afk1501 2018 tl 201 1 bafk1501/201/1 3 ŉ paar generiese eksamenwenke: in die eksamen sal jy vrae...

AFK1501/201/1/2018

Studiebrief 201/1/2018

Afrikaans Aktueel

AFK1501

Semester 1

Departement Afrikaans en Algemene

Literatuurwetenskap

WERKOPDRAGKOMMENTAAR (WERKOPDRAG 02) EN

EKSAMENTOELIGTING

2

Beste Student Op hierdie stadium het jy al die opdragte (Werkopdrag 01 en Werkopdrag 02) voltooi en is jy reeds besig met eksamenvoorbereiding. Werkopdrag 01 was ŉ meervoudigekeuse‐opdrag van 50 vrae oor al vyf dele, terwyl Werkopdrag 02 langer vrae behels het. Vir laasgenoemde moes jy vrae oor twee uit die vyf dele beantwoord het. Werkopdrag 01 is nie ter sake ten opsigte van eksamenvoorbereiding nie, maar doen gerus deeglike hersiening van Werkopdrag 02 as deel van jou eksamenvoorbereiding.

Ons wil graag weereens aan jou verduidelik hoe jou finale modulepunt bereken word. Jou semesterpunt (soms jaarpunt genoem) tel 25% van jou finale modulepunt en die eksamen tel 75% van jou finale modulepunt. Jou semesterpunt word bereken op grond van jou prestasie in Werkopdrag 01 (tel 20% van semesterpunt) en Werkopdrag 02 (tel 80% van semesterpunt). Hieruit kan jy aflei dat die eksamen‐ vraestel ŉ groot gewig dra en met groot erns beskou moet word. Dit beteken dat jy steeds baie goed vir die eksamen moet voorberei, afgesien van ŉ goeie semesterpunt. Verder geld ŉ subminimum van 40% vir die eksamenvraestel. Dit beteken dat jy die module sal druip indien jy onder 40% vir die eksamenvraestel kry (afgesien wat jou semesterpunt is).

Die onderstaande tabel is ŉ voorstelling van bogenoemde inligting:

SEMESTERPUNT Werkopdrag 01

20% Werkopdrag 02

80% Semesterpunt

25% van finale punt

FINALE PUNT Semesterpunt

25% Eksamen

75% (Moet minimum 40% vir die vraestel kry om te slaag)

Finale punt 100%

In hierdie 201‐opvolgstudiebrief verskaf ons terugvoer op Werkopdrag 02 en gee belangrike eksamenriglyne. Die 201‐opvolgstudiebrief is slegs in Afrikaans beskikbaar, aangesien AFK1501 slegs in Afrikaans aangebied word.

Lees asseblief alle aankondigings (“Announcements”) op myUnisa se algemene webblad en skakel gereeld met jou e‐tutor, wat jou op ŉ bekwame wyse sal bystaan met jou eksamenvoorbereiding. Studente wat gereeld deelneem aan die “Discussion Forum” op myUnisa en die onderskeie e‐tutorblaaie, kry vinnig terugvoer op hul vrae, asook hulp van medestudente.

Die AFK1501‐span beantwoord graag vrae oor enige probleme wat jy met die werk mag ondervind. Hiermee wens ons jou ook ŉ suksesvolle semestereksamen toe.

AFK1501/201/1

3

ŉ Paar generiese eksamenwenke:

In die eksamen sal jy vrae oor TWEE uit die vyf dele (net soos in Werkopdrag 02) moet beantwoord.

Elke deel tel 50 punte. Dus tel die eksamenvraestel ŉ totaal van 100 punte. Berei asseblief slegs dié twee dele voor wat jy vir Werkopdrag 2 gekies het. Dit maak geen sin om in die eksamen ander keuses uit te oefen nie.

Moet asseblief nie alle dele in die eksamen beantwoord nie (kies slegs twee uit die vyf dele) anders mors jy kosbare tyd. Nasieners merk gewoon die eerste twee dele wat jy beantwoord het en ignoreer die res.

NB! Jy het slegs 2 ure om die vraestel te voltooi. Sorg asseblief dat jy jou werk baie goed ken, anders bestaan die moontlikheid dat jy nie die vraestel binne die gegewe tyd gaan kan voltooi nie.

Jy mag geen voorgeskrewe boeke by jou in die eksamen hê nie.

Fokus asseblief op die eksamenriglyne wat in hierdie 201‐opvolgstudiebrief verskaf word.

Let wel: Ons verstrek nie in hierdie studiebrief modelantwoorde op die vrae in

Werkopdrag 2 nie, maar slegs riglyne.

Alle vrae in die eksamen moet in Afrikaans beantwoord word, behalwe by die volgende twee uitsonderings waar die vraag in Afrikaans of Engels beantwoord mag word:

o Deel 1 (Vraag 1 en Vraag 2) o Deel 4 (al die vrae)

Me. Ihette Jacobs‐Senekal Kursusleier (AFK1501)

4

DEEL 1

Teks en leser: Inleiding in die literêre kommunikasieproses

Dosent: Dr. M. van Graan

Kontakbesonderhede:

Telefoon: (012) 429 6253

E‐pos: [email protected]

HIERDIE DEEL WORD AANBEVEEL VIR MOEDERTAAL‐ EN NIE‐MOEDERTAALSPREKERS VAN

AFRIKAANS.

THIS SECTION IS RECOMMENDED FOR MOTHER TONGUE AND NON‐MOTHER TONGUE SPEAKERS OF

AFRIKAANS.

Terugvoer op Werkopdrag: Deel 1

Vraag 1 (Studie‐eenheid 1)

Lees deeglik deur Studie‐eenheid 1 (p.5‐24) in die Studiegids. Fokus veral op p.16‐19, waar die verhouding

tussen fiksie en werklikheid bespreek word. Skryf ŉ kort opstel (ongeveer ŉ halwe bladsy) waarin jy die

verhouding tussen fiksie en werklikheid bespreek aan die hand van die volgende aspekte. Verskaf ook ŉ

voorbeeld van elke aspek.

Fiktiwiteit

Waarheid

Mimesis

Seleksie

Terugvoer

Volgens die instruksies in die 101‐Studiebrief moes jy spesifiek bladsye 16‐19 van die Studiegids bestudeer

het en die verhouding tussen fiksie en werklikheid bespreek. Jy moes ook voorbeelde verskaf wat elk van

die vier terme illustreer.

Met hierdie vraag moes jy dus aandag gegee het aan die volgende aspekte:

‐ Wat is fiktiwiteit in ŉ literêre teks; verskaf ŉ voorbeeld.

‐ Wat is waarheid in ŉ literêre teks; verskaf ŉ voorbeeld.

‐ Wat is mimesis in ŉ literêre teks; verskaf ŉ voorbeeld.

‐ Wat is seleksie in ŉ literêre teks; verskaf ŉ voorbeeld.

Eksamentoeligting

In die eksamen moet jy die terme fiktiwiteit, waarheid, mimesis en seleksie kan bespreek. Jy moet ook ŉ

voorbeeld van elkeen kan verskaf. Bestudeer spesifiek bladsye 16‐19 in die studiegids om hierdie vrae te

kan beantwoord.

AFK1501/201/1

5


Bestudeer Studie‐eenheid 2 (p.25‐41) in die Studiegids. Verskaf ŉ definisie en ŉ voorbeeld vir elk van die

volgende terme.

2.1 Parateks

2.2 Leesversperrings

2.3 Polemiek

2.4 Intertekstualiteit

2.5 Beeldgedig

Terugvoer

Volgens die instruksies moes jy hierdie vyf terme in die Studiegids, bladsye 25‐41, opsoek. Jy moes ’n

definisie van elke term skryf, en ’n voorbeeld daarvan verskaf.

Eksamentoeligting

Vir die eksamen moet jy elkeen van hierdie terme en hul definisies ken, en jy sal ook voorbeelde daarvan

moet kan gee. Bestudeer veral bladsye 25‐41 van die studiegids om hierdie vrae te kan beantwoord.


Bestudeer studie‐eenheid 3 in die Studiegids (p.42‐61) en beantwoord dan die volgende vrae.

3.1 Watter drie tipes parallelismes word algemeen in poësie aangetref? (3)

3.2 Wat is die verskil tussen ŉ vergelyking en ŉ metafoor? (2)

3.3 Verskaf ŉ voorbeeld van ŉ vergelyking en ŉ voorbeeld van ŉ metafoor uit N.P. Van Wyk Louw se

gedig “Nagliedjie”. (2)

3.4 Noem drie kenmerke van die limeriek. (3)

[10]

Terugvoer

Om hierdie vraag te beantwoord, moes jy baie deeglik deur studie‐eenheid 3 in die Studiegids gewerk het.

Al die antwoorde is daar, jy moes hulle net gesoek het. Indien jy hulle nie kon vind nie, gaan kyk weer:

3.1 Bl. 51

3.2 Bl. 53

3.3 Bl. 53

3.4 Bl. 57

Eksamentoeligting

In die eksamen moet jy spesifiek die terme vergelyking, metafoor, parallelisme en limeriek goed genoeg

ken om ’n gegewe voorbeeld van elkeen te kan identifiseer. Jy moet ook elke term kortliks kan bespreek.

Bestudeer veral bladsye 42‐61 in jou studiegids, en lees weer die gedigte van Antjie Krog, N.P. van Wyk

Louw en Philip de Vos wat daarin voorkom om hierdie vrae te kan beantwoord.

6


Lees Johnny Masilela se kortverhaal “Die werksmanne van Slovoville” (beskikbaar onder e‐reserwes).

Bestudeer ook studie‐eenheid 4 in die Studiegids (p. 62‐76). Noem en beskryf die vyf verhaalelemente (dit

wat deel vorm van die verhaalwêreld) kortliks, en pas dit toe op die kortverhaal. [10]

Terugvoer

Om hierdie vraag te beantwoord, moes jy die kortverhaal “Die werksmanne van Slovoville” gelees het, en

ook die Studiegids, bladsye 62‐76, bestudeer het. Jy moes dan die vyf verhaalelemente noem, elkeen

kortliks beskryf (sê wat die term beteken) en dan hierdie term toepas op die kortverhaal (sê hoe dit in

die kortverhaal voorkom, gee ’n voorbeeld daarvan).

Eksamentoeligting

In die eksamen sal jy ’n kort opstel moet skryf waarin jy die vyf verhaalelemente noem, beskryf en toepas

op die kortverhaal “Die werksmanne van Slovoville”. Om hierdie vraag te kan beantwoord, moet jy die

kortverhaal deeglik bestudeer, en die vyf verhaalelemente baie goed ken (bladsye 62‐76). Onthou dat jy

NIE ’n kopie van die kortverhaal in die eksamen mag invat NIE.


Lees die teks “Handleiding vir RSG/Sanlam Radiodramaskryfkompetisie” (beskikbaar onder e‐reserwes),

en bestudeer ook studie‐eenheid 5 in die Studiegids (p.77‐95). Beantwoord dan die volgende vrae.

5.1 Watter element van die radiodrama is nie ter sprake in die verhoogdrama nie? (1)

5.2 Wat is die doel van byklanke in ŉ radiodrama? (1)

5.3 Waarvoor word die filtermikrofoon gebruik? (1)

5.4 Buiten die filtermikrofoon, watter ander ses hulpmiddels kan vir radiodramas gebruik word?

(3)

5.5 Wat is die verskil tussen ŉ monoloog en ŉ dialoog? (Sien p.89) (2)

5.6 Kan ŉ hoorspel plaasvind sonder ŉ radiodramateks? Motiveer jou antwoord. (2)

[10]

Terugvoer

Om hierdie vraag te beantwoord, moes jy studie‐eenheid 5 in die Studiegids bestudeer. Jy moes ook die

teks “Handleiding vir RSG/Sanlam Radiodramaskryfkompetisie” op e‐reserwes gaan kry en deeglik

deurlees. Al die antwoorde vir vraag 5.1 – 5.6 is in hierdie tekste, jy moes hulle net opsoek.

Eksamentoeligting

Om die eksamenvrae vir hierdie afdeling te kan beantwoord, moet jy studie‐eenheid 5 in die Studiegids

en die “Handleiding vir RSG/Sanlam Radiodramaskryfkompetisie” deeglik bestudeer en veral die volgende

terme ken en verstaan:

meeskeppende vermoë

byklanke hulpmiddels in die radiodrama

monoloog

AFK1501/201/1

7

dialoog hoorspel radiodramateks

EKSAMENSTRUKTUUR EN –PUNTETOEKENNING: DEEL 1 (SEMESTER 1)

VRAAG 1: 10 PUNTE

VRAAG 2: 10 PUNTE

VRAAG 3: 10 PUNTE

VRAAG 4: 10 PUNTE

VRAAG 5: 10 PUNTE

BAIE BELANGRIK: Daar is geen keusevrae by Deel 1 nie. Al vyf die vrae is verpligtend. Daar is

slegs vyf vrae van 10 punte elk. Beantwoord AL VYF die vrae. Vraag 1 en 2 mag in Afrikaans of

Engels beantwoord word. Vraag 3, 4 en 5 moet in Afrikaans beantwoord word.

VERY IMPORTANT: There are no optional questions in Deel 1. All five questions are compulsory.

There are only five questions of 10 marks each. Answer ALL FIVE questions. Question 1 and 2

may be answered in Afrikaans or English. Question 3, 4 and 5 must be answered in Afrikaans.

8

DEEL 2

Teks en/as geskiedenis

Dosent: Dr. Erika Lemmer

Kontakbesonderhede:

Telefoon: (012) 429 6371


WERKOPDRAG 02

ASSESSERING: DEEL 2 VAN WERKOPDRAG 2 Jou kennis van die diskoers oor Nuwe Historisme moet sigbaar uit jou antwoorde blyk – stel jou kennis van die vakterme wat verband hou met dié literatuurteoretiese denkrigting ten toon. Dit is belangrik om korrek te formuleer, maar ons beoordeling van die antwoord het gesentreer rondom jou kennis van die onderwerp en vertroudheid met die voorgeskrewe tekste eerder as rondom grammatikale korrektheid. Die lees van die voorgeskrewe gedigte, kortverhale en roman is ononderhandelbaar. Jy kan onmoontlik net staatmaak op die inligting in die studiemateriaal. Onthou asseblief ook dat dit nooit voldoende is om slegs die inhoud van ’n voorgeskrewe teks weer te gee nie – jou antwoorde moet daarvan getuig dat jy die teoretiese kennis oor Nuwe Historisme toegepas het op jou voorgeskrewe tekste deur eie relevante voorbeelde aan te haal wat oortuigend beredeneer word. In die meeste gevalle is daar van jou verwag om ’n kritiese opstel te skryf en daarom is daar ’n indrukspunt gegee by die assessering van sodanige werkopdragvrae.

TERUGVOER OP WERKOPDRAGVRAE: DEEL 2 Die kommentaar hieronder is van ’n algemene aard en die probleme wat geïdentifiseer word, het dalk nie spesifiek op jou betrekking nie. Gebruik hierdie riglyne egter om die gehalte van jou antwoorde te verhoog vir eksamendoeleindes. Maak verder seker dat jy jou antwoorde ook aansuiwer soos wat daar in die remediërende kommentaar op elke individuele werkopdrag voorgestel word. Vraag 1 (verpligtend vir 10 punte) Omskryf die volgende terme: 1.1 Literêre historiografie (3): Literêre historiografie is die optekening / dokumentering (1) van die

verloop of geskiedenis (1) van ’n spesifieke letterkunde (1): 3 punte. 1.2 Episteme (3): Episteme verwys na die konvensies (1) van ŉ bepaalde tyd (1) wat in tekste voorkom

(1) (sien bespreking op p.108 van studiegids) = 3 punte.

1.3 Meesternarratief (4): ŉ Meesternarratief dui op ŉ vertelling (1), (gewoonlik oor ŉ gebeurtenis van beduidende historiese belang) (1) wat as identiteitsvormend (1) binne ŉ bepaalde kultuur (1) optree (definisie in kantlyn op bladsy 111 van die studiegids).

AFK1501/201/1

9

Vraag 2 (verpligtend vir 10 punte; beantwoord slegs 2.1 OF 2.2) Vraag 2.1 (keusevraag vir 10 punte) Bespreek die kortverhaal “Op soek na die Slag van Rooipoeierspruit” (Johan en Elize Botha) met verwysing na die komplekse aard van geskiedskrywing. Die kortverhaal is beskikbaar op die e‐reserwes vir AFK1501) (10)

Studente moes aantoon dat daar twee vertellers is en dat verskeie orale vertellings en amptelike weergawes van die skermutseling direk in die teks weergegee word (en tipologies van mekaar onderskei word deur verskillende lettertipes). In die verhaal word al die verskillende geskiedenisbronne oor die betrokke veldslag met mekaar vergelyk om te wys op die diskrepansies wat daar tussen die verskillende getuienisse of weergawes van die slag bestaan en studente moes ten minste sommige van hierdie voorbeelde ook aangehaal het. Die slotsom moes wees dat geskiedskrywing nooit objektief kan wees nie – ’n idee wat klop met die idees van die Nuwe Historiste. Die volledige bespreking van die kortverhaal verskyn op pp.136‐138 van die studiegids. Studente moet hulle eie woorde gebruik en teksvoorbeelde ter stawing van hulle antwoord betrek. OF Vraag 2.2 (keusevraag vir 10 punte) In studie‐eenheid 3 van Deel 2 (sien veral aktiwiteit 3.1 op bladsy 122) verskyn daar ’n bespreking van Wilhelm Liebenberg se artikel oor die verskillende wyses waarop kritici die gedig “Winternag” vertolk het. Lees dié artikel op die e‐reserwes van die Unisa‐biblioteek saam met die riglyne in die gids en skryf ’n essay waarin jy uitwei oor die verskillende bestaande interpretasies van “Winternag” (Eugène Marais). Fokus ook op die verskille tussen ouer en meer onlangse kritici. Die artikel van Liebenberg is ingewikkeld en ek sal die beantwoording van hierdie vraag slegs aanbeveel vir studente wat vir ŉ uitdaging kans sien. (10) In Studie‐eenheid 3 (sien veral aktiwiteit 3.1) van die gids verskyn daar ŉ bespreking van Wilhelm Liebenberg se artikel oor die verskillende wyses waarop kritici die gedig “Winternag” vertolk het. Die verskillende interpretasies van “Winternag” word bespreek in die artikel deur Wilhelm Liebenberg getiteld “Winternag”: van ideologie tot intertekstualiteit (sien e‐reserwes). Vergelyk die opsomming en bespreking in die studiegids (studie‐eenheid 3, pp.122‐132). Die kritici wat uitsprake oor “Winternag” gemaak het, word in tabelvorm op pp.127‐128 gelys en studente moes met behulp van die Liebenberg‐artikel, asook die gidsbespreking, die uitsprake van elkeen opnoem (bestudeer weer hierdie kontrolelystabel, pp.127‐128 van studiegids). Dit was nie nodig dat elke enkele kritikus in detail bespreek moes word nie, maar daar moet beslis darem wel verwysings na name van hierdie kritici wees. Studente moes veral raaksien dat die uitsprake of interpretasies hoofsaaklik in twee kategorieë uiteenval: diegene wat die teks binne die konteks van die Anglo‐Boereoorlog lees (dikwels die ouer kritici soos Louw, Preller, Dekker en Van den Heever asook eietydse digter Johann Lodewyk Marais) en daarteenoor dié groep literatore (soos Scholtz, Cloete, Kannemeyer, Spies en Du Rand) wat sodanige “historiese” vertolking en posisionering bevraagteken.

10

Vraag 3 (verpligtend vir 10 punte) Lees die kortverhaal “Die rooibaadjie” (Herman Charles Bosman) op e‐reserwes saam met die gidsbespreking (bladsy 105‐107) en beantwoord dan die volgende vrae:

3.1 Watter afleidings kan jy uit dié teks maak oor die aard van geskiedskrywing? (5)

3.2

Hoe word die magstrukture in die gemeenskap hier uitgebeeld? (5)

[10]

Hierdie vraag strook met Aktiwiteit 1.3 in die Studiegids (vergelyk bespreking op bladsy 105‐107 in die gids). Studente se antwoorde moes oorwegend fokus op die verbande tussen letterkunde en samelewing (en in besonder die relevante aannames van die Nuwe Historisme). Die agtergrond tot die vraag word bespreek in Studie‐eenheid 1 van die Studiegids (bladsy 102‐110). Die volle kortverhaal deur Herman Charles Bosman (“Die rooibaadjie”) is verkrygbaar as e‐reserwe.

3.1 Hier moes jy verwys na die verskillende weergawes van die geskiedenis: jy moes die verskillende weergawes van die insident (soos beurtelings vertel deur die “ooms” en die onderwyser) aantoon. Die kern van die saak is dat daar nie iets soos ŉ objektiewe weergawe van die geskiedenis bestaan nie, en dat verskeie orale vertellings ook naas die amptelike weergawes bestaan. Die onderwyser haal homself die gramskap van die patriarge op die hals omdat hy verskeie feitelike diskrepansies in hulle vertellings uitwys. (5)

3.2 Die rol van magstrukture in die plattelandse patriargale Afrikanergemeenskap is ook opvallend in hierdie teks: vergelyk veral die skoolkomitee se onbeperkte magte om na willekeur aanstellings te maak en verplasings te bewerkstellig. Spesifieke voorbeelde en insidente uit die kortverhaal moes betrek word. (5)

Vraag 4 (verpligtend vir 20 punte) 4.1 Hoekom kan ons aanvoer dat Sirkusboere ’n revisionistiese historiese roman is; ’n roman

wat die geskiedenis herbesoek? Bespreek die historiese feite waarop die roman gebaseer is. (10)

4.2 Hoe verwerk die volgende romankarakters hulle traumatiese verledes: Ben Viljoen, Frank

Fillis, Fenyang Mokoyane en Piet Cronjé? Verwys in jou antwoord na die tersaaklike resensies (op e‐reserwes) en staaf jou antwoord met gepaste aanhalings uit die teks.

(10)

Om Vraag 4.1 en Vraag 4.2 te kon beantwoord, moes studente die roman Sirkusboere (asook die gidsbespreking en resensies beskikbaar op e‐reserwes) lees en beide Vraag 4.1 en Vraag 4.2, telkens vir 10 punte elk, beantwoord:

AFK1501/201/1

11

Vraag 4.1

Die bespreking van die versweë geskiedenis waarop Sirkusboere gebaseer is, verskyn in Studie‐eenheid 5 van die studiegids. In haar “Erkennings” agter in die roman verskaf Loots ŉ volledige opgaaf van die bronne wat sy geraadpleeg het om haar historiese roman te konseptualiseer, maar sy fiksionaliseer hierdie feite in die roman om op revisionistiese wyse kommentaar op die verlede te lewer. Die dokument wat haar aanvanklik op die spoor van hierdie geskiedenis geplaas het, was Die boere‐sirkus van St. Louis (1904) deur die sporthistorikus, Floris van der Merwe. Na afloop van die oorlog het die sirkuslegende, Frank Fillis, die twee boeregeneraals (Piet Cronjé en Ben Viljoen) oorreed om deel te neem aan ŉ Wêreldskou in St. Louis (VSA) waar die stryd tussen Boer en Brit as militêre krygspel voor groot gehore opgevoer is. Die Slag van Colenso asook die oorgawe by Paardeberg is nageboots met Generaal Piet Cronjé (wat homself vertolk) en die charismatiese Ben Viljoen as die aankondiger. Cronjé is destyds in sekere Afrikanergeledere verguis oor die oorgawe en die roman verreken hierdie gegewe in talle tonele waar Cronjé homself beurtelings kasty én verweer. Die belangrikste punt hier is egter dat die geskiedenis (en veral ŉ deel van die geskiedenis wat minder bekend, of verswyg was) in fiksie omskep word om vanuit ŉ eietydse perspektief (m.a.w. op revisionistiese wyse) daardie verlede te heroorweeg of herbesoek. (10)

EN

Vraag 4.2

Antwoorde op Vraag 4.2 moes daarvan getuig dat studente die voorgeskrewe roman Sirkusboere (Sonja Loots), sowel as die resensies deur Louise Viljoen, Chris van der Merwe, Jeanette Ferreira en Hennie van Coller in die leesbundel gelees het. Vergelyk pp. 255 – 265 vir die resensies en herlees die hele studie‐eenheid 5 in die gids (pp. 140‐149). Studente moes verwys na al vier die romankarakters (Ben Viljoen, Frank Fillis, Piet Cronjé en Fenyang Mokoyane) asook die wyse waarop elke karakter hul eie traumatiese verlede/s probeer verwerk of oorstyg. Breedweg kom dit daarop neer dat Fillis opportunisties na die geskiedenis as kommoditeit/geldmaak‐geleentheid/sirkus kyk, Cronjé raak weer verstrik daarin, die siniese Viljoen skud dit af en Mokonyane “gooi dit toe” (vergelyk pp.144 – 145). Studente moes eie toepaslike voorbeelde uit die roman aantoon en bespreek. (10)

EKSAMENTOELIGTING VIR DEEL 2 (MEI/JUNIE 2018)

Maak seker dat jy hierdie onderstaande wenke opvolg. In sekere gevalle stem die eksamenvrae se puntetoedeling dalk nie presies ooreen met die werkopdragte nie en jy moet dus moeite doen om vrae wat dalk in die werkopdrag slegs 10 punte getel het, sodanig uit te brei dat jy ŉ ordentlike opstel vir 20 punte in die eksamen kan beantwoord. Werk deur die wenke hieronder en maak seker dat jy genoeg vrae voorberei vir beantwoording. NB: Jy moet DRIE vrae beantwoord. Daar is een verpligte vraag (Vraag 1 vir 10 punte) en dan moet jy TWEE verdere vrae ter waarde van 20 punte elk beantwoord vir ŉ totaal van 50 punte vir Deel 2.

12

VRAAG 1 is dus ŉ verpligte vraag wat jou teoretiese kennis toets. Jy sal terme soos meesternarratief, ideologie, episteme, revisionisme, Nuwe Historisme ensovoorts moet bestudeer om hierdie vraag te kan beantwoord. VRAAG 2 is ŉ keusevraag vir 20 punte met twee interne opsies, elkeen vir 20 punte elk. Indien jy kies om VRAAG 2 te beantwoord, beantwoord jy dus slegs VRAAG 2.1 OF VRAAG 2.2.

VRAAG 2.1 tel 20 punte en handel oor die kortverhaal ‘Op soek na die Slag van Rooipoeierspruit” wat deur ŉ Nuwe Historistiese lens gelees moet word om te bewys dat die geskiedenis nie objektief is nie.

OF

VRAAG 2.2 (ook vir 20 punte) stem ooreen met die werkopdragvraag, waar jy moet uitbrei op die interpretasiemoontlikhede van “Winternag” soos voorgehou deur die kritici. Hierdie vraag moet beantwoord word met gebruikmaking van Liebenberg se artikel in die e‐reserwes (dié artikel mag nie ingeneem word in die eksamen nie, berei dit dus vooraf goed voor).

VRAAG 3 is ook ‘n keusevraag (20 punte) oor Herman Charles Bosman se kortverhaal “Die rooibaadjie”. Jy sal aan die hand van die verhaal die stelling moet kan beredeneer oor waarom daar verskeie weergawes van die geskiedenis is, maar ook kommentaar moet kan lewer oor die magstrukture in die gemeenskap wat in die teks verbeeld word. By VRAAG 4 (ook ‘n keusevraag van 20 punte oor Sirkusboere) sal jy moet kan verduidelik, vir 10 punte, op watter versweë geskiedenis dié revisionistiese roman gebaseer is (en die term “revisionisties” moet kan verduidelik as synde ‘n teks wat die geskiedenis herbesoek); vir ‘n verdere 10 punte sal jy moet aantoon hoe die verskillende romankarakters hulle problematiese verledes probeer verwerk.

AFK1501/201/1

13

DEEL 3

TOE ONS NOG KINDERS WAS

Dosent: Dr. Lisetta Jacobs

Kontakbesonderhede:

Telefoon: (012) 429 6474


Faks: (012) 429 8094/8164 (Vir aandag: Lisetta Jacobs)

2018 SB201: DEEL 3 SEMESTER 1: TERUGVOER OP WERKOPDRAGVRAE + EKSAMENVOORLIGTING

WENKE AAN ENGELSSPREKENDE STUDENTE / TIPS TO ENGLISH‐SPEAKING STUDENTS

Lees eers die voorgeskrewe kortverhale wat in die Leesbundel (e‐reserwes) opgeneem is, asook die

langer prosateks Ons is nie almal so nie (Jeanne Goosen) OF Roepman (Jan van Tonder) aandagtig

deur. Terwyl jy lees, moet jy jouself die vyf w‐vrae vra en skryf die antwoorde op die w‐vrae in ŉ

leesjoernaal neer: wie is die karakters, waar speel die verhaal af (plek of ruimte), wat gebeur met die

karakters of wat laat hulle gebeur, wanneer (tyd) speel hierdie gebeurtenisse af, waarom of hoe speel

die gebeurtenisse af (plot)? Vra ook vrae rakende die verteller: wie vertel die verhaal?

Read the prescribed texts before you attempt to answer questions and while you are reading, ask

yourself the following 5 W‐questions and write the answers down: who are the main character(s),

where do things happen (space); what is happening (main events in the story); when is it happening

(time) and why or how is it happening? Also ask yourself questions about the narrator: who narrates

the story?

Assesseringskriteria by Deel 3 (AFK1501)

Kriteria Swak Gemiddeld Uitstekend

Teoretiese kennis: definisies

Geen blyke van vertroudheid met terme nie

Redelike/gangbare vertroudheid met terme

Kan die terme presies en duidelik definieer

Oorspronklike werk Woordeliks uit die studiegids oorgeskryf – geen oorspronklike idees nie

ŉ Mate van oorspronklike (eie) werk, maar steun steeds sterk op die studiegids

Antwoorde toon dat die student die werk begryp en in sy/haar eie woorde kan formuleer.

14

Toepassing van teoretiese kennis

Student kan geen teoretiese kennis in die praktyk toepas nie.

Student kan in redelike mate teoretiese kennis toepas.

Student kan teoretiese kennis in hoë mate in die praktyk toepas.

Spektrum van puntetoekenning

0‐3/10; 0‐6/20; 0‐33/100

5‐6/10; 10‐12/20; 50‐60/100

7‐10/10; 14‐20/20; 70‐100/100

Let Wel: Hieronder volg wenke en NIE modelantwoorde nie. Vraag 1 (verpligtend): Studie‐eenheid 1

Vraag 1.1 “die huisvrou” (Ronelda Kamfer)

1.1 In die studiegids, bladsy 154‐155, maak Fadjado‐Acosta die volgende opmerking oor literatuur: “... An important feature of literary texts which distinguishes them from other kinds of persuasive discourse is the fact that they operate not through direct statement and explicit revelation of their contents but instead through indirect allusion, understatement, implication, and even concealment. Literary texts in effect often veil the 'truth' which they seek to convey in an attempt at enhancing its attractiveness and endowing it with a sense of mystery and transcendental value.”

Jy moes die gedig “die huisvrou“ van Ronelda Kamfer (studiegids, bladsy 158) aandagtig deurgelees het. In hierdie gedig word ŉ “storie” aan die leser voorgehou. Jy moes die volgende vrae oor die gedig beantwoord het:

Haal een sinsnede uit die gedig aan wat dui daarop dat antie Doris se “storie” hier vertel word. (2)

Sou jy die “storie” interpreteer as nie die “waarheid” nie? Motiveer jou antwoord. (2)

Watter belangrike insident word glad nie direk aan die leser vertel nie, maar slegs deur versreël 9 ‐12 geïmpliseer? Wat lei jy uit die mededeling “drie bodybags [...] een grote en twee kleintjies” af? Gee ŉ verduideliking. (4)

Waarom sou antie Doris dan vir die “eerste keer in jare” ŉ blomrok aangehad het as sy “gehandcuff” is? Maak dit vir jou sin? Wat beteken dit dan om “gehandcuff” te wees? Verduidelik. (2) [10]

Terugvoer op vraag 1.1 Om vraag 1.1 (Ronelda Kamfer se gedig “die huisvrou”) te kan beantwoord, moes jy Studiegids, bladsy 154‐55, 158, 162, 164‐165 aandagtig bestudeer het. Belangrik: jy moet die inhoud van die gedig deeglik ken. Jy moet weet dat die “storie” waaroor die gedig handel, NIE direk aan die leser oorgedra word nie, maar dat die storie deur indirekte verwysings aan die leser “vertel” word. Dink veral aan die “body bags”. Nêrens in die gedig word daar direk gesê dat mense dood(gemaak) is nie. Die noem van die drie “bodybags” suggereer wel dat daar in antie Doris se huis ŉ tragedie, ŉ gesinsmoord (gesinsgeweld) plaasgevind het. Die feit dat antie Doris “gehandcuff” word, suggereer dat sy vir die gesinsmoord verantwoordelik was en daarvoor in hegtenis geneem word. Nêrens word dit egter direk gesê nie. Dit is ŉ afleiding wat die leser uit die konteks van die gedig maak.

AFK1501/201/1

15

Vra jouself die volgende vrae oor die gedig:

Dink jy antie Doris se “pienk check overall” was haar “uniform” wat sy gedra het wanneer haar kinders aflaai by die skool en huis skoonmaak en wasgoed was? (Lees weer die gedig op bladsy 158.)

Dink jy sy het ŉ “pienk check overall” gedra om met haar omgewing saam te smelt? Om nie onnodig haar man se aandag te trek nie? As jy so ŉ afleiding uit die gedigkonteks kan maak, waarom, dink jy, wou sy nie haar man se aandag trek nie? Dink jy dalk sy was die slagoffer van simboliese geweld? Nie as mens raak gesien nie?

Watter soort take het sy as huisvrou uitgevoer? Hoekom het sy dit amper meganies (sonder om te dink, soos ŉ masjien) gedoen?

Die koms van die lykswa en die “polisievan” (polisievangwa) het daarop gedui dat iets vreeslik by antie Doris se huis gebeur het? Waarop, dink jy, sinspeel die “drie bodybags”? Wie, dink jy, lê in daardie bodybags? Hoekom is dit “een grote en twee kleintjies”?

Hoekom, dink jy, sou antie Doris die “rollers” uit haar hare gehaal het en “vir die eerste keer in jare” ŉ blomrok aangehad het, dit wil sê haar mooigemaak het as sy dan geweet het sy gaan in die polisievangwa gelaai word? Die suggestie is tog dat sy “gehandcuff” is, ŉ verdagte persoon is wat tronk toe gaan, in hegtenis geneem is; dat sy voortaan nie vry gaan wees nie? Kan dit as ŉ vorm van “verset” teen haar vorige lewe as gewone huisvrou gesien word? Was sy dalk aan simboliese geweld onderworpe en voel sy nou skielik “vry” van die onderdrukking van huisvrou wees, ma‐wees, eggenoot‐wees?

Vraag 1.2 “Agter die groen deur” (Helena Gunter) 1.2 Gaan lees die verhaal “Agter die groen deur” van Helena Gunter (beskikbaar op e‐reserwes) sowel as

die studiegids, bladsy 167‐171 aandagtig deur. Beantwoord dan die volgende vraag.

Uit die verhaal van Klimmeidjie, soos deur die ek‐verteller uit ŉ agternaperspektief vertel word, blyk dit dat ŉ dubbele onreg teenoor Klimmeidjie gepleeg is. Die eerste onreg het plaasgevind voor, tydens en ná haar geboorte. Die tweede onreg het plaasgevind toe sy ŉ jong, opgeskote kind was. Verduidelik wat hiermee bedoel word deur bepaalde insidente in chronologiese volgorde in opstelvorm neer te skryf. (10)

Riglyne vir die beantwoording van vraag 1.2:

Om hierdie vraag te beantwoord, moes jy die kortverhaal van Helena Gunter (beskikbaar op e‐reserwes) minstens drie keer baie goed deurgelees het, asook die aantekeninge in die Studiegids (bladsy 167‐171). Eerste onreg: Klimmeidjie, so blyk dit uit die ek‐verteller, Betta, se agternaperspektief, was die kind van Kaatjie, ouma Elizabeth se huishulp, en van oupa Niklaas. Kaatjie het nie kans gesien om Klimmeidjie groot te maak nie, en het probeer om haar te laat verdrink. Ouma Elizabeth het egter ingegryp en Klimmeidjie van verdrinking “gered”, maar sy is soos ŉ bediende behandel. Sy mag nie in die groot huis geslaap het nie en is van tyd tot tyd na Betta se ouers se plaas gestuur. Tweede onreg: Klimmeidjie is Betta se speelmaat, maar sy slaap nie by Betta‐hulle in die huis nie. By tye het ouma Elizabeth vir Klimmeidjie laat haal omdat sy glo “te veel” na haar verlang het. Toe

16

Klimmeidjie opgeskote was, is sy op ŉ keer weer na Ouma Elizabeth toe. Daar is sy, bruin kind met geen regte nie, deur die gestremde oom Boet verkrag en skenk sy lewe aan oom Boet se kind. Sy laat die kind in die put verdrink. Toe word sy vir ondervraging deur die polisie kom haal. Betta se pa het egter mooigepraat en Klimmeidjie van tronkstraf “gered”.

Subtotaal vir Vraag 1 = [20] Vraag 2 (verpligtend): Studie‐eenheid 2: Dana Snyman se drie tekste; “16 Desember”, “Uncle Charlie’s” en “Sin City” Om hierdie vraag te beantwoord, moes jy al DRIE die kortverhale van Dana Snyman, naamlik “Uncle Charlie’s”, “16 Desember” en “Sin City” in die biblioteek se e‐reserwes deurgelees het, asook die aantekeninge in die Studiegids (bladsy 173‐183). Die antwoorde op die vrae in die werkopdrag sal jy in die Studiegids (bladsy 173‐183) vind. Dit is van uiterste belang dat julle SELF die antwoorde op hierdie vrae vind, selfs al sou dit beteken dat julle die verhale meer as een keer moet deurlees.

2.1 Die ek‐verteller beskryf in besonderhede hoe Geloftedag in die verlede deur Afrikaners gevier is.

Noem vier gebeurtenisse wat gewoonlik in die verlede op Geloftedag in chronologiese volgorde plaasgevind het. In die verhaal word van twee oertekste of grondtekste gebruik gemaak. Verduidelik wat met die begrip “grondteks”/”oerteks” bedoel word en haal die twee grondtekste woordeliks uit die kortverhaal aan. (4)

2.2 Stem jy saam dat die titel “Uncle Charlie’s” na ŉ spesifieke persoon met die naam van oom Charlie verwys? Indien jy nie hiermee saamstem nie, moet jy die titel verduidelik en aantoon hoe dit met die inhoud van die verhaal verband hou. (3)

Formuleer jou antwoord soos volg: Ja, ek stem saam dat die titel na ŉ spesifieke persoon verwys, omdat ... Nee, ek stem nie saam dat die titel na ŉ mens verwys nie, omdat....

2.3 Waarom, dink jy, praat die ek‐verteller van “Sin City”? Moet die titel nie eerder “Sun City” wees

nie? Hoekom sou die plek dan ŉ plek van sonde wees? Haal minstens twee sinne uit die verhaal aan om aan te toon dat “Sin City” in die 1980’s totaal van enige stad in Suid‐Afrika verskil het. (3)

Soek bewyse vir jou antwoord uit die kortverhaal, byvoorbeeld vroue met kaal bolywe, drank op Sondag, ensovoorts. By Vraag 2.3 MOES jy aanhalings uit die teks gegee het (met ŉ kort verduideliking by elke aanhaling) om die volle punte te verdien. Let Wel: Vir die eksamen moet jy ook seker maak dat jy die titels “Uncle Charlie’s”, “16 Desember” en “Sin City” kan verduidelik.

Subtotaal vir Vraag 2 = [10]

AFK1501/201/1

17

Vraag 3 (keusevraag): Studie‐eenheid 3 (Ons is nie almal so nie) Gaan lees eers die teks aandagtig deur. Lees, voor jy onderstaande vrae beantwoord, studie‐eenheid 3 (studiegids, bladsy 184‐198) deur. Beantwoord nou die volgende vrae:

3.1 Definieer die term “simboliese geweld” so omvattend moontlik. Hoekom kan beweer word dat Gertie se pa simboliese geweld teenoor die Jacobse gepleeg het? Dink jy die Jacobse, Doris en Gertie het hulle aan Gertie se pa gesteur? In jou antwoord moet jy bepaalde insidente bespreek soos dit uit die verhaal blyk. (ŉ halwe tot een bladsy) (10)

Riglyne vir die beantwoording van vraag 3.1: Om vraag 3.1 te beantwoord, moet jy weet wat simboliese geweld is. Verbale geweld is byvoorbeeld om iemand uit te skel of sleg te sê, om iemand met jou woorde te verkleineer. Jy kan ook minagtend teenoor iemand optree sonder dat jy hom fisieke leed aandoen. Gaan soek voorbeelde in die verhaal hiervan. Wenk: Dink aan Gertie se pa wat sekere van sy bure (die Jacobse) vermy, hulle nie groet nie en Gertie verbied om met die Jacobs‐kinders te speel. Sy neerhalende opmerkings oor die gesin is ŉ voorbeeld van verbale geweld en wys op sy vooroordele. Hy dink hy is “beter as” die Jacobse.

3.2 Gee ŉ kort uiteensetting van Gertie se leefwêreld of milieu.

Waar het sy en haar ouers gewoon? (1) (noem die naam van die buurt)

Gee die name van hulle naaste bure. (2) (vertrek soveel moontlik name)

Watter rol het aunt Mavis en Uncle Tank in Gertie se ma se lewe gespeel? (2)

Wie was Barnie? (2) (in wie se lewe het hy ŉ belangrike rol gespeel, met watter woord word hy getipeer?)

Wie was ant Mietjie en oom Koos? (1) (is dit Doris se familie of Piet se familie?)

Waarom het die Williamse uit Gertie‐hulle se buurt weggetrek? (2) (verbind dit met die inwerkingtreding van die Groepsgebiedewet) (10)

[20] In alle gevalle moet jy jou antwoorde staaf met voorbeelde uit die teks. Dit is uiters belangrik om weer in studie‐eenheid 1 die gedeelte oor simboliese geweld aandagtig deur te lees. Dit sal jou help om jou antwoord duideliker te formuleer. Nota: Jy het punte verloor as jy direk uit die Studiegids of enige ander hulpbron of Internetbron oorgeskryf het!

OF

18

Vraag 4 (keusevraag): Studie‐eenheid 4 (Roepman)

JY MOET DIE TEKS MINSTENS EEN KEER BAIE DEEGLIK DEURLEES VOORDAT JY DIE VRAE BEANTWOORD. Gaan lees eers die teks aandagtig deur. Lees, voor jy onderstaande vrae beantwoord, studie‐eenheid 4 (studiegids, bladsy 199‐216) aandagtig deur. Beantwoord nou die volgende vrae:

4.1 Gee ŉ kort karakterskets van Timus se gesin:

sy pa (3) (hoe hy teenoor sy vrou en kinders optree, wat sy gesindheid teenoor swart mense is, ensovoorts)

sy ma (3) (hoe sy teenoor haar kinders optree, haar gesindheid teenoor swart mense, ensovoorts)

Ouma Makkie (3) (hoe sy deur woord en daad laat blyk dat sy nie bang is vir Timus se pa nie)

sy ouer broer, Braam (3) (hoe hy teenoor sy susters en Braam optree, hoe hy teenoor sy pa optree)

4.2 In die verhaal is daar sprake van vooroordeel teenoor ander geloofsgroepe. Bespreek kortliks spesifieke insidente uit die verhaal om die volgende karakters se houding teenoor die Katolieke geloof aan te toon:

Timus se pa (2) (sy siening oor die Katolieke Kerk en ander denominasies)

Ouma Makkie (2) (haar siening oor Timus se pa se godsdienstige oortuigings)

4.3 Ouma Makkie oortuig Timus dat hy die Katolieke nie hoef te vrees nie. Bespreek hierdie spesifieke insident. (4) (Ouma Makkie en Timus se wandeling in die Katolieke klooster)

Subtotaal vir Vraag 4= [20]

Subtotaal vir Deel 3 = [20] + [10] + [20] =50 punte

JY HET PUNTE VERLOOR INDIEN JY UIT DIE STUDIEGIDS OF ANDER INTERNETBRONNE OORGESKRYF HET!!!

EKSAMENTOELIGTING VIR MEI/JUNIE 2018: DEEL 3

LET WEL: GEEN GEDIGTE OF KORTVERHALE WORD VIR DEEL 3 OP DIE VRAESTEL AFGEDRUK NIE. JY MOET DUS DIE INHOUD

VAN DIE GEDIGTE EN VERHALE BAIE DEEGLIK VOORBEREI EN KEN.

In die Mei/Junie 2018‐eksamen moet julle, soos in die werkopdrag, DRIE vrae voltooi.

- Vraag 1 (20 punte) (“die huisvrou” en “Agter die groen deur” is verpligtend.) - Vraag 2 (10 punte) (drie kortverhale van Dana Snyman) is verpligtend. - Jy het ŉ keuse tussen Vraag 3 (Ons is nie almal so nie) OF Vraag 4 (Roepman) (20 punte elk).

Berei vir die eksamen die inhoud van die volgende gedig en kortverhale voor. Jy moet dus AL die verhale aandagtig op e‐reserwes gaan deurlees.

AFK1501/201/1

19

(1) Gedig: “die huisvrou” (Ronelda Kamfer) – Studiegids, bladsy 158 (2) “Uncle Charlie’s” (Dana Snyman) – e‐reserwes, Studiegids (bladsy 180‐181) (3) “16 Desember” (Dana Snyman) – e‐reserwes, Studiegids (bladsy 174‐180) (4) “Sin City” (Dana Snyman) – e‐reserwes, Studiegids (bladsy 181‐182) (5) “Agter die groen deur” (Helena Gunter) – e‐reserwes, Studiegids (bladsy 167‐171) Gaan lees die volgende gedig in die Studiegids aandagtig deur sodat jy met die inhoud vertroud is. Dit word NIE op die vraestel afgedruk nie: (1) “die huisvrou” (Ronelda Kamfer) – Studiegids (bladsy 158)

Berei vir die eksamen een van die twee langer prosaverhale wat jy gekies het voor:

(1) Ons is nie almal so nie (Jeanne Goosen) OF

(2) Roepman (Jan van Tonder)

Let wel: Jy moet vertroud wees met die inhoud van die prosaverhaal wat jy gekies het. Jy moet ook

die gedeeltes in die Studiegids EN die Leesbundel wat op die prosaverhaal betrekking het, deeglik

bestudeer. Jy mag nie die roman in die eksamenlokaal inneem nie.

Vraag 1 (verpligtend) Vraag 1 is ŉ verpligte vraag wat oor Studie‐eenheid 1 (Studiegids, bladsy 154‐167) handel. Sorg dat jy al die definisies ken: patriargie, ideologie, rassisme, genderstereotipering, simboliese sowel as fisiese geweld, maar sorg veral dat jy dit op die tekste (“die huisvrou” en “Agter die groen deur”) kan toepas. 1.1 Berei “die huisvrou” van Ronelda Kamfer voor. (10) 1.2 Sorg dat jy Helena Gunter se verhaal “Agter die groen deur” baie deeglik ken. Fokus veral op die

feit dat daar insidente in die teks voorkom waaruit dit duidelik blyk dat Klimmeidjie op dubbele wyse verontreg is. (10) [20]

Vraag 2 (verpligtend): “Uncle Charlie’s”, “16 Desember” en “Sin City” van Dana Snyman Vir die eksamen moet jy weer Dana Snyman se verhale “Uncle Charlies”, “16 Desember” en “Sin City” op die e‐reserwes gaan lees. Gaan lees ook die Studiegids, bladsy 172‐183. Let veral op die historiese kontekste wat in die verhale ter sprake kom. Sorg dat jy die titels van al drie die verhale kan verklaar. [10]

In die eksamen beantwoord jy, soos in Werkopdrag 2, Vraag 3 OF Vraag 4.

20

Vraag 3 (keusevraag): Ons is nie almal so nie (slegs verpligtend as jy hierdie teks gekies het) Soos in die werkopdrag, moet jy ŉ kort opstel oor spesifieke aspekte van die verhaal kan skryf. Gee aandag aan insidente waarin daar van simboliese geweld (kwetsende woorde/uitsprake en neerhalende optredes) in die verhaal sprake is (Studiegids, bladsy 188‐196) deur na bepaalde insidente uit die teks te verwys. Toon duidelik aan dat Gertie in ŉ bepaalde leefwêreld of milieu grootgeword het deur die name van hul onmiddellike bure ook te verstrek. Verduidelik waarom die Williamse verplig was om uit Gertie‐hulle se buurt weg te trek. Bespreek die rol van Uncle Tank, Aunt Mavis, Barnie, oom Koos en ant Mietjie. Jy moet spesifieke insidente kan noem om jou antwoord te staaf. Wanneer jy hierdie verhaal vir die eksamen voorberei, moet jy geleenthede waar rassisme, rassestereotipering en klasvooroordeel veral ook met simboliese geweld verband hou, neerskryf. Soek ook na voorbeelde van genderstereotipering wat ook tot simboliese geweld (kwetsende woorde en neerhalende optredes) kan lei. [20] OF Vraag 4 (keusevraag): Roepman (slegs verpligtend as jy hierdie teks gekies het) Soos in die werkopdrag, moet jy ŉ kort opstel oor spesifieke aspekte van die verhaal (insidente waar daar van simboliese geweld sprake is) kan skryf. Gee aandag aan die sosio‐politieke konteks van hierdie verhaal (hoe die era van Nasionalisme daartoe gelei het dat swart mense met minagting behandel is) deur na bepaalde insidente uit die teks te verwys. Gee veral ook aandag aan Timus se gesinslede (sy pa, sy ma, Braam, ouma Makkie) se spesifieke karaktereienskappe, houdings en ingesteldhede. Hoe het Timus sy vrees vir die Katolieke verloor? Watter vooroordele koester Timus se pa teenoor ander geloofsoortuigings soos die Katolieke, ensovoorts? Verwys altyd in jou antwoord na spesifieke insidente uit die verhaal self. [20] SUBTOTAAL VIR DEEL 3: [50] Sterkte met jou eksamenvoorbereiding. Vriendelike groete Dr. L. Jacobs

AFK1501/201/1

21

DEEL 4 JEUGLETTERKUNDE

Dosent: Me Ihette Jacobs‐Senekal Kontakbesonderhede: Telefoon: (012) 429 6762 E‐pos: [email protected]

TERUGVOER OP WERKOPDRAGVRAE: DEEL 4

AFDELING A

Middernagfees deur Jaco Jacobs

Vraag 1

1.1 Identifiseer die twee hoofgroepe van tipes verhale waarin kinder‐ en jeugliteratuur verdeel kan

word. (2)

1.2 Hoe beskryf Steenberg (1979) struktuurelemente? (2)

1.2.1 Watter twee belangrike afleidings kan uit die artikels van Steenberg (1986) en Wiehahn

(1991) gemaak word? (2)

1.2.2 Die onderskeid tussen kinder‐ en jeugliteratuur word hoofsaaklik op die ouderdom van

die bedoelde leser gegrond. Hoe kan ons kinderliteratuur van jeugliteratuur onderskei?

(2)

[8]

TERUGVOER OP VRAAG 1 WENK: Lees die volgende artikels (elk beskikbaar as ŉ e‐reserwe) “Kinderboeke – is dit literatuur?” (Elsabe Steenberg, 1979) en “Kinder‐ en jeugboeke – volwaardige literatuur?” (Wiehahn, 1991) as toeligting in die beantwoord van Vraag 1. BELANGRIK: Vir die suksesvolle beantwoording van hierdie vraag moet studente deur Studie‐eenheid 1 (bladsy 222 e.v.) en Studie‐eenheid 4 (bl. 270 e.v.) in die Studiegids werk. Vir Vraag 1.1: Verhale met fantasie‐elemente en verhale met probleme. (Verwys na bladsy 225 vir die volledige definisie van die twee hoofgroepe.) Vir Vraag 1.2: Verwys na aktiwiteit 1.6. op bladsy 233 van die Studiegids. Vir Vraag 1.2.1: Verwys na die “Terugvoering oor aktiwiteit 1.5” (bladsy 233 in die Studiegids).

22

Vir Vraag 1.2.2: Lees onderaan bladsy 223: Lesers van kinderliteratuur is gewoonlik sewe tot twaalf jaar oud, terwyl lesers van jeugliteratuur twaalf tot agtien jaar oud is.

Vraag 2

2.1 Gee ŉ sinoniem vir “werklike ruimte”. (1)

2.2 Gee ŉ sinoniem vir “verbeeldingsruimte”. (1)

2.3 Wat is die verskil tussen werklike‐ en verbeeldingsruimtes? (As jy uit die Studiegids aanhaal,

onthou om van aanhalingstekens gebruik te maak en volgens die Harvard‐metode te verwys.)

(2)

2.4 Identifiseer een voorbeeld van primêre werklikheid en een voorbeeld van sekondêre werklikheid

wat onderskeidelik voorkom in elkeen van die volgende verhale in Middernagfees:

2.4.1 “Met die maan gepla” (2)

2.4.2 “Kom kyk na die ongelooflike Paddaman!” (2)

2.4.3 “Die aliens is hier!” (2)

2.4.4 “Die monstertoilet” (2)

2.4.5 “Stroopsoet Kinders (Edms.) Bpk.” (2)

[14]

TERUGVOER OP VRAAG 2 WENK: Hersien “Wat is die tyd‐ruimtelike oriëntasie in die verhaal?” (Studiegids, bl. 248‐250, punt 2.2.3., Aktiwiteit 2.6.) as toeligting in die beantwoord van Vraag 2. Vir Vraag 2.1 tot 2.3: Werklike ruimtes (of primêre werklikheid) verwys na die gewone, alledaagse, herkenbare werklikheid wat buite die fantasie staan. Verbeeldingsruimtes (oftewel sekondêre werklikheid) het die skyn van die werklike ruimte, maar fantasie‐elemente word hierbinne moontlik (byvoorbeeld towerkragte, monstertoilette, lewendige “kamma‐snot”, en so meer). Vir Vraag 2.4: Jy moes wys dat jy die verhale gelees het en ten minste die betrokke struktuurelemente suksesvol kon toepas (d.i. werklike‐ en verbeeldingsruimtes). Jy moes na voorbeelde uit die teks (teksvoorbeelde) verwys het. Daar is vyf verhale ter sprake; dus 2 punte elk. Jy moes in elke verhaal die volgende bespreek het (en moes teksvoorbeelde gee ter stawing van wat jy sê):

Primêre werklikheid (1 punt vir toepassing/teksvoorbeeld per verhaal): Speel die verhaal in die gewone, alledaagse werklikheid af? Hoekom sê jy so? Watter leidrade gee die teks?

Sekondêre werklikheid (1 punt vir toepassing/teksvoorbeeld per verhaal): Is hier sprake van ‘onmoontlike’ (fantasie) gebeure/karakters? Watter leidrade gee die teks?

Vraag 3

Verduidelik kortliks, en met duidelike teksvoorbeelde, hoe die volgende temas of aktualiteite in

Middernagfees na jou mening na vore tree:

AFK1501/201/1

23

(a) groepsdruk (beide die positiewe en negatiewe aspekte verbonde daaraan) (10)

(b) om die wêreld anders te sien VS om anders te wees (10)

[20]

TERUGVOER OP VRAAG 3 Belangrike temas en aktualiteite in Middernagfees word op bladsy 251‐253 van die Studiegids bespreek. Puntetoekenning: Indrukspunt uit 10 vir (a) en (b) onderskeidelik. Onthou om stawende teksvoorbeelde (in jou eie woorde) te voorsien, en ook ’n bespreking van elke tema. Die bespreking van die tema aan die hand van die teks kan onder meer insluit die noem van ’n verhaal waarin die tema voorkom en verwysing na ’n gedeelte van die verhaal se gebeure en karakters en hoe dit die tema uitbeeld of by die tema aansluit. Dit staan studente vry om soveel verhale te bespreek as wat hulle wil, solank die betrokke verhaal by die tema onder bespreking aansluit. Byvoorbeeld: Tema: Om anders te wees. Een moontlike voorbeeld uit die teks: Altus en Anria in “Die aliens is hier!” is anders omdat hulle aliens is. Bespreek dan waarom Altus en Anria anders voorkom, en wat die leser hieruit kan aflei. WENK: Sorg dat die bespreking volledig genoeg is. ŉ Vraag wat 10 punte tel, vereis dat jy ten minste een bladsy as antwoord sal skryf.

Vraag 4

Identifiseer watter karakter die volgende rolle in “Die monstertoilet” (in Middernagfees) vertolk en wat

die literêre funksie van hierdie soort rol is.

4.1 Protagonis (2)

4.2 Antagonis (2)

4.3 Katalisator (2)

4.4 Tritagonis (2)

[8]

TERUGVOER OP VRAAG 4 Tipes karakters (en hul funksies) word op bladsye 243‐245 (Aktiwiteit 2.4, en die terugvoer daarop) van die Studiegids bespreek. In die bespreking word daar, as voorbeelde, na drie verhale uit Middernagfees verwys. Studente moes vir die doeleindes van die opdrag self die tipes karakters en funksies in die bogenoemde vraag identifiseer.

24

WENK: As aanvulling tot bogenoemde bespreking in die Studiegids, is daar ŉ PowerPoint‐aanbieding op myUnisa wat die karakters en rolle in Middernagfees in‐diepte bespreek. Vraag 4 puntetoekenning : Noem en bespreek kortliks wie die protagonis, antagonis, tritagonis en katalisator in “Die monstertoilet is” (4X1= 4 punte). Bespreek ook dan kortliks die funksie van elkeen van hierdie rolle in die verhaal (4X1= 4 punte).

OF

AFDELING B

Suurlemoen! deur Jaco Jacobs

Vraag 1

1.1 Identifiseer die twee hoofgroepe van tipes verhale waarin kinder‐ en jeugliteratuur verdeel kan

word. (2)

1.2 Hoe beskryf Steenberg (1979) struktuurelemente? (2)

1.3 Watter twee belangrike afleidings kan uit die artikels van Steenberg (1986) en Wiehahn (1991)

gemaak word? (2)

1.4 Die onderskeid tussen kinder‐ en jeugliteratuur word hoofsaaklik op die ouderdom van die

bedoelde leser gegrond. Hoe kan ons kinderliteratuur van jeugliteratuur onderskei? (2)

[8]

TERUGVOER OP VRAAG 1 WENK: Lees die volgende artikels (elk beskikbaar as ŉ e‐reserwe) “Kinderboeke – is dit literatuur?” (Elsabe Steenberg, 1979) en “Kinder‐ en jeugboeke – volwaardige literatuur?” (Wiehahn, 1991) as toeligting in die beantwoord van Vraag 1. BELANGRIK: Vir die suksesvolle beantwoording van hierdie vraag moet studente deur Studie‐eenheid 1 (bladsy 222 e.v.) en Studie‐eenheid 4 (bl. 270 e.v.) in die Studiegids werk. Vir Vraag 1.1: Verhale met fantasie‐elemente en verhale met probleme. (Verwys na bladsy 225 vir die volledige definisie van die twee hoofgroepe.) Vir Vraag 1.2: Verwys na aktiwiteit 1.6. op bladsy 233 van die Studiegids. Vir Vraag 1.3: Verwys na die “Terugvoering oor aktiwiteit 1.5” (bladsy 233 in die Studiegids). Vir Vraag 1.4: Lees onder aan bladsy 223: Lesers van kinderliteratuur is gewoonlik sewe tot twaalf jaar oud, terwyl lesers van jeugliteratuur twaalf tot agtien jaar oud is.

AFK1501/201/1

25

Vraag 2

2.1 Hoe beskryf Liezl die begrip postmodernisme in Suurlemoen!? (Onthou om van aanhalingstekens

gebruik te maak omdat jy direk uit die teks moet aanhaal.) (1)

2.2 Verskaf Hambidge (1992a:62) se definisie van postmodernisme. (Onthou om van aanhalingstekens gebruik te maak omdat jy direk uit ŉ teks aanhaal.) Bring dit in verband met jou leeservaring van Suurlemoen! (4)

2.3 Verskaf drie teksvoorbeelde wat die invloed van postmodernisme in Suurlemoen! aandui.

Verduidelik telkens in jou eie woorde hoekom elke voorbeeld as “postmodernisties” beskou kan

word. (9)

[14]

TERUGVOER OP VRAAG 2 Vraag 2.1: Liezl (Suurlemoen!, bladsy 8‐9) definieer postmodernisme as “ŉ soort reaksie op die modernisme [...]. Dit lewer met ander woorde kommentaar op ouer kuns”. Vraag 2.2: Die vraag het twee onderafdelings. Eerstens: Haal Hambidge se definisie van die postmodernisme aan, sy beskryf dit as ’n “kunsbeweging wat die grense van die kunsmedium ondersoek, (her)definieer en verironiseer” (1992a:62) (1 punt vir die definisie). Tweedens: Dui kortliks aan op watter maniere jy Suurlemoen! gelees het as ŉ teks wat sigself en/of ander kuns ondersoek (1 punt), (her)definieer (1 punt) en verironiseer (1 punt). Vraag 2.3: Tipiese voorbeelde* (sien Studiegids, bladsy 265‐266): • Zane wat lipstiffie op die Mozart‐beeld se lippe smeer. • Verwysing na populêre musiek en populêre orkeste/bands. • Afbeeldings van post‐it‐plakkers. • Handgeskrewe aantekeninge wat in die teks ingeskryf is ná die boek se slot. • Die wyse waarop die titel op die buiteblad afgebreek is. *Elke voorbeeld moet deeglik bespreek word (3x3 = 9 punte). Indien jy slegs drie voorbeelde noem, sal jy slegs 3 punte verdien. Dit is daarom belangrik dat jy telkens in jou eie woorde moet verduidelik hoekom elke voorbeeld as “postmodernisties” beskou kan word.

Vraag 3

Verduidelik kortliks, en met duidelike teksvoorbeelde, hoe die volgende temas of aktualiteite in

Suurlemoen! na jou mening na vore tree:

(a) hoe musieksmaak ŉ persoon se lewensuitkyk reflekteer (10)

(b) die oplos van probleme VS die weghardloop van probleme (10)

[20]

TERUGVOER OP VRAAG 3 Belangrike temas en aktualiteite in Suurlemoen! word op bladsy 264‐265 van die Studiegids bespreek.

26

Puntetoekenning: Indrukspunt uit 10 vir (a) en (b) onderskeidelik. Onthou om stawende teksvoorbeelde (in jou eie woorde) te voorsien, en ook ’n bespreking van elke tema. Die bespreking van die tema aan die hand van die teks kan onder meer insluit die verwysing na ’n gedeelte van die verhaal se gebeure en karakters en hoe dit die tema uitbeeld of by die tema aansluit. Dit staan studente vry om soveel voorbeelde te bespreek as wat hulle wil, solank die betrokke voorbeelde by die tema onder bespreking aansluit. WENK: Sorg dat die bespreking volledig genoeg is. ŉ Vraag wat 10 punte tel, vereis dat jy ten minste een bladsy as antwoord sal skryf.

Vraag 4

Identifiseer watter karakter die volgende rolle in Suurlemoen! vertolk en wat die literêre funksie van

hierdie soort rol is.

4.1 Protagonis (2)

4.2 Antagonis (2)

4.3 Katalisator (2)

4.4 Tritagonis (2)

[8]

TERUVOER OP VRAAG 4 Karakters, rolle en hul funksies word op bladsy 259 (Aktiwiteit 3.3, en die terugvoer daarop), asook op bl. 261 (“Samevatting tot dusver”) van die Studiegids bespreek. Studente moes vir die doeleindes van die opdrag self die tipe karakter en funksie in die bogenoemde vraag identifiseer. Puntetoekenning: die identifisering en kort bespreking van ’n korrekte karakter (1 punt) en ŉ korrekte funksie (1 punt) met betrekking tot elkeen van die rolle. = maksimum van 8 punte.

SUBTOTAAL VIR DEEL 4: [50]

EKSAMENTOELIGTING VIR SEMESTER 1 (2018): DEEL 4

Hier volg die struktuur van die eksamenvraestel en belangrike eksamenriglyne vir Deel 4. Soos met

Werkopdrag 2 moet jy in die eksamen kies tussen:

• Afdeling A: Middernagfees deur Jaco Jacobs; OF

• Afdeling B: Suurlemoen! deur Jaco Jacobs

Deel 4 (al die vrae) mag in Afrikaans OF Engels beantwoord word. / Section 4 (all the questions) may be answered in Afrikaans OR English.

AFK1501/201/1

27

Middernagfees en Suurlemoen! word nie in die eksamenlokaal toegelaat nie. Maak dus seker dat jy vooraf die teks van jou keuse deeglik deurlees en vertroud raak met die inhoud.

Afdeling A: Middernagfees deur Jaco Jacobs

Struktuur en puntetoekenning van Afdeling A (Middernagfees):

Beantwoord AL die vrae:

Vraag 1: 8 punte

Vraag 2: 14 punte

Vraag 3: 20 punte

Vraag 4: 8 punte

SUBTOTAAL: [50]

Vraag 1 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 1 in die geskrewe werkopdrag. Bestudeer weer aandagtig wat struktuurelemente behels. (Sien Studiegids, bl. 233.) (8)

Vraag 2 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 2 in die werkopdrag. Bestudeer aandagtig wat tyd‐ruimtelike oriëntasie is. (Sien Studiegids, bl. 248‐250.) Lees wéér die betrokke verhale (“Kom kyk na die ongelooflike Paddaman!”, “Die monstertoilet”, “Die aliens is hier!”, “Met die maan gepla”, “Stroopsoet Kinders (Edms.) Bpk.”) en maak seker dat jy die betrokke struktuurelemente suksesvol kan toepas (naamlik tyd, ruimte, werklike en verbeeldingsruimtes). Jy moet ook na voorbeelde uit die teks (teksvoorbeelde) kan verwys. Berei voor om die volgende elemente in elke verhaal te kan bespreek (jy moet teksvoorbeelde gee ter stawing van wat jy sê): tyd, ruimte, en primêre werklikheid en sekondêre werklikheid (dit wil sê, werklike ruimtes en verbeeldingsruimtes). Lees bl. 249‐250 in die Studiegids. (14)

Vraag 3 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 3 in die werkopdrag. Jy moet spesifieke temas en aktualiteite in Middernagfees kan identifiseer en toelig met duidelike teksvoorbeelde (in jou eie woorde). (Hersien gerus bladsye 251, 252 en 253 van die Studiegids ter voorbereiding.) (20) WENK! Maak seker jy kan ten minste drie tot vier temas of aktualiteite identifiseer en maak seker jy kan voorbeelde noem en bespreek van elke tema of aktualiteit. Dit is baie belangrik.

28

Vraag 4 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 4 in die werksopdrag. Bestudeer bladsye 243 en 244 in die Studiegids en maak seker jy kan onderskei tussen hoofkarakter, newekarakter, protagonis, katalisator, antagonis, tritagonis, ens. (8) WENK! Jy moet ook die verskillende tipes karakters (protagonis, antagonis, ens.) kan identifiseer en bespreek, asook elkeen se funksie kan bespreek, veral soos dit gebruik word in ‘’Die monstertoilet”. Belangrik: Kyk weer na die PowerPoint oor “Karakters en rolle” op myUnisa, onder “Additional Resources”.

OF / OR

Afdeling B: Suurlemoen! deur Jaco Jacobs

Struktuur en puntetoekenning by Afdeling B (Suurlemoen!):

Beantwoord AL die vrae:

Vraag 1: 8 punte

Vraag 2: 14 punte

Vraag 3: 20 punte

Vraag 4: 8 punte

SUBTOTAAL: [50]

Vraag 1 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 1 in die werkopdrag. Bestudeer weer aandagtig wat struktuurelemente behels. (Sien Studiegids, bl. 233.) (8)

Vraag 2 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 2 in die werkopdrag en handel oor die postmodernisme. Bestudeer weer bladsye 263 – 266 in die Studiegids. Jy moet in die eksamen kan verduidelik hoe die karakters in Suurlemoen! die postmodernisme sien (weergegee in jou eie woorde), asook jou eie definisie van postmodernisme moet kan gee. Jy moet dit alles kan toelig en bespreek deur van teksvoorbeelde uit Suurlemoen! gebruik te maak. (14)

Vraag 3 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 3 in die werkopdrag. Jy moet spesifieke temas en aktualiteite in Suurlemoen! kan identifiseer en toelig met duidelike teksvoorbeelde (in jou eie woorde). (Hersien gerus bladsye 264 en 265 in die Studiegids ter voorbereiding.) (20)

AFK1501/201/1

29

WENK! Maak seker jy kan ten minste drie tot vier temas of aktualiteite identifiseer en maak seker jy kan voorbeelde noem en bespreek van elke tema of aktualiteit. Dit is baie belangrik.

Vraag 4 Hierdie vraag sluit aan by Vraag 4 in die werksopdrag. Bestudeer bladsy 261 in die Studiegids en maak seker jy kan onderskei tussen hoofkarakter, newekarakter, protagonis, katalisator, antagonis, tritagonis, ens. (8) WENK! Jy moet ook die verskillende tipes karakters (protagonis, antagonis, ens.) kan identifiseer en bespreek, asook elkeen se funksie kan bespreek, soos dit voorkom in Suurlemoen!.

DEEL 5 NEDERLANDSE LETTERKUNDE VIR SUID‐AFRIKA

Dosent: Me. Linde Beer Kontakbesonderhede: Telefoon: (012) 429 6925 E‐pos: [email protected]

Beste Student Ek het nog nie werkopdragte ontvang om na te sien nie, en kan dus slegs riglyne verskaf vir die eksamen in Mei, asook algemene wenke oor die beantwoording van werkopdrag 2, Deel 5. 1. Toeligting vir die Mei 2018‐eksamen

Jy moet AL VYF vrae in die eksamen beantwoord.

Die vrae oor Deel 5 lyk baie soos die vrae in werkopdrag 2. As jy Deel 5 gekies het in werkopdrag 2, en goed gevaar het, wag daar dus nie onaangename verrassings op jou in die eksamenlokaal nie. FOKUS DUS IN JOU EKSAMENVOORBEREIDING OP WAT IN WERKOPDRAG 2 GEVRA IS. Dis die fokus vir 2018 en ek sal geen vraag stel in die eksamen wat nie reeds in werkopdrag 2 gedek is nie.

Die twee gedigte en die kortverhale waaroor vrae gestel word in die eksamen, is NIE in die vraestel opgeneem nie, dus moet jy enige aanhalings wat jy wil gebruik, memoriseer of goed kan parafraseer.

As jy nie ŉ huistaalspreker is van Afrikaans nie, moet jy liewer NIE hierdie deel aanpak nie. MOENIE DIE FOUT MAAK OM TE DINK DIE GEDIGTE WAT VIR JOU AFGEDRUK IS OP DIE VRAESTEL, GAAN JOU ENIGSINS BEVOORDEEL AS JY JOUSELF NIE IN SKAFLIKE AFRIKAANS KAN UITDRUK NIE. Kies dan eerder ŉ deel wat jou toelaat om (van) die vrae in Engels te beantwoord.

Onthou dat jou tyd beperk is: laat genoeg tyd toe (een uur per deel x2 =2 ure) om klaar te kry. Jy kan nie punte verdien vir ŉ leë bladsy nie. Skryf dus vinnig van die begin af, en hou die horlosie dop. Skryf desnoods telegramstyl as jou tyd teen die einde min raak. Gee my net iets op papier

30

waarmee ek kan werk. ŉ Halfpunt hier en ŉ halfpunt daar kan ŉ groot verskil maak.

Bly kalm. Sterkte en sukses! 2. Terugvoer oor werkopdrag 2 (Deel 5) Wat volg, is nie ŉ memorandum nie, maar rigtingwysers. VRAAG 1 het soos volg gelui:

Die gebeure in die verhaal “Stenen die lopen” uit Emma Huismans se bundel Sonate voor wraak (1994) word achronologies weergegee. Bestudeer die lys belangrike gebeure hieronder en skryf hulle dan in ’n chronologiese volgorde neer (van 1‐10). Hier volg ŉ buitelyn van hoe jy hierdie vraag sou kon aanpak:

Na ’n navraag van die skool waarom die kinders nie meer skool toe gaan nie, word die verteller en haar broer gedwing om na die skool terug te keer. (8)

Saam met haar broer gaan die verteller na ’n Afrikaanse skool waar hulle onmiddellik groot aanpassingsprobleme ervaar, byvoorbeeld met die nuwe taal (Afrikaans) wat hulle moet aanleer. (3)

Die verteller emigreer saam met haar gesin van Nederland na Suid‐Afrika. (1)

Die twee Nederlandse kinders loop weg van die skool en vind ’n toevlug in die koppies buite die dorp waar hulle hulle onder andere verwonder aan die feit dat die dorp twee begraafplase het. (5)

Die verteller begaan ’n vernederende taalfout toe sy die kleiwurm wat sy in haar klas maak, ’n “piel” (pier) noem tot konsternasie van haar onderwyseres. (4)

Hulle reis per trein deur die Karoo na Vosburg, hul nuwe tuiste, en verwonder hulle aan die groot aantal klippe in die nuwe landskap. (2)

Die verteller skaam haar weer eens diep oor haar onkunde en moet aanhoor hoe sy ŉ dom kaaskop genoem word. (10)

Die kinders plaas die lopende “klippe” in ’n afskorting in hul tuin, maar laat na om kos en water aan die “klippe” (skilpaaie) te gee. (7)

Hulle ontdek klippe wat kan “loop”, maar besef nie dat hierdie klippe in werklikheid skilpaaie is nie. (6)

Die lastige buurman vra hoe hulle aan die skilpaaie gekom het en lig hulle in dat die “klippe” in werklikheid diere is. (9)

(5) Jy verdien ŉ halfpunt vir elke korrekte ordening. 2. Emma Huismans se verhaal “De hond” uit die bundel Sonate voor wraak (1994) maak talle

spronge in die tyd. Skryf kort verduidelikende aantekeninge as antwoorde op die volgende opdragte/vrae:

2.1 Identifiseer die tien belangrikste gebeure in die verhaal en skryf hulle in chronologiese volgorde

neer. (5)

AFK1501/201/1

31

2.2 Hoekom, dink jy, word die gebeure in die verhaal achronologies weergegee? (5) [10] 2.1 Emma Huismans se verhaal “De hond” maak talle spronge in die tyd. “De hond” is ’n lang verhaal

en dit is nodig om slegs die belangrikste tien gebeurtenisse te identifiseer en dan chronologies weer te gee; uiteraard is dit goed moontlik dat verskillende lesers verskillende gebeurtenisse as belangrik sal eien. ’n Wye aantal antwoorde is dus moontlik, maar wat vir my veral van belang is, is of jy die chronologiese verloop van die verhaal kan rekonstrueer.

Vir my lyk die volgende na ŉ logiese tydsvolgorde (maar jy mag van my verskil):

Die verteller se familie het sowat 40 jaar gelede uit Nederland na Suid‐Afrika verhuis.

Die verteller het later as volwassene by die anti‐apartheidstryd betrokke geraak.

In ’n poging om van hierdie stryd te ontvlug, het sy ’n navorsingspos by ’n universiteit aanvaar om bestaande strukture in die plattelandse omgewing digby die Kruger‐Wildtuin op te teken.

Tydens haar navorsing ontmoet sy die swart vrou Nondwe saam met wie sy ’n tuinbouprojek aanpak nadat haar navorsingsverslag afgehandel is.

Kort na die begin van die tuinbouprojek ontferm die verteller haar oor ’n rondloperhond wat sy as haar eie aanneem.

Die politiek dreig toenemend om die tuinbouprojek te ontwrig – die korrupte hoofman eis ’n deel van die opbrengs en investering wat die verteller en Nondwe in die nuwe groentetuine maak en die plaaslike swart jeugdiges kom in opstand teen die korrupsie van die plaaslike owerhede.

Eendag tydens ’n besoek van die polisie aan die dorp met sy tuinbouprojek dwaal ’n olifant die gebied binne.

Die verteller se hond probeer om die olifant te verdryf, maar die olifant maak die hond dood sodat dit uiteindelik die wit polisieman is wat die groot dier met sy haelgeweer verdryf.

Die verteller verhuis hierna na Nederland en in haar nuwe tuisstad kom sy eendag sirkusolifantjies teë wat haar aan haar Suid‐Afrikaanse verlede herinner.

Dan kom Nondwe op ’n besoek aan Nederland om geld in te samel vir haar gemeenskapsprojekte in Suid‐Afrika. Die verteller ontmoet haar by die stasie en hulle begin dan om weer oor die tuinbouprojek te gesels.

2.2 Eie mening

VRAAG 3 3.1 Verduidelik in jou eie woorde wat ŉ stereotipe asook xenofobie is, en gee ŉ alledaagse

voorbeeld van elk. (4) 3.2 Noem en bespreek enige vyf stereotipes wat in “Alinea 9” van Portretten en een oude droom

deur Kader Abdolah (2003) deurbreek word. (5) 3.3 Wat beteken “de Nederlandse taal op de kop gezet”? (1) [10]

32

3.1 Eie mening. 3.2 ŉ Paar sleutelfrases/‐sinne:

Dawoed vergelyk die Durbanse omgewing met elemente uit Iran (Persië).

Dawoed kyk na die nuwe Suid‐Afrikaanse omgewing binne die raamwerk van sy land van herkoms.

“Alinea 9” begin met ’n aanhaling uit ’n ou Persiese verhaal waarin ŉ monster vanuit die Nyl opduik om ’n kameel op te vreet.

Dit kan geskakel word met die haaie wat aan die Natalse kuslyn hou.

Hy onthou kinders wat in die Persiese Golf deur haaie gevang is.

Die verteller weet dat die Persiese Golf deel is van die Indiese Oseaan.

Hy sou dus teoreties gesproke vanaf die Durbanse strand kon deurswem na die Persiese Golf en by implikasie tot by sy land van herkoms, Iran.

Hy vind aanklank by die Indiërs in Durban aangesien talle Indiese fabels ook deel van die Persiese kultuur is.

In Durban is Dawoed verlig dat die Suid‐Afrikaners ook sukkel met die Nederlandse taal en hulleself voortdurend korrigeer. Die Suid‐Afrikaners het “de Nederlandse taal op de kop gezet” sodat Dawoed se angstigheid oor korrekte Nederlands vir eers kan verval.

Met Desmond se optrede verbreek hy die stereotipiese en xenofobiese veronderstelling dat migrante geneig is tot diefstal. Desmond bewys dat hy juis besonder bedagsaam is en Dawoed se eiendom opgepas het. Desmond se armoedige woonomstandighede lyk bekend vir Dawoed aangesien hy tydens sy vlug uit Iran ook in soortgelyke omstandighede moes woon.

Uit die bogenoemde blyk dit dat Dawoed graag identifikasiepunte soek tussen sy land van herkoms en die Durbanse omgewing. So identifiseer hy sterk met Desmond wat net soos hy ook ’n migrant in ’n vreemde land is. Nederland as Dawoed se aangenome tuiste lyk in vergelyking met Suid‐Afrika baie minder bekend en herbergsaam weens die feit dat Dawoed soveel kontakpunte/ooreenkomste tussen Iran en Suid‐Afrika kan identifiseer.

3.3 “Op sy kop gekeer”, dit wil sê omvergegooi.

VRAAG 4

Lees Anna Enquist se gedig “Van het water” uit die bloemlesing Ons klein en silwerige planeet (samestellers: Johann Lodewyk Marais en Ad Zuiderent, 1997) en beantwoord dan die vrae wat daarop volg. Hierdie kortvrae is redelik eenvoudig, solank jy onthou dat daar ŉ verskil is tussen die digter (Anna Enquist) en die spreker in die gedig, naamlik die rivier. Die rivier word gepersonifieer (as ‘persoon’ met menslike eienskappe voorgestel). Die gedig handel oor die natuur wat die mens (en mensgemaakte dinge soos die brug) sal oorleef, maar tog ook (tydelik?) deur die mens ingeperk word. [15] VRAAG 5 Bespreek die volgende opsomming van die strekking van die gedig “Het aardrijk” (J. Eijkelboom) in die bloemlesing Ons klein en silwerige planeet (samestellers: Johann Lodewyk Marais en Ad Zuiderent, 1997), by wyse van ŉ kort analise van die gedig:

AFK1501/201/1

33

Die insig wat die spreker uiteindelik na aanleiding van die kultuur van die nomades in die woestyn formuleer, is dat hulle lewens deur ’n heilige ontsag vir die aarde bepaal word. Alhoewel die woord “Fluweelzacht” aan die begin van die gedig suggereer dat die spreker ook die skoonheid van die nag en die natuur op prys stel, is dit nietemin duidelik dat hy ’n sekere ontsag het vir die nomades se lewenswyse en die respek waarmee hulle die aarde bejeën.

(10)

Fokus in jou bespreking op die kontras tussen die Europese ruimte en die woestynruimte;

Lewer kommentaar op die verskille tussen Europeërs en die nomadiese inwoners van die woestyn in hulle verhouding met die aarde.

Subtotaal: [50]

afk1501 2018 tl 201 1 bafk1501/201/1 3 ŉ paar generiese eksamenwenke: in die eksamen sal jy vrae...

Documents