*บทความนเรยบเรยงจากการคนควาอสระเรอง การน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยกรณศกษา : ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร **นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณทต มหาวทยาลยรามค าแหง

การน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย

กรณศกษา : ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร*

เอกสทธ คลายแดง**

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย กรณศกษา : ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ตลอดจนปญหาอปสรรค และแนวทางในการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย โดยใชวธวจยเอกสารและวจยสนาม ในสวนของการวจยสนามเปนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณแบบมโครงสราง จากผใหขอมลส าคญ จ านวน 7 รป/คน โดยใชกรอบแนวคดของ Van Horn and Van Meter ในเรองตวแบบสหองคการ ซงใหความส าคญกบความสมพนธระหวางองคการทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต ในปจจยทง 8 ดาน ผลการวจยพบวา 1) ดานมาตรฐานนโยบาย การน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย สงเสรมใหเกดความเขมแขงและสงผลดตอชมชนมากยงขน 2) ดานทรพยากรนโยบาย ปจจบนงบประมาณทไดรบการสนบสนนจากทางภาครฐยงไมเพยงพอ เพราะเปนเพยงคาบรหารจดการศนย บคลากรผสอนยงขาดบคลากรในการสอน ขาดสอวสดอปกรณททนสมย ในการเรยนการสอนทจงใจเดก 3) ดานการสอขอความ มการประชาสมพนธใหรบทราบนโยบายอยเสมอ โดยไดมการจดประชมประจ าปตอเนองทกป มการน าเทคโนโลยททนสมยมาชวยพฒนางาน 4) ดานการบงคบใชกฎหมาย ปจจบนมระเบยบและประกาศ ในการวางมาตรฐานการด าเนนงานของศนย และมการจดตงปฏญญารวมกบชมชน 5) ดานคณลกษณะของหนวยงานปฏบตงาน เรองความพรอมของสถานทเรยนไมใชเรองส าคญสามารถด าเนนการเรยนการสอนสอนตามบรบทพนท 6) ดานเงอนไขของการเมอง ผบรหารของกระทรวงวฒนธรรมใหความส าคญ ภาคคณะสงฆใหความเมตตาสนบสนน ผปกครองสงบตรหลานเขามาเรยนในศนย มการเลยงอาหารกลางวนและฝกสอนดานอาชพ 7) ดานเงอนไขของสงคมและเศรษฐกจ เมอน าหลกบวรมาใชพฒนาจะเปนรากฐานของสงคมไทย ทจะสงเสรมใหประชาชนไดน าหลกธรรมมาเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน 8) ดานทศนคตของผปฏบตงาน พลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) กบการด าเนนงานศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนสงทด เปนการเพมคณคาใหกบศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยมากยงขน ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ผลการวจยพบวา (1) ขาดการเผยแพรประชาสมพนธใหสงคมไดรบรรบทราบ (2) ขาดแคลนบคลากรในการสอน (3) ปจจบนนกเรยนไมคอยสนใจรปแบบการเรยนการสอนแบบเดมๆ และขาดสอการเรยนการสอนททนสมย (4) ประชาชนเขาวดนอยลงและขาดการมสวนรวม (5) หนวยงานภาครฐยงดแลศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไมทวถงและไมครอบคลมทกพนท โดยเสนอแนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไว ดงน (1) ควรบรณาการการเรยนการสอนแบบพสอนนอง (2) ภาครฐควรสงเสรมในดานการประชาสมพนธ (3) ควรสงเสรมใหเดกเยาวชนเขาวด เรยนรเรองพธกรรม ศาสนพธ และมารยาทชาวพทธทดเบองตน (4) ควรเตรยมความพรอมของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในอนาคตเพอรองรบสงคมผสงอาย (5) ควรพฒนาระบบการเรยนการสอนใหทนสมย

2

ค าส าคญ: การขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) ศนยศกษาพระพทธศาสนา วนอาทตย การพฒนาคณภาพชวตดวยมตทางศาสนา

บทน า ผลจากการพฒนาประเทศในระยะทผานมา มความกาวหนาทางวตถและเทคโนโลยททนสมย เกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในมตทางดานสงคมของประเทศไทย ประกอบกบอทธพลจากวฒนธรรมตางชาตเขามามบทบาท สงผลกระทบตออตลกษณดานวฒนธรรมไทย เกดเปนปญหาสงคมทซบซอนมากขน คานยมของระบบคณธรรมจรยธรรมเกดความสบสน ใหความส าคญกบมลคาทเปนวตถ แทนคณคาของคณงามความด ขาดจตส านกและความรบผดชอบตอสงคม สงผลตอความมนคงของชาตในภาพรวม ปจจบนรฐบาลมนโยบายใหการท านบ ารงและอปถมภพระพทธศาสนาและศาสนาอนๆ สนบสนนใหองคกรทางศาสนามบทบาทส าคญในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ตลอดจนพฒนาคณภาพชวต สรางสนตสขและความปรองดองสมานฉนทในสงคมไทยอยางยงยน ควบคไปกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ โดยกระทรวงวฒนธรรม มนโยบายในการด าเนนงาน 3 มต คอ 1. มตการพฒนาคนและสงคมในชาต โดยการสงเสรมใหคนมคณธรรมจรยธรรม เกดภาคภมใจในความเปนไทย และใหสงคมเปนสงคมทเอออาทรเกดความสมานฉนท 2. มตของการสรางการกนดอยด และความมงคงของประเทศชาต โดยน ามรดกทางวฒนธรรมทมอยมาสรางรายไดและขบเคลอนเศรษฐกจใหแกประเทศชาต 3. มตการน าวฒนธรรมมาสรางเกยรตภมของชาต สรางความสมพนธทดกบตางประเทศ โดยมจดเนนทเกยวของกบงานดานศาสนา คอ การปลกฝงคณธรรมจรยธรรม สงเสรมการพฒนาสงคมไทย ใหเปนสงคมทมความสงบสขบนพนฐานของความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย สรางคานยมในการรกษาสบสานคณคาวถวฒนธรรม ประเพณอนดงามของชาต กรมการศาสนา มภารกจหลกทจะสงเสรมใหคนไทยนอมน าหลกธรรมทางศาสนามาใชเปนหลกในการด าเนนชวต โดยไดด าเนนการสงเสรมในวงกวางแกประชาชนทวประเทศ สอดคลองกบงานดานการศกษาสงเคราะหของคณะสงฆ ทมบทบาทส าคญอยางยงในการพฒนาคณภาพชวตของคนในทกระดบ โดยเฉพาะศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนองคการทจดตงขนโดยภาคคณะสงฆ เพอเปนแหลงปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเดกเยาวชน และประชาชนใหมความใกลชดกบพระพทธศาสนา สามารถจงใจน าเดกและเยาวชนใหเขาวด เปนการรกษาและสบทอดพระพทธศาสนาใหด ารงมนคง ปจจบนกรมการศาสนา มงเนนทจะสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยดวยนโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) โดยยดหลกขอปฏบต 3 ประการ ไดแก 1. การยดมนและปฏบตตามหลกธรรมทางศาสนา เพอเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตตน 2. การนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามศาสตรของพระราชา มาเปนหลกในการพฒนาคณภาพชวตใหสามารถด าเนนชวต 3. การด ารงชวตตามวถวฒนธรรมไทยอนดงามของไทย มความเอออาทร รกษาขนบธรรมเนยมประเพณ ทดงามของไทย และมการถายทอดภมปญญาของทองถนสการปฏบตในชวตประจ าวน

3

แผนผงกรอบแนวคดการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน)

ทมา : การด าเนนงานชมชนคณธรรมขบเคลอนดวยพลงบวร ประจ าป 2561 กรมการศาสนา

ผวจยซงเปนบคลากรของกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม และเปนผทเกยวของรบผดชอบโครงการดงกลาว จงมความสนใจทจะศกษากระบวนการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย พรอมทงปญหาอปสรรค และแนวทางในการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยใหมประสทธภาพในอนาคตตอไป

วธด าเนนการวจย 1. การวจยเอกสาร (Documentary Research) เปนการศกษาคนควารวบรวมขอมลจากเอกสารทางวชาการ แนวทางการด าเนนงาน คมอการด าเนนงานโครงการ วารสารสงพมพ สออเลกทรอนกส รายงานการวจย วทยานพนธ ดษฎนพนธ รายงานการประชม คมอการปฏบต ระเบยบ ประกาศ ค าสง เอกสารทางราชการทเกยวของกบการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย 2. การวจยสนาม (Field Research) โดยผวจยลงพนทเพอสมภาษณกลมตวอยาง ดวยการสมภาษณแบบมโครงสราง หรอการสมภาษณแบบเปนทางการ (Structured Interview or Formal Interview)

ประชากรและกลมตวอยาง 1. ประชากร (Population) ไดแก ผบรหารศนย/พระสงฆ/ครผสอน/ขาราชการสงกดกรมการศาสนา

ทมความเกยวของกบการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย

2. กลมตวอยาง (Sample) ทใชในการศกษาวจยครงน เปนการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive หรอ Judgemental Sampling) เปนการเลอกตวอยางโดยก าหนดคณลกษณะของประชากรทตองการศกษา (วโรจน กอสกล, 2560, หนา 43) จงใชวธการเกบขอมลส าคญ (Key Informants) จ านวน 7 รป/คน ดงน

1) ขาราชการสงกดกรมการศาสนา ทมหนาทรบผดชอบเกยวของกบการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จ านวน 3 คน ไดแก

ผอ านวยการส านกพฒนาคณธรรมจรยธรรม จ านวน 1 คน ผอ านวยการกลมสงเสรมเครอขายคณธรรมจรยธรรม จ านวน 1 คน เจาหนาทผรบผดชอบโครงการระดบปฏบตการ จ านวน 1 คน

4

2) ผบรหารศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จ านวน 1 รป 3) ครผสอนในศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จ านวน 3 รป เครองมอทใชในการวจย การสมภาษณโดยสมภาษณแบบมโครงสราง หรอการสมภาษณแบบเปนทางการ (Structured Interview

or Formal Interview) ลกษณะของการสมภาษณเปนการสมภาษณทมค าถาม และขอก าหนดแนนอนตายตว จะสมภาษณผใดกใชค าถามเดยวกน (สภางค จนทวานช, 2561, หนา 75) และการสมภาษณจะท าการสมภาษณ เปนรายบคคล กอนการเกบรวบรวมขอมลผศกษาไดก าหนดวนนดหมายวนสมภาษณ โดยไดแจงใหผถกสมภาษณทราบกอนลวงหนา ในการสมภาษณผสมภาษณจะใชการจดบนทกและบนทกเสยง โดยกอนสมภาษณจะขออนญาตผถกสมภาษณในการจดบนทกการสนทนากอนทกครง ซงก าหนดเฉพาะค าถามทสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ขอท 1 - 3 เทานน

การทดสอบเครองมอ การทดสอบเครองมอ (แบบสมภาษณ) โดยการตรวจสอบความตรง ซงจะใชวธการตรวจสอบ ความตรง

เชงเนอหา (Content Validity) โดยไดใหอาจารยทปรกษาท าการตรวจสอบ พจารณาความสอดคลองระหวาง ขอค าถาม และวตถประสงค ปรบปรง และแกไขขอค าถาม ในแบบสมภาษณเพอใหไดขอมลทตรงกบความเปนจรงและใชวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Methodological Triangulation) ของ Denizen คอ การแสวงหาความเชอถอไดของขอมลจากแหลงทแตกตางกน คอ (สภางค จนทวานช, 2561, หนา 129-130)

1. การตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation) คอ การพสจนวาขอมลทผศกษาวจยไดมานนถกตองหรอไม วธตรวจสอบ คอ การสอบแหลงของขอมล แหลงทมาทจะพจารณาในการตรวจสอบ ไดแก แหลงเวลา หมายถง ถาขอมลตางเวลากนจะเหมอนกนหรอไม แหลงสถานท หมายถงถาขอมลตางสถานทกนจะเหมอนกนหรอไม และแหลงบคคล หมายถง ถาบคคลผใหขอมลเปลยนไปขอมลจะเหมอนเดมหรอไม

2. การตรวจสอบสามเสาดานผวจย (Investigator Triangulation) คอ การตรวจสอบวาผศกษาวจย แตละคนจะไดขอมลตางกนอยางไร โดยเปลยนตวผสงเกตแทนทจะใชผศกษาวจยคนเดยวกนสงเกตตลอด

3. การตรวจสอบสามเสาดานทฤษฎ (Theory Triangulation) คอ การตรวจสอบวาถาผศกษาวจย ใชแนวคดทฤษฎทตางไปจากเดม จะใหการตความขอมลแตกตางกนมากนอยเพยงใด

4. การตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) คอ การใชวธเกบรวบรวมขอมลทแตกตางกนเพอรวบรวมขอมลเรองเดยวกน

วธการเกบรวบรวมขอมล 1. เกบรวบรวมขอมลจากเอกสาร เปนวธการศกษาคนควาเกบรวบรวมขอมลทวไป โดยการรวบรวม

เอกสารซงเปนขอมลทมการบนทกไวแลวโดยผอน ไดแก 1.1 หนงสอทวไป ไดแก ต ารา คมอ เอกสารประกอบการบรรยาย รวมถงเอกสารแนวทาง

วชาการ วารสารสงพมพ เปนตน 1.2 หนงสออางอง ไดแก สารานกรม พจนานกรม เปนตน 1.3 งานวจย วทยานพนธ ดษฎนพนธ เปนงานทผวจยไดท าการศกษาคนควาในเรองนนๆ

อยางละเอยด

5

1.4 เอกสารทางราชการ เปนเอกสารทสวนราชการจดท าขนเพอประโยชนในการปฏบต เชน นโยบาย ระเบยบ พระราชบญญต คมอปฎบตงาน ประกาศ ค าสง เปนตน

2. วธเกบรวบรวมจากภาคสนาม ผวจยจะเกบขอมลโดยวธการสมภาษณ โดยทผวจยเลอกวธการสมภาษณตามวตถประสงคของการศกษาวจย ซงใชวธสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Interview) โดยผวจยตองท าการสมภาษณไปตามค าถามทก าหนดไวในแบบสมภาษณ ซงผวจยจะสมภาษณตามหวขอทก าหนดไวเทานน และผวจยจะใชแบบสมภาษณซงเปนค าถามในการสมภาษณและจดบนทกขอมล และบนทกเสยง ตามค าบอกของผถกสมภาษณ

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในการท าการศกษาครงน เปนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผวจยมขนตอน

ในการวเคราะห ดงน 1. น าขอมลทไดจากการสมภาษณ มาแยกประเดนแตละประเดน 2. แยกประเดนค าถาม เปรยบเทยบความเหมอนหรอตางแตละบคคล เพอน าขอมลไปวเคราะห 3. น ามาเปรยบเทยบกบขอมลเอกสารทเกยวของ เชน แนวคดทฤษฎ ผลงานวจยทเกยวของเพอจะได

ทราบถงลกษณะทมความคลายคลงหรอแตกตางกน 4. น าขอมลทเปรยบเทยบมาวเคราะห สรปและตความ พรอมทงเสนอแนวทางการพฒนาศนยศกษา

พระพทธศาสนาวนอาทตย

ผลการวจยและการอภปรายผล ผลการวจย

ผลการวจยเอกสารและการวจยสนาม พบวาโครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนโครงการ ทส าคญของกระทรวงวฒนธรรม มเปาหมายทจะพฒนาใหเปนแหลงเรยนรศลธรรมของเดก เยาวชน และประชาชนในชมชน เมอน านโยบายพลงบวรมาปรบใช จะชวยสงเสรมใหเดกเยาวชนและประชาชนไดเขาวด นอมน าหลกธรรม ค าสอนสการปฏบตในวถชวต โดยมวดเปนศนยกลางในการจดกจกรรมเกดความมนคงและยงยนของชมชน อกทงหนวยงานและภาคเครอขายตางๆ ในชมชน ไดรวมสงเสรมสนบสนนแบบบรณาการ ตามหลก “ประชารฐ” ของรฐบาลท าใหเกดกจกรรมตางๆ ขน มงเนนใหวถชมชนยดมนในการปฏบตตามหลกธรรมค าสอนทางศาสนา นอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการด าเนนชวต และรกษาประเพณและวถวฒนธรรมไทยอนดงามใหคงอยเปดพนทวดใหเปนแหลงเรยนร สบสานภมปญญาทองถน เกดความภาคภมใจในอตลกษณของชมชน สงเสรมในเรองการฝกอาชพ สรางรายไดแกคนในชมชน ท าใหมความสขอยดกนด และสามารถใชชวตพงพาตนเองได เกดความเขมแขงเกดความรก ความสามคคของคนในชาตอยางมนคง สงบสขรมเยนดวยมตทางศาสนา ซงอธบายตามวตถประสงค 3 ขอ ดงน 1. เพอศกษากระบวนการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย การวจยพบวา กระบวนการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนไปตามแนวคดของ Van Horn and Van Meter ในเรองตวแบบสหองคการ (Intergovernmental Policy Implementation Model) (อางถงใน วณา พงววฒนนกล, 2561, หนา 85-86) ซงใหความส าคญกบความสมพนธระหวางองคการ ทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต ในปจจยทง 8 ดาน ดงน

6

ดานมาตรฐานนโยบาย ทผานมาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไดด าเนนงานในสวนการเรยนการสอนวชาทางพระพทธศาสนาและกจกรรมพฒนาผเรยนเปนหลก การน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาแลว สงเสรมใหศนยเกดความเขมแขง และสงผลดตอชมชนมากยงขน เปนการสงเสรมใหเดกเยาวชนและประชาชน ไดเขาวด พบพระ พบธรรม เปนการเปดประสบการณเรยนรมากยงขน โดยเบองตนสามารถชวยแกปญหาเดกเยาวชนในสภาพสงคมปจจบนไดในระดบหนงอกดวย อกทงผปกครองยงสามารถใชเวลาวางระหวางรอบตรหลานทมาเรยน ไดฝกอาชพและรวมกจกรรมตางๆ เปนการเสรมสรางรายได ทส าคญวดไดมกจกรรมรวมกบชมชน เปนการสรางความสามคค ประชาชนไดรกษาศล เปนการพฒนาคณภาพชวตใหกบคนในชมชนดวยมตทางศาสนา ดานทรพยากรนโยบาย ผใหสมภาษณใหขอมลวาปจจบนงบประมาณทไดรบการสนบสนนจากทางภาครฐยงไมเพยงพอ เพราะเปนเพยงคาบรหารจดการศนย และเปนการน าไปประยกตใชตามบรบท ในสวนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรกนน เจาอาวาสไดใหความเมตตาสนบสนนงบประมาณ มการด าเนนการจดหาทนทรพย และเปดโอกาสใหผปกครองไดเขามามสวนรวมสนบสนนอาหารกลางวนของเดก ในดานบคลากรผสอนยงขาดบคลากร ในการสอน ทงในสวนของพระสงฆและฆราวาส เชน ดานภาษา ภมปญญาทองถนการอาชพ ศลปวฒนธรรม เปนตน วดนาคปรกไดบรณาการดานครผสอนรวมกบโรงเรยนในเขตพนทใกลเคยง มาชวยสอนเพมเตมในศนย ปจจบน ยงขาดสอ วสดอปกรณททนสมยในการเรยนการสอนทจงใจเดก ดานการสอขอความ

กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม มการประชาสมพนธแจงใหรบทราบนโยบายอยเสมอ โดยไดมการจดประชมประจ าปตอเนองทกป ในสวนกลาง : (กรงเทพมหานคร) ด าเนนการโดยกรมการศาสนา มการจดท าแนวทางการด าเนนงานโครงการชแจงไปทศนยตางๆ ในเขตพนทกรงเทพมหานคร และในสวนภมภาค : ด าเนนการโดยส านกงานวฒนธรรมจงหวด ดแลศนยทง 76 จงหวด และมการใชชองทางเทคโนโลยททนสมยมาชวยพฒนางาน ในสวนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรกมการแจงขอมลขาวสาร โดยผบรหารของศนยใชชองทางการสอสาร ในกลม Line และ Facebook ของศนย มการจดประชมชแจงเพอสรางความเขาใจในคณะท างาน และแบงหนาท ในการรบผดชอบโครงการตางๆ โดยเสนอเพมเตมวา ปจจบนเทคโนโลยเขามามบทบาทอยางยงในการพฒนางาน ของศนย มความจ าเปนทศนยทกศนยตองปรบตวใหมบคลากรและทรพยากรดานนอยางเพยงพอ

ดานการบงคบใชกฎหมาย ปจจบนกรมการศาสนามระเบยบกรมการศาสนาวาดวยศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย

พ.ศ. 2550 และแกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ. 2560 อกทงมประกาศกรมการศาสนา เรอง การจดตงชนเรยนและหลกสตรการเรยนการสอนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ในการวางมาตรฐานการด าเนนงานของศนย ใหเปนไปตามทก าหนด ทงในสวนกลางและสวนภมภาค แททจรงศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเกดขน โดยความเมตตาของภาคคณะสงฆเปนหลก ในสวนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก ไดจดตงปฏญญาของชมชนรวมกน คอ การท าความดและเปนจตอาสา เชน การก าหนดปญหาทอยากแก ความดทอยากท า อกทงมการก าหนดกฎกตกาการอยรวมกนของเดกทเรยนในศนยดวย

7

ดานคณลกษณะของหนวยงานปฏบตงาน ผใหสมภาษณใหขอมลวาปจจบนเรองความพรอมของสถานทเรยน ศพอ. ไมใชเรองส าคญ ศนยสามารถ

ด าเนนการเรยนการสอนตามบรบทพนทเปนหลก ในสวนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก ความพรอมของสถานทยงไมคอยพรอม เนองจากวดมกจกรรมคอนขางมากในวนอาทตย จงตองจดสรรพนทหองเรยนตามบรบทกจกรรมของวด ในสวนของการประชาสมพนธเดกทมาเรยนในศนยสามารถเปนสอการประชาสมพนธ ชวงเวลาทวดมกจกรรม สามารถเชญชวนชมชนใหมสวนรวมในกจกรรมของวดได อกทงใหขอเสนอแนะวาควรม การพฒนา Application เพอเปนแหลงขอมลและองคความรเรองศาสนาใหประชาชนไดใชประโยชนตอไป

ดานเงอนไขของการเมอง โครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนโครงการทผบรหารในระดบกระทรวงและระดบกรม

ใหความส าคญ ในดานความรวมมอในระดบกระทรวง มหนวยงานภายในใหการสนบสนนในกจการของศนย เชน กรมสงเสรมวฒนธรรม และวทยาลยนาฏศลป สนบสนนครผสอน ในสวนภาคคณะสงฆศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเกดขนและเขมแขงอยไดจนถงปจจบนดวยความเมตตาของภาคคณะสงฆอยางแทจรง มนโยบายมอบหมายใหพระสงฆในระดบปกครองชวยดแลศนยในพนท ส าหรบศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เจาอาวาส ไดใหความส าคญและเปนผกอตงศนยวนอาทตยขนมา และมอบหมายใหพระสงฆและสามเณรในวดรวมสงเสรมและด าเนนการอยางทวถง ในสวนของชมชน ผปกครองไดสงบตรหลานเขามาเรยนใน ศพอ. มระดมทนเลยงอาหารกลางวน รวมเรยนวชาธรรมศกษาและฝกสอนดานอาชพ เดกสามารถสรางรายไดจากการออกแสดงดนตรโปงลาง จากการตดตอจากวดและชมชนอนๆ ในชวงส าคญทางศาสนาและเทศกาลตางๆ หนวยงานภายนอกไดมาศกษาดงานโดยตลอด และสงเสรมในดานเรยนการสอน เชน กศน. กลมแมบาน กรมพฒนาฝมอแรงงาน หนวยงานดานสาธารณสข อบต. อบจ. ก านน ผใหญบาน เปนตน

ดานเงอนไขของสงคมและเศรษฐกจ นโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) เมอน ามาใชพฒนาศนยศกษา

พระพทธศาสนาวนอาทตยน เปนรากฐานของสงคมไทยทจะสงเสรมใหประชาชนไดน าหลกธรรมเรองของศล 5 มาเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน ในเรองของเศรษฐกจพอเพยง มกจกรรมสงเสรมใหเดกเยาวชนไดเขาใจและตระหนก มการจดตงศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงทโรงเรยนวดนาคปรกเปดโอกาสใหเดกไดศกษาเรยนร ฝกท าบญชรายรบรายจาย อกทงมการสบสานศลปวฒนธรรมไทย เชน ดนตรไทย นาฏศลป โปงลาง ฟอนร า เปนตน โดยสรปแลว ประชาชนไดแนวทางการปฏบตตนในการด ารงชวตทด เสรมสรางความสามคคและ การมสวนรวม เกดความสงบสขในชวต ปลกจตส านกดานคณธรรมใหกบคนในชมชน สงเสรมใหผปกครองไดท ากจกรรมรวมกบบตรหลาน เสรมสรางสถาบนครอบครวใหอบอน เปนการเปดประสบการณและมมมองใหมๆ ในการเขาวด ดานทศนคตของผปฏบตงาน

ผใหสมภาษณใหขอมลในทศทางเดยวกนวา นโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) กบการด าเนนงานศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนสงทด ทผานมาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยมงเนนในกลมเดกและเยาวชน แตในปจจบนไดเปดกวางในสวนของชมชน เปนการเปดโอกาสใหชมชนไดเขามามสวนรวม เพราะศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยถอวาเปนศนยกลางของชมชน เปนแหลงบมเพาะและเรยนรศลธรรม เชอมโยงระหวาง บาน-วด-โรงเรยน เปนการเพมคณคาใหกบศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยมากยงขน

8

2. เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย การวจยพบวา ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย มดงน

(1) เรองการสงเสรมและประชาสมพนธใหศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไดมโอกาสและมพนทในการแสดงออกของเดกเยาวชน โดยเผยแพรใหสงคมไดรบรรบทราบมากยงขน เพราะจะเปนประโยชนแกชมชนนนๆ

(2) เรองการขาดแคลนบคลากรในการสอน เชน ดานหตถกรรม ดานอาชพ ดานภมปญญาทองถน เปนตน หากในอนาคตนโยบายนไดเนนใหประชาชนในชมชนเขามารวมดวย ควรมการเตรยมความพรอมเปดโอกาสใหชมชนไดเขามาสงเสรมและรวมกจกรรม เชน การน าปราชญชาวบาน หรอผเชยวชาญดานการประกอบอาชพมารวมสอน เปนตน

(3) นกเรยนในปจจบนไมคอยใหความสนใจเรยน ในรปแบบการเรยนการสอนแบบเดมๆ โดยยงขาดสอการเรยนการสอนททนสมย จงใจเดกและเยาวชน

(4) ในบรบทสงคมปจจบน ชมชนไมไดใหความส าคญ ประชนไมคอยเขาวด หางไกลวด และ ขาดการมสวนรวมกบกจกรรมทวดจดขน

(5) หนวยงานภาครฐยงดแลศนยไมทวถงและไมครอบคลมทกพนท 3. เพอศกษาแนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย การวจยพบวา แนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย มดงน

(1) ควรมการบรณาการการเรยนการสอนแบบพสอนนอง โดยยกตวอยาง นกศกษาระดบปรญญาตรทไดสทธกเรยนจาก กยศ. หากทางภาครฐประสานใหไดมาท ากจกรรมบ าเพญประโยชน โดยการมาสอน ในศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไดจะดมาก โดยเฉพาะอยางยง สายครศาสตร นาฏศลป การอาชพ เปนตน และเมอผานการสอนแลว จะไดใบรบรองในรายชวโมงไปยนตอ กยศ. โดยใกลวดไหนทมศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในชมชน กสามารถตดตอแจงความประสงคเปนการเอออาทรประโยชนตอกน

(2) ภาครฐควรสงเสรมในการประชาสมพนธใหชมชนไดรบทราบและตนตว ในการมสวนรวม กบกจกรรมของวด และศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในพนท

(3) ควรสงเสรมใหเดกเยาวชนไดเขาวด และเรยนรเรองพธกรรม ศาสนพธ มารยาทของชาวพทธทดเบองตน

(4) ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยตองปรบบรบท ใหผสงอายสามารถเขามารวมกจกรรม กบเดกและผปกครองได จงควรเตรยมความพรอมรองรบกบสภาพสงคมทมผสงอายเพมขนไวในอนาคตดวย

(5) ควรพฒนาระบบการเรยนแบบ Online หรอ ผานระบบ Video Conference และควรมการพฒนา Application องคความรเกยวกบพระพทธศาสนาใหประชาชนเขาไปใชประโยชนได

อภปรายผล การวจยเรอง การน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนา

ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย กรณศกษา : ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร น ามาอภปรายผลการวจย โดยน าแนวคดของ Van Horn and Van Meter ในเรองตวแบบสหองคการ (Intergovernmental Policy Implementation Model) (อางถงใน วณา พงววฒนนกล, 2561, หนา 85-86) ซงใหความส าคญกบความสมพนธระหวางองคการทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต ในปจจยทง 8 ดาน รวมถงงานวจย แนวคดทฤษฎทเกยวของ โดยผวจยไดสรปใหมความสอดคลองตามวตถประสงคของการวจย ดงน

9

1. กระบวนการน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ดานมาตรฐานนโยบาย จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา ศนยศกษาพระพทธศาสนา วนอาทตยเปนแหลงบมเพาะศลธรรมของคนในชมชน โดยทผานมาไดด าเนนการการเรยนการสอนวชาทางพระพทธศาสนา และมกจกรรมพฒนาผเรยนเปนหลก เมอน านโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาใชพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยนน ท าใหศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเกดความเขมแขง สงผลดตอชมชน เปนการสงเสรมใหเดกเยาวชน และประชาชน ไดเขาวดท ากจกรรมรวมกน เปนการแกไขปญหาเดกเยาวชนในสภาพสงคมปจจบนไดในระดบหนง เสรมสรางความสามคค และสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตใหกบคนในชมชน สอดคลองกบงานวจยของพระปลดประพจน สปภาโต (2555) ไดศกษาเรอง การศกษารปแบบการบรหารงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยจงหวดนครปฐม ผลการวจยพบวา ดานปจจยผลกระทบ (Impact) ผลกระทบทตามมา คอ วด บาน โรงเรยน ไดรบประโยชนจากศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย และเกดความสมานฉนทรวมมอกนพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย และสงคมตามวถพทธอยางตอเนอง มความเชอมนวา ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยจะชวยแกปญหาศลธรรมในเดกและเยาวชนไทยในปจจบน ดานทรพยากรนโยบาย จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา ภาครฐใหการสนบสนนงบประมาณเปนเพยงคาบรหารจดการของศนย บรบทในปจจบนเจาอาวาสไดใหการสงเสรมและสนบสนน ดานงบประมาณเปนหลก ดานบคลากรผสอนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยยงขาดแคลนบคคลกรผสอนควรมการบรณาการดานครผสอนรวมกบสถานศกษาในเขตพนทใกลเคยง ดานวสดอปกรณยงขาดสอททนสมย ในการเรยนการสอน ทกภาคสวนควรเขามามสวนรวมใหการสนบสนนศนย ในดานทนทางวฒนธรรมของชมชน คอ ภมปญญาทองถน สามารถน ามาสอนเดกในชมชนได สอดคลองกบงานวจยของ พระประยทธ ชมโส (2559) ไดศกษาเรอง ประสทธภาพการบรหารจดการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ดานงบประมาณ ควรมการจดท าแผนงบประมาณประจ าป บนทกรายรบ รายจายสามารถตรวจสอบไดและเปดเผยตอชมชน เพอใหการใชงบประมาณแตละปมประสทธภาพบรรล ตามวตถประสงคของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ดานการสอขอความ จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา ในปจจบนกรมการศาสนา มการประชาสมพนธแจงขอมลขาวสารของนโยบายใหไดรบทราบ ผานระบบหนงสอทางราชการ และการจดการประชมในสวนกลาง : ด าเนนการโดยกรมการศาสนา จดท าแนวทางการด าเนนงานชแจงไปทศนยในพนทเขตกรงเทพมหานคร ในสวนภมภาค : ด าเนนการโดยส านกงานวฒนธรรมจงหวด เปนผประสานงานในพนท 76 จงหวด โดยมการใชเทคโนโลยททนสมยมาชวยในการพฒนางานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในปจจบน เชน กลม Line และ Facebook ของศนย ในการตดตอสอสารและบรหารงาน มการจดประชมชแจงเพอสรางความเขาใจ และ แบงหนารบผดชอบในระดบศนย เปนไปตามแนวคดของ Van Horn and Van Meter ในเรองตวแบบสหองคการ (Intergovernmental Policy Implementation Model) (อางถงใน วณา พงววฒนนกล, 2561, หนา 85-86)

10

ซงใหความส าคญกบความสมพนธระหวางองคการทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต ในดานการสอขอความ โดยอธบายวา ประสทธภาพของการน านโยบายไปปฏบตยอมขนอยกบความเขาใจของผปฏบต วาตนเองควร ท าอยางไร ทงนขนอยกบความชดเจนของนโยบาย กจกรรมตางๆทมสวนในการชวยใหเกดความรความเขาใจตลอดจนความพรอมทท าใหความรวมมอของผปฏบต และเปนไปตามแนวคด การขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) ของกรมการศาสนา โดยมงเนนใหมการบรณาการความรวมมอขยายเครอขายชมชนคณธรรม รวมสรางสงคมคณธรรม ประชาสมพนธเชญชวนเครอขายหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคมในพนท นอกพนท รวมเปนเครอขายชมชนคณธรรมเพอสรางสงคมคณธรรมทยงยน ดานการบงคบใชกฎหมาย จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวาปจจบนกรมการศาสนา มระเบยบกรมการศาสนาวาดวยศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย พ.ศ. ๒๕๕๐ และแกไขเพมเตมฉบบท ๒ พ.ศ. ๒๕๖๐ อกทงมประกาศกรมการศาสนา เรอง การจดตงชนเรยนและหลกสตรการเรยนการสอนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ในการวางมาตรฐานการด าเนนงานของศนยใหเปนไปตามทก าหนด ทงในสวนกลางและสวนภมภาค ปจจบนมการสรางปฏญญารวมกบของชมชน และก าหนดกฎกตกาการอยของเดกทเรยนในศนย มการประชาสมพนธรณรงคใหปฏบตเปนคานยม เปนไปตามแนวคดของหลกธรรมาภบาล ในดานหลกนตธรรม อธบายวา การตรากฎหมายทถกตองเปนธรรม การด าเนนการใหถกตองตามหลกกฎหมาย การก าหนดกฎ กตกา และมการปฏบตตามกฎกตกาทตกลงกนไวอยางเครงครด โดยค านงถงสทธ เสรภาพ ความยตธรรมของประชาชน และดานหลกการมสวนรวม อธบายวา การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบร และแสดงความคดเหนตดสนใจปญหาส าคญของประเทศ ไมวาดวยวธการแสดงความคดเหน การตรวจสอบการท างานของภาครฐ การท าประชาพจารณ การรวมลงประชามตหรออนๆ ทเปดใหประชาชนเขามามสวนรวม และเปนไปตามแนวคด การขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) ของกรมการศาสนา โดยสนบสนนใหชมชนรวมกนจดท าธรรมนญชมชนคณธรรม เชน สงเสรมใหคนในชมชนรกษาศล 5 ในวนพระ และวนส าคญทางศาสนา เชน ขยนหมนเพยร ประหยดซอสตย สจรต เสยสละ อดทน ไมทะเลาะ ววาท และลด ละ เลก อบายมข หรอสงเสรมใหคนในชมชนปฏบต ตามหลกค าสอนทางศาสนา หรอขอปฏบตตามหลกธรรมทางศาสนา ดานคณลกษณะของหนวยงานปฏบตงาน จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา ปจจบนศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยสามารถปรบเปลยนบรบทในดานความพรอมของสถานทเรยนใหด าเนนการเรยนการสอนไดในบรบททจ ากด การประชาสมพนธไดเผยแพรโดยใชเทคโนโลยททนสมยมาชวยในการบรหารงานของศนย ในทกชองทาง เชน ปายไวนล กลม Line หรอ Facebook เปนตน โดยสามารถประยกตน าเดกทมาเรยนในศนย เปนสอการประชาสมพนธในชวงทวดมกจกรรม สอดคลองกบงานวจยของ พระประยทธ ชมโส (2559) ไดศกษา เรอง ประสทธภาพการบรหารจดการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ดานวชาการ การจดการเรยนการสอนไมควรมรปแบบทส าเรจรป แตควรมรปแบบและวธการทหลากหลายขนอยกบสภาพสงคมและสถานการณทางสงคมปจจบน โดยยดปญหาและความตองการของผเรยน ชมชนเปนส าคญ เพอใหสอดคลองกบเงอนไขบรบทของพนท ควรสรางกระบวนการมสวนรวมในระดบตางๆ ของกลม ผทเกยวของ ทงกลมผเรยน ผปกครอง ครผสอน และหนวยงานสนบสนนทง ภาครฐ เอกชน อาสาสมคร ตลอดถง

11

กลมผมจตศรทธาตางๆ ใหมากยงขน ดานอาคารสถานทและสภาพแวดลอม การปรบปรงศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยใหเปนแหลงเรยนรทสมบรณ เชน การจดสภาพแวดลอมใหสะอาด สงบ ปลอดโปรง ใกลชดธรรมชาตปรบเปลยนสภาพชนเรยนใหมความหลากหลายไมจ าเจ เพอสงเสรมบรรยากาศในการเรยนรอยางกระตอรอรน ของเยาวชนและประชาชน ชมชนรอบวดมสวนรวมในฐานะทประชาชนเปนเจาของศาสนาและวฒนธรรม ทส าคญอยางยง คอ สงเสรมใหเกดกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการพฒนาและบรหารจดการศนย อยางกวางขวางและตอเนอง ดานเงอนไขของการเมอง จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา ปจจบนโครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนโครงการส าคญทผบรหารกรมการศาสนา และกระทรวงวฒนธรรมใหความส าคญ มความรวมมอของหนวยงานภายในระดบกระทรวง ภาคคณะสงฆไดใหความเมตตาสงเสรมศนยในพนท อกทงชมชนไดสงบตรหลานเขามาเรยนและท ากจกรรมรวมกน สามารถบรณาการรวมกบหนวยงานตางๆ สงเสรมการเรยน การสอนตามบรบทของพนทในการจดกจกรรมได เปนไปตามแนวคด ของ Van Horn and Van Meter ในเรอง ตวแบบสหองคการ(Intergovernmental Policy Implementation Model) (อางถงใน วณา พงววฒนนกล, 2561, หนา 85-86) ซงใหความส าคญกบความสมพนธระหวางองคการทมผลตอการน านโยบายไปปฏบตในดานสมรรถนะ อธบายวา ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตขนอยกบความสามารถของหนวยปฏบตวาจะท างานไดตามทหวงไวเพยงใด ความสามารถดงกลาวขนอยกบความพอเพยงของทรพยากรทสนบสนนกจกรรม การจงใจใหปฏบตงาน คณภาพของบคลากร ภาวะผน า ความส าคญของหนวยงานนน ตลอดจนสภาวะทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองโดยทวไป และสอดคลองกบงานวจยของพระประยทธ ชมโส (2559) ไดศกษาเรอง ประสทธภาพการบรหารจดการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ปจจยทมผลตอประสทธภาพการบรหารจดการ ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยวดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ไดแก ภาวะผน าของผบรหาร และคณะคร การมสวนรวมในการบรหารจดการ การรบรนโยบายการด าเนนการ ดานเงอนไขของสงคมและเศรษฐกจ จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา นโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) เปนรากฐานของสงคมไทยทสงเสรมใหประชาชนไดน าหลกธรรม ในเรองของศล 5 มาเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน และปฏบตเปนวถชวตประจ าวน โดยการนอมน าหลกธรรมค าสอนทางศาสนา หลกเศรษฐกจพอเพยง และการสบสานวฒนธรรมไทยอนดงามเสรมสรางความรก ความสามคค เนนหลกการมสวนรวม เปนการปลกจตส านกทดใหกบคนในชมชน เกดความสงบสขทแทจรง สอดคลองกบงานวจยของพระใบฏกาสพจน ตปสโล (2560) ไดศกษาเรอง การพฒนาชมชนทยงยน การเชอมโยงชมชนเศรษฐกจพอเพยง และหมบานรกษาศล 5 ในจงหวดอบลราชธาน ศรสะเกษ บรรมย และสรนทร ผลการวจยพบวา ความเชอมโยงของ“ชมชนเศรษฐกจพอเพยง”และ“หมบานรกษาศล 5”ในจงหวด อบลราชธาน ศรสะเกษ บรรมยและสรนทร เชอมโยงจากหมบานเศรษฐกจพอเพยง และหมบานรกษาศล 5 คอ “ประโยชนสข” เปนสงทมาจากการเขาใจชวต คณคาของการอยรวมกน ซงเปนแนวคดทางพระพทธศาสนา คอ การสรางความสขแกสวนรวมควบคไปกบการพฒนาทางปญญา โดยมคนเปนศนยกลางการพฒนาเพราะ“คน”เปนปจจยทส าคญทสดในการทจะท าใหเกดการพฒนาทยงยน และเปนไปตามแนวคด เรองความสขมวลรวมประชาชาต ทววฒน ปณฑรกววฒน

12

(อางถงใน เดช อณหะจรงรกษ, 2561,หนา 48-49) ไดอธบายวา ความสขมวลรวมประชาชาต (GNH) เปนแนวคด ทยดหลกการ “การพฒนาสงคมมนษย” ทแทจรง เกดจากการพฒนาทางดานวตถและจตใจควบคกนไป เพอเตมเตมและสงเสรมซงกนและกน ดานทศนคตของผปฏบตงาน จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนวา โครงการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในอดตมงเนนทเดกและเยาวชนเปนหลก โดยผานการเรยนวชาธรรมศกษาตร-โท-เอก และวชากจกรรมพฒนาผเรยน ปจจบนเมอน าหลกพลงบวรมาสงเสรมเปนการเปดโอกาสประชาชนไดเขามามสวนรวม เพราะศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ถอไดวาเปนศนยกลางของชมชน เปนแหลงบมเพาะและเรยนรศลธรรม โดยมบาน-วด-โรงเรยน อยรวมกน เชอมโยงมตของชมชน อกทงเปนการเพมคณคาใหกบศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยมากยงขน ท าใหชมชนเกดความเขมแขง สงเสรมการพฒนาของประเทศ สอดคลองกบงานวจย ของสจนตนนท หนช (2557) ไดศกษาเรอง รปแบบการบรหารจดการศกษาของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ทมประสทธผล ผลการวจยพบวา ดานการมสวนรวมของผปกครองและชมชน ผปกครองและชมชนยนดสงบตรหลานเขามารวมศกษาในศนย และเขารวมเปนกรรมการของศนย ยนดเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนของศนยทจดขน ทงนอาจเปนเพราะวาการมสวนรวมของผปกครองและชมชนในการจดการศกษาของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยใหมคณภาพนน ตองอาศยทรพยากรจากหลายแหลงมาประกอบกน ซงแหลงส าคญ คอ ผปกครอง และชมชนรอบวด ควรมสวนรวมโดยตรง ตอการด าเนนการงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย และรบผดชอบใหการสนบสนนชวยเหลอในดานตางๆ ในการพฒนาและบรหารจดการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยอยางกวางขวางและตอเนอง 2. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key informants) แสดงความคดเหนเกยวกบปญหาและอปสรรค ในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ไวดงน (1) ขาดการเผยแพรประชาสมพนธศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยใหสงคมไดรบรรบทราบ (2) ขาดแคลนบคลากรในการสอน (3) ปจจบนนกเรยนไมคอยสนใจรปแบบการเรยนการสอนแบบเดมๆ และขาดสอการเรยนการสอนททนสมย (4) ประชาชนเขาวดนอยลงเนองจากบรบทของสงคมเมองทเปลยนไปและขาดการมสวนรวม (5) หนวยงานภาครฐยงดแลศนยศกษาพระพทธศาสนา วนอาทตยไมทวถงและไมครอบคลมทกพนท สอดคลองกบงานวจยของพระมหาทรงยศ แทนยง (2560) ไดศกษาเรอง การศกษาแนวทางการแกไขปญหาการบรหารงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา ในดานชมชนไมเหนคณคาของศนยทมตอสงคมสวนรวม ขาดความรวมมอจากผปกครองนกเรยนและชมชน และสอดคลองกบงานวจยของพระปลดประพจน สปภาโต (2555) ไดศกษาเรอง การศกษารปแบบ การบรหารงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยจงหวดนครปฐม ผลการวจยพบวา ปญหาดานการสรางความสมพนธกบชมชน บาน วด และโรงเรยนมความสมพนธทดตอกน วดสามารถเปนทพง และเปนศนยกลางของชมชนไดแตยงขาดผใหความรวมมอ สนบสนนในการด าเนนงานอยางจรงจง ระหวางหนวยงานราชการ องคการบรหารสวนทองถน และองคกรอนๆ ทเกยวของ ขาดการประสานงานระหวางศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยกบพระเถระ และผบรหารศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย และทางราชการสมควรจะสงเสรมสนบสนน และตรวจเยยมอยางจรงจง

13

3. แนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จากการวจยครงน ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) แสดงความคดเหนเกยวกบแนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ไวดงน (1) ควรบรณาการการเรยนการสอนแบบพสอนนอง (2) ภาครฐควรสงเสรมในการประชาสมพนธใหชมชนไดรบทราบและตนตว ในการเขามามสวนรวมกบทางวดและศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในพนท (3) ควรสงเสรมใหเดกเยาวชนเขาวด เรยนรพธกรรม ศาสนพธ และมารยาทชาวพทธทดเบองตน (4) ควรเตรยมความพรอมของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในอนาคตเพอรองรบสงคมผสงอาย (5) ควรพฒนาระบบการเรยนการสอนใหทนสมย เปนไปตามแนวคดของ Anderson (อางถงใน วณาพงววฒนนกล, 2561, หนา 19) อธบายวา การน านโยบายไปปฏบต เปนกระบวนการแปลงนโยบายทเปนนามธรรมไปสความเปนรปธรรมเพอปฏบตได และควรเปนภารกจหลกของขาราชการ และเปนไปตามแนวคดการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร ของกรมการศาสนา สงเสรมในการขยายผลและการพฒนาเครอขายโดยการประชาสมพนธการด าเนนงานฯ ผานสอสาธารณะ เชน สอสงพมพ สอโทรทศน สอสารสนเทศ และสอดคลองกบงานวจยของสจนตนนท หนช (2557) ไดศกษาเรอง รปแบบการบรหารจดการศกษาของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยทมประสทธผล ผลการวจยพบวา ผเรยนรจกท านบ ารงรกษาพระพทธศาสนาดขน ผเรยนมความรความเขาใจ ในพธกรรมทางพทธศาสนาเพมขน ผเรยนมความภมใจในความเปนพทธศาสนกชนเพมขน ผเรยนมความรทเปนหลกทางพระพทธศาสนาอยางถกตอง ผเรยนมความเลอมใสในพระพทธเจามากขน และผเรยนมการน าหลกคณธรรมจรยธรรมมาใชในการด าเนนชวตประจ าวนอยางเหมาะสม การพฒนาบคลากร ในการเรยนรอยางเหมาะสม พฒนาบคลากรดานการเรยนการสอนตามสภาพเปนจรง และเปนไปตามแนวคด การขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร ของกรมการศาสนา โดยสงเสรมใหมการจดอบรมใหความรเรองศาสนพธ และมารยาทไทยในศาสนพธ แกเดกเยาวชน ในสถานศกษา และสอดคลองกบงานวจยของพระมหาทรงยศ แทนยง (2560) ไดศกษาเรอง การศกษาแนวทางการแกไขปญหาการบรหารงาน ของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เขตกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา แนวทางการแกไขปญหา คอ ศนยควรเชญชมชนเขารวมกจกรรมกบศนย และเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการจดกจกรรม ขอเสนอแนะ ดานมาตรฐานนโยบาย ในการก าหนดนโยบายไปสการปฏบตนน ควรก าหนดรายละเอยดของโครงการหรอกจกรรมใหชดเจน เพอปองกนการคลาดเคลอนในการตความ และสบสนในการด าเนนงาน ระหวางผก าหนดนโยบายและผรบนโยบายไปปฏบต ควรมการก าหนดวตถประสงคใหชดเจน ขนตอนในการด าเนนงานไมควรซบซอน ส าหรบนโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) ไดก าหนดกรอบขอปฏบตของคณธรรม 3 ประการ ไวอยางชดเจนไดแก 1). การยดมนและปฏบตตามหลกธรรมทางศาสนา 2). การนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3). การด ารงชวตตามวถวฒนธรรมไทยอนดงามของไทย ซงเปนพนฐานส าคญในการด าเนนชวตของคนไทยในสภาพปจจบน สามารถน ามาปรบใชในการยกระดบคณภาพดวยมตทางศาสนาและวฒนธรรมไดอยางด ดานทรพยากรนโยบาย ในปจจบนดานงบประมาณอดหนนประจ าปในการสงเสรมการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยยงไมเพยงพอ ทกภาคสวนในสงคมควรใหการสนบสนนตามบรบทของสงคมและพนท อกทงสามารถ น าตนทนทางวฒนธรรมของแตละพนทมาใชในการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยได เชน ศาสนสถาน

14

ศาสนวตถ สถานททองเทยว ประเพณทองถน อาหารพนบาน ผลตภณฑชมชน ภมปญญาทองถน งานศลปะ องคความรของปราชญชาวบาน เปนตน ดานการสอขอความ ปจจบนระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดพฒนากาวไกลไปมาก ท าใหสามารถชวยสนบสนนและอ านวยความสะดวกในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยไดเปนอยางด ทงในสวนผก าหนดนโยบายและผรบนโยบายไปปฏบต รวมถงเจาหนาททเกยวของ ควรทจะพฒนาความรดานเทคโนโลยใหเทาทนกบการเปลยนแปลงของโลกในยคปจจบนอยเสมอ ดานการบงคบใชกฎหมาย ถงแมวากรมการศาสนาจะมประกาศและระเบยบตางๆ ในการวางมาตรฐานการด าเนนงานของศนย ใหเปนไปตามทก าหนดอยแลวในปจจบน แตกควรพจารณาปรบปรงแกไขใหทนกบยคสมย เพอใหการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยสอดคลองเหมาะสมกบบรบทสงคม ควรสงเสรมใหแตละชมชนรวมจดท าธรรมนญของชมชน เปนกตกาของรวมกน เพอสงเสรมหลกการมสวนรวม และหลกความรบผดชอบตอสงคมอกดวย ดานคณลกษณะของหนวยงานปฏบตงาน การจดการเรยนการสอนไมควรมรปแบบทส าเรจรป แตควรมรปแบบวธการทหลากหลายและยดหยน สามารถประยกตใหด าเนนการได โดยขนอยกบทรพยากรทมอย บรบททางสงคมในพนท และสถานการณในปจจบน อกทงควรสงเสรมใหวดหรอศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยเปนแหลงเรยนรและจดกจกรรมตางๆ ของชมชน เชน พพธภณฑพนบาน ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ศนยฝกอาชพ สถานทสวดมนต ปฏบตธรรม สถานทจดกจกรรมในการสบสานวฒนธรรมไทย กจกรรมจตอาสาพฒนาชมชน เปนตน ดานเงอนไขของการเมอง ผบรหารหรอผน าชมชน อกทงหนวยงานตางๆ ในชมชน ควรทจะสงเสรมสนบสนนการน าหลกของบวร (บาน-วด-โรงเรยน) ไปพฒนาชมชนอยางจรงจงและตอเนอง เพอใหเกดความยงยนในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในระดบชมชน ผบรหารศนยควรมกลยทธและวธการในการบรณาการความรวมมอ กบภาคเครอขายตางๆ เพอชวยเสรมสรางความเขมแขงในการท างานของพนท ท าใหเกดพลงในการขบเคลอนกจการของศนย ดานเงอนไขของสงคมและเศรษฐกจ นโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) เปนรากฐานของสงคมไทย ทสงเสรมใหประชาชนน าหลกธรรมมาเปนพนฐานในการพฒนาคณภาพชวต เสรมสรางรายไดจากการฝกอาชพและเขารวมกจกรรมของชมชน เปนการชวยยกระดบเศรษฐกจจากฐานรากของชมชน และกระจายรายไดใหกบประชาชนในพนท ดานทศนคตของผปฏบตงาน นโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) เปนการเพมคณคาใหกบศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยอยางแทจรง ผปฏบตงานควรยดหลกอทธบาท 4 คอ หลกหนทางสความส าเรจ ในการด าเนนงาน กจะสงผลไปสเปาหมายแหงความส าเรจได ตามหลกค าสอนทางพระพทธศาสนา ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย มผลมาจากบรบทของสงคมในยคปจจบนทเปลยนแปลงไป ท าใหเดกเยาวชนและประชาชนมความสนใจในการเขาวด นอยลง และละเลย

15

ขาดความตระหนกในการศกษาเรยนรหลกธรรมค าสอนทางพระพทธศาสนาศาสนา ในการด าเนนงานของศนย ในปจจบนบางแหงยงมไดน าหลกการด าเนนงานนโยบายการขบเคลอนชมชนคณธรรมดวยพลงบวร (บาน-วด-โรงเรยน) มาปรบใชในศนยมากพอเทาทควร ท าใหเสยโอกาสในการทจะสงเสรมวดหรอศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยใหเปนศนยกลางในการจดกจกรรมของชมชน ในดานงบประมาณททางภาครฐอดหนนใหแกศนยเปนรายปยงไมเพยงพอตอการด าเนนงาน ดานครผสอนยงขาดแคลนโดยเฉพาะในรายวชาเสรมตางๆ ทมใชวชาพระพทธศาสนา ซงพระสงฆสามารถสอนได แนวทางการพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ทกภาคสวนควรตระหนกและใหความส าคญ ในการด าเนนงานของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ทมอยทวประเทศ โดยรวมสงเสรมและสนบสนนทรพยากรทกดาน ใหเปนแหลงเรยนรศลธรรมอยคกบสงคมไทย โดยผปกครองควรสงเสรมใหบตรหลานไดไปเรยนในศนย เพอเปนการปลกฝงคณธรรมขนพนฐานตงแตเยาววย และรวมกจกรรมของศนยใกลบานตามโอกาสอยางสม าเสมอ อกทงหากมการศกษางานวจยเกยวกบพฒนาศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยในโอกาสตอไป ควรจะศกษาระดบความพงพอใจของผรบบรการ คอ กลมเดกเยาวชนและประชาชน โดยสมเกบตวอยางใหครอบคลมและกระจายทวถงทกภมภาคของประเทศ ในปจจบนมาตรฐานและคณภาพของศนยทมความแตกตางกน จงควรศกษาในดานคณภาพการบรหารงานของศนยดวย

เอกสารอางอง กระทรวงวฒนธรรม, กรมการศาสนา. (2550). ประกาศกรมการศาสนา เรองการจดชนเรยนและ หลกสตรการเรยนการสอนของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย. กรงเทพมหานคร : ผแตง. กระทรวงวฒนธรรม, กรมการศาสนา. (2550). ระเบยบกรมการศาสนาวาดวยศนยศกษา พระพทธศาสนาวนอาทตย พ.ศ. 2550. กรงเทพมหานคร : ผแตง. กระทรวงวฒนธรรม, กรมการศาสนา. (2560). ระเบยบกรมการศาสนาวาดวยศนยศกษา พระพทธศาสนาวนอาทตย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561. กรงเทพมหานคร : ผแตง. กระทรวงวฒนธรรม, กรมการศาสนา. (2561). การด าเนนงานชมชนคณธรรมขบเคลอนดวยพลงบวร. กรงเทพมหานคร : ผแตง. เดช อณหะจรงรกษ. (2561). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวชาการพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, โครงการรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. พระใบฏกาสพจน ตปสโล. (2560). การพฒนาชมชนทยงยน : การเชอมโยง ชมชนเศรษฐกจ พอเพยง และหมบาน

รกษาศล 5 ในจงหวดอบลราชธาน ศรสะเกษ บรรมย และสรนทร. วารสารสนตศกษาปรทรรศน มจร., มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระประยทธ ชมโส. (2559). ประสทธภาพการบรหารจดการศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย วดนาคปรก เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร. รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยสยาม. พระปลดประพจน สปภาโต. (2555). การศกษารปแบบการบรหารงานของศนยศกษาพระพทธศาสนา วนอาทตยจงหวดนครปฐม. ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

16

พระมหาทรงยศ แทนยง. (2560). การศกษาแนวทางการแกไขปญหาการบรหารงานของศนยศกษา พระพทธศาสนาวนอาทตยเขตกรงเทพมหานคร. ปรญาญานพนธการศกษามหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. วณา พงววฒนนกล. (2561). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวชาการก าหนดและวเคราะห นโยบายสาธารณะ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, โครงการรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. วโรจน กอสกล. (2561). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวชาองคการและนวตกรรมในองคการ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, โครงการรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. วโรจน กอสกล. (2561). เอกสารประกอบการบรรยายกระบวนวชาการบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, โครงการรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. สจนตนนท หนช. (2557). รปแบบการบรหารจดการศกษาของศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ทมประสทธผล. ศกษาศาสตรดษฎบณฑต, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. สภางค จนทวานช. (2561). วธวจยเชงคณภาพ (พมพครงท 24). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.