บทนำ�

‘สวรรณภม’ เปนประเดนความสนใจในหมนกวชาการ

ทางดานประวตศาสตรและโบราณคดททำางานในยคตน

ประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดวยเหตผล

ทวามการอางจากเอกสารโบราณหลายชนถงชมชน

โบราณทมบทบาทสำาคญดานการคาตามทผาสข

อนทราวธ สรปไววา “...เมองทา หรอศนยกลางการคา

โบราณทมบทบาทในดานการตดตอคาขายกบอนเดย

ตงแตชวงสมยราชวงศโมรยะ (พทธศตวรรษท 3-4

หรอประมาณ 200-100 ปกอนครสตกาล-ผขยน)

เปนตนมา และทเมองทาหรอศนยกลางการคาดงกลาว

เหลานน บางแหงไดเตบโตและเจรญรงเรองจนกลาย

เปนศนยกลางทางพทธศาสนาทสำาคญในดนแดนเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต” (ผาสข อนทราวธ 2542: 154)

และพนท ทอย ในความสนใจของนกวชาการและ

สนนษฐานกนวาอาจเปนศนยกลางของสวรรณภมนน

ไดแก คาบสมทรมลาย เกาะสมาตรา (รวมไปถงหม

เกาะของอนโดนเซย) ภาคกลางตอนลางของประเทศไทย

(โดยเฉพาะเขต จ.นครปฐม และสพรรณบร) ทางตอน

ใตของประเทศพมา (บรเวณเมองมอญ) และบรเวณ

ปากแมนำาโขง 1

บทความชนนเรมตนดวยการตงคำาถามวาสวรรณภมนน

ปรากฏอยในพพธภณฑแหงชาตตางๆ ในเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตอยางไร แตเมอสำารวจในเบองตนกลบพบ

วาประเดนขอถกเถยงเกยวกบสวรรณภมในแวดวงวชา

การโบราณคดและประวตศาสตรนนแทบจะไมปรากฏ

อยในพนทพพธภณฑแหงชาตในประเทศอนๆ นอก

เหนอจากประเทศไทยเลย ทงๆ ทพนทดงกลาวเปน

สถานทในการเลาเรองความเปนมาของชาต รวมไปถง

ความภาคภมใจทรฐบาล/ผปกครอง ตองการบอกเลา

ตอผมาเยอน (visitor) ผเขยนมองวาเหตผลสำาคญนน

อยทนโยบายทางดานวฒนธรรมของชาตมสวนสำาคญ

ตอการกำาหนดนโยบายและโครงเรองทปรากฏอยใน

พพธภณฑ บทความชนนผเขยนมงสำารวจพพธภณฑ

แหงชาตในประเทศเวยดนาม อนโดนเซย มาเลเซย

พมา และไทย เปนหลก ในทายทสดสวรรณภมทเปน

คำาถามแรกเรมกลบไมใชเนอหาทบทความชนนตองการ

นำาเสนอ หากแตไดขยายไปสประเดนชวนคดเกยวกบ

การเมองในหองจดแสดงของพพธภณฑแหงชาตในแตละ

ประเทศ ขอจำากดสำาคญของงานคอผเขยนไมสามารถ

เดนทางไปเกบขอมลจรงไดในหลายๆ พพธภณฑคอ

พพธภณฑในอนโดนเซยและพมา สวนใหญจงเปนการ

ทบทวนจากเอกสารทแสดงรายละเอยดของพพธภณฑ

แตละแหง ซงกทำาใหเกดขอจำากดอกขอตามมาคอราย

ละเอยดของหองจดแสดงกจะอาจจะไมรวมสมย (อาจ

เปนหองจดแสดงทยอนไปเมอประมาณ 6-8 ปกอน)

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน:

การเมองในหองจดแสดง อดมลกษณ ฮนตระกล

50/51

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

พพธภณฑทผเขยนเลอกมากลาวถงไวในบทความม

จำานวน 4 แหง คอ 1) พพธภณฑแหงชาตของประวต-

ศาสตรเวยดนาม กรงฮานอย เวยดนาม 2) พพธภณฑ

แหงชาต กรงจาการตา อนโดนเซย 3) พพธภณฑแหง

ชาต กรงกวลาลมเปอร มาเลเซย 4) พพธภณฑสถาน

แหงชาต อทอง จ.สพรรณบร ไทย 2 หลกเกณฑในการ

เลอกพพธภณฑแตละแหงมาจากการเปนพนทแสดง

เรองเลาความเปนมาของชาต โดยยดหลกของการเปน

“พพธภณฑแหงชาต” ซงโดยทวไปแลวมกจะถกวางโครง

เรองใหครอบคลมประวตศาสตรอนยาวนานของชาตนบ

ตงแตอดตถงปจจบนเพอทผเขาชม (นกทองเทยวรวมไปถง

คนในชาตเอง) จะไดตระหนกถงความเกาแก หรอความ

ยงใหญของประเทศนนๆ

พพธภณฑแหงช�ต พนทของก�รประกอบสร�งประวตศ�สตรช�ต

เนอหาในสวนน เ ปนการสำารวจเนอหาจดแสดงใน

พพธภณฑแตละแหงพรอมๆ ไปกบการวเคราะห

การเมองและแนวนโยบายทผลกดนอยภายใตการบรหาร

พพธภณฑ โดยเฉพาะการสรางประวตศาสตรชาตผาน

พนทพพธภณฑ

1. พพธภณฑแหงชาตของประวตศาสตรเวยดนาม

(National Museum of Vietnamese History)

ชอเดมของพพธภณฑแหงนคอ หลยส ฟโนต (Louis

Finot Museum) ตงขนเพอเปนเกยรตแกหลยส ฟ

โนต ผอำานวยการคนหนงของสำานกฝรงเศสแหงปลาย

บรพทศ(EFEO) ทมบทบาทมากคนหนงในการวาง

แนวทางการจดการวฒนธรรมในอนโดจน อาคาร

พพธภณฑถกสรางมาตงแตยคอาณานคมของฝรงเศส

ออกแบบโดยเออรเนส เฮอบราด (Ernest Hebard) ใน

ป ค.ศ.1926 ในรปแบบผสมผสานระหวางความเปน

ตะวนตก (ความมนคงของอาคารคอนกรตและเฉลยง)

และความเปนตะวนออก (ความมสสนและเฉลยงดาน

หนาแบบจน หลงคาทมมมลาดชนแบบศาสนสถานฮนด

และหลงคาซอนชนตามอยางวดวาอารามในกมพชา ไทย

และลาว) อาจจะเรยกไดวาเปนความจงใจของผบรหาร

อาณานคมชาวฝรงเศสในยคดงกลาวทตองการนำาเสนอ

ถงอำานาจและอทธพลของฝรงเศสตอดนแดนในอนโด

จน ผานสถาปตยกรรมของอาคารพพธภณฑทฝรงเศส

สรางขน (ภาพท 1)

ในสวนของชดจดแสดง (collection) แบงออกเปน

4 สวน สวนแรก จดแสดงวตถในยคสมยหน อน

ประกอบไปดวยวตถในวฒนธรรมฮวบนห (Hoa Binh)

และ บคซอน (Bac Son) กำาหนดอายไวในราว

500,000-2,000 ปกอนครสตกาล วตถสวนใหญ

ประกอบดวยภาชนะดนเผา เครองมอเครองใชในชวต

ประจำาวนและการลา และซากฟอสซล ทขดไดจาก

ทวประเทศ สวนทสอง ถอไดวาเปนสวนทเดนทสดของ

พพธภณฑแหงน คอวตถในวฒนธรรมดองเซน (Dong

Son) ทมอายราว 2500 ปกอนครสตกาล (ภาพท 2

และ 3) จดแสดงไวบรเวณชนลางของอาคารประกอบ

ไปดวยวตถหลากหลายประเภท คอ เครองมอ อาวธ

เครองใชในชวตประจำาวน เครองประดบ เครองดนตร

และกลองสำารดขนาดใหญหลายใบ ซงจดเปนวตถเดน

ของวฒนธรรมดองเซน สวนทสาม ภาชนะดนเผาและ

เครองถวยในยคตนของเวยดนาม (Early Vietnamese

ceramics) จดแสดงภาชนะดนเผาอายระหวาง ครสต

ศตวรรษท 11-19 นบตงแตยคแรกตดตอกบราชวงศหยวน

(จน) จนกระทงถงราชวงศฮน

ภาพท 1 พพธภณฑแหงชาตของประวตศาสตรเวยดนาม

ภาพท 2 หองจดแสดงวฒนธรรมดองเซน (Dong Zon)

ภาพท 3 วตถในวฒนธรรมดองเซน

สวนทส อยชนสองของอาคารสวนจดแสดงขนาดใหญ

แสดงวตถเกยวกบราชวงศเหงยน (Nguyen dynasty)

ซงมอายอยในครสตศตวรรษท 19 ราชวงศสดทายท

ปกครองเวยดนามกอนการครอบครองของฝรงเศส และ

ยงเปนยคสมยทกำาเนดการนยามตนเองวา “เวยดนาม”

ในสวนจดแสดงชนสองทยงมการจดแสดงวตถจาก

วฒนธรรมจาม (Cham Culture) ซงเปนวฒนธรรมหนงใน

เขตเวยดนามกลาง (ภาพท 4) มความโดดเดนทศาสนา

และความเชอทแตกตางไปจากพนทอนๆ ของเวยดนาม

อยางชดเจน วตถสวนใหญในวฒนธรรมนเกยวของ

กบศาสนาฮนด จงประกอบไปดวยประตมากรรมและ

ศาสนสถานสลกขนจากหนจำานวนมาก (Lenzi, 2004:

174-175)

การประดษฐสรางวฒนธรรมของอนโดจน (ตามความ

หมายเดม) ภมภาคทประกอบดวยประเทศกมพชา

เวยดนาม และลาว ซงเคยอยภายใตการปกครองของ

ฝรงเศสในสมยหนงอยภายใตการชนำาโดยองคกรท

เรยกวา สำานกฝรงเศสแหงปลายบรพทศหรอ EFEO ท

กอตงมาตงแต ป ค.ศ.1898 (เปลยนชอมาเปนสำานก

ฝรงเศสแหงปลายบรพทศอยางเปนทางการในป ค.ศ.

1900) เขารบผดชอบอยางเตมทในการ ศกษาวจยทาง

ดานประวตศาสตรและโบราณคดในตะวนออกไกล รวมไป

ถงโครงการอนรกษโบราณสถานวตถทกำาลงเสอมสภาพ

อยางรวดเรวในเขตกมพชา เวยดนาม และลาว แนวทาง

ในการศกษาและจดแบงประวตศาสตรของเวยดนามโดย

นกวชาการชาวฝรงเศสในยคแรกคอการแบงแยกตาม

อทธพลทปรากฏอยในศลปวตถในยคสมยตางๆ ซงแบง

ไดเปน 2 สกลหลกๆ คอ กลมทไดรบอทธพลจากจน

และกลมทไดรบอทธพลจากอนเดย (กลมศลปะจามและ

เขมร) และดวยเหตผลทางดานการเมองเกยวกบจนทำาให

สำานกฝรงเศสฯ ใหนำาหนกความสนใจกบพนทตอนกลาง

ของเวยดนามทเกยวของกบวฒนธรรมจาม (อทธพล

อนเดย) มากกวาพนทอน (Wright, 1996)

ภาพท 4 ศลปะจาม

ทจดแสดงบรเวณดานขางโถงทางเดนชนสอง

ยอนกลบมาดทพพธภณฑแหงชาตของประวตศาสตร

เวยดนามในปจจบน จะเหนวาความสำาคญของวฒนธรรม

จามถกลดความสำาคญลงไปเปนเพยงวตถจดแสดงรวม

บนชนสองของอาคาร3 และสวนจดแสดงทถกใหความ

สำาคญมากทสดนนอยบรเวณชนลางคอ สวนจดแสดง

วฒนธรรมดองเซน องคความรเกยวกบวฒนธรรมนม

การศกษามาแลวตงแตทศวรรษท 1920 โดยนกวชาการ

ชาวฝรงเศส ซงในยคแรกนนนกวชาการตะวนตกมอง

วาวตถประเภทสำารดนนแสดงใหเหนถงความสามารถ

ในเชงชาง (เทคนคการหลอสำารด) ทจดอยในขนสง

และมความงามอนยากทจะเชอไดวาเปนการพฒนาขน

โดยชนพนเมองชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใต จงไดมขอ

เสนอวานาจะเปนชดของผอพยพมาจากทางตอนใตของ

รสเซยในชวงเวลาประมาณ 1,000 ปกอนครสตกาล

แตกเกดขอถกเถยงขนในชวงเวลาไลเลยกนและขอเสนอ

หลงนกกลายมาเปนขอถกเถยงหลกทสบเนองมาจนถง

ปจจบน นนคอขอเสนอทวาวฒนธรรมดองเซนอาจจะ

มทมาจากดนแดนจน โดยขอเสนอดงกลาวกมนยวา

เทคนคการหลอสำารดอนนาชนชมดงกลาวนนถกพฒนา

ขนโดยกลมคนในทองถนเองคอดนแดนในชวงจนตอน

ใตถงเวยดนามตอนเหนอ ซงกเปนขอเสนอทมความ

เปนไปไดสงจากการพบหลกฐานทางโบราณคดเกยว

กบการผลตสำารด รวมไปถงความหลากหลายของรป

แบบกลองสำารดรวมไปถงวตถชนดอน ปญหานนอยทวา

เมอขอเสนอถกนำามาใชโดยกลมนกชาตนยมทงหลาย

ของทงทางจนและเวยดนามจงเกดความพยายามคนหา

ดนแดนทเรยกวา “ถนกำาเนด” (Homeland) ของเจาของ

กลมวฒนธรรมดองเซน ในมมของเวยดนามงานวจยเรม

ใหความสนใจประเดนนมาตงแตทศวรรษ 1960 และ

1970 ดวยการพยายามระบวาบรรพบรษของชาวลกเวยด

(Lac Viet) ซงอาศยอยในดนแดนแถบลมแมนำาแดงนเอง

คอถนกำาเนด และจดวาเปนจดแรกเรมของอารยธรรมอน

รงเรองของชาวเวยดนาม กอนทจะถกรกรานโดยจกรวรรด

ฮน (จน) (Glover, 2003; Han, 2004)

เหตผลทนกชาตนยมของเ วยดนามเลอกทจะใช

วฒนธรรมดองเซนมาเปนสญลกษณแสดงความยงใหญ

ของเวยดนามอยทประวตศาสตรของเวยดนามนบตงแต

เรมกอตงอาณาจกรของชาวเวยดขนชวง 257 ปกอน

ครสตกาลไดเพยงไมนานกถกรกรานโดยกองทพของจน

และตกอยภายใตอทธพลของจนมาโดยตลอด ดงนนยค

สมยทเวยดนามพอจะอางไดวาเปนวฒนธรรมทพฒนา

ขนโดยบรรพบรษชาวเวยดเองกคอวฒนธรรมดองเซนท

แสดงออกถงความสามารถในเชงชางและงานศลปอน

งดงามมาแลวตงแตเมอกวา 2,000 ปมาแลว สำาหรบ

คำาถามทวาเหตใดจงไมใชวฒนธรรมจามทเปนกำาเนด

ขนมาตงแตเมอครสตศตวรรษท 8 และแสดงความ

ยงใหญของชนชาตและวฒนธรรมผานสงกอสรางหน

ขนาดใหญ และความงดงามของประตมากรรมหน

สลกนน เปนเพราะการเมองในเชงเชอชาตภายในของ

เวยดนามเองทสรางใหวฒนธรรมหลกของประเทศอย

ภายใตวฒนธรรมของกลมคนเวยดทแผขยายมาจาก

ทางเหนอ ในขณะทวฒนธรรมจามนนมอาณาเขตอยทาง

ตอนกลางจนมาถงตอนใต รวมไปถงมความสมพนธ

ทางวฒนธรรมทโนมเอยงไปทางกลมคนในกมพชา (คน

เขมร) มากกวา ดงปรากฏผานศาสนสถานทอยในศาสนา

ฮนดแบบเดยวกบ ศาสนสถานหลายแหงในกมพชา รวม

ไปถงกลมคนในปจจบนทเชอวาเปนลกหลานของเจาของ

วฒนธรรมจามกมสถานภาพเปนเพยงชนกลมนอยของ

เวยดนามกลมหนงทนบถอศาสนาอสลามในปจจบน

ทำาใหวฒนธรรมจามไมสอดคลองไปกบแนวนโยบายของ

การสรางชาตเวยดนาม

หากจะลองชวนคดเลนๆ ถงในกรณของสวรรณภม ดน

แดนบรเวณสามเหลยมปากแมนำาโขงซงเคยเปนทตง

ของอาณาจกรโบราณเปนทรจกกนในชอฟนน (เรยก

ตามเอกสารจน) ตามทกมพชาและนกวชาการทวไป

เรยก (ยกเวนเวยดนาม) หรอ ‘ออกแอว’ (ตามทนก

วชาการเวยดนามเรยก) ซงครอบคลมดนแดนทอย

54/55

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

ในเขตของประเทศเวยดนามและกมพชาในปจจบน

นกวชาการทางดานโบราณคดตดเวยดนามออกจาก

ขอสมมตฐานถงศนยกลางของสวรรณภมเปนพนท

แรกๆ ดวยเหตทวาหลกฐานทางโบราณคดทเกยวของ

กบพทธศาสนา โดยเฉพาะสวนทเปนศาสนสถานนนยง

ออนเกนไป แมวาจะคนพบโบราณวตถในศาสนาพทธ

อยจำานวนมากกตาม และในมมของผกำาหนดแนวนโยบาย

ทางวฒนธรรม (รวมทงนกชาตนยม) สวรรณภมไมได

มสวนในการสงเสรมเรองความยงใหญหรอความเกา

แกของบรรพบรษชาวเวยดนาม ในทางตรงกนขามดวย

พนทดนแดนปากแมนำาโขงทเชอวาอาจเปนศนยกลาง

ของสวรรณภมนน กลบอยหางไกลจากตนกำาเนดของ

วฒนธรรมเวยดนาม (ทลมแมนำาแดงทางตอนเหนอ)

อกทงยงอาจเปนกลมชาตพนธทแตกตางไปจากกลม

ชาตพนธหลกของเวยดนามในปจจบน และอาจสมพนธ

กบกลมคนในประเทศกมพชามากกวา

2. พพธภณฑแหงชาต กรงจาการตา อนโดนเซย

(National Museum, Jakarta)

พพธภณฑแหงนกอตงมาตงแตป ค.ศ.1868 ภาย

ใตการปกครองของดตช ชอเดมคอพพธภณฑบตตา

เวย (Batavia Museum) หนวยงานทกอตงพพธภณฑ

แหงแรกของอนโดนเซยคอสมาคมบตตาเวยเพอศลปะ

และวทยาศาสตร (Batavia Society for Arts and

Sciences) จดประสงคของการกอตงคอมงหมายให

พพธภณฑเปนพนทเพอการแนะนำาดนแดนอาณานคม

(อนโดนเซยภายใตการปกครองของดตช) ตอผเขา

ชม วตถจดแสดงในยคแรกๆ นนประกอบดวยวตถทาง

ดานชาตพนธทแสดงถงความหลากหลายในอนโดนเซย

วตถทางดานสถาปตยกรรมและประตมากรรมทเกยวกบ

อาณาจกรฮนด-พทธโบราณในหมเกาะอนโดนเซย และ

วตถมคาจากวฒนธรรมชนสงในหมเกาะ อาท กรช

ศกดสทธ ดาบทองคำา เครองประดบศรษะ และสรอย

ทองคำา เปนตน หลงจากทอนโดนเซยไดรบเอกราชจาก

เนเธอรแลนดในป ค.ศ.1949 พพธภณฑไดรบการเปลยน

ชออกหลายครงกระทงในป ค.ศ.1987 จงเปลยนชอเปน

พพธภณฑแหงชาต (Gouda, 1995; McGregor, 2004)

(ภาพท 5)

ชดจดแสดงแบงออกเปน 5 สวน สวนแรก จดแสดงวตถ

ทางดานชาตพนธ อาท ผาทอ เครองมอโลหะ ภาชนะ

ดนเผา และเหรยญตรา สวนทสอง แสดงทรพยสมบต

(Treasure Room) จดแสดงโลหะและอญมณมคาจาก

กลมชาตพนธ และแหลงโบราณคด โดยสวนนจดแสดง

อยบนชนสอง วตถสวนใหญอยในสมยอาณาจกร มะตะรม

(ฮนดโบราณ) ในชวงสมยครสตศตวรรษท 9 เปนสวน

ทแสดงใหเหนถงความรมรวยในทอง อญมณ จดแสดง

ผานตวอยางการประดบประดาเครองประดบเหลานน

บนรางกาย (หนเทาคนจรง) ไมวาจะเปนเครองประดบ

ภาพท 5 พพธภณฑแหงชาต กรงจาการตา

ภาพ: ธนกฤต ลออสวรรณ

ศรษะ กำาไลแขน กำาไลขา เขมขด ตางห และสรอย

คอ สวนทสาม ประตมากรรมหนสลก จากอาณาจกร

ฮนด-พทธโบราณทมอายระหวางครสตศตวรรษ ท 5-15 ซง

รวบรวมจากเกาะชวา บาหล สมาตรา และบอรเนยว

และเปนสวนทรวบรวมประตมากรรมหนสลกทมจำานวน

มากทสดของอนโดนเซยไวทน สวนทส จดแสดงภาชนะ

ดนเผา (Ceramic) รวบรวมภาชนะดนเผาทงจากทผลต

ในหมเกาะเองโดยเฉพาะจากราชวงศมชปาหต (ภาพท

6) ทเรองอำานาจในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในชวงครสต

ศตวรรษท 13-16 มศนยกลางอยบนเกาะชวา และภาชนะ

ดนเผาจากตางประเทศ อาท จน ญปน เวยดนาม ไทย

และพมา ซงแสดงใหเหนถงการตดตอและเครอขายการ

คาทางทะเลทแผขยายกวางไกลในอดต สวนทหา วตถ

สมยกอนประวตศาสตร จดแสดงเครองมอเครองใชสมย

กอนประวตศาสตร ตงแตยคหน ฟอสซลมนษยชวาแมน

(Java Man) บรรพบรษมนษยสายพนธโฮโม อเรกตส

(Homo Erectus) เครองมอขวานหน ซงเปนหลกฐาน

ยนยนถงการตงถนฐานของมนษยในเขตหมเกาะมาแลวเมอ

กวา 9 แสนปมาแลว ในสวนจดแสดงเดยวกนยงจดแสดง

วตถในยคโลหะ ทไดรบอทธพลมาจากวฒนธรรมดองเซน

(ภาพท 7) ในเวยดนาม ตงแตเมอประมาณ 300 ปกอน

ครสตกาล และกลายเปนรสนยมทแพรหลายในหมชนพน

เมองบนหมเกาะ รวมไปถงการผลตขนเองภายในทองถน

ในบาหล และชวา (Lenzi, 2004: 44-48; McGregor,

2004)

บรบทของการจดการอดตของอนโดนเซยในยคแรกๆ

นนแทบไมแตกตางจากกรณของเวยดนามนก ภายใต

นโยบายทางดานจรยธรรม (Ethical Policy) ของดตช

ทถอวาเปนภาระสำาคญหนงของเจาอาณานคมทจะชวย

“ปกปกรกษา” อดตอนเกาแกของอนโดนเซย ซงในขณะ

เดยวกนกคอการแสดงอำานาจของเจาอาณานคมในการ

เปนผคมครอง ประเดนทดตชใหความสนใจและนำาไปจด

ภาพท 6 ภาชนะในสมยราชวงศมชปาหต

ภาพท 7 หองจดแสดงกลองสำารด

ทไดรบอทธพลจากวฒนธรรมดองซอน

ในเวยดนาม

ภาพ: ธนกฤต ลออสวรรณ

56/57

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

แสดงไวในพพธภณฑยคแรกๆ นน ประกอบดวย อดต

ในยคกอนประวตศาสตร (ฟอสซลของมนษยชวา) สมย

ประวตศาสตรอนรงเรองของอาณา-จกรฮนด-พทธโบราณ

ทมศนยกลางอยในชวา และความหลากหลายของกลม

ชาตพนธ

ในประเดนของการจดการอดตของอนโดนเซยในยค

อาณานคมนนมนยทเกยวเนองกบนโยบายการบรหาร

อาณานคมทคอนขางชดเจน กลาวคอ เนอหาและขอคน

พบทางดานโบราณคดสมยกอนประวตศาสตรในกรณท

คนพบชนสวนกระดกของมนษยชวา ในทางหนงคอการ

สรางขอคนพบทางวชาการในดานกำาเนดของมนษยทอาจ

ลมลางขอเสนอเดมวามกำาเนดในแอฟรกา (ซงกเปนเรอง

ขอถกเถยงในหมนกวชาการตะวนตกยคดงกลาวเทานน)

และในอกดานหนง การคนพบดงกลาวไดสนบสนนภาพ

ลกษณ “ความดงเดม” (primitive) และลาหลง ใหกบ

คนทองถนในหมเกาะตางๆ ใหเดนชดยงขน แนนอนวา

แคกลาวถงและการสรางภาพจำาลองชวตของมนษยชวา

ผานภาพวาดหรอหนจำาลองนนอาจไมสามารถเชญชวน

ใหผเขาชมพพธภณฑรสกถงภาพลกษณดงกลาวนก แต

หากเชอมโยงไปสสวนจดแสดงเกยวกบชาตพนธวรรณา

วาดวย “ชนเผา” ทมอยหลากหลาย และถกอธบายใน

หนงสอนำาชมพพธภณฑวาคนเหลานน (โดยเฉพาะชน

พนเมองในเกาะปาปวนวกน) ยงมชวตอยในระดบของ

กลมสงคมลาสตว-หาของปาแบบเดยวกบยคหน ประกอบ

กบยงมการใชเครองมอหนในชวตประจำาวนอย กอาจ

ทำาใหมองเหนมนษยชวาและความลาหลงนนซอนทบ

อยกบสงคมของชนเผาในหมเกาะอนโดนเซยไดชดเจน

ประกอบกบการสราง “รสนยม” ทางการทองเทยวแบบ

ใหมทเรมมการสงเสรมกนในหมชนชาวตะวนตกไมวาจะ

เปนการชนชม “ศลปะของชนพนเมอง” (primitive art)

และการทองเทยวไปในดนแดนหางไกลและลาหลง ภาพ

ลกษณดงกลาวจงถกสงเสรมใหเดนชดขนดวยเหตผลทาง

เศรษฐกจเพมขนมาอกทางหนงดวย (ภาพท 8)

ในยคสมยประวตศาสตรอดตทถกเนนยำาและใหความ

สำาคญอยางมากจากดตชคอความรงเรองของอาณาจกร

ฮนด-พทธทไดรบอทธพลมาจากอารยธรรมโบราณของ

อนเดย ซงจะเหนไดในงานแสดง International Colonial

Exposition ในป 1931 ทปารส ปราสาทของดตช (Pal-

ace) ทนำาไปจดแสดงในครงนนโดดเดนไมแพปราสาท

นครวดจำาลองขนาดเทาจรงของฝรงเศส ดวยรปแบบทาง

สถาปตยกรรมทผสมผสานจากอาคารหลากหลายรป

แบบ อาท ศาสนสถานฮนดโบราณในบาหล พระราชวง

แบบมนงกาเบาในเกาะสมาตรา หลงคาซอนชนแบบชวา

เปนตน ประกอบกบแนวคดของการจดแสดงถง “Renais-

sance of Hindu-Javanese Culture” จงพอจะมองเหน

ความสนใจของดตชทสอดคลองไปกบหองจดแสดงใน

พพธภณฑบตตาเวย (Gouda, 1995) คำาถามสำาคญคอ

เมออาณาจกรฮนดลมสลายลง กแทบจะถกแทนทโดย

ทนทจากอาณาจกรอสลามในครสตศตวรรษท 16 ซง

ภายหลงกพฒนากลายมาเปนระบอบการปกครองแบบ

รฐสลตานทสนสดลงในตนครสตศตวรรษท 19 ดวยการ

รกรานของดตช และอาจจะเรยกไดวาชวงเวลากวา 300

ป กแสดงใหเหนถงความรงเรองทงดานการปกครองและ

การคาไมใชนอย แมวาตองทำาสงครามขบเคยวกบเหลา

เจาอาณานคมตะวนตกมาโดยตลอด (โปรตเกส สเปน

องกฤษ และเนเธอรแลนด) ทวา ยคสมยของอาณาจกร

อสลามกลบไมไดรบการเชดชยกยองหรอใหความสำาคญ

จากดตชนก

ศาสนาอสลามเปนประเดนสำาคญทสบเนองมาจากแนว

นโยบายในการปกครอง ดวยเหตผลทวาเจาอาณานคม

ชาวดตชไมตองการสนบสนนหรอเอยถงความรงเรอง

ของอาณาจกรอสลามในพนทพพธภณฑหรอพนทเกยว

กบอดตอนๆ ของอนโดนเซย เพอทวาจะไมเปนการ

สรางความรสกรวมใหกบคนในดนแดนทสวนใหญนบถอ

ศาสนาอสลามอยแลวใหรวมตวและหนมาตอตานเจา

อาณานคมภายใตแกนแกนของความเปนมสลมทสบสาย

เลอดมาจากอาณาจกรมสลม

เมอพพธภณฑเปลยนมอมาสรฐบาลอนโดนเซยหลง

จากประกาศอสรภาพ จะเหนวาหองจดแสดงไมได

เปลยนแปลงวตถจดแสดงไปมากนก เพยงแตความหมาย

ของอดตถกนำามาตความใหมเพอใหสอดรบกบนโยบาย

ชาตนยมของรฐบาล ดงเชนความรงเรองของอาณาจกร

ฮนด-พทธยงคงปรากฏอยแตถกลดทอนความหมายใน

เชงศาสนาของวตถลงเปนเพยง “งานศลปะ” (work

of art) ทถอวาเปนงานศลปอนเปนมรดกในเชงชาง

ของชาตชนหนง (ภาพท 9) เชนเดยวกบศาสนสถาน

ในศาสนาพทธคอบโรพทโธทไดรบการยกยองใหเปน

โบราณสถานสำาคญของชาต (national monument)

แตรฐบาลอนโดนเซยกอนญาตใหปรากฎเพยงมตในเชง

วฒนธรรม การใหคณคาในเชงชางเทานน ไมไดรวมไป

ถงการใหคณคาในเชงจตวญญาณหรอศาสนสถานอกตอ

ไป อยางไรกตามดวยตนแบบทสงตอมาจากดตชเองจง

เหนวารฐบาลอนโดนเซยกยงคงระแวดระวงในประเดน

ทางดานศาสนาอสลามอยไมนอยดวยเหตทไมตองการให

เกดการรวมตวและพฒนาไปสขบวนการอสลามเพอการ

แยกตวเปนอสระ

ในแนวทางเดยวกนนหากวเคราะหในประเดนของ

สวรรณภม หลกฐานทางโบราณคดบงชวาดนแดนหม

เกาะของอนโดนเซยนมความโดดเดนในการผลตเครอง

ประดบจากแรอนมคาคอ ทอง เงน และอญมณอนๆ ซง

พอจะเขาเคากบสวรรณภมในความหมายทเชอวาเปน

ดนแดนอนอดมสมบรณไปดวยทองคำา ปญหาอยทความ

หมายอกประการทหมายถงศนยกลางของพทธศาสนายค

แรกเรมในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใตนนอาจจะไม

ภาพท 8 วตถจากกลมชาตพนธ

ภาพท 9 วตถจากอาณาจกรฮนด-พทธ

ภาพ: ธนกฤต ลออสวรรณ

58/59

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

เปนสงทรฐบาลอนโดนเซยตองการสนบสนนนก แมวา

เราจะเหนไดในกรณของบโรพทโธวาศาสนสถานของพทธ

สามารถเขามาสพนทของชาตได แตนนกเปนเพราะบโร

พทโธถกยกยองในฐานะศลปสถานอนงดงามจนยากทจะ

ลอกเลยน ซงสามารถสรางแรงดงดดทางการทองเทยว

และเมดเงนทางเศรษฐกจอนมหาศาลใหกบอนโดนเซย

ได ผดกบสวรรณภมทแทบจะไมมสถานทหรอแรงดงดด

ใดทควรใหการสนบสนน

3. พพธภณฑแหงชาต กรงกวลาลมเปอร มาเลเซย (Na-

tional Museum, Kuala Lumpur, Malaysia) หรอ พพธ

ภณฑเนการา (Muzium Negara)

พพธภณฑแหงนกอตงมาตงแต ค.ศ.1898 ภายใตการ

จดการขององกฤษ และรฐบาลของรฐเซลงงอร (Selangor)

ปกขวาของอาคารพพธภณฑถกทำาลายไปครงหนงในชวง

ปลายสงครามโลกครงท 2 เปนผลจากการทงระเบด

ของเครองบนรบ ซงกยงมการใชงานทปกซายตอมาหลง

สงคราม หลงจากทมาเลเซยประกาศเอกราชจากองกฤษ

ในป ค.ศ.1957 รฐบาลจงมมตใหสรางอาคารพพธภณฑ

ขนใหมบนพนทเดม และเปดใหบรการอกครงในป ค.ศ.

1963 อาคารทสรางขนใหมมรปแบบทแตกตางไปจาก

เดมอยางสนเชง รปแบบของอาคารเดมมกลนอายของ

อาคารแบบตะวนตกอยอยางเตมเปยม ในขณะทอาคาร

ใหมสรางขนดวยรปแบบทมอทธพลของสงกอสรางทเรยก

วา “Rumah Gadang” เปนบานแบบยาวรปแบบหนงของ

สถาปตยกรรมแบบชาวมนงกาเบา (Minangkabau) ซง

มถนฐานอยบนเกาะสมาตราตะวนตกในอนโดนเซย4

(ภาพท 10)

อาคารจดแสดงแบงออกเปน 2 ชน และมหองจดแสดง

หลก 4 หอง คอ หองจดแสดงแรก ตงอยชนลางจด

แสดงเรองกอนประวตศาสตรและกงกอนประวตศาสตร

(ภาพท 11) ยคหนจดแสดงหลกฐานการอยอาศยของ

มนษยทเกาแกถง 40,000 ป (จากซาราวก) ยคโลหะ

ทแสดงถงการตดตอระหวางคาบสมทรมลายกบเวยดนาม

จากการคนพบกลองมโหระทกสำารดในวฒนธรรม

ดองเซน และยคทเรมมการตดตอกบอนเดยในชวง

ครสตศตวรรษท 4-5 จากการพบศลาจารกภาษา

สนสกฤต และแสดงถงการแลกเปลยนระหวางอนเดย

กบดนแดนในมาเลเซย หองจดแสดงทสอง ตงอยชนลาง

ปกตกดานซายจดแสดงเรองอาณาจกรมาเลย (Malay

Kingdom) การจดแสดงภายในประกอบดวยเรองราว

เกยวกบเสนทางการคาทางทะเลระหวางชาตตะวนตก

กบคาบสมทรมลายยอนไปถงตงแตยคอาณาจกรศร

วชย (ภาพท 12) กอนทจะพฒนามาสการกอรางสราง

เมองมะละกาขนหลงจากทศรวชยลมสลายลง โดยเจาชาย

องคหนงผมสายเลอดศกดสทธจากอาณาจกรศรวชย ทปา

เลมบง (เกาะสมาตราตะวนออก) สวนทสำาคญอกสวน

หนงของหองจดแสดงแหงนคอเรองราวเกยวกบสลตาน

ผปกครองมะละกาในยคตอมาเมอชนชนปกครองหนมา

นบถอศาสนาอสลาม และกอกำาเนดขนเปนรฐสลตานท

ทำาใหมะละกาแผขยายอำานาจทางการคาและการเมอง

ออกไปทวทงหมเกาะไดอยางรวดเรวผานเครอขายของ

ศาสนาอสลาม (ภาพท 13 และ 14) สวนจดแสดงสดทาย

ในหองนคอแสดงอาวธ โดยเฉพาะกรช และดาบสนซง

เปนสญลกษณแทนวฒนธรรมมลาย

หองจดแสดงทสาม อยชนสองของอาคารในปกทางดาน

ซาย จดแสดงเรองราวในยคอาณานคมตะวนตก เรมตน

ดวยการเขามาของชาตโปรตเกส ซงโจมตเมองมะละกา

(Malacca) จนลมสลายลงในป ค.ศ.1511 อยางไรกตาม

เชอสายสลตานเจาเมองทแตกพายกยงไดหลบหนไป

สรางศนยกลางของรฐสลตานขนใหมทเมองใกลเคยง

อาท ยะโฮร (Johor) และเปรก (Perak) ถดจากนนจง

ภาพท 10 โถงดานในพพธภณฑ

ภาพท 11 หองจดแสดงสมยกอนประวตศาสตร

ภาพท 12 ทางเขาหองจดแสดงอาณาจกรมาเลย

(Malay Kingdom)

ภาพท 13 หนปกหลมศพของสลตานมนซร ชาห

แหงมะละกา

ภาพท 14 หนจำาลองรปแบบการบรหาร

การปกครองของสลตานในอดต

60/61

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

เปนการเขามาของเนเธอรแลนด หรอดตช ในชวง ค.ศ.

1641 เมอดตชโจมตและขบไลโปรตเกสออกไปจาก

ชองแคบมะละกาสำาเรจ สวนจดแสดงยงไดกลาวถง

ดนแดนทางตอนเหนอของรฐสลตานในรฐเกดาห ตรง

กาน กลมนตน และอทธพลของสยามในชวงเวลา

ดงกลาว เนองจากในยคกอนหนานนการแยงชงอำานาจ

และการควบคมชองแคบมกจะกระจกอยเพยงรฐทาง

ตอนใต สวนจดแสดงถดมานำาเสนอการเขามาขององกฤษ

ผานการครอบครองปนงในป ค.ศ.1788 โดยการเสนอ

ขอแลกเปลยนของสลตานรฐเกดาหตอองกฤษแลกกบ

การคมครองใหพนจากอำานาจการครอบครองของสยาม

เนอหาจดแสดงเพมเตมเปนเรองการทำาเกษตรเชงเดยว

(plantation) โดยเฉพาะการทำาสวนยาง และการทำาเหมอง

แรทรงเรองและนำารายไดเขามาสมาเลเซยอยางลนหลาม

ในยคการครอบครองขององกฤษ พรอมๆ กบการเขามา

ตงถนฐานของชาวจนทพฒนามาเปนประชากรหลกของ

มาเลเซยในภายหลง ในสวนสดทายเปนการรกรานโดย

กองทพญปนในยคสงครามโลกครงท 2 ซงนบเปนการสน

สดการปกครองโดยเจาอาณานคม สงผลตอความพยายาม

เรยกรองขอเอกราชจากองกฤษเมอสนสดสงครามโลก

หองจดแสดงสดทาย อยบนชนสองฝงปกขวาของอาคาร

วาดวยเรองมาเลเซยในปจจบน (Malaysia Today)

สวนแรกเลาถงขบวนการเคลอนไหวตางๆ ทเกดขน

ในยคเรยกรองเอกราช ทงในดานของงานเขยนเพอ

ปลกสำานกความเปนมลาย ชนชนสง (สลตานจากรฐ

ตาง) ทมสวนรวม และพรรคอมโน (UMNO) สวน

ตอมาเปนสวนของการประกาศอสรภาพโดยตวนก

อบดล ราหมาน (Tunku Abdul Rhaman) นายกรฐมนตร

คนแรกของมาเลเซย เมอวนท 31 สงหาคม ค.ศ.1957

สวนจดแสดงสดทายจดแสดงเหตการณสำาคญในยค

ปจจบนโดยเฉพาะการพฒนาประเทศของมาเลเซยนบ

ตงแตประกาศเอกราช มากระทงถงวสยทศนของรฐบาล

มาเลเซยในอนาคต

บรบททางการเมองและการสรางชาตนยมของมาเลเซย

นนแตกตางไปจากอนโดนเซยมาก แมวาจะมพนฐาน

ทางวฒนธรรมและประวตศาสตรทคลายคลงกน กลาว

คอ เคยเปนรฐสลตานทเรองอำานาจและสบตอมรดก

มาจากรฐฮนด-พทธโบราณ (อาณาจกรศรวชย) และตก

อยภายใตการปกครองของเจาอาณานคมตะวนตก แต

ในอนโดนเซยชนชนนำาหมดอำานาจไปแลวตงแตยคท

ดตชเขามาปกครอง สวนมาเลเซยสลตานยงคงสบทอด

ตำาแหนงและดำารงไปพรอมๆ กบการสรางรฐชาตสมย

ใหม เงอนไขประการหลงนเองทสงผลอยางมากตอการ

สรางอตลกษณชาตทสำาคญประการหนงของมาเลเซย

ยคของการประกอบสรางความเปนชาตมาเลยโดยเฉพาะ

ชวงครสตทศวรรษท 1980 ประกอบดวยขอพจารณา

สำาคญ 2 ประการ คอ ประการแรก ความตองการ

ทจะจดวางประวตศาสตรของประเทศมาเลเซยใหอย

ภายใตขอบเขตทเปนประเทศมาเลเซยในยคปจจบน ขอ

พจารณานเกดจากปญหาการนยามความเปนมาเลเซย

ทสบเนองมากระทงถงในชวงทศวรรษ 1940 ทความ

เปนมาเลยนนมกจะไปรวมกนกบภาษา วฒนธรรมและ

โครงสรางทางการเมอง ซงขยายออกไปไกลกวาขอบเขต

ประเทศของมาเลเซยทเพงกำาเนดเปนรฐ-ชาตหลงป

1957 ดงนน เมอประกาศเอกราชแลวสงทมาเลเซยตอง

ทำาอยางเรงดวนคอการนยามและสนบสนนการสรางสงท

เรยกวาเปนมรดกของชาตโดยทแยกหางออกจาก “โลก

มาเลย” แหงอนๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต 5 ประการ

ทสอง คอการประกอบสรางมรดกแหงชาตมาเลยในชวง

ทศวรรษ 1970 ถง 1980 นนเชอมโยงอยกบนโยบาย

เศรษฐกจใหม (New Economic Policy) ทสนบสนน

ในประเดนการนยามเรอง ภมปตรา (bumiputera หรอ

บตรแหงแผนดน) ทประกาศวาวฒนธรรมแหงชาตควร

จะมพนฐานมาจากวฒนธรรมของชนพนเมองในทองถน

ตางๆ และกระบวนการนยามภมปตราไดกอใหเกดการ

จดแบงและลดรปผคนในมาเลเซยออกเหลอเพยง 3 กลม

คอ มาเลย จน และอนเดย และวฒนธรรมชาตกควรจะ

มพนฐานมาจากวฒนธรรมของชาวมาเลยพนเมองเดม

นนเอง6 (Worden, 2003: 31-32)

นอกจากการนยามมรดกวฒนธรรมผานความเปนมาเลยท

กลาวถงขางตนแลว “อดต” หรอประวตศาสตรเปนความ

จำาเปนถดมา มาเลเซยพยายามนยามประวตศาสตรของ

ตนขนใหมภายใตขอบเขตของรฐชาตสมยใหมเพอให

สอดคลองกบการนยามถงมรดกทางวฒนธรรม ดงนน จง

จะเหนวาในหองจดแสดงของพพธภณฑแหงชาตนน เรม

ตนยคประวตศาสตรของมาเลเซยในหองอาณาจกรมา

เลย (Malay Kingdom) ดวยการเกรนนำาถงอาณาจกร

ศรวชยซงมศนยกลางอยในอนโดนเซยเพยงเลกนอย และ

การเบงบานของรฐสลตานแหงมะละกา (Melaka Sultan-

ate) ในฐานะรฐอสลามแหงแรกของโลกมาเลยกลบไดรบ

การยกยองจากหมขบวนการเคลอนไหวชาตนยม และ

เชอมโยงความจงรกภกดตอผปกครองหรอราชา มาส

การภกดตอชาต 7 เราจะเหนความเชอมโยงของระบอบ

การปกครองแบบรฐสลตานของมะละกาทยงใหญทงใน

ดานขนบธรรมเนยมในความเปนราชา กฎหมาย และ

อำานาจ ถกสงตอมาผานจกรวรรดยะโฮร-เรยว (Johor-Riau

empire) และตกทอดมาสประเทศมาเลเซยในปจจบน

ขนบธรรมเนยมหนงทตกทอดมานนคอศาสนาอสลาม ซง

กลายมาเปนองคประกอบสำาคญหนงในการนยามถงการ

เปน ‘ภมปตรา’ ของคนทองถนพอๆ กบองคประกอบดาน

ภาษามาเลย (Worden, 2003)

ปญหาของการเขยนประวตศาสตรชาตในรปแบบ

ดงกลาวทยกเอาอดตอนรงเรองของรฐสลตาน มะละกา

มาเปนแกนในการเลาเรองของพพธภณฑ ทำาใหเรองราว

ใหนำาหนกอยเพยงพนทสวนหนงของคาบสมทรมลายโดย

เฉพาะทางตอนใตในรฐทเกยวของกบการชวงชงอำานาจ

เหนอชองแคบมะละกาเทานน และกดกนพนทอนออก

ไปจากประวตศาสตรหลก อาท รฐเกดาห และกลนตน

ทางตอนเหนอของประเทศทมประวตศาสตรสมพนธกบ

รฐชาตสยามมากกวา หรอรฐซาบาห และซาราวก ทตง

อยบนเกาะบอรเนยว ทมบรบทของสงคม วฒนธรรม

และชาตพนธแตกตางไปจากพนทคาบสมทร และในทน

กรวมไปถงศาสนาอนๆ ทเคยดำารงอยในคาบสมทรดวย 8

กรณของสวรรณภม หากพจารณากนตามหลกฐานทาง

โบราณคดพนทบรเวณคาบสมทรมลายเปนพนทหนงท

มความเปนไปไดตอการเปนศนยกลางของสวรรณภม

มากทสดแหงหนง ดวยการคนพบรองรอยการตดตอ

กบวฒนธรรมอนเดยมาแลวอยางนอยตงแตชวง 500-

200 ปกอนครสตกาล มการคนพบเหรยญโลหะมดบก

ในบรมาณสงจากอนเดย (High-tin Bronze) มแหลง

แรดบกและทองคำาซงเปนทตองการของอนเดยใน

ปรมาณมากในหบเขาคลาง รฐเซลงงอร (Klang Valley,

Selangor) และเชอวาบรเวณดงกลาวคอจดแลกเปลยน

สนคาสำาคญระหวางอนเดย (ทตองการดบกและทองคำา)

กบทองถน (ทตองการสนคาททำาจากโลหะแสดง

สถานภาพ อาท ขนโลหะผสม (Bronze) เครองมอ

เหลก และภาชนะเคลอบ และลกปดแกว) (Hooker,

2003: 35-46) ซงกมความเปนไปไดวาทดนแดนแหง

นอาจจะเปนดนแดนทชอไครเซ (Chryse) ตามบนทก

การเดนเรอของชาวตะวนตกทบนทกไวเมอ ค.ศ.43

และในขอถกเถยงเชงวชาการปจจบน ตอนปลายของ

คาบสมทรมลายกยงคงเปนพนทหนงในความสนใจอนดบ

ตนๆ แตพพธภณฑเลอกทจะเลาเพยงยคสมยกงกอน

ประวตศาสตร (Proto-history) ทเรมมการตดตอแลก

เปลยนระหวางพอคาชาวอนเดยและชนพนเมอง (ใน

หองกอนประวตศาสตรและกงกอนประวตศาสตร)

62/63

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

ไมมแมกระทงวตถทบงบอกถงสถานภาพของแหลม

มลายในฐานะของแหลงแรทองคำาและดบก ตามทพอคา

ชาวอนเดยและตะวนตกกลาวอางถง

ในประเดนดงกลาวคงตองแยกระหวางสงทนกโบราณคด

ชาตนยมชาวมาเลเซยและนกวชาการทางตะวนตก

เสนอวาบรเวณประเทศมาเลเซยเปนศนยกลางของ

พนทสวรรณภมหรอดนแดนทองตามเอกสารโบราณ

กบนโยบายการประกอบสรางความเปนชาตผาน

ประวตศาสตรและวฒนธรรมของมาเลเซย กรณของ

มาเลเซยนนคลายคลงกบอนโดนเซยตรงทสวรรณภม

เปนตวแทนหนงของศนยกลางพทธศาสนาอนรงเรองแหง

แรกๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดงนน เรองราวของ

สวรรณภมจงอาจไมจำาเปนตอประวตศาสตรของมาเลเซยท

ใหความสำาคญกบศาสนาอสลามนก แตไมไดหมายความ

วามาเลเซยจะเพกเฉยตอสวรรณภม เพราะนยหนงของ

สวรรณภมทแสดงถงความมงคง และเปนศนยกลางการ

แลกเปลยนแหงแรกๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตกทำาให

รฐบาลยนยอมใหนกโบราณคดในทองถนทำาการศกษา

และถกเถยงในประเดนนกนอยนอกพนทการเลาเรอง

ของพพธภณฑแหงชาต

4. พพธภณฑสถานแหงชาต อทอง จงหวดสพรรณบร

พพธภณฑเปดอยางเปนทางการเมอป ค.ศ.1966 (พ.ศ.

2509)9 โดยมจดประสงคเพอจดแสดงโบราณวตถทได

จากการสำารวจและขดคนในเขตเมองโบราณอทอง ซง

มการดำาเนนงานแลวตงแตป ค.ศ.1933 (พ.ศ.2476)

ในชวงแรกของการจดแสดงนนสวนใหญเปนโบราณ

วตถสมยทวารวดซงพบอยทวไปในเมองอทอง จงหวด

สพรรณบร นครปฐม กาญจนบร ราชบร และเพชรบร

ในภายหลงบางสวนถกยายไปจดแสดงทพพธภณฑสถาน

แหงชาต พระนคร หองจดแสดงมการปรบปรงอกครง

ในชวงป ค.ศ.2004-2005 (พ.ศ.2547-2548) ซงยงคง

จดแสดงเรองราวเกยวกบเมองโบราณอทอง สวรรณภม

และวฒนธรรมทวารวดอย (พรมบตร จนทรโชต 2550:

13-14)

หองจดแสดงในโถงอาคารหลกประกอบดวย10 สวน

แรก เปนนทรรศการชวคราวอยบรเวณเดยวกบศนย

ขอมลและจำาหนายของทระลก จดแสดงนทรรศการ

เกยวกบสวรรณภม เนอหาของการจดแสดงพยายาม

เสนอความหมายและนยามเกยวกบสวรรณภมใหม

วาไมไดหมายถงดนแดนประเทศใดประเทศหนงโดย

เฉพาะแตอยในขอบเขตทเชอวาเปนประเทศพมา ไทย

มาเลเซย อนโดนเซย เวยดนาม ลาว และกมพชา โดย

นทรรศการนใหความสนใจในประเทศไทยจากหลกฐาน

ทขดคนพบในเขตภาคกลางตอนลาง (ภาพท 15) สวน

ทสอง อยบนชนสองของอาคาร หองจดแสดงแรกเปน

เรองบรรพชนคนอทอง แสดงเรองราวเกยวกบสมยกอน

ประวตศาสตร และการรบวฒนธรรมจากภายนอก ของ

ชมชนโบราณเมองอทอง จดแสดงวตถแสดงการตดตอ

กบชมชนในอนเดย อาท ลกปดชนดตางๆ เหรยญตรา

จากโรมน (ภาพท 16) รปปนชาวตางชาต (เปอรเซย)

เครองประดบทำาดวยทองคำา และหลกฐานเกยวกบพทธ

ศาสนาในยคเกาแกทสดในประเทศไทย

สวนทสาม (หองจดแสดงหมายเลขสอง) เปนเรอง

อทองศรทวารวด เสนอเรองราวพฒนาการของชมชน

โบราณเมองอทองเมอเขาสสมยประวตศาสตรมการ

สรางคนำาคนดนลอมรอบ กลายเปนหนงในเมอง

ศนยกลางของวฒนธรรมทวารวดทเปนทงศนยกลาง

ทางการคาและพระพทธศาสนา จดแสดงวตถทางดาน

พทธศาสนา อาท ธรรมจกรศลา พระพทธรปดนเผา-

สำารด และลวดลายปนปนประดบสถาปตยกรรม (พนม

ภาพท 15 นทรรศการชวคราวเกยวกบสวรรณภม

ทพพธภณฑสถานแหงชาต อทอง

ภาพท 16 ตจดแสดงเหรยญทแสดงการแลกเปลยนกบ

พอคาชาวตางชาต ของชมชนในเมองอทอง

ภาพท 17 รปจำาลองพอคาชาวตางชาต

และเรอทมาตดตอกบชมชนสวรรณภม

ภาพท 18 รปจำาลองชมชนในเมองอทอง

ทนบถอพทธศาสนาเปนแหงแรกๆ

ภาพท 19 หองจดแสดงโมเดลจำาลองของเมองอทอง

และหลกฐานจากการขดคนทางโบราณคดทผานมา

64/65

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

บตร จนทรโชต, 2550) สวนถดจากนมรปจำาลอง

ของการตดตอคาขายกบพอคาชาวอนเดย รวมไปถง

รปจำาลองบคคลและชมชนยคแรกเรมทสรางวตถทางพทธ

ศาสนาขน (ภาพท 17 และ 18) สวนทส สวนจดแสดง

เกยวกบเมองอทอง โมเดลจำาลองเมองอทองและโบราณ

วตถทพบในการขดคนทผานมา (ภาพท 19) นอกจาก

อาคารจดแสดงหลกแลวยงมการจดแสดงเรอนลาวโซง

อนเปนกลมชาตพนธทถกกวาดตอนจากกองทพไทย

ในสมยกรงธนบรและรตนโกสนทรมาจากเวยงจนทร

และเมองโดยรอบ ไวบรเวณสนามหญาใกลกบอาคาร

พพธภณฑ อกดวย

บรบทของการจดการอดตและสรางประวตศาสตรชาต

ของไทยนนแตกตางไปจากเพอนบานตรงทไมไดถก

รเรมมาจากประเทศเจาอาณานคมตะวนตก แตกไดรบ

ผลกระทบจากแนวคดเกยวกบการเขาสความเปนสมย

ใหม (modernization) มาไมใชนอย โดยกระบวนการ

ดงกลาวเรมตนมาตงแตรชกาลสมเดจพระจอมเกลาเจา

อยหว (รชกาลท 4) มการคนควา คนหาหลกฐานท

ยนยนถงความมอารยะของชนชาตไทย มการจดเกบและ

รวบรวมโบราณวตถ การสำารวจเมองโบราณและโบราณ

สถานหลายๆ แหง

แนวทางดงกลาวยงคงสบเนองมากระทงในรชสมย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว แตเรมมการนำา

เขาวธการศกษาตามอยางตะวนตกเขามามากขน แนวคด

เกยวกบการคนหาดนแดนสวรรณภมกเรมเตบโตมา

ตงแตครงรชกาลสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (ขณะยง

ดำารงพระยศเปนเจาฟามงกฎ) เมอเสดจพระราชดำาเนน

ไปสกการะองคพระปฐมเจดยทจงหวดนครปฐม ใน

ป ค.ศ.1831 (พ.ศ.1831) กระทงมพระบรมราชโองการ

ใหมการบรณปฏสงขรณองคเจดยนบตงแตป ค.ศ.1852

(พ.ศ.2395) อกทงยงทรงมขอสนนษฐานอยวาเจดยดง

กลาวนาจะมความสำาคญในฐานะทอาจเปนเจดยแหง

แรกของอาณาจกรสยาม จงทรงพระราชทานชอใหมจาก

“พระประทม” มาเปน “พระปฐม” จากขอวนจฉยดง

กลาวเอง ศาสตราจารยกรสโวลด (A.B. Griswold) ได

ใหความเหนวาอาจมความเชอมโยงกบคมภรมหาวงศ

ของลงกาทกลาวถงเหตการณครงพระเจาเทวานมปยดศ

ของลงกาไดโปรดใหสรางเจดยขนตรงบรเวณทสมณ-

ทตของพระเจาอโศกมหาราชกาวเขาสลงกาเปนแหง

แรก กบนยของการใหชอพระปฐมเจดยในครงนนวา

แสดงถงนยเชนเดยวกน และกกลายเปนขอสนนษฐาน

สำาคญของนกประวตศาสตรไทยในยคดงกลาวทเชอวา

ดนแดนภาคกลางตอนลางบรเวณลมแมนำาแมกลอง-

ทาจน และนครไชยศร (เขต จ.นครปฐม สพรรณบร

กาญจนบร และราชบร) นเองกคอดนแดนสวรรณภมท

พระเจาอโศกมหาราชสงสมณทตมาเผยแผพทธศาสนา

นนเอง (กรรณการ จรรยแสง และ Laurent Hennequin,

2552: 171-180) และถาหากมองบรบทอนในชวงเวลา

เดยวกนทรชกาลท 4 เองทมแนวคดในการสถาปนา

ธรรมยตกนกายทถอเปนการปฏรปวตรปฏบตเสยใหม

ตามแบบลงกา กใหบงเอญมการคนพบเมองสวรรณภม

ซงปรากฏในคมภรทางพทธศาสนา (คมภรมหาวงศ)

ของลงกาวาเปนทสถตของพทธศาสนาแหงแรกในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต กสอดคลองเปนอนดกบการเออความ

ชอบธรรมใหกบการกอตงนกายทางพทธศาสนานกาย

ใหมทใหความสำาคญกบวตรปฏบตตามอยางพระวนย

เดมอยางเครงครด

ยคหลงเปลยนแปลงการปกครองวธการเขยนประวต-

ศาสตรชาตปรากฏแนวคดเรองชาตนยม และการคนหา

ทมาของคนไทย ซงเคลอนจากการคนหาตนกำาเนด

อารยธรรมภายในเขตดนแดนประเทศไทย ทสรางความ

ชอบธรรมใหกบสถาบนกษตรย ในฐานะทสบทอดผาน

การมชยเหนออาณาจกรกอนหนา ภาพของประวตศาสตร

ยคตนของชนชาตไทยเปนการกระตนความฮกเหมให

กบคนในชาตถงประวตของการถกรกรานจนตองถอย

รนลงมาในดนแดน “แหลมทองหรอขวานทอง” ของ

ประเทศไทยในปจจบน ดวยประวตการตอสของชนชาต

(ทดเหมอนเปนเรองของคนธรรมดาสามญ) กระทง

สามารถสถาปนารฐชาตของคนไทยไดเปนรฐแรกคอ

สโขทย โดยผนำาทมสถานะประหนง “พอ” (พอขน)

ของทกคนในชมชน (ไมใชกษตรยซงเปนองคสมมต

เทพ) ยคสมยนเองเรองราวของสวรรณภมกดเหมอนจะ

แผวเบาลงไปเลกนอย เหลอเพยงการศกษาประวตศาสตร

และโบราณคดของอาณาจกรทวารวดในพนทภาคกลาง

ตอนลาง

กระทงชวงครสตทศวรรษท 197011 (ชวงปลายของ

พทธทศวรรษท 2510) เรมมงานศกษาเกยวกบ “คนไท”

ทปฏเสธประวตศาสตรกระแสหลกวาคนไทยไมไดถก

รกรานจนถอยรนลงมาระลอกใหญดงทเคยเชอกน หาก

แตเปนการผสมผสานระหวางกลมคนทเขามาใหม (ท

ทยอยเดนทางเขามา) กบกลมคนพนเมองเดม แลวจง

เรมมพฒนากอเกดเปนบานเมองจากการตดตอคาขาย-

แลกเปลยน กบพอคาหรอนกเดนทางจากดนแดนอนๆ

มการรบวฒนธรรมจากอนเดยและพทธศาสนาและใน

ทายทสดจงปรากฏเปนอาณาจกร แนวทางดงกลาว

จงเปนการสงเสรมใหกบความคดเกยวกบดนแดน

สวรรณภม กลบมาสพนทความสนใจของทงแวดวง

นกวชาการและสาธารณชนอกครง ดวยเหตทมความ

ลงตวอยางพอเหมาะพอเจาะระหวางดนแดนของชมชน

ดงเดมในอษาคเนยทมการตดตอการคากบดนแดนไกล

โพน กบการผสมผสานของกลมคนดงเดมและคนจาก

ทางเหนอไทย (กลมคนทพดภาษาตระกลไท) จนเกดเปน

ทฤษฎเกยวกบคนไทยทสามารถพฒนาบานเมองขนเปน

แวนแควนไดเองจากภายในและพนฐานชมชนเดมทดำารง

อยมาตงแตยคตนพทธกาล

ความสำาคญของสวรรณภม และบานเมองทพฒนาตอ

เนองมาคอทวารวดนนถกเนนยำาความสำาคญอยอยาง

ชดเจนในพพธภณฑสถานแหงชาต อทอง ดงทเกรน

มาขางตนถงจดประสงคในการเปดพพธภณฑแหง

น กเนองมาจากตองการจดแสดงโบราณวตถทสำารวจ

และขดคนไดจากเมองโบราณอทอง เรองราวในหอง

จดแสดงของพพธภณฑแหงนมความแตกตางจาก

ธรรมเนยมปฏบตของพพธภณฑสถานแหงชาตอนๆ

อยมาก โดยเฉพาะการไมมเสนเวลา (Timeline) ของ

ประวตศาสตรชาตทมกจะเรมเลาดวยสมยกอนประวต-

ศาสตร สมยอาณาจกรทวารวด หรอศรวชย สมยสโขทย

สมยอยธยา และสมยรตนโกสนทร แตเวลาทปรากฏนน

มเพยงสมยชมชนแรกเรมทมการตดตอคาขายกบพอคา

ตางชาต อนเชอวาเปนจดเรมตนของชมชนสวรรณภม

วตถจดแสดงทนำามาใชนคอโบราณวตถจากตางแดนท

แสดงถงการคาและการแลกเปลยน และหนจำาลองเกยว

กบพอคาทเดนทางเขามาในอทอง และชมชนทเรมมการ

ผลตศาสนวตถ โดยเฉพาะหนสลกรปธรรมจกรและกวาง

หมอบ ทจดวาเปนโบราณวตถเดนทพบในเมองอทอง

และเปนหลกฐานยนยนถงการรบพทธศาสนาเขามาใน

สมยแรก

ตอจากชมชนแรกเรมนนหองจดแสดงจงนำาเขาสชวงเวลา

ของอาณาจกรทวารวดทมการเชอมโยงใหเหนวาเปนบาน

เมองทพฒนาขนจากชมชนดงเดม และมความรงเรอง

อยางมากทงทางดานการคา และพทธศาสนา อกทงยง

ขยายตวออกไปสพนทอนๆ ทวขอบเขตของประเทศไทย

ในปจจบน และในประวตศาสตรชาตอาณาจกรทวาร

วดถกจดวาเปนอาณาจกรแรกเรมในดนแดนไทย (แต

ไมใชอาณาจกรแรกเรมของกลมคนไทย ทกอตงในยค

ตอมาคอสมยสโขทย) ความสมพนธของทวารวดในมม

มองของผเขยนคอเปนจดเชอมโยงระหวางชมชนแรก

เรมทรงเรอง และรำารวย (สวรรณภม) กบอาณาจกร

66/67

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

ของกลมคนไทยทสบเนองตอมาในยคหลง ซงจด

เชอมโยงดงกลาวทำาใหเสนเวลาทางประวตศาสตร

ของประเทศไทยนนดสมบรณขน ผานการอธบายการ

รวมอาณาจกรและชมชนดงเดมในแหลมทองดวยการ

แตงงาน และการผสมผสานกลมกลนทางเชอชาต และ

วฒนธรรม และในแงทางภมศาสตรศนยกลางของชมชน

เกาแกและอาณาจกรโบราณในบรเวณพนทภาคกลาง

ตอนลางนนกดจะสามารถเชอมโยงกบศนยกลางของ

ประเทศในยคปจจบนคอกรงเทพนนไดเชนกน

ปจจบนความคดเรองดนแดนสวรรณภมในประเทศไทย

ไมไดพยายามคนหาวาพนท ใดคอศนยกลางของ

สวรรณภมตามตำานานและบนทกเดนทางอกตอไป

หากแตมการยอมรบอยางแพรหลายวาสวรรณภม

หมายถงดนแดนทเปนผนแผนทวปครอบคลมพนท

ของประเทศไทย พมา กมพชา ลาว และเวยดนาม

สวนสวรรณภมในเขตหมเกาะกหมายถงเขตประเทศ

อนโดนเซย มาเลเซย สงคโปรและบรไน และเมอ

สวรรณภมไมไดรบใชความคดเรองชาตนยมหรอเรอง

เลาอนไพศาลของชาต ประกอบกบนยของดนแดน

โบราณทรบเอาพทธศาสนามาสถตเปนแหงแรกๆ กไม

ไดขดกบการนบถอศาสนาของผคนในสงคมไทย ทำาให

ประเดนของสวรรณภมในประเทศไทยสามารถปรากฏ

ตวอยไดในทกพนทภายใตความหมายกวางๆ ถงดนแดน

สวนทเปนประเทศไทย รวมไปถงผคนทมความแตกตาง

หลากหลายทางเชอชาต ภาษา และวฒนธรรม

สงท�ย

การสำารวจแนวทางการประกอบสรางประวตศาสตร

ชาตของหลายๆ ประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ของบทความชนนเปนเพยงมมมองของผเขยนทตง

คำาถามเรองการจดการอดตของแตละชาตผานบรบท

ทางประวตศาสตรนบตงแตยคสมยอาณานคมกระทงการ

เปลยนเขาสรฐ-ชาตสมยใหมทเปนอสระจากอาณานคม

ซงกอาจจะมมมมองดานอนๆ อาท สงคม เศรษฐกจ และ

ศาสนาทสะทอนอยภายนอกพนทจดแสดงของพพธภณฑ

ผเขยนเองไมไดปฏเสธวาความคดเรองสวรรณภมไมถก

พดถงในประเทศอนนอกเหนอจากประเทศไทย เพยง

แตเราอาจตองขยายพนทในการศกษาออกไปในแวดวง

อน อาท วงการโบราณคด หรอมรดกทางวฒนธรรมใน

ทองถนทเชอวาอาจจะเปนแหลงโบราณคดรวมสมยเดยว

กบชมชนสวรรณภมในชวงตนพทธกาล ทอาจจะขยายให

เหนความสนใจตอสวรรณภมมากกวาในพนทพพธภณฑ

แหงชาตตามทกลาวมา

เชงอรรถ

1 รายละเอยดของขอถกเถยงทงเอกสารและหลกฐาน

ทางโบราณคดสามารถอานเพมเตมไดในบทความของ

ดร. พจนก กาญจนจนทร ในบทความเรอง จนตนาการ

‘สวรรณภม’ ในหนงสอเลมน

2 เหตผลทเลอกพพธภณฑสถานแหงชาต อทอง ในงาน

ศกษาชนนเปนเพราะมสวนจดแสดงเรองราวของสวรณภมท

ชดเจน ดวยเหตทวาตงอยในดนแดนทเชอวาเปนศนยกลาง

ของสวรรณภม

3 สวนหนงอาจเปนเพราะมพพธภณฑเกยวกบวฒนธรรม

จามแยกออกไปตางหากคอ พพธภณฑประตมากรรมของจาม

(Museum of Cham Culture) ทเมองดานง

4 สถาปตยกรรมดงกลาวเปนรปแบบเดยวกบ “Istana”

(Sultanate Palace) วงสลตานจำาลองทจดแสดงอยในเมอง

มะละกา มาเลเซย เพอแสดงความเชอมโยงถงยครงเรอง

ของสายเลอดบรสทธทสบทอดมาจากศนยกลางเดมในเกาะ

สมาตรา และสงตอความชอบธรรมของอำานาจดงกลาวส

สลตานผปกครองรฐในมาเลเซย และสบสายเลอดมากระ

ทงถงปจจบน

5 การนยามความเปนมาเลย หรอโลกมาเลย (Malay

world) ในมตทางวฒนธรรมนนกนความหมายถงผคนทอาศย

อยในขอบเขตประเทศมาเลเซย อนโดนเซย และบรไน ใน

ปจจบน ดงนน การประกอบสรางความเปนรฐชาตสมยใหม

ของมาเลเซย จงจำาเปนทตองแสดงความแตกตางระหวาง

โลกมาเลยของมาเลเซย กบโลกมาเลยในพนทอนในอก 2

ประเทศ

6 อยางไรกตามในแตละทองถนกจะนยามคนทองถน

ทแตกตางกนไปตามบรรพบรษ อาท ชาวโอรงอสล (Orang

Asli) ทอาศยอยในแถบคาบสมทรมลาย และชาวพนเมอง

กลมอนในรฐซาบาห และรฐซาราวค หรอเปนกลมคนทเขา

มาตงถนฐานในมาเลเซยกอนการเขามาขององกฤษ แนวคด

ดงกลาวจงเปนการกดกนกลมชาตพนธอนออกจากการเขาถง

ทรพยากรหลายๆ อยาง รวมไปถงผลประโยชนทางเศรษฐกจ

ทสงวนไวเพอชาวมาเลยพนเมองเทานน

7 ระบอบการปกครองของรฐสลตานแตเดมนน

มพนฐานการปกครองอยทความจงรกภกดตอสลตาน

หรอพระราชาหรอผปกครองของรฐ ดวยพนธะสญญา

ระหวางผปกครองและผถกปกครองภายใตการชนำาของ

คำาสอนในศาสนาอสลาม ซงแนวคดเรองความภกดดงกลาว

กไดสงตอมาสนกชาตนยมทนำาความจงรกภกดตอพระราชา

นนมาสความภกดตอชาต

8 แนนอนวาในหองจดแสดงมการแสดงวตถเกยวของกบ

ศาสนาพทธทเกาแกในรฐเกดาห ดวยเชนกนแตกเปนเพยง

สวนนอยทตองการสอถงการยอมรบความหลากหลายของ

มรดกทางวฒนธรรมภายในประเทศ

9 บทความชนนอางองป ตามครสตศกราชเปนหลก

เพอใหมความเอกภาพรวมกนกบพธภณฑแหงอนๆ ในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต

10 รายละเอยดของการจดแสดงเปนขอมลจากการ

สำารวจเมอเดอนมนาคม พ.ศ.2555 ทผานมาโดยผเขยนเอง

และหนงสอนำาชมพพธภณฑสถานแหงชาต อทอง

11 ผนำาของงานในกลมนคอ ศรศกร วลลโภดม และ

สจตต วงษเทศ

68/69

พพธภณฑธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต๒๕ ป

สวรรณภมในพพธภณฑของอาเซยน: การเมองในหองจดแสดง

Lenzi, Iola. 2004. Museum of Southeast Asia. Singa-

pore: Archipelago Press.

McGregor, Katharine E. 2004. Museums and the

Transformation from Colonial to Post-colonial

Institutions in Indonesia, in Kerlogue, Fiona (ed.)

Performing Objects: Museum Material Culture and

Performance in Southeast Asia: Contributions on

Critical Museology and Material Culture Series.

London: Horniman Museum.

Worden, Nigel. 2003. National Identity and Heritage

Tourism in Malaka. In Indonesia and the Malay

World. Vol.31, No.89 (March).

Wright, Gwendolyn. 1996. “National Culture under

Colonial Auspices: The Ecole Francaise d’Extreme-

Orient” in The Formation of National Collections

of Art and Archaeology (Studies in the History of

Art). Washington: National Gallery of Art.

เอกสารออนไลน

เวบไซต http://en.wikipedia.org/wiki/National_ Mu-

seum_of_Indonesia (วนท 4 สงหาคม 2555)

เวบไซต http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_

Malaysia (วนท 4 สงหาคม 2555)

บรรณ�นกรม

กรมศลปากร. 2548. พระราชพงศาวดารฉบบราชหตถเลขา

เลม 1. กรงเทพฯ: สำานกวรรณกรรมและประวตศาสตร,

กรมศลปากร.

กรรณการ จรรยแสง และ Laurent Hennequin

(บรรณาธการ). 2552. นครปฐมศกษาในเอกสาร

ฝรงเศส: รวมบทความแปล. นครปฐม: ศนยขอมลเพอ

การคนควาวจยฝรงเศส-ไทยศกษา (CEDREFT).

ผาสข อนทราวธ. 2542. ทวารวด: การศกษาเชงวเคราะห

จากหลกฐานทางโบราณคด. (พมพครงแรก) กรงเทพฯ:

โรงพมพอกษรสมย.

พนมบตร จนทรโชต และคณะ (เขยนและเรยบเรยง).

2550. หนงสอนำาชมพพธภณฑสถานแหงชาต อทอง

และเรองราวสวรรณภม. กรงเทพฯ: บรษท อมรนทร

พรนตงแอนดพบลชชง จำากด (มหาชน), จดพมพโดย

กรมศลปากร.

รงโรจน ธรรมรงเรอง, พสวสร เปรมกลนนท และภาวดา

จนประพฒน. 2554. เอกสารและขอมลองคความร

เกยวกบสวรรณภมศกษา. เสนอ สำานกศลปากรท 2,

สพรรณบร.

Glover, Ian C. 2003. National and Political Uses of

Archaeology in South-East Asia, in Indonesia and

the Malay World. Vol.31, No.89, March.

Gouda, Frances. 1995. “Indies Pavilion in Flames:

the Representation of Dutch Colonialism at the

International Colonial Exposition in Paris, 1931,

in Dutch Culture Overseas: Colonial Practice in

the Netherlands Indies, 1900-1942. Amsterdam:

Amsterdam University Press.

Han, Xiaorong. 2004. Who Invented the Bronze Drum?

Nationalism, Politics, and a Sino-Vietnamese Ar-

chaeological Debate of the 1970s and 1980s. in

Asian Perspective. Vol.43, No.1, Spring.

Hooker, Virginia M. 2003. A Short History of Malay-

sia: Linking East and West. Chiangmai: Silkworm

Books.