การจดการความร:แนวคดและกลยทธในการสรางองคกรแหงการเรยนร

ดร.สรพงษ มาล

ผอ.กลมยทธศาสตรและนวตกรรม ศนยบรหารกาลงคนภาครฐ สานกพฒนาระบบจาแนกตาแหนงและคาตอบแทน สานกงาน ก.พ.

surapong@ocsc.go.thpoksm@hotmail.com

ลาดบการประชมเชงปฏบตการ

• WHY: ทาไมตองจดการความร

ยทธศาสตรการพฒนาสการเปนองคกรทมผลสมฤทธสง (HPO)

การบรหารกจการบานเมองทด

• WHAT: การจดการความร คออะไร– ความหมายและรปแบบของความร

– กระบวนการในการจดการความร

– เครองมอในการจดการความร

• HOW: การจดทาแผนการจดการความร ทาอยางไร

WHY?ความสาคญ

ของการจดการความร

3

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการ

บรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 มาตรา 11

สวนราชการมหนาท พฒนาความร ในสวนราชการเพอใหม

ลกษณะเปน องคกรแหงการเรยนร อยางสมาเสมอ โดยตอง รบร

ขอมลขาวสาร และสามารถ ประมวลผลความรในดานตางๆ เพอนามา

ประยกตใช ในการปฏบตราชการไดอยางถกตองรวดเรวและเหมาะสม

กบสถานการณ รวมทงตอง สงเสรมและพฒนาความรความสามารถ

สรางวสยทศนและปรบเปลยนทศนคต ของขาราชการในสงกดใหเปน

บคลากร ท มประ สท ธภาพ และ มการ เรยน ร ร วมกน ท ง น

เพอประโยชนในการปฏบตราชการของ สวนราชการใหสอดคลองกบ

การบรหารราชการใหเกดผลสมฤทธตามพระราช กฤษฎกาน

High Performance Organization possess aSustained Competitive Advantage

They get it by creating and delivering something to the market that is

Valuable, Rare, and Hard to Imitate

Creating and delivering this value demands the disciplined obsession of a

High Performance Workforce

And the way to build and focus High Performance Workforce is by using

Strategic Measurements and High Performance Workforce Architecture

การบรณาการแนวทางการกาหนดยทธศาสตร เพอมงส HPO

การจดการความร:เครองมอในการแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต

Strategic gap Knowledge gap

Organization’s strategy“Must Do”

Organization’s capabilities“Can Do”

Actual organization knowledge

Knowledge required to execute strategy

Peter M. Senge องคกรแหงการเรยนร

Personal Mastery

Mental Model

Shared Vision

Team Learning

Systemic Thinkingการจดการความรกบการบรหารทรพยากรบคคล

การจดการความร:แนวคด

• ความร : รปแบบ/ประเภทของความร

• กระบวนการจดการความร

• เครองมอในการจดการความร

ความร ถอ เปน “สนทรพย” อนเปน “ทน” ทสาคญขององคกร

ทนมนษย

• ทนลกคา

• ทนองคกร

สนทรพยซงจบตองไมได

สนทรพยซงจบตองได

สนทรพยระยะสน• Inventory, Account Receivableสนทรพยระยะยาว

• Equipment, Property, Goodwill

พนธกจ

กลยทธ

สภาพคลอง (Liquidity):สนทรพยสามารถแปลง

เปนตวเงนไดงายเพยงไร

ความพรอม(Readiness):สนทรพยซงจบตองไมได

ชวยใหองคกรบรรล

วตถประสงคยทธศาสตร

ไดมากนอยเพยงไร

สนทรพยซงจบตองไมไดสามารถแปลงเปนผลลพธขององคกรผานกระบวนการยทธศาสตรขององคกร

Knowledge capital

ความสาคญของทรพยากรบคคล (ทนมนษย):

การสรางขดความสามารถในการแขงขนอยางยงยน

ราคา <60 วน

การโฆษณา <1 ป

นวตกรรม < 2 ป

ระบบการผลต < 3 ป

ชองทางการกระจายสนคา < 4 ป

ทนมนษย (HUMAN Capital) > 7 ป

Some activities are much harder to replicate than others.

ความร (Knowledge)

ความรคออะไร

‘Knowledge Capital’ of an organisation can be identified in its human capital, customer capital and structural capital

ความสามารถในการทาให สารสนเทศและขอมล มาเปนการ

กระทาทมประสทธภาพได

สวนผสมของกรอบประสบการณ คณคา สารสนเทศ และ

ความเชยวชาญซงจะเปนกรอบททาใหเกดประสบการณและ

ความรใหมเขาดวยกน

ปญญา

ความสมพนธระหวางขอมล สารสนเทศ ความร และปญญา

Knowledge

Information

Data

Wisdom

ความร.....อยทไหน?

42 %

Employee brains

26 %Paper

documents

20 % Electronic documents

12 %Electronic

knowledge bases

Explicit knowledge can be articulated or codified in the form of words, numbers or symbols, and is more easily passed on or communicated. เอกสาร (Document) - กฎ ระเบยบ (Rule), วธปฏบตงาน

(Practice) ระบบ (System) สอตางๆ – วซด ดวด เทป

Internet

ความรทฝงอยในคน

(Tacit Knowledge)

ความรทชดแจง

(Explicit Knowledge)

Tacit knowledge is an individual’s intuitions, beliefs, assumptions and values formed as a result of experience, and the inferences the individual draws from that experience. ทกษะ (Skill ) ประสบการณ (Experience) ความคด(Mind of individual ) พรสวรรค (Talent )

รปแบบ/ประเภทของความร

ความรทฝงอยในคน

(Tacit Knowledge)

( 1 )

( 2 ) ( 3 )

อธบายได

แตยงไมถกนาไปบนทก

อธบายไดแตไมอยากอธบาย

อธบายไมได

Tomohiro Takahashi

ความรทชดแจง(Explicit Knowledge)

WHAT?การจดการความร: กระบวนการและ

เทคนค

17

IT IS NOT ENOUGH TO STARE UP THE STEPS

WE MUST STEP UP THE STAIRS

เพยงจองมองบนไดยงไมพอ

เราตองกาวขนบนไดดวย

องคประกอบสาคญของการบรหารจดการความร

1. คน (People)

เปนแหลงความร และเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน

2. เทคโนโลย (Technology)

เปนเครองมอเพอใหคนสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน

รวมทงนาความรไปใชไดอยางงายและรวดเรวขน

3. กระบวนการจดการความร (Knowledge Process)

เปนการบรหารจดการเพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช

เพอทาใหเกดการปรบปรงประสทธภาพในการทางานและเกด

นวตกรรม

4. กระบวนการบรหารการเปลยนแปลง

กระบวนการจดการความร

• Creation and Acquisition: Organisations obtain the knowledge they need by buying, renting or developing it.

• Codification: Make local and often tacit knowledge explicit and available for wide distribution.

• Distribution: Make knowledge available to those who need it and can use it.

• Use: Knowledge is applied to solving problems and creating new ideas.

KM Implementation Techniques

KMImplementation

สรางกรอบความคด

ในการบรหาร

วเคาระหและ

สงเคราะหความร

สรางระบบสารสนเทศ

จดการความร

Model

Methods

Capture

Analysis

Validation

Modelling

Organization

Retrieval

Dissemination

Management

KnowledgeEngineer

KnowledgeWorker Users

organizationmodel

taskmodel

agentmodel

knowledgemodel

communicationmodel

designmodel

Context

Concept

Artefact

วเคราะหและ

สงเคราะหความร

Captureการจบความรจากผเชยวชาญ

Analysisการวเคาระหความรทจบได

Validationการตรวจสอบความถกตอง

ของความร

Modellingการสงเคาระหใหเหมาะสมกบ

การใชงาน

KnowledgeEngineer

knowledgemanager

defines knowledge strategyinitiates knowledge development projectsfacilitates knowledge distribution

knowledgeengineer/analyst project

manager

manages

knowledgesystem developer

designs &implements

Deliversanalysismodels

to

elicits knowledgefrom

knowledgeprovider

specialist

knowledgeuser

validates

uses

manageselicitsrequirements

from

KSKS

KnowledgeWorker Users

สรางระบบสารสนเทศ

จดการความร

Organizationการจดเกบความรเปนระบบ

Retrievalการคนหาและเรยกใชความร

Share &Disseminationการใชความรรวมกนและ

การกระจายความร

การสรางความร (Knowledge Creation - SECI)

Tacit Tacit

Tacit Explicit

Tacit Explicit

Explicit Explicit

Socialization

(Self learning – CAL)

Coaching & Mentoring

Externalization

(Group learning – CSCL)

Dialog within team

Answer questions

Internalization

(Private lesson – ICAI)

Learn from a report

Combination

(Public lecture – CAI)

E – mail a report

ชมชนแหงการ

เรยนร (CoP)

การหมนงาน

ทมงาน

ขามสายงาน

ระบบพเลยงIQCs

สมมนาเรอง

ความรตาง ๆ

(Knowledge Forum)

Tacit Knowledge

ความรทฝงอยในคน

Explicit

Knowledge

ความรชดแจงจบตองไดฐานความร, Intranet, Internet

Best Practice Database

สมดหนาเหลอง เอกสารวจย

Story Telling

ตวอยางเครองมอและกระบวนการ

การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)

Explicit Knowledge

Tacit Knowledge

• เอกสาร

• ฐานความร

• เทคโนโลยสารสนเทศ

• ทมขามสายงาน

• กจกรรมกลมคณภาพ

และนวตกรรม

• ชมชนแหงการเรยนร

• ระบบพเลยง

• การสบเปลยนงาน

• การยมตว

• เวทแลกเปลยนความร

กระบวนการจดการความร (Knowledge Processes)

1. การกาหนดสงทตองเรยนร (Knowledge Identification)

2. การแสวงหาความร (Knowledge Acquisition)

3. การจดเกบและคนคนความร (Knowledge Storage & Retrieval)

4. การสรางความร (Knowledge Creation)

5. การประมวลและกลนกรองความร (Knowledge Codification

& Refinement)

6. การถายโอนและใชประโยชนจากความร (Knowledge Transfer

& Utilization)

7. การแบงปนความร (Knowledge Sharing)

8. การรกษาความร (Knowledge Retention)

Community of Practices (CoPs) / Knowledge Network)

• กลมคนทรวมตวกน (จรงหรอเสมอน) เพอแลกเปลยนความรระหวางกนดวยความ

สมครใจโดยมเปาหมายรวมกนเพอ

– ชวยเหลอซงกนและกน

– คนหา ทบทวน รวบรวมและเผยแพร Best Practices

– รวบรวม ปรบปรง และเผยแพรความรทใชในงานประจา

– สรางนวตกรรมและองคความรใหมๆ รวมกน

(ชมชนนกปฏบต/ ชมชนการปฏบต/ ชมชนแหงการเรยนร/ เครอขายความร)

สอดคลองกบเปาหมายองคกร

ลกษณะทสาคญของ CoP

• กลมคนท รวมตวกนโดย มความสนใจและความปรารถนา(Passion)รวมกนในเรองใดเรองหนง (ม Knowledge Domain)

- เขาใจดวาอะไรเปนประเดนทตองคยกน

• ปฏสมพนธและสรางความสมพนธในกลม (เปน Community)

- ชวยเหลอซงกนและกนในการแกไขปญหาและตอบคาถาม

- เชอมโยงกนขามทม หนวยงาน หรอ องคกร

• แลกเปลยนและพฒนาความรรวมกน (ตอง Practice)

- แลกเปลยนขอมล เคลดลบ แนวทางแกไขปญหา และ Best Practices

- สรางฐานขอมล ความร หรอ แนวปฏบต

Etienne Wenger

1. Helping Communities: เพอแกปญหาประจาวนและแลกเปลยนแนวคดใน

กลมสมาชก

2. Best Practice Communities: เนนการพฒนา ตรวจสอบและเผยแพรแนว

ปฏบตทเปนเลศ

3. Knowledge-stewarding Communities : เพอจดระเบยบ ยกระดบและ

พฒนาความรทสมาชกใชเปนประจา

4. Innovation Communities: เพอพฒนาแนวคด โดยเนนการขามขอบเขต

เพอผสมผสานสมาชกทมมมองตางกน

ประเภทของ CoP

แนวคดของ Richard McDermott, จากการสารวจของ APQC

ประโยชนของ CoP

ระยะสน

• เวทของการแกปญหา ระดมสมอง

• ไดแนวคดทหลากหลายจากกลม

• ไดขอมลมากขนในการตดสนใจ

• หาทางออก/คาตอบทรวดเรว

• ลดระยะเวลา และการลงทน

ระยะยาว

• เสรมสรางวฒนธรรมการแลกเปลยนเรยนรขององคกร

• เกดความสามารถทไมคาดการณไว

• วเคราะหความแตกตาง และตงเปาหมายการปรบปรงไดอยางมประสทธภาพ

• แหลงรวบรวมและเผยแพรวธปฏบตทเปนเลศ

ประโยชนของ CoP

ระยะสน

• เกดความรวมมอ และการประสานงาน

ระหวางหนวยงาน

• ชองทางในการเขาหาผเชยวชาญ

• ความมนใจในการเขาถง และแกปญหา

• ความผกพนในการเปนสวนหนงของ

กลม

• ความสนกทไดอยกบเพอนรวมงาน

ระยะยาว

• เกดโอกาสพฒนาองคกรอยางกาวกระโดด

• เครอขายของกลมวชาชพ

• ชอเสยงในวชาชพเพมขน

• ไดรบผลตอบแทนจากการจางงานสงขน

• รกษาคนเกง ใหอยกบองคกรได

วงจรการเรยนรของสมาชก CoP

CoP Meeting งานในหนวยงาน

ประยกตใชความรทไดจาก CoP

นาความรใหมปอนกลบ CoP

ฐานความร

ดร. ยวด เกตสมพนธ

“หวปลา”• Knowledge Vision

ตองเชอมตอกบ “ภาพใหญ”ตองได Output, Outcomes

• ตองเขาใจบทบาท “คณเออ”• ตองใช “ภาวะผนา” ในทกระดบ

“ตวปลา”• Knowledge Sharing สงทเปน Tacit• ทาใหไดคด และสรางแรงบนดาลใจ• ให “คณอานวย” ชวยกระตน และหมน “เกลยวความร”

“หางปลา”• Knowledge Assets ไดมาจาก

“คณกจ” ตวจรง• มท งสวนทเปน Explicit และ Tacit

• มระบบ/เทคโนโลยททาใหเขาถงไดงาย สามารถนาไปใชประโยชนได

KS

KAKV

HOW?ขนตอนการจดทาแผน การ

จดการความร

35

การวางระบบบรหารจดการสนทรพยทจบตองไมไดIntangible Assets Management Processes

การสราง

“ความพรอม”

ในการ

ขบเคลอน

ยทธศาสตร

(Strategic

Readiness)

1. ทนมนษยHuman Capital

2. ทนขอมลสารสนเทศและทนความรInformation Capital

3. ทนองคการ

Organization Capital

ภาวะผนา ทางานเปนทม

วฒนธรรมองคกร การถายทอดเปาหมาย

ระบบ ฐานขอมล

เครอขาย

ทกษะ

ขดความสามารถ

ความร

คณคา

Human Capital

Development Plan

ICT Plan

• KM

• Individual Scorecard

กระบวนการจดการความรสาหรบราชการไทย (Knowledge Management Process)

1. การบงชความร

(Knowledge Identification)

2. การสรางและแสวงหาความร

(Knowledge Creation and Acquisition)

3. การจดความรใหเปนระบบ(Knowledge Organization)

4. การประมวลและกลนกรองความร

(Knowledge Codification and Refinement)

5. การเขาถงความร (Knowledge Access)

6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)

7. การเรยนร (Learning)

เราตองมความรเรองอะไร

เรามความรเรองนนหรอยง

ความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม

ทาใหองคกรดขนหรอไม

มการแบงปนความรใหกนหรอไม

เรานาความรมาใชงานไดงายหรอไม

ความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร

จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไร

จะแบงประเภท หวขออยางไร

จะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไร

วสยทศน/ พนธกจ

ประเดนยทธศาสตร / กล

ยทธ/ กระบวนงาน

ขอบเขต KM

เปาหมาย(Desired State)

การเชอมโยง KM ส วสยทศน/ พนธกจ/ ประเดนยทธศาสตร ของ

Change Management Process … KM Process …

กระบวนการ

และเครองมอ(Process &Tools)

การเรยนร(Training & Learning)

การสอสาร

(Communication)

การวดผล

(Measurements)

การยกยองชมเชยและการใหรางวล

(Recognition and Reward)

การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรม(Transition and Behavior

Management)

Change Management Process

กระบวนการจดการความรกระบวนการจดการความร ((Knowledge Management Process)Knowledge Management Process)

1. การบงชความร

(Knowledge Identification)1. การบงชความร

(Knowledge Identification)

2. การสรางและแสวงหาความร

(Knowledge Creation and Acquisition)2. การสรางและแสวงหาความร

(Knowledge Creation and Acquisition)

3. การจดความรใหเปนระบบ(Knowledge Organization)3. การจดความรใหเปนระบบ(Knowledge Organization)

4. การประมวลและกลนกรองความร

(Knowledge Codification and Refinement)4. การประมวลและกลนกรองความร

(Knowledge Codification and Refinement)

5. การเขาถงความร (Knowledge Access)5. การเขาถงความร (Knowledge Access)

6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)

7. การเรยนร (Learning)7. การเรยนร (Learning)

เราตองมความรเรองอะไร

เรามความรเรองนนหรอยงเราตองมความรเรองอะไร

เรามความรเรองนนหรอยง

ความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม

ทาใหองคกรดขนหรอไมความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม

ทาใหองคกรดขนหรอไม

มการแบงปนความรใหกนหรอไมมการแบงปนความรใหกนหรอไม

เรานาความรมาใชงานไดงายหรอไมเรานาความรมาใชงานไดงายหรอไม

ความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร

จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไรความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร

จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไร

จะแบงประเภท หวขออยางไรจะแบงประเภท หวขออยางไร

จะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไรจะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไร

กระบวนการจดการความรกระบวนการจดการความร ((Knowledge Management Process)Knowledge Management Process)

1. การบงชความร

(Knowledge Identification)1. การบงชความร

(Knowledge Identification)

2. การสรางและแสวงหาความร

(Knowledge Creation and Acquisition)2. การสรางและแสวงหาความร

(Knowledge Creation and Acquisition)

3. การจดความรใหเปนระบบ(Knowledge Organization)3. การจดความรใหเปนระบบ(Knowledge Organization)

4. การประมวลและกลนกรองความร

(Knowledge Codification and Refinement)4. การประมวลและกลนกรองความร

(Knowledge Codification and Refinement)

5. การเขาถงความร (Knowledge Access)5. การเขาถงความร (Knowledge Access)

6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)

7. การเรยนร (Learning)7. การเรยนร (Learning)

เราตองมความรเรองอะไร

เรามความรเรองนนหรอยงเราตองมความรเรองอะไร

เรามความรเรองนนหรอยง

ความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม

ทาใหองคกรดขนหรอไมความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม

ทาใหองคกรดขนหรอไม

มการแบงปนความรใหกนหรอไมมการแบงปนความรใหกนหรอไม

เรานาความรมาใชงานไดงายหรอไมเรานาความรมาใชงานไดงายหรอไม

ความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร

จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไรความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร

จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไร

จะแบงประเภท หวขออยางไรจะแบงประเภท หวขออยางไร

จะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไรจะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไร

S ECI

Work ProcessesCoP

กจกรรมท 1 ( 1 ชวโมง) 1. ทบทวนยทธศาสตรและกาหนดองคความรทจาเปนสาหรบ

ขบเคลอน/สนบสนนยทธศาสตร -อาจใชแบบทบทวนยทธศาสตรและรายการองคความร

- ระบใหชดเจนวา องคความรทระบ ชวยขบเคลอนยทธศาสตรใด (อยางนอย 2

ยทธศาสตร) และตอบโจทยเปาประสงคและตวชวดใด

2. นาเสนอผลการกาหนดองคความร และหาขอสรป รายการองค

ความร อยางนอย 2-3 องคความร ของ สลน. พรอมใหเหตผลท

เลอกองคความรดงกลาว

39

กจกรรมท 2 ( 1 ชวโมง) 1. ระบกจกรรมหลกทตองดาเนนการในแตละขนตอนของ

กระบวนการจดการความร โดยใชแบบฟอรม แผนการจดการ

ความร

2. กาหนดเปาหมาย/ตวชวดในแตละกจกรรมหลก กลมเปาหมายท

เกยวของ ผรบผดชอบ ระยะเวลาการดาเนนการ

3. ระบวาในแตละขนตอนของกระบวนการจดการความร ตอง

ดาเนนกจกรรมการบรหารการเปลยนแปลงใด ควบคไปดวย

4. นาเสนอแผน

40

ปจจยแหงความสาเรจ• ผบรหาร

• บรรยากาศและวฒนธรรมองคกร

• การสอสาร

• เทคโนโลยทเขากบพฤตกรรมและการทางาน

• การใหความรเรองการจดการความรและการใชเทคโนโลย

• แผนงานชดเจน

• การประเมนผลโดยใชตวชวด

• การสรางแรงจงใจ

การจดการความร ทแทจรง

ผวเผน

• เขยนแผน

• สกดความรทตองการใชงาน

• นาขนระบบสารสนเทศ

• ไดศนยกลางความรและระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศ

ผานการประเมน

ยงยน

• บคลากรมทกษะในการแลกเปลยนแบงปนความรฝงลก (TK) ทไดจากการปฏบต

• มวฒนธรรมการแบงปนความร

• เหนคณคาของการสรางความรขนใชเองในกจการของตน

บทบาทใหมของการบรหาร “ทนมนษย”

Relationship Builder

Human Capital Steward

Rapid Deployment Specialist

Knowledge Facilitator• ผดแลทนมนษย

• ผประสานสมพนธ • มออาชพทฉบไว

• ผอานวยความร

Q & Aการจดการความร

44