ตํานานและพิธีกรรมต่อวาลีในบางชุมชนของ...

1

ตานานและพธกรรมตอวาลในบางชมชนของสามจงหวดชายแดนใต : การตอรองและการผสาน

ระหวางความเชอดงเดมกบศาสนาอสลาม1

MYTH AND RITES OF WALEE IN THE COMMUNITY OF THREE SOUTHERN BORDER

PROVINCES : RESISTANCE AND INTEGRATION OF OLD IDEALISM AND ISLAM

วรรณนะ หนหมน

WANNA NUMUN

ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

DEPARTMENT OF EDUCATIONAL FOUNDATION, FACULTY OF LIBERAL ARTS,

PRINCE OF SONGKLA UNIVERSITY

บทคดยอ

การวจยเรองความเชอตอวาลในสามจงหวดชายแดนใต พบประเดนสาคญดงน

1) ตานานวาลทง 4 สานวน บงบอกวาบรรพชนในพนทนมทงกลมทนบถอเทพทางธรรมชาต อนเปนคตดงเดม

และอกกลมทนบถออสลามอนเปนศาสนาทเพงรบเขามาใหม

2) “การกลบกนของเรอง” และ“ชดความคด” ทเปน “ขวตรงขาม” ในตานานวาลแตละสานวนนน สะทอนรองรอย

ของการตอรองทจะนบถอศาสนาแตกตางกนในภมภาคนเมอครงอดต

3) ในตานานวาล เมอวเคราะหความในใจของบรรพชน โดยถอดรหส orchestra score ตามหลกของ Lévi-

Strauss เราจะพบการปฏสงสรรคทางสงคม ทงการเหนดวย เหนตาง และขดแยงกอนจะยอมรบศาสนาใหม

4) พธกรรมและความศรทธาตอวาลทงชาวบานไทยพทธและมสลม ชอตลกษณของบางทองถน 3 จงหวดชายแดน

ใตในชนบท วามการผสมผสานระหวางความเชอดงเดมกบศาสนาอสลาม

คาสาคญ : ความเชอดงเดม ตานาน พธกรรม วาล สามจงหวดชายแดนใต อสลาม

Abstract

After the thorough study on the “myth and rites of Walee in the community of three southern border

provinces: resistance and integration of old idealism and Islam”, four significant findings are brought to light.

1) The four versions of myth indicate that the ancient people living in the areas were those who

worshipped gods or old idealism and those who had just converted to Islam.

2) The inversion and paradigm of polar opposite in each version of Walee reflects the resistance to

believing in different religions in these regions in the past.

1 บทวเคราะหตานานและพธกรรมตอวาลน เปนสวนหนงของการอภปรายผลการศกษาในงานวจย “เรองเลาวาลใน 3 จงหวดชายแดนใต:

ตานานการรบนบถอศาสนาในทองถนและความสาคญในบทบาทวรรณกรรมพนบาน” กรรมาธการศาสนา คณธรรมจรยธรรม ศลปะ

และวฒนธรรม สนบสนนทนดาเนนการวจย

2

3) By using Lévi-Strauss’ orchestra score to analyze the ancient people’s messages in Walee, social

interactions are discovered through agreements, disagreements, and conflicts before they accepted a new

religion.

4) Rites and worshiping Walee performed by Buddhists and Muslims reflect identities of the rural areas

in the three southern border provinces in that there has been the integration of old idealism and Islam.

Keywords : Islam, myth, old idealism, rites, the three southern border provinces, Walee

ความนา

ในการดแลชมชน มแนวคดทางสงคมวทยาวา ผปกครองจาเปนตองสรางอานาจดวยวาทกรรมครอบงา

(hegemonic discourse) ผานสถาบนหลกๆ ของสงคม ไดแก สถาบนทางการปกครองและสถาบนทางศาสนา

ถงกระนนแมจะเปนวธสรางอานาจอยางแยบยลแลว กยงมการละเมด (transgressed) และการตอรอง (resistance)

อยเปนธรรมดา (Michel Foucault, 1990: 95) นยสาคญของทฤษฎการตอรองขดขนดงทกลาวมา กมใหเหนใน

ปรากฏการณบางชมชนของ 3 จงหวดชายแดนภาคใตครงอดต ทบรรพชนใชเวลาอยางยาวนานเพอ “ตอรอง” กอนจะ

“ยอมรบ” ศาสนาอสลามและ “ปรบเปลยน” ความเชอดงเดมของพวกเขา ศาสตราจารย ดร.นธ เอยวศรวงศ ตงขอสงเกตวา

ในอดตของพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต กอนทชาวบานจะหนมานบถอศาสนาอสลามนน พวกเขามความเชอดงเดม

ประจาถนมากอนแลว โดยเฉพาะความเชอเกยวกบอานาจของธรรมชาต หรอเทพอนเนองดวยธรรมชาต ความเชอเหลาน

อาจกลาวไดวาเปนรองรอยความศรทธาทนบถอเทพเจาคลายความเชอแบบพราหมณ-ฮนด (นธ เอยวศรวงศ, 2550 : 33)

ไมเพยงเทานน นอกเหนอจากความเชอตออานาจธรรมชาต หรออานาจลกลบแลว บรรพชนบางกลมแถบ 3

จงหวดชายแดนภาคใตยงนบถอ “ผบรรพบรษ”อกดวย ปรากฏการณทแมผนาในเมองใหญเปลยนไปนบถอศาสนาอสลาม

แลว แตชาวบานจานวนมากบรเวณรอบนอกยงคงเคารพนบถอเทพทางธรรมชาต หรอผปยาตายาย นยสาคญขอนกคอ

“อานาจ” และ “การตอรอง” ระหวางความเชอดงเดมกบศาสนาอสลาม ทมการปะทะสงสรรคใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต

เมอครงอดต

อนง ถงพอจะสนนษฐานไดวา เคาลางแหงการตอรองทางความเชอความศรทธาในดนแดนแถบน ไดผอนคลายลง

เมอ “วาลสบสองคนของชวา” เขามาเผยแผศาสนาอสลามอยางแขงขน และชวยรายาของปตตานใหหายประชวรอยางนา

อศจรรย จนชาวบานศรทธาตอปาฏหารย แลวหนมาเปนมสลมอยางเครงครดจรงจงมากขน (นธ เอยวศรวงศ, 2550 : 35)

กระนนกดเรายงพบวามสงทนาสนใจเปนอยางยงคอ “เรองเลาถงวาล” ทมการตความตางกนตามมมมองของชาวบานแตละ

พนท บางกถอวาเปนเทพทางธรรมชาต บางกถอวาเปนศาสนทตอสลาม “ตานานประจาถน” ทเลาถงวาลไมเหมอนกนน

นบเปนวรรณกรรมพนบาน 3 จงหวดชายแดนใตชนสาคญ ทนาจะทาใหเราไดเหน “รองรอย” ของ “การตอรอง” ระหวาง

“ความเชอดงเดม” กบ “ศาสนาอสลาม” ทแผขยายเขามา

วตถประสงคการศกษา

การศกษาตานานวาลในบางชมชนของ 3 จงหวดชายแดนใต รวมถงพธกรรมความเชอนน มความมงหมายใหเรา

ไดเหนรองรอยของการตอรองและการผสานระหวางความเชอดงเดมกบการรบศาสนาอสลามเขามาในพนทนเมอครงอดต

3

วธการศกษา

ผวจยไดลงพนทภาคสนาม และทาความคนเคยกบชาวบานชนบท 3 จงหวดชายแดนใต ในพนทซงประกอบอาชพ

ประมงและเพาะปลก เพอสมภาษณเชงลกถงตานานวาล และรวมสงเกตการณพธกรรมความเชอในแตละทองถนดวย

สมมตฐาน

ตานานและพธกรรมตอวาลใน 3 จงหวดชายแดนใต นาจะมความตางกนบางระหวางชาวไทยพทธกบมสลมในแต

ละทองถน กระนนกตามความเชอทไมเหมอนกน กคงซอนเรนนยสาคญใหเราไดเหนรองรอยของการตอรองและการผสาน

ระหวางความเชอดงเดมทเคารพเทพทางธรรมชาต หรอผบรรพบรษ กบการเปดรบทจะนบถออสลามเขามาในพนท

อภปรายผลการศกษา

ในบางพนทของ 3 จงหวดชายแดนภาคใตของประทศไทย อนไดแก จงหวดปตตาน นราธวาส และยะลา เรา

พบวามตานานเกยวกบวาล 4 สานวน ดงน

สานวนท 1

ชาวบานออกทะเลหาปลา ไดปลา แลวเจอหญงสาวเรอรวขอตดเรอไปดวย ชาวบานใหความชวยเหลอ จากนนก

เจอพาย แตเรอสงบนงอยางนาอศจรรย ชาวบานเหนหญงทตดเรอมาออกไปเหาะอยเหนอทะเล หลงจากนนพวกเขาจง

นบถอนางวาลในฐานะเทพธดาทางทะเล

(นาอฟ ซย, 2556: ผใหสมภาษณ)


ชาวบานออกทะเลหาปลา ไมไดปลา แตเจอชายแกเรอรวขอตดเรอไปดวย ชาวบานไมใหขนเพราะอารมณ

เสยทไมไดปลา จากนนกเจอพาย เรอลม ชาวบานเหนชายแกคนเดมยนอยเหนอนาทะเลเปนทนาอศจรรย พวกเขาจงขอ

โทษ ชายแกถอดรปใหเหนวาเปน “อบดลเลาะห บตร มนร” พรอมกบชวยชวตชาวบานและใหเรอไดปลากลบไป หลงจาก

นนชาวบานจงนบถอวาล“อบดลเลาะห บตร มนร” ผเปนศาสนทตของอลเลาะห (มฮมหมด อาดม, 2556: ผใหสมภาษณ)


ในงานของหมบาน มขอทานหนมมาขออาหาร แตถกไลไปเพราะชาวบานกาลงรนเรง หลงจากนนหมบานกฝน

แลง หาปลาไมไดเลย อกไมนานขอทานกกลบมาอก เดกชายสงสารขอทานและไดแบงอาหารของตนให วนรงขนฝนจงตก

และชาวบานกหาปลาไดเหมอนเดม เดกเหนขอทานเปลยนเปนเทพเดนเขาปาไป จงเกดพธบชาวาลวาเปนเทพแหงนาทา

และฟาฝน (ธนากร ซนล, 2556: ผใหสมภาษณ)


หมบานฝนแลง ขาดขาวปลาอาหาร ชาวบานรองขอความเมตตาจากสวรรค ม “พระนางรอบอะห อลอดวยะห”

ปรากฏกายขน พระนางบอกวาเปนศาสนทตของอลเลาะห และขอพระเจาประทานฝนให ชาวบานจงมนาปลกขาวและจบ

4

ปลาไดบรบรณ หลงจากนน“พระนางรอบอะห อลอดวยะห”กเปนวาลแหงนาทาและฟาฝนทชาวบานนบถอ (รอมล เรอง

ปราชญ, 2556: ผใหสมภาษณ)

ในการศกษาตานานปรมปราเรองเดยวกน แตมหลายสานวน (variants หรอ versions) เลว-สเตราส ชใหคนหา

ความเชอมโยงทางโครงสรางเพอพสจนลกษณะรวม โดยเฉพาะ “ชดความคดแตละชด (paradigm)” แมจะม “ความตรง

ขามกน” แตลกษณะอนเปนคตรงขามของสานวนทตางกนนน กจะสามารถบงบอกนยสาคญของตานานเรองดงกลาวได

อยางลกซง (ศราพร ณ ถลาง, 2548: 268)

ทงน สาหรบเรองเลาวาลสานวนตางๆ ในบางพนท 3 จงหวดชายแดนใต เมอเราลองจด “ชดความคดแตละชด

(paradigm)” เรากจะพบ “ขวตรงขาม (polar opposite)” และ “เรองทกลบกน (inversion)” โดยแยกเปนคได 2 ค ดงตาราง

ทแจกแจงเนอความตอไปน

การกลบเรองกนของวาลสานวนตางๆ

สานวนท/องค

ประกอบใน

เรอง

เรองกลบกน ‘คแรก’ เรองกลบกน ‘คทสอง’

สานวนท 1 สานวนท 2 สานวนท 3 สานวนท 4

เพศของวาล เทพธดา อบดลเลาะห บตร

มนร --ศาสนทต

อสลาม ทเปนชาย

เทพบตร พระนางรอบอะห

อลอดวยะห --ศาสน

ทตอสลาม ทเปน

หญง

วยของวาล สาวสวย คนแก หนมขอทาน คนแก

สถานการณท

พบวาล

เรอไดปลาเตมลา เรอไมมปลา มขาวปลาอาหาร

พรอม

ขาดขาวปลาอาหาร

เพราะฝนแลง

พฤตกรรม

ชาวบานท

ปฏบตตอวาล

เมอยงไมร

ความจรง

ใหขนเรอ ไมใหขนเรอ ไมสนใจจะใหอาหาร สนใจและรองขอ

ความเมตตา ให

ชวยบนดาลฝน

สงทวาล

ประทานให

รอดพนจากพาย เจอพาย ฝนแลง ชาวบานหา

ปลาไมได

ฝนตก ชาวบานหา

ปลาได

สงทชาวบาน

ปฏบตกบวาล

ในชวงหลง

บชาวาลในฐานะ

เทพธดาทางทะเล

นบถออสลามและ

วาลอบดลเลาะห

บตร มนร

เดกชายหนไปให

อาหารขอทานทเปน

เทพวาล ฝนจงตก

และชาว บานหาปลา

ไดเหมอนเดม

จากนนกบชาวาลใน

ฐานะเทพบตรแหง

นบถออสลามและ

วาลรอบอะห

อลอดวยะห

5

นาและฟาฝน

สภาพวาลท

ปรากฏตว

แปลงราง ถอดรปภายหลง แปลงราง รปจรง

ตารางแสดงเรองเลาวาลทง 4 สานวนน มชดความคดหลก (paradigm) อย 5 ประการ สมควรจะไดตความตอไป

ยงเมอเลว-สเตราสเชอวา ชดความคดหลกในตานาน กคอ “โครงสราง”ทบงบอก “กฎเกณฑ” ใหเราไดเหน “การกากบ” เชง

“วฒนธรรม” ทมอทธพลตอความคดของผคนแหงนน (ศราพร ณ ถลาง, 2548: 268) paradigm ในเรองเลาวาลสานวน

ตางๆ อนมลกษณะเปน “คตรงขาม” และ “เรองสลบกน” ดวยนน ความโดดเดนดงทกลาวมาเรากสามารถแจกแจง และ

ตความหานยสาคญไดดงตอไปน

1) paradigm ท 1

ความคดตรงขามในสานวนเรองวาล ‘คแรก’

1.1) เรอมปลาเตมลา -- เรอไมมปลา

ความคดตรงขามในสานวนเรองวาล ‘คท สอง’

1.2) ขาวปลาอาหารสมบรณ -- แหงแลง

paradigm ท 1 ใน “เคาเรองทกลบกน” มรองรอยบงบอกวา พนท 3 จงหวดชายแดนใตในอดต สภาพภมศาสตร

หรอภมประเทศ เปนทง “ทะเล” และ “ทราบ” วถทบรรพชนเลยงชพจงเปน “การประมง” และ “การเพาะปลก” สวน

เหตการณขวตรงขาม (polar opposite) ทเหนบรรพชนทงฝ งททกขยาก และมความสข เรากจะพบนยสาคญวา อาหารคอ

ตวแปรหลกแหงการกาหนดทกขสขเหลานน รวมถงการดารงชพในอดตของคน 3 จงหวดชายแดนใต กมวถชวตทยงพง

ทะเลและฟาฝนเปนหลกอยดวย

2) paradigm ท 2


2.1) เจอหญงสาว-- เจอชายแก


2.2) เจอหนมขอทาน -- เจอพระนางสงศกด

paradigm ท 2 ใน “เคาเรองทกลบกน” มรองรอยใหเราไดตงขอสงเกตวา อดตของพนท 3 จงหวดชายแดนใต

สถานะของสตรไมไดถกกดใหดอยกวาบรษ เหมอนดงทเปนอยในปจจบน เพราะในเรองเลาทง 4 สานวน ครงหนงของ

ตานานวาลกเชอวาเปนหญง โดยเฉพาะทเลาวามลกษณะเปนสาวนอยผงดงาม และเปนพระนางผสงสง

รปลกษณอนเปนภาพเสนอแทน (representation) ทประกอบสรางใหสตรมทงเกยรตยศ และความนาชนชม

สวนบรษตวแทนของวาลมเรองเลาวา เปนภาคแปลงของ “ขอทาน”และ “ชายแก” สภาพอนดตาตอยและชวนเวทนาน เมอ

เทยบกบความงดงามและสงสงของสตรผเปนวาล เรากอาจกลาวไดวา นยซอนเรนของเรองเลาวาลใน 3 จงหวดชายแดนใต

ไดแฝงรองรอยของความเปนใหญแหงอสตรในพนทอดตแถบน

6

3) paradigm ท 3


3.1) มพาย แตเรอปลอดภย -- มพาย เรอลม


3.2) ฝนตกตามฤดกาล(ในตอนแรก) -- ฝนแลง(ในตอนแรก)

paradigm ท 3 ของตานานวาล ใน “เคาเรองทกลบกน” มรองรอยใหเราไดพเคราะหวาพนท 3 จงหวดชายแดนใต

ในอดต บรรพชนมชะตาทผกชวตไวกบ “นา” ทงในแงอาศยแหลงนาเพออปโภค บรโภค และใชนาในการประกอบอาชพ

ไมวาจะเปนการเกษตรเพาะปลก หรอการประมงทางทะเล

ทงน เหตการณขวตรงขาม (polar opposite) จากเรองเลาวาลทพบวา บรรพชนตางกตองพงพงนาตามธรรมชาต

หากนา (ฝน)แลงกเดอดรอน หากนามาก (พายนาทกอตวในทะเล) กอาจมผลทาลาย คราชวต สถานการณแหง paradigm

ชดดงกลาวชวา “นา” คอ “สงสาคญ” และ “มความสมพนธยง” กบชะตาชวตบรรพชน 3 จงหวดชายแดนใต

4) paradigm ท 4


4.1) เหนเทพธดา -- เหนศาสนฑตอสลาม

อนเนองดวยธรรมชาต “อบดลเลาะห บตร มนร”


4.2) เหนเทพบตร -- เหนศาสนฑตอสลาม

อนเนองดวยธรรมชาต “พระนางรอบอะห อลอดวยะห”

paradigm ท 4 ของตานานวาล ใน “เคาเรองทกลบกน” มขอชวนสงเกตวาในอดตของพนท 3 จงหวดชายแดนใต

ภาวะจตใจของบรรพชนมความกงวลตอชะตา ทขาดความเชอมนในความเปนอย “การเหน” ทงเทพอนเนองดวยธรรมชาต

และศาสนทตอสลาม แมวาจะเปน “ความคดตรงขามกน” แตสายตาบรรพชนท “แลเหน” สงศกดสทธเหลาน มมมอง

ดงกลาวกสะทอนความตองการหลกยดถอใหจตใจไดคลายกงวล หรอบรรเทาความหวาดกลวตออานาจของธรรมชาต และ

สงเหนอธรรมชาต

สวนขวตาง (polar opposite) ทบรรพชนฝายหนง “เหน” เทพอนเนองดวยธรรมชาต แตอกฝาย “เหน”ศาสนทต

อสลาม มมมองท “เหนไมเหมอนกน”น กบงบอกวา ในอดตบรเวณ 3 จงหวดชายแดนใต หมชนมความตางในแงการเลอก

รบ นบถอหลกยดเหนยวใหจตใจ ถงกระนน สายตาทแลเหนวาเทพอนเนองดวยธรรมชาต กบศาสนทตอสลาม คอบรษกบ

สตรเชนเดยวกบคนเรา อปมาขอนกมนยซอนเรนทบรรพชนพยายามประกอบสรางความสมพนธใกลชดระหวางตนเองกบ

หลกยดเหนยว ทถอไวเปนทตงใหจตใจไดระบายความกงวล

5) paradigm ท 5


5.1) นบถอความเชอดงเดม -- นบถอศาสนาอสลาม

7

บชาเทพทางธรรมชาต เคารพวาลของอลเลาะห


5.2) นบถอความเชอดงเดม -- นบถอศาสนาอสลาม

บชาเทพทางธรรมชาต เคารพวาลของอลเลาะห

paradigm ท 5 ของตานานวาล ใน “เคาเรองทกลบกน” แมม “ขวตรงขาม (polar opposite)” วาบรรพชนฝายหนง

กลาวถงวาลวาเปน “เทพ” สวนอกฝายกลาวถงวาลวาเปน ทต” แตทง “เทพ” และ “ทต” ตางกมนยสาคญทบงบอกวา

บรรพชน 3 จงหวดชายแดนใต จดวางตาแหนงใหวาลเปน “ผสงสง” ประการหนง สวนประการทสอง วาลมนยเชง “สอสาร

ได”กบบรรพชน การประกอบสรางสถานภาพวาลใหมความกากงทงในแง “สงสง” แตกสมผสรบรทกขสขของชาวบานได

นน สญญะขอนเปนนยสาคญทบงบอกจตใจเบองลกของบรรพชน 3 จงหวดชายแดนใตในอดตวา พวกเขามสภาพเควง

ควาง ขาดทพงหรอหลกยดถอ จงแสวงหาความสงทใหความเชอมน เพอบรรเทาความคบของ กงวลใจตอการดาเนนชวต

ทามกลางอานาจของธรรมชาตและสงเรนลบทยงขาดการหยงถง

อนง ในการ “อาน” ภาษา หรอ “สารของตานานปรมปรา” เลว-สเตราส นกมานษยวทยาชาวฝรงเศส ปรมาจารย

ผศกษาโครงสรางตานาน ไดกลาวไววาสารในตานานกบดนตรมลกษณะคลายกน เพราะทงตานาน และดนตรตางกเปน

“ภาษา” ทผแตงพยายาม “สอความหมาย”กบผฟง (Claude Lévi-Strauss, 1964 : 15 อางถงใน ศราพร ณ ถลาง, 2548:

249) เลว-สเตราสเปรยบการเขาใจสารจากตานานปรมปราวาเหมอนกบการเขาใจอารมณของเพลงคลาสสค การอานสาร

จากตานานปรมปราตองอานเหมอนการอานโนตดนตรในวงออเคสตรา (We have to read the myth as we would read

an ‘orchestra score’) (Claude Lévi-Strauss, 1978 : 45 ; 1963 : 213 อางถงใน ศราพร ณ ถลาง, 2548: 250)

ทงน ศราพร ณ ถลาง ไดขยายความโดยอธบายเพมเตมถงแนวทางการอาน “สาร” ในตานานแบบการอานโนต

ออเคสตรา ตามทเลว-สเตราสพดถงวา

... ตวโนตในแตละแถว อาจแทน “สารแตละคา” ทบรรพชนตองการจะบอก ซงถาประมวลคา

ตางๆจากทกแถวเขาดวยกน กจะไดเปน “ประโยค” ทบรรพชนตองการจะสอใหเราทราบ อนง คาใน

แตละแถวอาจมความหมายไปในทางเดยวกน หรอมความหมายขดแยงกนกบคาในแถวอนๆ กยอม

เปนไปได...

... ดงนน สารจากตานานปรมปราอาจเปน “ความในใจ”ของบรรพชนทมลกษณะเปน

“ขอขดแยงในใจ” ทมลกษณะเปน “คตรงขาม” ทบรรพชนตองการจะบอกใหลกหลานไดรวมรบรก

เปนได (ศราพร ณ ถลาง, 2548: 253)

เมอนาหลกการ “ถอดรหส” ภาษาตานานทเลว-สเตราส ตงขอสงเกตไว มาประยกตกบการแจกแจง orchestra

score ของ “ทานองเพลงเรองเลาวาล” ทง 4 สานวนใน 3 จงหวดชายแดนใต เราสามารถเหนเนอหาของชดความคดหลก

(mytheme) ดงตารางตอไปน

8

‘เพลงบรรเลง’ เรองเลาวาลสานวนตางๆ : สารแสดงความในใจ และนยการตอรองระหวางความเชอดงเดม กบ

การรบศาสนาอสลามใน 3 จงหวดชายแดนใต

ความเชอดงเดม - -การนบถอธรรมชาต / เทพอนเนอง

ดวยธรรมชาต

ความเชอทแทรกซมเขามา - -การนบถออสลาม

แถวท 1 แถวท 2 แถวท 3 แถวท 4

ยอมรบนบถอเทพทาง

ธรรมชาต / อานาจเหนอ

ธรรมชาต

มทาทปฏเสธกอน แลวจง

ยอมรบเทพ ทางธรรมชาต

มทาทปฏเสธกอน แลวจง

ยอมรบศาสนาทตอสลาม และ

เปนมสลมในภายหลง

ยอมรบนบถอศาสนาอสลาม

‘ทานอง’ความในใจเปน

‘บวก’ตอการนบถอเทพ

อนเนองดวยธรรมชาต

‘ทานอง’ความในใจเปน ‘ลบ’

กอนแลวจงเปลยนเปน ‘บวก’

ตอการนบถอเทพอนเนอง

ดวยธรรมชาต

‘ทานอง’ความในใจเปน ‘ลบ’

กอนแลวจงเปลยนเปน ‘บวก’

ตอการนบถอศาสนาอสลาม

‘ทานอง’ความในใจเปน

‘บวก’ตอการนบถอศาสนา

อสลาม

+ - → + - → + +

ตานานวาลแถวท 1 ตานานวาลแถวท 2 ตานานวาลแถวท 3 ตานานวาลแถวท 4

1) ชาวบานออกทะเลหา

ปลา ไดปลา

1) ในงานของหมบาน ม

ขอทานมาขออาหาร แตถก

ไลไปเพราะชาวบานกาลงรน

เรง

1) ชาวบานออกทะเลหาปลา

ไมไดปลา

1) หมบานฝนแลง ขาดขาว

ปลาอาหาร

2) เจอหญงสาวเรอรว

ขอตดเรอไปดวย

ชาวบานใหความ

ชวยเหลอ

2) หลงจากนนหมบานกฝน

แลง หาปลาไมไดเลย

2) เจอชายแกเรอรวขอตดเรอ

ไปดวย ชาวบาน ไมใหขน

เพราะอารมณเสยทไมไดปลา

2) ชาวบานรองขอความ

เมตตาจากสวรรค

3) เจอพาย แตเรอนง

อยางนาอศจรรย

3) อกไมนานขอทานก

กลบมาอก เดกชายสงสาร

ขอทานและไดแบงอาหาร

ของตนให

3) เจอพาย เรอลม

3) ม “พระนางรอบอะห อล

อดวยะห” ปรากฏกายขน

พระนางบอกวาเปนศาสนทต

ของอลเลาะห

4) เหนหญงสาวออกไป

เหาะอยเหนอทะเล

4) วนรงขนฝนจงตกและ

ชาวบานกหาปลาได

เหมอนเดม

4) เหนชายแกคนเดมยน

เหนอนา ชาวบานขอโทษ

4) พระนางขอพระเจา

ประทานฝนให ชาวบานจงม

นาปลกขาวและจบปลาได

บรบรณ

9

5) ชาวบานจงนบถอวาล

ในฐานะเทพธดาทางทะเล

5) เดกเหนขอทาน

เปลยนเปนเทพเดนเขาปาไป

จงเกดพธบชาวาลวาเปน

เทพฟาฝน

5) ชายแกจงถอดรปใหเหนวา

เปน “อบดลเลาะห บตร มนร”

พรอมกบชวยชวตไวและให

เรอไดปลากลบไป ชาวบาน

จงนบถอวาล “อบดลเลาะห

บตร มนร” ผเปนศาสนทต

ของอลเลาะห

5) หลงจากนน “พระนางรอ

บอะห อลอดวยะห” กเปนวา

ลทชาวบานนบถอ

เมอประยกตใชวธ “ถอดรหส” ภาษาตานานปรมปราตามหลกการอาน orchestra score ในทฤษฎของเลว- สเต

ราส (Claude Lévi-Strauss, 1964 : 214-217 อางถงใน ศราพร ณ ถลาง, 2548: 261) เราสามารถแจกแจงไดวาเรองเลาวา

ลสานวนตางๆใน 3 จงหวดชายแดนใต มแนวคดหลก (mytheme) ทถอดรหสดวยการ /อานจากบนลงลาง/ /อานจากซาย

ไปขวา/ /อานขามแถว/ /อานทละแถว/ /อานทละ 2 แถว/ ไดดงตอไปน

๑. อานจากบนลงลาง

สองแถวแรก มความหมายตรงขามกบสองแถวหลง

แถวท 1+2 ตวละครของเกยวกบเทพอนเนองดวยธรรมชาต vs

แถวท 3+4 ตวละครของเกยวกบศาสนาอสลาม

๒. อานจากซายไปขวา

แถวท 1 มความหมายขดกบแถวท 2 และแถวท 3 ขดกบแถวท 4

แถวท 1 ยอมรบอานาจเทพอนเนองดวยธรรมชาต vs

แถวท 2 ขดแยงกอนถงจะยอมรบอานาจเทพอนเนองดวยธรรมชาต

แถวท 3 ขดแยงกบศาสนทตกอนถงจะยอมรบศาสนาอสลาม vs

แถวท 4 ยอมรบศาสนทตและศาสนาอสลาม

๓. อานขามแถว

แถวท 1กบแถวท 4 เปนเรองของ “การยอมรบ”

เทพอนเนองดวยธรรมชาตและศาสนาอสลาม

แถวท 2 กบแถวท 3 เปนเรองของ “การปฏเสธกอนแลวถงจะยอมรบ”

เทพอนเนองดวยธรรมชาตและศาสนาอสลาม

๔. วเคราะห 2 แถวแรก และ 2 แถวหลงอกท : ทมาหรอ

การกาเนดความเชออนของเกยวกบศาสนาใน 3 จงหวดชายแดนใต

แถวท 1 ยอมรบเทพอนเนองดวยธรรมชาต

(กาเนดความเชอทนบถอเทพอนเนองดวยธรรมชาต)

10

แถวท 2 ความขดแยงกบเทพอนเนองดวยธรรมชาต

(การทาลายความคดทไมเคารพเทพอนเนองดวยธรรมชาต)

แถวท 3 ความขดแยงกบศาสนาอสลาม

(การทาลายความคดทไมเคารพศาสนาอสลาม)

แถวท 4 ยอมรบศาสนาอสลาม

(กาเนดความเชอทนบถอศาสนาอสลาม)

ในทายน เราสามารถสรปผลการอานเรองเลาวาลใน 3 จงหวดชายแดนใต ทมท ง 4 แถว ไดดงตอไปน

๑. 1 + 2 vs 3 + 4

๒. 1 vs 2 3 vs 4

๓. 1 vs 4 2 vs 3

๔. 1 vs 2 3 vs 4

นยสาคญทควรตงขอสงเกตคอ เรองเลาวาลสานวนตางๆน ซอนเรนแนวคดหลก (mytheme) ทบรรพชน 3 จงหวด

ชายแดนใต “สงสาร”ถงเราวา ในอดตพนทแหงนผคนมวถชวตทของเกยว สมพนธกบธรรมชาต เทพอนเนองดวยธรรมชาต

ศาสนทตมสลม และศาสนาอสลาม (อานสารสองแถวเปนค แถวท 1+2 / แถวท 3+4)

ทงน กอนทจะยอมรบหรอเคารพเทพอนเนองดวยธรรมชาต และศาสนทตอสลาม บรรพชนในอดตของ 3 จงหวด

ชายแดนใต กมทาททขดแยง และปฏเสธความเชอ กบศาสนาดงกลาวมากอน (อานสารแถวท 1 2 3 4 )

แตเมอไดประจกษถงพลงของธรรมชาต และการแผขยายของศาสนาอสลาม บรรพชนสวนหนงกยอมรบหลกการ

ความเชอนน สวนกลมทปฏเสธกเปลยนทาทเปนการประนประนอม ยอมรบนบถอเทพอนเนองดวยธรรมชาต และศาสนา

อสลาม เมอตระหนกถงอานาจและการเปนทพงไดของลทธดงกลาว (สารจากการอานขามแถวเปนค แถวท 1+4 / แถวท

2+3)

เราจงอาจกลาวไดวา ในอดตของพนท 3 จงหวดชายแดนใต การนบถอเทพอนเนองดวยธรรมชาต “กาเนดขน”

เมอได “ลบลาง” ความคดเดมทไมสาเหนยกตออานาจของธรรมชาต สวนการนบถอศาสนาอสลาม ก “กาเนดขน” เมอได

“ลบลาง” ความคดเดมทเคยถออหงการของตนเปนใหญ (อานนยสาคญทละค แถวท 1 กบ 2 / แถวท 3 กบ 4)

อนง สาหรบตานานวาลสานวนตางๆ ทไดวเคราะหไปแลวนน เรายงพบวาในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต

ชาวบานยงคงสบตอความเชอ โดยแปรเปลยนไปอยในลกษณะของพธกรรมเคารพวาลอกดวย ความเชอมโยงของตานาน

กบพธกรรม ทตางกมสวนขยายความสาคญแกกนนน ฟอนเตนโรส (1966: 50) กเหนดวยพรอมกบยกความคดเหนของ

ไคลด คลกโคลน (Clyde Kluckhohn, 1942) มาสนบสนนวา “ตานานกบพธกรรมมความสมพนธกนในหลายลกษณะ

กลาวคอ การแสดงในพธกรรมมกแสดงตามเหตการณทเลาไวในตานาน หรอไมตานานกเปนคาอธบายสาหรบทมาของการ

ประกอบพธกรรม” (อางถงใน ศราพร ณ ถลาง, 2548 : 335)

ในหวขอตอไปน เราจะไดพจารณาพธกรรมอนแสดงถงความเคารพวาล ในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต และ

จะวเคราะหนยสาคญขององคประกอบเชงพธกรรมเหลานน วาเปนสญญะทมบทบาทอยางไรตอความเชอ ความศรทธาทง

ในแงการนบถอธรรมชาต เทพอนเนองดวยธรรมชาต และศาสนทต รวมถงศาสนาอสลามดวย

11

นยสาคญเชงพธกรรมและความเชอตอการนบถอวาล

นยสาคญเชงพธกรรมและความเชอตอการนบถอวาล เราจะไดพจารณาองคประกอบแตละอยางในแงบทบาท

เชงสญญะ และความหมายซอนเรน เรยงตามลาดบตอไปน

1. สญญะผาสทหวเรอ หรอหลกผกเรอ

การผกผาสทหวเรอ หรอหลกเทยบเรอนน มนยสาคญทชาวบานเชอวา เรอประมงของพวกเขาจะไดเปนท แล

เหนของทานวาล และคมครองไมใหเรอลมกลางทะเล สวนเรอทผาแถบมสหมนหรอเกาแลว ชาวบานกมกรบหามาเปลยน

ใหมใหมสสดใส เพอจะไดอยในสายตาการปกปองของทานวาลตอไป

อนง สาหรบผาสสาคญทขาดไมไดในการผกหวเรอ หรอหลกเทยบเรอ อนไดแกผาสแดง ผาสเหลอง ผาสเขยว

และผาสฟานน ชาวบานเชอวาผาสเหลานมนยเชอมโยงกบธรรมชาต ทเกอหนนใหพวกเขาทาอาชพประมงได ดงน

ผาสแดง แทนความหมายของดวงอาทตย

ผาสเหลอง แทนความหมายของดวงจนทร

ผาสเขยว แทนความหมายของทองทะเล

ผาสฟา แทนความหมายของทองฟา

(อบรอเฮม เบนบาเหม, 2556: ผใหสมภาษณ)

ทงนหากมองอกแงหนง เรากพบนยสาคญวา แถบผาสดงกลาวทชาวบานยดถอเพอผกหวเรอ หรอหลกเทยบเรอ

นน การแสดงออกของพวกเขากบงบอกถงความนบถอธรรมชาต และเทพอนเนองดวยธรรมชาตนนเอง

เมอพจารณาในมมขางตน พธแสดงความนบถอตอวาล กคอรองรอยของความเชอดงเดมทมตออานาจเหนอ

ธรรมชาต และการแสดงความเคารพตอธรรมชาตไปพรอมกนดวย สอดคลองกบ “สารในใจ”ทปรากฏในตานานวาลแถวท 1

อนชถงการยอมรบนบถอเทพทางธรรมชาต และอานาจเหนอธรรมชาตดวย

2. สญญะไขกบขาวเหนยว

การตงไขกบขาวเหนยวถวายใตตนไมใหญ ในยามทฝนทงชวง เพอรองขอใหวาลประทานฝนให นยสาคญขอนบง

บอกความเชอของชาวบาน 3 จงหวดชายแดนใตวานบถอวาลเปนเทพอนเนองดวยธรรมชาต และยงแสดงรองรอยความเชอ

ดงเดม ซงขอขมาตอธรรมชาตทไดลบหลไปดวย พธกรรมดงกลาวนสอดคลองกบ “สารในใจ” ทปรากฏในตานานวาลแถวท

2 ซงชาวบานเคยมทาทไมยอมรบอานาจของธรรมชาต แตแลวกสานกผด และกลบมาแสดงความเคารพตอธรรมชาต หรอ

เทพอนเนองดวยธรรมชาตอกครง

อนง เมอยอนมาพจารณากระทง ทชาวบานตงไขกบขาวเหนยวเปนเครองเซน ของทงสองสงนเปนสญญะทพวก

เขาเชอวา “ไข”จะให “การขยายพนธ”ของขาวปลาทบรบรณ สวน “ขาวเหนยว” กจะให “ความเหนยวแนน”ของผลผลตท

ชาวบานจะไดรบ (มรซด กาลอ, 2556: ผใหสมภาษณ)

ทงน เรามขอสงเกตทไมควรมองขามอยางยง นนคอ ทงไขและขาวเหนยวตางกไมใชอาหารตองหามของอสลาม

ชาวบานมสลมรวมถงไทยพทธจงพอจะทาพธกรรมดงกลาวนได สวนในบรบทท 3 จงหวดชายแดนใตปจจบนมความ

12

เครงครดตอศาสนกจอสลามนน ชาวบานแถบชนบททพอจะรถงพธกรรมดงกลาว กแปรเปลยนการเซนสรวงตอวาล มา

เปนการรบประทานไขกบขาวเหนยวเพอเปนมงคลกบครอบครวตนเอง แทนทจะดาเนนพธกรรมตามแบบอยางดงเดม

สวนชาวบานทนบถอศาสนาพทธ เรากยงเหนการตงเครองเซนใตโคนตนไมใหญอยบาง เพยงแตวตถประสงค

หลกเพอรองขอฝนฟา นาเทานน กอาจแปรเปลยนไปเปนการเสรมสรมงคลแกตนเอง เชนเดยวกนกบทชาวบานมสลม ได

ปรบประยกตความเชอเชงพธกรรมมาแลว

3. สญญะประทด ดอกไม และการตงศาล

การจดประทดกอนออกเรอประมงหาปลา เปนสญญะเชงพธกรรมตอวาลทเราพบเหนกนบอยทสด มความเชอ

ของชาวบานมสลมเชอสายมลายบางกลมทเหนวา การจดประทดนกคอสญญาณบอกทานวาลอบดลเลาะห บตร มนร ซงม

ลกษณะเปนชายแก เสยงประทดทดงจะทาใหวาลผเฒาทานนไดยนชดเจน และคอยปกปองไมใหเรอลมกลางทะเล

(มฮมหมด อาดม, 2556: ผใหสมภาษณ)

อนง แมมบญญตวามสลมหามทาพธกรรมบชาผใดยกเวนพระเจาองคเดยวเทานน แตชาวบานบางกลมกเหนวา

วาลอบดลเลาะห บตร มนร ทานนกคอศาสนทตของพระเจานนเอง พวกเขาจงนาจะแสดงความเคารพไดอยางไมผดหลก

ศาสนา

ทงน นอกเหนอจากการจดประทดแลว ดอกไมทต งรมฝ ง หรอเสยบไวทหลกผกเรอกอนออกทะเลหาปลา สญญะ

เชงพธกรรมขอน กเปนการแสดงความเคารพตอวาลดวยเชนเดยวกน เพยงแต “ดอกไม”ในพธกรรมขางตน ชาวบานเหนวา

เปนการถวายแดพระนางรอบอะห อลอดวยะห วาลผเปนสตร “ความออนโยน”ของพระนาง ชาวบานกให “ความออนนอม”

เปน “ดอกไม” แทนความหมายของการเคารพ (รอมล เรองปราชญ, 2556: ผใหสมภาษณ)

สงทพงสงเกตคอ ทงพระนางรอบอะห อลอดวยะห และอบดลเลาะห บตร มนร ผเปนวาลของศาสนาอสลาม

ชาวบานตางเหนวาพวกเขาสามารถแสดงความเคารพไดอยางไมนาจะขดกบหลกศาสนา เพราะทง 2 ทานนกเปนศาสนา

ทตของพระเจา การยอมรบวาลทงสอง กเทากบบงบอกวาพวกเขาศรทธาตอพระเจา และนบถออสลามไวในใจเสมอ

กลาวไดวา พธกรรมตอวาลทง 2 ทานน คอรองรอยใหเราไดเหนถงการรบศาสนาอสลามเขามาในทองถน 3

จงหวดชายแดนใต และเรากยงเหนเคาของการผสมผสานระหวางความเชอดงเดมทมตอธรรมชาต กบอทธพลของศาสนา

อสลามทรวมกนไดอยางยดหยน และมความประนประนอมในแงการนบถอของชาวบานแถบนดวย

อนง องคประกอบสาคญในเชงพธกรรมของกลมน นอกเหนอไปจากการจดประทดและดอกไมแลว การตงศาลรม

ตลง กถอเปนสญญะโดดเดนทชวนวเคราะห โดยศาลวาลมกเปนความเชอของชาวบานทนบถอศาสนาพทธ พวกเขามอง

วาวาลจะไดมทสถต คอยปกปองคมครองเรอและชวตชาวประมงในยามทออกทะเลหาปลา ลกษณะของศาลนนอาจเปนเพง

หรอชาวบานบางคนกเชอวา วาลอาจสถตอยทหลกเทยบเรอกได ดงนน ทงหลกผกเรอและเพงรมตลง จงเปนสงศกดสทธท

หามสตรผมรอบเดอนเขาใกล เพราะถอวาอาจนาความแปดเปอนไปลบหลทานวาล

ในแงนกมความเชอเพมเตมอกวา การแสดงความเคารพตอศาล หรอหลกสถตของวาล ผกระทาพธกรรมควรเปน

ชายเจาของเรอ หรอนายทาย สวนรปแบบพธกรรมทปฏบตตอศาล หรอเสาสถตของวาล ชาวบานกเชอวาหากบนบาน

หรอระลกถงกอนออกเรอ สรมงคลดงกลาวกจะดลบนดาลใหหาปลาไดมาก และออกเรออยางปลอดภยกลบมา

ประเดนทนาสนใจคอ แมความเชอของชาวบานมสลมจะไมไดมนยสาคญตอศาลวาล แตพวกเขาบางกลมกลบเชอ

วา ทหลกผกเรอจะมวาลอบดลเลาะห บตร มนร สถตอย จงมการจดประทดใกลหลกเทยบเรอเพอใหวาลอบดลเลาะห บตร

มนร ไดยนเสยงการแสดงความเคารพ ทพวกเขานบถอทาน (มฮมหมด อาดม, 2556: ผใหสมภาษณ) เราจงอาจกลาวได

13

วา องคประกอบของศาลวาล กบเสาผกเรอน ไดซอนเรนรองรอยการผสมผสานความเชอ ทงในเชงการรบอสลามเขามา

ขณะทบรเวณดงกลาวนกยงมการนบถอเทพอนเนองดวยธรรมชาตทางทะเลอยกอนแลวดวย

4. สญญะการเอยถงวาลกอนออกเรอ

มชาวบานทนบถอศาสนาพทธจานวนไมนอยทเคยไดยนเรองเลาวาลของหมบานปาแดร อ.ยะหา จ.ยะลา (อบรอ

เฮม เบนบาเหม, 2556: ผใหสมภาษณ) การเอยถงวาลทนนวามความศกดสทธอนเกยวของกบ “เรอ” ความเชอทเลา

ตอๆกนมานทาใหชาวประมงละแวกนนและแถบใกลเคยง ทงคนทนบถอศาสนาพทธและอสลาม ตางกเอยถงวาลปาแดร

กอนจะออกทะเลหาปลา โดยขอใหทานคมครองทงชวตของพวกเขา และปกปองเรอใหปลอดภยจากพายใหญกลางทะเล

ดวย ทงนสญญะเชงพธกรรมทเอยนามถงวาลปาแดรนน ชาวประมงบางพนทแถบ 3 จงหวดชายแดนใตมกกระทาทงกอน

ออกเรอ และตอนเรอกลบเขาฝ งแลวดวย

สงทนาคดคอ การเอยนามวาลปาแดร ทกระทาทงชาวไทยพทธและมสลมน วถปฏบตเชงพธกรรมดงกลาว บง

บอกถงการแผขยายของศาสนาอสลามในพนทน และพธกรรมประจาวนทชาวประมงไทยพทธกระทาอยางแทบไมทน

สงเกตขางตน กชรองรอยแหงอานาจของอสลามทรบเขามาในอาณาเขตนตามการอานตานานวาลแถวท 3 กบ 4 อนง

“สารในใจ” ทไดพเคราะหโดยประยกตจากหลกการของเลว-สเตราสทวามาน ทาใหเราทราบวาพธกรรมเอยนามวาลปาแดร

อนมอทธพลตอชาวประมงไทยพทธเปนอยางมาก นคอสญญะของการยอมรบนบถออสลามใหเขามาแทนทความเชอดงเดม

ซงเคยเคารพธรรมชาตมากอนนนเอง

สรปความสงทาย

วรรณกรรมตานานประจาถนเรองวาล ในบางพนทของ 3 จงหวดชายแดนใตทไดวเคราะหมานน มความหมายเดน

อนแสดงใหเหนการตอรองระหวางความเชอดงเดม กบการทจะรบนบถอศาสนาอสลาม นยสาคญดงกลาวสอผานสานวน

ของเรองราวในตานานทมถง 4 สานวน โดยแบงได 2 กลม กลมแรกเปนตานานวาลทบงบอกความเชอในการนบถอ

ธรรมชาต และเทพอนเนองดวยธรรมชาต กลมทสอง เปนตานานวาลทบงบอกความเชอตอการนบถอศาสนทต และศาสนา

อสลาม

ทงน การปะทะทางความคดในอดตทบรรพชน 3 จงหวดชายแดนใต กลมหนงยงคงยดมนกบความเชอดงเดม

สวนอกกลมปรบไปเปนมสลมแลวนน รองรอยการตอรอง แขงขนดงกลาว สอผานนยสาคญของตานานวาลในประเดนตางๆ

ดงน

ประเดนแรก “การกลบกนของเรอง” (inversion) ทมตานานวาลหลายสานวนนน เรองเลาทสลบ กลบหวกลบหาง

กน นยของการประกอบสรางตานานทแตละพนถนมเรองราวไมเหมอนกนน เชน ความตางทบางแหงกเชอวาวาลเปนเทพ

เจาทางธรรมชาต สวนอกทกลบเลาวาวาลเปนศาสนทตอสลามนน ความรสกนกคดทสลบกนในตานานน ยอมเปนสญญะ

ทยนยนไดถงรองรอยแหงการพยายามตอรองทางความเชอ ความศรทธาในภมภาคนเมอครงอดต

สวนประเดนสาคญตอมา ทเราพบ “ชดความคด” (paradigm) อนเปน “ขวตรงขาม” (polar opposite) ของตานาน

วาลแตละสานวนนน ความตางขององคประกอบในเรองราวเกยวกบวาล ทงดานเพศของวาล วยของวาล สถานภาพของวา

ล พฤตกรรมของวาล และการปรากฏตวของวาลนน หวขอเหลานทถกประกอบสรางใหตางกน ลวนแฝงเรนทงความ

ขดแยงดานความคดความเชอ และการพยายามสรางอานาจตอรองเพอสนบสนนความศรทธาของ แตละฝาย ทยดถอ

ไมเหมอนกน

14

อนง เมอนาตานานวาลทง 4 สานวนทพบในพนทบางสวนของ 3 จงหวดชายแดนใต มาวเคราะห “ทานอง”

ความรสกแบบ orchestra score ตามหลกของเลว-สเตราส ปรมาจารยทางการวเคราะหตานาน เราจะพบ mytheme อน

เปนประเดนทสามวา “ความในใจ”ของบรรพชนในทองถนน มทงทรสกเปน “ทานองเหนดวย” (+) และเหนตางถงขนปฏเสธ

(-) ตอการทจะนบถอระหวางความเชอดงเดม ความเชอตอเทพอนเนองดวยธรรมชาต และความเชอตอศาสนาอสลาม

ทงนทาทแหงการรงรอ หรอขดแยงกอนทจะปรบเปลยนมายอมรบ (- → + ) ศาสนาหรอลทธใหมนน กระบวนการดงกลาว

ทวามา กคอปฏกรยาของการปะทะสงสรรคทางสงคม (social interaction) ในแงการตอรอง รวมถงการขดขนทจะเลอกรบ

นบถอศาสนาของบรรพชนในภมภาคนเมอครงอดตนนเอง

อนง หากเราหนไปพจารณาเรองเลาถงวาล ทชาวบานบางพนท 3 จงหวดชายแดนใตทกวนนยงคงมรองรอยความ

เชอวา วาลเปนผอานวยพรทางการประมง เปนผควรเคารพเพอสรมงคลแกตนเอง และเปนทศรทธาในฐานะศาสนทต

อสลาม ความนบถอตอวาลทมสญญะเชงพธกรรม เชน จดประทดหรอถวายดอกไมกอนออกเรอ รวมถงผกผาสทหวเรอ

หรอหลกเทยบเรอ และบางคนกถวายไขกบขาวเหนยว การแสดงออกเชงพธกรรมเหลาน บงบอกวาเรองเลาถงวาลยงคงม

บทบาทตอชาวบาน 3 จงหวดชายแดนใต ทงในแงของหลกยดเหนยวทางจตใจ และรองรอยของอตลกษณพนถน ทมการ

ประนประนอม ผสมผสานกนระหวางความเชอดงเดมกบศาสนาอสลาม ดงเราจะเหนวาการแสดงออกเชงพธกรรมเหลาน

จะมทงชาวมสลมและชาวพทธทนบถอรวมกน สงเหลานทาใหเราพอจะแลเหนการดารงอยของวรรณกรรมประจาถนเรอง

วาล ทมรองรอยแทรกซมอยในวถชวตชาวบาน 3 จงหวดชายแดนใต อนเปนไปตามบทบาททางคตชนวทยานนเอง

เอกสารอางอง

ธนากร ซนล. ผใหสมภาษณ. 27 มถนายน และ 8 กรกฎาคม 2556.

นาอฟ ซย. ผใหสมภาษณ. 9 กรกฎาคม และ 30 กรกฎาคม 2556.

นธ เอยวศรวงศ. (2550). “สงเขปประวตศาสตรมลายปตตาน” ใน มลายศกษา: ความรพนฐานเกยวกบประชาชน

มลายมสลมในภาคใต. หนา 16-55. นธ เอยวศรวงศ, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทยงคน รวมกบ

อมรนทร.

มรซด กาลอ. ผใหสมภาษณ. 24 มถนายน และ 7 กรกฎาคม 2556.

มฮมหมด อาดม. ผใหสมภาษณ. 2 กรกฎาคม และ 20-23 กรกฎาคม 2556.

รอมล เรองปราชญ. ผใหสมภาษณ. 5 กรกฎาคม และ 21-22 กรกฎาคม 2556.

ศราพร ณ ถลาง. (2548). ทฤษฎคตชนวทยา วธวทยาในการวเคราะหตานาน-นทานพนบาน. กรงเทพฯ: โครงการ

เผยแพรผลงานทางวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อบรอเฮม เบนบาเหม. ผใหสมภาษณ. 29 มถนายน และ 10 กรกฎาคม 2556.

Fontenrose, Joseph. (1966). The Ritual Theory of Myth. Berkeley: University of California Press.

Foucault, Michel. (1990). The History of Sexuality Volume1: An Introduction. Trans. by Robert Hurley. New

York: Vintage Book.

Lévi-Strauss, Claude. (1964). “The Structural Study of Myth” in Structural Anthropology.

New York: Basic Book.

________ . (1978). Myth and Meaning. New York: Schocken.

อบรอเฮม เบนบาเหม. ผใหสมภาษณ. 29 มถนายน และ 10 กรกฎาคม 2556.

ตํานานและพิธีกรรมต่อวาลีในบางชุมชนของ...

Documents