“ มหาวทยาลยวชาการสายรบใชสงคม......บทเรยนมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ ”

รศ.ดร.ฉตรนภา พรหมมา*

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถปฏบตพนธกจทสนองตอปรชญา เปาหมาย วสยทศนของมหาวทยาลยทเปน

สถาบนเพอการศกษาและพฒนาทองถน เสรมสรางพลงปญญาแผนดน ฟนฟพลงการเรยนรเชดชภมปญญาทองถน

และสรางสรรคศลปวทยา มนโยบายสนบสนนอาจารยและบคลากรปฏบตงานแบบบรณาการพนธ

กจทงดานการสอน วจย บรการวชาการ และท านบ ารงศลปวฒนธรรม มงเนนการพฒนา

นวตกรรม องคความรและเท คโนโยลทเหมาะสมเพอทองถน บคลากรของมหาวทยาลยท างานดวยจต

วญญาณเพอชมชนทองถนโดยรวมกบองคกรภาคทงภายในและภายนอก ทมพฒนาการมาอยางตอเนอง

เสนทางมหาวทยาลยเพอชมชนทองถน

ชวงกอนป 2540 มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถมผลงานทรวมมอกบชมชนทองถนทมคณคาควรแกการ

สานตอจ านวนมาก แตสวนใหญขนกบบคคล ขาดการบมเพาะสานพลงตอเนอง จดเปลยนทส าคญ คอ ป 2540 –

2541 มหาวทยาลยไดทนวจยเชงกลยทธเพอประเมนสถานภาพองคความรและพฒนาชดโจทยวจยทสนองตอ

เปาหมายวสยทศนการพฒนาพนทจงหวดอตรดตถจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)ท าใหเกด

เครอขายระหวางมหาวทยาลยกบภาคทกภาคสวนอยางเปนรปธรรมเปนจดเรมใหมการสานตอการวจยปฏบตการ

แบบมสวนรวมเพอประโยชนของชมชนทองถนทมพฒนาการมาอยางตอเนอง

ป 2551- 2554 มหาวทยาลยไดรบการสนบสนนทนวจยเพอด าเนนโครงการพฒนาต าบลสขภาวะและ

จงหวดนาอยจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)จากการออกแบบการท างานเพอสราง

กลไกเชงระบบทเชอมงานประกนคณภาพองคกรกบการพฒนาพนท เปนการลดชองวางทเคยขาดการเชอมตอสงด

ๆ จากประสบการณคนรนเกา ใหมการสานพลงจากทกคณะรวมกบองคกรภาค ชวยกนสานเครอขายสงดเขา

ดวยกนใหเพมขนอยางยงยน โดยมการพฒนากระบวนการคด วธท างานของมหาวทยาลยกบองคกรภาค เรมจาก

ทมงานทมจตวญญาณท างานเพอชมชน สงผลใหเกดการสานพลงท างานสเปาหมายรวมกนของพนททงระดบ

ต าบลและจงหวด ภาพเสนทางพฒนาการบรหารจดการงานวจยเพอทองถนของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ

* ผอ.ศนยเรยนรและพฒนาสขภาวะฯ และอดตรองอธการบดมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ ป 2533 - 2552

1

QA RQA

• QA • • U

• • • •

• • •

• • •

• •

• • PAR •

กลยทธการขบเคลอนงานแบบบรณาการเพอพฒนาพนท

มหาวทยาลยมการพฒนานวตกรรมการบรหารจดการแบบบรณาการเพอพฒนาพนทโดยความรวมมอ

ขององคกรปกครองสวนทองถนและ องคกรภาคอยางเปนระบบ เชอมโยงการจดการงานวจยของทกคณะกบ

งานพฒนาต าบลโดยหนวยจดการงานวจยและทมงานทเชอมกบต าบลของแตละคณะจะเชอมขอมลสถานการณ

ปญหาจากพนทเพอการวจยและปฏบตพนธกจแบบบรณาการอยางมสวนรวมกบเครอขายองคกรภาค

องคประกอบหลกของรปแบบการบรหารจดการ ม 4 ดานหรอทเรยกวา RICN Model ไดแก 1) การสรางองค

ความรและการจดการความรควบคกบการท างาน ( Research : R) 2) การบรณาการพนธกจและศาสตรทก

สาขากบปญหาในพนท (Integration : I) 3) การไหลเวยนของขอมลเพอการสอสารททนตอความเปลยนแปลง

เพอใชประโยชน (Communication : C) และ 4) เครอขายการเรยนรและการท างานทงภายในและภายนอกส

เปาหมายรวมพฒนา (Network : N) โดยสรปแสดงดงภาพ

• • • TQM,BMK,KM• • • QA

PAR CQI SSS/Best Practice/

(Network : N)

Communication : C

Integration : I

Research : R

2

จากภาพจะเหนวาการท างานแบบบรณาการจะเปนทงบรณาการพนธกจและศาสตร โดยในมหาวทยาลย

จะไมมก าแพงคณะ นอกมหาวทยาลย กพยายามลด ก าแพงองคกร การท างานจะเชอมโยงกนเปนเครอขายทงเชง

ประเดนและเชงพนทใหเชอมกน ทกภาคสวนเปนใยแมงมม ใหไดมากทสด โดยมหาวทยาลยและสถานศกษาใน

พนทระดบต าบลจะเปนศนยกลางทชวยเปนขอตอการเชอมโยงกนและกนโดยใชระบบการสอสารและฐานขอมลท

ด มการวจยและจดการความรเปนเครองมอในการสรางองคความรควบคกบการท างานเพอใหสามารถเสรมพลง

และสานพลงกนและกนในเครอขายองคกรภาคใหปฏบตงานแบบบรณการพนธกจตามบทบาทขององคกรท

รบผดชอบใหมประสทธภาพประกนคณภาพตามตวชวดการท างานขององคกร ขณะเดยวกนกเชอมโยงสเปาหมาย

วสยทศนรวมของพนทโดยมการผนกก าลง สานพลงกนอยางตอเนองส าหรบระบบบรหารการจดการคณภาพ

งานวจยแบบบรณาการเพอทองถน มระบบหลกและระบบสนบสนนรวมทงเครอขายภาค และการเชอมฐานขอมล

จากพนทระดบต าบลเพอใชประโยชนของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ โดยสรปแสดงดงภาพ

3

กระบวนการจดการเรยนรแบบบรณาการเพอชมชนทองถนเขมแขง

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถมกลไกสนบสนนการปฏบตพนธกจแบบบรณาการเพอทองถนเพอใหสนอง

ตอนโยบายอยางหลากหลาย เชน การก าหนดตวชวดใหมระบบบรหารจดการงานวจยทเออตอการวจยเพอทองถน

ทกคณะและการเสรมแรงโดยใหรางวลงานวจยทบรณาการพนธกจทงสอน วจย และบรการวชาการกบสถานการณ

ปญหาในชมชน ท าใหมผลงานทเคยไดรางวลจากทกคณะ ตวอยางงานวจยของคณะวทยาการจดการทเคยไดรางวล

คอ “การจดการเรยนรแบบบรณาการเพอพฒนาความสามารถดานการสอสารของนกศกษาวชาการพดเพอการ

ประชาสมพนธในงานสงเสรมเครอขายวสาหกจชมชน” ของ ผศ.ดร.ปญณตา ชยสนท และเรอง “รปแบบ

การพฒนาแผนทแหลงเรยนรชมชนโดยความรวมมอของภาควชาการกบองคกรชมชนต าบลแสนตอ อ าเภอน าปาด

จงหวดอตรดตถ” ของอาจารยรชดา ค าจรง เปนตน

การปฏบตพนธกจแบบบรณาการเพอชมชนทองถนของทกคณะมกลไกการบรหารจดการทเปนระบ บไม

ขนกบตวบคคลเหมอนในอดต กรณตวอยางกระบวนการท างานแบบบรณาการของคณะมนษศาสตร และ

สงคมศาสตรและคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเชอมงานกบพนทมภาพสรปดงน

4

สถานการณทเปนอยในปจจบน

กระบวนการแกไขปญหา

ปจจบน

การสราง านขอมลสขภาวะต าบล ส ารวจสถานการณปญหา สรางเครองมอท างานโดยนกศกษาและชมชน

การวเคราะหปญหา

นโยบายสาธารณะ โครงการสรางสรรค โครงการวจย

สรปความเชอมโยงเครอขายการเรยนรและการท างานสเปาหมายวสยทศนการพฒนาจงหวดอตรดตถ

ของมหาวทยาลยราชภฏกบองคกรปกครองสวนทองถนและองคกรภาคแสดงดงภาพ

การบรหารจดการแบบบรณาการเพอพฒนาพนทของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถกบองคกรปกครองสวนทองถนและองคกรภาค (Uttaradit Model)

ความเปนหนงเดยวกนของมหาวทยาลยกบองคกรภาคสเปาหมายรวมพฒนาจงหวดอตรดตถ

()ภาค

5

ผลการด าเนนงานและการตอบรบจากภาค

โดยภาพรวมผลการขบเคลอนงานแบบบรณาการของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถบรรลผลดตาม

เปาหมายในแนวทาง 1 มหาวทยาลย 1 จงหวด ผลส าเรจทควบคกนมาคอ การเสรมพลงใหองคกรทเปน

เครอขายมผลงานทเพมประสทธภาพตามมาตรฐานการประกนคณภาพองคกรของตนเองอยางเปนรปธรรม กรณ

ตวอยางการตอบรบจากภาคสวนตางๆ ทสนบสนนขอสรปขางตน ไดแก

1. องคกรระดบคณะของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ มการเชอมโยงเครอขายการท างานและ

แลกเปลยนเรยนรทงภายใน และภายนอกคณะ มการบรณาการงานวจยกบงานสอน งานบรการวชาการและท าน

บ ารงศลปวฒนธรรม และขยายเครอขายสบคลากรทงองคกร โดยมกลไกการเชอมโยงผานหนวยจดการงานวจย

ของแตละคณะและหนวยจดการงานวจยของมหาวทยาลย

2. การรวมเรยนรของนกศกษา คณาจารยจากทกคณะเชอมโยงรายวชาทสอนใหนกศกษาไดรวมเรยนร

จากการปฏบตในชมชน การทนกศกษามประสบการณปฏบตงานในพนทนอกจากจะชวยใหนกศกษาไดเรยนร

ชมชนและการฝกปฏบตจากชวตจรงแลวยงชวยใหนกศกษามโอกาส แสดงศกยภาพ และผลงานทชมชนยอมรบ

ชวยใหมโอกาสรบงานทสรางรายไดระหวางเรยนและมโอกาสเขาสงานเพมขน

3. องคกรปกครองสวนทองถนองคกรภาค เกดการเรยนรรวมกนและเปนประโยชนทงในสวนของ

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถกบองคกรปกครองสวนทองถนและภาค ภาพสะทอนทองคกรปกครองสวนทองถน

ระบวาเกดการเปลยนแปลงจากการทมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถเขาไปมสวนรวม เชน 1) ชวยใหมนใจทจะท างาน

ดวยตนเองไดอยางมพลง 2) การจดเวทแลกเปลยนเรยนรชวยใหทกฝายมแรงเสรมทจะน าประสบการณความส าเรจ

มาแบงปนกนไดเหนศกยภาพคนในชมชนชดเจน ท าใหสรางพลงรวมไดอยางตรงประเดน

4. ภาคประชาชน กระบวนการท างานทเนนความมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญสงผลใหเกดความใกลชดสามารถสอสารสถานการณปญหาเปนเพอนรวมเสนทางพฒนากบภาควชาการไดอยางเปนพลวตทนตอความเปลยนแปลง เชน เครอขายเกษตรกรไมผลรวมกบมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถในการพฒนามาตรฐานคณภาพไมผลเพอการสงออก หรอการลดตนทนการผลตขาวอนทรยและการเชอมโยงผลผลตกบเครอขายการตลาดทงภายใน และนอกประเทศ เปนตน

กรณตวอยางประโยคทสนบสนนขอสรปขางตนในสวนของนกศกษาและประชาชน ไดแก

“ผมนายศภวฒน ช านาญ เปนนกศกษาคนหนงในสาขาเทคโนโลยส ารวจและภมสารสนเทศของคณะ

เทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ การเรยนสาขานผมไดออกพนทท างานรวมกบชมชนทองถนตลอดเวลา การ

เรยนการสอนเนนเอาสงทเรยนในหองเรยนลงไปปฏบตจรงในพนท และน าการลงพนทกลบมาพดคยกนถงทกษะทยงขาดและสงท

อาจารยควรจะสอนเพมเตม เมอท าการพดคยกนแลวกมการเรยนการสอนทปรบเพมเตมเพอใหเกดความรทสามารถจะน าไปใชได

จรง การลงพนทเหมอนเปนสวนหนงของชวตพวกเราอาจารยจะพาลงพนททกเทอม ไปหลากหลายท เจอวฒนธรรมหลากหลายแบบ

เจอปญหาและอปสรรคในการท างาน เมอกอนผมกลวปญหาทจะเกดขนกบการท างาน แตอาจารยบอกเสมอวา คนเจอปญหาคอ

คนท างาน คนทไมมปญหาคอคนไมท างาน การแกปญหาในการท างานท าใหสมองเราดขน ความคดโตขน มสตมากขน และสภาพ

6

จตใจแขงแกรงมากขน การลงพนทมนเปนอะไรทบางครงล าบากมาก เทาทผมจ าไดหนงในความล าบากคอการออกส ารวจน าตกตาด

ฟา ต.แสนตอ อ.น าปาด จ. อตรดตถ ซงเปนน าตกใหมใหแกชมชนถงแมวาการเดนทางจะตองใชเวลาไปกลบประมาณ 5 ชวโมงจน

ผมพดกบ อาจารยเอ (อาจารยรชดา ค าจรง)วา อาจารยครบ ไมนาเชอเลยวาผมท าได ผมขนมาถงได ทแรกผมถอดใจไปแลวผมอยาก

หนหลงกลบแตผมไมท า เพราะฉะนนทกเรองทเขามาในชวตผม ผมจะสไมวาจะเปนเรองการเรยน การงาน หรอการเงน เพราะผม

คดวาไมมอะไรล าบากไปกวานแลวครบรวมทงการลงพนทขนเกบขยะบนภ...มนล าบากและเหนอยมาก แตการลงพนทแตละครงท า

ใหเราพบมตรภาพ น าใจของเพอน และชาวบาน ความรสกดๆ ทไดท าอะไรเพอชมชนทองถน การไดรบการยอมรบจากคนใน

ทองถน การทท าใหรวาเดกราชภฏอยางเรากท าอะไรใหคนอนไดและท าไดดดวย...”

ศภวฒน ช านาญ เจาหนาทฝาย GIS กรมทดน 10 พ.ค. 54

“...ชวงแรกทเชอมงานของเครอขายเกษตรกรกลมเลก ๆ กบมหาวทยาลยราชภ ฏอตรดตถเรองปญหามาตรฐาน

คณภาพทเรยนเพอการสงออก ใชวธท าหนงสอถงอธการบด ทานอนเคราะหมากผานไปรองอธการบดฝายวจยไปยงหนวยจดการ

งานวจยของคณะเกษตรฯ ท าใหผมไดพบกบ ผศ.ดร.เจษฎา มงฉาย ซงเปนหวหนาหนวยจดการงานวจยพรอมทมงานของทาน ท างาน

รวมกนจนคณะเกษตรจดทนงไวใหทหองส านกงานหนวยจดการงานวจยเพอใหเชอมงานกน ทนตอเหตการณ ตอนนจ านวนสมาชก

ของเครอขายเกษตรทางเลอกครอบครมทงจงหวด มโครงการด ๆ ทเปนประโยชนกบเกษตรกรเพมขนมากมาย ผมและเพอนสมาชก

ในเครอขายภมใจมากทมเครอขายกบองคกรภาคทมกลไกชดเจนไมตองท างานแบบโดดเดยวเมอมปญหาไมรจะ พงใครอยาง

แตกอน...”

ลงฟน โชวนด ประธานเครอขายเกษตรทางเลอก 5 ม.ค. 54

ภาพตวอยางรปธรรมผลงาน

7

N,R

2.2

•

8

พ 1 พ ถ จ ห ถ

(

)

NGO.

พ

พ ห

จ ห

• พ ห

QA

9