advanced maltese examiners' report - um

IR-RAPPORT TAL-EŻAMINATURI Malti Avvanzat

L-Ewwel Sessjoni 2019

MATSEC Examinations Board

Ir-Rapport Tal-Eżaminaturi (2019): Malti Avvanzat

Paġna 1 minn 18

IL-WERREJ

A. Statistika .................................................................................................................................................. 2

B. L-oral (10%) ............................................................................................................................................. 2

Kummenti ġenerali ......................................................................................................................................... 2

Kummenti dwar it-temi individwali ................................................................................................................ 3

Ċ L-eżami tal-kitba (90%).................................................................................................................................. 6

L-ewwel karta ................................................................................................................................................. 6

Introduzzjoni ............................................................................................................................................... 6

Il-Komponiment .......................................................................................................................................... 6

It-Taqsira...................................................................................................................................................... 8

Il-Lingwistika ................................................................................................................................................ 8

Konklużjoni .................................................................................................................................................. 9

It-tieni karta .................................................................................................................................................. 10

Taqsima A: Il-Poeżija tas-Seklu XX ............................................................................................................. 10

Taqsima B: Il-Monografiji Poetiċi .............................................................................................................. 11

Taqsima Ċ: Il-Kritika Letterarja (Poeżija) ................................................................................................... 13

Kumment ġenerali fuq it-tieni karta .......................................................................................................... 14

It-tielet karta ................................................................................................................................................. 15

Taqsima A: Id-Drama ................................................................................................................................. 15

Taqsima B: In-Narrattiva ........................................................................................................................... 16

Taqsima Ċ: Il-Kritika Letterarja (Proża)...................................................................................................... 17

Kummenti ġenerali fuq it-tielet karta ....................................................................................................... 18


Paġna 2 minn 18

L-għadd ta’ kandidati li rreġistraw għall-eżami tal-Malti fil-livell Avvanzat fl-2019 kien ta’ 563, 15 aktar mis-

sena l-oħra. F'Mejju tal-2019, 27 kandidat u kandidata (4.8%) ġabu l-ogħla grad, A; 123 (21.8%) ġabu B; 174

(30.9%) ġabu C; 85 (15.3%) ġabu D; 51 (8.7%) ġabu E. 47 (8.5%) weħlu mill-eżami, l-istess persentaġġ tas-

sena l-oħra. Din is-sena 56 (9.9%) kandidat u kandidata m’għamlux l-eżami, 24 aktar mis-sena l-oħra. 57.5%

tal-kandidati ġabu minn grad A sa C, persentaġġ simili għal dak tas-sena l-oħra. 81.7% ġabu minn A sa E,

imqabbla mal-85.8% tas-sena l-oħra.

A. Statistika

GRAD A B C D E F ABS Total

NUMRU TA' KANDIDATI 27 123 174 85 51 47 56 563

% TAT-TOTAL 4.80 21.85 30.91 15.10 9.06 8.35 9.95 100

Tabella 1: Distribuzzjoni tal-marki għall-Malti Avvanzat fl-ewwel sessjoni 2019

B. L-oral (10%)

Kummenti ġenerali

Bosta kandidati dehru li kienu ġejjin minn ambjent familjari u kulturali fejn l-ilsien Malti hu l-mezz ewlieni

tal-komunikazzjoni. Dan kien rifless fil-ħakma tajba li kellhom tal-ilsien mitkellem. Fil-fatt, għalkemm ħafna

drabi bl-għajnuna tal-mistoqsijiet tal-eżaminatur, il-maġġoranza tal-kandidati kienu kapaċi jitkellmu fuq is-

suġġett magħżul. Għalkemm l-espressjoni tagħhom kienet waħda ordinarja u nħassu xi ftit jew wisq sajmin

mit-tirqim u l-idjoma flokha, tal-inqas it-taħdit kien mexxej mingħajr tlaqliq jew tqanżiħ u mingħajr ħafna

interferenzi. Iżda, għal sena oħra, il-kandidati spikkaw l-aktar fil-qasam tematiku u mhux fil-livell ta’ għarfien

lingwistiku u espressiv.

Min-naħa l-oħra, uħud semmew il-punti kollha, fil-qosor, fl-ewwel ftit minuti, jew irrepetew l-istess ideat. Xi

kandidati ħadu numru ta’ żbalji grammatikali fosthom (i) l-użu ta’ aġġettiv / verb fil-maskil ma’ nom ta’ ġens

femminili, jew bil-maqlub, bħal ‘xi ħaġa mhux neċessarju’, ‘il-persuna jkun jixtieq’, (ii) plurali ħżiena, bħal

‘fekruni’ u ‘xattijiet’, (iii) kliem ivvintat, bħal ‘ninkoraġġu’, u ‘riċiklazzjoni’. Xi ftit mill-kandidati tinduna li

jkunu qed jagħmlu sforz biex jitkellmu bil-Malti. Kultant issib min taħrablu xi kelma bl-Ingliż li jkun jgħid sikwit

u jiskuża ruħu għax ikun qalha. Oħrajn użaw kliem u espressjonijiet sħaħ bl-Ingliż meta setgħu faċilment sabu

ekwivalenti nattivi għalihom. Dawn baqgħu għaddejjin jitkellmu qisu xejn mhu xejn. Fost l-interferenzi mill-

Ingliż, li kienu nnutati din is-sena nistgħu nsibu kliem u espressjonijiet bħal: ‘just’, ‘as such’, ‘lost cause’, ‘as

if’, ‘I mean’, ‘like’, ‘so’, ‘as in’, ‘rubbish’, ‘nies disabled’, ‘funds’, ‘lessons’. Il-kelma ‘tipo’ reġgħet instemgħet

b’mod regolari fit-taħdit ta’ numru konsiderevoli ta’ kandidati.

Għal darba oħra reġa’ nħass in-nuqqas ta’ kemm xi wħud mill-kandidati tagħna huma maqtugħin minn dak

li jkun qed jiġri madwarhom u kemm ma jaqrawx. Xi wħud jieħdu kollox b’li hu mingħajr ma jieqfu jirriflettu

u jiffurmaw opinjonijiet maturi biex iwassluhom b’mod assertiv lil ħaddieħor.


Paġna 3 minn 18

Kummenti dwar it-temi individwali

Xogħol għan-nisa biss u għall-irġiel biss?

Tema li ġabet bosta reazzjonijiet, speċjalment mill-kandidati tfajliet. B’mod ġenerali, ħafna kandidati

ħassewhom komdi jitkellmu dwar dan is-suġġett. Il-maġġoranza tkellmu u ddiskutew tajjeb. Kien

interessanti tinnota kif il-kandidati, l-aktar it-tfajliet, iridu l-ugwaljanza imma huma konxji mill-fatt li fid-dinja

tax-xogħol hemm ħafna aktar irġiel li jokkupaw il-pożizzjonijiet għolja. Ħafna saħqu li m’hemm l-ebda xogħol

għan-nisa biss u għall-irġiel biss. Din id-distinzjoni, fil-fehma tagħhom, toħloqha s-soċjetà. Oħrajn

argumentaw li hemm xogħlijiet li min-natura tagħhom huma aktar assoċjati ma’ sess jew ma’ ieħor. Ma

naqsux xi kummenti ġenerali wisq, bħal li n-nisa għandhom drittijiet jew kapaċitajiet daqs l-irġiel, bla ma

kienu msaħħin b’argumenti sodi.

Il-livell tal-Malti u tal-Ingliż fost l-istudenti Maltin

Il-kandidati dehru kunfidenti u elaboraw fuq il-punti li qajmu. Id-diskussjoni kienet waħda mexxejja u l-

maġġoranza tal-kandidati ma kellhom bżonn l-ebda għajnuna. Semmew li n-nuqqas ta’ qari ta’ kotba bl-Ingliż

u anke bil-Malti qiegħed ibaxxi l-livell ta’ dawn iż-żewġ lingwi. Sostnew li t-taħlit Malti-Ingliż ukoll ibaxxi l-

livell. Madankollu kien hemm xi wħud li għaddew kummenti ġenerali wisq bħal li l-Malti sejjer lura u l-Ingliż

miexi ’l quddiem bla ma saħħew dak li qalu b’argumenti sodi jew imqar b’eżempji xierqa.

Is-sistema l-ġdida tas-separazzjoni u tal-ġbir tal-iskart.

Din it-tema niżlet tajjeb mal-kandidati. Il-maġġoranza tagħhom huma konxji mill-importanza tas-sistema u

mill-fatt li Malta tiġġenera ħafna skart. Għaldaqstant tkellmu tajjeb dwar dan is-suġġett u ma kellhomx bżonn

ħafna għajnuna mill-eżaminatur biex ikomplu jitkellmu. Ħafna semmew il-punt li l-poplu Malti mhuwiex

edukat biżżejjed fejn jidħol l-iskart u l-effett tiegħu fuq l-ambjent. Xi kandidati qalu li għalkemm jaqblu mas-

separazzjoni tal-iskart mhumiex konxji tal-ġranet u ta' kif taħdem eżattament is-sistema. Xi wħud semmew

is-sistema tal-bring-in site li kienet ilha tintuża, u li żgur mhijiex 'is-sistema l-ġdida'. Importanti li l-kandidati

jifhmu tajjeb it-titlu tat-tema li jagħżlu qabel jibdew jitkellmu dwarha.

L-Influss tal-barranin f’pajjiżna

Għal xi raġuni ċerti kandidati li tkellmu dwar din it-tema ħassewhom skomdi. B'’barranin’ il-maġġoranza

tagħhom fehmu (u ftakru) biss f'dawk il-barranin li jidħlu f'pajjiżna b'mod irregolari. Oħrajn fehmu li t-titlu

qed jirreferi għat-turisti tas-sajf. Ħafna kienu tal-fehma li pajjiżna ma jiflaħx jilqa' aktar immigranti irregolari,

imma fl-istess ħin konxji li dawn ikunu għaddejjin minn sitwazzjonijiet ibsin u li wħud minnhom qed jagħmlu

xogħol li l-Maltin ma jridux jagħmlu. Din l-imġiba klassista fejn jidħlu l-impjiegi tidher li qed tiżdied fost iż-

żgħażagħ li ddiskutew dan it-titlu. Fl-istess ħin, ma qalux li pajjiżna ma jiflaħx aktar barranin 'regolari' għax

skonthom, dawn qegħdin kollha hawn jaħdmu bil-permessi meħtieġa u qed iħallsu t-taxxi. Diversi kandidati

ma jagħmlux differenza bejn 'immigranti', 'emigranti' u 'migranti'. Bosta semmew il-fatt li aħna poplu

intolleranti u nħarsu b’mod dispreġjattiv lejn il-barranin, minkejja li nsejħu lilna nfusna Nsara.

Is-Servizzi Soċjali f’Pajjiżna

Il-kandidati li kellhom jitkellmu dwar dan is-suġġett sabuh pjuttost diffiċli. Ftit li xejn dehru infurmati fuqu.

Kien hemm xi wħud li saħansitra lanqas biss jafu x’inhuma servizzi soċjali u semmew ix-xogħol tal-Forzi


Paġna 4 minn 18

Armati u tal-Pulizija bħala servizzi soċjali. Dawk li tkellmu, bi tbatija, dwar dan is-suġġett iffokaw fuq is-

servizzi tas-saħħa u l-benefiċċji li jingħataw għat-tfal (children’s allowance).

Il-proġett ta’ mina bejn Malta u Għawdex

B’mod ġenerali l-kandidati tkellmu fuqu b’mod kunfidenti u dehru intiżi fuq it-tema u konxji bid-diskussjoni

li għaddejja. Qajmu bosta punti interessanti u elaboraw fuqhom. Id-diskussjoni kienet mexxejja u l-kandidati

dehru konvinti minn dak li kienu qed jgħidu u taw raġunijiet validi ħafna biex sostnew l-argumenti tagħhom,

bħat-tniġġis tal-baħar, it-tniġġis tal-ħoss, ir-riperkussjonijiet ambjentali fuq il-gżira Għawdxija u l-flora u l-

fawna, iż-żieda tal-karozzi u l-bini f'Għawdex, u t-telf tal-art agrikola verġni f'din il-gżira. Dawk il-ftit li huma

favur il-proġett ibbażaw l-argumenti tagħhom fuq il-kumdità u l-iġġenerar tal-ekonomija f'Għawdex u fuq il-

fatt li “Għawdex irid jaġġorna maż-żminijiet". Madanakollu, xorta waħda kien hemm xi wħud li qalu li kienu

favur jew kontra ta’ mina bħal din mingħajr ma semmew il-vantaġġi u/jew l-iżvantaġġi li ġġib magħha għall-

Maltin u l-Għawdxin. Kien hemm numru ta’ kandidati li rreferew għall-mina bħala 'tunnel' u kien hemm

saħansitra min staqsa jekk it-titlu hux jirreferi għat-'tunnel'.

L-isports f’Malta: kemm miexi ’l quddiem?

Għalkemm ħafna mill-kandidati tkellmu fuq id-diffikultajiet li l-isports f’Malta jħabbat wiċċu magħhom, ħafna

minnhom ma tantx dehru li jafu wisq fuq id-diversi sports ipprattikati lokalment ħlief il-futbol. Kienet diffiċli

biex iqabblu l-isports f’Malta ma’ dak ta’ pajjiżi oħra. Il-maġġoranza l-kbira tal-kandidati huma tal-fehma li

f'Malta ma nistgħu qatt nimxu 'l quddiem fl-isport sakemm ma jkunx hemm investiment finanzjarju qawwi

bi plejers li jistudjaw, jitħarrġu u jaħdmu full-time.

Post il-Kunsilli Lokali

Hawnhekk tqajmu bosta punti validi. Xi kandidati dehru infurmati sew fuq x’jagħmel il-Kunsill fil-belt jew fir-

raħal tagħhom u dehru li huma konxji tal-operat tal-Kunsilli Lokali u tal-importanza tagħhom fil-lokalitajiet.

Saħqu li l-Kunsill Lokali għandu jkun indipendenti mill-partiti politiċi biex ikun jista’ jaħdem aktar għall-ġid

tal-komunità. Bosta kandidati jemmnu li l-membri tal-Kunsill Lokali għandhom ikollhom xi forma ta’ inċentiv

billi jitħallsu tax-xogħol li jagħmlu. Xi wħud ma tantx sabu xi jgħidu fuq dan is-suġġett. Għalihom il-kunsilli

lokali qegħdin hemm għat-tiswija tat-toroq u tal-bozoz. Il-korsijiet li joffru u l-attivitajiet kulturali u għall-

anzjani, fost l-oħrajn, kellhom nuqqas ta’ għarfien dwarhom. Ħadd ma kien tal-fehma li l-kunsilli lokali

m'għandniex bżonnhom. Il-maġġoranza l-kbira tal-kandidati li tkellmu fuq dan is-suġġett ma jaqblux mal-vot

ta’ 16-il sena. Kienu ftit biss li jemmnu li xi ħadd ta' 16 jista' jkollu opinjoni oġġettiva u mhux influwenzata

minn niesu (l-aktar) u minn ta' madwaru.

Ir-Rispett tal-Maltin lejn in-natura

Kienu ftit wisq li tkellmu b’mod matur u fid-dettall dwar dan is-suġġett. Il-biċċa l-kbira tal-kandidati batew

biex żviluppaw din it-tema. Il-kandidati jeħtieġu li jaħsbu aktar f'sens wiesa' fuq suġġetti topiċi bħal dan.

Ħafna minnhom illimitaw l-argumenti għar-rimi tal-iskart, il-kaċċa u l-qerda tas-siġar mill-kampanja. Suġġetti

bħall-bini bla rażan, it-tniġġis mill-plastik, mill-irziezet tal-ħut u t-tniġġis tal-ibħra, it-tnaqqir tal-art agrikola u

t-tneħħija tal-ġonna mid-djar qajla ġewhom f'moħħhom. Kien hemm min semma l-iskart u d-diskussjoni

marret lil hinn mis-suġġett. Xi kandidati mhumiex midħla tal-organizzazzjonijiet u l-movimenti favur l-

ambjent. Uħud saħansitra kienu tal-fehma li n-natura ma tiġġenerax flus u aħjar il-bini tal-uffiċċji u l-ħwienet

milli "l-għelieqi, il-ħaxix ħażin, il-ħitan se jaqgħu u l-affarijiet tal-antik".


Paġna 5 minn 18

Il-Problema tal-illitteriżmu f’pajjiżna

B’mod ġenerali l-kandidati ma ħassewhomx komdi jitkellmu fuq dan is-suġġett. Ħafna kienu tal-fehma li l-

illitteriżmu huwa xi ħaġa "tal-antik" u li f'Malta kulħadd jaf il-Malti u l-Ingliż ħlief xi ftit "xjuħ". Fil-fatt,

skonthom din "kienet" problema tal-imgħoddi. Kien hemm xi kandidati li ma kinux jafu xi tfisser il-kelma

‘illitteriżmu’ u l-eżaminatur kellu jispjegalhom it-tifsira tagħha. Saħansitra kandidat fehem bil-maqlub it-

tifsira tal-kelma u ħadha f’sens pożittiv.

L-ikel li jħobbu jieklu l-Maltin

Dan kien suġġett li l-kandidati sabuha faċli jitkellmu fuqu. Kien hemm diversi li tkellmu fuq l-ikel tradizzjonali

Malti bħall-istuffat tal-fenek u t-timpana. Ma naqsux dawk il-ftit li batew biex jitkellmu fuq x’tip ta’ ikel

iħobbu jieklu l-Maltin f’okkażjonijiet differenti. L-iktar li sabuha bi tqila kien li jitkellmu fuq xi jħobbu jieklu

huma stess.

Il-faqar f’pajjiżna

Għal diversi kandidati l-faqar mhux problema għax ma tantx naraw nies reqdin barra f’pajjiżna. Ħafna

semmew il-problema tal-kirjiet u qalu li l-faqar soċjali qed jiżdied. Kien hemm min anke semma l-problema

tad-droga u s-serq, b'rabta man-nuqqas ta' flus u l-kilba għall-vizzju. Il-kandidati sabuha ħafifa jiddiskutu l-

faqar materjali. Min-naħa l-oħra ftit kienu dawk li sabuha ħafifa jiddiskutu forom oħra ta’ faqar. Xi drabi l-

kummenti kienu ġenerali wisq mingħajr ma l-kandidati kienu kapaċi jagħtu raġunijiet validi biex isostnu dak

li jaħsbu. Kollox ma' kollox, jidher li l-maġġoranza tal-kandidati kienu ppreparati fuq dan is-suġġett.

It-tip ta’ turisti li jiġu Malta.

X’aktarx li dan kien l-aktar suġġett li l-kandidati tkellmu fuqu b’mod faċli. Issemmew id-destinazzjonijiet li

jiġu l-aktar minnhom it-turisti u r-raġunijiet l-għaliex iżuru pajjiżna bħall-klima, il-festi, il-baħar u l-istorja. Xi

kandidati dehru kunfidenti ħafna jitkellmu dwar din it-tema għax saħansitra huma stess kellhom kuntatt

dirett mat-turisti jew esperjenza ta’ xogħol fi stabbilimenti turistiċi bħal ristoranti u lukandi.

L-Edukaturi f’pajjiżna

Dan is-suġġett ma kienx daqshekk diffiċli għal dawk li tkellmu fuqu. S’intendi l-ewwel ħsieb li ġie f’moħħ

ħafna mill-kandidati kien l-għalliem tal-iskola, imma xi wħud semmew li l-ewwel edukaturi huma l-ġenituri,

u semmew ukoll lil min ħa ħsiebhom il-mużew u anke fi gruppi ta’ drama u sport. Kien hemm xi kandidati li

tkellmu tajjeb ħafna fuq xi edukaturi li kienu ta’ eżempju partikolari u li ħallew impatt kbir fuqhom.

Interessanti kienu l-kummenti ta’ ħafna mill-kandidati fuq xi kwalitajiet għandu jkollu edukatur bħall-

paċenzja, l-onestà, is-sens ta’ ġustizzja u li jkun ta’ eżempju tajjeb għal dawk il-persuni li qed jeduka.

Il-festi u l-btajjel pubbliċi f’Malta

Suġġett li interessa l-maġġornaza tal-kandidati li tkellmu fuqu. Kienet faċli li żżomm konverżazzjoni fuqu.

Madanakollu, waqt li ħafna mill-kandidati sabuha ħafifa jitkellmu fuq il-festi tal-qaddisin fl-ibliet u fl-irħula,

batew ħafna meta ġew biex jittrattaw il-festi pubbliċi jew nazzjonali. Ħafna minnhom ma kinux kapaċi

jiddistingwu bejn festi nazzjonali u btajjel pubbliċi. Ħafna minnhom mhumiex konxji x’niċċelebraw fil-jiem

nazzjonali. Kien hemm min ħawwad Jum il-Ħelsien ma’ Jum l-Indipendenza jew il-Festa tal-Vitorja.


Paġna 6 minn 18

Ċ L-eżami tal-kitba (90%)

L-ewwel karta

Introduzzjoni

Wieħed jirrimarka mill-ewwel li din is-sena l-livell tal-kandidati fl-ewwel karta kien kemxejn ogħla mis-soltu.

Kien hemm għadd ta’ kandidati li wrew ħila kif ifissru ruħhom bil-Malti b’ortografija u grammatika tajba. Din

is-sena naqas drastikament in-numru ta’ dawk il-kandidati li kitbu komponimenti qosra kemm fil-

komponiment ġenerali kif ukoll f’dak tal-lingwistika. Min-naħa l-oħra ma naqsux ukoll dawk l-iżbalji li jkunu

ripetuti minn sena għal oħra.

Il-Komponiment

It-titli tal-ħames komponimenti li ngħataw din is-sena kienu dawn:

1. Ix-xiri bħala bżonn u bħala kapriċċ.

2. Il-ġid tad-dinja jinsab għand il-ftit.

3. Hemm bżonn tikkommetti ruħek għal ħajtek?

4. L-importanza tal-mużika f’ħajti.

5. L-isport internazzjonali jista’ jirnexxi mingħajr il-mezzi ta’ komunikazzjoni?

Il-ħames komponimenti li ngħataw intgħażlu kollha għalkemm l-aktar tnejn li ntgħażlu kienu n-numru wieħed

u n-numru erbgħa. Ta’ min jirrimarka li l-aħjar komponimenti kienu fost dawn iż-żewġ titli wkoll. Ħafna mill-

komponimenti l-oħra, barra li ntgħażlu minn ferm inqas kandidati, b’mod ġenerali ma kinux ta’ livell

daqshekk għoli. B’mod pożittiv kienu ftit dawk il-kandidati li kitbu komponiment narrattiv jew ħarġu

għalkollox barra s-suġġett.

Rigward il-komponiment (1) għalkemm ħafna mill-kandidati ma sabux diffikultà jiddiskutu x-xiri, l-ideat ma

kinux oriġinali. Dwar komponiment (2) kien hemm diversi interpretazzjonijiet ta’ xi tfisser il-kelma ‘ġid’.

Hemm min interpretaha bħala l-ġid materjali u hemm min interpretaha bħala kwalitajiet sbieħ. Xi wħud

iffukaw iktar fuq il-ġid f’Malta u injoraw prattikament għalkollox is-sitwazzjoni internazzjonali. Fil-każ tal-

komponiment (3) kien hemm ideat differenti ta’ xi tfisser tikkommetti ruħek għal ħajtek. Il-maġġorparti tal-

kandidati kkonċentraw fuq li wieħed jieħu l-karriera bis-serjetà. Oħrajn ikkonċentraw fuq diversi temi bħal

studju, xogħol u familja. Ftit kienu dawk li saħqu fuq l-importanza li tikkommetti ruħek fil-ħajja miżżewġa

jew vokazzjonali. Fil-komponiment (4) kien hemm l-aħjar ideat. Dan is-suġġett aktarx laqat l-esperjenza tal-

kandidati. Fil-fatt kien hemm xi wħud mill-komponimenti li kienu tajbin ħafna b’esperjenzi realistiċi. L-inqas

ideat tajbin dehru fil-komponiment (5). F’dan il-każ kien hemm saħansitra xi kandidati li kkummentaw fuq l-

importanza tal-mezzi tal-komunikazzjoni biss jew l-importanza tal-komunikazzjoni fost il-popli permezz tal-

isport. Ftit kienu dawk li ddiskutew is-suċċess fl-isport permezz tal-mezzi tal-komunikazzjoni. Dan is-suġġett

intgħażel minn għadd żgħir ta’ kandidati.


Paġna 7 minn 18

Kummenti dwar aspetti oħra marbuta mal-komponiment

a) L-istil, l-struttura, l-għażla tal-vokabularju

Ta’ min isemmi li f’xi wħud mill-komponimenti kien hemm stil mexxej b’Malti idjomatiku u b’vokabolarju

varjat. Ħafna mit-tqassim tal-paragrafi kien tajjeb b’introduzzjoni u b’konklużjoni xierqa. L-ikbar nuqqas

inħass fil-punteġġjatura b’xi wħud baqgħu għaddejjin mingħajr l-użu tal-punt. Xi drabi kien hemm sentenzi

bla verb. Rigward il-vokabolarju ta’ min jirrimarka li ma naqasx l-użu ta’ kliem li fil-Malti ma jeżistix,

influwenzat l-iktar mill-Ingliż bħal minorità (minoranza), maġġorità (maġġoranza), ibbenefita (ibbenefika),

avverti (reklami), numbri (numri), developati (żviluppati), distingwizzjoni (distinzjoni).

Tajjeb iżda li nagħtu wkoll xi eżempji ta’ Malti tajjeb kif jidher f’dawn is-siltiet li ġejjin meħudin minn

komponimenti ta’ kandidati differenti:

“Jibqa’ l-fatt li fuq skala globali, il-ġid tad-dinja tassew jinsab għand il-ftit. Dan narawh fi studju wara studju,

u wieħed jista’ wkoll jasal għal konklużjoni bħal din meta jgħodd il-flejjes li għandhom il-biljunarji fuq il-listi

tal-Forbes u jqabbilhom ma’ ekonomiji ta’ pajjiżi sħaħ madwar id-dinja. Eżerċizzju matematiku bħal dan

diffiċli ma jqanqalx ċerta rabja... għalkemm xejn ma tieħu bi kbir meta tintebaħ li bosta nies ma jaraw xejn

ħażin f’dan. Il-biljunarji, huma, anzi l-idoli ta’ ħafna.”

(Silta mill-komponiment ‘Il-ġid tad-dinja jinsab għand il-ftit’)

“Il-bżonnijiet huma dawk il-ħtiġijiet li l-bniedem irid biex jgħix: l-għata, l-ikel u x-xorb u saqaf fuq rasu. Irridu

nagħrfu li l-ewwel saħħitna mbagħad il-ġid materjali. Persuna li qed tegħreq fil-lussu mhi xejn jekk hi nieqsa

minn ikel nutrittiv u iġjene tajba. Trid tgħix b’mentalità progressiva u mhux tara sa mnieħrek. Għada ħadd

ma rah, u għalhekk idealment iżżomm xi flus għal li jista’ jinqala’ u mhux tisfrutta l-kont bankarju. Ngħidu

aħna, il-mard hu bħal serp velenuż li jiġi fuqek f’salt wieħed u trid tkun felħan biex tiġġilidlu. L-istess f’ħajjitna,

il-flus għax-xiri ta’ mediċini u trattamenti huma l-lanza li biha tinfed is-serp.”

(Silta mill-komponiment ‘Ix-xiri bħala bżonn u bħala kapriċċ’)

“Ma niftakarx mument f’ħajti fejn il-mużika ma kinitx preżenti. Minn dejjem kienet għalija bħal triq li rrid

ngħaddi minnha; triq inevitabbli li ma nistax ninjora jien u nagħmel il-ħwejjeġ ta’ kuljum. Għalhekk nista’

ngħid li l-mużika kbirt magħha.”

(Introduzzjoni għall-komponiment ‘L-importanza tal-mużika f’ħajti’)

“Nemmen li anke min jiċħadha, il-mużika tinsab f’kull wieħed u waħda minna. Biss biss, it-taħbit tal-qalb

huwa ritmu, u r-ritmu huwa fuq xiex inhi msejsa l-mużika. Indur kemm indur u nipprova kemm nipprova,

nemmen li b’xi mod jew ieħor se nispiċċa nerġa’ lura għall-mużika tant li nazzarda ngħid li l-imħabba li għandi

lejn il-mużika tispiċċa mal-aħħar taħbita ta’ qalbi.”

(Konklużjoni tal-komponiment ‘L-importanza tal-mużika f’ħajti’)

b) Il-Grammatika

Ma nistgħux ngħidu li kien hemm ħafna żbalji serji tal-grammatka. L-iktar żbalji komuni kienu fin-nuqqas ta’

qbil fil-ġens u l-għadd kif juru dawn l-eżempji:


Paġna 8 minn 18

Il-mużika huwa xogħol (il-mużika hija xogħol); l-edukazzjoni xieraq (l-edukazzjoni xierqa); logħob ġodda

(logħbiet ġodda jew logħob ġdid); persuna jaħseb l-istess (persuna taħseb l-istess); persuna jesprimi ruħu

(persuna tesprimi ruħha); ix-xiri hija xi ħaġa (ix-xiri huwa xi ħaġa); il-kapitaliżmu hija sistema demokratika (il-

kapitaliżmu huwa sistema demokratika); is-sema mtliet (is-sema mtela); il-mużika jgħin (il-mużika tgħin); il-

mard ħadd ma jirbħilhom (il-mard ħadd ma jirbaħlu).

ċ) L-Ortografija

L-ortografija tibqa’ dejjem l-akbar problema għal ħafna kandidati. Għalkemm kien hemm għadd ta’ kandidati

b’ortografija kważi perfetta, kien hemm ħafna aktar li l-aktar li tilfu l-marki kien f’dan l-aspett. Ta’ min

jirrimarka li minn sena għal sena jirrepetu ruħhom l-istess żbalji minkejja li kull rapport jindikahom sena wara

l-oħra. Fost l-żbalji l-aktar komuni nistgħu nsemmu:

i) Il-kitba ta’ konsonanti doppji jew in-nuqqas tagħhom: proddott (prodott); aċess (aċċess); inġustizja

(inġustizzja); bżonnjuż (bżonjuż); jiżvilluppaw (jiżviluppaw); kemmxejn (kemxejn); semejt (semmejt); sarru

(saru).

ii) Żbalji fil-kitba tal-għ jew l-h: xogħolu (xogħlu); xogħolijiet (xogħlijiet); żagħżagħ (żgħażagħ); prezz għola

(prezz ogħla); jilqawlu (jilqgħulu); jistaw (jistgħu); jistgħanew (jistagħnew); tgħamel (tagħmel); maqgħuda

(magħquda); tgħażel (tagħżel); tagħlimt (tgħallimt); tigħx (tgħix); noqgħodu (noqogħdu); jilgħabu (jilagħbu);

tgħaqqdi (taqdi); għarmi (armi); toġobna (togħġobna); toqod (toqgħod); jidru (jidhru); noqodu (noqogħdu);

tati (tagħti); jaqtalek (jaqtagħlek); minajru (mingħajru); darkom/ dahrkom (daharkom); nismahom

(nismagħhom); nismgħa (nisma’); kerha (kera); nbagħtu (nbatu);

iii) In-nuqqas ta’ kitba tal-aċċent: liberta (libertà); obeżita (obeżità); diġa (diġà); realta (realtà); soċjeta

(soċjetà).

iv) Żbalji komuni oħra: tgħini (tgħinni); tgħina (tgħinha); m’huwiex (mhuwiex); huwa mportanti (huwa

importanti); la darba (ladarba); bħal ma (bħalma); kull ma (kulma); wiċċ’imb wiċċ (wiċċ imb wiċċ); per

eżempju (pereżempju); skond (skont); jixxi (jixtri); tal-llum (tal-lum); huma ukoll (huma wkoll).

It-Taqsira

Ħafna mill-kandidati marru tajjeb f’din it-taqsima. Ftit kienu dawk li jew kitbu aktar minn mitt kelma jew

ħafna inqas. Kien hemm min niżżel in-numru ta’ kliem li kiteb fl-aħħar tas-silta imma ma kienx jaqbel man-

numru li fil-fatt kien hemm. Kien hemm xi ftit każi ta’ kandidati li kkopjaw partijiet sħaħ mis-silta kelma

b’kelma u għaqqduhom flimkien. Kien hemm drabi fejn xi kandidati qasmu t-taqsira tagħhom f’paragrafi

skont kif dehru fis-silta oriġinali. Rigward is-silta nfisha kien hemm min ħawwad it-tifsira tal-kelma

professjoni mal-kelma professjonaliżmu u b’hekk qaleb is-sens.

Il-Lingwistika

F’din it-taqsima l-kandidati kellhom jagħżlu waħda minn dawn iż-żewġ mistoqsijiet:

1. 'Il-lingwa hija fenomenu tal-għaġeb li minnha nnifisha għandha biżżejjed mekkaniżmi li permezz

tagħhom issawwar, tibni u tifforma strutturi bażiċi ta' formazzjonijiet lessikali li għandhom tifsira." F'dan


Paġna 9 minn 18

il-kuntest tkellem dwar kif jaħdem il-Malti u agħti eżempji ta' kif l-għeruq, l-aktar ta' nisel Għarbi, u z-

zkuk ta' nisel Rumanz u Ingliż isawru kliem ġdid.

2. It-Trasferiment metaforiku u metonimiku huma parti integrali mill-proċess tal-bdil fit-tifsir tal-kliem.

Ikkummenta b’eżempji xierqa mill-Ilsien Malti.

Wieħed ma jistax ma jinnotax ħafna studju bl-amment minn komponimenti jew noti lesti. Kemm-il darba

nstabu komponiment wara ieħor kważi identiċi. Minħabba f’hekk għalkemm il-mistoqsija tkun twieġbet, ma

setax jonqos għadd ta’ materjal irrelevanti għall-mistoqsija mogħtija. Kien hemm ftit kandidati li ħarġu

għalkollox barra s-suġġett jew wieġbu b’mod li suppost kellu x’jaqsam mal-mistoqsija li ma għażlux.

Mistoqsija 1

Kien hemm kandidati li ma ntebħux li din il-mistoqsija kienet tiffoka fuq il-“morfoloġija” u minflok tkellmu

b’mod ġenerali fuq “Il-Malti lsien imħallat”. Pereżempju ngħataw listi sħaħ ta’ kliem ta’ nisel Għarbi, Sqalli-

Taljan, u Ingliż mingħajr ebda rabta mal-mistoqsija. Xi drabi ngħata tagħrif storiku bla bżonn. Minħabba li fil-

mistoqsija kien hemm il-kelma ‘tifsir’, xi kandidati bnew il-komponiment tagħhom fuq is-semantika. Din il-

mistoqsija kienet tiffoka fuq kif jinbena l-Malti mill-għeruq ta’ nisel Għarbi u miz-zkuk morfemiċi ta’ nisel

Rumanz u Ingliż. Xi drabi saret referenza għal formazzjonijiet morfoloġiċi bħal tqarwiż, akronomi. bi ftit li xejn

rabta mal-mistoqsija. Min-naħa l-oħra kien hemm oħrajn li semmew diversi aspetti ġenerali tal-morfoloġija

mingħajr referenza għall-mekkaniżmi li permezz tagħhom jissawwar kliem ġdid.

Mistoqsija 2

L-aħjar tweġibiet dehru għal din il-mistoqsija. Kien hemm għadd sabiħ ta’ kandidati li ġabu marki għoljin.

B’danakollu ma naqsux it-tweġibiet b’materjal irrelevanti. Kien hemm min ġabar fil-qosor it-tagħrif kollu li

hemm fl-esej “Is-Semantika” fit-textbook u b’hekk ħalla ftit spazju għall-metafora u għall-metonimja fit-

tweġiba tiegħu. Kien hemm ukoll min ħallathom mal-iperboli, mal-litoti, mal-omofoni, mal-omografi u mas-

sineddoki minkejja li jista’ jkollhom xi rabtiet żgħar magħhom.

Konklużjoni

Minkejja li din is-sena sar progress fil-livell tal-Malti ta’ ħafna kandidati, xorta hemm lok fejn il-livell jista’

jitjieb l-aktar fil-grammatika u fl-ortografija li jidhru li huma nuqqasijiet komuni fost ħafna kandidati. Kien

hemm ukoll każi relatati mal-użu żbaljat tat-terminoloġija bħal, pereżempju, dixxendenti flok antenati;

kolonji flok ħakkiema, element semantiku flok element semitiku; element romantiku flok element Rumanz;

ir-Rumani flok ir-Rumanz. Bi ftit aktar attenzjoni u jekk wieħed jagħti kas iktar ta’ x’jinkiteb f’dan ir-rapport,

xi nuqqasijiet m’għandhomx għalfejn jidhru aktar.


Paġna 10 minn 18

It-tieni karta

It-tieni karta tal-eżami kienet maqsuma fi tliet taqsimiet. Fl-ewwel taqsima l-kandidati ngħataw żewġ

mistoqsijiet dwar l-antoloġija Il-Poeżija Maltija (ed. Prof. Oliver Friggieri) li minnhom kellhom jagħżlu waħda.

Fit-tieni taqsima ngħataw erba’ mistoqsijiet dwar il-Monografiji Poetiċi, tnejn dwar il-poeżija ta’ Maria Grech

Ganado u u tnejn oħra dwar il-poeżija ta’ Pawlu Aquilina, li minnhom l-erbgħa kellha tingħażel waħda. Fit-

tielet taqsima ngħataw żewġ poeżiji li l-kandidati ma jkunux studjawhom, u riedu jagħmlu Analiżi Kritika ta’

waħda minnhom. Kull waħda minn dawn it-taqsimiet kellha għaxar marki, li jwasslu għal total ta’ tletin marka

għat-tieni karta tal-eżami.

Taqsima A: Il-Poeżija tas-Seklu XX

Il-mistoqsijiet li ngħataw f’din it-taqsima kienu kif ġej:

1. Il-poeta sikwit jesprimi ruħu bħala xi ħadd li jinsab xi mkien. Hekk jinbena l-ambjent li fih l-awtur isib

lilu nnifsu. Iddiskuti din it-tema fid-dawl tal-poeżiji Romantiċi u Moderni f’pajsaġġi differenti.

2. Il-poeżiji ta’ mħabba f’Il-Poeżija Maltija sikwit jesprimu s-sentimenti tal-poeta b’rabta ma’ ġrajjiet

partikolari. Ikkummenta fuq il-lingwaġġ figurattiv u t-ton f’dawn il-poeżiji.

F’dan il-livell huwa mistenni li l-kandidati jagħrfu jużaw il-komponiment letterarju biex jargumentaw b’mod

koerenti u b’koeżjoni dwar il-poeżiji li studjaw b’rabta ma’ dak li hu mitlub mill-mistoqsija. Ħafna mill-

kandidati hekk għamlu, iżda kien hemm numru sostanzjali minnhom li fil-komponiment letterarju tagħhom

irreferew għal numru kbir ta’ poeżiji bil-konsegwenza li kitbu minn sentenza sa tnejn dwar kull poeżija, u

b’hekk il-komponiment spiċċa qisu lista ta’ ħsieb ta’ poeżija wara l-oħra. Riżultat ta’ dan, l-argument ma kienx

żviluppat biżżejjed, kien hemm nuqqas ta’ koeżjoni, u l-komponiment letterarju spiċċa qisu lista ta’ poeżiji.

Għalkemm huwa indikat li jridu jiġu studjati għoxrin poeżija, ma jfissirx li trid issir refernza għalihom kollha.

Il-biċċa l-kbira ta’ dawk li għażlu l-ewwel mistoqsija għarfu li tittratta t-tema tal-pajsaġġ. Jidher ukoll li l-

mistoqsija kienet mifhuma tajjeb mill-biċċa l-kbira ta’ dawk li għażluha. Jidher li xi kandidati għalkemm

irreferew għal poeżiji relevanti, injoraw dik il-parti tal-mistoqsija li kienet tirrigwarda lill-poeta “bħala xi ħadd

li jinsab xi mkien.” Mill-banda l-oħra kien hemm xi ftit kandidati li rreferew għal poeżiji li ma jinsabux fl-

antoloġija Il-Poeżija Maltija fosthom Aqta’ Fjura u ibni Kamra ta’ Immanuel Mifsud, Progress ta’ Pawlu

Aquilina u oħrajn. Li wieħed jirreferi għal poeżiji oħrajn li l-istudent huwa familjari magħhom ma fiha xejn

ħażin, imma l-iżball huwa li dawn il-poeżiji jintużaw bħala referenza ewlenija għall-argument tagħhom, meta

l-mistoqsija ta’ din it-taqsima hija relatata ma’ Il-Poeżija Maltija.

It-tieni mistoqsija kienet xi ftit aktar impenjattiva, u dan jidher minn numru konsiderevali ta’ kandidati li ma

fehmuhiex tajjeb. Il-maġġoranza tal-kandidati fehmu (u kitbu) li l-mistoqsija tittratta r-Relazzjonijiet Umani,

u dan kien ċar biżżejjed fil-mistoqsija. Madankollu, numru ta’ kandidati ffukaw biss fuq l-aħħar parti tal-

mistoqsija, jiġifieri “ġrajjiet partikolari,” u għalhekk għamlu referenza għal poeżiji li jittrattaw it-tema tal-

Ġens Malti, b’ħafna referenzi għat-tempji preistoriċi, għall-ġrajja tal-Assedju l-Kbir, it-Tieni Gwerra Dinjija, u

l-bqija.


Paġna 11 minn 18

Huwa ta’ pjaċir li wieħed jinnota li numru ta’ kandidati jesprimu ruħhom b’lingwa idjomatika li jixhed li

għandhom ħakma tajba tal-lingwa. Xi eżempji huma:

“It-tfulija taret mar-riħ” - Il-Wied taż-Żebbuġi, Karmenu Vassallo.

“It-tifla dejjem sabitu bħala pilastru u spalla.” - Sentiment, Philip Sciberras.

“Hi gidmet ilsienha” - Relazzjoni, Maria Grech Ganado.

“Ir-raġel tagħha baqa’ jtiha bis-sieq” - Relazzjoni, Maria Grech Ganado.

“Ħass li ma setax joqgħod b’idu fuq żaqqu u ma jiddefendix l-ambjent.” - Iż-Żabra, Victor Fenech.

Mill-banda l-oħra, wieħed seta’ jinnota wkoll numru ta’ espressjonijiet żbaljati. Xi eżempji:

“It-twelid tal-ħija tiegħu” - Lil Ħija Jitwieled, Vincent Caruana.

“Attakk bombastiku” (bil-bombi) - Air Raid Billejl, Ġużè Delia.

“Il-poeta tmutlu l-miżżewġa tiegħu” - Il-Bejta, Anton Buttigieg.

“Imħabba suċċessiva” (suċċess fl-imħabba) - Il-Mewt tas-Sieħba, Anton Buttigieg.

“Ton kmandanti” (ton ta’ kmand) - Requiem għal Ommi, Oliver Friggieri.

“Ton feriċjuż” (feroċi) - Rendikont, Maria Grech Ganado.

Nuqqas ieħor li ma nistgħux ninjoraw huwa li kien hemm numru ta’ kandidati li kitbu kelmiet jew frażijiet bl-

Ingliż biex ifissru ruħhom meta faċilment setgħu użaw espressjoni bil-Malti.. Xi Eżempji:

“Il-ġrajja tal-prodigal son.” - Lil Ommi, Rużar Briffa.

“The show must go on.” - L-imħara, George Zammit.

“Iż-żagħżugħ jirrappreżenta l-eroj tal-medieval romance.” - Is-Siġra, Maria Grech Ganado.

Taqsima B: Il-Monografiji Poetiċi

Il-mistoqsijiet li ngħataw f’din it-taqsima dwar il-Monografija ta’ Maria Grech Ganado kienu kif ġej:

1. Fil-poeżija tagħha f’Monografija, Maria Grech Ganado titkellem dwar il-wirt ambjentali tagħna bħala

bnedmin u bħala Maltin. Iddiskuti.

2. F’Maria Grech Ganado jinħass li għalkemm kull persuna tfittex li tibni relazzjonijiet ma’ bnedmin oħra,

fl-aħħar mill-aħħar kull persuna tinsab weħedha. Taqbel ma’ din l-interpretazzjoni tax-xogħol ta’

Grech Ganado f’Monografija?

Fl-ewwel mistoqsija, wieħed jinnota li saret referenza għal ftit poeżiji marbutin mas-suġġett u, peress li ma

daħlux fil-fond ta’ kull poeżija li saret referenza għaliha, il-komponiment uħud mid-drabi ma kienx żviluppat

biżżejjed. Tali kandidati wrew li kellhom għarfien superfiċjali tal-poeżiji.


Paġna 12 minn 18

B’mod ġenerali jidher li l-kandidati kienu aktar komdi jwieġbu t-tieni mistoqsija u fil-fatt din il-mistoqsija

ntgħażlet minn numru ikbar ta’ kandidati. Huwa veru li fil-Monografija hemm ħafna iktar poeżiji li jittrattaw

dan is-suġġett, imma huwa fatt ukoll li dan is-suġġett ta’ relazzjonijiet jiġbed lill-kandidati aktar mis-suġġett

tal-mistoqsija l-oħra. Atitudni mifruxa fost ħafna kandidati hija li jirrepetu kontinwament frażijiet bħal, “Il-

poetessa tindirizza lil żewġha, lir-raġel tagħha,” u l-bqija. Ma jagħrfux li poeżija għandha tifsira universali, u

ħadd mill-kandidati ma semma din l-universalità tal-ħsieb.

Punt li ħareġ minn diversi tweġibiet huwa li wħud mill-poeżiji kienu interpretati letteralment u għaldaqstant

ma tantx kienu jagħmlu sens. Hekk, ngħidu aħna, kien hemm min kiteb:

“Meta r-raġel imsemmi f’din il-poeżija, minkejja li jtiha bis-sieq lill-persona, hu jitlobha ħuta u hi marret tistadlu għal waħda billejl.” (Ħuta) “Ippruvat tfittex l-imħabba billi ssajjarlu.” (Ħuta) “Hija impossibbli biex wieħed isib stilla fil-baħar.” (Stilla tal-Baħar) “Il-koppja kienu qed jieklu l-larinġ għad-dawl tal-qamar,” (Larinġa). F’dan il-każ partikolari ma tingħatax it-tifsira metaforika tal-larinġa, tal-flieli u tal-qamar kif imħaddmin mill-poetessa. “Ir-raġel saħansitra jkissrilha l-pjanti u nixxifhomlha.” (Gaea) “Titkellem fuq kif il-popolazzjoni tal-ħut qed tonqos.” (Ħuta)

Għal darb’oħra, fit-tweġibiet dwar Maria Grech Ganado spiss saret referenza għal poeżiji li ma jinsabux fil-Monografija, meta dan kien mitlub speċifikament fil-mistoqsija. Diversi kandidati għamlu referenza għal Jum San Valentin, Rendikont, u Maduma li kollha nkitbu minn Maria Grech Ganado, imma l-ebda waħda minnhom ma tinsab f’din il-ġabra. Il-mistoqsijiet li ngħataw f’din it-taqsima dwar il-Monografija ta’ Pawlu Aquilina kienu kif ġej:

1. Fil-poeżija tiegħu f’Monografija, Pawlu Aquilina jikteb ta’ spiss fuq l-ambjent li għex fih u fuq Malta b’mod ġenerali. Ikteb dwar il-lingwaġġ figurattiv li jinqeda bih l-aktar.

2. Fi wħud mill-poeżiji f’Monografija, Pawlu Aquilina jikteb dwar it-tmiem tal-ħajja permezz ta’ għadd

ta’ xbihat. Ikkummenta dwar dan. Il-biċċa l-kbira tal-kandidati li għażlu l-ewwel mistoqsija għarfu jwieġbu b’mod tajjeb, billi rreferew għall-poeżiji li jittrattaw din it-tema. Xi kandidati ma weġbux il-mistoqsija kif mistenni u fil-fatt kien hemm numru sostanzjali li kitbu biss fuq l-ambjent naturali. Ma fehmux li l-mistoqsija kienet tispeċifika “ambjent li għex fih,” u għalhekk suppost li kellhom jikkonċentraw fuq is-Siġġiewi u Malta b’mod ġenerali. Kien hemm saħansitra min irrefera għall-poeżija Tsunami fil-binja tal-argument meta l-poeżija tittratta dwar traġedja li laqtet poplu ta’ pajjiż barrani. Minbarra hekk, uħud kitbu l-ħsieb ta’ poeżija wara oħra, u injoraw il-fatt li l-mistoqsija kienet titlob minnhom analiżi dwar “il-lingwaġġ figurattiv” li ħaddem il-poeta. Jidher li l-maġġoranza tal-kandidati li għażlu t-tieni mistoqsija argumentaw b’mod koerenti dwar ix-xbihat li

ħaddem Aquilina. Jidher ċar li dawn fehmu tajjeb x’kienet titlob il-mistoqsija. Imma kien hemm numru ta’


Paġna 13 minn 18

kandidati li sempliċiment kitbu ħsieb wara ieħor ta’ poeżiji relatati mat-tema ta’ tmiem il-ħajja mingħajr ma

taw l-importanza mixtieqa lill-“għadd ta’ xbihat” li ħaddem il-poeta.

Taqsima Ċ: Il-Kritika Letterarja (Poeżija)

F’din it-tielet taqsima l-kandidati ngħataw żewġ poeżiji biex minnhom jagħżlu waħda u jagħmlu analiżi letterarja tagħha. Iż-żewġ poeżiji mogħtija huma Arloġġi ta’ Clifton Azzopardi, u Ħallih sieket illejla ta’ Karl Schembri. B’mod ġenerali jidher li Ħallih sieket illejla kienet magħżula minn numru ikbar ta’ kandidati minn dawk li għażlu Arloġġi. Kien innotat li ħafna kandidati kkummentaw dwar jekk il-poeżija hijiex tradizzjonali jew moderna. U mhux darba jew tnejn jiżbaljaw. Dan għaliex jiddeċiedu jekk il-poeżija hijiex waħda jew l-oħra skont kriterji żbaljati. Diversi kandidati kitbu dikjarazzjonijiet ta’ dan it-tip: “F’din il-poeżija tradizzjonali, għax għandha binja regolari, insibu ...” jew, “Il-poeżija hija tradizzjonali għax għandha l-użu tar-rima w [u] punteġġjatura.” (Ħallih sieket illejla). Punt importanti li hemm bżonn nikkummentaw dwaru huwa t-tħaddim tal-figuri tat-taħdit li huma għodda ewlenija tal-poeta. Għalkemm numru kbir ta’ kandidati jagħrfu liema huma l-figuri importanti tal-poeżija rispettiva, u jikkummentaw tajjeb dwarhom, hemm oħrajn li dan ma jagħmluhx. Bosta kandidati jsemmu l-figura tat-taħdit partikolari mħaddma f’xi parti tal-poeżija, imma ma jiktbu xejn dwar l-effett li l-poeta joħloq biha. Xi wħud kitbu, “Juża l-personifikazzjoni fit-tieni u fit-tielet vers, kif ukoll l-anafora fit-tielet u r-raba’ vers,” iżda minbarra li ma nkitbux il-figuri tat-taħdit lanqas inkitbu l-effetti li joħolqu u l-funzjoni tagħhom fil-poeżija. Fl-analiżi tal-poeżija Arloġġi, il-biċċa l-kbira ta’ dawk li għażluha ħadu l-ispunt mill-isem innifsu u interpretaw il-poeżija bħala waħda li tittratta ż-żmien għaddej. Numru minnhom għarfu janalizzaw b’mod tajjeb l-elementi letterarji li ħaddem il-poeta. Imma kien hemm numru sostanzjali li interpretaw il-poeżija letteralment. Ngħidu aħna, meta l-poeta kiteb fl-aħħar strofa “mimlija stejjer fis-sakra” kien hemm kandidati li fissruha letteralment u kitbu li l-poeta “filgħaxija jmur jixrob u jispiċċa fis-sakra,” u “għalhekk jitbandal bħal pendlu,” jew “Jidher li l-protagonist qed iqum minn lejl barra jixrob u jiddeverti,” jew saħansitra, “jagħmel referenza għall-ħela u x-xorb żejjed.” Meta l-kandidati rreferew għat-tema/temi tal-poeżija Ħallih sieket illejla, il-maġġoranza għarfu li t-temi ewlenin huma l-imħabba u s-skiet. Imma numru sostanzjali kitbu li t-tema hija n-natura: “L-għan tal-poeta hu sabiex iġiegħel ’il-qarrej japprezza n-natura.” Ma fehmux li l-poeta qed juża lin-natura bħala metafora biex tirreferi għall-ħsus tal-persona. Meta l-kandidati kitbu dwar il-metrika mħaddma mill-poeta, il-maġġoranza ddeskrivew is-sillabar, l-istrofi, ir-rima u l-bqija b’mod tajjeb. Imma kien hemm numru ta’ kandidati li żbaljaw fir-rima: kien hemm min kiteb tajjeb li r-rima ta’ Ħallih sieket illejla hija rima mqabbża, imma kien hemm oħrajn li kitbu li r-rima hija waħda mbewsa, li mhuwiex il-każ. Oħrajn jidher li għandhom nuqqas ta’ għarfien dwar versi watja u versi tronki, għax ma jiddistingwux bejniethom. Huwa ta’ sodisfazzjon kbir li wieħed jinnota li xi wħud mill-analiżi huma ta’ livell għoli.Xi ftit kandidati

saħansitra kkummentaw dwar il-piedi li ħaddem il-poeta fil-versi tiegħu, bħal trokew, ġjambu, amfibrakkju,

anapest u l-bqija.


Paġna 14 minn 18

Kumment ġenerali fuq it-tieni karta

Il-maġġoranza tal-kandidati kellhom numru kbir ta’ żbalji ortografiċi u sintattiċi fit-tweġibiet tagħhom anke f’din il-karta. F’dan il-livell wieħed ma jistenniex li jiltaqa’ ma’ żbalji ta’ dan it-tip: “lidentità tagħna, listess, limmaġinazzjoni, limportanza”. Osservazzjoni oħra hija l-użu żbaljat tal-kelma “fejn” minflok “meta” : “Kien hemm żmien fejn l-imħabba kienet reċiprokata,” “jiġi waqt fil-ħajja tal-poetessa fejn issib il-milja tagħha.” Punt ieħor li rridu nikkummentaw dwaru huwa li kultant jinkiteb materjal li fil-poeżija li qiegħda ssir referenza għaliha ma jissemmiex.. Xi eżempji:

“Qatt ma għax [għex] m’ommu u missieru kif ukoll ħutu, ma jħossux parti min-nukleu familjari. Huwa jgħid li dejjem zijietu jew in-nanniet għamlulu l-affarijiet li suppost ommu kellha tagħmel.” - Demgħat tas-Silġ, Mario Azzopardi. “Dik il-ġurnata kienet l-aħħar ġurnata li l-poeta ra lil ħuh qabel miet.” - Tiftakar, Ħi? Ġużè Delia. “Meta jsemmi liċ-Ċittadella,” - Gelmus, George Zammit. “Il-poeta jagħti struzzjonijiet biex meta jidħlu fil-Ħolma ta’ Alla ineħħu ż-żarbun.” - Il-Ħolma t’Alla, Anton Buttigieg. “In-nies ikunu qed iparlaw u jissindikaw.” - Duluri, Mario Azzopardi. Ħaġar Qim “ilu żmien fostna u bosta skejjel iħajru lill-istudenti biex imorru jżuruh.” - F’Ħaġar Qim, Maria Grech Ganado. “Matul il-poeżija naraw il-firda li minn raġel u mara jsiru żewġ kuntratturi.” (Il-kuntratt ta’ separazzjoni!) - Qsim, Maria Grech Ganado. “Hi [il-poetessa] ħarġet applikazzjoni għal ġardinar.” - Post Vakanti, Maria Grech Ganado. Il-poetessa “titlob lill-perit ta’ din id-dar biex jaqsam kollox bejn tnejn.” - Qsim, Maria Grech Ganado. Pawlu Aquilina “Ikompli jurina ... kemm irnexxielu jikteb poeżiji ġewwa fih.” - Fil-Ġnien ta’ Tarf ir-Raħal, Pawlu Aquilina. “Ġiet effettwata b’mod negattiv mill-bini bla rażan u arja mniġġsa.” - Progress, Pawlu Aquilina.

Xi kandidati għażlu li jiktbu vokabularju bombastiku biex isaħħu l-idea. Kien hemm min kiteb: “ideat u figuri

brillanti...” fil-poeżija Ħallih sieket illejla, “il-prinċep liriku,” b’referenza għall-poeta Rużar Briffa jew “il-poeti

tal-ħila tal-poeżija....” u bosta oħrajn.


Paġna 15 minn 18

It-tielet karta

Taqsima A: Id-Drama

Il-mistoqsijiet f’din it-taqsima kienu dawn li ġejjin u l-kandidati kellhom iwieġbu waħda minnhom:

1. Aktar milli fuq l-azzjoni, Qabel Tiftaħ l-Inkjesta ta’ Alfred Sant huwa mibni fuq l-argumenti. Id-dramm

ilaqqa’ ideat differenti flimkien u b’dan il-mod jasal għall-għeluq tiegħu. Iddiskuti dan l-aspett b’rabta mat-

test.

2. Agħżel persunaġġ minn Qabel Tiftaħ l-Inkjesta ta’ Alfred Sant u fisser għaliex l-iżvilupp li jseħħ fih jagħmlu

karattru ewlieni tad-dramm.

3. Menz ta’ Francis Ebejer jippreżenta persunaġġi li l-individwalità tagħhom toħroġ mill-kunflitt li għandhom

mal-oħrajn. Iddiskuti.

4. Menz ta’ Francis Ebejer hu dramm li juri l-kuntrast fi ħdan il-kuxjenza tal-istess persuna. Menz huwa timidu

waqt li huwa wkoll ribell. Iddiskuti.

Bħalma ġara f’dawn l-aħħar snin, il-maġġoranza tal-kandidati wieġbu l-mistoqsija relatata ma’ Menz. Fil-fatt,

kienu ftit dawk li għażlu li jwieġbu l-mistoqija relatata mad-dramm ta’ Sant.

Meta kkumparata maż-żewġ taqsimiet l-oħra f’din il-karta, il-kandidati l-aħjar li marru f’din it-taqsima. Ħafna

kandidati wrew li kienu ppreparati sew fit-tweġiba tagħhom u ntlaħaq livell għoli ta’ ħsieb, analiżi u

espressività.

Fil-każ tal-mistoqsijiet relatatati mad-dramm ta’ Sant, il-waħdiet li għażlu li jwieġbu waħda mit-tnejn tista’

tgħid li lkoll kienu ppreparati sew. Fiż-żewġ mistoqsijiet, il-kandidati għarfu jibbażaw l-argumentazzjoni

tagħhom b’referenzi kontinwi għat-test.

Il-livell għoli milħuq mill-kandidati li għażlu li jwieġbu waħda mill-mistoqsijiet ta’ Sant jirrepeti ruħu f’numru

ħafna akbar fl-esejs li wieġbu l-mistoqsijiet relatati mad-dramm ta’ Ebejer. Dawn tista’ tgħid li kienu

maqsumin bin-nofs, jiġifieri bejn wieħed u ieħor, nofs il-kandidati wieġbu mistoqsija numru 3 u n-nofs l-ieħor

wieġeb mistoqsija numru 4.

Mistoqsija numru 3 kienet titlob lill-kandidati biex jiddiskutu l-idea li l-individwalità tal-personaġġi fid-dramm

tinħareġ mill-kunflitti li jinqalgħu mal-oħrajn. Kienu ħafna li ffokaw fuq il-kunflitti ta’ bejn Menz u Ġorġ fuq

naħa, u Menz u l-folla fuq in-naħa l-oħra. Fl-istess ħin bosta kandidati għarfu joħorġu d-differenza fin-natura

taż-żewġ kunflitti. Biex isostnu l-punt tagħhom dawn il-kandidati għamlu użu mid-distinzjoni bejn

individwalist parzjali u inkonxju, u individwalist sħiħ li jemmen fl-ideal tar-rivoluzzjoni. B’hekk intweriet il-

ħila tal-kandidati li fil-qari tagħhom tat-test ma jibqgħux fuq livell superfiċjali, u minflok jaqbdu l-kumplessità

li biha Ebejer jirrappreżenta l-personaġġi li joħloq u l-interazzjoni ta’ bejniethom.

Fil-mistoqsija numru 4 l-kandidati kienu mitluba janalizzaw il-kunflitt fi ħdan il-ġewwieni tal-istess karattru.

Sabiex jintlaħaq dan il-għan, kien mistenni mill-kandidati li janalizzaw il-paradoss fi ħdan il-kuxjenza ta’ Menz.

Kienu bosta dawk li għarfu joħolqu distinzjoni bejn ir-ribelljoni mrażżna ta’ Menz u l-mod mhux ikkontrollat

li bih jirribella Ġorġ. Permezz ta’ din id-distinzjoni huma setgħu jirrikonċiljaw is-sens ta’ ribelljoni u l-karattru


Paġna 16 minn 18

timidu ta’ Menz. Bħalma seta’ jiġi nnotat fit-tielet mistoqsija, hawnhekk ukoll il-biċċa l-kbira tal-kandidati

għarfu jinterpretaw sew id-dimensjoni simbolika tat-test biex isaħħu l-argumentazzjoni tagħhom.

Tajjeb li wieħed jinnota li kien hemm min fetaħ it-test lejn testi oħra u qabbel lil Ġorġ ma’ Jumi Ħarr, il-

protagonist tar-rumanz L-Għar tax-Xitan ta’ J. J. Camilleri minħabba l-mod li bih jirreaġġixxu kontra s-soċjetà

li jgħixu fiha. Ma’ dan jista’ jiżdied l-isforz ta’ ċerti kandidati li għarfu jorbtu t-temi ewlenin tad-dramm ma’

realtajiet li jingħexu fil-ħajja ta’ kuljum, bit-test studjat jibqa’ ċ-ċentru tal-argumentazzjoni. L-estensjoni tat-

testi letterarji lejn il-ħajja ta’ kuljum tkompli tgħin fil-maturità tal-kandidat.

Taqsima B: In-Narrattiva

F’din it-taqsima l-kandidati kellhom iwieġbu waħda minn dawn il-mistoqsijiet:

1. Iddiskuti l-prinċipji u l-valuri ewlenin li Lino Spiteri jagħtihom importanza f’Ħala taż-Żgħożija u Stejjer Oħra

u kif jinqeda bir-rakkonti biex jagħti eżempji realistiċi tagħhom.

2. Ħala taż-Żgħożija u Stejjer Oħra ta’ Lino Spiteri huwa mibni fuq għadd ta’ karattri li fosthom hemm uħud

li huma aktar importanti mill-oħrajn. Ikteb dwar karattru li jidhirlek li għandu funzjoni importanti fil-ktieb

għax bil-mod kif jinbena mill-awtur iwassal il-preokkupazzjonijiet ewlenin tal-ġabra kollha.

3. F’Leli ta’ Ħaż-Żgħir, Ġużè Ellul Mercer jippreżenta karattru li jinsab għaddej minn kriżi ta’ identità. Iddiskuti

b’referenza għall-ideat u l-azzjonijiet tal-karattru.

4. Leli ta’ Ħaż-Żgħir ta’ Ġużè Ellul Mercer juri kemm hija importanti l-edukazzjoni, imma fl-istess ħin jorbotha

mal-ġenn. Iddiskuti.

Kien hemm bilanċ fl-għażla bejn Ħala taż-Żgħożija u Leli ta’ Ħaż-Żgħir. Meta kkumparata maż-żewġ taqsimiet

l-oħra, f’din it-taqsima nkisbu aktar marki mit-taqsima tal-kritika prattika, imma l-kandidati marru ftit anqas

tajjeb minn kif marru fit-taqsima tad-drama.

Rigward in-novelli ta’ Lino Spiteri, il-maġġoranza kbira tal-kandidati evitaw mistoqsija numru 2. Dawk li

għażlu li jwieġbu mistoqsija numru 1, fil-biċċa l-kbira tagħhom kienu kapaċi jisiltu l-prinċipji u l-valuri ewlenin

li Spiteri ttratta fin-novelli. Il-kandidati l-aktar li ffukaw fuq l-aspetti ambjentali, politiċi u morali, u kienu

bosta li rnexxielhom isostnu l-argumentazzjoni tagħhom bl-utilizzar ta’ siltiet rilevanti, flimkien ma’

kwotazzjonijiet li jsaħħu dak li ġie argumentat.

Fil-każ tal-mistoqsijiet marbutin mat-test ta’ Ellul Mercer, kienu aktar dawk il-kandidati li ppreferew iwieġbu

mistoqsija numru 4 milli mistoqsija numru 3. Il-biċċa l-kbira tal-kandidati li wieġbu mistoqsija numru 3 kienu

kapaċi jitraċċaw il-kriżi ta’ identità mġarrba minn Leli Braġ tul ir-rakkont. Biex isostnu l-argumentazzjoni

tagħhom issemmew diversi fatturi, fosthom id-diskrepanza bejn il-prinċipji tat-twemmin li fihom trabba Leli,

u t-tagħlim li beda jieħu mill-qari ta’ ċerti kotba. Diversi kandidati kienu kapaċi jargumentaw li l-istess

diskrepanza wasslet lil Leli biex ma jibqax jagħmel distinzjoni bejn x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin. L-istess

kandidati identifikaw it-telfien tal-boxxla morali bħala l-kawża ewlenija li ressqet lil Leli lejn il-ġenn.

Il-mistoqsija numru 4 offriet sfida lill-kandidati biex jaqbdu l-kumplessità li biha hija rrappreżentata l-kisba

tal-għarfien fir-rakkont ta’ Ellul Mercer. Jidher li ma kinux ftit dawk li għarfu jaqbdu l-ambigwità fil-

preżentazzjoni tal-edukazzjoni tul ir-rakkont. Dawn il-kandidati argumentaw li minn banda jinħass il-bżonn


Paġna 17 minn 18

tagħha fi żmien fejn l-injuranza kienet il-kawża ewlenija għall-faqar. Biex jillustraw dan il-punt kienu bosta li

taw deskrizzjoni tajba tal-kundizzjonijiet koroh li r-rumanzier jiddeskrivi fir-rakkont, l-aktar bl-għoti ta’

dettalji preċiżi dwar Sqaq id-Dlam. Mill-banda l-oħra, l-istess kandidati għarfu jillustraw ukoll l-impatt

negattiv imħolli mill-qari ta’ ċerti kotba fuq il-protagonista tar-rakkont.

B’mod ġenerali bosta kandidati marru tajjeb f’din it-taqsima u wrew li jafu li kienu mistennija janalizzaw ir-

rakkont li jsawwar novella jew rumanz. Fil-fatt kienu ħafna minnhom li wara li stħarrġu sewwa x’riedet tgħid

il-mistoqsija, wieġbu tajjeb u b’referenza għat-test. Minkejja dan, għalkemm din is-sena kien innotat progress

fuq is-snin l-imgħoddija, xorta jibqa’ dawk il-ftit li flok jibnu argumentazzjoni jispiċċaw jirrakkontaw il-ġrajja

tan-novella jew tar-rumanz. Huwa ideali li l-kandidati jkunu mrawmin fil-ħila li janalizzaw ir-rakkont skont is-

sinifikat tiegħu, u mhux fil-ħila li jirriproduċu r-rakkont fi kliemhom. L-iskop tal-karta tal-eżami fil-livell

avvanzat hu li jrawwem lill-kandidati fil-kompetenza tal-kitba raġunata, marbuta ma’ punt speċifiku, kif

mogħti fil-mistoqsija.

Ma’ dan, l-Eżaminaturi jħossuhom fid-dmir li jwissu kontra r-riproduzzjoni ta’ komponimenti lesti minn qabel,

u minflok jinkoraġġixxu lill-kandidati biex jiżvolġu l-argumentazzjoni skont il-mistoqsija li jwieġbu.

Taqsima Ċ: Il-Kritika Letterarja (Proża)

F’din it-taqsima l-kandidati jingħataw żewġ siltiet ta’ proża li qatt ma jkunu raw biex janalizzaw waħda

minnhom. Jista’ jingħad li kien hemm bilanċ bejn il-kandidati li għażlu s-silta ta’ Joseph Falzon misluta minn

Vażett Dmugħ u Rakkonti Oħra, u dawk il-kandidati li ppreferew is-silta ta’ Ġużè Muscat Azzopardi misluta

minn Toni Bajjada. Kif ingħad aktar ’il fuq, il-kandidati marru l-anqas tajjeb f’din it-taqsima.

Kien innotat li bosta kandidati taw attenzjoni żejda lil elementi li la jikkonċernaw l-aspett narrattiv tas-silta,

u lanqas jixħtu dawl fuq l-iżvilupp tagħha. Termini li normalment ikunu utilizzati fl-analiżi tal-poeżija jistgħu

jkunu utli għall-kritika tal-proża. Imma importanti wieħed jisħaq li dawn għandhom isieħbu t-termini

marbutin mal-analiżi tan-narrattiva. Anzi ladarba l-eżerċizzju jevalwa l-kapaċità tal-kandidati li janalizzaw

silta proża, huma t-termini narratoloġiċi li għandhom jingħataw l-aktar importanza.

Dan jgħodd ukoll għall-applikazzjoni tal-għarfien misluf mil-Lingwistika. Li tgħid il-kliem fis-silta hux ġej mis-

Semitiku, mit-Taljan jew mill-Ingliż huwa eċerċizzju li fil-kritika prattika tal-proża huwa rrakkomandat biss

sakemm jixħet dawl fuq is-silta. Pereżempju kien hemm numru konsiderevoli ta’ kandidati li għarfu jorbtu l-

għażla tal-kliem mal-qagħda kontemporanja li fi ħdanha tiżvolġi s-silta ta’ Falzon. Dawn il-kandidati wrew li

espressjonijiet bħal “ħbieb daħna” u “infaqa’ bl-ismack” jevokaw iż-żmien kontemporanju li fih tiżvolġi s-

silta. Huwa dan it-tip ta’ analiżi li hu ssuġġerit li għandu jsir.

Żball komuni li seta’ jiġi osservat kien in-nuqqas ta’ distinzjoni bejn l-awtur u n-narratur. Ħafna kandidati

interpretaw is-silta ta’ Falzon bħala awtobijografika, u tul l-analiżi tagħhom irreferew kontinwament għall-

awtur flok għan-narratur. Żball ieħor huwa li xi wħud attribwew il-fakultà tal-omnixxenza lin-narratur fl-

ewwel persuna meta dan, mid-definizzjoni tiegħu, normalment huwa limitat fl-għarfien.

Għal darb’oħra, ħafna kandidati ħawdu s-silta proża mal-poeżija, u għalhekk jispiċċaw jirreferu għall-awtur

bħala poeta, għas-silta bħala poeżija, għal-linji bħala versi u l-paragrafi bħala strofi. Xi wħud anki ttrattaw is-

silta daqslikieku kienet poeżija. Dawn spiċċaw jitkellmu fuq elementi bħall-alliterazzjoni u ċ-ċesura, li


Paġna 18 minn 18

normalment jappartienu għall-analiżi tal-ġeneru tal-poeżija. Dawn in-nuqqasijiet xejn ma jgħinu biex jitjieb

il-livell tal-analiżi kritika tal-proża.

Kien innotat li bosta kandidati nħlew jirriproduċu s-silta fi kliemhom minflok janalizzaw l-elementi narrattivi

li jsawruha. Fil-fatt, għadd sostanzjali ta’ kandidati ntilfu jiktbu x’qiegħed jgħid l-awtur fi kliemhom, mingħajr

ma għamlu analiżi kritika. Għadd ieħor sostanzjali ta’ kandidati għamlu l-iżball li jinnotaw l-elementi li jsawru

r-rakkont mingħajr ma esploraw x’funzjoni jaqdu fis-silta. L-analiżi ta’ dawn, għalhekk, irrendiet ruħha għal

lista ta’ elementi mingħajr ebda sforz biex ikun analizzat kif setgħu kkontribwew għall-iżvilupp tematiku tas-

silta. Dawn il-kandidati jidhru li għadhom ma jafux sew kif għandhom janalizzaw test letterarju.

Fuq nota pożittiva, jista’ jingħad li l-kandidati kollha kienu kapaċi jidentifikaw it-tip ta’ narratur li qiegħed

jirrakkonta s-silta, narratur fl-ewwel persuna fil-każ tas-silta ta’ Falzon, u narratur fit-tielet persuna fis-silta

ta’ Muscat Azzopardi. Anki dawk li utilizzaw it-termini aktar reċenti, jiġifieri n-narratur awtodijeġetiku u n-

narratur eterodijeġetiku kienu korretti fl-applikazzjoni tagħhom. Huwa ssuġġeriet li l-kandidati jibdew

jagħrfu jesploraw l-impatt tal-għażla tat-tip ta’ narratur fuq l-iżvolġiment tas-silta, u jiġu inkoraġġiti jiffokaw

fuq elementi narrattivi bħall-karatterizzazzjoni, l-ambjentazzjoni u d-dimensjoni temporali tar-rakkont.

Kummenti ġenerali fuq it-tielet karta

Hemm bżonn li tinġibed l-attenzjoni fuq xi nuqqasijiet li rrepetew ruħhom. Nuqqas minnhom jinħass fil-mod

li bih jintużaw il-kwotazzjonijiet. Kienu bosta l-kandidati li wrew diffikultà biex jagħmlu użu tajjeb mill-

kwotazzjonijiet li jkunu studjaw. Dawn spiċċaw jitfgħu fl-esej il-kwotazzjoni mingħajr ma jagħmlu ebda sforz

biex jintegrawha mal-kuntest li fih titqiegħed. Ir-riżultat ta’ dan in-nuqqas hu li s-sentenza li tkun tinkludi l-

kwotazzjoni tispiċċa ma tagħmilx sens. Nuqqas ieħor li jista’ jitranġa bi ftit aktar attenzjoni hu li spiss ma jsirx

użu mill-virgoletti biex ikun identifikat isem in-novella. M’hemmx dubju li l-eliminazzjoni ta’ dawn in-

nuqqasijiet għandha ttejjeb il-livell milħuq.

Fattur ieħor li hemm bżonn iżjed attenzjoni dwaru hu li ta’ sikwit dehru żbalji ortografiċi elementari li

għandhom ikunu eliminati, bħalma huma żbalji tal-artiklu, fejn jitpoġġew l-‘għ’ u l-‘h’, u l-għeruq tal-

kelmaKien innotat li kien hemm xi kandidati li wrew nuqqasijiet serji f’dik li hi l-idjoma Maltija u l-binja

sintattika. Oħrajn, ukoll mhux fi kwantitajiet kbar, urew diffikultà biex isibu l-kelma adatta fil-kuntest.

Minkejja dawn in-nuqqasijiet, wieħed m’għandux inaqqas mill-fatt li f’din il-karta l-kandidati marru tajjeb.

Jekk wieħed mill-għanijiet ewlenin tagħha hu li tkun assessjata l-kapaċità tal-kandidati li jesprimu rwieħhom

tajjeb b’Malti mirqum u idjomatiku, kienu bosta dawk li rnexxielhom jilħqu dan il-għan. Fl-aħħar mill-aħħar,

jista’ jingħad li l-livell milħuq mill-kandidati fil-mod li bih jesprimu l-ideat tagħhom u jibnu l-argumentazzjoni

mitluba mill-mistoqsija huwa kriterju ewlieni li jiddetermina u jistabbilixxi l-grad miksub minnhom.

Iċ-Chairperson

Il-Bord tal-Eżaminaturi 2019

advanced maltese examiners' report - um

Documents