aim detalji

7/24/2019 AIM Detalji

1/24

BOLESTI SISTEMA

KRVOTOKA

Akutni infarkt miokarda

Atrijalna brilacija Angina pektoris i bol u grudima

Arterijska hipertenzija


2/24


3/24

Bolesti sistema krvotoka

AKUTNI INFARKT MIOKARDA


4/24


5/24

3AKUTNI INFARKT MIOKARDA

Sadraj

Deinicija.................................................................................................................................................. 5

Etiologija i epidemiologija............................................................................................................... 5

Klasiikacija............................................................................................................................................ 5

Faktori rizika......................................................................................................................................... 7

Dijagnoza i diferencijalna dijagnoza......................................................................................... 8

Klinika slika......................................................................................................................................... 9

Fizikalni pregled.................................................................................................................................. 10

Pretrage................................................................................................................................................... 11

Lijeenje................................................................................................................................................... 11Rehabilitacija......................................................................................................................................... 14

Sekundarna prevencija.................................................................................................................... 15

Preporuke za pacijenta.................................................................................................................... 18

Prilozi........................................................................................................................................................ 19

Lista lijekova za terapiju akutnog infarkta miokarda,

registrovanih u RS............................................................................................................... 19

Klasiikacija preporuka................................................................................................................... 20

Literatura................................................................................................................................................ 21


6/24

4 KLINIKI VODI

TRETMAN PACIJENATA S AKUTNIM INFARKTOM MIOKARDA

HOSPITALIZACIJA

KLINIKA SLIKA

AUSKULTACIJA

NALAZAIM

LAB- kardiospecifini enzimi -

- unutar 6h -

EKG- najkasnije 10 min po prijemu -

OPTE MJERE:U sluaju da je bolesnik bez svijesti, disanja i pulsa-a -sprovesti kardio-pulmonalno cerebralnu reanimaciju (KPCR). strogo mirovanje, dati kiseonik 2-4 l/min. obezbijediti venski put aspirin 150-325 mg. neobloeni savakati

morfijum sulfat* 4-8 mg i.v.(morfijum sulfat predstavlja zlatni standard za analgeziju usluaju AIM; u sluaju da nije dostupan daje se trodon i.v.u dozi 50-100 mg)

poznegponoviti EKG

za 6 i 12h

PROCJENA OPTEG STANJA

NALAZpoz

TRETMAN AIM BEZELEVACIJE

ST SEGMENTA

TRETMAN AIM SA ELEVACIJOM

ST SEGMENTA

Klopidogrel u pojedinanojdozi od300mg (4 tablete)Nastaviti sa 75mgjednom dnevnou kombinaciji sa aspirinom u doziod 100mg - 300 mg dnevno

Razmotriti indikacije zafibrinolitiku terapiju

HOSPITALIZACIJA

HITNA POMO

po potrebi ponovitinakon 6 i 12h


7/24


Akutni infarkt miokarda

I 21 Infarctus myocardii acutus Izumiranje tkiva srca

Ovaj kliniki vodi bavi se problematikom bola u grudima ozbiljne eti-ologije koji zahtijeva hitno lijeenje. S obzirom na ozbiljnost zdravstvenogproblema i moguih posljedica, primarni CILj vodia je da se uspostavijedinstven pristup za dijagnostiku i lijeenje akutnog infarkata miokarda.Namijenjen je svim doktorima na primarnom nivou zdravstvene zatite.

DenicijaInfarkt miokarda oznaava nekrozu sranog miia usljed naglo nastaleokluzije koronarne arterije.

Etiologija i epidemiologija

Infarkt miokarda ostaje vodei uzrok smrti srednjovjenih i starih osoba uzapadnim i industrijalizovanim zemljama.

Glavni uzrok infarkta je tromboza koronarne arterije nastala zbog uzna-predovale ateroskleroze.

Godinje u svijetu od infarkta miokarda umire 3,8 miliona mukaraca i 3,4miliona ena, a 80-90% umrlih ima prisutan jedan ili vie faktora rizika.

U zemljama Istone Evrope, posebno u zemljama u razvoju, zadrava i da-lje visoku stopu smrtnosti, naroito kod mukaraca starijih od 45 godina iena starijih od 65 godina. Vie od 60% oboljevanja od infarkta miokardadeava se u zemljama u razvoju.

Prema statistikim podacima u Republici Srpskoj, godinje se registrujeoko 1.500 oboljelih od akutnog Iinfarkta miokarda.

Klasikacija

S obzirom na EKG promjene, razlikujemo dva tipa akutnog infarkta mio-karda: Akutni infarkt miokarda sa ST elevacijom,

Akutni infarkt miokarda bez ST elevacije.


8/24

6 KLINIKI VODI

Podjela po lokalizaciji:

Infarkt septuma i prednjeg zida, Infarkt dijafragmalnog zida, Infarkt zadnjeg zida.

Klinika klasikacija razliitih tipova akutnog infarkta miokarda TipISpontani infarkt miokarda nastao primarno, uslijed ishemije uzrokovaneerozijom i/ili rupturom plaka, isurom ili disekcijom koronarne arterije. Tip IIInfarkt miokarda nastao sekundarno, uslijed ishemije uzrokovanepoveanom potranjom za kisikom i/ili smanjenom ponudom kisika, kao tosu koronarni spazam, koronarni embolizam, anemija, aritmija, hipertenzija

ili hipotenzija. Tip IIIIznenadna neoekivana srana smrt, ukljuujui srani zastoj, esto sasimptomima koji ukazuju na mikardnu ishemiju, praena sa novonastalomelevacijom ST segmenta ili novonastalim blokom lijeve grane (LBBB) ilinovonastalim trombom u koronarnoj arteriji, dokazano angiograijom i/iliputem autopsije, ako smrt nastupi prije nego to se uzmu uzorci krvi ili prijepojave sranih biomarkera u krvi. Tip IVa

Infarkt miokarda udruen sa perkutanom koronarnom intervencijom (PCI). Tip IVbInfarkt miokarda udruen sa trombozom stenta dokumentovanom angio-graijom ili autopsijom. Tip VInfarkt miokarda udruen sa operacijom aorto-koronarnog premotenja(CABG).

EKG AIM prednje-proirene lok EKG AIM dijafragmalne lok


9/24


Faktori rizika

Infarkt miokarda je rezultat opstrukcije koronarne arterije ateromom nas-talim u procesu ateroskleroze.

Faktori rizika vezani za koronarnu aterosklerozu su:

Hipertenzija Rizik od koronarnog oboljenja srca progresivno raste saporastom krvnog pritiska.

Gojaznost Centralna gojaznost je znaajniji marker rizika za koro-narno srano oboljenje od opte gojaznosti.

Hiperlipidemija Rizik od nastanka koronarne bolesti raste ako je poveanukupni nivo holesterola u plazmi i/ili LDL, i ako je niska

vrijednost HDL u plazmi.

Dijabetes Rizik za koronarnu bolest povean je 2-3 puta za mukarcei 3-5 puta za ene oboljele od dijabetesa.

Puenje Puenje je veliki faktor rizika za akutni infarkt miokarda.Prestanak puenja znaajno smanjuje rizik, nakon 1 godineod prestanka puenja rizik je manji za 50%.

Alkohol Veza izmeu akutnog infarkta miokarda i konzumiranja

alkohola je korelativna - najnii rizik je pri umjerenomkonzumiranju alkohola.

Porodinaanamneza

akutni infarkt

Rizik od nastanka infarkta miokarda je vei ukoliko je uporodici bilo ishemijskog oboljenja srca.

Pol Mukarci su u veem riziku od oboljevanja od koronarnebolesti, a rizik kod ena se poveava poslije menopauze.

Dob Rizik se poveava sa godinama.


10/24

8 KLINIKI VODI

Dijagnoza i diferencijalna dijagnoza

Dijagnoza je prvenstveno zasnovana na karakteristinoj istoriji bolesti.

Dijagnoza akutnog infarkta miokarda se postavlja na osnovu: Postojanja tipinog bola u grudima, Evolutivnih promjena na serijski uzimanim EKG-ima, Evolutivnih promjena serumskih kardijalnih markera.Veoma je vano razluiti ta je uzrok bola u grudima, posebno diferenciratiishemijski od neishemijskog bola u grudima.

Neishemijski bol moe biti uzrokovan nekim drugim ozbiljnim uzrokom,koji takoe zahtijeva hitno lijeenje, npr. disekcija aorte, perikarditis ili

pluna embolija.Uz to, treba zapamtiti da kod pacijenata sa visokim rizikom, uzroci mogubiti i udrueni, tj. istovremeni.

Dijagnoza se postavlja na osnovu paljivo uzete anamneze praene foku-siranim izikalnim pregledom, procjenom faktora rizika i odgovarajuedijagnostike testove, to omoguuje postavljanje tane dijagnoze u gotovo90% sluajeva.U predjelu grudnog koa u koi postoji obilje receptora za bol, neto manjeu dubljim tkivima, a jo manje u visceralnim organima. Slaba mogunostlokalizacije visceralnog bola objanjava se malim brojem receptora i nervnihvlakana u visceralnim organima. Visceralni bol prenosi se na susjedni seg-ment kimene modine, dok somatski ide samo na jedan nivo.Koni bol je bolje lokalizovan i ogranien na odreen dermatom.

Uzrok bola u grudima moe biti:

Organski: Psihogeni:

Grudni ko,Plua i pleura,Srce i perikardijum,

Aorta,

Ezofagus (GI trakt).

Srani nemir,Anksioznost i depresija,

Simuliranje,

Poremeaj linosti.


11/24


Uestalost javljanja pojedinih uzroka bola u grudima:

Srani 69%

Miino-skeletni 5%

Psihogeni 5%

Pluni 4%

Gastrointestinalni 3%

Drugi 14%

Veina pacijenata sa bolom u grudima prvo se obraa doktoru porodine

medicine.Prvi sati u toku nastanka infarkta i period do 72 sata su kritini, u tomvremenskom periodu smrtnost je najvea i kree se do 50%.

Anamneza o tipinom bolu u grudima, izikalni pregled i EKG testiranjeuglavnom su dovoljni za dijagnostikovanje akutnog infarkta miokarda.

Ukoliko dijagnoza nije jasna, rade se dodatni testovi sranih markera ustanicama hitne pomoi, na osnovu kojih se vri kliniko procjenjivanje iupuivanje na daljnje lijeenje.

Akutni infarkt miokarda zahtijeva hospitalizaciju i lijeenje u koronarnimjedinicama na sekundarnom nivou.

U primarnoj zdravstvenoj zatiti, vaan je stalni rad ljekara na primar-noj i sekundarnoj prevenciji koronarne bolesti.

Potrebno je kontinuirano savjetovati pacijente da se u sluaju iznenadnepojave bola u grudima odmah jave u hitnu slubu doma zdravlja.

Odreivanje sranih enzima mogue je u hitnim slubama domova zdrav-

lja u Republici Srpskoj i bitno je za potvrivanje infarkta bez ST elevacije.

Klinika slika

Akutni infarkt miokarda daje raznovrsnu kliniku sliku koja ukljuujeporemeaje ritma, sranu insuicijenciju razliitog stepena, ok i naglu smrt.Klinika slika zavisi od obima oteenja i prethodnog stanja sranog miia.Retrostenalni bol je najei znak infarkta.


12/24

10 KLINIKI VODI

Bol

Infarkt miokarda obino se deava naglo i bol traje najmanje 30 minuta, amoe potrajati i 1-2 sata ili due.

Karakter: Obino jak bol, steui, osjeaj guenja, disanje i promjenapoloaja nemaju uticaja na otrinu bola.

Lokalizacija: Sredinji prostor grudi, iza grudne kosti.

irenje: Ruke, ramena, liica, vilice ili lea.

Precipitacija: Zbog napora ili uzbuenja, nakon obroka, statikog napora,za hladnog vremena.

Trajanje: Preko 30 minuta, a moe tajati i vie sati.

Fizikalni pregled

Procjena opteg stanja, Izmjeriti krvni pritisak, Palpirati periferni puls.Fizikalni nalaz esto moe biti oskudan. U momentu nastanka akutnog in-farkta miokarda postoji releksna bradikardija vagusnog porijekla, praena

blijedilom, preznojavanjem i prolaznim padom arterijskog pritiska. U tokuinfarkta mogu nastati poremeaji ritma i provoenja. Najei su bradi-kardija, ventrikularne ekstrasistole, pojedinane, u paru ili u nizu (ventriku-larna tahikardija), atrijalna ibrilacija, ventrikularna ibrilacija i A-V blok I-IIIstepena. Arterijski krvni pritisak u akutnom infarktu miokarda moe ostatiu granicama normale, ali je obino snien.

Procjena opteg stanja:

Stanje svijesti, izraz lica, boja koe i vlanost.

AuskultacijaSrce: est je S3 i S4 srani ton, ali je tih i teko se uje. Blag apikalni mitralni um znak je oteenja srane funkcije.

Ostali znakovi: Inspiratorni pukoti nad pluim bazama i nabrekle vene vrata znak su

srane insuicijencije (SI).


13/24


Mek sistolni um na vrhu, znak je papilarne disfunkcije. Grub um nad prekordijem, praen thrillom, upuuje na rupturu papiral-

nog miia. Perikardno trenje unutar nekoliko asova od nastanka bola ukazuje na

akutni perikarditis.

Pretrage

EKG

Svim bolesicima sa bolom u grudima mora se snimiti EKG, najdue uroku od 10 min po prijemu kod ljekara.

Ukoliko je EKG normalan, ponoviti snimanje za 6 h i 12 h Ukoliko je EKG nalaz pozitivan u smislu AIM, neophodna je hospitalizacija. Kod bolesnika sa veriikovanom ST elevacijom i potvrenom dijagnozom

infrkta miokarda, treba odmah razmotriti trombolitiku terapiju.

Nalaz EKG u akutnom infarktu miokarda:

ST-elevacija > 1mm u najmanje 2 susjedna odvoda, ST-depresija > 1mm u najmanje 2 susjedna odvoda, Visok T-talas (perakutna faza), Negativni simetrini, ishemijski T talasi sa dubinom veom od 2 mm,

Smanjenje voltae R-zupca u odvodima zahvaene koronarne arterije, Reciprone promjene u odvodima koji su suprotni infarktnoj zoni.

Laboratorijske analizeZa dokaz nekroze, odnosno akutnog infarkta miokarda od znaaja jeodreivanje kardiospeciinih enzima.Osim ranijih CPK, CK-MB, danas se odreuju troponin T (T < 0,01). ili tropo -nin I i mioglobinU prvih 6h od nastanka bola potrebno je odrediti nivo CK-MB ili troponina.

Po potrebi, pretragu treba ponoviti nakon 6-12h.

Lijeenje

Lijeenje akutnog infarkta miokarda se sastoji od: Medikamentnog tretmana, Rehabilitacije, Sekundarne prevencije.


14/24

12 KLINIKI VODI

Cilj lijeenjaCilj lijeenja je olakavanje bola, stabilizacija vitalnih znakova i prevencijakomplikacija.

Tretman bolesnika sa akutnim infarktom miokarda U sluaju da je bolesnik bez svijesti, disanja i pulsa sprovesti kardio-pul-monalno cerebralnu reanimaciju (KPCR).

Strogo mirovanje, Dati kiseonik 2-4 l/min, Obezbijediti venski put, Aspirin 150-325 mg. neobloeni savakati, Morijum sulfat* 4-8 mg i.v. 1Dalji tretman u nadlenosti slube hitne pomoi

Tretman akutnog infarkta miokarda BEZ elevacije ST segmenta Klopidogrel u pojedinanoj dozi od 300 mg (4 tablete). Nastaviti sa 75 mg jednom dnevno u kombinaciji sa aspirinom u dozi od

100 mg - 300 mg dnevno. Poto se vee doze aspirina povezuju sa veim rizikom od krvarenja,

preporuuje se da doza ASA ne bude vea od 100mg.UPUTITI NA BOLNIKO LIJEENJE

Tretman akutnog infarkta miokarda SA elevacijom ST segmenta

Fibrinolitika terapija- indikovana je ukoliko je prisutna:ST elevacija u dva i vie odvoda, vrijeme od pojave bola douvoenja terapije krae od 12 sati i kod pacijenata mlaih od75 godina, kao i novonastalim blokom lijeve grane (LBBB).

Nivo

preporuke

A

ST elevacija kod bolesnika starijih od 75 godina.

ST elevacija, vrijeme od pojave bola do uvoenja terapije je 12do 24 sata, krvni pritisak vei od 180/11o mmHg.

ST elevacija vrijeme od pojave bola do uvoenja terapije jedue od 24 sata, odsustvo anginoznog bola ili samo ST depresija.

1

Morijum sulfatpredstavljazlatni standard

za analgeziju u sluaju AIM; u sluaju da nije dostupandaje se trodoni.v. u dozi 50-100 mg.


15/24


Fibrinolitici (tkivni aktivatori plazminogena) Nivopreporuke

Reteplasa

10 UI i.v. tokom 2 minuta,Ponoviti 30 minuta nakon prve doze 10 UI tokom 2 minuta,U sluaju pojave komorske aritmije, dati lidokain 2%, 1mg/kgTT,u bolusu

i.v. heparin tokom 24-48h.

A

Pogodna je za davanje u prehospitalnim uslovima, u slubi hitnepomoi.*

Alteplaza

15 mg bolus i.v. tokom 2 minuta,0,75 mg/kg tokom 30 min,0,50 mg/kg tokom 60 min,i.v. heparin tokom24-48h,

A

Streptokinaza na sekundarnom nivou A

UPUTITI NA BOLNIKO LIJEENJE

Apsolutne kontraindikacije za ibrinolitiku terapiju: Ranija intrakranijalna hemoragija. Poznata maligna intrakranijalna neoplazma (primarna ili metastatska). Ishemini modani udar u poslednjih 6 mjeseci, osim akutnog unutar 3

sata. Suspektna disekcija aorte. Znaajna povreda glave ili lica unutar 3 sedmice. Gastrointestinalno krvarenje u prethodnih mjesec dana. Aortovenska-komunikacija ili neurohiruka operacija < 6-12 mjeseci.

Poznata koagulopatija.

*Hitne slube domova zdravlja imaju mogunost davanja reteplase prehospitalno


16/24

14 KLINIKI VODI

Rehabilitacija

Nivo

preporuke

Kardioloka rehabilitacija podrazumijeva opsean multidisci-plinarni, dugotrajan program koji ukljuuje medicinske testove,propisane vjebe, modikaciju sranih faktora rizika, edukacijui savjetovanje.

Moe smanjiti ukupnu i smrtnost zbog kardiovaskularnihoboljenja za oko 20%.

Ovi programi su oblikovani da:

Ogranie psiholoke i zioloke efekte sranih bolesti,

Smanje rizik od pojave infarkta,Kontroliu srane simptome,Stabilizuju aretriosklerotine procese.

Cilj rehabilitacije je da pacijenta osposobi za to potpunijiivot, ukljuujui njegov povratak na posao. Treba uzeti uobzir zike, psiholoke i socio-ekonomske faktore. Rehabilit-acija je indikovana kod pacijenata sa znaajnom disfunkcijomlijeve komore i treba je poeti to je mogue prije po prijemu

u bolnicu i nastaviti tokom narednih nedjelja i mjeseci.

A


17/24


Sekundarna prevencija

Najvaniju ulogu u sekundarnoj prevenciji nastanka kardiovaskularnihoboljenja ima primarna zdravstvena zatita i ljekari porodine medicine

i na tom nivou moraju se usredotoiti na faktore rizika, te sistemski priinjihovom lijeenju.

Puenje

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

Ib Prestanak puenja predstavlja najbolji nain za sman-jenje rizika od kardiovaskularnih oboljenja.

Razmotriti smisao daljnjeg lijeenja ukoliko pacijentne prestane da pui!!!

A

Alkohol

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

IIb Izbjegavati prekomjerno konzumiranja alkohola.Savjetovati niskorizino konzumiranje alkohola (do 2standardna pia sedmino).

B

Fizika aktivnost

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

IIa Aktivan ivot i umjerena tjelesna aktivnost ini dase pacijent dobro osjea i smanjuje dejstvo mnogihrizinih faktora.

B

Naporne treninge treba izbjegavati.

IIa Uvesti redovnu ziku aktivnost 3-4 puta sedmino,u trajanju od 30 minuta, bilo kojeg umjerenoenerginog vjebanja.

B


18/24

16 KLINIKI VODI

Stres

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

IIb Snani ziki ili psihiki stres mogu biti opasni. Treba

izbjegavati stresne/koniktne situacije i praktikovatiantistresne metode relaksacije.

B

Gojaznost

Viak kilograma BMI > 25kg/m2

Gojaznost BMI > 30kg/m2Centralna gojaznost - obim struka:

M > 102 cm;

> 88 cm

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

IIa Smanjiti teinu. B

IIb Preporuuje se nizak unos zasienih masnoa, holes-terola i poveano konzumiranje ribe, voa, povra i

cerealija (promjena naina ishrane).

B

Uvesti redovnu ziku aktivnost 3 - 4 puta sedmino.

Centralna gojaznost udruena sa hipertenzijom,trigliceridima > 1,7 mmol/l, HDL


19/24


Hiperlipidemija

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

Ib Svi pacijenti se upuuju se na skrining za hiperlipid-

emiju.

A

Ia Treba razmotriti i eventualnu primjenu statina (simv-astatin, atorvastatin, pravastatin, fulvastatin), potoje to esto jedini nain da se snizi nivo holesterola ukrvi. (vidjeti smjernice za lijeenje hiperlipidemije).

A

Preporuene vrijednosti su:

Ukupni holesterol < 4,5 mmol/L,

LDL holesterol < 2,5 mmol/L,Serumski trigliceridi < 1,7 mmol/L,

HDL kod mukaraca > 1 mmol/L,kod ena > 1,2 mmol/L.

Aspirin

Stepen

dokaza

Nivo

preporuke

Ib Svi bolesnici sa koronarnom bolesti srca trebali bi pre-ventivno uzimati aspirin u dozi od 100 do 150 mg/dan.Aspirin ima kliniki vano antiagregaciono dejstvokod bolesnika sa koronarnom arterijskom boleu. Umalim dozama, aspirin blokira ciklooksigenaza-zavisnu

agregaciju trombocita, ali u velikim dozama, aspirin

moe izazvati oteenje sluznice eluca, kao i smanje-no stvaranje endogenih vazodilatatornih prostaglandina

kao to je prostaciklin.

Optimalna doza aspirina jo uvijek je predmetrasprave, ali dokazano je da doza od 75 mg/dan sman-juje rizik od iznenadne smrti ili infarkta miokarda za34%.U praksi se ipak favorizuje doza od 100 do 150 mg/dan.Aspirin, takoe, znaajno smanjuje rizik od nastankacerebrovaskularnog inzulta, a opravdana je upotreba i

kod drugih vaskularnih oboljenja (stabilna ili nestabilnaangina, periferna vaskularna oboljenja, atrijalna bri-lacija, valvularna srana oboljenja).

A


20/24

18 KLINIKI VODI

Preporuke za pacijenta

Infarkt miokarda bez komplikacija - uputstvo za bolesnika nakon izlaska izbolnice

Prva nedeljaMoe se brijati, tuirati ili kupati u mlakoj vodi. Jesti sve obroke za stolom.Ii u WC. Gledati TV, sluati radio, itati novine. Kretati se po kui, ali ne postepenicama. Primati posjete. Hraniti se estim, malim obrocima.Izbjegavati:Opstipaciju (uzimati dovoljno vonih sokova, ljiva i smokava). Ako to nepomae, uzeti 1-2 kaiice rainisanog ulja naveer. NE - puiti, uzbuivatise i izlagati naporu. Spavati nou 8 - 9 sati, a prilei i pridrijemati svakog

prijepodneva i poslijepodneva. Izbjegavati obilne obroke, jela koja nadimaju,suvu, masnu i zainjenu hranu. NE - polni odnosi.

Druga nedeljaSad ve smije biti aktivniji u stanu. Pomagati kod lakih kunih poslova.Igrati omiljene igre i baviti se omiljenim zabavama, kod kojih se sjedi. Sk-ratiti leanje i mirovanje.Obaviti bitne poslovne razgovore, ako nisu previe brojni, dugaki ili uz-budljivi.

Trea i etvrta nedeljaAko je lijepo vrijeme, sad moe izlaziti. Hodati oko 500 m svaki dan, poste-peno produavati, tako da do kraja etvrte nedelje pree dnevno oko 2 km.Uspinjati se stepenicama u poetku do pola sprata, a postepeno sve vie - dojednog ili dva sprata.Izbjegavati:Izlaenje po hladnom i vjetrovitom vremenu. Hodanje uzbrdo, zamaranje,

iscrpljivanje kao i emocionalna uzbuenja. Hod i napore neposredno nakonjela. Noenje tereta.

Od pete do osme nedeljeSada smije obnoviti umjerene spolne odnose. Obnoviti drutvenu aktivnost.Vratiti se na posao sa kraim radnim vremenom.Izbjegavati:Prekomjerno jelo. Debljanje, zamor i napetost, iscrpljivanje, sve sportove.Pred kraj tog perioda pacijent se treba posavjetovati s ljekarom o svom

zaposlenju i o sudjelovanju u raznim oblicima rekreacije.


21/24


Od devete nedelje daljeSmije se raditi sve to se radilo prije sranog napada (ovisno od stepenasranog oteenja).Vjebe za sticanje izike kondicije doprinijet e potpunijem i brem opor-

avku.Izbjegavati:Sportska natjecanja. Prekovremeni rad.

Zabranjeno

Puenje.

Obavijestite svog ljekara:

Ako osjetite estok bol u grudima,

Ako vam nedostaje zraka, Ako vam srce lupa brzo ili nepravilno, Ako naglo dobijate na teini (1-2 kg za dan ili 2-3 kg nedeljno), Ako vam otiu noge, Ako ne moete leati bez visokog uzglavlja, Ako ste stalno umorni, klonuli i jako se znojite, Ako vas hvata nesvjestica.

Prilozi

Lista lijekova koji se mogu koristiti u terapiji akutnog infarktamiokarda, a koji su registrovani u Republici Srpskoj2:

acetilsalicilna kiselina morin sulfat tramadol reteplasa

2

Fabriki nazivi lijekova navedeni su u Registru lijekova Republike Srpske sa osnovama farmakotera-

pije


22/24

20 KLINIKI VODI

Klasikacija preporuka

Pri pretrazi literature koritene su elektronske baze podataka i tampanimaterijali relevantni za speciinu oblast kojom se vodi bavi. Stepen dokaza

i nivo preporuke dati u klinikim vodiima zasnivaju se na sljedeim kriteri-jumima:

Stepen dokaza:

Ia: Meta-analize, sistematski pregledi randomiziranih studija.Ib: Randomizirane kontrolisane studije (najmanje jedna).

IIa: Sistematski pregledi kohortnih studija.IIb: Dobro dizajnirana kohortna studija i loije dizajnirana randomizirana

studija.

IIIa: Sistematski pregledi case control studija.IIIb: Dobro dizajnirana case control studija, correlation studija.

IV: Studije sluaja (case-series) i loe dizajnirane opservacione studije.V: Ekspertska miljenja.

Nivo preporuka:Nivo

preporuke

Na osnovu

stepena dokaza

Obrazloenje:

A Ia i Ib Zahtijeva bar jednu randomiziranu kon-trolisanu studiju kao dio literature koja

obrauje odreeno podruje.

B IIa, IIb i III Zahtijeva dobro dizajniranu, ne nunoi randomiziranu studiju iz odreenogpodruja.

C IV i V Preporuka uprkos nedostatku direktnoprimjenljivih klinikih studija dobrogkvaliteta.


23/24


Literatura

1. 2005 Focus Update of the ACC/AHA2004 Guidelines for the Management of Par-tients with ST-elevation Myocardial Infarction, Circulation 2008;117:296-329.

2. ACC/AHA Guidelinesfor the Management of Patients with Unstable Angina/Non-ST Elevation Myocardial Infarction. JACC 2007, Vol 50, No 7.

3. Bassand JP, Hamm CW, Ardissino D et al. ESC Guidelines for the diagnosisand treatment of non-ST-segment elevation acute coronary syndrome, EHJ.2007;28:1598-1660

4. Bassand JP, Danchin N, Filippatos G et al.Implementation of reperfusion therapyin acute myocardial infarction. A policy statement from the European Cociety ofCardiology. Eu Heart J 2005;2733-2741.

5. Fox KA, Mehta SR, Peters R et al. Beneits and risk of the combination of clopido-

grel and aspirin in patients undergoing surgical revascularation for non-ST-ele-vation acute coronary syndrome the Clopidogrel in Unstable angina to preventRecurrent ischemic Events(CURE) Trial. Circulation 2004; 110:1202-1208.

6. Gale C et al. Thrombolysis and aspirin are stronest prredictors of in-hospitalmortality in STEMI patients, Heart 2008;94:1407-1412.

7. Ministarstvo zdravlja i socijalne zatite Republike Srpske. Vodi za kliniku praksuza Anginu pektoris, Banja Luka 2004.

8. Ostoji M et al. Preporuke u preventivnom, dijagnostickom i terapijskom pris-tupu bolesnika sa bolom u grudima, Beograd, 2002.

9. Thygesen K, Alpert JS, White HD. Universal deinition of Myocardial Infarction,EHJ, 2007;28:2525-2538.

10.Van de Werf F, Bax J, Betriu A et al. Management of acute myocardial infarction inpatients with persistent ST segment elevation, EHJ, 2008;29:2909-2945.

11.Wu et al. National Academy of Clinical Biochemistry Standards of LaboratoryPractice: recommendations for use of cardiac markers in coronary artery dis-eases. Clin Chem 1999;

12.Yusuf S, Zhao F, Mehta SR et al. Clopidogrel in Unstable Angina to prevent rec-curents events trial investigators. Effects of clopidogrel in addition to aspirin in

patients with acute coronary syndromes without ST-segment elevation. N. EnglJ Med 2001;345:494-502.


24/24

Kliniki vodii za primarnu zdravstvenu zatitu

Kliniki vodii namijenjeni su prvenstveno specijalistima porodine medicine, ali isvim ljekarima-praktiarima u primarnoj zdravstvenoj zatiti.Auriranje klinikih vodia vri se svake tri godine saglasno najnovijim saznanjimamedicine zasnovane na dokazima, prema metodologiji opisanoj u Smjernicama zarazvoj i reviziju klinikih vodia. Na nivou primarne zdravstvene zatite, nadlenoza ovu aktivnost je Udruenje ljekara porodine medicine Republike Srpske.Kliniki vodi pripremila je konsultantska kua Bonex inenjering d.o.o. Beo-grad, u okviru Projekta jaanja zdravstvenog sektora (HSEP) projektni zadatakRevizija i unapreenje klinikih vodia za primarnu zdravstvenu zatitu, inansir-anog iz kredita Svjetske banke3.

Na izradi vodia radila je radna grupa4u sastavu5:

prim. dr Milenko Krneta, specijalista interne medicine - kardiolog, PoliklinikaIntermedik d.o.o. Banjaluka, predsjednik Udruenja kardiologa Republike Srpske,

dr Drako Kupreak, specijalista porodine medicine, Agencija za akredit-aciju i unapreenje kvaliteta zdravstvene zatite Republike Srpske, predsjednikUdruenja ljekara porodine medicine Republike Srpske,

prof. dr Svjetlana Stoisavljevi-atara, specijalista klinike farmakologije, efKatedre za farmakologiju, toksikologiju i kliniku farmakologiju Medicinskogfakulteta u Banjaluci,

prim. dr Rajna Tepi,specijalista porodine i opte medicine, Dom zdravlja Banja-

luka,doc. dr Duko Vuli, specijalista interne medicine - kardiolog, Nacionalni koordi-nator za prevenciju kardiovaskularnih bolesti u Republici Srpskoj.

Koordinator radne grupe: dr ina Martinovi,Bonex inenjering, Beograd.

3Miljenja i interesi organizacije koja je inansirala razvoj i reviziju klinikih vodia nisu imali uticajana konane preporuke.4lanovi radne grupe izabrani su saglasno kriterijumima deinisanim u Smjernicama za razvoj i

reviziju klinikih vodia i ne postoji sukob interesa.5Imena autora su navedena po abecednom redu.

aim detalji

Documents