Ahmet SANDAL Deneti & Etik Eiticisi 28.08.2012 Erzurum evre ve ehircilik Mdrl*

1. BLM: TANIM VE AIKLAMALAR

TARHSEL VE FELSEF BAKI

ETE LKN KAVRAMLARIN TANIM VE AIKLAMASI

KAMU YNETM VE ETK

*

Giri:Etik ynetim kurmak ve uygulamak, tarihsel, gncel ve kresel bir meseledir.

Tarihlerden beri insanolunun zemedii en byk be problem varsa, bu ilk bee girecek bir meseledir.

Etik ynetimi, adil ve erdemli bir ynetimi kurmak ve uygulamak her dnemde en gerekli ihtiyatr.

Bu mesele, srf bir lkeye ya da yerele de ait bir mesele deildir. Kresel bir meseledir.

Etik ynetimi konumak, sylem deil, daha ok uygulamay/pratii konumak, zmler retmek demektir.

Ayinesi itir kiinin lafa baklmaz.*

TANIMLAMA

Etik kavram Yunanca ethos szcnden gelmektedir. Ethos, huy, karakter, alkanlk gibi anlamlar tamaktadr. Etik ayn zamanda bir bilim daldr.

Etik: nsanlarn kurduu bireysel ve toplumsal ilikilerin temelini oluturan ilke ve kurallar, doru yanl ya da iyi-kt gibi deer ve kavramlar aratran bir felsefe disiplinidir.

Etik ve Ahlak likisi: Ahlak, Arapadan gelen bir kelimedir. Ahlak, huy, adet, alkanlk, yaradl, insann ruhsal-zihinsel-manevi halleri anlamndadr. ngilizcede moral, morality ahlak anlamnda kullanlr.

Ahlak: Bir toplum iinde kiilerin benimsedikleri, uymak zorunda bulunduklar davran biimleri ve kurallar veya iyi nitelikler, gzel huylar olarak tanmlanabilir.

**

Etik ve ahlak ou kez birbirlerinin yerine ve dnml olarak kullanlabilen bir kavramlardandr. Ancak, toplumumuzda ahlak kelimesi daha ar ve ciddi bir anlama sahipken etik kelimesi biraz hafif kalmaktadr. Mesela bir kamu grevlisine, bu yaptn ahlakszlk derseniz, ok ciddi tepki alrsnz. Ayn kamu grevlisine bu yaptn etik ddr derseniz ayn oranda ciddi tepki almazsnz.

Yukardaki bu farklarn yannda, bu iki kavram arasnda, yle bir fark da belirtilebilir. Ahlak olgusal ve tarihsel olarak yaanan bir ey olmasna karlk etik, bu olgunun kendisine ynelik aratrmadr.

Bu tanmlamalar itibariyle, etik ve ahlak arasnda farklar olmasna ramen birbirinin yerine kullanlmas mmkn olan kavram ve kelimelerdir.

*

*

TARHSEL BAKI

nsanlarn toplu olarak yaamaya balad ve bir otorite tarafndan ynetilmeye baland ilk alardan itibaren erdemli ve ahlakl bir ynetim oluturma kaygs devaml var olmutur. Bunun ana nedeni, kamu kaynaklarnn suistimal edilmesi, yolsuzluk ve usulszlklerin her devirde her zaman en ciddi ve en nemli sorun olarak gndemde hep yer almasdr.

Kamu Ynetiminde etik bir yap oluturma ve Devlette etik ilkeleri hakim klma abalar ok ok eskilere dayanr. Bu husus bir ok filozofun tarihlerden beri ilgi ve alma alan olmutur.

Eski Yunan Filozoflarndan Eflatunun Devlet kavram ve Erdemli ehir kurgusu etik literatrnde nemli yer tutar.

Eflatun, Devletlere ait drt ana erdemden bahseder.

Bunlar; akl, g/cesaret, duygusal akl, adalet kavramlardr. Bunlar arasnda adalet en stn erdem olup dierlerini de iine alr. Ayn zamanda birey de adil olmak zorundadr. Eflatun, Sosyal ve Bireysel yiyi Tanmlamtr.

**

Seluklu ve Osmanllarda Ahlak kanunu (adalet), Divan- mezalim, adaletname gibi kavramlar da etik asndan mhim yer tutar.

Siyasetname Byk Seluklu Devletinin Veziri Nizaml Mlk tarafndan yazlm ok nemli bir eserdir. (Siyasetname Devlet Ynetimi demektir)

Osmanl Devletine Divan, Enderun, Mecelle gibi kavramlar Devlet ynetiminde dzen ve intizam salamak iin gelitirilmilerdir. (Mecelle 1868-1878 yllar arasnda Ahmet Cevdet Paa bakanlndaki bir komisyon tarafndan derlenen devlet ve topluma ait kurallar btndr)

Btn bu aba ve almalarda asl maksat adaleti gerekletirmektir. **

Tm bu aba ve almalar, Devletleri adaletsizlik ve kt ynetimden gelecek tehlikelere kar ayakta ve diri tutmak iin abalardr bunlar.Bu abalarda tarihten beri ilim adamlarna bavurulmu ve bir yntem, bir ynetim modeli oluturmalar istenmitir.Etik Konusu lkemiz iin gncel ve nemli bir konudur.lkemizde kamu grevlilerinin uymalar gereken etik davran ilke ve kurallar 2004 ylna kadar olan dnemde eitli kanun ve ynetmelikler ierisinde dolayl bir ekilde mevcut iken, 2004 ylndan sonra, dorudan ve kapsaml bir ekilde ayr bir mevzuat ierisinde toplanmtr. Bu mevzuat 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas Hakknda Kanun ve bu Kanuna dayanlarak kartlan Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmeliktir.Bu gelimelerden sonra Kamu Ynetiminde Etik Yaplanma alannda gelimeler salanmtr. Kamu kurum ve kurulularnda Etik Komisyonlar oluturulmutur.

**

ETK LE LGL BAZI KAVRAMLAR

1) Etik Davran Nedir? Kamu ynetiminde etik davran, bir kamu grevlisinin grevini yaparken kamu yararn kendi kiisel karlarnn daima nnde tutmas, yapt grevle ilgili olarak kendisini bakalarna baml klacak (parasal ve baka karsal ilikilerle) balantlara girmemesi, tarafsz olmas, hesap verebilirlik, effaflk, aklk ve drstlk ilkelerine bal kalmas, iyi davran kalplarn yaygnlatrmas eklinde tanmlanabilir.Daha ksa bir ifadeyle kamu ynetiminde etik davran, toplum iin drst, adil, salkl olan ve demokratik devletin yasalln gelitiren ve koruyan davranlardr.2) Etik Davran lke ve Kurallar Nelerdir?AdaletDevlete SadakatTarafszlkDrstlkNezaketSaygGvenHizmet BilinciGler yzllk Yardmseverlik

**

3) Yolsuzluk Nedir?

Dnya Bankas tarafndan kullanlan en yaygn ve basit yolsuzluk tanmna gre, yolsuzluk kamu gcnn zel karlar amacyla ktye kullanlmasdr.

Yolsuzluk kiisel yararlar uruna kamu yararnn gzard edilmesidir.

Yolsuzluk, kamusal yetki ve grevlerin hukuk kurallarna ve sosyal norm ve deerlere aykr olarak zel karlar iin kullanlmasdr. Yolsuzluk, bir kamu grevlisine emanet edilen yetki ve grevlerin kiisel maksatlar iin kullanlmasdr. Bu ynyle her yolsuzluk aslnda emanete hyanetliktir. Yolsuzluk, kiisel kar iin ilenir. Yolsuzluk, bir kamu grevlisinin kendi huzur ve refah iin toplumun huzur ve refahn feda etmesidir.

Kamu yarar ve kiisel yarar etik konusunda kilit bir role sahiptir.

Bu tanmlar yolsuzluun kamu sektrndeki grnmn aklar. Yolsuzluk zel sektrde de grlmektedir.

**

Kamu ve zel sektrde yolsuzlukYolsuzluk tanm, uluslararas szleme niteliindeki belgelerden sadece 4 Ocak 1999 tarihli Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mcadele zel Hukuk Szlemesinin 2 nci maddesinde yer almaktadr.

Anlan szlemenin amac asndan yolsuzluk; "...dorudan doruya ya da dolayl yollardan rvet ve yasad bir menfaat temin eden kiinin yrtt grevlerin veya gerekli davranlarn yasalara uygun bir ekilde yerine getirilmesinde sapmalara yol aan rvet veya baka her trl yasad menfaatin talep edilmesi, teklif edilmesi, verilmesi ya da kabul edilmesi" anlamna gelmektedir.

Yolsuzluk her ne kadar kamu sektr ile zdeleen bir olgu olsa da yolsuzluun zel sektr faaliyetlerinde de grlmektedir. hale ve ie alma sreleri bata olmak zere yolsuzluk zel sektrde de gzlemlenen bir olgudur.

Yolsuzluun tanm konusunda gelinen en son aama, zel sektr de kapsayacak ekilde yle ifade edilmektedir; "Emanet edilmi yetkinin, kamusal ve zel karlar zedeleyecek ekilde her trl ktye kullanm" .

Yolsuzluun Temel Unsurlar

Bir yolsuzluk eylemi ya da ilikisinde drt esas unsur bulunmaktadr: 1-Ortak yetkiyle donatlm kii ya da kiiler, 2- Kii ya da grubun karar alma gcn veya ortak yetkilerini dzenleyenmevcut kurallar, 3- Kurallarn kii ya da grup tarafndan ihlal edilmesi ve 4- kurallarn ihlal edilmesi sonucunda kii ya da gruba kar salanrken ortak deerlere zarar verilmesi.

Yolsuzlukla mcadele iin gerekletirilen almalarda maksat: nleyici, Yaptrmsal ve Toplumsal farkndaln artrlmasna ynelik tedbirler ile yolsuzluu besleyen faktrlerin ortadan kaldrlmas ve yolsuzluk fiilleri ile etkin mcadele.

Uygulamada neler yaplabilir? Trkiyede Saydamln Artrlmas ve Kamuda Etkin Ynetimin Gelitirilmesi en nemli gelime olabilir.

Yolsuzlukla mcadelede: nleyici Tedbirler: Yolsuzlua yol aan faktrlerin ortadan kaldrlmasna ilikin tedbirler: Adil ve dengeli cret dalm. Yeterli bir cret sistemi ile Kamu grevlisi Devletin vermedii hakk kendim aldm, yanl mantna drlmemelidir. Buna ramen yeterli cret ile yetmez. Agz doyurmak zordur. nsann maddi ve manevi ynden bir btn olarak gelitirilmesi gerekir. Etkili Yaptrmlar:Yolsuzluk Yapanlarn tespit edilmesi ve cezalandrlmasna ilikin tedbirler. Yolsuzluk yapan yaptnn yanna kr kalmayacan bilmesi iin adil bir sistem kurulmaldr.Tm toplumdaki kiilerin bu hususta bilinlendirilmesi: Yolsuzluk ve yolsuzluun olumsuz etkileri konularndaki bilincin artrlmasna ynelik tedbirler gerekir. Yolsuzluk yapanlar toplumsal destek bulmamaldr.Alan almalar: Hizmetii eitimler, konferanslar, aratrmalar vb. gibi etkinlikler.

*

Neden?Yolsuzluklar ve yozlamalar nleme noktasnda glkler yaanmaktadr.Ynetim ve Denetim mekanizmalar yolsuzluk ve yozlamalar nleme noktasnda yetersizdir. Denetim mekanizmalar yolsuzluklar ortaya ktktan sonra onu tespit etmeye ve cezalandrmaya yneliktir. Minareyi alan klfn hazrlad iin denetim elemanlar ounlukla boa krek ekmektedir. Ya da ounlukla Donkiotluk yapmaktadr. nemli olan yolsuzluu ortaya kmadan nlemeye ynelik bir ara gelitirmektir.Bunu ETK YNETM ile salamak mmkndr.Rvet ark!Yolsuzluk ve yozlamay nlemekle grevli yetkililer, bir rvet ark karsnda, adeta Donkiot'asna zor durumda kalmaktadr. Donkiot Deneti!*

*4) Kamu Yarar ve Kiisel Yarar Nedir:

Kamu Yarar: Vatandalarn huzur ve refah iin gerekletirilen almalar ve bu almalar sonucunda elde edilen faydadr. Kamu yarar, toplam kalite, toplam fayda, hukukun stnl, adaletli ynetim birbirine yakn kavramlardr.

Kiisel Yarar: Kamu yararnn zttdr. Kiiye ynelik zel fayda ve menfeattir.

5) kar atmas Nedir?

Etik mevzuatnda etik d davran olarak grlen ve gerekli ekilde tedbir alnmadnda, usulszle, yolsuzlua kap aralayan bir kavram da kar atmasdr.

kar atmas durumunda, kiisel menfaat ile kamu menfaati kar karya gelmektedir. ki menfaat akmaktadr. Kamu grevlileri, kar atmasnda ahsi sorumlulua sahiptir ve kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel ya da gerek kar atmas konusunda dikkatli davranmak zorundadr.

**

kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atar, kar atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirir ve kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar. (kar atmas da neticede bir etik ikilemdir)

Konuya ilikin rnek vermek gerekirse,

Bir kamu idaresinde grev yapan bir ihale komisyonu yesinin bir arkadann da teklif verdii bir ihalede grev almasna disiplin mevzuat asndan herhangi bir engel yoktur, ancak etik adan engel bulunmaktadr.

Bu nedenle, ilgili kamu grevlisi o ihaleden ekilmek zorundadr. Bu durum, etik mevzuatnda kar atmas olarak tanmlanmaktadr ve ok nemli grlmektedir.**

6) Etik kilem Nedir?

Etik ikilem, iki veya daha fazla yaran deerin atma halinde olmasdr. Eer, atan bu deerlerden birisi korunursa, dieri korunamamaktadr ya da bir veya daha fazlasn koruyabilmek iin, dierlerini gz ard etmek zorunluluu bulunmaktadr.

Kamudaki etik bilgi ve kltrnn esasta ana maksad vardr. Birinci maksat kamu grevlilerinin duygu ve dncelerine kamu grevinin bir emanet olduu fikrini yerletirmek.

Kamu hizmetleri, vatandalarn vergileriyle yerine getirilmektedir. Vatandalar, dk maliyetli ve kaliteli hizmet alma beklentisiyle vergilerini kamu grevlilerine emanet etmektedir. Bu anlamda kamu hizmeti bir emanettir. Kamu grevlileri, bu emanetin bilincinde olarak, kamu hizmetlerini etkin, verimli ve drst bir ekilde yrtmeli; grevlerini yerine getirirken ve takdir yetkilerini kullanrken mesleki etik ilke ve standartlara bal kalmaldr.kincisi yolsuzluk ve yozlamalar nlemektir. ncs, etik ikilemi nlemektir.

**

Kamu grevlileri, karar verirken ya da bir eylemde bulunurken ikilemde kalabilmekte ve bazen karar vermekte zorluklar yaayabilmektedir.

Byle durumlarda yetkilerin ve kaynaklarn adil, tarafsz, drst ve tutarl bir biimde nasl kullanlaca sorunu ortaya kmaktadr.

Baz durumlarda, yasalar ve dier hukuki dzenlemeler, bir kurumda ortaya kan ahlak d davranlarn tanmlanmasnda yetersiz kalabilmektedir. Bylesi yasal boluklarn bulunduu gri alanlarda, karlalan ikilemlerin zmnde kamu grevlilerine yardmc olacak etik ilke ve standartlar, en az yasalar kadar nemlidir.

Yasa ile ahlakn birbiriyle rtmesi gerekmektedir; ancak ahlaki olan bir ey her zaman yasal deildir, yasal olan bir ey de her zaman ahlaki olmayabilir. (Mesela zengin ve fakir herkesten alnan Katma Deer Vergisi yasaldr. Ancak etik midir? Bunu tartmak gerek. Fakirlerin zor artlarda vergi vermeye zorlanmas etik midir? Bunun gibi baka rnekler de verilebilir.)

Kamu grevlileri, etik ikilem ieren durumlarda, vicdanlarnn sesini dinlemeli, problemlere tarafsz, adil ve dikkatli bir ekilde yaklamaldr.

**

Kamu grevlilerinin gnlk hayatlarnda sklkla karlatklar ya da karlaabilecekleri pek ok etik ikilem bulunmaktadr.

Bunlar 4 grupta ele almak mmkndr:

1. Kamu grevlilerinin karlatklar birinci ikilem tr, nlerindeki seeneklerin hi birisinin tam manasyla tatmin edici olmad, onlarn iinden en az kt ya da dierlerine gre daha iyi olan seenein belirlenmesi durumudur.

rnek:Yklan bir kprnn yenisinin yaplmas iin aclan ihalede, ihaleyekatlmak zere bavuran firmalarn hi birisi, tam anlamyla yeterli artlar tamamaktadr. Ancak, yeni bir ihalenin almas iin gerekli zaman yoktur ve kararn bir an nce verilmesi gerekmektedir. Bu durumda, kamu grevlisi, yeterli artlar tamayan firmalar iinde, dierlerine gre en iyisini semek durumundadr.

2. kinci ikilem tr, seeneklerin birden fazlasnn ya da tamamnn kendi bana iyi olduu ve birisinin seilmesi durumunda dierinden vazgeilmesinin gerektii bir durumdur. Burada kamu grevlisi, en iyiler arasnda bir secim yapmak durumundadr.

**

rnekBir kamu grevine atamada, ayn okuldan ve ayn diploma derecesiyle mezun olan, yaplan snavlarda da ayn performans gosteren iki aday arasndan birisinin tercih edilmesi, byle zor bir secimi gerektirmektedir.3. nc ikilem turu, farkl kii ve gruplar zerinde farkl etki ve sonular dourmas muhtemel bir kararn verilmesidir. Burada en fazla kiiyi memnun edecek bir kararn verilmesi gerekmektedir.rnekBir kamu arazisinin, zel sektre yatrm tevik amacyla bedelsiz olarak tahsis edilmesi, baz yerel topluluk yelerini cevre kirlilii acsndan rahatsz edebilecek, bazlarna da yeni i imkanlar temin edebilecektir. Bazlar karar ekonomik gelime ynnde olumlu olarak deerlendirirken, bazlar ise yolsuzluk olarak nitelendirebilecektir.4. Kamu grevlilerinin karlaabilecekleri son ikilem turu, verecekleri kararn muhtemel sonucundan, kendilerinin ya da yaknlarnn olumlu ya da olumsuz ve/veya dolayl ya da dolaysz etkilenmeleri durumudur. Byle bir durumda, kar atmas sz konusu olmaktadr. Yani, karar alcnn bireysel karlar ile genel anlamda kamu kar elimektedir. Bir kimsenin, kendi kar aleyhine bir karar verebilmesi son derece gtr. Byle durumlarda, ilke olarak, karardan olumlu ya da olumsuz ve/veya dolayl ya da dolaysz olarak etkilenebilecek kamu grevlilerinin, karar verme srecine katlmamalar gerekmektedir.

**

rnek

Bir yneticinin, amcasnn arsasnn da bulunduu bir yerin kamulatrlmasna karar verecek bir kurulun iinde yer almas.

Netice olarak Etik kilem kavram etik uygulamalarnda byk nem tamaktadr.

zetle Etik kilem: Kiisel yarar ile kamu yararnn atma halinde olmasdr. Eer, atan bu deerlerden birisi korunursa, dieri korunamamaktadr.

Kamu grevlisi kamu yarar ile kiisel yarar noktasnda ikileme dt zaman etik ilke ve deerlere bavurmaldr.

**

ETK VE HUKUK LKS

Etik ve hukuk arasndaki farklar:

a) Hukuk akllara hitap eder, etik ise vicdanlara hitap eder.b) Hukukta yaptrm maddidir, etikte ise yaptrmlar manevidir.

c)Hukuk kurallar kanunlarda ve dier mevzuatta yazldr. Etik kurallar ise vicdanlarda yazldr.d)Hukukun amac adaleti gerekletirmektir. Buna karn etiin amac iyiyi gerekletirmek ya da iyiye ve doruya ulamaktr.

e)Hukuk kurallar devlet tarafndan oluturulur. Etik kurallar ise devletin yan sra dier kurum ve kurulularca da oluturulabilir.

Etik hukuku da kapsar. Her yasa d davran ayn zamanda etik d davrantr. Ancak, her etik d davran ayn zamanda yasa d davran demek deildir.

**

Hukuk varken, etie ne ihtiya var? te temel soru bu.

a) Her hususu yasalarla deil de akl ve vicdanlarla zmek iin etik ilke ve kurallar gereklidir.

b) Dnya lkelerinin ounda, zellikle, 1970li yllarn sonlarndan itibaren yolsuzluk, yozlama, kiisel karlarn kamu yararndan stn tutulmas ve benzeri etik d davranlarn yaygnlat bilinen bir gerektir.

Yolsuzluk ve usulszlkler yalnzca kamu ynetiminde bir sorun deildir. zel sektrde de bu sorun mevcuttur. Etik ilke ve deerler zel sektrde de geerlidir.Halkn Devlete ve kamu brokrasisine olan gveninin sarslmas ve kamu ynetiminin saygnlnn kaybolmas gibi olumsuz gelimeler karsnda, halkn Devlete olan gvenini yeniden tesis ederek kamu ynetiminin saygnln korumak yalnzca baz lkelere has yerel bir sorun deil kresel bir sorundur.Bu kresel soruna tepki olarak, etik davran ilkelerini belirlemek ve bunlara uyulmasn denetleyecek kurumsal yaplar oluturmak, yani ksaca Etik Altyap kurmak konusunda uluslararas bir trend olumutur. Bu erevede Kamu Ynetimi Etii olumaya balam ve bilimsel bir disiplin halinde gelimitir.

**

MESLEK ETK VE KAMU YNETM ET

Bir kamu kuruluunda yaplan ilerin btn ynlerine nfuz eden etik duyarlk ve bilin oluturmaya ynelik olarak kamu yneticilerinin yapt sistemli ve tutarl eylemlerin tmne etik ynetimi ad verilir.Kamu ynetimi etiini, kamu alannn her trl davrann yasalara, etik kodlara ve eitli kurallara gre yapmas veya kamu grevlilerinin grev alanlar ile ilgili her trl eylemi, yasa ve bireysel ahlaki deerleri bir potada eriterek yapmas olarak tanmlamak mmkndr.

Kamu Ynetiminde Etik Hiyerarisi

Bireysel Etik: Kamu grevlisinin kendi znel gemii tarafndan biimlendirilen etik davran kalplardr.

Mesleki Etik: Kamu grevlisinin grevini yaparken, meslein gerektirdii normlar erevesinde davranmasdr.

rgtsel Etik: Kamu grevlilerinin eylemlerini rgtsel amacn gereklemesi dorultusunda belirlenmi bulunan kurallara gre yapmasdr.

Toplumsal Etik: Kamu grevlilerinin bir taraftan bireyi koruyan tutum ve davranlar sergilemesi dier yandan ise toplumun bir btn olarak gelimesine katk salayacak biimde davranmalardr.

**

Etik Ynetim ve Emanet Kavram:

Kamu Grevleri Bir Emanettir. Kamu Grevlileri Geicidir.Asl Olan Kamu Grevlileri Deil Kamunun Hizmet Verdii Vatandalardr.

nk, kamu hizmetleri, vatandalarn vergileriyle yerine getirilmektedir. Kamu grevi bir emanettir. in sahibi vatandalardr.

Kamu grevlileri, kamu yarar iin altnn bilincinde olmal ve kamu grevinin asli sahibinin vatandalar olduunu tm almalar boyunca aklndan karmamaldr. Bu ekilde alan bir kamu grevlisi etik ynetime dahildir.

*

KAMU YNETMNDE ETK DII DAVRANILAR VE NEDENLERKamu Ynetiminde Etik D Davranlar

AyrmclkKayrmaRvetYolsuzlukUsulszlkstismar, smrhmal, savsaklamae siyaset kartrmaPsikolojik yldrma ve basklar (mobbing)Hakaret ve kfrYetkinin ktye kullanmDedikoduZimmet

**

KAMU YNETMNDE ETK DII DAVRANILAR VE NEDENLERKamu Ynetiminde Etik D Davranlarn Nedenleri

Hrs Bilgisizlik DisiplinsizlikDenetim EksikliiYetersiz Eitimdeolojik EtkilerPsikiyatrik Bozuklular Kamu ynetiminde grlen bu olumsuzluklar gidermenin yolu etik ynetimi kurmak ve kamu ynetimi etiini gerekletirmektir.

**

ETK ALT YAPININ SEKZ UNSURU

Bunlar;

1- Adaletli bir ynetim 2- Maddi ve manevi ynden gl bir toplum3- Salam eitim ve kltr kurumlar4- Kamu grevlileri iin uygun alma artlar5-Kamu grevlilerine adil ve yeterli cret salanmas6- Etkin hesap sorma mekanizmalar 7- Kamu grevlilerini denetleyen etkin bir sivil toplum ve medya8-Etik konularda e gdm salayan kurulularn varl

Bu temel zerine kamu grevlileri etik davran ilkeleri ina edilmelidir.

**

nce adalet. Adaletin olmad yerde, ne hayr ne de huzur vardr. Adaletsizlik beraberinde yolsuzluk, yozlama ve yoksulluk getirir. Bunlar da Devletleri batrr. (Devletleri 3 Y batrr. Bu Y, Yolsuzluk, Yozlama ve Yoksulluktur.)Bu nedenle Adalet mlkn yani Devletin temelidir denilmitir. Bu temel olmazsa, ne olur mlk yani Devlet yklr.Szn z:Etik ynetim adil ve ehil ynetim demektir.Etik ynetim herkesin lehinedir. Babakanlk Etik Kurulunun misyon sz: Daha iyi bir gelecek iin etik ynetim arttr.

**

*Kamu Ynetiminde etik davran ilkelerini yerletirme ve uygulamasn salamada 3 ana yntem vardr.

Yntem: nleyici tedbirlere ynelik yntemler (Yasa ve ynetmelik karma, kurum ve kurulu oluturma vb gibi almalar)Yntem: Yaptrm uygulamaya ynelik yntemler (Yolsuzluk ve usulszlk yapanlar , etik d davranlarda bulunanlar cezalandrma vb gibi yaptrmlar)Yntem: Etik konusunda bilin oluturmaya ynelik yntemler (Eitim almalar, hizmet ii eitimde etik konusunu ne karma vb gibi etkinlikler)

2. BLM: MEVZUAT VE KURUMSAL YAPI

KAMU GREVLLER ETK MEVZUATI

KAMU GREVLLER ETK KURULU

KAMU GREVLLER ETK DAVRANI LKELER

*

TRK KAMU YNETMNDE ETK ALTYAPISI

Anayasann 10uncu (Herkes, dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrm gzetilmeksizin kanun nnde eittir.), 129uncu (Memurlar ve dier kamu grevlileri Anayasa ve kanunlara sadk kalarak faaliyette bulunmakla ykmldrler.) ve 137nci (Kamu hizmetlerinde herhangi bir sfat ve suretle almakta olan kimse, stnden ald emri, ynetmelik, tzk, kanun veya Anayasa hkmlerine aykr grrse, yerine getirmez ve bu aykrl o emri verene bildirir. Ancak, st emrinde srar eder ve bu emrini yaz ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz. Konusu su tekil eden emir, hibir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.) maddeleri.

657 Sayl Devlet Memurlar Kanunu

5237 Sayl Trk Ceza Kanunu

2531 Sayl Kamu Grevlerinden Ayrlanlarn Yapamayacaklar lere Dair Kanun

1156 Sayl Kanuna Mugayir Tahakkuk ve Tediye Muamelatn hbar Edenlere kramiye tasna Dair Kanun

*

3628 Sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunu

4982 Sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu

5176 Sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas Hakknda Kanun

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik

5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu

2007 tarihli Kamu Kontrol Standartlar Teblii

Trkiyenin Taraf Olduu Uluslararas Anlamalar

*

TRKYEDE KAMU YNETM ETNN KURULMASI VE YOLSUZLUKLA MCADELEDE YETKL KURUMLAR

Yasama, yrtme ve yarg organlar, dorudan veya dolayl olarak, yolsuzluk olaylar ile mcadelede yetkili klnmlardr. Yolsuzlukla mcadelede denetim yol ve yntemleri ile denetim kurumlar genellikle birka grupta toplanabilir:

Yasama DenetimiTBMM denetimiTBMM Dileke Komisyonunsan Haklar nceleme Komisyonu

Ynetsel DenetimKurum erisinde Yaplan DenetimlerKurum D Denetimler (dari Vesayet Denetimi ve Uzman Denetim Kurulularnca Yaplan zel Denetim)

Yargsal Denetimzel bir mahkeme mevcut deilYolsuzluk ve etik davran ihlalleri ilgili hukuki kovuturma Yargtay gibi anayasal yksek mahkemeler ile adli, idari ve askeri mahkemelerce yrtlr

*

Kamuoyu DenetimiMedyaSivil Toplum Kurulular

Ombudsman DenetimiTBMMnde 14.06.2012 tarihinde kabul edilen 6328 sayl Kamu Denetilii Kurumu Kanunu ile lkemizde Ombudsman denetiminin yolu almtr.Uluslararas DenetimAHM

Kamu Grevlileri Etik Kurulu (KGEK)

*

KONTROL STANDARTLARI VE ETK

10.12.2003 tarihli Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu ile yeni Kamu Mali Ynetim Sistemi oluturulmu ve bu kapsamda etkin bir Kontrol sistemi amalanmtr. Kontrol Sisteminin oluturulmas erevesinde Maliye Bakanl tarafndan 2005 ylnda Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar Ynetmelii, 2007 ylnda Kamu Kontrol Standartlar Teblii ve 2009 ylnda Kamu Kontrol Standartlarna Uyum ve Eylem Plan Rehberi hazrlanmtr.Kamu Kontrol Standartlar Tebliinde Kamu Kontrol Standartlar 5 ana standart altnda 18 standart ve bu standartlar iin 79 genel art olarak ngrmtr.

KAMU KONTROL STANDARTLARI1- Kontrol Ortam Standardlar (4 Standart) Standart: 1. Etik Deerler ve Drstlk2- Risk Deerlendirme Standartlar (2 Standart)3- Kontrol Faaliyetleri Standartlar (6 Standart)4- Bilgi ve letiim Standartlar (4 Standart)5- zleme Standartlar (2 Standart)

*

Standart: 1. Etik Deerler ve DrstlkPersonel davranlarn belirleyen kurallarn personel tarafndan bilinmesi salanmaldr.

Bu standart iin gerekli genel artlar:1.1. kontrol sistemi ve ileyii ynetici ve personel tarafndan sahiplenilmeli ve desteklenmelidir. 1.2. darenin yneticileri i kontrol sisteminin uygulanmasnda personele rnek olmaldrlar.1.3. Etik kurallar bilinmeli ve tm faaliyetlerde bu kurallara uyulmaldr.1.4. Faaliyetlerde drstlk, saydamlk ve hesap verebilirlik salanmaldr.1.5. darenin personeline ve hizmet verilenlere adil ve eit davranlmaldr.1.6. darenin faaliyetlerine ilikin tm bilgi ve belgeler doru, tam ve gvenilir olmaldr.

*

KAMU GREVLLER ETK KURULU (KGEK)

2004 tarih ve 5176 sayl Kanun ile Babakanlk bnyesinde kurulan Kamu Grevlileri Etik Kurulu, Trk kamu ynetimi asndan etik altyapsnn nemli bir kurumsal unsurunu oluturmaktadr.

KGEKnun Kurulmasn Gerektiren Balca Sebepler:

lkemizde yaygn olarak yaanan yolsuzluk olaylar ve bunun sonucu olarak halkn kamu brokrasisine olan gven kayb,Kamu Ynetimi Etiinde meydana gelen uluslar aras gelime erevesinde BM, OECD, IMF, Dnya Bankas ve AB gibi blgesel ve uluslararas rgtlerin etkileri.

*

KGEK ve KAMU GREVLLER ETK DAVRANI LKELER LE BAVURU USUL VE ESASLARI

5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri le Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik

Konuyla lgili Babakanlk ve KGEK Genelgeleri

Bu hususta yaplacak i ve ilemler ile bavuru usul ve esaslar yukardaki mevzuat dahilinde gereklemektedir.

*

5176 SAYILI KAMU GREVLLER ETK KURULU KURULMASI VE BAZI KANUNLARDA DEKLK YAPILMASI HAKKINDA KANUNUN AMACI KAPSAMI

Bu Kanunun amac, kamu grevlilerinin uymalar gereken saydamlk, tarafszlk, drstlk, hesap verebilirlik, kamu yararn gzetme gibi etik davran ilkeleri belirlemek ve uygulamay gzetmek zere Kamu Grevlileri Etik Kurulunun kurulu, grev ve alma usul ve esaslarnn belirlenmesidir.

Bu Kanun, genel bteye dahil daireler, katma bteli idareler, kamu iktisadi teebbsleri, dner sermayeli kurulular, mahalli idareler ve bunlarn birlikleri, kamu tzel kiiliini haiz olarak kurul, st kurul, kurum, enstit, teebbs, teekkl, fon ve sair adlarla kurulmu olan btn kamu kurum ve kurulularnda alan; ynetim ve denetim kurulu ile kurul, st kurul bakan ve yeleri dahil tm personeli kapsar. Cumhurbakan, Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri, Bakanlar Kurulu yeleri, Trk Silahl Kuvvetleri ve yarg mensuplar ve niversiteler hakknda bu Kanun hkmleri uygulanmaz.

(Bu istisna hkm kamuoyunda ve etik konusunda ilgilenen akademik ve ynetim evrelerinde eletirilmektedir. Bu istisna hkmnn bir ksmnn kaldrlmas beklenmektedir)

*

KAMU GREVLLER ETK KURULUNUN (KGEK) OLUUMU VE GREV VE YETKLER

KGEK:Babakanlk bnyesinde kurulmutur.On bir yeden oluur. yeleri Bakanlar Kurulu seer ve atar.

yelerin grev sresi drt yldr. Sresi dolan yeler Bakanlar Kurulunca yeniden seilebilir.

Kurul Bakann daveti zerine, ayda drt defa, en az alt ye ile toplanr ve ye tam saysnn salt ounluunun ayn yndeki oyu ile karar verir.

*

KGEKNUN GREV VE YETKLER

Kamu grevlilerinin grevlerini yrtrken uymalar gereken etik davran ilkelerini hazrlayaca ynetmeliklerle belirlemekle, Etik davran ilkelerinin ihll edildii iddiasyla re'sen veya yaplacak bavurular zerine gerekli inceleme ve aratrmay yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmekle,

Kamuda etik kltrn yerletirmek zere almalar yapmak veya yaptrmak ve bu konuda yaplacak almalara destek olmakla

grevli ve yetkilidir.

Kurul, etik kltrn yerletirilmesi ve gelitirilmesi konusunda her trl almay yapar, yaptrr, aratrma, yayn, anket, kamuoyu yoklamas, bilimsel toplantlar ve benzeri etkinlikler dzenler, kamu grevlileri iin eitim programlar hazrlar, koordine eder, yrtr veya bu konularda bakanlklar, dier kamu kurum ve kurulular, niversiteler, mahalli idareler ve konusunda uzman sivil toplum kurulularyla ibirlii yapabilir.*

Etik davran ilkelerinin, kamu grevlilerine uygulanan temel, hazrlayc ve hizmet ii eitim programlarnda yer almas, kurum ve kurulu yneticilerince salanr.

Bakanlklar ve dier kamu kurum ve kurulular, Kurulun bavuru konusu ile ilgili olarak istedii bilgi ve belgeleri sresi iinde vermek zorundadrlar. Kurul, bu Ynetmelik kapsamndaki kurululardan ve zel kurululardan ilgili temsilcileri arp bilgi alma yetkisine sahiptir.

Kurul, etik davran ilkelerine aykr davran ve uygulamalar hakknda, resen veya yaplacak bavurular zerine, gerekli inceleme ve aratrmay yapmaya yetkilidir.

Kurul, etik ilkelere aykr davran ve uygulamalar hakknda yapaca inceleme ve aratrmalara esas olmak zere gerektiinde yetkili makamlar kanalyla kurum ve kurululardan bilgi ve belge toplayabilir. Kendisinden bilgi istenen resmi ve zel kurum ve kurulular istenen bilgi ve belgeleri belirlenen sre iinde Kurula vermekle ykmldrler.

*

Kurul, ayrca kurum ve kurulularda etik davran ilkelerinin yerletirilmesi ve gelitirilmesi konusunda faaliyet, inceleme ve aratrma yapabilir.

Kurul, kurum ve kurulularn, etik davran ilkeleri konusunda uygulamada karlatklar sorunlara ynelik olarak gr bildirmeye yetkilidir.

Kamu Grevlileri Etik Kurulu mal bildirimlerini gerektiinde inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doruluunun kontrol amacyla ilgili kii ve kurulular (bankalar ve zel finans kurumlar dahil) talep edilen bilgileri en ge otuz gn iinde Kurula vermekle ykmldrler.

Kamu Grevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasann kapsamn belirlemeye ve en az genel mdr veya eiti seviyedeki st dzey kamu grevlilerince alnan hediyelerin listesini gerektiinde her takvim yl sonunda bu grevlilerden istemeye yetkilidir. (Ynetmelikle Byk lde Belirlemitir.)

*

5176 SAYILI KANUNA GRE YAPILAN NCELEMENN DER KOVUTURMALARLA LKS

5176 sayl Kanuna gre yaplan inceleme ve aratrmalar, genel hkmlere gre ceza kovuturmasna veya tbi olduklar personel kanunlar hkmlerine gre disiplin kovuturmasna engel tekil etmez.

Etik konusunda yaplan i ve incelemeler bir disiplin i ve ilemi deildir. Bu uygulamada ska sorulan bir sorudur. Bir hususta yaplan etik incelemesinde disiplin hkmleri ayrca gndeme gelebilmektedir. Her ikisi de birbirinden farkldr.

*

KGEKNA BAVURU

5176 sayl Kanun kapsamndaki kamu kurum ve kurulularnda etik davran ilkelerine aykr uygulamalar bulunduu iddiasyla, en az genel mdr veya eiti seviyedeki kamu grevlileri hakknda Kurula bavurulabilir. Hangi unvanlarn genel mdr eiti saylaca kurum ve kurulularn tekilt yaps ve yrttkleri hizmetlerin nitelii dikkate alnarak Kurul tarafndan belirlenir. (Ynetmelikle Belirlenmitir. Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik, Ek:2 Liste)

Bavurular, 3071 sayl Dileke Hakknn Kullanlmasna Dair Kanunda belirlenen esaslara gre, medeni haklar kullanma ehliyetine sahip Trkiye Cumhuriyeti vatandalar ile Trkiye'de ikamet eden yabanc gerek kiiler tarafndan yaplabilir. Herhangi bir nedenle Trkiye'de bulunup da bavuru nedeni saylan etik ilkelerden birisine aykr davranldna tank olan yabanc, bavuru hakk asndan Trkiye'de oturuyor kabul edilir. Bavuruda bulunabilmek iin bavurann menfaatinin etkilenmesi koulu aranmaz.

*

Ancak, kamu grevlilerini karalama amac gden, hakl bir gerekeye dayanmayan, bavurann kimlii tespit edilemeyen, isim ve imza bulunmayan, geree aykr beyanlar ierdii anlalan, geree aykr ad ve soyad ile yaplan, bavuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmam bavurular deerlendirmeye alnmaz.

Yarg organlarnda grlmekte olan veya yarg organlarnca karara balanm bulunan uyumazlklar hakknda Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuru yaplamaz. nceleme srasnda yarg yoluna gidildii anlalan bavurularn ilemi durdurulur.

Daha nce Kurulca incelenmi ikayet konusu, yeni kantlar gsterilmedike bir daha ikayet konusu yaplamaz ve incelenemez. Olutuu tarihi izleyen gnden balayarak iki yl iinde yaplmayan etik ilkelere aykr davranlar hakkndaki bavurular incelenmez.

Ynetmeliin Resm Gazete'de yaym tarihinden nce (13.04.2005) gerekleen etik ilkelere aykr davranlar ikayet ve ihbar konusu yaplamaz.

*

5176 SAYILI KANUN KAPSAMINA GRMEYEN KAMU GREVLLER HAKKINDA YAPILACAK BAVURULAR

5176 sayl Kanun kapsamna girmeyen (En az Genel Mdr ve eiti seviyesi dndakiler) kamu grevlilerinin, etik davran ilkelerine aykr uygulamalar bulunduu iddiasyla yaplacak bavurular, ilgili kurumlarn yetkili disiplin kurullarnda, Kurul tarafndan karlan ynetmeliklerde belirlenen etik davran ilkelerine aykrlk olup olmad ynnden deerlendirilir. Deerlendirme sonucu alnan karar, ilgililere ve bavuru sahibine bildirilir.

*

ETK KONUSUNDA KGEKNA BAVURU BMLER VE USULLER

Bavurular;a) Yazl dileke,b) Elektronik posta,c) Tutanaa geirilen szl bavuru yollar ile yaplr.

Bavuru, gerek kiiler tarafndan ad, soyad, oturma yeri veya i adresi ile imzay kapsayan dilekelerle, en az genel mdr ve Kurulca genel mdr dzeyinde olduklar kabul edilen unvanlarda bulunanlar iin Kurul Bakanlna, dier grevliler iin ise kurum yetkili disiplin kurullarna yneltilmek zere ilgili kurum amirliine yaplr.

Dilekede, etik ilkeye aykr davran iddiasna ilikin bilgi ve belgeler ak ve ayrntl olarak belirtilir. Elde bulunan belgeler dilekeye eklenir. Bavuru konusu aykr davran iddias, kii, zaman ve yer belirtilerek somut biimde gsterilir.

*

Bavuru dilekelerinin daktilo ile yazlmas veya bilgisayar kts olmas koulu aranmaz. Dilekelerin okunakl ve anlalr olmas yeterlidir. Bavurunun Kurul kaytlarna getii tarih, bavuru tarihidir. Bavuru dilekeleri posta yoluyla da Kurula gnderilebilir. Bu durumda dilekenin Kurul kaytlarna getii tarih sre balangcna esas alnr. Bavurunun tutanaa geirilmek kouluyla szl yaplmas durumunda bavurann imzas ve adresi de tutanaa alnr.

Bavurunun; gerek kiiler tarafndan elektronik posta yoluyla yaplmas halinde, bavuru sahibinin ad ve soyad, oturma yeri veya i adresi belirtilir. Trkiye'de oturan yabanclarn bu yolla yaptklar bavurularda, pasaport numaras ve uyruu gsterilir. Elektronik posta yolu ile yaplacak bavurularda, bavurunun Kurulun elektronik posta adresine ulat tarih bavuru tarihidir.

*

Kurul kaytlarna giren bavurular hakknda raportr bir n rapor hazrlar.Kurul raporu grerek gerekirse incelemeyi derinletirmek suretiyle ilgili yerlerden gerekli bilgi ve belgelerin istenmesine karar verir.

Kurul inceleme ve aratrmasn etik davran ilkelerinin ihlal edilip edilmedii erevesinde yrtr.

Bavurunun kabul edilebilir bulunmas durumunda, ikayet edilen kamu grevlisinin savunmas alnr. Savunma sresi, istem yazsnn kendisine bildirildii tarihi izleyen gnden itibaren 10 gndr.

Kurul incelemesini en ge aylk sre iinde bitirerek ye tam saysnn salt ounluu ile karar verir. Bu sre, bavurunun kayda alnd tarihte balar.

*

KARARLAR ZERNE YAPILACAK LEMKurul, Bakan veya Bakann zr nedeniyle toplantya katlamamas durumunda vekil olarak belirledii yenin Bakanlnda ye tam saysnn salt ounluu ile toplanr ve ayn ounlukla karar verir.

Kararlarda, bavurann ad, soyad ile ikayet edilen kamu grevlisinin ad, soyad, grevi, karar tarih ve says ile kararn dayand belge ve bilgiler, savunma ve inceleme sonucu ile karara katlan Bakan ve yelerin ad ve imzalar, varsa azlk oyu, raportrn ad, soyad yer alr.

ncelenmekte olan bavuru konusunun yargya gtrld anlalrsa inceleme bulunduu aamada durdurulur ve yarg karar sonucuna gre deerlendirilir.

Kararlar Bakan ve yeler tarafndan imzalanmakla kesinleir. Kesinleen karar Babakanlk Makamna sunulur. Kararlara kar idari yarg yolu aktr.

Kurul, bavuruya konu ilem veya eylemi gerekletiren kamu grevlisinin etik davran ilkelerine aykr ilem ve eylemi olduunu tespit etmesi halinde bu durumu Babakanlk, Kurul karar olarak Resm Gazete araclyla kamu oyuna duyurur. (Bu hkm Anayasa Mahkemesince iptal edildi) Ancak, Kurul kararlarnn yarg tarafndan iptali halinde Kurul, yarg kararn yerine getirir ve Resm Gazete'de yaymlatr.

Etik ilkeye aykr davrann saptanamadna ilikin kararlar da Babakanlk Makamna ve ilgililere yazl olarak bildirilir. Bu kararlar kamu oyuna duyurulmaz. Kabul edilebilirlilii bulunmayan bavurular hakknda verilen kararlar yalnzca bavuru sahibine iletilir.

*

KGEKnun yukardaki kapsamda gerekletirdii inceleme sonucunda vermi olduu kararlar, 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun 5. maddesinin nc fkrasna gre Resmi Gazetede yaynlanyordu. Ancak, Anayasa Mahkemesinin bu hususta vermi olduu karar dorultusunda bu kararlarn yaynlanmas artk mmkn deildir. (Anayasa Mahkemesinin 04.02.2010 tarih ve 2010/33 sayl kararndan sonra, KGEKnun kamu grevlileri hakknda inceleme sonucunda verdii kararlar Resmi Gazetede yaynlanmamaktadr)

*

RESEN NCELEME

Kurulun inceleme yetkisi iinde bulunan bir kamu grevlisinin etik ilkelere aykr davrandnn eitli yollarla renilmesi zerine Kurul resen inceleme yetkisini kullanabilir.

a) Bu konuda Kurul Bakannca grevlendirilecek bir yenin veya raportrn gzetiminde gerekli bilgiler toplanarak hazrlanan rapor Bakana sunulur.

b) Bakan tarafndan belirlenecek gndemde konu Kurulda grlerek gerekirse inceleme derinletirilmek suretiyle gerekli bilgi ve belgeler getirtilir.

*

ETK KONUSUNDA DSPLN KURULLARINDA YAPILAN NCELEME VE KARAR VERME USUL

5176 sayl Kanun ile Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik kapsamnda bulunan ve Kurulun grev alan dndaki kamu grevlilerinin etik ilkelere aykr davrand yolunda disiplin kurullarna yaplan bavurular, yetkili disiplin kurullarnca bu Ynetmelikte dzenlenen etik davran ilkeleri ile bavuru usul ve esaslar erevesinde incelenir.

Bu kurullarn verdii etik ilkeye aykr davrann varl veya yokluu konusundaki kararlar ilgili kurum veya kurulu yetkilisine, hakknda bavuru yaplan kamu grevlisine ve bavuru sahibine bildirilir. Disiplin kurullarnn kararlar kamu oyuna duyurulmaz.

*

ETK KOMSYONLARI

Kurum ve kurulularda, etik kltrn yerletirmek ve gelitirmek, personelin etik davran ilkeleri konusunda karlatklar sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve ynlendirmede bulunmak ve etik uygulamalar deerlendirmek zere kurum veya kuruluun st yneticisi tarafndan kurum iinden en az kiilik bir etik komisyonu oluturulur.

Etik komisyonu yelerinin ne kadar sreyle grev yapaca ve dier hususlar, kurum ve kuruluun st yneticisince belirlenir. Etik komisyonu yelerinin zgemi ve iletiim bilgileri, ay iinde Kurul'a bildirilir. Etik komisyonu, Kurul ile ibirlii iinde alr.

Hali hazr durumlar itibariyle bu komisyonlarn aktif altklar sylenemez. Bu komisyonlarn aktif hale getirilmesi ve etik bavurularnn disiplin kurullarna deil de bu komisyonlara yaplmas iin mevzuat deiiklii planlanmaktadr.

*

ETK SZLEMES

Kamu Grevlileri Etik Szlemesi5176 sayl Kanun kapsamndaki kamu grevlileri, bir ay ierisinde "Etik Szleme" belgesini imzalamakla ykmldrler. Bu belge, personelin zlk dosyasna konur. Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen her dzeydeki personel, istihdama ilikin koullarn bir paras olarak etik davran ilkeleri ve bu ilkelere ilikin sorumluluklar hakknda bilgilendirilir.Etik Szlemesinin metni yledir:Kamu hizmetinin her trl zel karn zerinde olduu ve kamu grevlisinin halkn hizmetinde bulunduu bilin ve anlayyla; * Halkn gnlk yaamn kolaylatrmak, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamak, hizmet kalitesini ykseltmek ve toplumun memnuniyetini artrmak iin almay, * Grevimi insan haklarna sayg, saydamlk, katlmclk, drstlk, hesap verebilirlik, kamu yararn gzetme ve hukukun stnl ilkeleri dorultusunda yerine getirmeyi,

**

* Dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, ya, bedensel engelli ve cinsiyet ayrm yapmadan, frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalara meydan vermeden tarafszlk ierisinde hizmet gereklerine uygun davranmay,* Grevimi, grevle ilikisi bulunan hibir gerek veya tzel kiiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir kar salamadan, herhangi bir zel menfaat beklentisi iinde olmadan yerine getirmeyi,* Kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanmamay ve kullandrmamay, bu mal ve kaynaklar israf etmemeyi,* Kiilerin dileke, bilgi edinme, ikayet ve dava ama haklarna saygl davranmay, hizmetten yararlananlara, alma arkadalarma ve dier muhataplarma kar ilgili, nazik, ll ve saygl hareket etmeyi,* Kamu Grevlileri Etik Kurulunca hazrlanan ynetmeliklerle belirlenen etik davran ilke ve deerlerine bal olarak grev yapmay ve hizmet sunmay, taahht ederim.

**

ETK DAVRANI LKELERNE UYMA ZORUNLULUU

Kamu grevlileri, grevlerini yrtrken Ynetmelikte belirtilen etik davran ilkelerine uymakla ykmldrler. Bu ilkeler, kamu grevlilerinin istihdamn dzenleyen mevzuat hkmlerinin bir parasn oluturur.

Kurum ve kurulularn yetkili sicil amirleri, personelin sicil ve performansn, bu Ynetmelikte dzenlenen etik davran ilkelerine uygunluk asndan da deerlendirirler.

Ynetmelikle belirlenen etik davran ilkeleri, kapsama dahil kurum ve kurulularda uygulanr. Ayrca, yrttkleri hizmetin veya grevin niteliine gre kurum ve kurulular kendi kurumsal etik davran ilkelerini dzenlemek zere Kurulun inceleme ve onayna sunabilir.

**

ETK DAVRANI LKELER

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri le Bavuru Usul Ve Esaslar Hakknda Ynet melikte Etik Davran lkeleri aadaki gibi Belirlenmitir.1- Grevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci (md.5)2- Halka Hizmet Bilinci (md.6)3- Hizmet Standartlarna Uyma (md.7)4- Ama ve Misyona Ballk (md. 8)5- Drstlk ve Tarafszlk (md.9)6- Saygnlk ve Gven (md.10)7- Nezaket ve Sayg (md.11)8- Yetkili Makamlara Bildirim (md.12)9- kar atmasndan Kanma (md.13)

*

10- Grev ve Yetkilerin Menfaat Salamak Amacyla Kullanlmamas (md.14)11- Hediye Alma ve Menfaat Salama Yasa (md.15)12- Kamu Mallar ve Kaynaklarnn Kullanm (md.16)13- Savurganlktan Kanma (md.17)14- Balayc Aklamalar ve Gerek D Beyan (md.18)15- Bilgi Verme, Saydamlk ve Katlmclk (md.19)16- Yneticilerin Hesap Verme Sorumluluu (md.20)17- Eski Kamu Grevlileriyle likiler (md.21)18- Mal Bildiriminde Bulunma (md.22)

*

Bu ilkelerle ilgili ksa aklamalar aadadr.1- Grevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci: Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; srekli geliimi, katlmcl, saydaml, tarafszl, drstl, kamu yararn gzetmeyi, hesap verebilirlii, ngrlebilirlii, hizmette yerindelii ve beyana gveni esas alrlar. 2- Halka Hizmet Bilinci: Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; halkn gnlk yaamn kolaylatrmay, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamay, hizmet kalitesini ykseltmeyi, halkn memnuniyetini artrmay, hizmetten yararlananlarn ihtiyacna ve hizmetlerin sonucuna odakl olmay hedeflerler.3- Hizmet Standartlarna Uyma: Kamu kurum ve kurulularnn yneticileri ve dier personeli, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve srelere uygun ekilde yrtrler, hizmetten yararlananlara i ve ilemlerle ilgili gerekli aklayc bilgileri vererek onlar hizmet sreci boyunca aydnlatrlar.

*

4-Ama ve Misyona Ballk: Kamu grevlileri, altklar kurum veya kuruluun amalarna ve misyonuna uygun davranrlar. lkenin karlar, toplumun refah ve kurumlarnn hizmet idealleri dorultusunda hareket ederler.5- Drstlk ve Tarafszlk: Kamu grevlileri; tm eylem ve ilemlerinde yasallk, adalet, eitlik ve drstlk ilkeleri dorultusunda hareket ederler, grevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandrmada dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrm yapamazlar, insan hak ve zgrlklerine aykr veya kstlayc muamelede ve frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalarda bulunamazlar. Kamu grevlileri, takdir yetkilerini, kamu yarar ve hizmet gerekleri dorultusunda, her trl keyfilikten uzak, tarafszlk ve eitlik ilkelerine uygun olarak kullanrlar. Kamu grevlileri, gerek veya tzel kiilere ncelikli, ayrcalkl, tarafl ve eitlik ilkesine aykr muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kii veya zmrenin yararn veya zararn hedef alan bir davranta bulunamazlar, kamu makamlarnn mevzuata uygun politikalarn, kararlarn ve eylemlerini engelleyemezler.

*

6- Saygnlk ve Gven: Kamu grevlileri, kamu ynetimine gveni salayacak ekilde davranrlar ve grevin gerektirdii itibar ve gvene layk olduklarn davranlaryla gsterirler. Halkn kamu hizmetine gven duygusunu zedeleyen, phe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranlarda bulunmaktan kanrlar. Kamu grevlileri, halka hizmetin kiisel veya zel her trl menfaatin zerinde bir grev olduu bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket eder, hizmetten yararlananlara kt davranamaz, ii savsaklayamaz, ifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar. Ynetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu grevlileri, keyfi davranlarda, bask, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, ak ve kesin kantlara dayanmayan rapor dzenleyemez, mevzuata aykr olarak kendileri iin hizmet, imkan veya benzeri karlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulan kabul edemezler.

*

7- Nezaket ve Sayg: Kamu grevlileri, stleri, meslektalar, astlar, dier personel ile hizmetten yararlananlara kar nazik ve saygl davranrlar ve gerekli ilgiyi gsterirler, konu yetkilerinin dndaysa ilgili birime veya yetkiliye ynlendirirler.

8- Yetkili Makamlara Bildirim: Kamu grevlileri, Ynetmelikte belirlenen etik davran ilkeleriyle badamayan veya yasad i ve eylemlerde bulunmalarnn talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yrtrken bu tr bir eylem veya ilemden haberdar olduklarnda ya da grdklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler. Kurum ve kurulu amirleri, ihbarda bulunan kamu grevlilerinin kimliini gizli tutar ve kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi iin gerekli tedbirleri alrlar.

*

9- kar atmasndan Kanma: kar atmas; kamu grevlilerinin grevlerini tarafsz ve objektif ekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormu gibi gzken ve kendilerine, yaknlarna, arkadalarna ya da ilikide bulunduu kii ya da kurululara salanan her trl menfaati ve onlarla ilgili mali ya da dier ykmllkleri ve benzeri ahsi karlara sahip olmalar halini ifade eder. Kamu grevlileri, kar atmasnda ahsi sorumlulua sahiptir ve kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel ya da gerek kar atmas konusunda dikkatli davranr, kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atar, kar atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirir ve kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.

*

10- Grev ve Yetkilerin Menfaat Salamak Amacyla Kullanlmamas: Kamu grevlileri; grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yaknlar veya nc kiiler lehine menfaat salayamaz ve araclkta bulunamazlar, akraba, e, dost ve hemehri kayrmacl, siyasal kayrmaclk veya herhangi bir nedenle ayrmclk veya kayrmaclk yapamazlar. Kamu grevlileri, grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya bakalarnn kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri rnlerinin satn ve datmn yaptramaz; herhangi bir kurum, vakf, dernek veya spor kulbne yardm, ba ve benzeri nitelikte menfaat salayamazlar. Kamu grevlileri, grevlerinin ifas srasnda ya da bu grevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, kendilerine, yaknlarna veya nc kiilere dorudan veya dolayl olarak ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte bir menfaat elde etmek iin kullanamazlar, grevdeyken ve grevden ayrldktan sonra yetkili makamlar dnda hibir kurum, kurulu veya kiiye aklayamazlar.Kamu grevlileri, seim kampanyalarnda grev yapt kurumun kaynaklarn dorudan veya dolayl olarak kullanamaz ve kullandramazlar.

*

11- Hediye Alma ve Menfaat Salama Yasa : Kamu grevlisinin tarafszln, performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik deeri olan ya da olmayan, dorudan ya da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat hediye kapsamndadr.

Kamu grevlilerinin hediye almamas, kamu grevlisine hediye verilmemesi ve grev sebebiyle kar salanmamas temel ilkedir.

Kamu grevlileri, yrttkleri grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi olan gerek veya tzel kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya kurulular iin dorudan doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat salayamazlar. Kamu grevlileri, kamu kaynaklarn kullanarak hediye veremez, resmi gn, tren ve bayramlar dnda, hibir gerek veya tzel kiiye elenk veya iek gnderemezler; grev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanlar veremezler.

*

Hediye Alma Yasa Kapsam Dnda Olanlar:a) Grev yaplan kuruma katk anlamna gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yrtlmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirba listesine kaydedilmek ve kamuoyuna aklanmak kouluyla alnanlar (makam arac ve belli bir kamu grevlisinin hizmetine tahsis edilmek zere alnan dier hediyeler hari) ile kurum ve kurululara yaplan balar,b) Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar,c) Halka ak yarmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanlan dl veya hediyeler,d) Herkese ak konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatra niteliindeki hediyeler,e) Tantm amacna ynelik, herkese datlan ve sembolik deeri bulunan reklam ve el sanatlar rnleri,f) Finans kurumlarndan piyasa koullarna gre alnan krediler.

*

Hediye Alma Yasa Kapsamnda Olanlar: a) Grev yaplan kurumla i, hizmet veya kar ilikisi iinde bulunanlardan alnan karlama, veda ve kutlama hediyeleri, burs, seyahat, cretsiz konaklama ve hediye ekleri,b) Tanr veya tanmaz mal veya hizmet satn alrken, satarken veya kiralarken piyasa fiyatna gre makul olmayan bedeller zerinden yaplan ilemler,c) Hizmetten yararlananlarn verecei her trl eya, giysi, tak veya gda tr hediyeler,d) Grev yaplan kurumla i veya hizmet ilikisi iinde olanlardan alnan bor ve krediler.

*

Kurula Bildirilecek Hediyeler:Ynetmelik Kapsamna Giren En Az Genel Mdr, Eiti Ve st Grevliler Aada Belirtilen Aldklar Hediyeleri Kurula Bildirirler.a) Uluslararas ilikilerde nezaket ve protokol kurallar gereince, yabanc kii ve kurulular tarafndan verilen hediyelerden, 3628 sayl Kanunun (Mal Bildirimi Kanunu) 3. maddesi hkmleri sakl kalmakla birlikte, szkonusu maddede belirtilen snrn altnda kalanlar. (10 Aylk Net Asgari cret Toplam Altndakiler. stnde Olanlar Bir Ay erisinde Kendi Kurumuna Teslim Edilir.) b) Grev yaplan kuruma katk anlamna gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yrtlmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirba listesine kaydedilmek ve kamuoyuna aklanmak kouluyla alnanlar ile kurum ve kurululara yaplan balar.

*

12- Kamu Mallar ve Kaynaklarnn Kullanm: Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramazlar, bunlar korur ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri alrlar.

13- Savurganlktan Kanma: Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarnn kullanmnda israf ve savurganlktan kanr; mesai sresini, kamu mallarn, kaynaklarn, igcn ve imkanlarn kullanrken etkin, verimli ve tutumlu davranrlar.

14- Balayc Aklamalar ve Gerek D Beyan: Kamu grevlileri, grevlerini yerine getirirken yetkilerini aarak altklar kurumlarn balayc aklama, taahht, vaat veya giriimlerde bulunamazlar, aldatc ve gerek d beyanat veremezler.

*

15- Bilgi Verme, Saydamlk ve Katlmclk: Kamu grevlileri, halkn bilgi edinme hakkn kullanmasna yardmc olurlar. Gerek ve tzel kiilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununda belirlenen istisnalar dnda, usulne uygun olarak verirler. st yneticiler, ilgili kanunlarn izin verdii erevede, kurumlarnn ihale srelerini, faaliyet ve denetim raporlarn uygun aralarla kamuoyunun bilgisine sunarlar. Kamu grevlileri, kamu hizmetleri ile ilgili temel kararlarn hazrlanmas, olgunlatrlmas, alnmas ve bu kararlarn uygulanmas aamalarndan birine, bir kana veya tamamna, aksine yasal bir hkm olmadka, o karardan dorudan ya da dolayl olarak etkilenecek olanlarn katkda bulunmasn salamaya dikkat ederler.

*

16- Yneticilerin Hesap Verme Sorumluluu: Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi srasnda sorumluluklar ve ykmllkleri konusunda hesap verebilir ve kamusal deerlendirme ve denetime her zaman ak ve hazr olurlar. Ynetici kamu grevlileri, kurumlarnn ama ve politikalarna uygun olmayan ilem veya eylemleri engellemek iin grev ve yetkilerinin gerektirdii nlemleri zamannda alrlar. Ynetici kamu grevlileri, yetkisi iindeki personelin yolsuzluk yapmasn nlemek iin gerekli tedbirleri alrlar. Bu tedbirler; yasal ve idari dzenlemeleri uygulamay, eitim ve bilgilendirme konusunda uygun almalar yapmay, personelinin kar karya kald mali ve dier zorluklar konusunda dikkatli davranmay ve kiisel davranlaryla personeline rnek olmay kapsar. Ynetici kamu grevlileri, personeline etik davran ilkeleri konusunda uygun eitimi salamak, bu ilkelere uyulup uyulmadn gzetlemek, geliriyle badamayan yaantsn izlemek ve etik davran konusunda rehberlik etmekle ykmldr.

*

17- Eski Kamu Grevlileriyle likiler: Kamu grevlileri, eski kamu grevlilerini kamu hizmetlerinden ayrcalkl bir ekilde faydalandramaz, onlara imtiyazl muamelede bulunamaz. Kamu grevlerinden ayrlan kiilere, ilgili kanunlardaki hkmler ve sreler sakl kalmak kaydyla, daha nce grev yaptklar kurum veya kurulutan, dorudan veya dolayl olarak herhangi bir yklenicilik, komisyonculuk, temsilcilik, bilirkiilik, araclk veya benzeri grev ve i verilemez.

18- Mal Bildiriminde Bulunma: Kamu grevlileri, kendileriyle elerine ve velayeti altndaki ocuklarna ait tanr ve tanmazlar, alacak ve borlar hakknda, 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunu hkmleri uyarnca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar.

*

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri zerine Ayrntl Aklamalar ve rnek Durumlar*

kar atmasndan Kanmak zerine Aklamalar:Kamu hizmetleri alannda kar atmas kamu grevlisinin kiisel menfaatinin, kamusal grev ve sorumluluklarnn tam olarak yerine getirilmesini engelleyen ya da etkileyen her eydir.

kar atmasnda boyut bulunmaktadr.

lk olarak, zel ya da kiisel (maddi ya da maddi olmayan) birmenfaat sz konusudur. kinci olarak, kamu grevlisinin zel menfaati kamusal (resmi) greviyle atma halindedir. Son olarak, kar atmas grevin yerine getirilmesi ile ilgili ilkelerle atmaktadr. (Tarafszlk, ilkesi, sadakat ilkesi, gven ilkesi ve benzeri ilkelerle atmaktadr.)

kar atmas ile yolsuzluk arasnda gl bir iliki olmakla birlikte,kar atmas yolsuzluu ifade etmez. Bununla birlikte, bir kamu grevlisinin zel menfaati nedeniyle yapt uygunsuz davran bir biimde yolsuzlukla sonulanabilir.

Esas olarak, kar atmasnn sz konusu olduu bir durumda, kamu grevlisinin zel menfaati resmi grevlerini nesnel ve tarafsz bir biimde yerine getirmesini etkiler.*

kar atmasnn sonucunda genel olarak iki trl yararlanma szkonusudur. Maddi ve maddi olmayan kar atmas. Maddi kar atmas gerek ya da potansiyel bir mali kazanc ierir. Bu tr kazanlar kamu grevlisi ya da kamu grevlisinin bir aile yesinin devlet ihalelerine giren bir irketin mlkne ya da o irketin hisselerine sahip olmasn veya o irkette bir grevinin bulunmasn ya da hediye ve ikram kabul etmeyi veya ikinci bir iten gelir temin etmeyi ierir. Parann el deitirmesi gerekmez - sz konusu menfaat imar planlarnda yaplan bir deiiklik sonucunda mlkn deerinin artmas ya da taahht ii iin teklif verenlerden birinin zellikle seilmesi biiminde ortaya kabilir. rnein, belediye meclisine bir ii ya da konu iin bavuruda bulunan bir kii belediye meclis yesinin ortak olduu bir irkete bata bulunursa, potansiyel bir kar atmas sz konusudur. Bu durumda, belediye meclis yesi bavuruyu incelerken yaplan batan etkilenebilir*

Maddi olmayan kar atmasnn mali bir boyutu bulunmamaktadr. Bu tr atmalar kiisel ya da aile ilikilerinden veya spor, toplumsal veyahut kltrel faaliyetlerden kaynaklanabilir.

rnein, ocuu mahalli bir anaokuluna giden belediye ehir plancs, bu anaokuluna gnll olarak planlar izerse, onaylanacak planlarla ilgili kiisel bir menfaati sz konusu olacaktr ve planla ilgili olarak yapaca bavurunun tarafsz bir biimde deerlendirilmesinde etkilenme szkonusudur.*

kar atmas Trleri

Gerek kar atmas : Bir kamu grevlisi grevini yerine getirirken zel karlarnn etkisinde kalaca bir konumdadr. Algnan kar atmas: Bir kamu grevlisi grevini yerine getirirken zel karlarnn etkisinde kalaca bir konumda grnr.Potansiyel kar atmas: Bir kamu grevlisi ileride grevini yerine getirirken zel karlarnn etkisinde kalaca bir konumdadr.

*

Etik Kurallar kar atmas durumlarnda aadaki sonulardan birisini gerektirir.

KanmaBeyanMahrum brakma ya da istifaekilme*

Konuya ilikin rnekler:

a) l evre ve ehircilik Mdrlnce bir okul inaat iin ihaleye klmtr. hale komisyonu bakan Tark Bey ihale iin bavuran firmalardan birisinin sahibinin kendisinin ocukluk arkada Vedat bey olduunu tekif mektuplarn incelerken farketmitir.b) l evre ve ehircilik Mdrlnde Mhendis Ziya Bey, evre denetimi yapmak iin grevlendirilmitir. Ziya Bey evre denetimi yaplacak irketlerin listesine baktnda einin alt irketin de listede olduunu grmtr. Ei, Ziya Beye evre denetimi yaparken irkete ayrcalkl davranmasnn istikbali iin nemli olduunu sylemektedir.*

Kamu grevlileri bu iki durumda ne yapmaldr?Her iki durumda da ilgili kamu grevlileri etik davranarak kar atmasna girmeyecek ve grevden affn isteyeceklerdir.Bu nedenle, ilgili kamu grevlisi o ihaleden ekilmek zorundadr. Bu durum, etik mevzuatnda kar atmas olarak tanmlanmaktadr ve ok nemli bir durumdur. Bir kamu idaresinde grev yapan bir ihale komisyonu yesinin bir arkadann da teklif verdii bir ihalede grev almasna disiplin mevzuat asndan herhangi bir engel yoktur, ancak etik adan engel bulunmaktadr. evre ve ehircilik l Mdrlnde grev yapan Mhendislerin evre denetimi yapmak iin grevlendirildikleri yerde ei veya akrabasnn grev yapmas disiplin mevzuat bakmnda bir saknca tekil etmez. Ancak etik asndan mahzur tekil eder.*

c) Bir ihalede kontrol mhendisi olarak grev yapan Seluk Bey, firma sahiplerine ait tatil kynde ailece cretsiz tatile davet edilmitir. Seluk Bey, davete icabet ederek ailece bir hafta cretsiz tatil yapm, tatil dn firmaya ait hak edileri kontrol ederken imalatlarda eksiklik olduunu tespit etmitir. Eksiklikleri firma sahibine iletecei srada, firma sahibi Seluk Beye,tatilden memnun kalp kalmadn sormutur. Bu durumda Seluk Bey nasl davranacaktr?*

rnekte, firma sahibi, Seluk Beyi cretsiz tatile gndererek ona kiisel bir kar salamtr. Bu durumda Seluk Bey iki ekilde davranabilir: Birinci durumda, kendisine salanan kiisel kardan etkilenebilir ve hak edileri imzalarken, imalattaki eksiklikleri grmezden gelebilir. kinci durumda, kendisine salanan kiisel kardan etkilenmez ve imalattaki eksikliklerin giderilmesini firmadan isteyebilir.

Ancak bu durumda;*

Seluk Beyin firmann tatil kynde tatil yaptn bilen nc kiiler, Seluk Beyin grevini ktye kullandn dneceklerdir.

te yandan, aadaki rnekte grld zere, kar atmalar, ou zaman olayn dndaki kiilerce bilinemez ve tespit edilemez.*

d) Baka Bir rnek:Snav komisyonunda grevli Emel Hanm, bavuru listesini incelediinde, amcasnn olunun da mracaatta bulunduunu renmitir. Evli olan Emel Hanmn soyad evlilik nedeniyle deitii iin, kuzeniyle soyad benzerlii bulunmamaktadr. Snavdan nceki gece arayan amcas, kuzenine yardmc olmas iin ricada bulunmaktadr.*

Bu rnekte grld zere, kar atmalar, ou zaman olayn dndaki kiilerce bilinemez ve tespit edilemez.Bu nedenle, kamu grevlileri, kar atmasnda ahsi sorumlulua sahiptir ve kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel ya da gerek kar atmas konusunda dikkatli davranr, kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atar, kar atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirir ve kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar (md. 13).*

Etik mevzuatnda etik d davran olarak grlen ve gerekli ekilde tedbir alnmadnda, usulszle, yolsuzlua kap aralayan bir durumdur kar atmas.

kar atmas durumunda, kiisel menfaat ile kamu menfaati kar karya gelmektedir. ki menfaat akmaktadr. Kamu grevlileri, kar atmasnda ahsi sorumlulua sahiptir ve kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel ya da gerek kar atmas konusunda dikkatli davranmak zorundadr.

kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atar, kar atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirir ve kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.

kar atmasndan Kalmazsa bu durum bir yolsuzluk mudur yoksa usulszlk mdr?*

Burada unu belirtmekte fayda vardr kar atmas Yolsuzluk

kar atmasnn bulunduu durumlarda, yolsuzluk veya yozlama veya usulszlk ihtimali bulunmaktadr. Byle bir durumda yolsuzluk yaplmas ihtimali yksektir; ancak bu ihtimal yolsuzluk, usulszlk yapld anlamna gelmemektedir.*

2006 ylnda bir gazete haberi:

ngiltere'de yaanan bir olay: "Bir ngiliz Bakann i gerei kald otel faturasn kendi kredi kartndan deyip hediye puan toplamasn bile "fiili kar atmas" olarak niteleyen ngiliz Hkmeti bakan istifaya zorlamtr. ngiliz Bakan otel faturasn cebinden demi bir anlamda devlete yk olmam bile olsa grevini kendi lehine kullanabiliyor olmas etik d bulunmutur." *

kar Salama Amacyla Verilen Hediyeler

Araba ya da ev tahsis etmek, tuttuu takmn kombine ma biletlerini hediye etmek, konferans verdirmek, inceleme amal gezilere davet etmek, tatil masraflarn karlamak vb. Bu kapsamdaki hediyeler genellikle sembolik olmann tesinde kamu grevlisine belli bir kar salamay hedeflemektedir. *

Hediye ve Beklentiler Hediyeyi verenin bir menfaat elde etme ya da hizmetin kolayca ve sratle grlmesi ynnde bir beklentisi bulunmaktadr.

Bu durumda hediyeyi veren, ayrcalkl ilem yapmasn bekledii kamu grevlisine, nceden meruiyet kazandrlm karlar salama yoluna gitmekte, bylece dorudan rvet vermenin risklerini en aza indirmeye almaktadr. *

Etik deerlere nem veren bir kamu grevlisi rvet almaz veya kiisel bir menfaat salamaz; ancak, kendisine verilen ve ilk anda masum, zararsz ve tehlikesiz olarak grlebilecek hediyeleri kabul edebilir. Ancak, bu bir bubi tuza gibidir.rnek:Hediye ve Tuzak

*

Hediye Sonrasnda Beklentiler a) Doktor Ayla Hanm, bir ilede grev yapmaktadr. Hastalarndan meyve, sebze vb. hediye kabul etmektedir. Hediye getiren hasta Behiye Hanm, salk gvencesi olmayan bir komusunun kulland bir ilac kendi reetesine yazmasn istediinde doktor Ayla Hanm nasl davranacaktr?b)Almanyada alan Gurbeti Remzi, belediyeye bir ara hediye etmitir. Arac belediyenin mar Mdr kullanmaktadr. Gurbeti Remzi, inaat iin hazrlad projesinin inaat izninin ksa zamanda karlmas talebi karsnda Mdr nasl davranacaktr?c)renci Yaar, retim yesi Kemal Beyin, ok holandn bildii baklavay, memleketi Gaziantepten gelirken hediye olarak getirmitir. renci Yaarn, kritik durumda olan notunun iyiletirilesi konusundaki talebi karsnda retim yesi Kemal Bey nasl davranacaktr?Elbette hediyenin etkisi altnda kalacaklardr. Bu nedenle batan tedbir alp yanlla kap aralamamak gerekir.

*

yi Niyetle Verilen Hediyeler

Hediye verenin herhangi bir menfaat beklentisi bulunmamaktadr. rnein, yabanc bir lkeyi ziyaretinde Devlet adamlarna verilen hediyeler. Ylbanda verilen ajanda ve benzeri hediyeler bu kapsamda deerlendirilebilir. *

Memnuniyetin ifadesi olarak hediye

Ald kamu hizmetinden memnun kalan bir vatanda, memnuniyetini ifade etmek iin kamu grevlisine iinden gelerek bahi olarak da adlandrlabilen hediyeler verebilmektedir. Hastanede yatan bir hastann kendisine iyi muamele eden hemirelere taburcu olduktan sonra getirdii bir pasta buna rnek olarak verilebilir. Bu tr hediyeler daha ok sembolik niteliktedir.*

Baz durumlarda, hediyeyi veren balangta niyetini aka belli etmemektedir. ou zaman hediyenin verildii anda kamu grevlisi ile hediyeyi veren arasnda hizmetle ilgili bir balant da bulunmamaktadr. Byle durumlarda kamu grevlisi hediyeyi verenin uzun dnemdeki niyetini sezememekte ve durumdan phelenmeyerek hediyeyi kabul etmektedir.Hediye konusunda eitli zel durumlar:*

Ancak baz durumlarda da hediyeyi verenin niyeti aka belli olmaktadr. rnein, baz firmalar promosyon ad altnda hediye ve numune ila datmakta ve hekimlerin kendi ilalarn yazmalarn salamak amacyla, tp kongrelerinde onlarn konaklama, ulam ve kongre kayt cretlerini karlamaktadr. Yine kamu hizmetlerini ihale yoluyla yrten yklenici firmalar, hak edilerde kolaylk salamas amacyla kontrol mhendislerine ara tahsis etmekte ve eitli hediyeler vermektedir.Hediye konusunda eitli zel durumlar:*

Ynetmeliin 15. maddesinde 3628 sayl Kanunun 3. maddesine atf yaplarak uluslararas ilikilerde nezaket ve protokol kurallar gereince, yabanc kii ve kurulular tarafndan verilen hediyeler yasak kapsam dnda tutulmaktadr. 3628 sayl Kanuna gre, yabanc devlet, milletleraras kurulu ya da Trk uyruunda olmayan herhangi bir zel veya tzel kii veya kurulu tarafndan verilen ve alnd tarihteki deeri on aylk net asgari cret toplamn amayan hediyeler alnabilir. Bunun zerindeki hediye ve hibe niteliindeki eyalarn alndklar tarihten itibaren bir ay iinde kuruma teslim zorunluluu bulunmaktadr.Kanuna gre limitin altndaki hediyelerin bildirilme zorunluluu yoktur. Buna karn, Ynetmeliin 15. maddesi ile limitin altndaki hediyelere de beyan zorunluluu getirilmitir.

Uluslararas likilerde Hediyeler *

Hediye Yasa Konusunda Baka rnekler:a) Devlet hastanesinde memur olarak grev yapan memur Sinan Bey, izin dn hemerisi Vali yardmcs Serhat Beyi ziyaret etmek amacyla makamna gelmi, kendisinin yerinde olmadn grnce sekreterine Kynden getirdii bir pekmez, yourt, yumurta gibi yresel hediyeleri brakmtr. Serhat Bey makamna dnnce bu hediyeleri sekreterine kimin getirdiini sormu, Sinan Beyin Getirdiini renince, hemerim memleketten getirmitir dncesiyle pekmez, yourt ve yumurtalar ailece yemitir. gn sonra Sinan Bey tekrar Serhat Beyi ziyaret etmi, dner sermayeden daha iyi bir cret alaca bir greve getirilmesine yardmc olmasn istemitir. Normalde byle ricalar kabul etmeyen Serhat Bey, yedii o hediyeleri hatrlayarak, Sinan Beyin ricasn yerine getirmek iin giriimlerde bulunmutur.

imdi Vali Yardmcs Serhat Bey nasl davranacaktr?*

b) Mehmet Bey, hastanede yatt srece kendisine samimi ve gler yzle davranan hemirelere, taburcu olduktan sonra bir pasta hediye etmitir.c) Sadk Bey, hayatnda ilk kez ev sahibi olmann ve ilemlerin hzl tamamlanmasnn mutluluuyla, ilemleri yrten tapu memuru Semra Hanma 20 TL vermitir.d) halede kontrol mhendisi olarak grev yapan Aykut Beye, hak edilerde kolaylk gstermesi beklentisiyle firma tarafndan ara tahsis edilmitir. aracn yakt giderleri de firma tarafndan karlanmaktadr. Aykut Bey arabay zel ilerinde de kullanmaktadr.

Bu davranlardan hangisi normal, hangisi anormaldir?*

Baka rnekler: (Doru ya da yanl olanlar belirleyin)a) Hayrsever Sdka Hanm, ilkretim okulundaki dersliklerde kullanlmak zere 20 bilgisayar balamtr. Bilgisayarlarn demirba kayd yaplm ve okulun internet sitesinde duyurulmutur.b) Selim Bey, kznn okuduu okula matematik retmeni Semra Hanmn kullanmas iin dizst bilgisayar hediye etmi, okul mdr bilgisayar demirbaa kaydetmi, ardndan Selim Beyin kznn derslerine giren matematik retmeni Semra Hanma tahsis etmitir.c) adam Sadk Bey, hastaneye diyaliz makinesi balamtr.d) Yeni atanan Vali hsan Beye ho geldiniz ziyaretinde bulunan mteahhit Sami Bey, kymetli bir el hals hediye etmitir.e) Yal bir teyze, askere giden ocuuna yardmda bulunan Kaymakam Esat Beye, hindi hediye etmitir.f) Baarl ocuklara Yardm Dernei, dernei denetlemekle grevli evli Selma Hanmn kzna burs vermektedir.g) Snf anneleri retmen Neriman Hanma, retmenler gnnde 22 ayar bir bilezik hediye etmilerdir.h) Memur Burhanettin Beye, kurumun i yapt firmalardan birisi takvim hediye etmitir.) Defterdar Kemal Bey, kznn dn iin piyasa fiyatnn yarsna dn salonu kiralamtr.*

rnek; Belediye bakanlarnn Belediye Btesinden dnlerde altn takmas yasaktr.Kamu grevlileri, kamu kaynaklarn kullanarak hediye veremez, resmi gn, tren ve bayramlar dnda, hibir gerek veya tzel kiiye elenk veya iek gnderemezler; grev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanlar veremezler. (Ynetmelik md. 15)Hediye Verme Yasa*

Hediye yasana uymak gerek. Aksi hlde eitli tuzaklar mevcuttur. Tuzaa dmemek iin prensipli olup hediye almamak en dorusudur.*

Ben kamu grevlisi olmasaydm ya da bu makam ve mevkide bulunmasaydm, bu hediye yine de bana verilecek miydi?

Cevap kesinlikle EVET ise hediye alnabilir.Cevap HAYIR ise ya da tereddt varsa hediye reddedilmelidir.Hediye Konusunda Kamu Grevlisinin Kendisine Sorabilecei Anahtar Soru*

Kamu kurum ve kurulularnn yneticileri ve dier personeli, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve srelere uygun ekilde yrtrler, hizmetten yararlananlara i ve ilemlerle ilgili gerekli aklayc bilgileri vererek onlar hizmet sreci boyunca aydnlatrlar. (Ynetmelik, md. 7)Hizmet Standartlarna UymakKamu grevlisi olarak vatandan i ve ilemlerini zorlatrmamal, kolaylatrmalyz.*

Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; halkn gnlk yaamn kolaylatrmay, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamay, hizmet kalitesini ykseltmeyi, halkn memnuniyetini artrmay, hizmetten yararlananlarn ihtiyacna ve hizmetlerin sonucuna odakl olmay hedeflerler.

Halka Hizmet Bilinci*

Evde bakm hizmetiEmekli maann eve getirilmesilene kadar evraklarn eksiksiz teslim et, leden sonra tapunu alArza bildiren aboneye geri dnerek memnuniyetinin sorulmasYaplacak hizmetlerle ilgili halkn beklentilerini nceden tespit etme (anket, referandum)Arzalarn giderilmesi iin standart sreler belirlemeevre izin belgelerinin e - evre izin sistemiyle internetten verilmesi.

Halka Hizmet Bilinci: rnekler*

Grevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci

Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; srekli geliimi, katlmcl, saydaml, tarafszl, drstl, kamu yararn gzetmeyi, hesap verebilirlii, ngrlebilirlii, hizmette yerindelii ve beyana gveni esas alrlar. (Ynetmelik, md. 5)*

Belirlenen standartlara ve srelere uygun ekilde yrtme: Bir rneklik, yeknesaklk

Danma hizmetleri: Nitelikli ve kurumun her iini iyi derecede bilen personelin danmada grevlendirilmesi

Afi, bror vb. ynlendiricilerHizmet Standartlarna Uyma: rnekler*

Kamu grevlileri, altklar kurum veya kuruluun amalarna ve misyonuna uygun davranrlar. lkenin karlar, toplumun refah ve kurumlarnn hizmet idealleri dorultusunda hareket ederler. (Ynetmelik, md. 8) Ama ve Misyona Ballkrnek:Kaymakam Bora Bey, Kylere Hizmet Gtrme Birliinin btesinden lojmannn tadilatn yaptrm ve makam arac almtr.*

Kamu grevlileri; tm eylem ve ilemlerinde yasallk, adalet, eitlik ve drstlk ilkeleri dorultusunda hareket ederler, grevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandrmada dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrm yapamazlar, insan hak ve zgrlklerine aykr veya kstlayc muamelede ve frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalarda bulunamazlar.(Ynetmelik, md. 9)Drstlk ve Tarafszlk*

rnek 1nsan Kaynaklar Mdr Cokun Bey, kurum personeli zerinde bir anket uygulamak isteyen aratrmacnn mracaatn incelemi, ankette yer alan sorulardan bazlarnn ileride bana i aabileceini dnerek konuyu kurumun st yneticisine havale etmitir.

rnek 2l Salk Mdr Yakup Bey, tpta uzmanlk snavna hazrlanan ve hastalarn youn olduu bir salk ocanda grev yapt iin snava hazrlanacak zaman bulamayan yeeni pratisyen hekim Tayfun Beyi, hasta younluunun olmad bir yere grevlendirmitir.*

rnek 3Genel Mdr Faruk Bey, milletvekili adayl iin grevinden istifa etmitir. Haluk Beyin seim kampanyasn byk lde kurumun ihaleli ilerini yrten iadam Turan Bey finanse etmitir. Milletvekili seilemeyen Faruk Bey, Genel Mdr olarak greve geri dnmtr. Turan Bey, Faruk Beyden hak edi ve demelerde ayrcalk beklemektedir.*

Kamu grevlileri, takdir yetkilerini, kamu yarar ve hizmet gerekleri dorultusunda, her trl keyfilikten uzak, tarafszlk ve eitlik ilkelerine uygun olarak kullanrlar.Kamu grevlileri, gerek veya tzel kiilere ncelikli, ayrcalkl, tarafl ve eitlik ilkesine aykr muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kii veya zmrenin yararn veya zararn hedef alan bir davranta bulunamazlar, kamu makamlarnn mevzuata uygun politikalarn, kararlarn ve eylemlerini engelleyemezler. (Ynetmelik, md. 9)*

Kamu grevlileri, kamu ynetimine gveni salayacak ekilde davranrlar ve grevin gerektirdii itibar ve gvene layk olduklarn davranlaryla gsterirler. Halkn kamu hizmetine gven duygusunu zedeleyen, phe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranlarda bulunmaktan kanrlar.(Ynetmelik, md. 10)Saygnlk ve Gven*

rnek 1Devlet hastanesinde i hastalklar uzman olarak grev yapan Tijen Hanm, tetkiklerini yaptrmalar iin hastalarn nceden anlat tbb grntleme merkezine ynlendirmektedir.

rnek 2Serpil Hanm, nfus czdann yenilemek zere nfus mdrlne gitmi, sra numaras alm ve beklemeye balamtr. Sra kendisine geldiinde, mesainin bittii ve yarn gelmesi gerektii kendisine bildirilmitir.

rnek 3: Huzur evinde grev yapan Melahat Hanm, yataa baml yallarn temizliini yaparken, onlara barp ararak hakaret etmektedir.*

rnek 4Belediye Bakan Musa Bey, Mdr Nedim Beyin istifa ederek seimlerde kendisine rakip olacan duymutur. Bunun zerine hemen Nedim Bey hakknda bir soruturma balatm, grevlendirdii soruturmacy etkileyerek geree aykr bir rapor dzenlenmesini salam ve Nedim Beye disiplin cezas vermitir.

rnek 5Vergi Mfettii Tarkan Bey, denetlemek zere gittii bir zel hastaneninsahibine, muhasebe kaytlarnda ciddi aklar bulduunu, ancakKendisine cretsiz check-up yaplmas durumunda bunlar grmezden gelebileceini sylemitir.

rnek 6Genel Mdr Semih Bey, kaba inaat halinde bir ev satn almtr.Kurumun ihaleli ilerini yrten firma sahibi Cevdet Bey, SemihBeye, evinin ince ilerini ve bahe dzenlemesini sembolik bir cret karlnda tamamlamay teklif etmitir.*

Kamu grevlileri, stleri, meslektalar, astlar, dier personel ile hizmetten yararlananlara kar nazik ve saygl davranrlar ve gerekli ilgiyi gsterirler, konu yetkilerinin dndaysa ilgili birime veya yetkiliye ynlendirirler. (Ynetmelik, md. 11)

Nezaket ve Sayg*

Selahattin Bey uzun alma hayat boyunca zorla sahip olduu evinin tapusunu kaybetmi, bir komusu kendisine tapusunu bulan kimsenin evini satabileceini sylemitir. Telala tapu mdrlne gelen Selahattin Bey, durumu sormak zere dorudan tapu mdrnn odasna girmitir. nnde incelemesi gereken onlarca evrak bulunan tapu mdr yal adam dinlemi, belgeyi bulan kiinin evini satamayacan defalarca uygun bir dille kendisine anlatmtr. Ancak yal adam anlatlanlarla ikna olmamaktadr. Bunun zerine tapu mdr glmseyerek yal adama, tapusunu kaybettiine dair bir dileke yazmasn, bunu dosyaya koyacaklarn, bylece kimsenin evini satamayacan syleyerek ikna olmasn salamtr.rnek Kamu Grevlisi(Etik Davranan Kamu Grevlisi)*

Kk bir kyde yaayan Kazm Bey kendisine tebli edilen vergi cezasndemek zere ehirdeki vergi dairesine gelmitir. Nereye ve kime bavuracan bilememektedir. Ne yapmas gerektiini sormak zere kapsn ak bulduu ilk odaya girmi ve elindeki belgeyi masasnda oturan memur Takn Beye uzatmtr. Darda hava ok souk olduu iin yal adamn kasketi banda ve elleri ceplerindedir. Memur Takn Bey, ban eline ald belgeden kaldrmadan,sert bir ses tonuyla kar elini cebinden diye seslenmitir. Kazm Bey, kendisine sylenmediini dnerek ayn ekilde durmaya devam etmitir. Takn Bey bu kez sana ellerini cebinden kar dedim diye bararak belgeyi Kazm Beyin eline tututurmu, nce devlet dairesine nasl girileceini ren, ondan sonra gel diyerek Kazm Beye kapy gstermitir.Etik D Davranan Kamu Grevlisi*

Kamu grevlileri; grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yaknlar veya nc kiiler lehine menfaat salayamaz ve araclkta bulunamazlar, akraba, e, dost ve hemehri kayrmacl, siyasal kayrmaclk veya herhangi bir nedenle ayrmclk veya kayrmaclk yapamazlar. Kamu grevlileri, grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya bakalarnn kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri rnlerinin satn ve datmn yaptramaz; herhangi bir kurum, vakf, dernek veya spor kulbne yardm, ba ve benzeri nitelikte menfaat salayamazlar. Kamu grevlileri, grevlerinin ifas srasnda ya da bu grevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, kendilerine, yaknlarna veya nc kiilere dorudan veya dolayl olarak ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte bir menfaat elde etmek iin kullanamazlar, grevdeyken ve grevden ayrldktan sonra yetkili makamlar dnda hibir kurum, kurulu veya kiiye aklayamazlar. Kamu grevlileri, seim kampanyalarnda grev yapt kurumun kaynaklarn dorudan veya dolayl olarak kullanamaz ve kullandramazlar. (Ynetmelik, md. 14)Grev ve yetkilerin menfaat salamak amacyla kullanlmamas *

Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramazlar, bunlar korur ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri alrlar. (Ynetmelik, md. 16)Kamu Mallar ve Kaynaklarnn Kullanm*

Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarnn kullanmnda israf ve savurganlktan kanr; mesai sresini, kamu mallarn, kaynaklarn, igcn ve imkanlarn kullanrken etkin, verimli ve tutumlu davranrlar. (Ynetmelik, md. 17)

Savurganlktan Kanmak*

Kamu grevlileri, grevlerini yerine getirirken yetkilerini aarak altklar kurumlarn balayc aklama, taahht, vaat veya giriimlerde bulunamazlar, aldatc ve gerek d beyanat veremezler. (Ynetmelik, md. 18)

Balayc Aklamalar ve Gerek D Beyan*

Kamu grevlileri, halkn bilgi edinme hakkn kullanmasna yardmc olurlar. Gerek ve tzel kiilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununda belirlenen istisnalar dnda, usulne uygun olarak verirler.st yneticiler, ilgili kanunlarn izin verdii erevede, kurumlarnn ihale srelerini, faaliyet ve denetim raporlarn uygun aralarla kamuoyunun bilgisine sunarlar.Kamu grevlileri, kamu hizmetleri ile ilgili temel kararlarn hazrlanmas, olgunlatrlmas, alnmas ve bu kararlarn uygulanmas aamalarndan birine, bir kana veya tamamna, aksine yasal bir hkm olmadka, o karardan dorudan ya da dolayl olarak etkilenecek olanlarn katkda bulunmasn salamaya dikkat ederler. (Ynetmelik, md. 19)Bilgi Verme, Saydamlk ve Katlmclk*

rnekMdr Halit Bey, vatandalarn bilgi edinme hakkn kullanarak kurumdanbilgi ve belge istemelerine scak bakmamakta, yaplan bavurular eitlibahanelerle geitirmeye almaktadr.*

Kamu grevlileri, kendileriyle elerine ve velayeti altndaki ocuklarna ait tanr ve tanmazlar, alacak ve borlar hakknda, 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunu hkmleri uyarnca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar. Kurul, gerek grd takdirde mal bildirimlerini inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doruluunun kontrol amacyla ilgili kii ve kurulular (bankalar ve zel finans kurumlar dahil) talep edilen bilgileri, en ge otuz gn iinde Kurula vermekle ykmldrler. (Ynetmelik, md. 22)

Mal Bildiriminde Bulunmak*

Greve atamalarda, greve giri iin gerekli belgelerle birlikte mal bildirimi de verilmektedir.Mal varlnda nemli bir artn olmas durumunda, bir ay iinde mal bildirimlerinin yenilenmesi gerekmektedir. Grevine devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yllarn en ge ubat ay sonuna kadar bildirimlerini yenilerler.*

Kamu grevlileri, bu Ynetmelikte belirlenen etik davran ilkeleriyle badamayan veya yasad i ve eylemlerde bulunmalarnn talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yrtrken bu tr bir eylem veya ilemden haberdar olduklarnda ya da grdklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler.Kurum ve kurulu amirleri, ihbarda bulunan kamu grevlilerinin kimliini gizli tutar ve kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi iin gerekli tedbirleri alrlar. (Ynetmelik, md. 12)

Yetkili Makamlara Bildirim*

Yolsuzluk gizlilik ierisinde yrtlr, bu nedenle de ortaya karlmas son derece gtr.Bir kamu kurumundaki ahlak d uygulamalar, dolandrcl, savurganl ve grevi ktye kullanmay dardakilere nazaran daha iyi bilen, kurum ierisindeki grevlilerdir. Bu nedenle, ancak kurum ierisindeki ahlakl kamu grevlilerinin, ahlak d uygulamalarda ve yolsuz davranlarda bulunanlar ihbar etmeleri suretiyle sz konusu olaylar kolaylkla aa karlabilirlkemizde bu hususta zorluk var. Genelde hibir kamu grevlisi gammaz, ispiyoncu, muhbir ihbarc damgasn yemek istemez. nk Halk arasnda ve alt yerde, gammaz, ispiyoncu , muhbir-ihbarc gibi damgalara maruz kalr. stenmeyen adam ilan edilir.Ancak, Whistleblower yani muhbir Avrupa lkelerinde resmi bir grevdir.Yetkili Makamlara Bildirimde Uygulamada Zorluk*

rnek: Kocaelinde grev yapan memur Orhan Bey ve arkadalar, hafta sonu tuttuklar takmn man seyretmek zere, kamu arac ile stanbula gitmilerdir. Orhan Bey, Pazartesi sabah, hafta sonu maa gelmeyen Figen Hanm ve Suat Beyle birlikte ayn arala greve gitmitir. Orhan Bey, tat grev formuna, hafta sonu yaptklar kilometreyi de eklemek istemektedir. Durumu fark eden Figen Hanm, beni ilgilendirmez diyerek kaytsz kalmtr. Suat Bey ise Orhan Beye yaptnn yanl olduunu ve durumu amirlerine bildireceini sylemitir. Orhan Bey, Suat Beye haftaya oynanacak maa birlikte gitmeyi teklif etmi,Suat Bey teklifi kabul etmeyerek durumu amirine bildirmitir.*

Kamu grevlileri, eski kamu grevlilerini kamu hizmetlerinden ayrcalkl bir ekilde faydalandramaz, onlara imtiyazl muamelede bulunamaz. Kamu grevlerinden ayrlan kiilere, ilgili kanunlardaki hkmler ve sreler sakl kalmak kaydyla, daha nce grev yaptklar kurum veya kurulutan, dorudan veya dolayl olarak herhangi bir yklenicilik, komisyonculuk, temsilcilik, bilirkiilik, araclk veya benzeri grev ve i verilemez. (Ynetmelik, md. 21)Eski kamu grevlileriyle ilikiler *

Yneticilerin hesap verme sorumluluuKamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi srasnda sorumluluklar ve ykmllkleri konusunda hesap verebilir ve kamusal deerlendirme ve denetime her zaman ak ve hazr olurlar. Ynetici kamu grevlileri, kurumlarnn ama ve politikalarna uygun olmayan ilem veya eylemleri engellemek iin grev ve yetkilerinin gerektirdii nlemleri zamannda alrlar. Ynetici kamu grevlileri, yetkisi iindeki personelin yolsuzluk yapmasn nlemek iin gerekli tedbirleri alrlar. Bu tedbirler; yasal ve idari dzenlemeleri uygulamay, eitim ve bilgilendirme konusunda uygun almalar yapmay, personelinin kar karya kald mali ve dier zorluklar konusunda dikkatli davranmay ve kiisel davranlaryla personeline rnek olmay kapsar. Ynetici kamu grevlileri, personeline etik davran ilkeleri konusunda uygun eitimi salamak, bu ilkelere uyulup uyulmadn gzetlemek, geliriyle badamayan yaantsn izlemek ve etik davran konusunda rehberlik etmekle ykmldr.*

rnek 1Kurum personelinin hizmet ii eitiminden sorumlu Daire Bakan Haluk Bey, 5 yldzl bir otelde gerekletirilecek olduka yksek bteli bir eitim program hazrlam ve onaya sunmutur. Genel Mdr smet Bey, program onaylamayarak, eitimin kurumun tesislerinde ve daha dk bir bte ile gerekletirilmesi talimatn vermitir.

rnek 2cra Mdrlnde 10 yldr memur olarak grev yapan zlem Hanm, i sahiplerinden elde ettii menfaatlerle, 8 adet daire satn alm, bunlara ilikin mal beyannda da bulunmutur. Amirleri zlem Hanm hakknda hi bir ilem yapmamtr.*

3. BLM: GNCEL DURUM VE STATSTK BLGLER

ETKTE GNCEL GELMELER

ETKLE LGL RNEK DURUMLAR

KONUYA LKN STATSTK BLGLER

*

Hangi lke Ynetimleri Etik Ynetimde n Sralarda Hangileri Arka Sralarda?Yolsuzluun en az olduu lkeler sralamasnda Danimarka birinci srada gelirken, en ok yolsuzluk olan lkeler Afganistan ve Myanmar (Burma).

Uluslararas Saydamlk rgtnn 2007 yl iin yaynlad yolsuzluk alglama endeksinde Trkiye, 179 lke iinde 64. srada yer almtr. Bu sralama 2008 ylnda 58. sraya ilerlemitir. 2009 ylnda ise 61. sraya gerilemitir. 2010 ylnda ise 56. sraya doru ilerlemitir.*

Uluslararas Saydamlk Enstitsnn 2010 yl Raporuna gre;

Merkezi Berlin'deki Uluslararas Saydamlk rgtnn (Transparency Internationaln) yllk yolsuzluk raporu akland. Rapora gre, yolsuzluun en az olduu lkeler sralamasnda Danimarka birinci srada gelirken, en ok yolsuzluk olan lkelerin banda Afganistan ve Myanmar (Burma) geliyor. Dnya apnda yolsuzlukla mcadeleyiamalayan rgtn Almanyann bakenti Berlindeki yllk faaliyet raporunu tantma toplantsnda aklanan listeye gre, Trkiye 4,4 puanla 56nc sraya ykseldi. Trkiye 2009 ylnda gene 4,4 puan ile 61inci srada yer almt. Yolsuzluktan tamamen arnm lkelere listede on puan veriliyor, Danimarkann puan 9,3. Listede Almanya 15'inci, ABD ise 22'nci srada yer alyor. 178 lkenin deerlendirildii rapor Birlemi Milletler, Avrupa Birlii, Dnya Bankas ve Ekonomik birlii ve Kalknma rgt ibirliiyle hazrlanyor. Raporlarn ilki 1995 ylnda yaynlanmt.Kaynak:VOANEWS *

'2011 Yl Uluslararas Yolsuzluk Alglama Endeksi ' raporu yaymland. Uluslararas alanda yolsuzluklarla mcadele ve effafln gelitirilmesi amacyla faaliyet gsteren Sivil Toplum Kuruluu olan Uluslararas effaflk rgt (TI) tarafndan '2011 Yl Uluslararas Yolsuzluk Alglama Endeksi (CPI)' raporu yaymland. 183 lkenin dahil edildii CPI endeksine gre; Trkiye, Kba ve Letonya ile 4,2 CPI skoruyla 61'inci srada yer ald. Geen yla gre be sra gerileyen Trkiye'nin skoru ise 0,2 puan dt.Raporda, yolsuzluk endeksi en yksek olan lkeler Zelanda, Danimarka ve Finlandiya ilk srada yer alrken Yeni Zelanda 9,5; Danimarka ve Finlandiya ise 9,4 CPI skoruna sahip oldu. Yolsuzluk algs dk olan lkelerin ise, genel olarak sosyal ve ekonomik anlamda da yksek gelimilik dzeyine sahip olduu belirtildi.Rapor gre, CPI'n en az olduu lkeler ise 1,0 CPI skoru ile Kuzey Kore ve Somali 183 lke arasnda son srada yer alan lkeler, sondan bir nceki sray da 1,5 CPI skoru ile Afganistan ve Myanmar paylat.

Dnya Yolsuzluk Endeksi ya da effaflk EndeksiYolsuzluun en fazla olduu lkeler ayn zamanda effafln en az olduu lkelerdir. Bu bir tesadf deil.*

Binglde 1 Mays 2003 ylnda meydana gelen 6,4 iddetindeki depremde, yalnzca eltiksuyu Yatl Blge Okulu binas yklmt. Bu okul enkaz 84 renci ile 1 retmene mezar olmutu. Okulun malzeme ynnden eksik ve yetersiz olduu tespit edilmitir. Szkonusu binann inaat aamasnda kontroln yapmas gereken kamu grevlilerinin etik d davrandklar anlalmtr.Sonu 1: Yolsuzluk ve yozlama cana vurur. Yolsuzluk ve yozlama cana zarar.*

Sonu 2: Yolsuzluk ve yozlama mala vurur. Yolsuzluk ve yozlama mala zarar.

Son 20 yl iinde yaplan yolsuzluklarn faturasnn ka milyar dolar civarnda olduunu tam olarak meydana karmak zor. Ancak srf bankalarn hortumlanmas dolaysyla bu lke 25-30 milyar dolar kadar fakirlemitir. Bir Egebankn iinin boaltlmasnn bu Millete maliyetinin 4 milyar olduu dnlrse ve 1995-2000 yllar arasnda, onlarca bankann iinin boaltld akla getirilse tablonun vahimlii daha net anlalr.

Bankalarn iinin boaltlmas, enerji sektrndeki yolsuzluklar ve dier konulardaki byk/kk yolsuzluklarda lkemizin insanlarnn ortak mal olan kaynaklar (hazine) adeta talan edilmitir.*

Her yolsuzluk ve yozlama olay, Devlete ve Kamu Brokrasisine olan gveni azaltr. Vatandalar, Devlet Organlarna, Kamu Yneticilerine, Kamu Grevlilerine kar mesafeli durmaya balar.Sonu 3: Yolsuzluk ve yozlama Devlete olan gveni azaltr. Bu gven kayb Devlete Organlarnn deer ve arln azaltr. Yolsuzluk ve yozlama sonunda Devleti vurur. Devletler topla-tfekle deil, ahlaksz ve adaletsiz ynetimle yklrlar.*

2010 yl ierisinde Babakanlk Kamu Grevlileri Etik Kurulunda ilem gren 358 adet dosyann konularna gre dalm ile 117 adet kararn sonularna gre dalm aadaki tablolarda gsterilmitir:BAVURULARIN KONULARA GRE DAILIMI

*

KONUBAVURU ADEDGenel Etik Davran lkelerine Aykrlk ddialar101Yolsuzluk / Usulszlk ddialar86kar atmas ddialar18Psikolojik Yld