www.i-reporter.gr // www.i-reportergr.com ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ: ΣΦΑΙΡΕΣ

ΣΤΑ ΚΟΡΜΙΑΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

ΣΑΝ ΤΑΝΚΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ» ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΧΑΛΑΖΙΑΣ

ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΦΟΝΤΙΝΑΣ

AΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

ΜΙΜΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣΑΡΘΡΑ:ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΟΣΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΗΣΑΝ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ

ΛΙΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΟΥΡΜΠΕΛΟΣ

++

++

+

πολυτεχνείο

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου __________________________

Η Εξέγερση του Πο-λυτεχνείου το Νοέμ-βριο του 1973 ήταν η κορυφαία αντιδι-

κτατορική εκδήλωση και ουσια-στικά προανήγγειλε την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρ-χών, η οποία από τις 21 Απρι-λίου 1967 είχε επιβάλλει καθε-στώς στυγνής δικτατορίας στη χώρα.

Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνη-σε στις 14 Φεβρουαρίου 1973, όταν ξεσηκώθηκαν οι φοιτητές της Αθήνας και συγκεντρώθη-καν στο Πολυτεχνείο. Ζητού-σαν την κατάργηση του Ν.1347, ο οποίος προέβλεπε την υπο-χρεωτική στράτευση όσων ανέ-πτυσσαν συνδικαλιστική δράση

κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία, παραβιάζο-ντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του ιδρύμα-τος, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της «περιύβρισης αρχής». Οι 8 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές, ενώ περί-που 100 άλλοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.

Επτά ημέρες μετά τα πρώτα γε-γονότα του Πολυτεχνείου, στις 21 Φεβρουαρίου οι φοιτητές κα-τέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα, προβάλ-λοντας τα συνθήματα «Δημο-κρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία». Η αστυ-

νομία επενέβη και πάλι για να καταστείλει την εξέγερση, αλλά η βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής ενί-σχυσε ακόμη περισσότερο την αγωνιστικότητά τους.

Η εξέγερση που ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου του 1973 επρό-κειτο να αποτελέσει την κορύ-φωση των αντιδικτατορικών εκ-δηλώσεων. Το πρωί εκείνης της ημέρας οι φοιτητές συγκεντρώ-θηκαν στο προαύλιο του Πολυ-τεχνείου και αποφάσισαν την κήρυξη αποχής από τα μαθήμα-τα, με αίτημα να γίνουν εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, όπως είχε ανακοινώσει

i Reporter

πολυτεχνείοτο στρατιωτικό καθεστώς .

Ακολούθησαν συνελεύσεις φοι-τητών στην Ιατρική και στη Νο-μική σχολή. Οι φοιτητές της Νο-μικής εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητι-κών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμά-των, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προ-ϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών.

Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, αλλά και άλλοι που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία.

Για το σκοπό αυτό άρχισε να λειτουργεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός, αρχικά στο κτίριο του Χημικού και αργότερα στο κτίριο των Μηχανολόγων, με εκφωνητές τη Μαρία Δαμανάκη και τον Δημήτρη Παπαχρήστου. Επιπλέον, στο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκαν πολύγραφοι, που δούλευαν μέρα

- νύχτα, για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων. Συγκροτήθηκαν συνεργεία φοιτητών, που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί, για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο, ενώ ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου,

ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.

Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο και να ακροβολήσει σκοπευτές στα γύρω κτίρια. Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοανεγειρόμενες οικοδομές, και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα, η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει το στόχο της, την καταστολή της εξέγερσης.

Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, όταν διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να εισέλθει στο Πολυτεχνείο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρματα μάχης κατέβηκαν από το Γουδί προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρα, αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του ιδρύματος και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.

i Reporter

i Reporter

Το χρονικό __________________________

Την Πέμπτη 15 Νο-έμβρη 1973, η κατά-ληψη αποτελεί πόλο έλξης του λαού της

Αθήνας που αρχίζει να συρρέει στο Πολυτεχνείο. Ως τις 9.30 το βράδυ η κατάληψη έχει πυ-κνώσει ενώ ο λαός στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους, φωνάζει αντιαμερικανικά και αντιχουντικά συνθήματα.

Οι συγκεντρωμένοι παραμέ-νουν όλη τη νύχτα για συμπα-ράσταση στους φοιτητές της κατάληψης του Πολυτεχνείου.

Η ανταπόκριση του κόσμου ξε-περνά κάθε προσδοκία και για πρώτη φορά δημιουργείται η πεποίθηση ότι η χούντα μπο-

ρεί να πέσει. Ταυτόχρονα οι συνελεύσεις δίνουν και το ιδε-ολογικό στίγμα του αγώνα.

Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη 1973 μπαίνουν σε λειτουργία οι πομποί του ραδιοφωνικού σταθμού στους 1.050 χιλιόκυ-κλους που μεταφέρουν το μή-νυμα του αγώνα σε όλη την Αθήνα που παρακολουθεί τα γεγονότα.

Στις 9 το πρωί στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα και σχη-ματίζονται δύο μεγάλες δια-δηλώσεις στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου.Το μεσημέρι επιτροπή των αγροτών από τα Μέγαρα, που είχαν ξεσηκωθεί ενάντια στις

απαλλοτριώσεις της γης τους, επισκέπτονται τη Συντονιστι-κή Επιτροπή και ο σταθμός μεταδίδει: «Ο λαός των Με-γάρων στέκεται και υπόσχε-ται να αγωνιστεί στο πλευρό του φοιτητικού και εργαζόμε-νου λαού... Ο αγώνας είναι κοι-νός... Δεν είναι μόνο για την πόλη των Μεγάρων ή το Πο-λυτεχνείο... Είναι για την Ελ-λάδα. Για το λαό της που θέλει να καθορίσει τη ζωή του. Να πορευτεί στο δρόμο της προ-κοπής. Βασική προϋπόθεση, η ανατροπή της δικτατορίας και η αποκατάσταση της δημο-κρατίας».

Οι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο τραγουδάνε το

πολυτεχνείο

i Reporter

«πότε θα κάνει ξαστεριά».Το απόγευμα οι διαδηλωτές στο χώρο γίνονται χιλιάδες με συμμετοχή των εργατών. Έτσι στις 6 το απόγευμα αρχίζουν οι συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας με πολλούς τραυ-ματίες.Στις 7 το απόγευμα μεγάλη δι-αδήλωση κατευθύνεται στο Πολυτεχνείο και η Αστυνομία χτυπάει. Εμφανίζονται τεθω-ρακισμένα της Αστυνομίας και πέφτουν οι πρώτοι πυροβολι-σμοί. Στη Σόλωνος, στην Κά-νιγγος, στη Βάθη, στην Αρι-στοτέλους, στην Αλεξάνδρας, στην πλατεία Αμερικής γίνο-νται μάχες σώμα με σώμα.

Στις 9.30 η Αστυνομία απαγο-ρεύει την κυκλοφορία στο κέ-ντρο της Αθήνας μέχρι νεοτέ-ρας διαταγής.

Στις 11 το βράδυ ο ραδιοσταθ-μός και τα μεγάφωνα καλούν τον κόσμο να μη φύγει. Οι αύ-ρες έχουν κυκλώσει το χώρο του Πολυτεχνείου και τα δα-κρυγόνα έχουν πνίξει την πε-ριοχή.

Όσοι μένουν ανάβουν φω-

τιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα και στήνουν οδο-φράγματα.Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ( Σάββατο 17 Νοέμβρη) τα πρώ-τα τανκς εμφανίζονται, ενώ στο νοσοκομείο που οργανώ-θηκε στο Πολυτεχνείο, μετα-φέρονται όλο και περισσότε-ροι νεκροί και τραυματίες.Στη 1 μετά τα μεσάνυχτα τα τανκς έχουν ζώσει το Πολυτε-χνείο. Τα μεγάφωνα και ο ρα-διοσταθμός μεταδίδουν: «Μην φοβάστε τα τανκς», «Κάτω ο φασισμός», «Φαντάροι είμα-στε αδέρφια σας. Μη γίνετε δολοφόνοι».

Στις 1.30 τα τανκς ξεκινούν με αναμμένους τους προβολείς. Οι φοιτητές τοποθετούν μια «Μερσεντές» πίσω από την κεντρική πύλη για να εμπο-δίσει την είσοδο των τανκς. Οι φοιτητές είναι ανεβασμέ-νοι στα κάγκελα, τραγουδούν τον εθνικό ύμνο και φωνάζουν στους φαντάρους: «Είμαστε αδέρφια».Δίνεται διορία 20 λεπτών για να βγουν οι έγκλειστοι, ενώ ένα τανκ παίρνει θέση απένα-ντι στην είσοδο. Η Συντονιστι-

κή Επιτροπή προσπαθεί να δι-απραγματευτεί την ασφαλή έξοδο του κόσμου.

Ωρα 2.50, ξημερώματα του Σαββάτου 17 Νοέμβρη. Ο επι-κεφαλής αξιωματικός με μια κίνηση του χεριού του, δί-νει την εντολή να ξεκινήσει το τανκ. Η πόρτα πέφτει και το τανκ συνεχίζει την πορεία του φτάνοντας μέχρι τις σκάλες του κτιρίου «Αβέρωφ». Μαζί του μπαίνουν ασφαλίτες και άντρες των ΛΟΚ. Πέφτουν πυ-ροβολισμοί. Υπάρχουν φαντά-ροι που βοηθούν τους φοιτη-τές να φύγουν, αλλά στις εξό-δους τούς περιμένουν ασφα-λίτες και συλλαμβάνουν και τους κυνηγούν , οι κάτοικοι των γύρω πολυκατοικιών τους προσφέρουν άσυλο.

Στις 3.20 δεν υπάρχει πλέον κανένας στο Πολυτεχνείο έχει εκκενωθεί πλήρως.

Πολλοί φοιτητές φοβούμε-νοι την σύλληψη, αν και βαριά τραυματισμένοι, αρνούνται τη μεταφορά τους στο νοσοκο-μείο.

πολυτεχνείο

i Reporter

Το χρονικό των τριών ημερών __________________________

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτε-χνείο. Σας μιλά-ει ο Ραδιοφωνι-

κός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμε-νων Ελλήνων. Εμείς οι ελεύ-θεροι Ελληνες φοιτητές, που για τρίτη σήμερα μέρα εξακο-λουθούμε τον αγώνα μας, δη-λώνουμε ότι είμαστε άοπλοι. Βρισκόμαστε άοπλοι απένα-ντι στα τανκς. Εδώ Πολυτε-χνείο, εδώ Πολυτεχνείο…».

Χρονικό της Σχολής Πολυτε-χνείου

Χρονικό ενός αγώνα που κρά-

τησε τρία ολόκληρα εικοσιτε-τράωρα και σημάδεψε τη ζωή μας. Χρονικό μιας εποχής συ-γκεκριμένης. Ετος: 1973. Τό-πος: Ελλάδα. Πιο συγκεκρι-μένα: Αθήνα. Ακόμα πιο συ-γκεκριμένα: Νοέμβριος στην Αθήνα. Χώρος επώνυμος: Πολυτεχνείο. Ημέρες τρεις. Ημέρες και νύχτες και επο-χές. Χρονικό της πολιορκίας. Τελευταίες ώρες. Βράδυ Πα-ρασκευής, 16 Νοεμβρίου.

ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ: Αριθμοί και περιγραφές που συνοψίζουν το εικοσιτετράωρο της Παρα-σκευής σε τρία οκτάωρα. Συ-γκεκριμένα: Πρώτο οκτάωρο: Προσέλευση του ανώνυμου

πλήθους για να δηλώσει συ-μπαράσταση στους φοιτητές που βρίσκονται τρία εικοσιτε-τράωρα κλεισμένοι στη Σχο-λή. Η προσέλευση έχει όψη από πανηγύρι. Δεύτερο οκτά-ωρο: Προκηρύξεις και διακο-πή κυκλοφορίας. Η όψη του χώρου, μέσα και έξω, θυμίζει εορταστική εκδήλωση. Χαρα-κτηριστικό σημάδι σ’ αυτόν τον έγκλειστο χρόνο, η φωνή των ελεύθερων Ελλήνων, μια φωνή νέου παιδιού που εκ-πέμπει στους 1.050 χιλιόκυ-κλους μηνύματα αισιοδοξίας. Τρίτο οκτάωρο: Σημειώνουμε μόνο: Αριθμός συγκεντρωμέ-νων εντός και εκτός Πολυτε-χνείου πάνω από είκοσι χιλιά-

»»ΤΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

πολυτεχνείο

i Reporter

δες. Ωσπου νύχτωσε.

Βράδυ Παρασκευής 16 Νο-εμβρίου. Από νωρίς το από-γευμα επικρατεί ένας ηλε-κτρισμένος διάχυτος πανικός στους δρόμους, στα βιαστι-κά βήματα των περαστικών, στα γεμάτα καφενεία. Μισό-λογα και γρήγορες κοφτές κι-νήσεις. Αποφάσεις που παίρ-νονται σε μια μόνο στιγμή μέσα. Στον τοίχο του καφε-νείου γράφει «σερβίρομεν ζε-στό Nescafe. Οι θαμώνες δια-βάζουν βιαστικά «ή τώρα ή ποτέ» και συνεννοούνται με γρήγορες αποσπασματικές φράσεις, «ελευθερία ή θάνα-τος».

Ωρα 8 μ.μ. Στους δρόμους υγρά μάτια που τσούζουν. Οι παλιοί θυμούνται τον πόλεμο. Κλείνονται στα σπίτια τους. Οι πιο νέοι σφίγγουν το στό-μα με πείσμα, «φασίστες» ή κάτι παρόμοιο και φτύνουν μολύβι λιωμένο. «Τα δακρυ-γόνα επιδρούν βλαβερώς εις το αναπνευστικόν σύστημα». Ανακοίνωση πρώτη: Θα ακο-λουθήσουν πολλές παρόμοι-ες. Στους δρόμους όλο και πιο νέοι, σχεδόν παιδιά. Δά-κρυα και κρατημένη αναπνοή για να μην εισπνεύσουν δη-λητήριο. Νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια. Δεν τραγουδά-νε, αλλά το τραγούδι το μα-ντεύεις ανάμεσα στα σφιγμέ-να δόντια. Χαφιέδες και δα-κρυγόνα.

Ωρα 9 μ.μ. Σε διάστημα μιας ώρας έγιναν όλα όσα θα χρειάζονταν μια βδομάδα για να χωρέσουν άνετα με κανο-νική εξέλιξη των γεγονότων. Συνοπτικά: Σκοτώθηκε ένα νεαρό αγόρι, αγνώστων στοι-χείων, που χαρακτηρίστη-κε αμέσως «αναρχικός». Μ’ αυτή την ονομασία πέρασε από τον τάφο στη δημοσιότη-τα κι από τη δημοσιότητα στη μνήμη εκείνων που ορκίστη-καν να θυμούνται. Συγκράτη-σαν έτσι το γαλάζιο τριμμένο πουκάμισό του με το σκισμέ-νο γιακά. Το καναρινί πουλό-βερ του, που ήταν δύο νούμε-ρα μεγαλύτερο από το δικό του, και έπλεε πάνω του σαν ξένο. Το σχήμα που είχε το στόμα του και ήταν ένα σχή-μα χαμόγελου, εντελώς παρά-λογο και ίσως άκαιρο. Τα μά-τια του δεν τα είδαν γιατί του

τα ’κλεισε βιαστικά ο απένα-ντι περιπτεράς, που έτρεξε συγχρόνως με τους πυροβο-λισμούς και κατάπιε τη φωνή του «ρουφιάνοι το παιδί», και μόνο αρκέστηκε στη φρά-ση «πέθανε, να ειδοποιήσου-με τους δικούς του». Κάποιος έπιασε τα δάχτυλα του παι-διού και τα ’τριψε στις χού-φτες του αδέξια. «Είναι πε-θαμένος», ξαναείπε ο περι-πτεράς και κατάπιε την ίδια φράση για δεύτερη φορά. «Το φάγατε το παιδί, ρουφιά-νοι». Και ο κόσμος που είχε μαζευτεί σ’ εκείνο το σημείο και χάζευε, διαλύθηκε βίαια από τα όργανα της τάξεως που είχαν ένα ύφος παράξε-νο. Κάτι ανάμεσα στην υπε-ροχή και την επάρκεια.

(….) Ωρα 12.55΄. Η είδηση: «Τα τανκς κατευθύνονται μέσα στη νύχτα με προορισμό

πολυτεχνείο

το χώρο συγκεντρώσεως των φοιτητών». Με προορισμό το τραγούδι. Με προορισμό να πολτοποιήσουν το τραγούδι. Να εξουδετερώσουν το τρα-γούδι. Να το ξεκολλήσουν απ’ τους τοίχους. Να το σκο-τώσουν στα τρία βήματα επι-τόπου. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για τα τανκς. Για κανένα τέτοιο φρικαλέο ήχο δεν υπάρχει πρόβλημα. Χω-ράει παντού. Κι αν δεν χω-ρέσει, πάντα υπάρχει τρόπος να εξουδετερώσει του όγκους και να τους εξαφανίσει με την εμφάνισή του.

Εμφανίζονται λοιπόν τα τανκς. Ενα, δυο, τρία, πέντε, αμέτρητα. Ογκοι και καταπά-νω στο τραγούδι. Το τραγού-δι γίνεται πανικός. Μεταβάλ-λεται σε πανικό, όπως μετα-βάλλονται μέσα σε μια νύχτα τα τραγούδια σε μοιρολόγια και τ’ ανάποδο. Τώρα οι δρό-μοι στενεύουν. ΟΙ άνθρωποι τρέχουν στις πόρτες των σπι-τιών, τις ανοίγουν, μπαίνουν. Δεν τους χωράει η νύχτα και η καρδιά τους. Η καρδιά είναι μια πέρδικα. Δεν τραγουδάει. Λουφάζει. Πουλί και παρα-μονεύει τους ήχους. Παραμο-νεύει την κίνηση των ανθρώ-πων από τη μάζα, τραγούδι στις ανοιχτές σκοτεινές πόρ-τες των σπιτιών του. Η καρ-διά των ανθρώπων μέσα στη νύχτα, πέρδικα και τρέμει.

Ωρα 1.17΄ π.μ. Γέμισε ο

δρόμος μαύρους όγκους και προβολείς. Στο δρόμο έχουν μείνει εκατό ίσκιοι. Μετριού-νται στο άσπρο φως των προ-βολέων. Τα μεγάφωνα τους καλούν μαλακά να σκεφτούν. Να τρέξουν ή να μπουν μέσα, στον κλειστό χώρο, μαζί με τα παιδιά. Χίλια παιδιά και εκα-τό ίσκιοι θα είναι κιόλας μια πραγματικότητα για τα τανκς που έρπουν νωθρά στην άσφαλτο. Οποιος θέλει να μείνει. Οποιος θέλει να φύγει. Τα μεγάφωνα είναι η φωνή της καρδιάς και τρέμει. «Παι-διά, μη φοβάστε τα τανκς!» λένε τα μεγάφωνα. «Δεν πρό-κειται να μας χτυπήσουν. Οσοι από εσάς θέλουν να φύ-γουν, να μπουν μέσα στ’ αυ-τοκίνητα που υπάρχουν έξω και να φύγουν. Οσοι θέλουν, πάλι, να μπούνε μέσα».

Μικρά, ευαίσθητα μαγνητό-φωνα στα χέρια των ίσκιων που μετεωρίζονται ανάμεσα στα φώτα των προβολέων, καταγράφουν τα πάντα. Από τους ήχους μέχρι τις παύσεις. Από τα λόγια που λέγονται στα μεγάφωνα μέχρι εκείνα τα λόγια που δεν λέγονται κα-θόλου. «Αδέρφια, δεν θα μας χτυπήσετε, το ξέρουμε καλά».

Τα τανκς δεν έχουν αυτιά και μάτια και αίσθηση, μετράνε με αριθμούς το χρόνο.

Ωρα 1.21΄ π.μ. Δακρυγόνα θρηνούν πρόχειρα το επερχό-μενο τέλος.

Ωρα 1.22΄ π.μ. Τα παιδιά τρα-γουδάνε.

Ωρα 1.24΄ π.μ. Μερικοί από τους ίσκιους διαλύθηκαν μέσα στη νύχτα. Αλλοι μπή-καν μέσα. Ενώθηκαν στο σκο-τάδι με τις φωνές των παι-διών. Εγιναν αμέσως τραγού-δι. Ενα συγκεκριμένο τρα-γούδι.

Ωρα 1.29΄ π.μ. Η ατμόσφαι-ρα πλημμύρισε δηλητηριώδη αέρια. Κλαίνε τα μάτια ελεύ-θερα. Τα παιδιά στον περίβο-λο τραγουδάνε. Το μεγάφωνο πολλαπλασιάζει σε χιλιάδες φράσεις τη μια και μοναδι-κή φράση: ΔΕΝ ΘΑ ΧΤΥΠΗ-ΣΟΥΝ. (…) (…) Ωρα 2.48΄ π.μ. Πίσω από

i Reporter

“ Τα μεγάφωνα

είναι η φωνή της

καρδιάς και τρέμει. «Παιδιά, μη φοβάστε τα

τανκς!»

πολυτεχνείο

i Reporter

τον άδειο από φωνή τηλεβόα, η σιωπηρή συμφωνία σαν πα-ράγγελμα βουβό, χωρίς κα-μία λέξη. «Εφ’ όπλου λόγχη». Παράγγελμα και πράξη ταυ-τόσημα. Σύγχρονα. Αυτομα-τισμός στην κίνηση και στον τρόπο που διαλέγεις να είσαι με τους από δω ή με τους άλ-λους. Ολα γίνονται αυτόματα. Γρήγορα και μονοκόμματα. Καμιά ελαφριά κίνηση. Κα-μιά εύκαμπτη κλίση. Κανένας ελιγμός. Ξερά και άνευρα. Εφ’ όπλου λόγχη. Και απένα-ντι συνθήματα, τραγούδια… Και απέναντι σφιγμένα πρό-σωπα. Και η σιωπή στις προ-σπάθειες να τους αποσπά-σουν υποσχέσεις. Απάντηση: σιωπή. Οπλα παρά πόδας. Εφ’ όπλου λόγχη. Ενας άνθρω-πος που άλλοτε θα ήταν σαν όλους τους άλλους και τώρα πια όχι, ένας άνθρωπος με

κράνος παίρνει τον τηλεβόα από τον ανθρωπάκο της ιστο-ρίας και μιλάει με τη δική του φωνή που δεν είναι πια κανε-νός η φωνή, ούτε η δική του ούτε του τηλεβόα ούτε του ανθρωπάκου. Δεν ακούγεται τίποτα ή μάλλον ακούγεται η φωνή του κράνους, κάτι ανά-μεσα σε διαταγή και διαταγή. Ολοι περιμένουν το αποτέλε-σμα. Τελευταίες ενέργειες και από τις δυο μεριές: Σταματά-νε τα συνθήματα. Ο ανθρω-πάκος με τον τηλεβόα προ-σπαθεί πάντα να μπει μέσα στο χώρο που βρίσκονται τα παιδιά, έστω και χωρίς τηλε-βόα, αλλά πάντα εμποδίζεται. Τα όπλα και οι λόγχες οπι-σθοχωρούν και παρατάσσο-νται στο απέναντι πεζοδρό-μιο. Εντρομη σιωπή που μπο-ρούσε να χρονομετρηθεί σε δευτερόλεπτα και να θεωρη-

θεί σαν το κυρίως γεγονός της βραδιάς.

Ωρα 2.56΄ π.μ. Δυο πυροβο-λισμοί. Η σιωπή έσπασε στα εξήντα δευτερόλεπτα. Ο υπό-λοιπος χρόνος είναι σπασμω-δικός. Δεν προχωρεί ούτε ακι-νητεί. Δεν καταγράφει ούτε κρίνει. Δεν σχολιάζει και δεν πάσχει μαζί με τα πρόσωπα. Είναι ένα χρόνος ουδέτερος και αδρανής. Χρόνος μετέω-ρος.

Ωρα 2.57΄. Τα τανκς ορμάνε μαζί. Το πρώτο, που φαίνεται παράλογα πιο μεγάλο, ρίχνει τη μεγάλη πόρτα με τα κά-γκελα. Οι άνθρωποι αραιώ-νουν. Οι άνθρωποι πάντα σε τέτοιες στιγμές ή χάνονται ή μένουν ή πολτοποιούνται. Τα παιδιά τραγουδάνε τον Εθνι-κό Υμνο.

πολυτεχνείο

i Reporter

«Τότε που ζούσαμε» __________________________

Δανείζομαι τον τίτλο τούτης της γραφής, από το ομώνυμο βι-βλίο του Ασημάκη

Πανσέληνου, γιατί νιώθω ότι ταιριάζει απόλυτα στον τρό-πο που πολλοί από μας ανα-πολούμε τα χρόνια εκείνα.

Χρόνια δίσεκτα για τον τόπο, όμως για μας, που ανδρωθή-καμε εκείνη ακριβώς την επο-χή, χρόνια αγώνα, μέσα στον οποίο αποκτήσαμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά αντι-μετώπισης της ζωής και της εξουσίας, που έστω και μι-σοξεχασμένα ζουν μέσα μας, αναζητώντας –εναγώνια πολ-λές φορές– την ώρα και τη στιγμή που θα ξαναπυρπολή-σουν τη ζήση μας και, γιατί

όχι, την κοινωνία ολάκερη.

Οι περισσότεροι πια στα μέσα του κύκλου της ζωής κι έξω από αυτόν, που κυρίαρχα ονομάζεται κεντρική πολιτι-κή σκηνή, βρισκόμαστε από εδώ και από κει, χαμένοι στη μικροαστική μας καθημερινό-τητα, αναζητώντας μια συλ-λογικότητα μέσα από το σε-βασμό της διαφορετικότητας, που πια δεν υπάρχει· αναζη-τώντας στις μνήμες του κοι-νού μας χτες, δυνάμεις εσω-τερικής αντίστασης στο σήμε-ρα. Κι όμως, αν όχι ένα δρών αντιστασιακό πνεύμα, τουλά-χιστον όμως μια λανθάνουσα αντιστασιακή διάθεση απέ-ναντι στην περιρρέουσα βαρ-βαρότητα και την αυθαιρεσία

της όποιας εξουσίας –από το μικρόκοσμο του εργασιακού μας χώρου μέχρι την πλανη-τική «νέα τάξη» πραγμάτων –μας συνέχει και μας ενώ-νει– μιλάω πάντα για τους πε-ρισσότερους κι απροσάρμο-στους, κι όχι τους λίγους και κατακαθισμένους ανάμεσά μας– σε μια στάση ζωής που δεν λέει να σβήσει και να χα-θεί.

Ακόμη κι όταν δρούμε πειθή-νια, όσοι ακόμη επιμένουμε να δρούμε μέσα σε τούτο το άχαρο συνδιαχειριστικό κομ-ματικό τοπίο, έρχονται στιγ-μές που η καριέρα, η εξέλιξη, η εξουσιαστικομανιακή προ-σωπική προβολή και η συνα-κόλουθη δημοσιότητα δεν μας

πολυτεχνείο

»»ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

αρκούν, παρ’ όλη την αναμ-φισβήτητη γοητεία τους. Σ’ αντίθεση με τα καριερίστι-κα κι ασπόνδυλα ανθρωπά-κια που μας κυκλώνουν απο-λούθε, καραδοκώντας ακόμη καλύτερες... καρέκλες, εμείς μπορούμε να ξαναβρίσκου-με το νήμα μ’ αυτή τη στάση ζωής του χτες και να τα βρο-ντάμε όλα χάμου.

Ισως γιατί πρόκειται για μια στάση ζωής που μόνοι μας κα-τακτήσαμε και κανείς δεν μας την έμαθε, –οι προηγούμε-νες γενιές, εκτός από ελάχι-στες προσωπικές εξαιρέσεις-παραδείγματα, ήταν απού-σες εκείνες τις ώρες από γύρω μας, αντικειμενικά ή υποκει-μενικά αδιάφορο–, καμία κα-θοδήγηση δεν μα την επέβαλε –πως θα μπορούσε άλλωστε– και που, τουλάχιστον για τα τέσσερα πρώτα χρόνια της δι-κτατορίας, τα πιο δύσκολα και μοναχικά, κατακτιόταν μέσα από οδυνηρά προσωπικές δι-αδρομές, προς συνάντηση του άλλου και τη συγκρότηση κά-ποιων πρώτων πυρήνων συλ-λογικότητας και συντροφικό-τητας. Σ’ αυτούς τους μικρούς πρώτους κύκλους φίλων –πα-ρέα με μια ολόκληρη απαγο-ρευμένη κουλτούρα δίσκων, βιβλίων, ποιητών και ονεί-ρων, με συνεχείς κλήσεις «|δι’ υπόθεσίν σας» και μικροκρα-τήσεις στην Ασφάλεια, που κατέληγαν σχεδόν πάντα σε κρασοκατάνυξη στις γνωστές φτηνές φοιτητικές μας ταβέρ-

νες– βιώσαμε μέσα μας, βα-θιά, την έννοια της συντρο-φικότητας, ενός πολυφωνι-κού ημιπαράνομου και ταυ-τόχρονα ημιμόνιμου αντάρ-τικου πόλεων, που σε πείσμα όλων των παλιών κανόνων, έμενε πάντα στο φως της δη-μοσιότητας. Βασικοί του άξο-νες ο αυθορμητισμός, η αξιο-πρέπεια, η ελεύθερη, ακαθο-δήγητη στάση, που οδηγούσε σε μια ανώτερη ποιότητα συλ-λογικής δράσης, που έσπα-γε τα φράγματα που η δικτα-τορία όρθωνε ολόγυρά μας, είτε ανηφορίζοντας την οδό Σίνα για τη Γιάννη Σπάθα είτε ανεβαίνοντας στην ταράτσα της Νομικής είτε κατεβαίνο-

ντας τα σκαλιά του θεάτρου «Αλφα» είτε ανατρέποντας τα κλειστά εκπαιδευτικά και διοικητικά πλαίσια των ιδρυ-μάτων μας.

Κι έτσι, από το περιθώριο βρεθήκαμε στο προσκήνιο του ιστορικού γίγνεσθαι του τόπου, χωρίς να μας το ζητή-σει κανείς άλλος εξόν η συνεί-δησή μας.

Η ευθύνη κι ο κίνδυνος αντά-μα, μας γεννούσαν ένα ρίγος, που όσα κι αν περάσουν, όσα κι αν χαθούν, θα το νιώθουμε πάντα στη ραχοκοκαλιά μας. Κεφάλια ανυπότακτα, με μαλ-λιά κι ελπίδες ακούρευτες, ξε-χυνόμασταν στους δρόμους δίχως αρχηγούς, υπαρχηγούς και κομματάρχες, ο καθένας συνυπεύθυνος με όλους στο όνειρο και την ελπίδα.

Την ίδια εποχή που παντού στον κόσμο φοιτητές και δι-ανοούμενοι πρόβαλλαν ανα-τρεπτικά επίσης στους δρό-μους, απέναντι στους κα-θωσπρέπει διαχειριστές της εξουσίας, των ετεροδιαχειρι-ζόμενων μεταπολεμικών κα-θεστώτων.

Από τη Σορβόνη και την Πρά-γα ως το νοτιοαφρικανικό Σο-βέτο, την Ταϊλάνδη και το βο-ρειοαμερικανικό Μπέρκλεϊ, το αίμα μέσα στο οποίο οι κρατικοί κατασταλτικοί μη-χανισμοί έπνιγαν τούτη την επανάσταση του μέλλοντος,

i Reporterπολυτεχνείο

“Η ευθύνη κι ο κίνδυνος

αντάμα, μας γεννούσαν

ένα ρίγος, που όσα κι αν

περάσουν, όσα κι αν χαθούν, θα το νιώθουμε πάντα

στη ραχοκοκαλιά μας.

i Reporter

δεν έσβηνε τις ελπίδες, αντί-θετα, πείσμωνε τις καρδιές.

Το πείραμα του Αλιέντε, ο πό-λεμος του Βιετνάμ, τα νέα κοι-νωνικά κινήματα, οι ήχοι της μουσικής μας, ταρακουνού-σαν –το νιώθαμε τούτο βα-θιά– τα θεμέλια του ανελεύ-θερου κόσμου που ζούσαμε.

Τα πάντα ήταν μπρος μας, κι ήταν δυνατά. Ημασταν το μόνο συλλογικό υποκείμε-νο που, με όρους κινήματος, εναντιωνόμασταν στη βία του κρατικού μηχανισμού, κατα-κτώντας μιαν αυτόνομη πολι-τική ωριμότητα, μια συντρο-φική αλληλεγγύη και μια κα-θολική κοινωνική αποδοχή. Συνειδητοποιώντας, άλλοτε αργά κι άλλοτε με μια ταχύ-τητα που μας ξάφνιαζε, μέσα

στην ίδια την πάλη και τον αγώνα, τις βαθύτερες κοινω-νικές αιτίες που δημιουργούν τις αυταρχικές και συντηρη-τικές δομές και θεσμούς του κοινωνικού μας σχηματισμού, μάθαμε να δρούμε όχι μόνο αντιδρώντας στα γεγονότα, αλλά δημιουργώντας εμείς, μετά από διεργασίες άμεσης δημοκρατίας, όρους ανατρο-πής όλων των αξιών, ιδεών και λειτουργιών του μετεμφυ-λιακού κράτους.

Γίναμε, έτσι, ουσιαστικά αρι-στεροί –χωρίς διαμεσολα-βήσεις χαρισματικών ηγε-σιών ή κομματικών μηχανι-σμών– ανοίγοντας ορίζοντες για πρωτόγνωρες πολιτικές διεργασίες στη νεοελληνική πραγματικότητα. Ισως και γι’ αυτό και ως κίνημα δεν μπο-

ρέσαμε να υπάρξουμε μέσα στη μεταπολιτευτική πολιτι-κή σκηνή. Απομείναμε απρο-σάρμοστοι κι ενοχλητικοί στο περιθώριο, προσπαθώντας να περισώσουμε τα ψήγματα του εαυτού μας.

Αλλά αυτό είναι μια ενδιαφέ-ρουσα μεν, αλλά διαφορετική ιστορία, που ξεφεύγει της πε-ριορισμένης τούτης γραφής.

Οσο κι αν «η μνήμη αυτής της ιστορίας (παραμένει) ένα τραγούδι που θρηνεί». Από το ποίημα «Απολογούμαι», της Κωστούλας Μητροπούλου, που μαζί με το «Χρονικό των τριών ημερών», κυκλοφορού-σε από χέρι σε χέρι εκείνον το χειμώνα του 1973-΄74, χωρίς τότε να ξέρουμε τη συγγρα-φέα του.

πολυτεχνείο

i Reporter

Πως φτάσαμε στη νύχτα της μεγάλης σφαγής__________________________

Παιδιά από 14 ως 20 το πολύ χρόνων στήνονται προ-κλητικά κι άφοβα

μπρος στα λεωφορεία και τα τρόλεϊ και τα υποχρεώνουν να σταματήσουν. Κανείς δεν θα ’λεγε πως αυτό δυσαρεστού-σε τους οδηγούς. Αλλά ο τρό-μος της χούντας κυριαρχεί πα-ντού. Εκτελούν τις εντολές των στασιαστών αλλά με κλει-στά κι ανέκφραστα πρόσωπα. Τα παιδιά τούς αναγκάζουν να τοποθετούν τα τροχοφόρα κατά πλάτος των δρόμων και να τα ακινητοποιούν.

Για μεγαλύτερη σιγουριά, τα μικρότερα τρύπωναν κάτω από τ’ αμάξια και ξεφούσκω-ναν τα λάστιχα. Οι οδηγοί και οι εισπράκτορες εξακολου-

θούσαν να κάθονται στις θέ-σεις τους. Ξύλα από οικοδομές συμπλήρωναν τα οδοφράγ-ματα απ’ όπου πια μόνο πεζοί μπορούσαν να περάσουν από στενές διαβάσεις.

Οι πολίτες τρέχουν ανήσυ-χοι στα σπίτια τους. Ομάδες αντρών και γυναικών στέκο-νται στις γωνιές των παρόδων, παρακολουθούν τους νεαρούς στασιαστές, τα τραγούδια τους, τις κινήσεις τους, αλλά δεν παίρνουν ακόμη μέρος.

Σ’ αυτά τα αυθόρμητα και εν-θουσιώδη αδέξια μέτρα, το Καθεστώς ανέπτυξε μια τέλεια οργανωμένη αντίδραση. Η βία του κλιμακώθηκε σε τρία στά-δια.

Στάδιο 1ο. Χρήση αστυνομίας, παρακρατικών και κλομπς.

Χρήση αστυνομίας, παρακρα-τικών, κλομπς, δακρυγόνων και αντλιών.

Χρήση όλων των προηγουμέ-νων, αλλά και όπλων στο επί-πεδο χρήσης εκφοβισμού.

Στάδιο 2ο. Χρήση όπλων εκ-φοβισμού, αλλά και πραγματι-κής επίθεσης. Σ’ αυτό το στά-διο τα όργανα πετυχαίνουν τρεις διαδοχικές καταλήψεις του εξωτερικού χώρου του Πο-λυτεχνείου και τρεις φορές δι-ώκονται από το λαό.

Στάδιο 3ο. Κάθοδος ένοπλου στρατού, τανκ και ανενδοία-στη χρήση όπλων και αμέτρη-

πολυτεχνείο

»»ΤΗΣ ΛΙΛΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

των δολοφονιών.

Αστυνομικοί με πολιτικά και παρακρατικοί ανακατεύονται στο συγκεντρωμένο πλήθος κατά το 2ο στάδιο και κάνουν θραύση.

(Ολοι ανεξαιρέτως οι παρα-κρατικοί φορούν κόκκινα που-λόβερ ή πουκάμισα, για να ξε-χωρίζουν από το σύνολο των σπουδαστών και του λαού και να μην τους χτυπούν οι αστυ-νομικοί και οι δικοί τους γενι-κά).

Ο κόσμος διαπιστώνει πως κά-ποιοι πλησιάζουν απομονω-μένα άτομα, κάτι τους λένε και προσπερνούν, ενώ ο συ-νομιλητής τους σωριάζεται επί τόπου. Αμέσως γίνεται αντιληπτό πως χρησιμοποι-ούνται πιστόλια με σιγαστή-ρες. Τους χτυπημένους που πέφτουν μπροστά στην είσο-δο του Πολυτεχνείου τα παι-διά τούς μεταφέρουν γρήγορα μέσα. Εκείνους που χτυπιού-νται μακρύτερα τους αρπά-ζουν οι αστυνομικοί και τους εξαφανίζουν. Οι πρώτοι τραυ-ματίες δημιουργούν ανάγκες στους γιατρούς τους κλεισμέ-νους μαζί με τους στασιαστές, που μεταδίδουν αμέσως μηνύ-ματα από το σταθμό του Πο-λυτεχνείου, ζητώντας χειρουρ-γικά εργαλεία, αίμα και οξυγό-νο. Το μήνυμα φτάνει σ’ όλες τις γωνιές της πόλης. Οι ομά-δες κρούσεως (σπουδαστών που περιβάλλουν το Πολυτε-χνείο) το ακούνε επίσης από

τα τρανζίστορ. Ως ψηλά στην Πατησίων ως κάτω στην Αγ. Κωνσταντίνου, στο Ταχυδρο-μείο, παντού οι συγκεντρω-μένοι στους δρόμους κρατούν μαζί τους τρανζίστορ και παίρ-νουν και μεταδίδουν τα μηνύ-ματά τους. Ετσι, ανοίγουν δι-άβαση απ’ όλα τα οδοφράγ-ματα κι αφήνουν να περάσει το πρώτο ασθενοφόρο. Οπου αυτό δεν είναι δυνατό, τα φοι-τητικά φυλάκια υποδεικνύ-ουν παρακαμπτηρίους παρό-δους, που έχουν αφήσει ανοι-κτές. Οταν το πρώτο ασθενο-φόρο φτάνει μπροστά στην είσοδο του Πολυτεχνείου, οι πόρτες του ανοίγουν κι από τις δυο πλευρές, δακρυγόνα βόμ-βες εκτινάζονται από μέσα με αστραπιαία ταχύτητα και το ασθενοφόρο φεύγει γρήγορα. Ωσπου να συνέλθει ο κόσμος που στραβώνεται προς στιγ-μή, το αυτοκίνητο έχει χαθεί. Η Πατησίων και μετά όλοι οι γύρω δρόμοι φωτίζονται μονο-μιάς από φωτιές που ανάβουν για να εξουδετερωθούν τα δα-κρυγόνα. Αλλά παράλληλα με τη δράση του ασθενοφόρου, στον εκτός του Πολυτεχνείου χώρο και μέσα στον περίβολο σκουν δεκάδες δακρυγόνων βομβών που κανείς δεν ξέρει ποιος τις έχει ρίξει. Το πλήθος είναι τόσο, γύρω στις πέντε χι-λιάδες υπολογίστηκαν, που πολλοί χτυπιούνται εξ επαφής και παθαίνουν εγκαύματα στο πρόσωπο, στις πλάτες και τα χέρια.

Ταυτόχρονα, και παρόλο τον

i Reporter

“ Ολοι ανεξαιρέτως οι παρακρα-

τικοί φορούν κόκκινα

πουλόβερ ή πουκάμισα, για να

ξεχωρίζουν από το σύνολο των

σπουδαστών και του λαού

πολυτεχνείο

i Reporter

πανικό που σκορπούν τα πρώ-τα δακρυγόνα, πλήθος σπου-δαστών, εκτός Πολυτεχνείου, ορμά και ανακαταλαμβάνει την οδό Πατησίων με τέτοια ορμή και τόση αποφασιστικό-τητα που η αστυνομία, διωγ-μένη, υποχωρεί προς την οδό Μάρνης –τη μοναδική πάροδο της περιοχής που κρατά, μια και βρίσκεται κει το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως– απ’ όπου χτυπά στο ψαχνό, καθώς και από το ξενοδοχείο Ακροπόλ. Τούτο το τελευταίο έχει γίνει πραγματικό οχυρό. Σε ακανό-νιστα διαστήματα οι σκοτεινοί όροφοι φωτίζονται άπλετα για λίγα λεπτά για να δει το αγω-νιζόμενο πλήθος τα πολυβόλα τα στημένα στα παράθυρα και να τρομοκρατηθεί.

Το μυστήριο σε λίγο λύνε-ται. Τα δακρυγόνα φτάνουν στον περίβολο του Πολυτε-χνείου, απ’ έξω. Τα ρίχνουν με οπλοβομβίδες από διαφορε-τικές κατευθύνσεις. Στο αδι-έξοδο Σκαραμαγκά εντοπίζε-ται ένα ασθενοφόρο με σβη-σμένα φώτα. Μια ομάδα νέοι αντιλαμβάνονται πως και από κει φεύγουν δακρυγόνα και ορμούν προς το μέρος του. Το ασθενοφόρο βάζει μπρο-στά και φεύγει με ταχύτη-τα, αποφασισμένο να περάσει από πάνω τους, καθώς κάνουν προσπάθεια να το σταματή-σουν.

Οι εκκλήσεις για φάρμακα και αίμα συνεχίζονται. Τα φαρμα-κεία της Αλεξάνδρας είναι γε-

μάτα κόσμο, που περιμένουν σε ουρές. Κανείς δεν μιλά. Τα πρόσωπα αγοραστών και πω-λητών είναι κίτρινα και αλλοι-ωμένα. Αλλοι ζητούν συγκε-κριμένα φάρμακα, σε μεγάλες ποσότητες. Αλλοι λένε απλά: «Φάρμακα». Τους γεμίζουν τσάντες, χωρίς άλλη ερώτη-ση, που τις παίρνουν και φεύ-γουν. Η σιωπή στα φαρμακεία περικλείει τον απροσμέτρη-το φόβο μα και τη γενική συμ-

μετοχή: Ολη η Αθήνα ζει την Επανάσταση.

Παράλληλα με την έκκληση για φάρμακα, ο σταθμός ευ-χαριστεί τους πολίτες αλλά τους παρακαλεί να μην στεί-λουν πια άλλα τρόφιμα ούτε ψητά, γιατί υπάρχουν ήδη άφθονα.

Ωρα 11 και 45: Θωρακισμέ-να της Αστυνομίας και μαύρες

πολυτεχνείο

i Reporter

κούρσες ξεμπουκάρουν από την Τοσίτσα, καβαλούν τον περίβολο του Μουσείου και ρί-χνουν μια καινούρια ποσότη-τα δακρυγόνων. Η καινούρια μεγάλη επίθεση δακρυγόνων ξεσπά ταυτόχρονα στην πλα-τεία Βάθης, Γ. Σεπτεμβρίου, Αχαρνών, Ομόνοια. Από αό-ρατους κατοίκους πολυκατοι-κιών πέφτουν στους δρόμους πάκα εφημερίδες για να τονω-θούν οι φωτιές και να εξουδε-τερωθούν τα δακρυγόνα. Ταυ-τόχρονα πέφτουν βροχή οι δα-κρυγόνες και μέσα στον περί-βολο του πολυτεχνείου.

Αλλά η μεταφορά των φαρ-μάκων είναι ακατόρθωτη. Τα θωρακισμένα της αστυνομίας κλείνουν όλο και περισσότε-ρο τον κλοιό τους. Τότε, ένας νέος περνάει σε κάθε βραχίο-να μιας «Γιαμάχα» δύο μεγά-λες σακούλες με φάρμακα και ξεκινάει. Με ταχύτητα, που μόνο σε αγώνες μπορεί ν’ ανα-πτύξει κανείς, ορμά σαν βολί-δα, διασπά τον κλοιό, πετά τις σακούλες στα πόδια των σπου-δαστών που στέκουν στις ει-σόδους και με την ίδια ταχύτη-τα εξαφανίζεται. Ενας άλλος, από τα Εξάρχεια με «Καβα-σάκι», θα τολμήσει το ίδιο. Το πείραμα θα επαναληφτεί πολ-λές φορές, πάντα με την ίδια επιτυχία. Μες στη σκοτεινή κι άγρια Αθήνα, το πέρασμά τους μένει εφιαλτική απειλή και θρύλος…

…Ωρα 12: Μεσάνυχτα. Η με-γάλη δύναμη των αστυνομι-

κών παρατάσσεται απέναντι στην μπούκα της Αλεξάνδρας, επί της Πατησίων, πλαισιω-μένη από ομάδες παρακρατι-κών, οπλισμένων με ρόπαλα. Ο λαός, έξω από το τελευταίο οδόφραγμα της Αλεξάνδρας, τούς προκαλεί με συνθήματα:

«Τρεις κι εξήντα παίρνετε και μας δολοφονείτε.

Γίνεστε δολοφόνοι, απόψε που η χούντα πεθαίνει».

Στη μάλλον συμφιλιωτική πρό-κληση του πλήθους οι αστυ-ν0ομικοί σηκώνουν τα περί-στροφα. Το πλήθος εξαγριω-μένο φωνάζει: «Ολοι στο Πο-λυτεχνείο. Θα τα κάψουμε όλα! Θα σας κάψουμε όλους. Δολοφόνοι!».

πολυτεχνείο

i Reporter

Η αστυνομία επιτίθεται με πολυβόλα και περίστροφα. Ο λαός υποχωρεί στα οδοφράγ-ματα στο ύψος της Μαυρομα-ταίων, επί της Λεωφόρου Αλε-ξάνδρας πάντα. Οταν η αστυ-νομία φτάνει σε απόσταση βο-λής 50 μέτρων, το πλήθος υπο-χωρεί στο δεύτερο προς τα πίσω οδόφραγμα, με εμπρη-στικά συνθήματα, πετώντας πέτρες και ξύλα, ενώ η αστυ-

νομία καλύπτεται στο πρώτο οδόφραγμα που έχει καταλά-βει. Οι ομάδες των παρακρα-τικών ορμούν, τότε, να κατα-λάβουν το 2ο οδόφραγμα, με την κάλυψη της αστυνομίας, από το πρώτο. Το πλήθος τούς βομβαρδίζει με πέτρες και ξύλα πάντα. Ταυτόχρονα ένας όγκος διαδηλωτών κάνει την εμφάνισή του από τον ΟΤΕ και προχωρεί από την Πατησί-

ων προς τη Λεωφόρο Αλεξάν-δρας…

Οι διαβάτες διαμαρτύρονται δειλά πως πάνε στη δουλειά τους. Τα κλομπς σηκώνονται με μανία κατά πάνω τους. Κα-θώς το πλήθος υποχωρεί κυ-νηγημένο, φτάνει στην προη-γούμενη γωνιά, που, περνώ-ντας πριν πέντε λεπτά, ήταν άδεια. Τώρα ένα άλλο μπου-λούκι αστυφυλάκων περιμέ-νει και επιτίθεται φωνάζο-ντας: «Πίσω πουτάνες! Πίσω ξεκωλιάρηδες… Πίσω πού-στηδες». Ενα εφιαλτικό πη-γαινέλα αρχίζει, εξευτελιστι-κό, ατέλειωτο, από τη μια γω-νιά στην άλλη. Τρέχουμε, τρέ-χουμε, τρέχουμε. Στις πλάτες μας χτυπούν και δεν προφταί-νομε να δούμε ούτε ποιοι μας χτυπούν, γιατί μας επιτίθενται άλλοι από μπροστά. Το τρέξι-μο και η ταπείνωση συνεχίζο-νται ως την Ομόνοια, που είναι πνιγμένη στα δακρυγόνα. Χι-λιάδες πολίτες τρέχουν αστα-μάτητα, κλαίγοντας, όχι από το ξύλο ούτε από τον πόνο, μα για την ήττα. Αναντροι, πά-νοπλοι, πληρωμένοι λακέδες εξουσιάζουν ξανά έναν κόσμο άοπλο κι ανυπεράσπιστο, που μισούν θανάσιμα. Αναντροι και τρομοκρατημένοι από τού-το το πλήθος, που έχει την πο-λυτέλεια να αγωνίζεται για τα ιδανικά, τζάμπα, εξαργυρώνο-ντάς τα και με τη ζωή του ακό-μη, μόνο για τη λευτεριά.

πολυτεχνείο

i Reporter

Για να μην ξεχνάμε(η επέτειος δεν είναι γιορτή)

__________________________

Κλείνουν τριάντα πέ-ντε χρόνια από την καταστολή με τα τανκς της άοπλης

εξέγερσης, των νέων κυρίως που είχαν καταλάβει το Πο-λυτεχνείο. Μαζί με το τανκ που έριχνε κάτω, το βράδυ της 17/11/1963, τη σιδερένια καγκελωτή πόρτα του κορυ-φαίου εκπαιδευτικού ιδρύμα-τος της Ελλάδας, πέφταν και σφαίρες από τις γύρω ταρά-τσες από προβοκάτορες της τότε ΚΥΠ, που σκορπούσαν το θάνατο. Καλό είναι να τα θυ-μόμαστε όλα αυτά για να μην τα ξαναζήσουμε. Η επέτειος αυτήν την λειτουργία έχει. Δεν

είναι πανηγυράκι με σημαιού-λες και κονκάρδες, είναι για ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ! ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ. ΤΟ ΑΠΑΙΤΕΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.

(Μέρες μετά την αιματηρή κα-ταστολή της άοπλης εξέγερ-σης, βρέθηκαν «αυτοκτονη-μένοι», στο διαμέρισμά τους, από ασφυξία με σακούλα νάι-λον στο κεφάλι και άλλοι φοι-τητές. Η μέθοδος θανάτου βρωμούσε και εδώ εγκληματι-κή ενέργεια).

Σας παραθέτω το βούλευμα της 26 Ιουλίου 1975 του Εφε-τείου Αθηνών που καταθέτει

και διασώζει όνομα υπευθύ-νου για προβοκάτσια.

«...εκ των ως άνω ανακριτικών στοιχείων προέκυψεν ότι ο κα-τηγορούμενος Μιχ. Ρουφογά-λης, υποστράτηγος διατελών κατά τα γεγονότα του Πολυ-τεχνείου, αρχηγός της Κεντρι-κής Υπηρεσίας Πληροφοριών Αθηνών, κατά την χρονικήν περίοδον από 14ης μέχρι και της 17ης Νοεμβρίου 1973, προ-εκάλεσε και παρότρυνε πλεί-ονα πρόσωπα, τελούντα υπό την ιεραρχικήν του εξάρτησιν, προς διάπραξιν ορισμένων κα-κουργημάτων και πλημμελη-μάτων. Και δη ανέθεσεν εις

»»ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΣΚΟΥΡΜΠΕΛΟΥ

πολυτεχνείο

αυτούς όπως διεισδύσουν με-ταξύ των κατεχόντων το Εθνι-κόν Μετσόβιον Πολυτεχνείον φοιτητών και καταλάβουν θέ-σεις πέριξ του ιδρύματος τού-του, ιδία εις τας οδούς Τοσί-τσα και Μπουμπουλίνας, ίνα ούτοι, συμμορφούμενοι προς περαιτέρω υποδείξεις του, επιδοθούν αφενός εις την πρό-κλησιν θανατηφόρων σωματι-κών βλαβών πολιτών με συ-μπαγείς ράβδους και άλλα πρόσφορα μέσα... Ο μάρτυς Γεώργιος Λαζαρίδης, οδοντί-ατρος, λέγει ότι οι προβοκά-τορες της ΚΥΠ, ης αρχηγός, ως προείρηται ήτο ο κατηγο-ρούμενος Ροφογάλης, φέρο-ντες δοχεία πετρελαίου, περι-έβρεχον τους ξυλότυπους των υπονόμων της οδού Σολωμού και έθετον πυρ... ο δε μάρτυς Γ. Καραλής λέγει ότι από το κτίριον της ΚΥΠ, επί της οδού Μπουμπουλίνας, περί ώραν 13.30 μ.μ μεσονύκτιον Παρα-σκευής (16-11-1973) εξήρχο-ντο ομάδες ατόμων με πολιτι-κήν περιβολήν, διασκορπιζό-μενοι εις τους πέριξ του Πο-λυτεχνείου δρόμους... ο κα-τηγορούμενος Δ. Κατσούλης, ταγματάρχης Χωροφυλακής εν Αθήναις, κατά την χρονι-κήν περίοδον από 14ης μέχρι 16ης Νοεμβρίου 1973, προε-κάλεσε και παρότρυνε πλεί-ονα πρόσωπα πρός διάπρα-ξιν ορισμένων κακουργημά-των και πλημμελημάτων και φη ανέθεσεν εις τον Δημήτρι-ον Πίμπαν και εις άλλα άτομα της εμπιστοσύνης του όπως δι-εισδύσουν μεταξύ των κατεχό-

ντων το Πολυτεχνείον φοιτη-τών και καταλάβουν επικαί-ρους θέσεις πέριξ του ιδρύμα-τος τούτου, ίνα ούτοι, συμμορ-φούμενοι προς τας περαιτέ-ρω υποδείξεις του, επιδοθούν αφενός εις την πρόκλησιν θα-νατηφόρων τραυματισμών και βαρέων σωματικών κακώσε-ων αστυνομικών υπαλλήλων και πολιτών με αυτοσχεδίους βόμβας και άλλα πρόσφορα μέσα... ωσαύτως προκύπτει εκ της ενεργηθείσης ανακρίσεως ακαταγωνίστως ότι ο κατηγο-ρούμενος Δημήτριος Πίμπας, ιδιωτικός υπάλληλος, κατά τα τραγικά γεγονότα του Πολυ-τεχνείου υπήρξε πράκτωρ του ως άνω ταγματάρχου Χωρο-φυλακής Δ. Κατσούλη».

Κατά το επίσημο βούλευμα οι νεκροί του Πολυτεχνείου, νέοι οι περισσότεροι, ήταν 23 και 1.028 οι τραυματίες. Ανε-πίσημα ο κόσμος τότε μιλού-σε για πολύ περισσότερους νε-κρούς και ακόμη περισσότε-ρους τραυματίες.

Δυο ήταν τα κύρια συνθήμα-τα της άοπλης εξέγερσης των νέων στο Πολυτεχνείο. Το ένα ήταν απελευθερωτικό «Εξω οι Αμερικάνοι» και έδειχνε τους κύριους υπαίτιους της επιβολής της Δικτατορίας και το άλλο κοινωνικό-πολιτικό «Ψωμί Παιδεία Ελευθερία» (σήμερα, τριάντα πέντε χρό-νια από τότε και σαράντα πέ-ντε από τις μεγαλειώδεις μα-θητικές και φοιτητικές δια-δηλώσεις του 1960-63 για το 15% στην παιδεία, τα πράγμα-τα παραμένουν ακριβώς ίδια. Μόνο το 3% δίνεται στην παι-δεία. Ψωμί βέβαια έχουμε, αν και με την κρίση που ξέσπασε πολλές οικογένειες θα το στε-ρηθούν και αυτό).

Η βίαια καταστολή της άο-πλης εξέγερσης των νέων έφε-ρε την πτώση του αρχιδικτά-τορα Γ. Παπαδόπουλου που είχε ήδη φθαρεί, είχε κάνει ό,τι ήταν να κάνει, είχε τελειώ-σει ο ρόλος του, (αυτή είναι η κοινή μοίρα όλων των πρακτό-ρων) και το «χρίσμα» το πήρε ο Εσατζής Δ. Ιωαννίδης. Βιά-ζονταν οι Αμερικανοί να ρί-ξουν τον Μακάριο για να ελέγ-χουν πλήρως την Κύπρο, ως βάση επιχειρήσεων στον κρυ-

i Reporter

“Κατά το

επίσημο βούλευμα

οι νεκροί του

Πολυτεχνείου, νέοι οι

περισσότεροι, ήταν 23 και 1.028

οι τραυματίες.

πολυτεχνείο

i Reporter

φό και φανερό πόλεμο για τα πετρέλαια της Μέσης Ανατο-λής και ήθελαν κάποιον που να είναι πιο φρέσκο και πειθή-νιο όργανο. Ο Εσατζής αμέσως έπιασε δουλειά. «Εριξε» με το γνωστό πραξικόπημα τον Αρ-χιεπίσκοπο και νόμιμο πρόε-δρο της Κύπρου, εθνάρχη Μα-κάριο και άνοιξε διάπλατα την πόρτα της εισβολής και κα-τάληψης της Κύπρου από τα τουρκικά στρατεύματα. Και οι δύο δικτάτορες έβλαψαν ανε-πανόρθωτα το ζωτικό εθνι-κό χώρο της Ελλάδας. Γιατί τη δουλειά που τελείωσε ο Εσα-τζής την είχε ξεκινήσει ο έκ-πτωτος (Γ. Παπαδόπουλος), όταν ανακαλούσε τον ελληνι-κό στρατό από την Κύπρο και άφηνε αφρούρητο το νησί.

Και τα δύο αυτά πιόνια στο αμερικανικό γεωπολιτικό σκά-κι συναντιούνται στην κορυ-φαία εκδήλωση αντίστασης των νέων στο Πολυτεχνείο. Ο ένας στύβεται σαν λεμονόκου-πα και πετιέται στην άκρη και ο άλλος έρχεται ζουμερός κά-νει τη ζημιά και με τη σειρά του πετιέται και αυτός.

Αργότερα, μέσα από τη φυλα-κή, ο Δ. Ιωαννίδης -ο επιλεγό-μενος και «σκύλος της ΕΣΑ», εξού και το άλλο σύνθημα της εξέγερσης «Φόλα στον σκύλο της ΕΣΑ»- θα διαμηνύσει ότι «με κορόιδεψαν οι Αμερικά-νοι». Δηλαδή, ως μία άλλη Εύα λέει και αυτός «ο όφις με ηπά-τησε».

Στην πριν λίγα χρόνια επί-σκεψή του εδώ στην Αθήνα, ο πρόεδρος Κλίντον ζήτησε συγ-γνώμη για τη Δικτατορία, ρί-χνοντας κάτω και το τελευ-ταίο επιχείρημα όσων εθελο-τυφλούσαν και θέλαν «παρθε-νογεννημένη και αυτόφωτη» τη Χούντα.

Αλλωστε, από το 1965 (πρα-κτικά της Βουλής 23 Ιουλί-ου 1965) σε αγόρευσή του στη Βουλή, ο τότε κοινοβουλευτι-κός εκπρόσωπος της ΕΔΑ, ο μεγάλος Ηλίας Ηλιού είχε όχι μόνο καταγγείλει ονομαστικά αλλά και είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο που λεγόταν Γ. Παπαδόπουλος. Σας παρα-θέτω το σχετικό απόσπασμα, γιατί, είπαμε, η επέτειος μαζί με τους λιβανωτούς και τους δεκάρικους είναι και μνήμη, για να μην ξεχνάμε, για να ξέ-ρουμε, για να μην πάθουμε τα

ίδια.

«...Και ιδού εν χαρακτηριστι-κόν αποκορύφωμα της επίθε-σης κατά των ελευθέρων θε-σμών. Δια να αναβιώση η νε-οφασιστική ζούγκλα... το ίδι-ον πρόσχημα, το ίδιον σύν-θημα δια την αποδυνάμωσιν της Δημοκρατίας και την δι-άσπασιν των εφεδρειών αυ-τής, ο κομμουνιστικός κίνδυ-νος, ο κομμουνιστικός δάκτυ-λος, η κομμουνιστική επιβου-λή και ο αντισυνταγματάρ-χης Παπαδόπουλος ο υπα-ριθμ. 817760 (ήταν το τηλέ-φωνο του σπιτιού του) πραξι-κοπηματίας του σχεδίου «Πε-ρικλής» (σχέδιο που λειτούρ-γησε στο εκλογικό πραξικόπη-μα της Δεξιάς στις εκλογές της Βίας και νοθείας του1961 και με παραλλαγή του ίδιου σχεδί-ου επιβλήθηκε αργότερα η Δι-κτατορία) η δεξιά χείρ του Νά-

πολυτεχνείο

i Reporter

τσινα, σκηνοθετεί δολιοφθο-ράν εις τον Εβρον, αφού εί-χον προηγηθεί αι άτιμοι, ψευ-δείς και ανησυχητικαί διαδό-σεις εφημερίδος της ΕΡΕ περί δολιοφθοράς 17 τανκς εις άλ-λην μονάδα, σκηνοθετεί δο-λιοφθοράν 2 τζιπς με κατσα-βίδι ως όργανον δολιοφθο-ράς, συντάσσει εν πόρισμα, το γνωστοποιεί εις τον τύπον της ΕΡΕ μία ημέραν πριν το κοι-νοποιήσει εις την Κυβέρνησιν, κινητοποιεί πίσω από την πλά-την της Κυβερνήσεως αστυνο-μικόν μηχανισμόν και συλλαμ-βάνει δεκάδας πολιτών, συλ-λαμβάνει 3-5 στρατιώτας και τους αποσπά ομολογίαν ελεγ-χθείσα εκ των υστέρων ψευδή. Και ερωτώ την Κυβέρνησιν: Ποιος ασκεί την εξουσίαν εις αυτόν τον τόπον; ...αρκεί να συντάξει ένα χαρτί ο κ. Παπα-δόπουλος δια να συλληφθούν

νύκτωρ από τα σπίτια των εις τα τέσσερα άκρα της Ελλάδος δεκάδες πολίται...».

Προφητικός ο Ηλιού και αυτό του το φύλαξε ο «στούμπος». Βράδυ που επιβλήθηκε με τα τανκς η Δικτατορία, πρωί τους μαζέψαν τους πολιτικούς κρα-τούμενους της αριστεράς κυ-ρίως στον Ιππόδρομο στο Φά-ληρο. Ηρθαν οι φαντάροι με «εντολή άνωθεν», πήραν τον Ηλιού. Οι υπόλοιποι κρατού-μενοι άκουγαν για ένα τέταρ-το τα βογγητά και τα χτυπή-ματα που δίναν οι φαντάροι, νέα παιδιά αυτοί (αλήθεια, ακόμη κρύβονται και κανείς τους ακόμη δεν έχει βγει να πει ποιος τους διέταξε να δεί-ρουν εκ του ασφαλούς οι θρα-σύδειλοι τον ανήμπορο κρα-τούμενό τους. Ας το πουν για να εξιλεωθούν απέναντι στην

ιστορία) στον Ηλία Ηλιού.

Αυτά για να μην ξεχνάμε. Κάθε 17 Νοέμβρη να θυμόμα-στε πως η ιστορία της Χούντας ήταν μια ατελείωτη σειρά προ-δοσιών και ανωμαλίας που εί-χαν ξεκινήσει πολύ πριν την επιβολή της.

Να θυμόμαστε ακόμη πως δεν υπάρχουν «σωτήρες». Οσοι ενεδύθηκαν το μανδύα του μεσσία της χώρας ήταν πρό-σχημα. Και ο μανδύας δανει-κός από ξένο χέρι.

Αυτό δείχνει, αυτό έδειξε η άοπλη εξέγερση των νέων του Πολυτεχνείου. Μόνο έτσι δι-καιώνονται οι νεκροί του. Δι-ασώζοντας την ανάμνηση της πράξης τους και τις αιτίες του θανάτου τους. Ετσι ζουν και θα ζουν αιώνια δίπλα μας.

πολυτεχνείο

i Reporter

Αιχμάλωτος του κοινωνικού πολέμου __________________________

«Πάψτε πια να τείνετεευήκοον ως τους εύγλωττους

προφήτεςΤίναξε στον αέρα κάθε σέβας

και της επαγγελίαςτη γη εδώ δίπλα σας θα δείτε.

Αλλα να πω δεν έχωΣτο βήμα μου

εσύο πρώτος τυχόν

Ανέβα»Μαγιακόφσκι

Σε έναν τόπο όπου ο κοι-νωνικός πόλεμος έχει περάσει περιόδους με-γάλης οξύτητας, η έν-

νοια του πολιτικού κρατούμε-νου έχει ένα ιδιαίτερο βάρος στη συλλογική μνήμη.

Ο πολιτικός κρατούμενος εί-ναι αιχμάλωτος του κοινωνι-κού πολέμου.

Η ύπαρξή του ή ίδια είναι συ-νεχής υπενθύμιση της πραγ-ματικότητας αυτού του πολέ-μου.

Η δίκη του, πάντα με έκτα-κτους εμφυλιοπολεμικούς νό-μους, ουρλιάζει το προσωπείο του «νομικού πολιτισμού» της εξουσίας. Η φυλακή του, δείγ-μα της εκδικητικότητας του κράτους και παραδειγματι-σμός για τους νέους αγωνι-στές. Ο πολιτικός κρατούμε-νος, με ό,τι σηματοδοτεί, αγγί-ζοντας χορδές της συλλογικής μνήμης και του λαϊκού ενστί-

κτου, αιχμάλωτος στον κορυ-φαίο αγώνα, την πάλη κεφα-λαίου εργασίας, είτε το θέλει είτε όχι, μετατρέπεται σε σύμ-βολο.

Την περίπτωσή του η εξου-σία θέλει να επιβληθεί πολιτι-κά και ιδεολογικά. Να φανεί η ανωτερότητα του συστήματος, η ματαιότητα του αγώνα.

Εδώ δεν εφαρμόζεται η –άνι-ση έτσι κι αλλιώς – ποινική τάξη με την εμπορευματικής φύσεως εξίσωση υπαιτιότη-τας-ποινής. Εδώ δηλώνει ξε-κάθαρα, με ειδικούς νόμους επιβράβευσης της μεταστρο-φής από τη μια και ειδικές φυ-λακές σκληρότητας από την

»»ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΦΟΝΤΙΝΑ

πολυτεχνείο

i Reporter

άλλη, ποιο είναι το ζητούμενο.

Ο πολιτικός κρατούμενος πρέ-πει να μετατραπεί στο αντίθε-τό του: να ανάψει, να αποκη-ρύξει (τον κομμουνισμό παλιό-τερα, την «τρομοκρατία σήμε-ρα), να απαρνηθεί ό,τι πίστευε μέχρι τότε, να στραφεί εναντί-ον της υπόθεσης για την οποία αγωνιζόταν και εναντίον των πρώην συντρόφων του. Να προτάξει την προσωπική του τύχη, να γκρεμίσει τη συλλογι-κή ταυτότητα. Να μετατραπεί έτσι σε εργαλείο προπαγάνδας της εξουσίας.

Η φυλακή είναι σκληρή. Προ-

οπτική της μακρόχρονης πα-ραμονής στην απομόνωση μιας φυλακής μέσα στη φυ-λακή είναι κακός σύμβουλος. Οι απ’ έξω ας μην είναι σκλη-ροί απέναντι στην αδυνα-μία. Οταν, όμως, αυτή γίνεται προδοσία αρχών και συντρό-φων, συνειδητό πέρασμα απ’ τη μεριά του κράτους, η ανοι-κτή κριτική, ο καθαρός αέρας της ελεύθερης συζήτησης εί-ναι απαραίτητα για ένα κίνη-μα που ενδιαφέρεται για την αυτογνωσία του και την προο-πτική του.

Ο πολιτικός κρατούμενος, πριν γίνει κρατούμενος, ανε-

ξάρτητα από τα συγκεκριμέ-να μέσα πάλης –που τα επέλε-ξε είτε και όχι– πάλευε για μια κοινωνία αλληλεγγύης, ισότη-τας και ελευθερίας. Το ζητού-μενο είναι να παραμένει πολι-τικός αντίπαλος της βαρβαρό-τητας και μέσα απ’ την αλλη-λεγγύη και τη διατήρηση της συλλογικής ταυτότητας να συ-νεχίσει την αντίσταση, (ανα-γκαία άλλωστε για να κρατή-σει την ανθρωπιά του) και τον αγώνα για την κοινωνία της ελευθερίας.

Λακέ Κορυδαλλού

πολυτεχνείο

i Reporter

Η «αφήγηση» ενός μύθου__________________________

Ποιος άραγε, θα μι-λήσει για «μας»; Υπάρχει «αφηγη-τής»; «Αυτός» και

όχι ο «πρωταγωνιστής» μπο-ρεί να πει την ιστορία της γε-νιάς μας. «Αυτός», όχι εμείς. Αλλά μήπως υπήρξαμε πρω-ταγωνιστές στη δική μας ιστο-ρία; Οπως ο Αμλετ, αφήσα-με να συρθούμε σ’ ένα δράμα, στροβιλιστήκαμε στη δίνη των γεγονότων, ένα κύμα μας πήγε πολύ μακρύτερα απ’ όσο το εί-χαμε αποφασίσει. Αυτή είναι η «αμλετοποίηση» μιας γενιάς.

Δεν ξέρω ποιοι και γιατί σκα-λίζουν τις μνήμες. Ισως καλύ-τερα να μιλήσουμε για «μας» μετά 20 χρόνια. Οταν μάλλον

θα αποδειχτεί ότι και οι τω-ρινές μας προσδοκίες είναι το ίδιο ψευδαισθήσεις, όπως και οι τοτινές.

Κι όμως, όσο προσπαθούμε να «ξεχάσουμε», αυτή η επο-χή επιστρέφει και μας ανα-στατώνει με καινούρια νοήμα-τα, ανοίγει την παλιά πληγή, ενεργοποιεί εκ νέου τους πα-λιούς μας μύθους και τις προ-γονικές μας αναμνήσεις. Νο-σταλγία; Ενοχές; Ισως γιατί μόνο τότε μετατρέψαμε το εν-δόμυχο, το βιωματικό, τη βου-βή και άναρθρη προσωπική μας μελαγχολία του ’68, ’69, ’70 σε δημόσιο γεγονός, σε έκρηξη, σε εξέγερση; Ισως για-τί μόνο τότε νιώσαμε με έντα-

ση πάθους την ατομική μας βι-ογραφία να τέμνεται με την ιστορία; Γιατί μόνο τότε δημι-ουργήσαμε ένα χώρο μνήμης, αφήσαμε μια μαρτυρία, ανοί-ξαμε ένα διάδρομο για να πε-ράσει μια κάποια ιστορία;

Μήπως και για μας ισχύει η φράση του Ριβαρόλ «ότι ο λαός δεν ενδιαφέρθηκε για την επανάσταση αλλά για το θέαμά της»; Μήπως το μυ-στικό ήταν η γιορτή, η μεγά-λη σκηνή, η θεατρικότητα των στιγμών, η ηρωική είσοδος στο μέγα παίγνιο, στο τελετουργι-κό και στη μαγεία της δημόσι-ας σφαίρας;

»»ΤΟΥ ΜΙΜΗ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ

πολυτεχνείο

i Reporter

Οποιος «αφηγητής» βρει το κουράγιο να μιλήσει κάποτε για μας, ας το γνωρίζει: ο επε-ξηγηματικός, ο ορθολογικός, ο ακριβολογημένος λόγος είναι μάταιος στην περίπτωσή μας. Ας καταφύγει σε μια αφήγη-ση πιο απόμακρη, αμφίσημη, αλληγορική. Λιγότερο δεσμευ-τική. Ας δοκιμάσει τους μεγά-λους και αιώνιους μύθους.

Ας αρχίσει πρώτα με το μύθο του χαμένου Οδυσσέα και των χαμένων συντρόφων του. Οπως ο χαμένος Οδυσσέας,

έτσι και ο «αφηγητής» μας ας κάνει μια θυσία στους θεούς, μπας και φανούν σαν αιθέρι-ες σκιές οι χαμένοι σύντροφοι. Τις σκιές μας θα δει. Οχι εμάς. Κανείς δεν μπορεί να ανακα-λέσει τη δική μας εικόνα του ’70. Ο αμερόληπτος μάρτυρας που μας εγνώριζε έχει χαθεί εδώ και καιρό. Εμείς δεν είμα-στε εμείς.

Ψάχνω μια αμερόληπτη μαρ-τυρία για τον εαυτό μου. Το μόνο αντικειμενικό μέτρο σύ-γκρισης ανάμεσα σε μένα και

στον «άλλον» του ’70 είναι οι σημειώσεις μου, τα σχόλιά μου στο πλάι των βιβλίων. Το μόνο που κατάφερα, είκοσι χρόνια τώρα, είναι να συμπληρώσω μια γραμμή σκέψης που πε-ριγράφουν τα ορόσημα: Βολ-ταίρος, Ρουσό, Χέγκελ, Μαρξ (Ενγκελς, Κάουτσκι, Πλεχά-νοφ, Μπερνστάιν, Λένιν, Λού-ξεμπουργκ, Τρότσκι, Μπου-χάριν, Γκράμσι), Φρόιντ, Βέ-μπερ, Κέινς... με μιαν άλλη, το ίδιο παλιά, αλλά χαμένη για μας διάσταση... προσωποκρα-τικοί, τραγικοί, Νίτσε, Κίρκε-

γκορ, Φουκό, Λέβι-Στρς... Το μόνο που κατάλαβα, είκοσι χρόνια μετά, είναι ότι η «αρχή της απροσδιοριστίας» του Χά-ιζενμπεργκ και η γενική θεω-ρία της σχετικότητας του Αϊν-στάιν για το χώρο και το χρό-νο υπάρχει και στις οικονομι-κές και κοινωνικές επιστήμες, κόντρα σ’ όλες τις βεβαιότη-τες της Νευτώνειας μηχανικής σκέψης μας. Επρεπε να περά-σει τόσος χρόνος για να νιώ-σω το «χάος» και την «ανώτε-ρη τάξη» του πέρα από τη δο-μοκρατική ή βολονταριστική

μας κουλτούρα. Είκοσι χρόνια μετά κατάλαβα ότι η διαμάχη Μύθου και Λόγου σ’ όλα τα πε-δία δεν έχει νικητή και νικημέ-νο. Ποτέ δεν θα επιτευχθεί ορι-στικά και αμετάκλητα, όπως φαντάστηκε ο θετικισμός του Ενγκελς, το πέρασμα της αν-θρωπότητας από την ουτοπία στην επιστήμη. Υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα σε μένα και στον «άλλον» του ’70; Οπως τότε, έτσι και σήμερα η πολι-τική δεν είναι για μένα μια μη-χανική εξουσίας, αλλά πάντα μια πνευματική και ιδεολογι-

κή περιπέτεια. Οπως τότε, έτσι και σήμερα διεκδικούμε το δι-καίωμα της διακοπής, της συ-νέχειας και της έναρξης νέων διαδικασιών, το δικαίωμα στο άγνωστο και στο απρόβλεπτο, το δικαίωμα να βγαίνουμε από τον ατομικό μας κρυψώνα, να εκθέτουμε τον εαυτό μας σε κινδύνους, να αυτοπυρπολού-μαστε για να αναγεννηθούμε.

Ας δοκιμάσει ο αφηγητής το μύθο της Ελένης.

πολυτεχνείο

i Reporter

Κανείς δεν έμαθε ποτέ αν με τη θέλησή της ή όχι την απήγα-γαν, αν πήγε ή όχι στην Τροία με τον Πάρι. Πολλοί λένε πως αυτή δεν πάτησε ποτέ το πόδι της στην Τροία κι εμείς σφα-ζόμαστε για πάρτη της χιλιά-δες χρόνια. Τόσοι αγώνες, λοι-πόν, τόσες θυσίες για ένα εί-δωλο, για ένα φάντασμα, για ένα «πουκάμισο αδειανό», για μιαν Ελένη; Μια ολόκληρη γε-νιά μαγεύτηκε από ένα είδωλο και μόνο; Ποτέ μάλλον δε θα δώσουμε μια τελεσίδικη απά-ντηση για τη μοίρα της δικής μας «Ελένης», για την «Αρι-στερά», την «επανάσταση»... για όλες τις γιγάντιες λέξεις που δίκαια ή άδικα τις παρα-φορτώσαμε με υπερβατικά και μεταφυσικά νοήματα... ακόμα και με τη σωτηρία της ψυχής μας.

Ας δοκιμάσει μετά τον πυθα-γόρειο μύθο των αριθμών.

Σ’ αυτή τη μεταφυσική των αριθμών μπορεί να βρει τη σημειολογία της γενιάς μας. Είμαστε η γενιά του ’68. Αντι-στρέψτε το ’68, οριζοντίως και καθέτως, και θα προκύ-ψει το ’89. Από το ’68 της εξέ-γερσης, πάμε στο ’89 της διά-λυσης. Από την ουτοπία στην ατοπία. Ξανά είκοσι χρόνια μετά νιώθουμε την απουσία του «τόπου». Ξανά ψάχνουμε ένα νέο πολιτικό «τόπο», νιώ-θουμε κάτοικοι στη χώρα της μεταβατικότητας, αναζητού-με ένα νέο πολιτικό υποκεί-μενο, υπερβαίνοντας τους πα-

ραδοσιακούς σχηματισμούς. Κάτι που δε γίνεται με παρθε-νογένεση. Είναι ο «νέος αστε-ρισμός» του δημοκρατικού και οικολογικού σοσιαλισμού, η μεταμοντέρνα Αριστερά, η με-ταπολιτική...

Είναι και ο μύθος του νοήμα-τος της ιστορίας. Ο μύθος της σωτηρίας. Ο εσχατολογικός μύθος. Είμαστε Ελληνες και οι Ολύμπιοι θεοί μας είναι οι μό-νοι θεοί στον κόσμο που δε θε-ωρούν χρέος τους να σώσουν τους ανθρώπους. Κι όμως, η εβραϊκή εσχατολογία και σω-

τηριολογική σκέψη υπερίσχυ-σε της ελληνικής στην επανα-στατική κουλτούρα. Ο προφή-της Ησαΐας πέρασε μέσα στον Μαρξ. Είκοσι χρόνια μετά το ’68 και το Νοέμβρη του ’73, υποθέτω ότι ξεπερνούμε το σύνδρομο της σωτηρίας. Είκο-σι χρόνια μετά, πιστεύω πως έχουμε αντιληφθεί ότι δεν έχει νόημα να θέτουμε θέμα νοή-ματος στην ιστορία. Οτι έχου-με συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι όλα τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, που είχαμε εικοσάρηδες, παραμένουν αναπάντητα και τώρα που είμαστε σαραντάρη-

πολυτεχνείο

“ Ο προφήτης Ησαΐας πέρασε μέσα στον Μαρξ. Είκοσι χρόνια μετά το ’68 και το Νοέμβρη του ’73, υποθέτω ότι ξεπερνούμε το σύνδρομο της σωτη-

ρίας.

i Reporter

δες. Οτι, επιτέλους, θα παίρ-νουμε τη ζωή όπως έρχεται και θα αγωνιζόμαστε να την κά-νουμε καλύτερη, πιο ελεύθερη και δίκαιη.

Είναι, τέλος, ο μύθος της γε-νιάς μας, της γενιάς του Πο-λυτεχνείου. Μήπως και σε μας αποδειχτεί ότι υπάρχει η γνω-στή πολιτική καμπύλη που ση-μάδεψε μεταπολεμική την ευ-ρωπαϊκή πολιτική σκηνή; Η εξεγερτική Αριστερά παρά-γει, κατά κανόνα, τους νέους ανθρώπους και τις νέες ιδέες, και αργότερα αυτά φιλτράρο-νται, εξημερώνονται και ανα-νεώνουν όλους του επίσημους θεσμούς. Μήπως κάθε επα-ναστατική γενιά, κάθε ριζο-σπαστική πολιτική, πολιτισμι-κή και νεολαιίστικη μειονότη-τα συμβάλλει –ηθελημένα ή, κατά κανόνα, αθέλητα– στο να μεταβάλει τις αξίες και τις λειτουργίες ενός συστή-ματος που ήθελε να ανατρέ-ψει; Αυτό μου φαίνεται έκανε ο Μάης του ’68 και ίσως πριν το κίνημα των χίπις. Ανανέω-σε τα πρόσωπα, την κουλτού-ρα και τη θεματολογία της επί-σημης Αριστεράς –σοσιαλιστι-κής, κομμουνιστικής και οικο-λογικής. Μετέβαλε τα γούστα, το ντύσιμο, τις μουσικές προ-τιμήσεις, την ψυχαγωγία, άλ-λαξε όλη τη βάση της ψυχαγω-γικής και καταναλωτικής βιο-μηχανίας. Εφερε νέες αντιαυ-ταρχικές και αποτελεσματικές ιδέες, από την εκπαίδευση μέ-χρι το μάνατζμεντ.

Εμείς τι φέραμε; Χρειάζεται μια ειρωνική, με την αρχαιοελ-ληνική έννοια του όρου, απο-στασιοποίηση από τον εαυ-τό μας για να απαντήσουμε. Εμείς μείναμε, μου φαίνεται, στη μέση. Μισο-μορφωμένη γενιά, μισο-ταλαιπωρημένη, μισο-ριζοσπαστική, μισο-αυτονομημένη... Ολα μισά... Ρίξαμε «νωρίς» τη χούντα και μπήκαμε στο παιχνίδι της πολι-τικής πριν σχηματίσουμε ολο-κληρωμένα μια δική μας φυσι-ογνωμία και ταυτότητα. Ετσι, εισβάλαμε στη σκηνή μαζικά, ανανεώσαμε ουσιαστικά τις παραδοσιακές ή τις νέες πο-λιτικές εκπροσωπήσεις, αλλά απορροφηθήκαμε για μια ολό-κληρη περίοδο σ’ αυτές. Δεν τις σφραγίσαμε. Και σήμε-ρα δεν ξέρουμε αν εμείς ή μια άλλη γενιά, πολύ πιο ελεύθε-ρη και αδέσμευτη σε σχέση με μας, θα ανοίξει μια νέα εποχή της πολιτικής, της μεταπολί-τικης. Εμείς το πολύ που μπο-ρούμε να κάνουμε είναι να την ανιχνεύσουμε. Εμείς και στις πιο αιρετικές και ανατρεπτι-κές στιγμές μας δεν ξεφεύγου-με ριζικά από τις κατηγορίες της σκέψης που σημάδεψαν το παρελθόν μας.

Ποιος το ξέρει; Πού θα ’μαστε, και αν θα ’μαστε, μετά από χρόνια; Ισως τότε συγκρίνου-με πιο ατάραχα ποιες ψευδαι-σθήσεις μας υπήρξαν πιο αυ-θεντικές. Αυτές του ’73 ή του ’93;

πολυτεχνείο

i Reporter πολυτεχνείο

Απόρρητα έγγραφα για το “Πολυτεχνείο 1973” __________________________

Για πρώτη φορά από το Νοέμβρη του 1973 μέ-χρι σήμερα, έρχονται στη δημοσιότητα έγ-

γραφα και ονόματα από τους αστυνομικούς που πήραν μέ-ρος στα δραματικά εκείνα γε-γονότα. Και για πρώτη φορά πληροφορούμαστε μέχρι και πόσες σφαίρες έριξε ο καθέ-νας τους εναντίον του κόσμου που είχε πάρει μέρος στην εξέ-γερση του Πολυτεχνείου(από την καταγραφή των «καλύ-κων» που επέστρεψε ο κάθε αστυνομικός).

Το έγγραφο ακόμη που αποκαλύπτει πόση ακριβώς «δύναμη» διατέθηκε εκείνες τις

ημέρες για να «καταπνιγεί» η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Για πρώτη φορά (με έγγραφο του 1975) αποκαλύπτεται οτι το 505 Τάγμα Πεζοναυτών με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Αριστείδη Ξηρό ήταν αυτό που μετείχε στην κατάπνιξη της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Και το έγγραφο-ομολογία(απολογία)από τον Ν.Ντερτιλή, για το πως είδε αυτός «με τα μάτια της χούντας» όλα τα γεγονότα και πως τα κατέγραψε.

Εγγραφα που έχουν την αυτονόητη σημασία τους και είναι άγνωστο εαν υπάρχουν ακόμη «κάπου» επίσημα. Εμείς τα παραδίδουμε στον ιστορικό αυτής της χώρας, γιατί αποτελούν αναπόσπαστο

κομμάτι της και μάλιστα «στιγμές» μιας ηρωικής εξέγερσης που αποτέλεσε «την αρχή του τέλους» της 7χρονη Δικτατορίας στην Ελλάδα.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣΕμφαίνουσα τα παραδοθέντα από 21-11-12/12-73 φυσίγγια περιστρόφων Νο 32 και 38, εις υπαλλήλους του Τμήματος, ως καταναλωθέντα κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Αστυν. Β’ ΚΑΡΑΒΑΣ Σπυρίδων 25,

Υπ/μος Α’ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ Εμμανουήλ 9,Αστυφύλαξ ΜΕΓΑΡΙΤΗΣ Παντελής 5,

Αστυφύλαξ ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ Εμμανουήλ 5,Αστυφύλαξ ΑΛΜΠΑΝΗΣ Λουκάς 5,Αστυφύλαξ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Γεώργιος 6,Αστυφύλαξ ΚΟΝΙΔΗΣ Παναγιώτης 5,Αστυφύλαξ ΜΟΣΧΟΣ Γεώργιος 5,Αστυφύλαξ ΣΑΒΒΑΚΗΣ Γεώργιος 10,Αστυφύλαξ ΛΑΤΟΥΣΑΚΗΣ Μιχαήλ 5,Αστυφύλαξ ΤΑΣΚΩΦ Σπυρίδων 5,Υπαστ/μος Α’ ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ Ευάγγελος 10,Αστυφύλαξ ΜΑΝΤΕΛΟΣ Παναγιώτης 5,Αστυφύλαξ ΤΣΕΛΩΝΗΣ Παναγιώτης 4,Αρχ/λαξ ΓΥΦΤΑΚΗΣ Νικόλαος 10,Αστυφύλαξ ΤΣΑΤΣΑΡΗΣ Γεώργιος 5,Αρχ/λαξ ΜΠΑΘΡΕΛΟΣ Κυριάκος 10,Αστυφύλαξ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Ανδρέας 9,Υπαρχ/λαξ ΠΑΝΑΓΟΥΛΙΑΣ Δημήτριος 6,Υπαστ/μος Β’ ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ Παναγιώτης 20,Αστυφύλαξ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Παναγιώτης 5,Αστυφύλαξ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Ιωάννης 5,Αρχ/λαξ ΚΟΥΡΕΜΑΔΗΣ Αντώνιος 10,Αστυφύλαξ ΚΑΡΑΚΟΥΛΙΑΣ Αθανάσιος 9,Αρ/λαξ ΑΡΓΥΡΙΟΥ Ιωάννης 7,Αστυφύλαξ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Ηλίας 12,Υπαρχ/λαξ ΚΑΤΣΙΦΗΣ Δημήτριος 10,Υπαστ/μος Β’ ΚΟΖΥΡΑΚΗΣ Νικόλαος 10,Αστυφύλαξ ΛΥΚΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Ανδρέας 5,Αστυφύλαξ ΘΩΜΑΣ Θεόδωρος 5,Αρχ/λαξ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΗΣ Εμμανουήλ 5.ΣΥΝΟΛΟΝ 254.

Εν Αθήναις τη 13η Δεκεμβρίου 1973Ο ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΥπογραφή--------

Ακολουθεί κατάστασις με την συγκεκριμένην διάθεσιν αστυνομικών δυνάμεων εκείνας τας ημέρας.

ΠΙΝΑΞ

Εμφαίνων την ενίσχυσιν της Αστυνομίας Πόλεων κατά των χρόνων των αναρχικών εκδηλώσεων.

Ημέραι 16-17/11-1973.

Διετέθη δύναμις Χωρ/κής, διά την φρούρησιν Καταστημάτων και εκτέλεσιν υπηρεσίας, εις την περιοχήν ευθύνης της Αστυνομίας Πόλεων, ως ακολούθως:

Εκ της Δ.Α.Π. Πρωτευούσης

α. Υπουργείον Δημ. Τάξεως: Αξιωματικοί 1, οπλίται 29.

β. Υπουργείον Δικαιοσύνης: Αξιωματικοί 1, οπλίται 30.

γ. Υπουργείον Δημ. Τάξεως: Τμήματα Χημικών Μέσων Αμέσου Επεμβάσεως Χωρ/κής. Το τμήμα τούτο από ώρας 03.00’ της 17-11-73 και μέχρι ώρας 06.00’ ιδίας ημέρας εις τον προ του Πολυτεχνείου χώρον, δι’ ενίσχυσιν της Αστυνομικής δυνάμεως.

Εκ της Σ.Ο. Χωρ/κής και Συντάγματος Χωρ/κής Μακρυγιάννη: Λόχος Δοκίμων Υπενωμοταρχών και δύναμις εκ του Συντάγματος Χωρ/κής

i Reporterπολυτεχνείο

i Reporter πολυτεχνείοΜακρυγιάννη: Εις Βουλήν.

Αποστολή:

Προστασία του οικήματος ή χρησιμοποίησις δι’ επέμβασιν αλλαχού, λόγω της μεγίστης εκτάσεως των γεγονότων.

Επί πλέον εκ της Δ.Α.Π.Π. 17-11-73.α. Υπουργείον Δημ. Τάξεως: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.β. Υπουργείον Δικαιοσύνης: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.γ. Υπουργείον Εσωτερικών: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.δ. Υπουργείον Συγκοινωνιών: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.ε. Υπουργείον Δημ. Εργων: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.στ. Κατάστημα Περ/κής Διοικήσεως: Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.ζ. Κατάστημα Νομαρχίας : Αξιωματικοί 1, οπλίται 10.Ομοίως 17-11-1973.

Διετέθησαν οι χώροι της Σ.Ο.Χ. και Υ.Α.Π. Πρωτευούσης διά φρούρησιν

κρατουμένων αναρχικών, συλληφθέντων υπό της Αστυνομίας Πόλεων.

Ημέραι 18-11-1973.

Διετέθη εκ νέου δύναμις μια διμοιρία δι’ ενίσχυσιν δυνάμεως Υπουργείου Δημ. Τάξεως περιοχής ευθύνης Αστυνομίας Πόλεων.

1. Ημέραι 19-11-1973.

2. Διετέθησαν πέντε οχήματα μετά δυνάμεως είκοσι πέντε ανδρών με επικεφαλής Αξ/κόν διά την μεταφοράν κρατουμένων υπό της Αστυνομίας Πόλεων.

3. Διετέθη δύναμις εξ είκοσι ανδρών με Αξ/κόν επικεφαλής δι’ ενίσχυσιν χολής Υπαστυνόμων Αμαρουσίου.

Υπογραφαί

-----------

ΕΠΕΙΓΟΝ

ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΟΥ

3ον ΕΠΙΤΕΛΙΚΟΝ ΓΡΑΦΕΙΟΝ/16

Τηλέφ. Εσωτερ. 2393

Φ. : 453/11/185456

Σχ. 518

Αθήναι 23 Μαΐου 1975

ΚΟΙΝΟΠ: ΑΕΔ/3ηΜΕΟ/ΣΕ/2

ΣΔΙΚΕ/2ον Ε, 32 ΣΠΝ, 505 ΤΠΝ

3ον ΕΓ/1β/ΑΣ, φ. 219

ΘΕΜΑ: Δικαστικαί Πράξεις

ΣΧΕΤ: Αριθ. Πρωτ. «24/3/75 Εφετείον Αθηνών» Ανακριτής Χριστοφορίδης Χ.

i ReporterπολυτεχνείοΕχουμε την τιμήν, εις απάντησιν ανωτέρου σχετικού, να διαβιβάσωμεν υμίν, εν Παραρτήματι, τας απαντήσεις επί τεθεισών ερωτήσεων, αφορωσών εις ενεργείας του 505 ΤΠΝ κατά την 17ην Νοεμβρίου 1973.

Αν/στρατηγός Ευθ. Καραγιάννης

Α΄ Υπαρχηγός

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ «Α»

Απαντήσεις επί τεθεισών ερωτήσεων διά του υπ’ αριθ. Πρωτ. 24/3-3-75 εγγράφου Εφετείου Αθηνών.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ «Α» ΕΙΣ. Φ. 453/11/185456

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Επί τεθεισών διά του υπ’ αριθμ. Πρωτ. 24/3-3-75 εγγράφου Εφετείου Αθηνών.

ΕΡΩΤΗΣΙΣ 1η

Μετέσχεν εις την επιχείρησιν της α ν τ ι μ ε τ ω π ί σ ε ω ς διαδηλωτών κατά την πρωίαν της 17ης Νοεμβρίου 1973, ημέραν Σάββατον το 505 Τάγμα Πεζοναυτών και δη είτε εις την Λεωφόρον Αλεξάνδρας, είτε εις την οδόν Πατησίων, είτε αλλαχού:

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

Αι ενέργειαι του 505 Τάγματος Πεζοναυτών κατά τας ημερομηνίας 16 και 17 Νοεμβρίου ήσαν οι ακόλουθοι:

1. 16 Νοεμβρίου 1973: α. Την 23.00’ ο Λόχος Πεζοναυτών του Τάγματος επεβιβάσθη, κατόπιν διαταγής του

Διοικητή του

32 Συντάγματος Πεζοναυτών, επί «ΤΟΜΠ» Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού και εκινήθη εις περιοχήν γηπέδου «ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ», ένθα, συνδεθείς μετά Ουλαμού Μέσων Αρμάτων «ΟΥΜΑ» εκ του ΚΕΤΘ, ετέθη υπό την διοίκησιν «ΥΔ» της

ΑΣΔΕΝ. β. Την 23.10’ ο Λόχος ανεχώρησεν εκ του Στρατοπέδου του 505 ΤΠΝ «ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ».

2. 17ην Νοεμβρίου 1973 : α. Την 00.30΄ ο ανωτέρω Λόχος αφίχθη εις το Γήπεδον «ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ». β. Την 03.00΄ το 505 ΤΠΝ «μείον

δύο Λόχοι», κινηθέν δια διαταγής του ΑΣ «Αρχηγείου Στρατού», αφίχθη εις το Γήπεδον

«ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ», ένθα ανέλαβεν υπό Διοίκησιν Ιλην Μέσων Αρμάτων «ΙΜΑ». Το τάγμα, μετά την άφιξήν του, έλαβε τηλεφωνικήν διαταγήν παρά της ΑΣΔΕΝ, όπως αποκλείση τας προς την Λεωφόρον Αλεξάνδρας παρόδους και εξασφαλίση ταύτην από του ύψους της ΒΑ γωνίας του Πεδίου Αρεως έως της εξόδου της οδού Ιπποκράτους. Ούτω το Τάγμα, κινηθέν προς Λεωφόρον Αλεξάνδρας και λαβόν κατάλληλον διάταξιν εξετέλεσε την δοθείσαν αυτώ αποστολήν. Καθ’ όλη την διάρκειαν της

κινήσεως του Τάγματος και της παραμονής του εις το καθορισθέν τμήμα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ουδεμίαν συνήντησεν αντίστασιν, αι δε μικροομάδες διαδηλωτών επί τη θέα των Στρατιωτικών Τμημάτων και Αρμάτων απεμακρύνοντο ή

απέφευγον να π ρ ο σ ε γ γ ί σ ο υ ν τ α ύ τ η ν , περιοριζόμενοι εις το να αναφωνούν διάφορα συνθήματα εκ μεγάλης αποστάσεως. γ. 05.30΄ Το Τάγμα, ανεπτυγμένον εις τας επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας θέσεις του, διετάχθη υπό της ΑΣΔΕΝ όπως: 1. Αποδεσμεύση την τεθείσαν αυτώ ΥΔΙΜΑ. 2. Αναλάβη εκ νέου υπό διοίκησίν του τον αρχικώς διαταχθέντα εις την ΑΣΔΕΝ Λόχον του. 3. Επιστρέψη εις το Στρατόπεδόν του και παραμείνη υπό προειδοποίησιν 15΄ διά κίνησιν.

Μετά την διαταγήν της ΑΣΔΕΝ, το Τάγμα, συγκεντρωθέν εις το ύψος της οδού Μουστοξύδη ανεχώρησε δια το Στρατόπεδόν του, ένθα αφίχθη την 06.30΄ ώραν.

ΕΡΩΤΗΣΙΣ 2α

Ητο τότε ο Διοικητής της Στρατιωτικής ταύτης Μονάδος ο Α ν τ ι σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Αριστείδης Ξηρός ή έτερος Ανώτερος Αξιωματικός;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

Κατά την χρονικήν εκείνην

περίοδον Διοικητής του 505 Τάγματος Πεζοναυτών ήτο ο Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Αριστείδης Ξηρός.

ΕΡΩΤΗΣΙΣ 3η

Εκ των αναφερομένων ανωτέρω Αξιωματικών εξετέλει τις ετέραν υπηρεσίαν ή ετέλει εν αδεία κατά την 17ην Νοεμβρίου 1973;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

Ο Διοικητής του 505 Τάγματος Πεζοναυτών Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Αριστείδης Ξηρός ήτο παρών εις την Μονάδα του κατά την ως άνω ημερομηνίαν.

ΕΡΩΤΗΣΙΣ 4η

Επεβιβάσθησαν τμήματα του 505 Τάγματος Πεζοναυτών επί τεθωρακισμένων οχημάτων διελθόντων εκ της οδού Πατησίων ή εξ άλλων σημείων της πόλεως κατά την προαναφερθείσαν ημερομηνίαν;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

Ως απάντησις εις την 1ην ερώτησιν.

Ταξίαρχος Ιωάν. Τσάγκος

Διευθυντής 3ου ΕΓ/ΑΣ

Υπογραφαί

----------------

ΟΜΙΛΕΙ Ο Ν. ΝΤΕΡΤΙΛΗΣ

Εις τας 2 μ.μ. της 16-11-73 ετελείωσα την υπηρεσίαν μου εις την ΑΣΔΕΝ και μετέβην εις την οικίαν μου. Εις τας 5.20’ μου ετηλεφώνησεν ο Διοικητής της ΑΣΔΕΝ Μαυροειδής και μου είπε να πάω να τον συναντήσω. Εις την ΑΣΔΕΝ επήγα με πολιτικά. Μου είπε ότι η κατάστασις εις το Πολυτεχνείον έχει εκτραχυνθή και με διέταξεν να πάω εις την Αστυνομικήν Διεύθυνσιν Αθηνών ωσάν σύνδεσμος. Η διαταγή με εξένισεν , αλλά την εξετέλεσα. Μετέβην εις την Αστυνομικήν Διεύθυνσιν εις τας 6 μ.μ. Ο Αστυνομικός Διευθυντής έλειπε. Περιμένοντάς τον παρηκολούθησα από το υπασπιστήριον συγκρούσεις αστυνομικών και διαδηλωτών, εις την οδό Σταδίου. Οι διαδηλωταί μετά ημίωρον συμπλοκήν διελύθησαν με δακρυγόνα. Εις το υπασπιστήριον έφερον δύο αστυνομικούς τραυματίας. Εις τας 8 μ.μ. ήλθεν ο Χριστολουκάς. Με ενημέρωσεν με γενικότητας και μου είπε να μεταβώ εις το γραφείον Αμέσου Δράσεως διά να παρακολουθήσω τα σήματα και να ενημερώνομαι απ’ ευθείας. Ενημέρωσα την ΑΣΔΕΝ σχετικώς με τας πληροφορίας που είχον.

Εις τας 9μ.μ. εισήλθεν εις την αίθουσαν εκπομπών ο Χριστολουκάς. Παρέμεινε ημίσειαν ώραν και κατόπιν έφυγε. Δεν γνωρίζω πού

i Reporter πολυτεχνείο

i Reporter

επήγε. Με πληροφόρησεν ότι είχον γίνει επιθέσεις εις το Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως, όπου εγένετο χρήσις όπλων, εις το Υπουργείον Δικαιοσύνης και εις την Νομαρχίαν Αττικής. Τας πληροφορίας αυτάς μεταβίβασα αμέσως εις την ΑΣΔΕΝ, η οποία ήτο ενήμερος.

Από συζητήσεις αξιωματικών της Αστυνομίας έβγαλα το συμπέρασμα ότι μέχρι τας 10 μ.μ. η αστυνομία ήλεγχε την κατάστασιν. Εις τας 10.10΄ ήρχισαν να διατυπώνωνται αμφιβολίαι και εις τας 10.30΄ έλεγαν ότι ο έλεγχος της καταστάσεως απωλέσθη.

Την 1ην μ.μ. της 17-11-73 ο Διοικητής της ΑΣΔΕΝ μου είπε ότι απεφασίσθη η ενίσχυσις της αστυνομίας με στρατιωτικά τμήματα, επί κεφαλής των οποίων ωρίσθη ο Θ. Γιοβάνης. Τον ηρώτησα εάν επερατώθη η εργασία μου και μου είπε να παραμείνω εκεί μέχρι νεωτέρας Διαταγής.

Εις τας 02.15΄μου ετηλεφώνησεν και πάλιν ο Μαυροειδής και με διέταξε να μεταβώ εις το Πολυτεχνείον και να πω εις τον Γιοβάνην ότι η επέμβασις θα εγίνετο 10 λεπτά μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων. Συνήντησα τον Γιοβάνη εις το ξενοδοχείον Ακροπόλ και του

μεταβίβασα την εντολήν. Εκείνος την επιβεβαίωσεν και κατευθύνθη προς το Πολυτεχνείον. Την στιγμήν εκείνην εκλήθη εις τον ασύρματον από τον Επιτελάρχην της ΑΣΔΕΝ. Κατά τον χρόνον της συνομιλίας μας, άκουσα να ομιλή προς τους φοιτητάς, με τηλεβόα, πρώτον ένας σπουδαστής, μετά ο Χριστολουκάς και τελικά ο Γιοβάνης. Εφυγα και πήγα εις την ΑΣΔΕΝ όπου έφθασα την 2.30΄. Ανέφερα και μετέβην εις το γραφείον μου. Μετά ημισείαν ώραν ήλθε ο Γιοβάνης. Παρέμεινα λόγω γενικής επιφυλακής εις την ΑΣΔΕΝ.

Εις τας 10 το πρωί, μετά την κήρυξιν του Στρατιωτικού Νόμου, ήλθεν ο Διοικητής της ΑΣΔΕΝ και εκάλεσεν τους Διευθυντάς των 32ου και 28ου συνταγμάτων Πεζοναυτών κ.κ. Λαμπούση και Μητροπούλου. Τους ανέθεσεν δύο ζώνας των Αθηνών. Εις τον πρώτον την περιοχήν του Πεδίου του Άρεως, Πολυτεχνείον και Ομόνοιαν και εις τον δεύτερον την περιοχή Συντάγματος-Ζαππείου-Μακρυγιάννη. Εν τω μεταξύ είχαμε μεγάλη συρροή σημάτων, ότι εγίνοντο σοβαραί συγκρούσεις. Ο Μαυροειδής εξέδωσεν αυστηράς διαταγάς να μη γίνη χρήσις όπλων. Και υπέμνησεν ότι και μετά την κήρυξιν του στρατιωτικού νόμου η Αστυνομία

θα έπρεπε να είναι υπεύθυνη διά την τήρησιν της τάξεως. Ολόκληρον την ημέραν του Σαββάτου παρέμεινα εις την ΑΣΔΕΝ λόγω αυστηράς επιφυλακής.

Την 18-11-1973 εις τας 10.00΄ ετηλεφώνησεν ο Διοικητής από το Αρχηγείον Στρατού και μου είπε, ότι εις το Κέντρον των Αθηνών 5.000 διαδηλωταί συμπλέκονται με την Αστυνομίαν. Διετάχθην να μεταβώ επί τόπου. Επεκοινώνησα με την Αστυνομίαν, η οποία μου είπεν ότι δεν είχαν τέτοιο σήμα. Επήγα επί τόπου. Εις την Ομόνοιαν εγίνοντο συλλήψεις. Εις τας 11.15΄ επέστρεψα εις την ΑΣΔΕΝ και ανέφερα ότι η πληροφορία ήτο αναληθής. Διά την σύνταξιν εκθέσεως παρέμεινα εις το γραφείον μου. Αντιμετώπιζα όμως δυσκολίας δια τον καθορισμόν της ταυτότητος των Τμημάτων, των Διοικητών τους, του δρομολογίου των και άλλων στοιχείων, τα οποία ήσαν απαραίτητα.

Την 19-11-1973 εις τας 10.00΄ εκλήθην υπό του Επιτελάρχου της ΑΣΔΕΝ να μεταβώ εις την Ομόνοιαν, όπου εγίνοντο συγκρούσεις, πλην όμως μεταβάς δεν διεπίστωσα. Την 23ην της 24ης Νοεμβρίου δεν έγινε τίποτε.

πολυτεχνείο

i Reporter

Ποιήματα __________________________

Οι εξεγέρσεις διακρίνονται από μια φωνή, η δύναμη της είναι ο ενθου-σιασμός και η αντίδραση, ιδεολογία είναι η αγανάκτηση, ελπίδα η ρήξη

με το κατεστημένο για μια διαφορετική ζωή. Η αθώα αναπνοή, ο ήχος της λύρας για διαμαρτυ-ρία που εμπνέει όλους του πολίτες.

Ακόμα και ένας ποιητής που ασφαλώς δεν είναι αντιδραστικός, όπως έλεγε ο Καμύ είναι πει-σμένος ότι στην τέχνη το νόημα της εξέγερσης εκφράζεται με τη δημιουργία και όχι με κριτική ή σχόλιο. Ο Ρήγας με το Θούριο ο Σολωμός με

τον Ύμνο στην Ελευθερία και ο Κάλβος με τις ωδές ενέπνευσαν το λαό κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Κ. Παλαμάς ο Α.Σικελιανός, η Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη εμψύχωσαν το λαό κατά των Ιταλών και Γερμανών κατα-κτητών στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Ρώτας, ο Γκόλφης, ύμνη-σαν τη γενιά του Πολυτεχνείου που εξεγέρθη-κε κατά της επτάχρονης δικτατορίας.

Εμείς σταχυολογήσαμε ορισμένα ποιήματα για να τιμήσουμε τους μεγάλους δημιουργούς μας που εμπνεύστηκαν από την ημέρα εκείνη.

»»Επιλογή – επιμέλεια ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΧΑΛΑΖΙΑΣ

πολυτεχνείο

i Reporter

Μανώλης Αναγνωστάκης Φοβάμαι

Φοβάμαιτους ανθρώπους που εφτά χρόνιαέκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρικαι μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας«Δώστε τη χούντα στο λαό».

Φοβάμαι τους ανθρώπουςπου με καταλερωμένη τη φωλιάπασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.Φοβάμαι τους ανθρώπουςπου σου ‘κλειναν την πόρταμην τυχόν και τους δώσεις κουπόνιακαι τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείονα καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν.

Φοβάμαι τους ανθρώπουςπου γέμιζαν τις ταβέρνεςκαι τα ‘σπαζαν στα μπουζούκιακάθε βράδυκαι τώρα τα ξανασπάζουνόταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρηκαι έχουν και «απόψεις».

Φοβάμαι τους ανθρώπουςπου άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσανκαι τώρα σε λοιδορούνγιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο.Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο. Το ποίημα «Φοβάμαι» γράφτηκε τον Νοέμβρη του 1983

Βαφόπουλος Τα νέα σατιρικά γυμνάσματα 11Τώρα όλα στην Ελλάδα έχουν αλλάξει.Οι ξενοκίνητοι έλειψαν προδότες.Τα παλιά ρούβλια εγίνηκαν στην πράξηδολάρια, για τους γνήσιους πατριώτες. Κι ας σχίζονται, μες στο Πολυτεχνείο,οι αλήτες, δήθεν για Δημοκρατία,ενώ συνωμοτούν στο καφενείο,για να φέρουν μια νέα Λαοκρατία. Της «Νέας Ελλήνων Τάξεως» παίδες ίτε,με το στιλέτο πάντα γρηγορείτε. 33Παιδιά του Μετσοβίου Πολυτεχνείου,της λευτεριάς ανοίξατε τη στράτα.Είστε ο Ιερός Λόχος του Δραγατσανίου,που ’χε κι εκείνος τα δικά σας νιάτα. Σας φέρνουν οι δειλοί άνθινα στεφάνιακαι κροκοδείλια τώρα χύνουν δάκρυαεκείνοι, που προσμέναν στην αφάνεια«ευκαιρίες», ζαρωμένοι σε μιαν άκρια. Των μεγάλων τα όπλα η υποκρισία.Το δικό σας προνόμιον η θυσία.

Ο Γ. Βαφόπουλος δημοσίευσε Τα νέα σατιρικά γυμνάσματα το 1975 με το ψευδώνυμο Λουκίλιος Γιουβενάλης. Νικηφόρος Βρεττάκος Μικρός τύμβος

(17 Νοεμβρίου 1973)

Δίχως τουφέκι και σπαθί, με το ήλιο στο μέτωπο,υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το

πολυτεχνείο

i Reporter

Ποίημα. Απλώνοντας το χέρι μου δεν φτάνει ως εκείπου ωραία λουλούδια τις μορφές σαςΛιτανεύει ο αέρας της αρετής. Ω παιδιά μου, Μπροστά σ’ αυτό το ποίημα μετράει μόνο η σιωπή. Από την ενότητα «Παραλειπόμενα», Β’ τόμος των Απάντων του ποιητή, εκδ.Τρία φύλλα, 1981. ΦΩΤΟΣ ΓΙΟΦΥΛΛΗΣ «Εδώ Πολυτεχνείο» Στον άγιο ήχο της φωνής: «Εδώ Πολυτεχνείο!...»στο κάλεσμα της νιότης μας, που φέρνει προς το φωςάστραψε σ’ όλες τις ψυχές τ’ άφταστο μεγαλείοτης Λευτεριάς και ξέσπασε κάθε καημός κρυφός! Τ’ ατράνταχτα τα στήθια σας, παιδιά, γινήκαν κάστρα,και πάλεψαν σκληρά κι ορθά με τανκς και με πιστόλιασαν η ψυχή σας έφερνε στον ουρανό και στ’ άστρατο θρίαμβο της Λευτεριάς, μες σε βροχή από βόλια. Στα παλληκάρια που’ πεσαν στην άνιση την πάληδόξα τούς πρέπει και τιμή μες σε χιλιάδες χρόνια!Μα και σε σας που ζήσατε, για να χαρείτε πάλιολάκαιρη την Λευτεριά, την πάμφωτη κι αιώνια!...

Ραφήνα, Τρύγος 1974 Από τον τόμο Αντιφασιστικά ’67-’74, εκδ. Γραμμή, 1984

ΑΝΕΣΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ

Διομήδης Κομνηνός

Δεκαεφτά χρονών. Εθελοντής τραυματιο- φορέας, γαζώθηκε από σφαίρες τη Νύχτα της Μεγάλης Σφαγής, 17 Νοέμβρη του ’73, στο Πολυτεχνείο.

Οι εφημερίδες Στερημένος την αγιότητα ενσαρκωμένη, απτή,εγκάθειρκτος της λογικής, αρνιόμουν να πιστέψωεπίμονα, πως τα οστά μοσχοβολούν και λάμπουντων αγίων. Ώσμε προχτές που κίνησα κι εγώνα προσκυνήσω το πουκάμισό σου ματωμένοκι από τα βόλια τρυπημένο των φονιάδων.

Καθώςπλησίαζα βουρκωμένος, τρέμοντας απ’ την ταραχή,βλέπω ν’ ανέρχεται τεράστιο το πουκάμισο σουκαι να καλύπτει όλο το χώρο με φεγγοβολήγλυκιά, κι από ψηλά, με λεπτό άρωμα, να ευωδιάζει. Καρδιά των καρδιών, που θα ’λεγε κι ο Νικηφόρος,έφηβε ωραίε, λαμπρέ, του ελληνικού φωτός,που τους ενόχλησες πολύ να κουβαλάς τους λαβωμένουςκι άπονα σε σκοτώσαν οι φασίστες.

ΚΟΡΑΛΙΑ ΘΕΟΤΟΚΑ

Αντί στεφάνου

Ποια απάντηση, ποιος χτύπος στο κοιμισμένο στήθος σου αγόρι γαζωμένο από τις σύγχρονες μηχανές σε σχήμα χελιδονιού άγγελε με χλωρή γενειάδα κάτω από τις ερπύστριες συνείδηση βαμμένη στον τοίχο και στις πέτρες σώπασες τ’ όνομά σου μες στη βοή της λάσπης περιστέρι μπροστά στα ηλεκτροφόρα σύρματα με το σύνθημα της δικαιοσύνης στο χώμα. Με το τραγούδι χαιρετίζω όσους μοχθούν για τη ζωή, όχι στο χαμό της για την τροφή, όχι τη στέρηση της

για τη γνώση, με τη γνώση ενάντια στις αριθμομηχανές των κρεάτων ενάντια στον οργασμό της κατανάλωσης ενάντια στις τρομερές λυχνίες της δισχιλιετηρίδας.

Θα ‘ρθει ένας κόσμος χλόης αγόρι

πολυτεχνείο

και θα δουλεύουμε στη μοιρασιά των λουλουδιών. Από την ενότητα «Κατάλοιπα ποιήματα» στον τόμο Τα κείμενα της- Τα κείμενα για το έργο της, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1977.

Τάσος Λειβαδίτης

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωποςδεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαιγια την ειρήνη και για το δίκιο.Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξειςτα χείλη σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές.Το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρεςμα δε θα κάνεις ούτε βήμα πίσω.Κάθε κραυγή σου θα΄ ναι μια πετριάστα τζάμια των πολεμοκάπηλων.Κάθε χειρονομία σου θα΄ ναι για να γκρεμίζει την αδικία.Δεν πρέπει ούτε στιγμή να υποχωρήσεις,ούτε στιγμή να ξεχαστείς.Είναι σκληρές οι μέρες που ζούμε.Μια στιγμή αν ξεχαστείς,αύριο οι άνθρωποι θα χάνονταιστη δίνη του πολέμου,έτσι και σταματήσειςγια μια στιγμή να ονειρευτείςεκατομμύρια ανθρώπινα όνειραθα γίνουν στάχτη απ΄ τις φωτιές.Δεν έχεις καιρό, δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σουαν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωποςμπορεί να χρειαστεί και να πεθάνειςγια να ζήσουν οι άλλοι.Θα πρέπει να μπορείς να θυσιάζεσαιένα οποιοδήποτε πρωινό.Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωποςθα πρέπει να μπορείς να στέκεσαιμπρος στα ντουφέκια!

Κωστούλα Μητροπούλου

1050 ΧΙΛΙΟΚΥΚΛΟΙ

“Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!” Αυτή η φωνή που τρέμει στον αέρα, δεν σούστειλε ένα μήνυμα μητέρα, αυτή η φωνή δεν ήτανε του γιού σου, ήταν φωνές χιλιάδες του λαού σου.

“Εδώ Πολυτεχνείο ,εδώ Πολυτεχνείο!” Μιλάει ένα κορίτσι κι ένα αγόρι, εκπέμπουνε τραγούδι μοιρολόι, χίλιες πενήντα αντένες η λαχτάρα, σε στόματα μανάδων η κατάρα.

Και τα κορίτσια και τ’ αγόρια που μιλούσαν, τρεις μέρες και τρεις νύχτες δεν μετρούσαν, δοκίμαζαν τις λέξεις με αγωνία, κι αλλάζανε ρυθμό στην ιστορία.

“Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!” Γραμμένα μένουν τα ονόματα στο αρχείο, δεν αναφέρονται οι νεκροί που είναι στο ψυγείο, λένε πως είναι τέσσερις κι είναι εκατό οι μανάδες, πρώτα σκοτώθηκε η φωνή και σώπασαν χιλιάδες. Κωστούλας Μητροπούλου

ΤΑ ΚΑΓΚΕΛΑ

Πίσω απ’ τα κάγκελα ελεύθεροι χιλιάδεςστο δρόμο περπατάει αργά η φοβέρα,πίσω απ’ τα σίδερα ονειρεύονται μανάδεςπαιδιά που έχουνε αλλάξει σε μια μέρα. Μπροστά απ’ τα κάγκελα οι σκλάβοι που φοβούνταιόπλα κρατάνε και ο δρόμος τους ανήκειπίσω απ’ τα κάγκελα φωνές που δε φοβούνταικαι μοιάζουν θάλασσα που πλέει ένα καϊκι. Πίσω απ’ τα σίδερα τα μάτια της γενιάς τουςχαμογελάνε σ’ ένα φως που ξημερώνειέξω στο δρόμο η ντροπή κι η παγωνιά τουςβήμα με βήμα την ελπίδα τη σκοτώνει. Γιάννης Ρίτσος

i Reporterπολυτεχνείο

i Reporter

16 και 17 Νοέμβρη 1973

Αθήνα 16 Νοεμβρίου 1973

Ωραία παιδιά, με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια.Ωραία παιδιά, δικά μας, με τη μεγάλη θλίψη των αντρείων,Αψήφιστοι, όρθιοι στα προπύλαια, στον πέτρινο αέρα,Έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι, - πως μεγαλώνει

το μπόι, το βήμα και η παλάμη του ανθρώπου; 17 Νοεμβρίου Βαρειά σιωπή, διάτρητη απ’ τους πυροβολισμούς,

πικρή πολιτεία,αίμα, φωτιά, η πεσμένη πόρτα, ο καπνός, το ξύδι-ποιος θα πει : περιμένω απ’ το μέσα μαύρο;

Μικροί σκοινοβάτες με τα μεγάλα παπούτσια

μ΄ έναν επίδεσμο φωτιά στο κούτελο

κόκκινο σύρμα, κόκκινο πουλί,και το μοναχικό σκυλί στ’ αποκλεισμένα προάστιαενώ χαράζει η χλωμότερη μέρα πίσωαπ’ τα καπνισμένα αγάλματακι ακούγεται ακόμη η τελευταία κραυγή διαλυμένηστις λεωφόρους.Πάνω απ’ τα τανκς, μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς πώς μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε;

ΡΙΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Το αγόρι και η πόρτα Εκεί που έπεσεείναι μια κόκκινη λίμνη,ένα κόκκινο δέντρο,ένα κόκκινο πουλί.Σηκώθηκε όρθιαη πεσμένη καγκελόπορτα-χιλιάδες άλογα.Λαός καβαλίκεψε.Κομνηνέ! - φωνάξαμε.Γύρισε και μας κοίταξεδε φορούσε επίδεσμοούτε στεφάνι.Άσπρα άλογα, κόκκινα άλογακαι μαύρα, πιο μαύρα-καλπασμός, - η ιστορίαΝα προφτάσουμε.

Γιάννης Ρίτσος

Το σώμα και το αίμα

(Ακόμα μια δοκιμή για ένα ποίημα του Πολυτεχνείου)

ΙΙ

Ο ένας γράφει συνθήματα στους τοίχους ο άλλοςφωνάζει συνθήματα πάνω απ’ τους δρόμους ο τρίτοςφοράει το παράθυρο τραγουδάει ανοιχτός Ρωμιοσύνη Ρωμιοσύνητους τραυματίες τους κουβάλησαν στη βιβλιοθήκηη μια παλάμη αμπελόφυλλου στο χτυπημένο γόνατοαγάλματα λυπημένα μες στους καπνούς -πού τον ξεχάσατε τονέρωτασπουδαστές οικοδόμοι κατάρες πλακάτ ζητωκραυγές σημαίεςέρωτας είναι τ’ όνειρο έρωτας

είναι ο κόσμοςχαμηλωμένο κούτελο του ταύρου έρχονται κι άλλοι κι άλλοιμικρά μεγάλα σκολιαρόπαιδα με μια φούχτα στραγάλια με τσάντεςδυο κόκκινα πουλιά σταυρωτά ζωγραφισμένα στα τετράδιά τουςοι νεόνυμφοι βγήκαν απ’ το φωτογραφείο δένουν τις άσπρες ταινίεςστο κιγκλίδωματυφλοί λαχειοπώλες μια όρθια κιθάρα λαμπιόνια φαρμακείωννυχτώνει η πολιτεία ηλεκτρικοί αριθμοί κλεισμένα θέατρακλεισμένα τα μικρά τεφτέρια τα υπόγεια ποιήματα τα τρύπια λουλούδιαη μυστική γεωγραφία ανεβαίνει βουβή πάνω απ’ τη νύχτα απ’ τοαπόρθητο βάθοςαπόψε είναι ο καιρός για όλα λέειαπόψε είναι η συνέχεια όλων λέειαύριο για όλο τον άνθρωπο για όλο το μέλλονέτσι είπε πάνω στη στέγηκράταγε ένα μεγάλο αόρατο τιμόνι κι έστριβε την πολιτείακάτω απ την άσφαλτο ακουγόταν ο θόρυβος του κόσμουένα μαύρο σκυλί ένα καλάθι ένας μικρός καθρέφτηςδυο τεράστια παπούτσια του πικρού γελωτοποιού και τοσπασμένο ποτήρικι η μυρωδιά απ’ τη φουφού του καστανά μεγάλη σαν καράβι

πολυτεχνείο

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΩΤΑΣ

Εδώ Πολυτεχνείο… Εδώ Πολυτεχνείο! ΕδώΠολυτεχνείο! Εδώ καλώβοήθεια, πρόφτασε, λαέ,βοήθεια, πρόφτασε, λαέ,σκοτώνουν τα παιδιά σου, οϊμέ!Τα νιάτα που έστησαν εδώτου Αγώνα τραγικόν χορόκαι τραγουδούν τη Λευτεριά,σου τα σκοτώνουν τα παιδιά.Της βίας ο δούλος ο μωρόςδουλέμπορος, φονιάς μιαρός,σκοτώνει, λαέ, τα τέκνα σου,τ’ αγόρια, τα κορίτσια σου.Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώτα νιάτα σέρνουνε χορό.Της Επιστήμης τα παιδιάκαι τραγουδάν τη Λευτεριά.Εδώ της νιότης ο άξιος νους,που χτίζει θέατρα, ναούς,σκεδιάζει ιδέες και μηχανέςκαι δένει το αύριο με το χτες,Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώμέσα στης τέχνης το ιερόσκοτώνει η βία τα παιδιάπου τραγουδούν τη Λευτεριά.Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώγίνεται ανήκουστο κακό!Της βίας ο δούλος ο μωρόςτου Χάρου μαύρος έμπορος,σφάζει τα τέκνα του λαού.τη νιότη, την ελπίδα του,το άνθος του αύριο, τον καρπότης τέχνης και της γνώσης, ω!Εδώ Πολυτεχνείου κραυγήκαλούν το Χρέος κι η ΤιμήΛαέ μας, βοήθα τα παιδιά.Ο αγώνας για τη Λευτεριά.

Από τον τόμο Αντιφασιστικά 67-74 (Γραμμή 1984).

Γιώργης Σαράντης

Εδώ Πολυτεχνείο

Τρείς νύχτες καίγανε οι φωτιέςτην τελευταία ακούστηκαν καμπάνεςΚάπου αλλού θα παίζεται η ζωή μας σκέφτηκακαι τότε τον είδα λαμπαδιασμένο απ’ τις ζητωκραυγέςνα τρέχει προς το θάνατοΑλέξανδρε του φώναξ Αλέξανδρεκι ύστερα πιο σπαραχτικά Αλέξανδρεεε,πάλι και πάλιΚαθώς έσκυψα να τον σηκώσω από την άσφαλτοδε βρήκα παρά στάχτηΣ’ όλους τους δρόμους οι στρατιώτες πυροβολούσαν το φόβο τους.

Από τον τόμο Αντιφασιστικά ’67-’74, εκδ. Γραμμή, 1984

.

Τάκης Σινόπουλος

Δοκίμιο ΄73 - ΄74

VΥπάρχει ένα παράθυρο καμωμένο κόσκινο στη φωτογραφία του δρόμου.

Τώρα η σκάλα σε διασχίζει καθέτως απ’ το υπόγειο ως τον αυχένα.

Κάποιος ανεβαίνει μ΄ ένα τρανζίστορ ρυθμικός πολλαπλασιασμός τωνειδήσεων. Στη μικρή οθόνη τα πρόσωπα εναλλάσσονται

σταθερά δίχωςπολλούς θορύβους. Η εξουσία όπως πάντοτε φωτίζεται με τετραγωνισμένοφως. Ιαχές. Το πλήθος.

Στο μεταξύ το πλήθος. Αόρατα μάτια με τρείς διαστάσεις ακτινογραφούνεισερχομένους εξερχομένους διερχομένους. Τα περίστροφα ακίνητα βαθειάμέσα τους σαφώς οπλισμένα.

Το πλήθος φεύγει έφυγε. Κι εκεί σε βρήκαν αργότερα με μια ριπή (τρύπες 7-8) στη πλάτη σου ετώνας πούμε 24 καμμιά ταυτότητα.

XII

Ταξίδι στο μεγάλο διάδρομο καταργημένος χρόνος. Οχι σκοτάδι μήτεμισοσκόταδο μήτε και φως. Ταξίδι τα χαράματα σ’ ένα γυμνό τοπίο σκοποβολής. Η βρύση πλένει χέρια και πουκάμισο οι εφημερίδες καταπίνουντις φωνές.

Αστυνομίες αμίλητες μέσα σε σκοτεινές αστυνομίες. Πρωθυπουργοί μεΣκεπασμένο πρόσωπο. Απάνω οι νόμοι σε σειρές σοφή συναρμογή καιδιάταξη με τους συνήθεις αγωγούς σωλήνες σωληνώσεις πολλαπλάκυκλώματα με θύρες διαφυγής. Κυκλοφορία παράπλευρη για τουςαξιοπρεπείς φονιάδες

i Reporterπολυτεχνείο

i Reporter

Κι εσείς που ωστόσο συνεχίζετε κρατώντας προστατεύοντας στα δόντιασας την τελευταία σας λέξη.Το λάθος των μηχανουργών.

Από την ποιητική ενότητα «Δοκίμιο ’73-’74» του έργου Το χρονικό, 1975 Λεία Χατζοπούλου – Καραβία

Προς Αντιγόνην

1

Ο αδελφός σου κείται νεκρός, Αντιγόνη.Χτες η ατίθαση φωνή του ξερνούσεμίσος κι ανατρεπτικά συνθήματα,όποιος τον άκουγε το ‘χε για σίγουρο πως η αυγή του Σαββάτου θα τον εύρισκε πορθητή ή σκοτωμένο.

2

Τώρα πια σβήστηκαν οι εμπρηστικές αστραπές των ματιών του.Δε ζει ο θρασύςπου διαλογίστηκε να ρίξει τους κρατούντεςκαι παραβαίνοντας τους νόμους να καυχιέται ότι είναι τέτοια πράξη ενδοξότατη.

3

Πότε σήκωσε το κεφάλι; Πώς ξέφυγε

τους φρουρούς, τους πυκνούς σωματοφύλακες,τους σπιούνους μας; Πότε γίνηκαν τέσσερεις,πότε γίνηκαν εκατό, πώς υποδαύλισαντη φωτιά που αδιόρατα φούντωσεμέσα στην άλαλη πόλη;

4

Δεν καταλάβαμε καν τι ζητούσαν.Αν ήθελαν για ελόγου τους την εξουσία θα ‘ταν πιο λογικό. Άρχοντες ανεβαίνουν,άλλοι πέφτουν. Αυτοί διαλαλούσαν ότι η πόληδεν ανήκει σε αρχόντους, παρά στο λαό.

38

Αλίμονο στην πόλη που ανωφέλητα φυτεύει τέκνα. Αν δείχνονταν νομοταγείςτώρα θα ζούσαν και θα τους είχαμεστηρίγματα μας, όχι φαντάσματανα μας ταράζουν την ανάσα και τον ύπνο.

41

Φέτο δε θά ‘ρθει η άνοιξη, δε θ’ αφήσουμετους κούκους να τιτιβίσουν τα τραγούδιατων στασιαστών, τις μυγδαλιές να τους μυρώσουν,όχι, τον ήλιο δε θα τον αφήσουμενα ξεκαλοκαιριάσει, και τα

τζιτζίκιανα τσιρίζουν ζει ζει ζει.

42

Ετούτος ο Νοέμβρης θα μείνει καρφωμένοςμέσα στο χρόνο, με τις ατέλειωτες του νύχτες,με το βοριά στα στηλωμένα μάτια μας,με τους τριγμούς κλαριών ή πατημάτων,κρωγμούς ή συνθηματικές κραυγές συνωμοτών.

43

Δεν ξεγελιόμαστε απ’ τα τεχνάσματα σας.Κάποιος ρίχνει κόκκινο χρώμα στα ποτάμια — δεν έρευσε από φλέβες τόσο κόκκινο.Κάποιος βάφει πορφυρένια τη θάλασσα και τα σύννεφα στάζουν αίματα, αίματα,πλημμυρίζουν οι δρόμοι.Από τη συλλογή Προς Αντιγόνην, Αθήνα, 1975.

Γιάννης Κουτσοχέρας

Είμαι ο Διομίδης – ο έφηβος των ΑθηνώνΠου έβαψα με της καρδιάς το αίμαΤην τρανή κραυγή της λευτεριάςΤραγουδώντας την και αποχαιρετώντας.

Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη

Ωδή Στα Νιάτα του Πολυτεχνείου

πολυτεχνείο

i ReporterπολυτεχνείοΔεν είναι θρύλος, πλάνεμα του νου,Αισχύλειο θέμα, τρόμου φαντασίαΕίναι μια πικροστάλακτη ιστορίαπου αιματοχάραξε, πρωτόγονη Ερινύα,ο δαίμονας της βίας και του κακού.

Παιδιά μου, που σας έθρεψαν οι μύθοιολόφεγγων θεών τα’ Ολύμπιο φως,μέσα στη ροδοπρόσωπη αυγή σας,που βρέθηκαν μπροστά σας τόσα πλήθητεράτων, του Τυράννου ο συφερτός!

Με βέλη στη φαρέτρα σας, τα ρίγητης πανωραίας εφηβικής ψυχής σας,μ’ όπλο σας μόνο το ηλιοφώς, καθώς ο Φοίβος,κινήσατε για τ’ άνισο κυνήγιτου Πύθωνα, που ρήμαζε τη γη σας.

Είναι μια πικροστάλακτη ιστορία,Συγκαιρινή, που τρώει στα σωθικά.Κυπαρισσόμηλα στα χέρια τους κρατούσαν,για λευτεριά κι αγάπη τραγουδούσανκαι τους συντρίψαν τα’ ατσαλένια τα θεριά! Κλεισμένοι στο σκολειό τους, τα’ άγιο κάστρο,στις αίθουσες του, τις επάλξεις τις ιερές,έστειλαν στην Αθήνα τη φωνή τουςκαι ξεσήκωσαν στήθη και καρδιέςκαι κάναμε πνοή μας την πνοή τους.

Είναι μια πικροστάλακτη ιστορίαωδή στα νιάτα, τα τρισεύγενα κι αγνά,που, πάνω κι απ’ τη γνώση, τη σοφία,κι από την ανθινή τους ευτυχία,είχανε στήσει τη θεά τη Λευτεριά !

Αστέρια τώρα στης Ελλάδας τη σκέπη,φωτίζετε το δύσκολο ανηφόρι και κυβερνάτε του λαού μας την ψυχή,ανίσχυρη κοπέλλα εσύ κι αγόριγια τη χαρά, την ανθρωπιά, την προκοπή.

Κι αυτή η φωνή, που αιώνια θ΄ αντηχεί απελπισμένη, τραγική κι ηρωική,θα συγκλονίζει τη χρυσή τη νιότη,κάθε φορά που θα συνάζονται τα σκότηκαι θα χυμούν να πνίξουν την Αυγή.

ΠΟΙΗΤΕΣ Μανώλης Αναγνωστάκης

Γιώργος ΒαφόπουλοςΝικηφόρος Βρεττάκος

Φώτος Γιοφύλλης Ανέστης Ευαγγέλου

Κοραλία Θεοτοκά Τάσος Λειβαδίτης

Κωστούλα Μητροπούλου Γιάννης ΡίτσοςΒασίλης Ρώτας

Γιώργος ΣαράντηςΤάκης Σιμόπουλος

Λεία Χατζοπούλου – Καραβία

www.i-reporter.gr www.i-reportergr.come-mail: ireportergr@gmail.com

To no.1 επώνυμο δημοσιογραφικό site/blog στην Ελλάδα