โรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI)

โดย นายนคม กสวทยอ านวย

นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ

รองผอ านวยการ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 5 จงหวดราชบร

ปจจบนสถานการณโรคตดตอทางเพศสมพนธในเขตพนท สคร.5 รบผดชอบนนพบวา

ยงมจ านวนผปวยและมแนวโนมเพมขน ประกอบกบการด าเนนงานดานดแลรกษาทไมตอเนอง

ไมเปนไปตามมาตรฐาน เนองจากมการสนบสนนการด าเนนงานไปยงเครอขายโรงพยาบาล

ประจ าจงหวดและอ าเภอ ปญหาทพบ คอ ระบบรายงานไมครบถวน กจกรรมการควบคมโรค

ไมครบถวน ซงตางกบเมอกอนทมคลนกหรอศนยกามโรคเฉพาะ และปจจบนคลนกดงกลาวใกล

ปดบรการแลวภายในเดอนกนยายน 2558 ดงนนจงอยากใหบคลากรรนใหมไดเรยนรโรคตดตอ

ทางเพศสมพนธ (STI) จากผมประสบการณตรงของหนวยงาน ซงมประสบการณดานนมานาน

มาเลาเรองราวถงกระบวนการในการด าเนนงานควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธ ในประเดน

ส าคญทเปนทกษะการด าเนนงาน

1. การคนหาผปวย (case finding) ไดแก การเจาะโลหตเพอคนหาโรคซฟลส โรคเอดส

2. การดแลรกษาผปวย (case holding)

3. การตดตามระหวางการรกษาและหลงการรกษา (follow up case)

4. การตดตามผสมผส ม 2 แบบ คอ ผทเราไปสมผสโรคมา เรยกวา Primary contact และ

ผทเราน าโรคไปใหเขา เรยกวา secondary contact

5. การควบคมโรคแหลงแพรโรค (control source of infection)

6. การใหสขศกษา เปนรายบคคลหรอกลม ปจจบนจะใชกระบวนการใหค าปรกษา

7. การฟนฟสภาพ สวนใหญจะเปนการด าเนนการดานแกไขสภาวะดานจตใจ กรณคสาม

ภรรยา

กระบวนการด าเนนงานควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธ (STI)

1

เรมตงแต 10 - 90 วน ในการตรวจหาเชอนนเราจะน าน าเหลอง

ทขอบแผลไปตรวจหาเชอโดยกลองจลทรรศน ทเรยกวา Dark

ground illumination จะไมใชเนอเยอ จะพบเชอเปนเกลยว เรา

เรยกวา ซฟลส ระยะท 1 แตหากไมไดรบการรกษา ปลอยทงไว

จนถงระยะเวลาประมาณ 1 เดอนครง กจะเขาสระยะท 2

อาการท 1 จะเกดเปนผน นนแดงบรเวณล าตว ฝามอ ฝาเทา และ

เกดแบบสมมาตรกนทงสองขาง ขอสงเกตทพบคอ ไมมอาการคน

และไมพบผนบรเวณใบหนา ชาวบานเรยกระยะนวา ระยะออกดอก

อาการท 2 ผม/คว/ขน จะหลดรวงแบบมลกษณะรวงเปน

กระจกๆ แบบหนแทะ ตอมน าเหลองบรเวณตนคอ หลงใบห ขาหนบ

อาจบวมโต กดไมเจบ

อาการท 3 ทอาจพบได คอ มแผนคลายเนอเยองอกขนมาบรเวณ

ซอกกน หรอทเรยกวา Condyloma Lata

กามโรค มทงหมด 6 โรคหลกๆ ซงพบในประเทศไทย 5 โรค ดงน

โรคซฟลส

โรคซฟลส (ปจจบนยงพบโรคน) เกดจากเชอแบคทเรย (ลกษณะเกลยวสวาน)

พบมากในแรงงานพมาทจงหวดสมทรสาคร หากมการสมผสกบคนทมเชอในระยะท 1 กม

โอกาสเกดโรคได ซงเชอจะเขาสรางกายทางรอยถลอกหรอผวหนงทฉกขาด จะมแผล

น าเหลองเยม ลกษณะแผลทพบจะมขอบเรยบแขง นยมเรยกวาแผลรมแขง ตอมน าเหลอง

บรเวณขาหนบบวมโต แตแผลโรคนสามารถหายเองไดในเวลา 3 - 8 สปดาห แมไมไดรบการ

รกษา มอาการเจบแสบทแผลนอย

ระยะท 1

ระยะท 2

2

เคยพบเจอในผหญงตงครรภ ท VDRL ใหผลบวก ซงตองถามประวตการ

รกษาหรอเจาะเลอดใหด อาจเกดขอผดพลาดได ถาผล VDRL ม Titer ต าๆ

หรอนอยกวา 1:8 จะตองตรวจยนยนดวยวธ TPHA เสยกอน เพราะมปจจย

บางประการสงผลให VDRL ใหผลเปนบวกต าๆได แตเมอตรวจยนยนแลวไมได

ปวยเปนซฟลส ซงเรยกวาการบวกผด หรอ False positive ซงพบไดเสมอๆใน

กรณของหญงตงครรภ และผปวยทเคยปวยเปนไขมาลาเรย ผลเลอดบวกจะม

Titer ทมากหรอนอยนน ไมสมพนธกบขนาดของยาทใชในการรกษา แตมผลใน

การ follow up ดวาเชอดอยาหรอไม ผปวยกนยาครบหรอไม มการรบเชอมา

ใหมหรอไม เราจะซกประวตวาผปวยเปนซฟลสระยะไหน เพอการวนจฉยและ

การรกษาทถกตองการซกประวตการมเพศสมพนธ การมอาการของโรคระยะ

ตางๆ รวมถงประวตการตรวจเลอด มความส าคญมากเพราะมความจ าเปนตอ

การก าหนดขนาดยาในการรกษา

ในระยะนการตรวจเลอด โดยวธ VDRL จะใหผลบวก ผปวยอาจไมสงเกตแผล

ในระยะท 1 หรอขณะมอาการในระยะท 2 แตยงคงพบแผลของซฟลสระยะท 1

หลงเหลอใหพบ จงตองมการตรวจเลอดและตรวจยนยนทางหองปฏบตการ และใหการ

วนจฉยทถกตอง เมอผปวยโรคซฟลสไมมาพบแพทย อาการตางๆจะหายไดเอง แต

ผลเลอดยงคงบงบอกถงการตดเชอซฟลส เราเรยกระยะนวา ซฟลส ระยะแฝง

เรองเลา

จาก

ประสบการณ

3

ตวอยางการซกประวต

“คณมการเจาะเลอดตรวจซฟลสครงสดทายเมอไหร”

ซงจะมกรณดงตอไปน คอ

หากตอบวาเจาะเลอดปทแลว ผลปกต แสดงวาผปวยเพงปวยเปนโรคซฟลสไมเกน

2 ป แตหากพบวาผปวยเคยไดรบการรกษาแลวแตผลเลอดยงใหผลบวกอย ตองมการตดตาม

ผลเลอดวา Titer เพมขนมากกวา 4 เทา ของการตรวจครงกอนหรอไม หากไมพบกรณ

เพมขนดงกลาวกไมควรใหการรกษาอก ในบางคนทผลตรวจเลอดมผลตางระหวางครงทผาน

มาลาสดกบปจจบนหางกนมากๆ อยางนอย 4 เทา แสดงวาผปวยอาจไดรบเชอซฟลสมาใหม

เราจงตองพจารณาตรวจใหมอกครงหนง ซงในการตรวจ VDRL ทกครง หองปฏบตการ

ชนสตร จะม Serum control (น าเหลองควบคม) เพอใหผลการตรวจทกครงไดมาตรฐาน

เราตองอธบายใหผปวยเขาใจในผลการตรวจดวย

ในกรณทพบวา มผลเลอดบวกเกน 2 ป

แสดงวาเปนซฟลสระยะหลง และในกรณทผปวย

บอกวาไมเคยตรวจเลอดเลย แตพบเลอดบวก เรา

ตองวนจฉยกอนวา เปนซ ฟลสระยะหลง แตม

ขอสงเกตวาถาผล VDRL ใหผลสงๆ สวนใหญจะเปน

ระยะแรก ถา VDRL ใหผลบวกต าๆ สวนใหญจะ

ปวยเปนซฟลสระยะแฝงเกน 2 ป

4

โรคหนองในแท

โรคหนองในแท (ปจจบนยงพบโรคน) เกดจากเชอแบคทเรย ชอ Neisseria Gonorrhoea

ระยะฟกตวของโรคทพบบอยคอ 3-5 วน เรวทสด

24 ชม. นานทสด 2 สปดาห

การยนยนดวยการตรวจหาเชอ N. Gonorrhoeae

หากพบเชอดงกลาวแลวผปวยปฏเสธการมเพศสมพนธ เราจะตอง

มวธการถามปจจยเกยวของอนๆ และใชการอธบายจนผปวย

เขาใจ ยอมเปดเผยความจรง เพอประโยชนในการควบคมโรค

เนองจากโรคนเกดจากการตดตอทางเพศสมพนธเทานน หรออาจ

มเหตบงเอญอนๆ แตจะมโอกาสเกดนอยมาก

อว ยวะท ต ด เช อหนอง ใน ได แก ท อป สสาวะ

ชองทวารหนก และเยอบลกตา เปลอกตาดานใน ล าคอ ซงเปน

เนอเยอเฉพาะ ในเพศชายจะมอาการผดปกตหลงรบเชอไดเรว

กวาเพศหญง สวนในเพศหญงทมอาการกวาจะรสกจะใชเวลานาน

อาจหลายเดอน จะมอาการปวดทองนอย มหนองไหลทางชอง

คลอดเนองจากเกดการอกเสบ

ขอสงเกต !!

วาเปนหนองในแท

หรอเทยม

5

กระบวนการตรวจของเราจะกระท าโดยมหลกการและวธการตรวจหาเชอบรเวณ

ปากมดลก ทอปสสาวะ ผนงชองคลอดและคอมดลก โดยแตละจดทตรวจมวตถประสงค คอ

บรเวณปากมดลกเพอตรวจดวามแผล หนอง เนองอก และเพอตรวจเชอหนองใน ทอปสสาวะ

ตรวจเพอหาเชอหนองใน สวนผนงชองคลอดเพอตรวจหาเชอรา ทคอมดลก จะเกบตวอยาง

ชนด Wet smear เพอตรวจหาปรสตทเรยกวาพยาธตกขาว ตวอยางหนองทสงตรวจจะน าไป

ยอมส เรยกวา Gram stain แลวดดวยกลองจลทรรศน ขนาดขยาย 1000 เทา ยกเวนการ

ตรวจปรสตจะใชวธดสด เราจงมกระบวนการวา ถาเจอหนองในผชายกตองตามผหญง/ผ

สมผส ทเปนครวมเพศ มาตรวจ

อาการของโรคในเพศชาย ทอปสสาวะอกเสบ ปสสาวะแสบและมหนองไหล อาจม

อาการแทรกซอน เชนอณฑะอกเสบ จากประสบการณ อาจพบวาไมมการไหลของหนองจาก

ทอปสสาวะ เนองจากไดรบการรกษาทไมถกตอง จะพบวามอาการแทรกซอนของโรคไดหลาย

อยาง เชน พบอาการบวมเปนฝเลกๆบรเวณปากทอปสสาวะ ตอมไทสนซงอยบรเวณใต

ผวหนงขางเสนสองสลง (Frenum) บวมเปนฝโตขน แสดงวานนคออาการแทรกซอนอยาง

หนง ใหเอาเขมเจาะเพอระบายหนองออกมา แลวน าหนองทไดสงตรวจเพอหาเชอหนองใน

สวนในเพศหญงจะมหนองไหลออกมาทางชองเพศ เวลาตรวจใหเกบตวอยางเชอทปากมดลก

และทอปสสาวะ เพอตรวจวนจฉยดวาเปนหนองในหรอไม และตรวจทผนงชองคลอด เพอดวา

เปนเชอราหรอไม เนองจากเชอราจะอยไมลกเพราะเปนเชอทตองการออกซเจน จงเจรญไดด

บรเวณผนงชองคลอด

6

วธการตรวจรกษา เครองมอทใชเกบตวอยางเชอ เรยกวา loop เปนโลหะ

ลวดมหวงกลมตรงปลาย ตองฆาเชอโดยการผานตะเกยงแอลกอฮอลจนแดง

ทงใหเยนกอนทกครง แลวสอดเขาไปในชองทอปสสาวะ ประมาณ 2 ซม. เพอใหได

สงคดหลงตดมา แลวน าไปปาย เกลยใหบางๆบนแผนกระจก หรอเรยกวา สไลด

แลวน าสไลดไปผานตะเกยงแอลกอฮอล ใหแหง สงใหแผนกชนสตรด าเนนการตอไป

ขอปฏบตตองไมปสสาวะกอนการตรวจอยางนอย 4 ชม. เนองจากอาจท าใหการตรวจ

วนจฉยผดพลาดได และจะมการนดตรวจซ าอยางตอเนอง เพอดวายงมเชออยหรอไม

เชอตายหมดหรอยง (เมอไดรบยารกษาเชอจะตายงาย) เมอเปนหนองในแทจะตองให

ยารกษาหนองในเทยมตามไปดวย เนองจากการศกษาของฝายวชาการสรปวา

คนทเปนหนองในแท มโอกาสเปนหนองในเทยมตามมา อยางนอย 50% ของคนไข

ทเปนหนองในแท ซงในสมดประวตผปวยจะตองมการใหยารกษาหนองในเทยม

อยดวย เราตองตรวจดดวยวาใหยารกษาถกตองหรอไม

7

โรคหนองในเทยม

โรคหนองในเทยม (ปจจบนยงพบโรคน) เกดจากเชอแบคทเรยหรอพยาธ การ

อกเสบในทอปสสาวะ สวนใหญเชอโรคหลกทท าใหปวยดวยโรคนไมสามารถมองเหนไดดวย

กลองจลทรรศน (Chlamydia group) แตหากยอมเชอ หรอเพาะเลยงเชอแลวไมพบเชอ N.

Gonorrhoea แสดงวาผปวยเปนโรคหนองในเทยม มอาการและการอกเสบทไมรนแรง

คนในทอปสสาวะ มมกขนๆไหลออกมาทปลายทอปสสาวะ กรรมวธการตรวจเหมอนกบการ

ตรวจเชอหนองใน เพอแยกชนดเชอวาเปนหนองในแทหรอเทยม หนองในเทยมจะไมมยาฉด

หากรพ.รกษาโดยมยาฉด แสดงวาไมไดมาตรฐาน เนองจากจะมยาฉดในหนองในแทเทานน

การตรวจและตดตามอาการ ผปวยหนองในเทยมสวน

ใหญจะไมมาตามนด เมอกนยาแลว จะไมมอาการ แตกตองไดรบ

การตรวจจ านวนเมดเลอดขาว (หนอง) ในทอปสสาวะเปนเกณฑ

แตจะไมดทอาการเปนเกณฑ หากมจ านวนเมดเลอดขาวตายเปน

ปกตถอวาหายจากโรค (หากปฏบตตามค าสงกอนมาตรวจถกตอง)

นอกจากนยงมการตรวจปสสาวะดวย เพอดวามการอกเสบลกลาม

ไปยงอวยวะสวนอนหรอไม โดยใหถายปสสาวะ 2 แกว

ถายปสสาวะหนงในสาม (แกวท 1) แลวถายปสสาวะอกครงแกว

(แกวท 2) ดความใสหรอขนของปสสาวะ เชน แกวท 1 ใส มเสน

หนองปน แตแกวท 2 ใสไมมหนอง แสดงวาไมมการตดเชอทลกลาม

ไปยงอวยวะระบบทางเดนปสสาวะสวนทลกลงไป แตหากแกวท 1

ขนขนหรอใสมเสนหนองปนออกมา แกวท 2 ใสหรอขน มเสน

มหนอง แสดงวามการตดเชอในอวยวะในสวนลกลงไป แสดงวา

ผปวยมภาวะแทรกซอน (กรณโรคหนองในจะพบไดบอย) ควรมการ

รกษาอยางตอเนองตอไป

8

**การเกดโรคหนองในเทยม 60% คอ เชอกลม Chlamydia 35% คอ

เชอ Ureaplasma และอก 5% มาจากสาเหตอนๆทมการอกเสบและตด

เชอ ใหดวา 60% เกดจากเชอตวไหน กใหยารกษาตามกลมเชอนนไป

กอน หลงจากนนได 2 สปดาห หากมาตรวจอกยงมหนอง ใหเปลยนเปน

ยาอก 35% ทเกดจากเชออกกลมหนง จนกวาจะหายด แตทยากคอ

รกษาไป มเพศสมพนธไป กไมสามารถควบคมได รกษาไปกนเหลาไป

ปรมาณยาในกระแสเลอดไมคงท ท าใหการรกษาไมไดผล

**ขอสงเกต**

โรคหนองในเทยม ตรงปลายอวยวะเพศจะม

เมอกแหง เวลาปสสาวะออกมาจะไม เปนทาง

เพราะมหนองแหงตดอย ไมเจบปวดมาก เพราะ

พยาธสภาพของโรคไมรนแรง

9

โรคแผลรมออน

โรคแผลรมออน (ปจจบนพบนอยมาก) เกดจากเชอแบคทเรย (ชนดแทง) ยอมแกรม

ตดสแดง ในการเกบตวอยางเชอนน เราจะใชแผนกระจกทใชคลอบสไลด น าปลายมมแผน

กระจกสะกดเอาเนอเยอขอบแผลมาตรวจ (ไมใชหนองทแผล) เพอน าไปวนจฉย เวลาเกบตอง

ใชความช านาญเพราะตองขดขอบแผลอยางเรว เนองจากผปวยอาจเจบได น าไปยอมดวยส

Unna papenhiem ตรวจหาเชอโดยกลองจลทรรศน ขยาย 1000 เทา จะเหนเชอแบคทเรย

กอโรคเรยงเปนแถวเหมอนฝงปลา เรยกวา School of fish การรกษาโรคนจะมยากนและยา

ฉด หากรกษาไมถกตองอาจมภาวะแทรกซอน คอ ตอมน าเหลองบรเวณขาหนบ บวมโต และ

อกเสบ แตกเปนแผลลกลามการรกษาตอมน าเหลองทอกเสบ บวมโตมหนองภายในใชวธเจาะ

โดยการเจาะจากบรเวณผวหนงดทอยรอยบรเวณทบวมโตชอนเขาไปในโพรงทมหนองอย

ภายใน จะไมเจาะตรงทเปนหนอง ดดเอาหนองออกใหหมดจนหาย

**เทคนคและวธการ** ทจะดวาสามารถเจาะเพอดดเอาหนองออกไดหรอยงนน คอให

เคาะเบาๆตรงทรอยบวมโตของตอมน าเหลอง ซงในทนจะยกตวอยางใหเหนภาพงายๆ โดยการ

ยกตวอยางเสนเลอดบนหลงมอเราทมนปดขนมา แลวเอาปลายนวมอวางเบาๆ และเอาอกนวหนง

เคาะเบา แลวจะรสกเหมอนมของเหลวไปกระตนนวมอทวางไว การเคาะตรงฝทสงสยวามหนอง

หรอไมกเชนเดยวกน หากมความรสกในท านองเดยวกน แสดงวาในฝของตอน าเหลองทบวมโตนน

ภายในมหนองแลว สามารถเจาะเพอน าหนองออกไดเลย แตหากไมรสกในท านองเดยวกน แสดงวาไม

มหนองอย กไมสมควรเจาะเพราะจะไมมหนองออกมา หากพบวามหนองผปวยมาดดหนองออกทกวน

มาจนกวาจะหมด แผลรมออนเมอถกน าจะแสบมาก เหตผลทเราตองเจาะออกใหหมดกเพราะตองการ

ไมใหฝแตกจะท าใหผวหนงบรเวณตอมน าเหลองนนเนาเปนแผลใหญ ท าใหการรกษาใชเวลานาน

10

วธการรกษา การรบประทานยารกษาโรค สามารถรกษาใหหายได หากมตอมน าเหลอง

บวมโตจะดดเอาหนองออก

เครองมอทใชในการดดหนองจากตอมน าเหลอง เขมฉดยาชนดปราศจากเชอ เบอร 18

ปญหาทพบ โรงพยาบาลบางแหงมการวนจฉยไมถกตอง เชน วนจฉยโรคเรมเปนแผล

รมออน

การตดตามอาการ เราควรมการพดเชญชวนผปวยโดยการสรางความเขาใจในโรค ใน

กรณทผปวยตองมาตรวจ ตดตามอาการตามนด บางรพ.ทท าการรกษาผปวยน ไมคอยให

ค าแนะน า หรอไมสรางความเขาใจแกผปวย ท าใหยากตอการตดตามการรกษา

กามโรคของตอมและทอน าเหลอง

หรอฝมะมวง

กามโรคของตอมและทอน า เหลอง หรอฝมะมวง เกดจากเชอ Chlamydia

trachomatis ระยะฟกตวโดยเฉลย 2 สปดาห เปนโรคทท าใหตอมน าเหลองโต ใหดอาการ

เนองจากแผลไมเดนชด เชอจะเขาสรางกายตามรอยถลอกและจะท าใหตอมน าเหลองอกเสบ

ฝมะมวงจะมการอกเสบของตอมน าเหลองบรเวณขาหนบหลายตอมแลวเกดเปนรอง คลาย

มะมวงอกรอง หากกนยารกษาชา กจะอกเสบเกดเปนแผลหลายแหง

11

แผลกามโรคเรอรงทขาหนบ

แผลกามโรคเรอรงทขาหนบ (Granuloma Inguinale)

(เปนโรคทไมพบในประเทศไทย สวนใหญจะเกดแถวทวปแอฟรกา)

โรคตดตอทางเพศสมพนธอนๆ

เรมทอวยวะเพศ เกดจากเชอไวรส ไมมยารกษาใหหายขาด แตมยาท

ชวยใหทเลาเรวขน เราจะตองอธบายผปวยเขาใจวา เรมมโอกาสเปนซ าได

เนองจากเชอมนจะอยบรเวณตรงทปมประสาททมาเลยงบรเวณอวยวะเพศ

เมอรางกายออนแอ เชอจะท าใหเกดรอยโรคและอาการทเดมหรอบรเวณ

ใกลเคยงอกครง หากมการสมผสในระยะทมแผลหรอตมน าใสกอาจจะตดเชอ

ไปได หากมการท าความสะอาดแผลทดแผลจะไมตดเชอแบคทเรยแทรกซอน

ประมาณ 10 วน โรคจะหายไดเอง การรกษาโดยการใชน าเกลอส าหรบลาง

แผลท าความสะอาด แลวรบประทานยาปฏชวนะ เพอปองกนการตดเชอ

แบคทเรยแทรกซอนทแผล ผปวยทเปนครงแรกจะมอาการปวดเมอยกลามเนอ

กระดก ครนเนอครนตว เมอกอนเราจะใชสารเหลว อเทอร ในการปายบรเวณ

รอยโรคจะชวยใหอาการของโรคหายไดเรว แผลหายเรว และไมควรแนะน าให

ผปวยท าตมน าใสใหแตกเปนแผล เนองจากอาจเกดการตดเชอแบคทเรยแทรก

ซอน อธบายใหผปวยเขาใจวาหากรกษาเชอแบคทเรยใหหายได แผลกจะหาย

เรว สามารถตดตอกนโดยบงเอญได เชน ตดตอจากการสมผสเชอทตดตาม

ลกบดประต ราวบนได เปนตน

เรมทอวยวะเพศ

12

หดขาวสก เกดจากเชอไวรส ในระยะแรกจะตดไดจากการสมผสทงการ

มเพศสมพนธและไมมเพศสมพนธ เปนตม ผวเรยบ ขนาดเลกตรงกลางจะมรอย

บมเหมอนรสะดอ เครองมอทใชรกษา คอ ใชเขมเบอร 18 หรอ 21 ท าความ

สะอาดบรเวณหดขาวสก ใชปลายเขมแกะเอาสวนของเนอหดขาวสกออก จะม

กอนแขงๆขนมาคลายขาวสก ใชเพยวฟนอลจลงไปทแผลหรอไมสามารถหาไดใช

ทงเจอร ไอโอดน

หดขาวสก

หดหงอนไก เกดจากเชอไวรส เปนตงเนอออนสชมพคลายหงอนไก มก

เปนทบรเวณทอบชนและอน ในผชายมกพบบรเวณอวยวะเพศทอยใตหนงหม

ปลายทอปสสาวะและอณฑะ สวนในผหญงมกพบบรเวณปากชองคลอด ผนงชอง

คลอด ปากมดลก ฝเยบ ทวารหนก รกษาโดยทายา ทาเฉพาะทแผล หรอจไฟฟา

แตไมมยากน มเลอดออกงาย ปจจบนรกษาโดยใชน ายาจและมยาทา 3-4 วน/

ครง หดจะรกษางายโดยการทาไมเกน 1 สปดาห กสามารถหายได ควรมวาสลน

ทาลอมไว เพอไมใหยาเปอนเนอด บางรายจะเจอมหงอนนอย บางรายปลอยทง

ไวจนเปนหงอนมาก แนะน าผปวยท าความสะอาดใหด กนยาแกอกเสบ หากเปน

เยอะใหกนยาปฏชวนะ เพอปองกนโรคแทรกซอน

หดหงอนไก

13

การตดตามผสมผสโรค จะตองคนหาหรอตดตามผสมผสโรคใหไดอยางนอย 75%

จงจะสามารถควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธ ได แตปจจบน

เครอขายของเราทจะไปตามหาผสมผสโรคจากแหลงบรการตางๆไมม

แลว เมอกอนเรามการออกเยยมสถานบรการบอย ถามหา สบหา

หากพบวามคนตดเชอตดตอทางเพศสมพนธไปแลวใหมาตรวจรกษา

เปนการควบคมทแหลงแพร ซงเมอกอนนนจะมแหลงแพรเชอท

ชดเจน สบหาโดยการถามผปวยวาเคยใชบรการเบอรอะไร ลกษณะ

รปรางหนาตาเปนอยางไร มจดสงเกตอะไรบาง เชน ผนงหองทเคยใช

รวมหลบนอนมจดเดนอะไร เปนอยางไร คอยๆถามไถไปเรอยๆ

นอกจากน เรายงมการตดตอกนทางโทรศพท เพอตรวจคนหา

แหลงทมาของโรค จนพบแหลงแพร ปจจบนแหลงแพรโรคมอยาง

กระจดกระจาย เชน รานอาบอบนวด คาราโอเกะ มวสมทางเพศ

ระหวางกลมเพอน เปนตน แตจะไมคอยพบในสถานบรการทางเพศ

เนองจากกลมนรถงวธการปองกนตวเอง จะพบมากในกลมเยาวชนท

มวสมทางเพศโดยไมมการปองกน ซงยากตอการควบคมแหลงแพรได

14

- ในปจจบนไมสามารถหาแหลงโรคไดงาย เพราะลกษณะการแพรโรคมนเปลยนไป

เนองจากสภาวะทางสงคม คนหนงมคนอนหลายคน เมอเกดโรคแลวไมกลาไปบอกคนอนท

เคยมเพศสมพนธดวย บางคนมกกหลายคน ไมกลาบอกแมบาน กลวบานแตก ขอยาให

แมบานหรอคนทเคยเปนคนอนกน กไมไดรบความรวมมอในการรกษา เมอมเพศสมพนธโดย

ไมปองกน อกไมกวนกเจอเชออก จงไมสามารถหาวธทจะเอาแมบานมาตรวจรกษาได บาง

รายเราเอาใบ ก16 (ใบตดตามผสมผส) เปนใบทบนทกประวตการรกษาของผปวยทพบเชอ

กอน แลวไปบอกแมบาน ในใบนนจะเขยนบอกวาเปนอะไร ไดยาอะไร แลวใหแมบานถอใบ

นนไปทคลนกหรอหมอทตนไวใจ ไปตรวจอาการได แตปจจบนไมไดใชแลว

- บางโรคตองตรวจรกษาตามเทคนคเฉพาะ หากไมไดรบการรกษาอยางตอเนอง

กไมสามารถควบคมโรคได เราจะตองมเทคนคในการสรางความเขาใจกบผปวย เพอใหมารบ

การรกษาอยางหายขาดเนองจากหนวยบรการบางแหงไมไดท าการตรวจอยางเจาะลกและ

ละเอยดถถวน แตหากผปวยทเคยไดรบบรการจากทอน แลวมารกษาตอทหนวยงานเรา กจะ

สามารถรกษาใหหายและหยดการตดตอได ดงกรณตวอยาง เชน มผปวยโรคหนองในไดรบใบ

สงตอไปยงรพ.เพอท าการรกษา โดยเขยนบนทกไววา เปนผปวยดอยา เมอตรวจด ซกประวต

พบวาผปวยไมไดมอาการดอยา แตมเพศสมพนธกบภรรยาทไมไดรบการตดตามมารกษา โดย

ไมไดปองกน โรคทภรรยารบไวจงกลบมาตดตอทสามอก จงดเหมอนรกษาไมหาย เราจง

แนะน าใหผปวยน าภรรยามาตรวจรกษา เมอใหการรกษาทงสองคนจงสามารถหยดการตดตอ

ได

ปญหาในการควบคมโรค

15

เราตองมการผลกดนงานใหแกหนวยงานบรการอนๆ เชน โรงพยาบาล ใหมการ

ด าเนนงานนตอไป และตองมการสรางและพฒนาบคลากรใหมศกยภาพมากขน และ

ใหเกดความเชยวชาญในงาน

เนองจากปจจบนมผปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธไมมาก แตหากมการระบาด

ของโรคเพมขน กควรจะมการทบทวนแนวทางตางๆ เพอลดการแพรระบาดของโรค

ตอไป

ความประทบใจในการท างาน

มความประทบใจทสามารถใหความชวยเหลอแกคนทเปนโรคบางคนคดวานาอบอาย

เปนคนหนงทมสวนรวมในการควบคมโรคเอดสได หากเราสามารถควบคมโรคตดตอ

ทางเพศสมพนธไดแลว กจะสามารถควบคมโรคเอดสไดตามไปดวย ซงมความจ าเปนอยางยง

ทเราตองมการควบคมโรคอยางจรงจง

มทมงานทเขมแขง เปนทมงานทมประสบการณการท างานหลายป จนเกดความ

เชยวชาญ เราท างานกนจนถอวาเปนครอบครวเดยวกน ท าใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจ

ขอเสนอแนะในการท างานครงตอไป

16