารเครองจกรกล ● พฒนาผจดการแปลง ● จดเวทชมชน ● จดประชมผน านาแปลงใหญ

การสนบสนน เปาหมาย

● กระบวนการสรางความเขมแขงของกลม ● เมลดพนธขาวคณภาพด ● เครองปลกขาวและเครองคดเมลดพนธขาวใหยม ● วสดอปกรณในการผลตป ยอนทรยและ การผลตสารชวภณฑ ● ถายทอดความร/ใหค าแนะน าตลอดฤดเพาะปลก ● ตรวจรบรองมาตรฐาน GAP/pre GAP/อนทรย ● สนเชอในการจดหาปจจยการผลต/เครองจกรกลและรวบรวมผลผลต ● เชอมโยงการตลาด 6

300 - 3,000 ไร

ลดตนทนการผลต 20 % เพมผลผลต 20% ไดมาตรฐานGAP

จ าหนายขาไดราคาด

แนวทางการด าเนนงานนาแปลงใหญ

พฒนาทมผจดการแปลง - จดอบรมและใหค าปรกษาแกผจดการแปลง

สรางความเขมแขงของกลม - จดเวทชมชน - จดประชมผน ากลมระดบจงหวด

บรหารจดการโครงการ - เจาหนาทตดตามใหค าแนะน า/ ปรกษาตลอดฤดการผลต

-สนบสนนเมลดพนธส าหรบกลมผผลตเมลดพนธ (20%ของพนทจ านวน 3 ป)

-กลมผผลตขาวคณภาพ(30% ของพนทในปแรก)

-สนบสนนเครองจกรกลการเกษตร ไดแก เครองปลกขาวและเครองคดเมลดพนธขาว

-สงเสรมการผลตป ยอนทรยและชวภาพ

-สงเสรมการบรหารจดการศตรขาว

-การถายทอดความร ตลอดฤดเพาะปลก

- พฒนาเกษตรกรเขาสระบบมาตรฐาน GAP/อนทรย แบบกลม

-ส ารวจความตองการ การซอขาวแตละพนท แลวจดท าแผนการผลตใหสอดคลองกบความตองการการซอขาว

-จดเวทเชอมโยงผประกอบการเพอสรางขอตกลงดานการตลาดขาว

- สงเสรมดานการตลาดขาวผานสอตางๆ

พฒนาดานการตลาด พฒนาดานการผลต พฒนาการบรหารจดการ

สนบสนนการพฒนาผน ากลมใหเขมแขง

สนบสนนการผลตขาวใหไดมาตรฐาน สนบสนนการซอขายผลผลต

การลดตนทนการผลต(ลดคาใชจาย)

การเพมผลผลต

● สงเสรมการผลตและใชเมลดพนธด - จดท าแปลงผลตเมลดพนธขาว - จดท าแปลงผลตขาวคณภาพด ● ตงกลมผลตปยอนทรย/ชวภาพ ● ตงกลมบรหารจดการศตรขาว ● ตงกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร

● จดท าแปลงเรยนร การปลกขาวแบบประณต ● จดเวทแลกเปลยนเรยนร 2 กลม กลมผลตเมลด

พนธ/กลมผลตขาวGAP (โรงเรยนเกษตรกร) ● จดท าสอสงเสรม/เผยแพร ● น าสอมวลชนดงาน

การจดการดานการตลาด ● จดประชมเชอมโยงตลาด ระหวางชมชนกบผประกอบการ เพอวางแผนการตลาด ก าหนดชนด/ปรมาณ/คณภาพ ทตองการรบซอ และจดท าขอตกลง เกษตรพนธสญญา จบคธรกจ

การบรหารจดการโครงการ ● จดสมมนาชแจงโครงการ ● จดท าคมอโครงการ ● จางเหมา จนท. ชวยปฏบตงาน

● ประชมตดตามงานของหนวยงานภาค

● ตดตาม นเทศงาน ประเมนผลโครงการ ● ประชมเชงปฏบตการสรปผล

การบรหารจดการชมชน ● ตงคณะกรรมการบรหารจดการกลม ● ตงผจดการและพฒนาใหเปนมออาชพ ● จดเวทชมชน ● จดท าทะเบยนและขอมลสมาชก ● สรางเครอขายประธานนาแปลงใหญ

Road Map ป 2560

เตรยมการ จดท า

แผนปฏบต การ

พฒนาดานการผลต

สรางความเขมแขงของ

กลม

พฒนาดานการตลาดและเผยแพร

ประชาสมพนธ

1.1 ส ารวจความตองการซอขาวของแตละพนท และดานการตลาด เชอมโยง (พณ.) 1.2 จดเตรยมเมลดพนธขาว (กข.) 1.3 คดเลอกผจดการแปลง (SC) 1.3 ประชมชแจงผจดการแปลงเพอก าหนดบทบาทหนาท (กสก./กข.) 1.5 จดท าทะเบยนสมาชกและบนทกขอมลพนฐาน (ผจดการแปลง/กสก.)

2.1 ประชมคณะท างาน SC เพอบรณาการการท างาน (SC) 2.2 ผจดการแปลงรวมกบสมาชกวเคราะหและก าหนดเปาหมายในการพฒนา (กสก./กข./ชป./พด./กสส./สปก.) 2.3 จดท าแผนการพฒนากลมและก าหนดเปาหมายในการพฒนา (กสก./กข./ชป./พด./กสส./สปก.)

4.1 สนบสนนเมลดพนธ (กข.) 4.2 สนบสนนเครองจกรกลการเกษตร (กข.) 4.3 สงเสรมการผลตป ยอนทรยและชวภาพ (พด.) 4.4 สงเสรมการบรหารจดการศตรขาว (กสก.) 4.5 ถายทอดความร/ส อเผยแพร/แปลงเรยนร(กสก. ,กข.และหนวยงานภาค) 4.6 สงเสรมใหความรในการผลตตามระบบGAP/ ICS (กสก./กข.)

3.1 พฒนาผจดการแปลง(กสก.) 3.2 จดเวทชมชน (กสก.) 3.2 จดประชมสมาชกกลมเพอท าแผนการผลตรายครวเรอน/บนทกบญชครวเรอน (ผจก.) 3.3 ประชมผจดการแปลงคณะกรรมการ และหนวยงานภาค

ระดบจงหวด (SC)

5.1 ประชมเชอมโยงเพอสรางขอตกลงดานการตลาด คร งท 2 (กสส./พณ.) 5.2 จดท าสอสงเสรมดานการตลาดและเผยแพรผานสอตางๆ (กสส./พณ.)

เม.ย. - พ.ค. 60 เม.ย. - พ.ค. 60 พ.ค. - ต.ค. 60 พ.ค.-ธ.ค. 60 ก.ค. – ก.ย. 60


ลดตนทน 10 % เพมผลผลต 10 % เตรยมความพรอมเกษตรกรเขา

สระบบคณภาพมาตรฐาน

เชอมโยงตลาด เพมศกยภาพการบรหารจดการ

การตดตาม ประเมนผล และรายงาน (SC. สศก.)

แผนการด าเนนงาน ระยะเวลา กจกรรม หนวยงาน

รบผดชอบ

1 พ.ค.-ม.ย. ประชมเชอมโยงการตลาดครงท 1 สนง.สหกรณ

24-30 พ.ค. สมมนาชแจงโครงการ/สงคมอ กข./กสก.

30พ.ค.- 15 ม.ย. จดสรรงบประมาณลงพนท กข.

30พ.ค.-30 มย. จดสงเมลดพนธ/วสดอปกรณ กข./พ.ด.

30พ.ค.-30 มย. จดสงเครองปลกขาว ศนยเมลดพนธขาว

30พ.ค.-30 มย. สาธตการปลกขาว/แปลงเรยนร ศนยวจยขาว

30พ.ค.-30 มย. จดเวทชมชน เกษตรอ าเภอ/ต าบล

พ.ค.-ก.ย. พฒนาทมผจดการ กสก.

ม.ย.-ก.ย. จดเวทเรยนร เกษตรอ าเภอ/ต าบล ทกหนวยงาน

แผนการด าเนนงาน ระยะเวลา กจกรรม หนวยงาน

รบผดชอบ

ม.ย.-ก.ค. ประชมหนวยงานภาค สนง.กษ.SC

ม.ย.-ก.ย. ตดตามใหค าแนะน า กข./กสก./ทมSC

ส.ค.-ก.ย. ประชมเชอมโยงตลาด ครงท 2 สนง.สหกรณ

ม.ย.-ก.ย. กจกรรมกลมปจจยการผลต 4 กลม กอ./ศวข/ศมข./พ.ด.

ส.ค.-ก.ย. ประสานรถเกยวขาว ผจดการ

ม.ย.-ก.ย. จดท าแผนรายแปลงและบนทกขอมล

ผจดการ/สมาชก

ส.ค.-ก.ย. ตดตามประเมนผล สศก.

ก.ย.-พ.ย. เกบเกยว ผจดการแปลง/สมาชก

1.เลอกพ นททเหมาะสมรวมแปลงเลกใหเปนแปลงใหญและมการ

รวมกลมของเกษตรกร

2. บรหารจดการครบวงจรตลอดหวงโซอปทาน

3. บรหารจดการในรปแบบคณะกรรมการโดยมผจดการแปลงมอ

อาชพ

4. จดท าแผนและบรณาการท างานรวมกนทกภาคสวน

12 12

หลกการด าเนนงานการสงเสรมการเกษตร แบบแปลงใหญ

1 2 3 4 5

• ราคา • คณภาพ • เงนทน

• คณภาพ • การสญเสย • ระยะเวลา

• ลกคา • สถานท • มาตรฐานสนคา • ราคา

• ความพอเพยง • ความรวดเรว • อตราคาจาง

• พนธ • เทคโนโลย • น า • โรคแมลง

ตองวเคราะหในแตละขนตอนวามปญหาอปสรรค

อะไรบาง จะตองแกไขหรอพฒนาอยางไร

ควรเรมจากการวเคราะหการตลาดกอนลงมอท าการผลต

ระดบไรนา

แนวทางในการวเคราะหหวงโซอปทานของสนคา

เกษตร

การจดหา ปจจยการผลต

การผลต ในไรนา

การเกบเกยว การตลาด การขนสง

ผจดการ

Supply Chain

13

ผจดการแปลงมออาชพ

ใครคอผจดการแปลง : เกษตรอ าเภอ/เจาหนาทสงเสรม

การเกษตร/เจาหนาทจากหนวยงานทรบผดชอบ /

เกษตรกรในกลมทมคณสมบตเหมาะสมและสมครใจใน

การท าหนาทผจดการ

การพฒนาผจดการแปลง/ทมบรหารแปลง

ทมผจดการ ประกอบดวย ผจดการ ประธานกลม หวหนากลม

ผลตปจจยการผลต 4 กลมไดแก กลมผลตเมลดพนธ หวหนา

กลมป ย หวหนากลมบรหารศตรขาว หวหนากลมเครองจกรกล

การเกษตร และเจาหนาทสงเสรมการเกษตร

จดหาสถาบนการศกษาใหมาพฒนาความรความสามารถของ

ทมผจดการ และใหค าปรกษาระหวางการบรหารจดการแปลง

ใหสามารถบรหารจดการแปลงไดอยางมประสทธภาพ

การสรางความเขมแขงของกลม

การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน

โดยการจดเวทชมชน

วตถประสงค 1. เพอชแจงเปาหมาย แนวทางการด าเนนงานโครงการใหกบ

เกษตรกรในชมชนใหมความเขาใจทตรงกน

2. เปนเวทใหเกษตรกรและนกวชาการเกษตรรวมกน วเคราะห

พ นทก าหนดเปาหมาย/วางแผนในการผลต

3. เพอก าหนดองคความรและเลอกชดเทคโนโลยการผลตขาวให

เหมาะสมกบพ นท

4. วางแผนการด าเนนงานโครงการทเปนทยอมรบรวมกนและ

ก าหนดกฎระเบยบของกลมและเลอกตงกรรมการ

จดเวทชมชน 1ครง โดยมบคคลเปาหมาย 50 คน/ครง โดย

มเจาหนาทผเกยวของไดแก ผน าชมชน เจาหนาทส านกงาน

เกษตรจงหวด/อ าเภอ ศนยวจยขาว/ ศนยเมลดพนธขาวท

รบผดชอบ พฒนาทดน หนวยงานทองถน หนวยงานอน ๆ ท

รวมบรณาการโครงการทเกยวของ และผมสวนไดสวนเสยใน

ชมชน (Stakeholders)

งบประมาณ 10,000 บาท ส าหรบเปนคาอาหารกลางวน

อาหารวางและเครองดม คาวสดอปกรณในการจดเวท เชน

กระดาษฟาง ปากกาคาเชาเครองเสยง เปนตน

การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน โดยการจดเวทชมชน

การเตรยมการ

1) ส านกงานอ าเภอ ก าหนดแผนการจดท าเวทชมชน

2) เชญเกษตรกรในชมชน หนวยงานทเกยวของ/ผมสวนไดสวนเสยในชมชน

(Stakeholders) ทงภาครฐ /เอกชน ไดแก ศนยขาวชมชน องคกรสวน

ทองถน สหกรณการเกษตร ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

สกต. ชมรมผผลตและผจ าหนายเมลดพนธ ผประกอบการรบจาง เตรยม

ดนปลก เกบเกยว และผประกอบการคาขาวทเกยวของ เปนตน

3) ส านกงานเกษตรอ าเภอ หารอรวมกบ หนวยงานทเกยวของเพอ

ก าหนดกรอบวธการ ตลอดจนขนตอน วสดอปกรณในการจดเวท

ชมชน เพอแบงบทบาทหนาทในการด าเนนการของแตละหนวยงาน

ในการจดเวทชมชน

การจดเวทชมชน : วธด าเนนการ

การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน โดยการจดเวทชมชน

ประเดนในการจดเวท

1) ปญหาการปลกขาวในฤดทผานมา เพอวเคราะหตนทน และก าหนดเทคโนโลยในการผลต

2) การจดท าแผนการปลกขาวของกลม และการจดท าแผนการด าเนนงานโครงการ/บทบาท

หนวยงานตางๆ ทรวมโครงการฯ

3) การจดตงคณะกรรมการบรหารกลม

(1) การตงคณะกรรมการบรหาร และคณะกรรมการ 4 กลมยอย

(2) ก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการแตละฝาย

4) การก าหนดเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดท าแปลงสงเสรมกรรมวธการปลกขาวแบบ

ประณต เชน วธการปลกขาว โดยเปลยนการท านาหวานเปนการหยอด โดยใชเครองหยอด

ขาว หรอลดอตราเมลดพนธในการหวาน การใชป ยตามคาวเคราะหดน เปนตน

5) การก าหนดแผนในการปลกขาวของกลม /เปาหมายในการเพมผลผลต /ลดตนทนการ

ผลตขาว/การบรหารจดการ/การจดการดานการตลาด


การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน

โดยการจดเวทชมชน

เงอนไข/จดเนน :

การจดเวทชมชนตองเชญผแทนองคกร และประชาชนผมสวนไดเสยในชมชน

มารวมคด รวมท า รวมแกไขปญหา การมสวนรวมจะท าใหชมชนเกดความรสก

เปนเจาของโครงการ ไมรสกวาเปนงานของเจาหนาทหนวยงานใดหนวยงาน

หนง หรอของคนกลมใดกลมหนง

หนวยงานรบผดชอบ : ส านกงานเกษตรอ าเภอ

ผลลพธ ไดชนดพนธขาวทจะผลต เปาหมายการผลต(เมลดพนธขาว/

ขาวเปลอกคณภาพด) /ลดตนทน แผนการปลกขาว ชดเทคโนโลยทใชในการ

ผลตขาว แผนการตลาด และคณะกรรมการและแผนการบรหารจดการ


การบรหารจดการกลม

คณะกรรมการบรหารกลม

• องคประกอบ ประธาน รองประธาน เลขานการ เหรญญก ปฏคม กรรรมการกลมผลตปจจยการผลต 4 กลม กรรมการฝายตลาด กรรมการกลมผลตยอยๆ

• บทบาทหนาท บรหารจดการ จดท าแผนพฒนา ก าหนดระเบยบขอบงคบ ก ากบดแล ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ

• การขบเคลอน เชน การก าหนดการประชมสม าเสมอ การแบงหนาทรบผดชอบ การจดท าบญช/งบการเงน การตดตามการท างาน การปรบแผนการท างาน ระบบเอกสาร

การบรหารจดการของกลม

• จดท าแผนพฒนา ระยะยาว /รายป วสยทศน เปาหมาย กจกรรมทจะด าเนนการ โดยเฉพาะ แผนพฒนา 4 ดาน ไดแก ลดตนทน เพมผลผลต บรหารจดการและการตลาด

ตวอยางเชน ถามพนทรวม 1,000 ไร • แผนการผลต กลมผลตเมลดพนธ(20%) คอ 200 ไร ผลตขาวจเอพ 500 ไร ผลตขาวอนทรย 300 ไร จ านวนรวม 2 กลมยอย

• แผนกลมป ย คอ การผลตป ยอนทรย ๒๐๐ ตน และแผนจดหาป ยเคมราคาถก 20 ตน

• แผนกลมจดการศตรขาว คอ ผลตเชอบวเวอเรย 500 ถง • แผนกลมเครองจกรกล คอการจดการเครองหยอดขาว รถไถ รถเกยวขาว เปนตน

• นอกจากนยงตองท าแผนการตลาด และการรวบรวมผลผลต

• โดยก าหนดกจกรรม ชวงเวลา ผรบผดชอบ

คณะกรรมการบรหารกลม ประกอบดวยโครงสราง ดงน

คณะกรรมการบรหาร

กรรมการกลมผลต กรรมการกลมปจจย

การผลต 4 กลม กรรมการฝายตลาด

กรรมการฝายคณภาพ

ทปรกษา ผจดการแปลง

คณะกรรมการกลมผลตปจจยการผลต 4 กลม

กลมธนาคารปยอนทรย

กลมบรหารจดการศตร

ขาว

กลมผผลตเมลดพนธ

กลมบรหารเครองจกรกลการเกษตร

คณะกรรมการบรหารกลมนาแปลงใหญ บรหารการผลต/เงนทน/การตลาด

บรหารปจจยการผลต

แตละกลมมหวหนา

กลมและกรรมการ3-5 คน และมสมาชกตามความสนใจ

การจดตงกลมบรหารจดการเครองจกรกลการเกษตร

วตถประสงค

1. เพอใหชมชนสามารถน าเครองจกรกลมาใชในการปลกขาวไดอยางม

ประสทธภาพ ลดตนทนได และใชอยางถกวธท าใหลดการสญเสยขาวได

ดวย

2. เพอใหชมชนมระบบบรหารจดการเครองจกรกลการเกษตรทเหมาะสม


1.รถไถเตรยมดน

2.เครองหยอดขาวแหง4 แถว – 8แถว /เครองโรยขาวงอก 20 แถว

3. รถเกยวขาว

4. อน ๆ

วธการด าเนนงาน

1. การจดตงคณะกรรมการกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร เพอบรหารจดการเครองจกรกลขนมา 1 คณะ ประมาณ 3-5 คน หรอตามความเหมาะสม

โดยคดเลอกจากสมาชกผสมครใจและสนใจเกยวกบเครองจกรกล มความร

ดานการดแลเครองจกรกล

ประกอบดวย ประธานกลม 1 คน รองประธาน กรรมการ และ เลขานการ

บทบาทหนาท ก าหนดหลกเกณฑในการใชบรการเครองจกรกลของกลม

รวมทงบรหารรายไดทเกดจากการใหบรการเครองจกรกลของกลม ดแล

บ ารงรกษา ซอมแซม รวมทงจดหาเครองจกรกลเพมเตม

นอกจากน ยงมหนาทประสานงานผใหบรการเครองจกรกล เชน รถไถ รถเกบ

เกยวทมาใหบรการแกสมาชก เพอใหปฏบตใหถกวธ และตอรองราคาท

ใหบรการ


2. การประชมผประกอบการเครองจกรกลทงผจ าหนายและผรบจาง รวมกบผน าของชมชน จ านวน 2 ครง เพอหารอรวมกนในการจดท าแผนเขามาใหบรการในชมชน รวม

สาธตเครองจกรใหม ๆ หรอการจดหาเครองจกรกลมาใชภายกลมเพมเตม

- ครงท 1 ในชวงกอนปลกขาว เพอวางแผนการจดหาและใหบรการรถไถเตรยมดน

และเครองหยอดขาว

- ครงท 2 ชวงกอนเกบเกยวขาว เพอวางแผนการจดหาและใหบรการรถเกยวขาว และ

เครองคดท าความสะอาดขาว

ประเดนการประชม ประกอบดวย ประเภทและจ านวนเครองจกรกลทตองการใช

จ านวนสมาชกและพ นททจะใชบรการ กรณการรบจาง เชน รถไถ /รถเกบเกยว

พจารณาราคาทใหบรการโดยการตอรองราคากบเจาของเครองจกรกล และกรณเครอง

หยอดขาวของกลม พจารณาการน าไปใหบรการ ราคาและจดควในการใหบรการทเปน

ธรรมภายในกลม นอกจากน ควรมการหารอกบผประกอบการในการจดหาเครองหยอด

ขาวมาใหบรการกบสมาชกเพมมากขนและคดคาบรการทเหมาะสมดวย



3. การเกบเงนเขากองทนของกลม จากรายไดการใหบรการ

เครองจกรกลของกลม ซงกรรมการควรมการตงเปาหมายในการ

หารายได เพอจดหาเครองจกรกลของกลมเพมเตมเพอใหบรการแก

สมาชกไดเพมมากขน

โดยเฉพาะเครองหยอดขาว ซงทมาของรายไดมาจาก

การบรการเครองหยอดขาวหลงหกคาใชจาย

หรอคายมเครองหยอด กรณสมาชกน าไปพวงรถไถเดนตาม

ของตนเอง

หรอจากคานายหนาในการประสานงานรถไถหรอรถเกยวขาว


การบรหารจดการกองทนหมนเวยน

แหลงทมาของกองทน

• คาหนในการเขาเปนสมาชก

• คาเมลดพนธทราชการ

สนบสนนเรยกคนจากสมาชก

• รายไดจากการด าเนนธรกจ

ของกลมเชนการใหบรการ

เครองหยอดขาว ก าไรจาก

การรวบรวมเมลดพนธ/

ขาวเปลอกจ าหนาย

จดตงกรรมการบรหารกองทน

• ประกอบดวยประธาน กรรมการ

1-2 คน เลขานการ และ

กรรมการตรวจสอบและตดตาม

การใชจายของกองทน 1-2 คน

• ก าหนดระเบยบขอบงคบในการ

บรหารเงนทน เชน การเกบรกษา

เงนทน การใหกยม การสงคน

การปนผล

การบรหารเงนกองทน

• การเกบรกษา ควรแตงตง

กรรมการอยางนอย 3 คน ท า

หนาทเกบรกษาเงนสดของ

กองทน และเบก

• การใหกยม ใหสมาชกยนค าขอ

กเงน และน าเขาพจารณาใน

คณะกรรมการบรหารและ

ก าหนดการคนเงนใหชดเจน

• การลงทนในการด าเนนงานตาม

แผนของกลม ผานการเหนชอบ

ของคณะกรรมการ/สมาชก

การก าหนดพนทเปาหมาย

แนวทางการก าหนดเปาหมาย

1) เปาหมายการด าเนนงาน

ลดตนทนตอไร

(10-20%)

ปฏบตตาม

ค าแนะน าใน

การผลต

ลดคาใชจาย

ในการปลก

ขาว

เพมผลผลตตอ

ไร(10-20%)

ปฏบตตาม

ค าแนะน าในการ

ผลต

ดศกยภาพของ

พ นท

การเขาสระบบ

GAP

ลดตนทนตอตน

(10-20%)

ค านวณ

จากตนทน

ตอไรและ

ผลผลตตอ

ไร

มการเชอมโยง

ตลาดในการ

จ าหนายผลผลต

ผลตตาม

ความตองการ

ของผซอ

ราคาตาม

คณภาพ

มการบรหาร

จดการทด

ผน าทเขมแขง

สมาชกมสวน

รวม

มแผนการ

ด าเนนงาน

เพมมลคาผลผลต/เพมรายได

เมลด

พนธ

ขาว PreGAP/GAP

/GI/อนทรย แปรรป

กจกรรม

เสรม/พช

หลงนา

การก าหนดเปาหมาย กลมขาว ตนทนตอไร ผลผลตตอ

ไร ตนทนตอ

ตน ขาวขาว 3,850 800 4,812.5 ขาวหอมมะล

2,820 450 6,267

ขาวเหนยว 2,800 450 6,200 ** เปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโครงการ

รายการตนทนการผลตขาว ตามค าแนะน าการปลกขาวแบบประณต

รายการ ขาวขาว ขาวหอมมะล ขาวเหนยว

คาเตรยมดน 600 650 650

คาปลก 150 150 150

คาดแลรกษา 480 250 250

คาเกบเกยว 500 550 550

คาพนธ 170 220 200

คาป ย+สารชวภณฑ 650 400 400 คาสารคมวชพช+คาแรง 200 0 0

คาน ามน 300 100 100

คาเชานา 800 500 500

รวม 3,850 2,820 2,800

ผลตอบแทน

กลมขาว ผลผลต/ไร(ก.ก.)

ราคา/ก.ก. (บาท)

ตนทน (บาท/ไร)

รายได (บาท/ไร)

ก าไร/ไร (บาท)

ขาวขาว 800 7 3,850 5,600 1,750 ขาวปทมธาน 1

800 8 3,850 6,400 2,550

ขาวหอมมะล 450 11 2,800 4,950 2,150 ขาวเหนยว 450 12 2,800 5,400 2,600

การจดการพ นท โครงการ

แบงพ นทและเกษตรกรออกเปน 2 สวน คอ

พ นทผลตเมลดพนธ 20 % ของพ นทท งหมด

พ นทผลตขาว GAP 80% ของพ นทท งหมด ในสวนน

หากพ นทและเกษตรกรมจ านวนมาก ใหแบงเปนกลม

ยอย ๆ ละประมาณ 30 คน เพอพฒนาเปนระบบจเอพ

(GAP) แบบกลม

การก าหนดพ นทเปาหมายการผลต(1,000 ไร)

กลมผลตขาว จเอพ 1

(30 คน 280 ไร)


(32 คน 320 ไร)


(30 คน 260 ไร)

กลมผลตขาว อนทรย

(25 คน 200 ไร)

ผลตเมลดพนธ

20% (20 คน 200 ไร)

การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 300 ไร 30 ราย

ผลตเมลด

พนธ

• 20% = 60 ไร เกษตรกร 10 ราย

ผลตขาว

GAP

• 80 % = 240 ไร เกษตรกร 20 ราย

นาแปลงใหญ

300 ไร

30ราย

แบงพ นทเปน 2 สวน คอ

1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง)

2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/

พรจเอพ/อนทรย (ไขขาว)

การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 1,000 ไร 80 ราย

ผลตเมลด

พนธ

• 20% = 200 ไร

• 20 ราย

ผลตขาว

GAP

• 300 ไร

• 30 ราย

ผลตขาว pre GAP

• 500 ไร

• 30 ราย


1,000

ไร 80

ราย


1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง)

2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/

พรจเอพ/อนทรย (ไขขาว)

การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 3,000 ไร 200 ราย

ผลต

เมลด

พนธ

• 20% = 600 ไร

• 30 ราย

ผลตขาว

GAP

• 1,500 ไร

• 90 ราย

ผลตขาว pre GAP

• 900ไร

• 80 ราย

อนทรย • 200ไร

• 20ราย


3,000 ไร

200 ราย


1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง) 20

%

2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/พร

จเอพ/อนทรย (ไขขาว) 80 %

การสนบสนนเมลดพนธและการบรหารจดการในการ

ผลตขาวคณภาพ

การสนบสนนเมลดพนธในพ นทผลตเมลดพนธ

ปท 1 สนบสนน

100%ของพ นท

ไรละ 10 กก.

ปท 2 สนบสนน 100%

ของพ นทไรละ 10 กก.


50%ของพ นท

ไรละ 10 กก.

การสนบสนนเมลดพนธในพ นทผลตขาวคณภาพจเอพ


30%ของพ นท ไร

ละ 10 กก.

ปท 2 ไมมสนบสนน

จดซอ/ยมจากกลมผลต

เมลดพนธ

ปท 3 ไมม

สนบสนน จดซอ/

ยมจากกลมผลต


การบรหารจดการเมลดพนธทไดรบการสนบสนน

1.คณะกรรมการบรหารกลม พจารณาหลกเกณฑในการสนบสนนใหกบสมาชก

2. ก าหนดอตราการเรยกเกบคนคาเมลดพนธขาวจากสมาชก ไดหลายวธขนกบ

ขอตกลงของกลม/กรรมการ เชน

2.1 การเรยกคนเปนเงนสดหลงการเกบเกยว ในราคาเทากบราคาเมลดพนธ/

ต ากวา แตไมควรต ากวารอยละ 80

2.2 การเรยกคนเปนเมลดพนธหรอขาวเปลอกหลงการเกบเกยวในราคาเทากบ

ราคาเมลดพนธ/ต ากวา แตไมควรต ากวารอยละ 80 เชนรบไป 10 ก.ก. คน

15 ก.ก. เปนตน

การบรหารจดการเมลดพนธทผลตไดของสมาชกกลมผลต


กลมรบซอผลผลตคนจาก

เกษตรกรทผานการตรวจแปลง

และการวเคราะหคณภาพจาก

ศวข./ศมข. โดยเงนกองทน/กยม

จากธกส.

กลมปรบปรงและคดท าความ

สะอาด บรรจกระสอบส าหรบ

จ าหนาย/ใหสมาชกยมในฤด

ตอไป

สมาชกจ าหนายใหกบกลม

GAPเองโดยการประสานงาน

ของกลม

สมาชกปรบปรงและคดท าความ

สะอาดจากการสนบสนนของกลม

สมาชกจ าหนายเปนขาวสดใหกบ

สมาชกกลมGAP

สมาชกผลตเมลดพนธไวใชเอง

และกระจายพนธในพ นทของ

ตนเองในฤดตอไป

สมาชกปรบปรงและคดท าความ

สะอาดจากการสนบสนนของกลม

การบรหารจดการการผลต ปท 1

ปท 1 กลมผลตเมลดพนธ

รบเมลดพนธจาก

โครงการ 100 %

ผลตเมลดพนธได

20-50 ตน

ปท 1 กลมผลตขาวจเอพ

รบเมลดพนธจาก

โครงการ 30 %

ผลตขาวเปลอก

คณภาพดได 30 %


กลมผลตเมลดพนธ

รบเมลดพนธจากโครงการ

100 %

ผลตเมลดพนธได 20-50

ตน

กลมผลตขาวจเอพ

ซอ/ยมเมลดพนธจากกลม

ผลตเมลดพนธ 100 %

ผลตขาวเปลอกคณภาพ

จเอพ 50-100 %


กลมผลตเมลดพนธ

รบเมลดพนธจากโครงการ

50 % จดซอสมทบอก 50 %

ผลตเมลดพนธได 20-50

ตน

กลมผลตขาวจเอพ

ซอ/ยมเมลดพนธจากกลม

ผลตเมลดพนธ 100 %

ผลตขาวเปลอกคณภาพ

จเอพ100 %

กระบวนการเรยนรในระบบโรงเรยนเกษตรกร

โรงเรยนเกษตรกร (Farmers Field School) หมายถง กระบวนการ

เรยนรแบบมสวนรวมทน ามาใชในการสงเสรมการเกษตร เพอใหเกษตรกรกน

คดแกไขปญหา แลกเปลยนประสบการณ และสามารถตดสนใจไดดวยตนเอง

ในกระบวนการผลตทกขนตอน ตงแตเรมปลกจนกระทงเกบเกยว

เปนการฝกใหชาวนาไดมโอกาสคด และตดสนใจดวยตนเอง โดยน าค าแนะน า

ทางวชาการรวมทงภมปญญาทองถน มาฝกท าดวยตนเอง เพอพสจนและ

เปรยบเทยบผล ทงน โดยการชวยเหลอและสนบสนนอยางใกลชดของเจาหนาท

หรอวทยากรชาวนา (ชาวนาชนน า)


เพอใหเกดการเรยนรอยางเขาใจและสามารถน าไปปฏบตได

เพอแลกเปลยนเรยนรระหวางชาวนาและเจาหนาทสามารถน าปญหาในไรนามา

ชวยกนแกไขและพสจนทราบองคความรใหมๆ

เปาหมาย เกษตรกรผเขารวมโครงการในแตละชมชน จดเวท 3-5 ครง เกษตรกร

เขารวม 20-50 คน /ครง

วธการด าเนนงาน : การเตรยมการ

1) การประชมครงแรกกบเกษตรกร เพอแจงวตถประสงคถงการเรยนรตอเนอง เขาใจวตถประสงคและสงทจะไดรบจากการเขารวม โดยเจาหนาทตองชแจงประเดนตางๆ ดงน

สงทชาวนาจะไดรบ คอ

มโอกาสเรยนรจากการด การวเคราะห การทดลอง

ไดท างานเปนกลม เรยนรจากคนอนๆในกลม

มความเขาใจระบบนเวศนในนาดขนและจะใชประโยชนสงสดจากความร ความเขาใจ

ชาวนาไมควรคาดหวงจากการเรยนร คอ

ไมมการสอนบอก หรอตอบค าถามโดยตรง

ไมมการเรยนการสอนวชาการตางๆในเวลาอนสน

ความคาดหวงของชาวนาผเขารวมเรยนร คอ

ความสนใจและตงใจจะเขารวมตามขอตกลง

เขารวมกจกรรมตลอดฤด

รวมกจกรรมอยางจรงจง


2) จดท าแผนการเรยนรตามความตองการของสมาชก โดยเนนกระบวนการตามสภาพ

พ นทและชดเทคโนโลยทเกยวของ

3) การเตรยมแปลงศกษาและสถานทประชม

พ นทแปลงเรยนรของชมชน 1-2 ไร

ควบคมน าได หรอไมมความเสยงตอฝนแลง และน าทวม

ใกลสถานทประชม

5) วสดอปกรณ ควรเปนอปกรณทเรยบงาย ราคาถก และมในทองถน ชาวนาสามารถ

หามาใชเองได ไดแก

แบบฟอรมตางๆ เอกสารวชาการ และโปสเตอร

กระดานขนาดประมาณ 1 x 1.2 เมตร ปากกาเขยนบอรดสด า แดง น าเงน

กระดาษฟางอยางนอย 200 แผน

เทปกาว คลปหนบ แวนขยาย

สมด ปากกา ส าหรบเกษตรกรคนละ 1 ชด

ไมไผ เชอก

- ถงพลาสตก และขวดขนาดตาง ๆ ตาขาย ส าหรบกจกรรมในส ารวจแมลง

6) การถายทอดควรเนนการฝกปฏบตจรงในแปลงและใหชาวนาบนทกผลจาก

ประสบการณทไดรบลงในคมอ


วธการด าเนนงาน 2. องคประกอบหลกของโรงเรยนเกษตรกร

1) หลกสตร วตถประสงคของหลกสตรคอเมอสนสดการรวมกจกรรมเกษตรกรมความสามารถในเรอง

ตางๆ ดงน อธบายการพฒนาของขาวในชวงตาง ๆ เขาใจการชดเชยสวนเสยหายของขาว และอธบายความส าคญและประโยชนของความสามารถของขาวในการ

ชดเชยความเสยหายเมอถกท าลายโดยศตรขาว เชน หนอนกอ หนอนมวนใบ เปนตน แจกแจงความเกยวพนขององคประกอบตาง ๆ ของระบบนเวศน เขาใจวงจรชวต และร จกศตรขาวและศตร

ธรรมชาตในนาขาว อธบายความเปนพษของสารก าจดศตรขาวและผลกระทบทเกดขนตอสงแวดลอม ประเมนความเสยหายทเกดจากศตรขาวในแตละชวงการเจรญเตบโตของขาว และสามารถเปรยบเทยบ

คาใชจายหากตดสนใจด าเนนการกบมลคาผลผลตทคาดวาจะเสยไป อธบายศกยภาพของศตรขาวแตละชนดทจะพฒนาในสงแวดลอมตาง ๆ สามารถก าหนดอตราปยหรอชนดของปยทจะใชไดเหมาะสมในแตละชวงการเจรญ เตบโตของตนขาว สามารถก าจดตนขาวทขนปนในแปลงนาระยะตางๆ ได สามารถเกบเกยวขาวในระยะทเหมาะสมและลดการสญเสยได สามารถประเมนผลผลตทจะไดรบ


2) ภาพรวมกจกรรม ทงหลกสตรใชเวลาตลอดฤดเพาะปลก ทก 2 สปดาหตอครง ใชเวลาเชาถงเทยงวน ประมาณ 3-4 ชวโมง โดยมกจกรรมหลก ดงน

แปลงศกษาหลก เพอเปรยบเทยบการปฏบตทวไปของชาวนาอน ๆ พนทประมาณ 1-2 ไร

แปลงศกษาเฉพาะเรอง เพอใหชาวนาพสจนทราบในประเดนส าคญทมผลตอความเชอเดมของ

ชาวนา เชน ใชอตราเมลดพนธ 30 -40 กก./ไร เพราะจะไดปองกนวชพช หรอเผอหอยเชอร

ท าลาย หรอใสปยไนโตรเจนกอนแลวหวานป ยสตรผสมทหลง เปนตน

กจกรรมเพอปรบเปลยนแนวความคด และฝกทกษะ เชน การสงเกตตนขาวในระยะตาง ๆ

การดศตรขาวและศตรธรรมชาต การคดเลอกเมลดพนธขาว การท าน าหมกชวภาพ เปนตน

กจกรรมกลมสมพนธ เปนการชวยใหเกษตรกรไดรวมกนสรางประสบการณรวมกน เพอใหเกด

ความสนกสนานคลายเครยด เปนการละลายพฤตกรรม และเกดความคนเคยซงกนและกน เกด

ความสามคคและการท างานเปนทม ควรด าเนนการในชวงแรกของการเปดโรงเรยน

กจกรรมส ารวจแมลง เปนกจกรรมทชวยใหเกษตรกรคนพบบทบาทและความสมพนธของ

องคประกอบตาง ๆในระบบนเวศน การศกษาท าไดหลายแบบทงงาย ๆ และสลบซบซอน เชน

ศกษาอตราการกนศตรขาวของแมงมม เปนตน ควรเรมจากจดทชาวนาใหความสนใจ


3) กจกรรมหลก การวเคราะหระบบนเวศน ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ

ส ารวจแปลงนา สงเกต บนทกขอมล เกษตรกรรวมกลม ๆ ละ 4-5 คน ชวยกนส ารวจ

ในนา โดยเดนทแยงมม จ านวน 30 จด (กอ) และโฉบแมลงใสถงพลาสตก รวบรวมขอมล

เชน ระดบน าในนา การแตกกอ ลกษณะตนขาว

วเคราะหขอมล แลกเปลยนขอคดเหนในกลมยอย โดยน าขอมลทบนทกและตวอยาง

แมลงทเกบไดในแปลงนามาประชมรวมกนในกลมยอย แลวสรปลงในกระดาษโปสเตอร

กลมรวมกนวเคราะหสถานการณ แลกเปลยนขอคดเหนจากนนจะสรปขอคดเหนเพอการ

ปฏบตตอไป

เสนอผลของกลมยอยในกลมใหญ แตละกลมยอยน าผลทสรปมาเสนอในกลมใหญ โดย

ใชกระดาษโปสเตอรเปนอปกรณชวย เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนขอคดเหน ซกถาม

สรปประเดนทเหมอนกนและแตกตางกน น าไปสขอสรปในกลมใหญ


4) การรวบรวมขอมลและบนทกขอมล ด าเนนการบนทกขอมลอยางเปนระบบโดย

ใหเกษตรกรทกรายบนทกกจกกรมทด าเนนการ คอ

ขอมลเกษตรกรในรายละเอยดพนฐานทวไป เชน อาย อาชพหลก พนทถอครอง

เปนตน

ขอมลการเขารวมกจกรรมประจ าสปดาห /เดอน เปนตวชวดความสนใจและการ

ปฏบตตามพนธะสญญาของเกษตรกร

ขอมลการวเคราะหระบบนเวศน โดยผด าเนนการประชมจะเปนผ ชแนะให

เกษตรกรเปนผรวบรวม และบนทกขอมลดวยตวเอง

ขอมลการลงทนและก าไร คาใชจายทกอยางตองน ามาวเคราะหตนทนก าไรหลงจาก

สนสดฤด

กระบวนการเรยนรในระบบโรงเรยนเกษตรกร

4. เงอนไข/ จดเนน

การคดเลอกเกษตรกรเขารบการเรยนรควรเนนเกษตรกรทมความสมครใจ ตงใจ

และเปนผมแนวโนมทจะสามารถถายทอดได

5. กาสนบสนน : สนบสนนคาใชจายในการจดเวทชมชนละ 3-5ครงๆ ละคนละ 200

บาท ส าหรบเปนคาอาหารกลางวน อาหารวางเครองดม และคาวสดในการจดเวท

เรยนร

เทคโนโลยการท านาแบบประณต

ขยาย

กระทงนา/

ปรบระดบ

ปลกดวย

เครอง

หยอดขาว

ใสป ยตาม

คา

วเคราะห

ดน

ส ารวจ

แปลงนา

กอนใช

สารเคม

ใชเชอไตร

โคเดอมา/

บวเวอเรย

จดการน า

แบบเปยก

สลบแหง

เกบเกยว

28-30 วน

หลงขาว

ออกดอก

เทคนคการเพมความหอมของขาว/ ป ยชวภาพ พด.12/PGPR


สนบสนนการรวมกลมท าการผลตมการบรหารจดการ

รวมกน

สงเสรมการเกษตรแปลงใหญใหมตลาดรองรบภายใต

การบรณาการภาครฐและเอกชน

กลไกการขบเคลอนทางดานการตลาด

ทมตลาดไดแก กรมสงเสรมสหกรณ (ส านกงานสหกรณจงหวด) และ กรมการ

คาภายใน กระทรวงพาณชย(ส านกงานพาณชยจงหวด)

กลไกการขบเคลอนดานการตลาด

ส ารวจและ

วเคราะหความ

ตองการตลาด

จดท าแผนการ

ผลตให

สอดคลองกบ

ความตองการ

การเชอมโยง

ตลาด

จดท าขอตกลง

รวมในการ

จ าหนาย

ประชาสมพนธ

การตลาด

สนคาจาก

แปลงใหญ

การวางแผนการด าเนนงานแบบบรณาการ

เวทชมชน 1 ครง

โรงเรยนเกษตรกรกลมผลตเมลด

พนธ/ศจช. 5 ครง

โรงเรยนเกษตรกร กลมผลตขาว จเอพ 3 ครง

ประชมเชอมโยงตลาด

2 ครง

ประชมกลมผน าในระดบจงหวด 2 ครง

การลงพ นท ปฏบตงานของเจาหนาท

กลมไขแดง

เวทชมชน/เกบขอมลการผลต/ตนทนราย

แปลง

เวทเรยนร 5 ครงและผลตสารชวภณฑ/ผลต

ปยอนทรย

เกบเกยว//ประเมนผลผลต

กลมไขขาว

เวทชมชน/เกบขอมลการผลต/ตนทนราย

แปลง

เวทเรยนร

3 ครง/และผลตสารชวภณฑ/ผลตปยอนทรย

เกบเกยว//ประเมนผลผลต

บริหารจัดการร่วมกัน เพื่อให้...

Documents