ระบบการจัดการคลังสินค้า · warehouse management...

ระบบการจดการคลงสนคา

โอฬาร กตตธรพรชยa,* และ นระเกณฑ พมชศรb ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพมหานคร ประเทศไทย 10330 อเมล: [email protected],*, [email protected] บทคดยอ คลงสนคาเปนสวนส าคญทางกลยทธในหวงโซอปทาน นอกเหนอจากเปนสถานทเกบส ารองสนคาส าเรจรปหรอวตถดบเพอปองกนการเปลยนแปลงของอปสงคและอปทานในชวงเวลาสนๆแลว คลงสนคายงเปนสถานทสรางมลคาเพมใหกบสนคาเชน รวบรวมสนคาและประกอบขนสดทาย เปนตน ในปจจบนประเทศไทยอยในชวงเปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศในคลงสนคาเนองจากคาใชจายดานแรงงานและความตองการในการบรณาการดานขอมลจากลกคาทสงขน องคกรขนาดใหญเรมตระหนกถงการเปลยนแปลงนและไดยกระดบคลงสนคาโดยการน าระบบจดการคลงสนคา (Warehouse Management System: WMS) ซงเปนระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยเหลอในการจดการคลงสนคามาใชในการเกบขอมลและจดการบรหารงานภายในคลงสนคา อยางไรกดการลงทนในระบบ WMS เปนการลงทนทางกลยทธซงมคาใชจายสงและตองการเวลาในการปรบเปลยนคอนขางมาก ดงนนบทความนมเปาหมายเพอแนะน าใหผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมเขาใจถงขดความสามารถในการแกปญหาภายในคลงสนคาดวยระบบ WMS รวมถงความแตกตางระหวางการจดการขอมลสนคาในระบบ WMS และการบรหารพสดคงคลงในระบบบญช จากการสรปงานเกยวกบระบบ WMS จากตางประเทศรวมกบประสบการณการเยยมชมคลงสนคาในประเทศ คณะผจดท าไดเสนอสญญาณทางธรกจและขอแนะน าเกยวกบระบบ WMS เพอใหผประกอบการใชประเมนวาระบบ WMS เหมาะสมกบการน าไปประยกตใชในคลงสนคาของตนหรอไม ค าสบคน : ระบบจดการคลงสนคา, การจดการคลงสนคาในประเทศไทย, เทคโนโลยสารสนเทศ วารสารวศวกรรมศาสตร (ISSN: 1906-3636) ปท 5 ฉบบท 2 วนทสง 22 ตลาคม 2556 วนทตอบรบ 21 พฤศจกายน 2556 วนทตพมพ 31 สงหาคม 2557 Online at http://www.ej.eng.chula.ac.th/ DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49

Warehouse Management System

Oran Kittithreerapronchaia,* and Naragain Phumchusrib Department of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, Chulalongkorn University, Bangkok 10330, Thailand E-mail: [email protected],*, [email protected] Abstract. Warehouse is considered to be a strategic facility in supply chain. Not only does a warehouse serves as an inventory buffer against short-term fluctuations of demands or supplies, but its location is also essential for value-added activities, such as freight consolidation and final assembly. Currently, Thailand is in a warehousing information-technology crossroad as businesses have been affected by high labor costs and integrated information requirement from customers. Many large enterprises have embraced these changes and improved their warehouses by implementing Warehouse Management System (WMS), a dedicated information technology that enhances information and resources management at the operational level within a warehouse. Nevertheless, the investment in implementation of WMS is expensive and time consuming. As a result, the purpose of this article is to introduce WMS in terms of its potentials to solve major warehousing problems for small-and-medium entrepreneurs, and to present its differences from a traditional inventory system. Based on literature reviews of global WMS implementation and our visits to leading warehouses across Thailand, we summarize the business indications and recommendations to an enterprise whether WMS is suitable for its warehouses or not. Keywords: Warehouse management system, warehousing management in Thailand, information technology

Engineering Journal (ISSN: 1906-3636) Volume 5 Issue 2 Received 22 October 2013 Accepted 21 November 2013 Published 31 August 2014 Online at http://www.ej.eng.chula.ac.th/ DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49

วารสารวศวกรรมศาสตร ปท 5 ฉบบท 2, ISSN 1906-3636 (http://www.ej.eng.chula.ac.th/) 51

1. บทน า คลงสนคาเปนสวนส าคญทางกลยทธในโซอปทาน นอกเหนอจากเปนสถานทเกบส ารองสนคาส าหรบการจ าหนายหรอวตถดบส าหรบการผลตเพอปองกนการเปลยนแปลงของอปสงคและอปทานในชวงเวลาสนๆแลว คลงสนคายงสามารถเพมมลคาใหกบสนคาเชน เปนสถานทพกและรวบรวมสนคาจากหลายแหลงเพอประหยดคาขนสงและ เปนสถานทประกอบขนสดทายและบรรจผลตภณฑกอนสงสนคาใหผบรโภค เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในปจจบน ธรกจตางมงเนนเพอตอบสนองตอความตองการของลกคาทหลากหลายภายใตขอจ ากดขององคกร คลงสนคาจงเปนจดเชอมตอทางกลยทธระหวางผผลตและผบรโภค การจดการคลงสนคาทมประสทธภาพจงเปนปจจยทส าคญทสามารถเพมโอกาสในการแขงขนในตลาด

การจดการคลงสนคามวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของกระบวนการและกจกรรมตางๆ ทเกดขนในคลงสนคา [1, 2] ดงนนการจดการคลงสนคาโดยทวไปเนนในการวางแผนและการควบคมกระบวนการในคลงสนคาใหด าเนนการไดตรงตามความตองการของลกคา [3] การวางแผนเปนการตดสนใจวาจะตองมการท ากระบวนการใดบาง อยางใดและท าเมอใด ในขณะทการควบคมกระบวนการในคลงสนคาเปนการท าใหเกดความมนใจวาการด าเนนการจะเปนไปไดอยางทวางแผนไว [4] ซงทงการวางแผนและการควบคมในคลงสนคานนมความเกยวของกบขอมลเปนจ านวนมาก ดงนนการจดการคลงสนคาทดจงมความจ าเปนทจะตองสามารถท าใหการสงผานขอมลตางๆทเกยวของมความแมนย าและมประสทธภาพ [5]

ในปจจบนประเทศไทยอยในชวงเปลยนแปลงทางเทคโนโลยสารสนเทศจากการเปลยนแปลงของคาใชจายดานแรงงานทสงขน และความตองการในการบรณาการดานขอมลจากลกคาทเพมมากขน องคกรขนาดใหญในประเทศไทยไดตระหนกถงการเปลยนแปลงดงกลาวรวมถงความส าคญของคลงสนคา และไดท าการยกระดบคลงสนคาโดยการน าระบบจดการคลงสนคา (Warehouse Management System: WMS) ซงเปนระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยเหลอในการจดการคลงสนคามาใชเพอชวยในการเกบขอมลและจดการบรหารงานภายในคลงสนคา ระบบ WMS เปนรปแบบจดการคลงสนคาทมระบบบรณาการเทคโนโลยสอสาร และอปกรณอตโนมตในการจดเกบ-การจดจายสนคาตางๆ โดยเนนไปทการจดการทางกายภาพและการควบคมกระบวนการท างานซงชวยลดจ านวนพนกงาน ภาระงานเอกสาร การเกบ-วเคราะหขอมล และการวางแผนทรพยากร [6] อยางไรกดการใชระบบ WMS มความตองการเงนลงทนสง และใชเวลาในการพฒนาระบบยาวนาน [7] ดงนนบทความฉบบนจงมวตถประสงคเพอแนะน าระบบ WMS ใหผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอยซงมขอจ ากดในดานเงนลงทน และ/หรอ เวลาในการพฒนาระบบได เขาใจถงขอบเขตขดความสามารถของระบบ เพอใหผประกอบการท าการประเมนความเหมาะสมของระบบ WMS กบกจกรรมคลงสนคาในองคกรของตนไดดวยตนเอง บทท 2 กลาวถงปญหาทมกพบในคลงสนคาทวไป เชนปญหาการบรหารจดการขอมล ปญหาความหนาแนนของคลงสนคา และปญหาคาใชจายดานโลจสตกส บทท 3 กลาวถงบทบาทของระบบ WMS ในการชวยแกปญหาเหลานดวยความสามารถในการบรณาการรวมกบอปกรณและเครองมออตโนมตททนสมย และกอใหเกดความโปรงใสและความถกตองในกจกรรมคลงสนคา ส าหรบบทท 4 อธบายถงความความแตกตางระหวางขอมลสนคาในระบบ WMS และการบรหารพสดคงคลงในระบบบญช และในสวนสดทายเปนน าเสนอสญญาณทางธรกจและขอแนะน าทเกยวของเพอใหผประกอบการสามารถประเมนวาธรกจของตนควรมการลงทนในระบบ WMS หรอไม ผานงานวจยจากตางประเทศและการเขาเยยมชมคลงสนคาในประเทศ

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49

52 วารสารวศวกรรมศาสตร ปท 5 ฉบบท 2, ISSN 1906-3636 (http://www.ej.eng.chula.ac.th/)

2. ปญหาทมกพบในคลงสนคา คลงสนคาเปนองคประกอบส าคญของโซอปทาน และเปนสวนทมกมปญหาตางๆในการด าเนนงานโดยเฉพาะอยางยงส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทอาจยงมไดมระบบการจดการทรดกมชดเจนมากนก ปญหาทมกพบในคลงสนคามดงตอไปน

2.1. ปญหาการบรหารจดการขอมลในคลงสนคา จากการส ารวจขอมลประสทธภาพในการจดสงสนคาของผประกอบการในประเทศไทยโดยส านกงานสถตแหงชาต [6] พบวาปญหาการจดสงสนคาไมตรงเวลาเปนปญหาส าคญทผประกอบการประสบมากทสด คดเปนรอยละ 84.4 โดยปญหาการจดสงสนคาไมตรงเวลานนมสาเหตไดหลากหลาย ไมวาจะเปนสาเหตจากการเปลยนแผนการผลต การขาดทรพยากรการผลต แตสาเหตหนงทส าคญกคอการบรหารจดการคลงสนคาทไมมประสทธภาพ ธรกจตางๆจ าเปนตองพงพาคลงสนคาเพอเกบส ารองสนคาส าเรจรปหรอวตถดบ ปองกนการเปลยนแปลงของอปสงคและอปทานในชวงเวลาสนๆ และ เปนหลกประกนวามสนคาเพยงพอส าหรบการรองรบการผลตหรอการจ าหนายผานระดบคลงสนคา หากขอมลในคลงวตถดบไมเปนปจจบนหรอไมถกตองอาจสงกระทบตอการวางแผนและการควบคมกระบวนการในคลงสนคา อาทเชน ฝายจดซอจะไมทราบยอดคงเหลอของสนคาทอยในคลงสนคาอยางแทจรง สงผลใหปรมาณการสงซอวตถดบผดพลาด ตองเลอนการผลตออกไปชากวาก าหนด หรอหากปรมาณขอมลสนคาพรอมขายทผดพลาดเชนฝายขายเหนวามปรมาณสนคาอยในระบบ จงนดเวลาจดสงกบลกคา แตเมอถงเวลาจดสงพบวาสนคาส าเรจรปทมอยจรงมจ านวนไมตรงกบทเหนอยในระบบ จงไมสามารถสงสนคาครบไดตามทนดหมายลกคา เปนตน สงเหลานเปนตวอยางของปญหาในการบรหารจดการขอมลในคลงสนคาทมกเกดขนในการท างาน

2.2. ปญหาความหนาแนนของคลงสนคา หลกการส าคญของการจดการคลงทมประสทธภาพคอการหาจดสมดลระหวางการใชพนทเพอเกบสนคา (Utilization) และความสามารถการเขาถงสนคา (Accessibility) ผประกอบการสวนใหญมกละเลยหลกการดงกลาวเนองจากมองวาคลงสนคาเปนศนยตนทน (Cost Center) หรอการมอยและกจกรรมคลงสนคานนเพอสนบสนนการขายและปองกนการสญเสยโอกาสการขายเทานน ความคดดงกลาวอาจสงผลใหผประกอบการพยายามใชพนททกตารางเมตรภายในคลงสนคาเกบสนคาในใหไดมากทสด โดยมไดค านงถงการหมนเวยนสนคาและความหนาแนนทเกดขนในคลง

ส าหรบธรกจทมรอบการขายหรอมฤดกาล เชนมการขายสนคาบางประเภทแคชวงเวลาหนงๆของแตละป ท าใหมสนคาจ านวนมากในเวลาดงกลาวมากเกนความจในคลงสนคา ท าใหมการจดเกบไมเปนระบบระเบยบและมการเกบสนคาทในบรเวณทางเดน โดยการขายแบบฤดกาลนยงอาจสงผลในดานบญช อาทเชน อตสาหกรรมเครองนงหมซงมลกษณะการผลตแบบตามสง (Make-To-Order) และมการน าเขาวตถดบจากตางประเทศ เมอสนคาหมดฤดการขายหรอไมเปนทนยมวตถดบดงกลาวกจะกลายเปนรายการสนคาทไมเคลอนไหว (Non-Moving Item) ซงตองใหแผนกบญชท าการลดมลคากอนท าการขายในตลาดทสองในมลคาต าหรอท าลายตอไป ขนตอนการลดมลคาบางครงอาจจะใชเวลา 3-5 ป กวาแผนกคลงสนคาจะสามารถเลอกจดการวตถดบอยางเหมาะสมได เมอประสบปญหาความหนาแนนของคลงสนคาในระหวางชวงทธรกจก าลงขยายตวหรอในบางฤดกาล บอยครงทผประกอบการมกเลอกสรางหรอขยายคลงสนคาซงอาจน าไปสปญหาตนทนคลงสนคาทสงขน

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


2.3. ปญหาคาใชจายดานโลจสตกส ในปพ.ศ. 2554 ส านกโลจสตกส [7] กระทรวงอตสาหกรรมไดท าการส ารวจตนทนดานโลจสตกสในกลมอตสาหกรรม 20 กลมอตสาหกรรม พบวาในภาพรวมตนทนการจดเกบวสดคงคลงของประเทศไทยคดเปนรอยละ 28 – 78 ของตนทนโลจสตกส ดงแสดง รหสกลมอตสาหกรรม หรอ ISIC (แกนนอน) กบสดสวนรอยละของตนทนโลจสตกสตอยอดขายสทธของสนคา (แกนตง) ในรปท 1 ซงหากพจารณาในรายละเอยดจะพบวาอตราสวนของตนทนโลจสตกสตอยอดขายสทธของภาคอตสาหกรรมประเทศไทยมความแตกตางกนไปตามลกษณะของการด าเนนธรกจ รวมถงนโยบายและการก าหนดระดบการใหบรการของแตละประเภทอตสาหกรรม เปนทนาสนใจวาอตสาหกรรมการพมพโฆษณา การพมพ และการท าส าเนาสอบนทก (ISIC 22) มตนทนโลจสตกสเพยง รอยละ 0.18 ของยอดขายสทธ ในขณะทการผลตอปกรณทใชในการแพทยและอปกรณทใชในทางทศนศาสตร (ISIC 33) มตนทนตนทนโลจสตกสสงถงรอยละ 25.09 ของยอดขายสทธ

จากการศกษาพบไดวาคาใชจายดานการเกบรกษาวสดคงคลงเปนคาใชจายหลกของระบบโลจสตกสในภาพรวม ของประเทศไทย โดยตนทนโลจสตกสคามคาเฉลยรอยละ 7.64 ของยอดขายสทธ ในสวนนแบงเปนตนทนการขนสง รอยละ 2.71 ตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลงรอยละ 4.25 และตนทนการบรหารจดการรอยละ 0.68 ของยอดขายสทธตามล าดบ

รปท 1 สดสวนรอยละของตนทนดานโลจสตกสตอราคาขายสทธของสนคารปแยกตามกลมประเภทอตสาหกรรมใน

ประเทศไทย [7]

ผลศกษาดงกลาวสอดคลองกบการศกษาในสวนสนคาส าเรจรปในประเทศสหรฐอเมรกาโดย Ross and Pregner [8] ซงพบวาคาเฉลยของตนทนดานการส ารองสนคาและกจกรรมภายในคลงสนคามคารอยละ 3.49 ของตนทนสนคาสทธ หรอ คดเปนรอยละ 44.9 ของตนทนดานโลจสตกสทงหมดดงแสดงในตารางท 1

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

22 35 34 24 23 18 21 31 27 15 25 36 32 28 29 19 20 17 26 33

Trans. Admins Inv.HoldingISIC

% of

sale

valu

e

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


ตารางท 1 รอยละของตนทนดานโลจสตกสในราคาขายของสนคาส าเรจรปของสหรฐอเมรกา [8] หวขอตนทน สดสวนรอยละ ตนทนการขนสงสนคา (Transportation) 3.79 ตนทนกจกรรมภายในคลงสนคา (Warehousing) 1.76 ตนทนดานการบรการลกคา (Customer Service) 0.30 ตนทนดานเอกสาร (Administration) 0.19 ตนทนการส ารองสนคา (Inventory Carrying) 1.73 รวมคาใชจายดานโลจสตกส 7.77

หากเปรยบเทยบ ตารางท 1และรปท 1 จะพบวาตนทนโลจสตกสของประเทศไทยสวนใหญจะอยทการจดการวสดคง

คลงซงแตกตางจากประเทศสหรฐอเมรกาซงตนทนสวนใหญอยทการขนสง สาเหตประการหนงทอธบายปรากฏการดงกลาวคอคาแรงงานทแตกตางกนและบทบาทของเทคโนโลยในหวงโซอปทาน ซงวสดคงคลงสวนใหญของประเทศไทยคอวตถดบ ในขณะทวสดคงคลงสวนใหญของประเทศสหรฐอเมรกาคอสนคาส าเรจรป จะเหนไดวาคลงสนคาซงเปนแหลงตนทนโลจสตกสรวมของประเทศไทยมความส าคญ การละเลยการบรหารจดการคลงสนคาทเหมาะสมสามารถกอใหเกดคาใชจายทางดานโลจสตกสสง ซงหนทางหนงในการแกปญหาดงกลาวคอการพฒนากจกรรมคลงสนคาโดยการใช ระบบ WMS

3. บทบาทของระบบ WMS ตอคลงสนคา เนองจากระบบ WMS เปนระบบทถกออกแบบมาเพอบรหารจดการขอมลตางๆ ตามลกษณะกายภาพของสนคา มงเนนการควบคมดแลจ านวนสนคา และบรณาการขอมลตงแตเมอสนคาเขามาสคลงสนคา จนกระทงออกจากคลงสนคา ดงนนการประยกตใชระบบ WMS จงมสวนพฒนาศกยภาพของคลงสนคาในประเดนตอไปน

3.1. ประสทธภาพ (Efficiency) ระบบ WMS สามารถชวยเพมจ านวนสนคาในการจดเกบแตละครง และเพมจ านวนการหยบสนคาตอครงใหมากขน เนองจากระบบ WMS สามารถรวบรวมสนคาจากใบรายการตางๆ เพอดวาสนคาถกจดเกบอยทพนทใดบาง จากนนจะสามารถระบใหผหยบสนคาแตละคนไปหยบสนคาหลายอยางทอยในพนทเดยวกนในคราวเดยว ซงอาจมาจากใบรายการสงซอหลายใบ โดยวธนใหประสทธภาพการท างานเรวกวาการใหผหยบสนคาไปหยบสนคาจากหลายพนทในใบรายการเดยวกนทละใบ นอกจากนยงชวยดแล ควบคม และตดตามสนคาในระดบยอยทสดซงคลงสนคาใหความสนใจ หรอ ระดบ sku (Stock Keeping Unit: sku) เชนระดบหบหอ ระดบลอตการผลต (Lot Production) หรอระดบวนหมดอาย สามารถระบใหสนคาทใกลหมดอายถกเลอกหยบออกมากอน เปนตน

เพอใหการจดการคลงสนคามประสทธภาพ ลดความซ าซอนในการหยบ-จายสนคา และชวยใหการการวางแผนการพฒนาศกยภาพการท างานภายในคลง เชน การจดสรรพนทเกบสนคา หรอการตดตามสนคา เปนไปอยางราบรน รวดเรว และเปนปจจบน ระบบ WMS ยงเปนพนฐานในการประยกตน าเทคโนโลยและนวตกรรมใหมเขามาท าใหการท างานในคลงสนคามประสทธภาพมากยงขน เชน ท างานรวมกบระบบรหสแทง (Barcode System) ระบบวดขนาดและน าหนก

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


(Dimensioning Weighing Scanning Systems) ระบบหยบจายอตโนมต หรอ ระบบ AS/RS (Automatic Storage and Retrieval System: AS/RS) ดงแสดงตวอยางของอปกรณและระบบตดตอในรปท 2

ก) ระบบรหสแทง (Barcode System)

ข) ระบบหยบจายอตโนมต (AS/RS)

ค) ระบบวดขนาดและน าหนก (Dimensioning Weighing Scanning

Systems)

ง) อปกรณอานรหสแทงแบบพกพา (Handheld Barcode Terminal)

รปท 2 ตวอยางของอปกรณและระบบตดตอสอสารในคลงสนคาทสามารถน ามาประยกตรวมกบระบบ WMS

นอกเหนอจากความสามารถการตดตามสนคาในคลงสนคาแลว ระบบ WMS ทพฒนาเตมรปแบบยงสามารถตดตามการท างานของพนกงานคลงสนคาแตละคนได โดยระบบ WMS สามารถตดตามและตรวจสอบการท างานในทกกจกรรมผานอปกรณอานรหสแทงแบบพกพา (Handheld barcode terminal) ซงเปนอปกรณสงสญญาณสวนบคคลและสามารถเชอมตอกบฐานขอมลกลางของบรษทผานระบบสญญาณวทย (Radio Frequency) โดยพนกงานแตละคนสามารถรบค าสงผานอปกรณดงกลาวซงเปนการลดความผดพลาดในการสอสารและลดความซ าซอนในการปอนขอมล ดวยการใชงานอปกรณอานรหสแทงแบบพกพารวมกบระบบ WMS ท าใหขอมลในระบบเปนปจจบน นอกจากนการเชอมตอดงกลาวท าใหน าไปสการเพมประสทธภาพในการท างานอกดวย

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


3.2. ความโปรงใส (Transparency) ความสามารถในการตดตามสนคาแตละรายการและการตดตามกจกรรมของพนกงานแตละคนท าใหการท างานภายในคลงสนคาดวยระบบ WMS มความโปรงใส ขอมลของสนคาและกระบวนการถกจดเกบอยางมระเบยบ สามารถตรวจสอบบคคล วธการ สถานทและเวลาในการปอนขอมล ตลอดจนแกไขขอมลแตละรายการได นอกจากนการเกบขอมลในรปแบบฐานขอมลยงท าใหสะดวกตอการสบคนและวเคราะหขอมล เจาหนาทคลงสนคาสามารถจดเตรยมรายงานประเมนผลการท างานไดสะดวกรวดเรวและมความแมนย าสง ซงเปนการลดภาระงานเอกสารทเกดขน การประยกตใชระบบ WMS ยงเปนการปรบลดความตองการในการใชเจาหนาทผช านาญการในคลงสนคา ผลพลอยไดประการหนงของความโปรงใสในระบบ WMS คอความรดกมของระบบในการท างานดงแสดงโครงสรางของฐานขอมลในระบบ WMS ตวอยางในรปท 3

รปท 3 โครงสรางการฐานขอมลและเชอมตอของแฟมขอมลตางๆ ของโปรแกรม myWMS LOS [9]

โครงสรางการฐานขอมลของระบบ WMS ตวอยางน ามาจากโปรแกรม myWMS LOS ซงเปนระบบ WMS แบบ Open Source ในรปท 4 แสดง ฐานขอมล item data ซงเปนขอมลของสนคาทงหมดและมการเชอมตอกบฐานขอมล stock unit ซงเปนฐานขอมลสนคาจ าแนกตามรายละเอยดตาม sku โดยในแตละ sku อาจจ าแนกตามพนทเกบสนคาดวยฐานขอมล storage location ซงแสดงต าแหนงและประเภทของพนทเกบสนคา อาทเชน พนทสนคาพรอมจาย พนทสนคาส ารอง หรอ พนทควบคมส าหรบวตถเคมอนตราย และจ าแนกตามประเภทของสนคาดวยฐานขอมล stock unit categories ซงแสดงบรรจภณฑของสนคา อาทเชน พาเลท กลอง หรอ ชน นอกจากนระบบ WMS ท าหนาทเปนตวกลางในการเชอมตอระหวางพนกงานและขนตอนการท างานมาตรฐานทก าหนดขนในการบงคบใหพนกงานท าตามทระบบและขนตอนมาตรฐานทก าหนด นอกจากนระบบ WMS ยงสามารถระบหนาทของพนกงาน และความสามารถในการเขาถงขอมลทแตกตางกนของพนกงานแตละต าแหนง เปนตน

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


3.3. ความถกตอง (Accuracy) ปญหาทส าคญของการจดการคลงสนคา คอความผดพลาดของการจดเกบสนคาผดท และการหยบสนคาผดหรอจ านวนไมถกตอง ระบบ WMS ทเชอมตอกบระบบรหสแทง (Barcode) สามารถจ ากดความผดพลาดเหลานน โดยการตรวจสอบทแมนย า นอกจากนนยงท าใหระบบ FIFO มความถกตองเนองจากการหยบสนคาตามลอต (Lot) ทระบในระบบ จะชวยลดความสบสนในการหาสนคาหรอการหาลอตทตองการ ขอมลจ านวนสนคามความถกตองตรงกน ซงสงผลใหการควบคมคงคลงสนคา เชน การควบคมระดบต าสด-สงสด (Min-Max) เปนไปอยางถกตองตามนโยบายของบรษท

4. ความแตกตางระหวางระบบ WMS และระบบบญช หลายองคกรมการใชระบบบญชในการบรหารจดการจ านวนสนคาในคลง ซงบอยครงทระบบบญชดงกลาวมโมดลหรอระบบยอยในการจดการวสดคงคลงอยดวย บอยครงทผประกอบการอาจจะสบสนระหวางระบบ WMS และระบบบญชเนองจากระบบบญชสามารถระบจ านวนและต าแหนงสนคาภายในคลงสนคาได ดงนนในบทนจะเปนการเปรยบเทยบความแตกตางของระบบทงสองในแตละประเดนส าคญเพอปองกนความสบสนดงแสดงใน ตารางท 2 ตารางท 2 ความแตกตางระหวางระบบบญช และระบบ WMS หวขอ ระบบบญช ระบบ WMS มมมองของระบบ ฟงกชนทเกยวกบระบบการจดการ

คลงสนคาทมใน ระบบบญช มกจะเปนมมมองการจดเกบขอมลในทางบญช เชนการรบเขา-จายออก

มมมองของการออกแบบระบบ WMS จะเนนไปทมมมองทางกายภาพ และการบรหารงานภายในคลงสนคา เชนการเปลยนบรรจภณฑและล าดบในการหยบสนคา

วธรบขอมล สวนใหญท าโดยองกบระบบเอกสารขององคกร ซงอาจจะลาชาและไมเปนปจจบน

ระบบ WMS ตดตามสนคาในระดบการหยบ-จายทเปนปจจบน ระบบสามารถรบขอมลอตโนมตจากอปกรณสงสญญาณสวนบคคล

การบรณาการของขอมล ระบบบญชเนนการเกบขอมลเชงปรมาณดงนนขอมลสวนใหญจงไมเหมาะตอการปรบปรงกระบวนการท างานภายในคลงสนคา

ระบบ WMS เกบขอมลทางกายภาพทงดานกจกรรมและสนคา ซงสามารถน ามาวเคราะหเพอปรบปรงกระบวนการท างานภายในสนคาอาทเชน ต าแหนงการวางสนคา เปนตน

การเชอมตอกบระบบสารสนเทศอนๆ ระบบบญชมกจะไมมการเชอมตอกบอปกรณสอสารแบบผกพาหรอระบบอน

ระบบ WMS สามารถเชอมตอกบอปกรณตางๆ หรอระบบสารสนเทศอนๆ เชนระบบสญญาณวทยภายในคลงสนคาได

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


เนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลยและความตองการในการปดชองวางทางการเชอมตอขอมล ท าใหบรษทผพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศหลายราย โดยเฉพาะอยางยงบรษทผจ าหนายและพฒนาระบบจดการทรพยากรในองคกร (Enterprise Resource Management: ERP) ไดพยายามพฒนาโมดลคลงสนคาของตนเอง ดงแสดงตวอยางของการเชอมตอระหวาง ERP กบ ระบบ WMS และอปกรณตางๆ ทเกยวของในรปท 4

รปท 4 โครงสรางการเชอมโยงระหวางระบบ ERP ระบบ WMS และอปกรณตางๆ ทเกยวของ [9]

การพฒนาโมดลคลงสนคาของบรษทผพฒนาระบบ ERP ท าใหความแตกตางของระบบบญชและระบบ WMS ลดลง อยางไรกดตลาดของระบบ WMS ยงถอไดวาเปนตลาดทบรษทผจ าหนายและพฒนาระบบใหความสนใจ เนองจากกจกรรมคลงสนคาเปนกจกรรมในโซอปทานทใชพนกงานจ านวนมากและมกเปนกจกรรมทยงมไดรบการพฒนามากนกในประเทศไทย ในสวนถดไปจะกลาวถงความเหมาะสมและสญญาณบงชความจ าเปนในการใชระบบ WMS ในองคกร

5. ความเหมาะสมและสญญาณบงชความจ าเปนในการใชระบบ WMS ในองคกร กอนทจะกลาวถงการน าระบบ WMS เขามาประยกตใชในองคกร ผเกยวของจ าเปนตองสรางความเขาใจกอนวาการตดสนใจเกยวกบระบบ WMS นนเปนการตดสนใจดานยทธศาสตร (Strategic Decision) ทตองอาศยการพจารณาไตรตรองจากฝายบรหาร โดยการน าเอาระบบ WMS มาใช จะมผลผกพนทงในดานการด าเนนการในคลงสนคาและดานตนทนการกระจายสนคาขององคกรดงน

ดานการด าเนนงานในคลงสนคา: ระบบ WMS เปนพนฐานส าคญในการตอยอดธรกจและพฒนาคลงสนคาไปสการจดการคลงสนคาสมยใหม ซงอาศยขอมลในการบรหาร วางแผน และควบคมการด าเนนงานภายในคลงสนคาและการเชอมตอกบระบบสารสนเทศอนภายนอกคลงสนคา ประโยชนของระบบ WMS ตอการด าเนนงานในคลงสนคา อาทเชน ลดคาใชจายในดานบคลากร ลดระยะเวลาในการคนหาสนคา และลดจ านวนพนกงานทมระดบความสามารถสง นอกจากน ระบบ WMS ยงเปนสงทจ าเปนและขาดไมไดทจะใชในการเชอมตอระหวางอปกรณตางๆ ส าหรบคลงสนคาทวางแผนน าเอาอปกรณเคลอนยายและจดเกบอตโนมตหรอกงอตโนมตมาใช

ดานตนทนการกระจายสนคา: การลงทนในระบบ WMS สงผลกระทบตอโครงสรางตนทนโลจสตกสในองคกร เนองจากตองการเมดเงนในการลงทนเพมขน การลงทนในระบบ WMS แตกตางจากการลงทนเกยวกบอปกรณ

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


เคลอนยายและจดเกบสนคาอนในคลงเนองจากการลงทนในระบบ WMS ตองการการพฒนาทงดานเครองมอและ ซอฟตแวร (Software) อยางตอเนอง และความจ าเปนตองยกเครองระบบ WMS เพอใหระบบท างานไดอยางมประสทธภาพ ท าใหระบบ WMS มคาเสอมราคาสง มมลคาซากต า และยากตอการจ าหนายในตลาดมอสอง

ผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมมกตงค าถามวาเมอใดคลงสนคาขององคกรของตนควรจะประยกตน าระบบ WMS เขามาใช ค าถามดงกลาวเปนค าถามทส าคญแตไมระบเงอนไขทชดเจนไดเนองจากแตละองคกรมลกษณะแตกตางกนในดานธรกจและดานวฒนธรรมในองคกร ตวอยางเชน สนคาทมมลคาสงหรอเกยวของกบความปลอดภยของผบรโภคอาทเชน ยาหรอเวชภณฑ มแนวโนมทจะลงทนในดานระบบ WMS และระบบจดเกบสนคาอตโนมตเนองมาจากคาใชจายดานคลงสนคาตอราคาขายของสนคามคาต าและผลเสยทเกดจากความผดพลาดในการจายสนคาผดพลาดมความรนแรง ดงนนบทความนจงน าเสนอสญญาณในคลงสนคาทบงชวาผประกอบการควรจะพจารณาระบบ WMS และขอแนะน าในการประเมนวาระบบ WMS เหมาะสมกบกจกรรมคลงสนคาของตนหรอไม โดยอาศยขอมลจากงานวจยในตางประเทศ ประสบการณในการเยยมชมคลงสนคาและสมภาษณผจดการคลงสนคาภายในประเทศ

5.1. สญญาณบงชถงความจ าเปนของระบบ WMS ในคลงสนคา อยางทไดกลาวมาแลววา การลงทนในระบบ WMS ตองการเงนทนสงและใชเวลาในการพฒนาตดตงนาน แตละองคกรทมลกษณะและขนาดของธรกจทแตกตางกนจะมความจ าเปนในการใชระบบ WMS แตกตางกนออกไป ในสวนนจะกลาวถงสญญาณทางธรกจทผประกอบการสามารถใชเปนเครองบงชถงความจ าเปนของระบบ WMS ไดดงตอไปน

ดานการรองเรยนจากลกคา: หากลกคามการรองเรยนเรองการจายสนคาไมถกตองบอยครง ท าใหมความตองการเพมจ านวนพนกงานตรวจสอบสนคากอนจดสง (Checker) ลกษณะเชนนมกมสาเหตจากระบบการท างานในคลงสนคาทมปญหา หรอความผนผวนในปรมาณงานในคลงสนคาทท าใหการวางแผนพนกงานผดพลาด ระบบ WMS สามารถลดการพงพาประสบการณพนกงาน และชวยท าใหการหยบและจดสงสนคามความถกตองมากขน

ดานขอมลคลงสนคา: คลงสนคาทไมมระบบ WMS สวนใหญจะอาศยพนกงานในการกรอกขอมลจ านวนสนคาเขา-ออกในแตละวน โดยในแตละปจะมการนบสนคาประจ าปเพอตรวจสอบความถกตองของสนคาทมอยจรงกบทมอยในขอมลของบรษท และเพอปรบขอมลใหเปนปจจบน หากองคกรประสบปญหาขอมลคลงสนคาไมถกตองเปนจ านวนมาก แสดงถงการจดเกบขอมลทผดพลาดในการท างานของพนกงานซงอาจท าใหสนคาสญหาย หรอมมากกวาทในขอมลระบ ปญหาในลกษณะนระบบ WMS สามารถเขามาชวยในการตรวจสอบสนคาบางรายการแบบรอบ (Cycle Count) โดยความถในการสมอาจจะปรบใหเหมาะสมกบมลคาของสนคา ความถในการหยบสนคาแตละรายการ หรอเวลาทพนกงานสนคามในแตละวน [10, 11] ท าใหขอมลคลงสนคาเปนปจจบนมากขน

ดานประสทธผลในคลงสนคา: คลงสนคาทมจ านวนการจายสนคาเกน 1,000 รายการตอวน [10, 11] ควรพจารณาลงทนใชระบบ WMS ซงสามารถชวยลดเวลาในการคนหา และจดเสนทางหยบสนคาสนทสดได จากกรณศกษาพบวาในบางคลงสนคาระบบ WMS สามารถเพมผลผลตเฉลย 200 รายการตอคน-ชวโมง [10, 11] อกดวย

ดานระยะเวลาในการเตรยมการสงสนคา: ส าหรบองคกรทมชวงเวลาในการวางแผนกระจายสนคานอย กลาวคอมเวลาตงแตรบความตองการสนคา (Order) จนกระทงสนคาออกจากคลงนอยกวาครงวนหรอ 4 ชวโมง

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


ระบบ WMS จะชวยลดความยงยากและลดเวลาทใชในการเตรยมสนคาได ซงจะลดความเสยงในการสงสนคาลาชา โดยโรงงานหรอศนยกระจายสนคาจะสามารถจดเรยงสนคาจากทหมายสดทายไปยงทหมายแรกสดและเตมคนบรรทกไดรวดเรวขน

ดานลกษณะของสนคา: องคกรทมสนคาทมชวงอายการขายสนเปนจ านวนมาก หรอ คลงสนคาทมอตราการหมนเวยนของรายการสนคาสง อาทเชน เกมส อปโภคอเลกทรอนกส (Consumer Electronic) ดวดภาพยนตร ซดเพลง ซงมชวงอายในการขายสนและมความตองการลดลงอยางรวดเรวเนองจากลกคาสวนใหญจะท าการซอสนคาในชวงสองถงสามสปดาหแรกทสนคาวางสทองตลาด หลงจากนนความตองการของผบรโภคจะลดลง คาการหมนเวยนสนคาคงคลงเฉลยเกนกวา 12 ครงตอป [10, 11] หรอพนทในคลงมการหมนเวยนเฉลยหนงครงตอเดอน ในกรณดงกลาวระบบ WMS สามารถชวยเพมประสทธภาพในการใชพนทโดยท าใหการจดวางสนคาแบบสม (Random Storage) ไดอยางมประสทธภาพ

ภาพสญญาณเหลานแสดงใหเหนวา สนคาทมปรมาณคงคลงจ านวนมาก ขอมลมการเปลยนแปลงตลอดเวลา และ /หรอการจดการคลงสนคาโดยใชพนกงานสนคาเปนหลกเปนไปดวยความยากล าบาก เพราะขอมลของสนคามการเปลยนแปลงตลอดเวลา จ าเปนตองอาศยระบบ WMS เขามาเปนระบบฐานขอมลการในการบรหารและควบคมการท างานในคลงสนคาใหมประสทธภาพ

5.2. ขอเสนอแนะในการประเมนความสามารถของระบบ WMS โดยปกตระบบ WMS จะมอายการใชงานประมาณ 5-10 ป กอนทจะมการยกเครองทงระบบใหม ท าใหผประกอบการมแนวโนมทจะลงทนระบบ WMS ดวยความระมดระวง และบอยครงอาจมชะลอการตดสนใจ จนกวาจะไดระบบทมนใจวาจะตอบสนองความตองการไดอยางแทจรง ดงนนจ าเปนตองพจารณาความสามารถของระบบ WMS กบสภาพการแขงขนและแผนกลยทธขององคกร Porter and Millar [12] ไดน าเสนอขอเสนอแนะในการพจารณาระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอการแขงขน (Information System for Competitive Advantage) ซงสามารถน ามาประยกตใชกบระบบ WMS ในประเทศไทยไดดงน

ความเขมขนในการเขาถงขอมลในคลงสนคา (Assess Information Intensity): ความเขมขนของขอมลหมายรวมถงความละเอยดของขอมลและความรวดเรวในการเขาถงขอมลทผใชตองการจากระบบ WMS ความเขมขนของขอมลในแตละคลงสนคามความแตกตางกนตามลกษณะของธรกจ อาทเชน คลงสนคาทไดรบสนคาจากบรษทแมในตางประเทศสม าเสมออาทตยละหนงครงจากทางเรอควรสามารถกรอกขอมลการรบสนคาในระบบ WMS แบบเปนกลม หรอดงขอมลสนคาเขาผานระบบเครอขายซงเชอมตอกบบรษทแมได เพอชวยลดเวลาในการจดการเอกสารและขนตอนทางศลกากร

ความจ าเปนของขอมลในการท าธรกจ (The Role of Information Technology in Industry Structure): ในอตสาหกรรมคาปลกเวชภณฑและยารกษาโรคมความจ าเปนทตองใชเทคโนโลยสารสนเทศตดตามเวชภณฑแตละบรรจภณฑจากตนน าในระดบสารเคมตงตนจนถงมอผบรโภค เพอทจะสามารถเรยกคนเวชภณฑเฉพาะในรอบการผลตทมปญหาการปนเปอนหรอสารเคมไมไดคณภาพจากผผลตสารตงตนบางรายโดยไมสงผลกบเวชภณฑชนดเดยวกนทไมมปญหา และปองกนเวชภณฑขาดตลาด เปนตน

ความออนไหวของขอมลในธรกจ (Information Sensitivity): ในธรกจทมคนจ านวนมากทจ าเปนตองเขาถงขอมลของคลงสนคา หรอมกจกรรมคลงสนคาตลอดเวลา 24 ชวโมง อาทเชน ศนยกระจายสนคาอปโภคบรโภค

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


ของรานโมเดลนเทรด (Modern Trade) จ าเปนทตองมระบบ WMS ทมความสามารถในการระบตวตนของผใชเพอตรวจสอบความสามารถในการเขาถงขอมล ระดบในแกไขขอมล และประเมนพนกงานคลงสนคาเปนรายบคคล นอกจากนระบบ WMS ยงท าหนาทเปนสอกลางในการสอสารระหวางกลมพนกงานทท างานคนละกะเพอใหท างานสอดคลองกนไดอยางมประสทธภาพ

โอกาสในการสรางประโยชนจากระบบการจดการคลงสนคา (How information technology might spawn new business): การตดตงระบบ WMS สามารถชวยใหคลงสนคาขยายโอกาสทางธรกจโดยการรบจางบรหารวสดคงคลงในฐานะผใหบรการโลจสตกสและคลงสนคาหรอใหบรการสรางมลคาเพมกบสนคา เนองจากองคกรอาจตองการมงเนนความสามารถการแขงขนหลก (Core Competency) ในธรกจของตน ประกอบกบการบงคบมาตรฐานดานความปลอดภยในการเกบรกษาสนคา ท าใหหลายองคกรพจารณาการจางผใหบรการโลจสตกสและคลงสนคา เปนตน

6. สรปและแนวโนมของระบบ WMS การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ความเหมาะสมในการเปนศนยกระจายสนคา การเปลยนแปลงทงในดานคาใชจายดานแรงงาน และความตองการในการบรณาการขอมลจากลกคา สงผลใหประเทศไทยอยในชวงเปลยนถายทางเทคโนโลยสารสนเทศโดยเฉพาะอยางยงระบบ WMS ซงเปนระบบบรณาการเทคโนโลยสอสารและนวตกรรมตางๆเพอจดการทางกายภาพและการควบคมการท างานในคลงสนคา ทงนระบบดงกลาวแตกตางจากระบบจดการคงคลงทางบญชซงออกแบบตามขนตอนทางธรกรรม และไมเหมาะกบการเพมประสทธภาพของการท างานในคลงสนคา ระบบ WMS สามารถชวยแกปญหาทมกพบในคลงสนคาทวไปอนไดแกปญหาการจดการและการบรหารขอมลในคลงสนคา ปญหาความหนาแนนของคลงสนคา และ คาใชจายดานโลจสตกส ทงยงชวยเพมประสทธภาพ ความโปรงใส และความถกตองในกจกรรมคลงสนคาผานความสามารถในการบรณาการกบอปกรณและเครองมออตโนมต ในการตดสนใจควรจะน าระบบ WMS เขามาประยกตใชกบกจกรรมคลงสนคาในองคกรหรอไม ผประกอบการควรพจารณาลกษณะของขอมลในการท าธรกจทงในดานเขาถงขอมล ดานความจ าเปน และดานความออนไหว รวมถงโอกาสในการธรกจในดานการรบจางใหบรการกจกรรมคลงสนคา

แนวโนมการลงทนในระบบ WMS ในปจจบนในประเทศไทยจ ากดตวอยในองคกรขนาดใหญโดยเฉพาะบรษทขามชาตมการลงทนในระบบ WMS ในขณะทองคกรในประเทศยงจ ากดในกลมอตสาหกรรมคาปลกในกลมอปโภคบรโภคหรอเวชภณฑผประกอบการรายใหญเนองจากมการลงทนสง แมวาคาใชจายของการประยกตระบบ WMS จะลดลงตามการแขงขนในตลาดและราคาเทคโนโลยแตโดยภาพรวมแลวปจจยหลกในการลงทนในระบบ WMS ทผประกอบการในประเทศไทยควรพจารณาคอ ปรมาณการไหลเวยนของสนคา และเงอนไขพเศษของสนคา อาทเชนความสามารถการตดตามและความสะดวกในการปรบตวใหเขากบธรกจ เปนตน

กตตกรรมประกาศ ทางคณะผจดท าใครขอขอบคณผจดการคลงสนคาและเจาหนาทคลงสนคาทอนญาตใหเขาเยยมชมและสละเวลาสมภาษณ และ รวมถงค าแนะน าทมประโยชนตอการศกษาชนน การศกษาไดรบการสนบสนนจากกองทนรชดาภเษกสมโภช เลขรหส GDNS -54-072-21-004

DOI:10.4186/ejth.2013.5.2.49


บรรณานกรม [1] R. L. Harmon, Reinventing the Warehouse, Word-Class Distribution Logistics. New York, NY: The Free

Press, 1993. [2] J. A. Tompkins, J. A. White, Y. A. Bozer, and J. M. A. Tanchoco, Facilities Planning. New York, NY: Wiley,

2003. [3] N. Slack, S. Chambers, and R. Johnston, Operations Management, 3rd ed. Harlow: Prentice-Hall, 2001. [4] A. R. Van Goor, M. J. Ploos van Amstel, and W. Ploos van Amstel, European Distribution and Supply

Chain Logistics. Groningen: Stenfert Kroese, 2003. [5] N. Faber, “Organizing warehouse management,” International Journal of Operations & Production

Management, vol. 33, pp. 1230-1256, 2013. [6] ส านกงานสถตแหงชาต, "การส ารวจขอมลศกยภาพพนฐานระบบโลจสตกสภาคการคา พ.ศ. 2553," กรงเทพฯ 2553. [7] ส านกโลจสตกส, "ขอมลตวชวดความส าเรจของการด าเนนการงาน (KPI) ประเดนการปรบปรงประสทธภาพระบบโลจ

สตกสในภาคการผลต, " กรงเทพฯ, 2554. [8] C. Ross and P. Pregner, "Logistics cost and service 2011," presented at the CSCM Conference,

Pholadelphia, 2011. [9] M. T. Hompel and T. Schmidt, "Structure of a WHS from the example of myWMS", in Warehouse

Management: Automation and Organisation of Warehouse and Order Picking Systems, 1st ed. Springer, pp. 207-340, 2007.

[10] J. P. Van Den Berg, Integral Warehouse Management: The Next Generation in Transparency, Collaboration and Warehouse Management Systems. Booksurge Publishing, 2007.

[11] S. T. Hackman, "Benchmarking warehousing and distribution operations: An input-output approach," Journal of Productivity Analysis, vol. 16, pp. 79-100, 2001.

[12] M. E. Porter and V. E. Millar, "How Information Gives You Competitive Advantage," Harvard Business Review, vol. 63, pp. 149-160, 1985.

ระบบการจัดการคลังสินค้า · warehouse management...

Documents